STRATEGISCHE VISIE BOSKOOP-

Versie 12 februari 2009

1 1. INLEIDING

Toekomstvisie op gemeente Boskoop-Rijnwoude De gemeenteraden van Boskoop en Rijnwoude hebben op 10 juli 2008 de intentie uitgesproken om de mogelijkheden van een vrijwillige herindeling per januari 2011 te onderzoeken. Één van de onderzoeken in de voorbereidingsfase heeft betrekking op de meerwaarde, de zogenaamde toekomstvisie van de nieuwe gemeente. De toekomstvisie ligt voor u en geeft antwoord op twee vragen: 1. Hoe ziet de gemeente Boskoop-Rijnwoude er in 2015 uit en wat moeten we doen om dit te bereiken? 2. Wat is de meerwaarde van een fusie Boskoop-Rijnwoude? Kortom, kunnen we het samen beter dan ieder afzonderlijk?

Definitief besluit over fusie moet nog plaatsvinden Om misverstanden te voorkomen: er is nog geen besluit genomen over een fusie van Boskoop- Rijnwoude! De gemeenteraden van Boskoop en Rijnwoude hebben alleen besloten de mogelijkheid te onderzoeken. Dit besluit is genomen nadat ook naar fusiealternatieven is gekeken. Deze bleken op dat moment niet haalbaar of wenselijk. De strategische visie gaat dan ook uit van een toekomstbeeld voor een eventueel te vormen gemeente Boskoop-Rijnwoude. De meerwaarde moet hierin beschreven zijn. Uiteindelijk is het aan beide gemeenteraden om te oordelen of een fusie van Boskoop-Rijnwoude voldoende is. Beide gemeenteraden betrekken in hun afweging alle afgesproken onderzoeken (strategische visie, herindelingscan en due diligence onderzoek).

Een ‘open’ proces De strategische visie is tot stand gekomen met inbreng van burgers, ondernemers, maatschappelijke instellingen, raadsleden en medewerkers van beide gemeenten. Hiervoor zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd zoals gesprekken met focusgroepen, toekomstdebatten en raadsbijeenkomsten. De uitkomsten van deze bijeenkomsten zijn verwerkt in de toekomstvisie, maar ook in afzonderlijke verslagen vastgelegd. Deze verslagen zijn openbaar en te downloaden van de website www.boskooprijnwoude.nl .

Focusgroepen De ontwikkeling van de strategische visie is gestart met de focusgroepsgesprekken. Aan de deelnemers is de vraag voorgelegd ‘wat vindt u voor de toekomst van een mogelijke fusiegemeente belangrijk?’. De gesprekken hebben veel informatie opgeleverd waarvan in de toekomstvisie dankbaar gebruik is gemaakt. De uitkomsten zijn ook in samenvattende vorm te presenteren:

Gezamenlijke prioriteiten Focusgroepen Boskoop en Rijnwoude

 Meer informatie en betere communicatie over de fusie

 Ruimte voor fusiealternatieven

 Helderheid in de meerwaarde van de fusie

 Aandacht voor leefbaarheid en voorzieningen

 Verbeteren van infrastructuur

 Behoud van groene en open omgeving

 Kwaliteitslag in bestuur en organisatie: meer kennis, kunde en daadkracht

2 Prioriteiten focusgroepen Boskoop Prioriteiten focusgroepen Rijnwoude

 Realiseren van Greenport  Alleen fuseren als er draagvlak onder de bevolking is  Behoud van Boskoop als ‘merknaam’  Handhaven van eigen identiteit en dorps  Meer uitwisseling economische sector en karakter gemeente  Huisvesting van ouderen en starters in de  Eenduidige en integrale economische visie woonkernen

 Voorkomen van grotere afstand tussen gemeente en burgers en bedrijven

 Geen vertraging in lopende projecten

De terugkoppeling van de uitkomsten heeft plaatsgevonden in de eerste van een aantal Toekomstdebatten. In Boskoop was sprake van een brede instemming van de gepresenteerde prioriteiten. In Rijnwoude lag dit anders. Vrijwel alle aanwezigen waren van mening dat de rapportage onvoldoende aansloot bij de beleving van de deelnemers. De belangrijkste verklaring hiervoor ligt in het verwachtingsbeeld. De deelnemers van de focusgroepsgesprekken in Rijnwoude wilden spreken over nut en noodzaak van een herindeling in plaats van een inventarisatie van wat belangrijk is voor een toekomstige gemeente Boskoop-Rijnwoude. De gemeente Rijnwoude heeft met de focusgroepdeelnemers afgesproken dat de aanvullende opmerkingen aan het samenvattend rapport toegevoegd worden.

Toekomstdebatten In Boskoop en Rijnwoude zijn in januari 2009 Toekomstdebatten georganiseerd. Het eerste debat in beide gemeenten was speciaal voor de deelnemers van de focusgroepen georganiseerd. De overige toekomstdebatten (één in Boskoop en vier – per kern - in Rijnwoude) waren voor iedereen toegankelijk. De bedoeling van de Toekomstdebatten was om de voorlopige toekomstvisie te bespreken. In Boskoop is dit ook gebeurd maar in Rijnwoude niet. De debatten hebben toch vooral in het teken gestaan van nut en noodzaak van een fusie en de alternatieven hierbij. Hieronder is een samenvattend overzicht van de standpunten van de deelnemers als het gaat om nut en noodzaak en de fusiealternatieven.

Uitkomsten toekomstdebatten Boskoop Uitkomsten toekomstdebatten Rijnwoude

 Boskoop moet niet zelfstandig blijven.  Fusie Boskoop-Rijnwoude is te beperkt.

 Een fusie met Rijnwoude heeft meerwaarde:  Zelfstandigheid? Beeld is wisselend per impuls voor boomkwekerij, 80% van kern: zelfstandigheid op de lange termijn is Greenport en een betere ambtelijke geen optie tot zelfstandigheid á la organisatie. Zoeterwoude is zeer reëel.

 Er zijn ook risico’s bij een fusie Boskoop-  Een grotere schaal is nodig maar dan in één Rijnwoude: verplaatsen van voorzieningen keer en niet via een 2-trapsbenadering. De en schaalvergroting kan tot keuze is samen met Alphen (m.u.v. anonimiteit, bureaucratie en afstand. ) of een grote gemeente.  Er zijn twijfels over schaalgrootte van Boskoop-Rijnwoude. Risico dat over een  Over het principe van ondeelbaarheid van periode opnieuw een fusie nodig is. Rijnwoude wordt verschillend gedacht.

3 Uitkomsten toekomstdebatten Boskoop Uitkomsten toekomstdebatten Rijnwoude

 Grotere fusie is wenselijk. De voorkeur gaat  Beschrijf naast de voordelen van een fusie uit naar een grote Groene Hart gemeente of ook de nadelen. een Greenportgemeente maar ook moet worden bekeken.  Meer tijd nemen voor onderzoek naar zelfstandigheid en fusiemogelijkheden  Fusie Boskoop en Rijnwoude heeft de voorkeur boven zelfstandigheid.

Hoewel er verschil bestaat tussen Boskoop en Rijnwoude is het algemene beeld dat volgens de deelnemers van de Toekomstdebatten een voorgenomen fusie van Boskoop en Rijnwoude waarschijnlijk te smal is en daarmee niet voldoende duurzaam. Een grotere en eenmalige schaalsprong wordt geprefereerd. De gemeenteraden van Boskoop en Rijnwoude betrekken in maart 2009 bij de bespreking van de drie onderzoeken (strategische visie, herindelingscan en due diligence onderzoek) de uitkomsten van de Toekomstdebatten. Beide gemeenteraden moeten dan besluiten of de ingeslagen weg – een fusie van Boskoop en Rijnwoude – de juiste is en vervolgd moet worden. Om deze reden is de strategische visie (en ook de andere onderzoeken) opgezet volgens het intentiebesluit van 10 juli 2008, namelijk een fusie van Boskoop-Rijnwoude.

2. TOEKOMSTVISIE 2015

Kenschets huidige gemeenten Midden in het Groene Hart, op het kruispunt van de lijnen Amsterdam- Rotterdam, Den Haag- Utrecht bieden de gemeenten Boskoop en Rijnwoude een prettige leefomgeving aan circa 35.000 inwoners. Kenmerkend voor Boskoop zijn de vele boomkwekerijen. Boskoop is het belangrijkste boomkwekerijcentrum van Nederland en het grootste aaneengesloten boomkwekerijgebied ter wereld. Kenmerkend voor Rijnwoude is een open en weids landschap afgewisseld met nog dorps gebleven kernen. Rijnwoude bestaat uit de dorpskernen Benthuizen, Hazerswoude-Dorp, Hazerswoude- Rijndijk en Koudekerk aan den Rijn. Het dorp Boskoop wordt doorsneden door de gekanaliseerde rivier de , een belangrijke verbindingsschakel in de waterweg Amsterdam-Rotterdam. Een karakteristieke hefbrug verbindt de beide delen van Boskoop. In de gemeente Rijnwoude zijn goede ontsluitingsmogelijkheden via regionale en nationale wegeninfrastructuur, railinfrastructuur (RGL) en vaarwegen (Gouwe en Oude Rijn voor watergebonden bedrijvigheid). De gemeenten Boskoop en Rijnwoude beschikken over belangrijke en unieke kwaliteiten:  Open landelijk en waterrijk gebied met natuurlijke waarden.  Kernen met ieder eigen specifieke kenmerken.  Gunstige geografische ligging.  Boskoop als merknaam.  Boomkwekerijen, sierteelt en ontwikkeling van pot- en containerhandel.  Rust en Ruimte.  Grondgebonden woningen, aantrekkelijk woonklimaat en lage woningdichtheid.  Brede aanwezigheid van basisvoorzieningen met een goede, evenwichtige spreiding over de verschillende kernen.

Strategische ambities Beide gemeenten hebben belangrijke opgaven te verwezenlijken om de kwaliteiten te behouden en daar waar mogelijk te versterken. Zowel in Boskoop als in Rijnwoude is de realisatie van diverse stevige ambities al in gang gezet. Zonder volledig te zijn kan worden gedacht aan Greenport, Bentwoud, Oude Rijnzone en de bouwopgave van meer dan 5.000 woningen gezamenlijk. Maar er

4 zijn meer opgaven. In de toekomstvisie zijn de kernopgaven verwoord. Uit deze opgaven hebben Boskoop en Rijnwoude zeven strategische ambities geformuleerd:

Strategische ambities gemeente Boskoop-Rijnwoude

1. Verhogen van de dienstverlening aan burgers en bedrijven

2. Behoud van een groen, open en landelijk profiel

3. Behoud van de leefbaarheid en vitaliteit van de kernen

4. Bevorderen van actieve participatie van burgers

5. Verbeteren van de infrastructuur

6. Versterken van de economische speerpunten (onder ander Greenport)

7. Versterken van eenheid in en regionaal ‘gewicht’ van beleid en bestuur

De strategische ambities zijn als het ware de ‘kapstok’ voor de visie op 2015 van de gemeente Boskoop-Rijnwoude. Een deel van de strategische ambities laat het centrale dilemma van beide gemeenten zien: de balans tussen de ruimtelijke en economische ontwikkelingen versus het behoud van het dorpse karakter en het landelijke profiel. Het dilemma laat zich met de toekomstvisie niet wegnemen. In de uitvoering van de opgaven zal de gemeente Boskoop-Rijnwoude telkens het effect van de maatregelen op deze fragiele balans in kaart brengen. Op deze wijze wordt invulling gegeven aan het tweesporenbeleid; behoud van de bestaande kwaliteiten en ruimte voor economische en ruimtelijke versterkingen.

Ruimte en Economie in 2015

Visie 2015 De gemeente Boskoop-Rijnwoude bestaat uit karakteristieke kernen gelegen in het Groene Hart. Elke kern heeft een eigen identiteit en deze wordt in stand gehouden. Leefbaarheid en de vitaliteit zijn daarbij sleutelbegrippen. De gemeente weet, op een ruimtelijk, economisch en sociaal- maatschappelijk verantwoorde manier, de juiste balans te vinden tussen de ontwikkelingen van de Greenport en de Oude Rijnzone en het behoud van het dorpse karakter en het landelijke profiel. De economische ontwikkeling en structuur berust in Boskoop-Rijnwoude op drie pijlers, te weten Greenport, Oude Rijnzone en Recreatie & Toerisme. De gemeente heeft in 2015 belangrijke randvoorwaarden gecreëerd en faciliterend opgetreden als het gaat om de verdere ontwikkeling van de drie pijlers. Gemeenschappelijke aspecten in Greenport aan de zuidzijde en de Oude Rijnzone aan de noordkant van de gemeente zijn: - het verbeteren van de infrastructuur zonder dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid van de kernen; - focus op kennisontwikkeling, -gebruik en innovatie; - behoud van het open, landelijke gebied.

Infrastructuur In 2015 is de bereikbaarheid sterk verbeterd. Bij de aanpak van de infrastructurele ambities is rekening gehouden met leefbaarheid, economische ontwikkeling en veiligheid voor inwoners, bezoekers en bedrijfsleven. Infrastructuur heeft de hoogste prioriteit omdat dit sturend is voor de overige opgaven. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Oplossen van infrastructurele knelpunten volgens prioriteitenlijst.  Verkeersluw maken van de kernen Boskoop en Hazerswoude-Dorp.

5

Wonen Het wonen in Boskoop-Rijnwoude is gebaseerd op een hoog comfort met een landelijk karakter. De woningbouw sluit aan bij de kenmerken/identiteit van de verschillende kernen. Voor de gemeente als totaal – inclusief het regionale perspectief – is hiermee een voldoende gedifferentieerd woningaanbod voor alle doelgroepen gerealiseerd. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Visie ontwikkelen ‘Woningbouw en kenmerken van kernen’.  Prioriteiten stellen in te ontwikkelen woningbouwlocaties.  Meer accent op kwaliteit van wonen en bouwen.  Voldoende woningen voor de verschillende doelgroepen vanuit regionaal perspectief beoordelen.

Oude Rijnzone In het streekplan is de Oude Rijnzone aangegeven als transformatiezone. Langs de RijnGouweLijn en de N11 zijn mogelijkheden voor nieuwe verstedelijkingslocaties waarbij ook ruimte gezocht wordt voor herplaatsing van bedrijven elders uit de zone (met name milieuhinderlijke bedrijvigheid). De opgave voor de komende jaren is het doorontwikkelen van de Oude Rijnzone.

Greenport In 2015 staat er een Greenport met een mix van ‘open grond’ teelt en pot- en containerteelt. Voor de Greenport regio Boskoop is herstructurering en modernisering van het verouderde boomkwekerijgebied erg belangrijk gebleken. Het aantal productiebedrijven is afgenomen maar de bedrijven zijn groter geworden en hebben een hogere productiewaarde. De focus is de afgelopen jaren verder verschoven van productie naar handel. De gemeente is meer en meer het centrum van agro-logistiek en gelieerde bedrijvigheid geworden. Agro-gerelateerde bedrijvigheid is geconcentreerd op het ITC- en het PCT-terrein, waar in 2015 een modern logistiek centrum is gevestigd. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Doorontwikkeling van Greenport regio Boskoop door middel van herstructurering, verbeteren van infrastructuur en ontwikkelen van Kennis en Innovatie. De basis voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling is gelegd in de Intergemeentelijke StructuurVisie (ISV) Greenport.  Een bestuurlijke en ambtelijke organisatie afstemmen op de behoeften, ambities en opgaven van de Greenport.

Voorzieningen De gemeente heeft sterk geïnvesteerd in het realiseren en behouden van basisvoorzieningen in alle kernen, het faciliteren van enkele bijzondere voorzieningen en het verbeteren van de infrastructuur en parkeren. De opgave voor de komende jaren is het uitwerken van concept van basis- en kernoverstijgende voorzieningen.

Groen, Natuur en Water Ondanks de druk op de verstedelijking van de randen en ondanks de spanning tussen het open gebied en de economische en woningbouwontwikkelingen, is het groene en landelijke karakter behouden. Sterker nog, op een aantal terreinen heeft versterking plaatsgevonden (Bentwoud, multifunctioneel gebruik van water, waterbeleving langs Oude Rijn en Gouwe). De opgaven voor de komende jaren zijn:  Verbinden van natuurgebieden.  Toepassen van de mogelijkheden van water bij nieuwe ontwikkelingen.  Versterken van de recreatief-toeristische infrastructuur.

Recreatie en Toerisme De gemeente Boskoop-Rijnwoude is in toenemende mate op recreatie en toerisme georiënteerd. Het unieke landschap leent zich prima voor extensieve recreatie en dagrecreatie voor de eigen en omliggende gemeenten. Kortom, de gemeente Boskoop-Rijnwoude is de ‘Tuin van de ’. De

6 recreatie en toerisme zijn primair gericht op de eigen inwoners en direct omwonenden, in een straal van 20 kilometer. De nieuwe gemeente heeft het concept van de Tuinboulevard verkend. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Stimuleren en faciliteren van dagrecreatie, zowel op het platteland als op het water.  Vergroten van naamsbekendheid door promotie van recreatie en toerisme in de regio.  Vereenvoudiging van regels waardoor allerlei initiatieven ook sneller en makkelijker van de grond komen.

Overige bedrijvigheid Centraal staan de ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen, het versterken van de detailhandelscentra in de verschillende kernen en het op hoger peil brengen van het voorzieningenniveau. De gemeente is voor ondernemingen een aantrekkelijke partner. Er is een herkenbaar ondernemersloket.

Meerwaarde Boskoop-Rijnwoude Het dilemma van ruimtelijke en economische ontwikkeling enerzijds en het behoud van de bestaande kernkwaliteiten anderzijds speelt zowel in Boskoop als in Rijnwoude. De fusiegemeente kan dit dilemma evenwichtiger benaderen. Een voorbeeld hiervan is ruimte bieden voor ontwikkelingen op de kernlocaties (Oude Rijnzone en Greenport) en beschermen van de gemeenteranden voor ‘oprukkende’ verstedelijking.

De gemeente Boskoop-Rijnwoude bevat circa 35.000 inwoners en een bouwopgave van meer dan 5.000 woningen. Binnen afzienbare tijd ontstaat een gemeente van meer dan 40.000 inwoners. Belangrijk voordeel hiervan is een toename van de financiële middelen vanuit het Rijk richting de gemeente en de grotere armslag die de gemeente hierdoor krijgt om haar ambities te verwezenlijken.

De verbetering van de infrastructuur heeft hoge prioriteit. Met de gemeente Boskoop-Rijnwoude ontstaan gemeenschappelijke belangen (prioriteitstelling, financiering en oplossen van knelpunten) en kunnen de regionale verkeersvraagstukken beter opgelost worden als gevolg van een grotere invloed binnen de regio en provincie.

Met de nieuwe gemeente Boskoop-Rijnwoude vindt 97% van het sierteeltareaal en 80% van Greenport binnen de nieuwe gemeentegrenzen plaats. Deze bundeling biedt enorme voordelen: Één beleid, één organisatie, één bestuur, grotere uitvoeringscapaciteit en meer regionale kracht. Hiermee is het centrale dilemma, de balans tussen groene en open omgeving en economische en ruimtelijke ontwikkelingen, beter gediend dan dat beide gemeenten het afzonderlijk moeten doen.

Op toeristisch- recreatief gebied zijn beide gemeenten gelijk gestemd. Een fusie levert voordelen op als het gaat om meer ‘know how’, grotere ‘promotiekracht’ en eenduidigheid in lokale regelgeving.

Samenleving in 2015 Visie 2015 Het motto voor de Boskoop-Rijnwoudse samenleving is ‘Iedereen doet mee’. Als dit onvoldoende mogelijk is dan vindt ondersteuning en/of aansporing plaats. De gemeente Boskoop-Rijnwoude vervult hierin een sleutelrol die veelal bestaat uit initiëren, faciliteren en regievoeren. De ambitie is het bevorderen van actieve participatie van burgers zowel in gemeentelijke plannen als – door de gemeente gestimuleerde en gefaciliteerde – burgerinitiatieven. De kernen van de gemeente Boskoop- Rijnwoude hebben een eigen identiteit en deze wordt in stand gehouden. De gemeente streeft daarbij niet actief naar samenhang of verbinding tussen de kernen. De eigenheid van de kern is uitgangspunt. Als hieruit samenhang met andere kernen voortvloeit dan dient dit van ‘binnenuit’ tot stand te komen. De gemeente stimuleert en ondersteunt dit vervolgens.

7

Welzijn en Zorg De gemeente is het loket voor algemene vragen en ondersteuning. Iedereen moet actief kunnen zijn en mensen worden actief gestimuleerd om mee te doen (goed burgerschap). Specifieke doelgroepen zijn jeugd, ouderen en achterstandsgroepen. Samen met de inwoners zoekt de gemeente naar de mogelijkheden voor een sterke gemeenschap waarin mensen elkaar vinden en aanvullen en waar zo weinig mogelijk mensen aan de kant staan. Maatwerk leveren waar dat kan, sociale cohesie belonen en bevorderen. Het stimuleren van een gemeenschap ‘voor en met elkaar’.

Werk, Inkomen en Onderwijs Uitgangspunten zijn ‘werk boven inkomen’ en ‘een goed inkomensvangnet als je echt niet aan het werk kunt of echt niet aan werk kunt komen’. Het onderwijsbeleid is gebaseerd op voldoende ontwikkelingskansen voor inwoners en het voorkomen van onderwijsuitval tot het 24 e jaar. Er is een breed aanbod binnen het basisonderwijs. In iedere kern kunnen kinderen een basisschool bezoeken. In 2015 is de brede-school-gedachte ingevuld en is het aanbod van het voortgezet onderwijs minimaal op het niveau van 2008. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Regievoering op samenwerking tussen betrokken ‘onderwijs’-partijen.  Betere aansluiting van onderwijs op arbeidsmarkt.  Handhaven van voldoende onderwijsfaciliteiten.

Sociale en Fysieke Veiligheid De sleutelwoorden zijn kleinschaligheid, sociale betrokkenheid, het gevoel van ons kent ons, zorgen voor elkaar en iedereen is verantwoordelijk voor die leefbare en veilige samenleving. Er wordt uitgegaan van een wijkgerichte aanpak en een eigen verantwoordelijkheid van burgers, maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven. Met alle betrokkenen zijn duidelijke afspraken gemaakt over wat wel en niet kan in de gemeente. De lokale overheden treden streng op tegen overtredingen van deze regels.

Sport, Cultuur en Verenigingsleven De sportaccommodaties in de kernen blijven bestaan. Bij uitbreidingslocaties worden de mogelijkheden voor nieuwe sportaccommodaties of sportscholen meegenomen. De gemeente ondersteunt verschillende cultuuruitingen. Kunstuitingen zijn ook in de openbare ruimte waarneembaar. De gemeente heeft daarvoor middelen gereserveerd. Boskoop-Rijnwoude kent tal van verenigingen. De aanwezigheid hiervan is van onschatbare waarde voor een sterke leefgemeenschap. De gemeente vervult een actieve rol in het ondersteunen en stimuleren van een gezond en omvangrijk verenigingsleven. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Handhaven van voldoende sportmogelijkheden.  Kunstuitingen in de openbare ruimte.  Actief ondersteunen van bestaande en nieuw op te richten verenigingen.

Meerwaarde Boskoop-Rijnwoude Vooral op het terrein van het welzijns- en zorgbeleid wordt veel gevraagd van enerzijds de communicatie (relatie / betrokkenheid) tussen burgers en de gemeente en anderzijds van de dienstverlening aan de burgers (w.o. persoonlijke aandacht). De ambities op dit terrein vereisen een verhoging van de professionaliteit in de gemeentelijke organisatie. Een samengevoegde gemeente is hiertoe beter in staat.

Het verenigingsleven is in beide gemeenten sterk ontwikkeld maar staat vanwege maatschappelijke ontwikkelingen steeds meer onder druk (bijvoorbeeld afname van vrijwilligers). Voor een prettige en samenhangende gemeenschap zijn de verenigingen essentieel. Een krachtigere gemeente is beter in staat tot actieve ondersteuning en facilitering van het verenigingsleven.

8 De gemeentelijke beleidsvelden binnen de geschetste samenlevingsvraagstukken zijn wat betreft de beschikbare capaciteit verhoudingsgewijs tot de onderdelen voor ruimte, economie en bestuur & organisatie relatief klein. Ook wordt veel gebruik gemaakt van publieke en private samenwerkingspartners. De fusie biedt goede mogelijkheden tot een verdere professionalisering van de beleidsvelden.

Bestuur en Organisatie in 2015 Visie 2015 In 2015 is de vervlechting van de ambtelijke organisaties voltooid. Het ‘beste van de twee voormalige gemeenten’ is de maatstaf geweest, waardoor de dienstverlening per saldo is verbeterd. De dienstverlening is hierbij breed benaderd, namelijk de uitvoering van de primaire uitvoeringstaken. Dit zijn de basistaken die de gemeente uitvoert voor burgers, bedrijven en instellingen. De dienstverlening is concreet geoptimaliseerd en gebaseerd op: - concept van ‘klantcontact op afspraak’; - concept van ‘accountmanagement’ (één aanspreekpunt); - servicepunten passend bij de nieuwe gemeente; - behoeften van de inwoners en ondernemers.

Meer dan tevoren kenmerkt de nieuwe gemeente zich door een hoge klantgerichtheid, vernieuwende ideeën en producten en een typische ondernemersmentaliteit. Het bestuur en de gemeentelijke medewerkers focussen zich op de woonkernen en staan dicht bij de burger. Interactieve beleidsvorming en burgerparticipatie zijn voorbeelden van hoe er binnen de nieuwe gemeente met inwoners wordt overlegd en samengewerkt. De opgaven voor de komende jaren zijn:  Zekerstellen van de uitvoering van bestaande ambities en ontwikkelingen.  Uitwerken van de dienstverlening in doelen voor het feitelijk presteren in 2015.  Opgaven toetsen op uitvoerbaarheid door de ambtelijke organisatie.  Invoeren van een (be)sturings- en organisatieconcept dat past bij de nieuwe gemeente.

Meerwaarde Boskoop-Rijnwoude Door het uitgangspunt ‘het beste van elk van de gemeenten is de norm voor de nieuwe gemeente’ te hanteren worden elkaars sterke punten overgenomen. Dit is meer dienstverlening zonder noemenswaardige extra investeringen. De ervaringen elders in Nederland laten verder zien dat de dienstverlening door een herindeling sterk toeneemt. Er wordt meer en efficiënter geïnvesteerd, de dienstverlening is niet afhankelijk van toevallige contacten maar is voor iedereen gelijk en er wordt fors ingezet op interactieve beleidsvorming en burgerparticipatie.

De gemeente Boskoop-Rijnwoude is robuuster en daarmee minder kwetsbaar. Minder functies zullen zogenoemde eenmansfuncties zijn, die bij uitval (ziekte, verlof, vertrek) nauwelijks binnen de formatie kunnen worden opgevangen. Beide gemeenten hebben hier nu veel mee te maken. Een grotere gemeente kan zich door een beter loongebouw en meer interne groeimogelijkheden beter op de arbeidsmarkt positioneren en is daardoor beter in staat om gekwalificeerd personeel aan te trekken.

De nieuwe gemeente biedt schaalvoordelen in de bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld als het gaat om de ICT-investeringen gericht op het realiseren van de rijksambitie om gemeenten het ‘portaal van de overheid’ te laten zijn. Nu moeten beide gemeenten deze investeringen afzonderlijk doen. Ervaring leert dat een efficiencywinst van 25% tot de mogelijkheden behoort. Efficiëntie wordt verder bereikt door specialisatie en taakverdeling in een grotere organisatie. Dit leidt uiteindelijk tot daling van de totale personeelskosten.

Een schaalvergroting leidt tot een professionalisering van de bestuurlijke organisatie. Dit is niet alleen een mening maar wordt ook aangetoond in de onderzoeken naar de effecten van herindelingen in

9 Nederland. De bestuurlijke organisatie wordt meer gedwongen tot strategische besluitvorming, sturen op hoofdlijnen en externe oriëntatie. Dit alles komt de legitimiteit van het lokaal bestuur ten goede.

3. MEERWAARDE FUSIE BOSKOOP-RIJNWOUDE

Fusie Boskoop-Rijnwoude = ‘meer bestuurskracht’ De vraag is of de strategische ambities en de opgaven van een gefuseerde gemeente Boskoop- Rijnwoude met 35.000 inwoners beter realiseerbaar zijn dan wanneer beide gemeenten dit afzonderlijk doen? Deze vraag gaat feitelijk over de bestuurskracht. Bestuurskracht is meer dan bijvoorbeeld een grotere kwaliteit van wethouders. Bestuurskracht is “de mate waarin en de wijze waarop een gemeente zelfstandig haar lokale taken en regionale opgaven realiseert met de beschikbare middelen en kwaliteiten”. Gemeenten zijn bestuurskrachtig als zij hun wettelijke taken naar behoren uitvoeren, de dienstverlening aan de burger op orde hebben en voldoende capaciteit inzetten voor belangrijke lokale en regionale opgaven, zowel beleidsmatig als uitvoerend. Hieruit volgen voor de gemeenten Boskoop en Rijnwoude twee belangrijke vragen: 1. Zijn de opgaven omvangrijk of beperkt? Immers, bij een beperkte opgave is minder bestuurskracht nodig dan bij een grote opgave. 2. Zijn Boskoop en Rijnwoude op dit moment onvoldoende bestuurskrachtig?

Er zal geen discussie zijn over de opgaven waar Boskoop en Rijnwoude voor staan. De ‘eigen’ opgave is groot: Greenport, Oude Rijnzone, Recreatie & Toerisme (Bentwoud), bescherming open, groen en landelijk profiel, verbeteren van infrastructuur e.d. Een aantal opgaven is ook duidelijk gemeenschappelijk. De opgaven die van ‘hogerhand’ op de gemeente afkomen zijn eveneens groot. Het Rijk en de Provincie leggen steeds meer taken en bevoegdheden neer bij gemeenten. Verantwoordelijkheden op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg, participatie, stedelijke vernieuwing en ruimtelijkheid worden gedecentraliseerd. Deze decentralisatie gaat alleen vaak niet gepaard met een verhoging van de Rijksbijdrage aan gemeenten. Om de bestaande en nieuwe taken en bevoegdheden dan toch goed in te vullen, zijn sterkere en grotere gemeenten nodig.

Er is niet aangetoond dat Boskoop en Rijnwoude onvoldoende bestuurskrachtig zijn. Wel kan de vraag gesteld worden of de opgaven bij twee zelfstandige gemeenten voldoende gerealiseerd kunnen worden. De verwachting is dat dit wel haalbaar is maar niet met de gewenste snelheid. De gemeente acht meer bestuurskracht noodzakelijk. Ook bij burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties is de behoefte aan meer bestuurskracht geuit. Met een samengaan van Boskoop en Rijnwoude wordt meer bestuurskracht georganiseerd.

Wat levert meer bestuurskracht op? De boodschap is feitelijk eenvoudig en helder “Fusie van Boskoop-Rijnwoude leidt tot meer bestuurskracht en daarmee tot een sterkere organisatie”. Een sterke organisatie levert voordelen op voor burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en de gemeentelijke organisatie. De voordelen liggen op de volgende terreinen.

 Beter in staat de grote en complexe opgaven uit te voeren en daarmee de strategische ambities te realiseren. Eigenlijk alleen al om de agro-business (o.a. Greenport) te faciliteren en mede te ontwikkelen is een samengaan met Boskoop en Rijnwoude wenselijk. Deze economische activiteiten zijn zo verweven en nadrukkelijk aanwezig op het gemeentelijke grondgebied van zowel Boskoop als Rijnwoude dat één bestuur, één sterke ambtelijke organisatie (met een volwaardige afdeling Economische ontwikkeling) en één uniform beleid noodzakelijk zijn. Niet alleen vanuit de optiek van de gemeente maar juist vanuit het belang van de ondernemers. En wat te denken van recreatie & toerisme en het behoud van het landelijke profiel. Hiervoor geldt hetzelfde.

10

 Een sterkere positie in de regio De gemeente is een grotere, meer volwaardiger en gelijkwaardiger partner ten opzichte van de buurgemeenten. Deze positieversterking is ontzettend belangrijk. Enerzijds voor de ‘grote’ opgaven waar beide gemeenten voor staan. Anderzijds verandert de regio wat betreft de gemeentesamenstelling ook. Divers andere gemeentelijke fusies komen er. In dit geval is sprake van ‘stilstand is achtergang’ en worden Boskoop en Rijnwoude relatief steeds kleinere gemeenten in de regio. Niet alleen de positie in de regio (buurgemeenten) wordt versterkt maar de nieuwe gemeente is ook een krachtiger speler in de richting van de provincie, het rijk en maatschappelijke instellingen. Niet onbelangrijk als het gaat om de infrastructurele en woningbouwopgaven. Ook de positie in de gemeenschappelijke regelingen wordt sterker.

 Een betere bedrijfsvoering en dienstverlening Inwoners verwachten in toenemende mate, dat de gemeente een hoog niveau van dienstverlening nastreeft. Met het oog op de toekomst, waarin met name moet worden geïnvesteerd in de digitale dienstverlening, zal een grotere organisatie daartoe beter in staat zijn en vooral efficiënter. De gemeente Boskoop-Rijnwoude is beter in staat om nieuwe en gedecentraliseerde taken van het Rijk en de Provincie uit te kunnen voeren. Simpel gesteld vanwege de omvang van de organisatie. Beide gemeenten hebben nu veel moeite om alle taken op een gewenst niveau uit te kunnen voeren. Het gaat om een reeks van terreinen, uiteenlopend van toezicht & handhaving, de uitvoering van de Wmo tot de realisatie van digitale dienstverlening. De grotere omvang van de organisatie vermindert de kwetsbaarheid en biedt de mogelijkheid voor specialisatie. Hierdoor kan het kwaliteitsniveau verder worden verbeterd.

 Betere borging van wat burgers en bedrijven belangrijk vinden Burgers en bedrijven vinden het volgende belangrijk; behoud van het dorpse karakter, een open en landelijk profiel, aandacht voor leefbaarheid en voorzieningen maar ook meer ondernemersmentaliteit, geen grotere afstand tussen burger en gemeente en ruimte voor ontwikkelingen en woningen. Zijn deze behoeften in betere handen bij twee zelfstandige gemeenten of is een fusiegemeente Boskoop-Rijnwoude beter in staat te borgen wat burgers en bedrijven belangrijk vinden? Voorop staat dat beide gemeenten een aantal belangrijke opgaven en kwaliteiten delen. De noodzaak van een gemeenschappelijke aanpak en een regionale sterke positie zijn daarbij evident. Verder onderschrijft deze toekomstvisie de wensen en behoeften van de burgers en bedrijven. Het is vervolgens aan het nieuwe bestuur van de gemeente Boskoop-Rijnwoude om de ambities en opgaven om te zetten in concrete daden.

Natuurlijk, elke fusie heeft ook een keerzijde. Een fusie kost tijd en geld, in een kleinere gemeente zijn de verhoudingen informeler en veranderingen roepen altijd weerstand op. De opgave is dan ook de keerzijde van een fusie te onderkennen en vervolgens aan te geven hoe hiermee om te gaan. Voor ongewenste effecten zijn veelal goede oplossingen en maatregelen te bedenken.

Is een fusie Boskoop-Rijnwoude voldoende? De strategische visie heeft duidelijk gemaakt waar de meerwaarde ligt van een samengaan van Boskoop en Rijnwoude. Of dit voldoende is moeten beide gemeenteraden beoordelen. De strategische visie is één van de bouwstenen om de juiste afweging te maken. De andere onderzoeken maar ook de beeldvorming en de houding zullen een belangrijke rol spelen in de uiteindelijke besluitvorming. Daarom zal de keuze over een fusie en bestuurskracht zich vooral moeten richten op de gewenste concepten van lokaal bestuur, waarbij ten aanzien van die concepten fundamentele keuzen moeten worden gemaakt. Bestuurskracht is tenslotte een relatief begrip. Deze strategische visie beslaat de fusie Boskoop-Rijnwoude en laat de andere fusiemogelijkheden buiten beschouwing.

11