Uva-DARE (Digital Academic Repository)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Vrede of Vrijheid? Dilemma’s, dialoog en misverstanden tussen Nederlandse en West-Duitse linkse organisaties en de Poolse oppositie in de jaren tachtig Miedema, C. Publication date 2015 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Miedema, C. (2015). Vrede of Vrijheid? Dilemma’s, dialoog en misverstanden tussen Nederlandse en West-Duitse linkse organisaties en de Poolse oppositie in de jaren tachtig. Amsterdam University Press. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:29 Sep 2021 Dankwoord Hoe zeer het schrij ven van een historisch proefschrift soms ook een een- zame aangelegenheid kan zij n, het is niet iets wat in isolatie tot stand komt. Ik zou daarom graag de mensen willen bedanken die aan dit resultaat bij gedragen hebben. Ik was misschien nooit gaan promoveren zonder de aanmoediging van Joes Segal, gedurende en na mij n studie. Hij was degene die mij op de vaca- ture wees en mij vervolgens hielp bij het formuleren van mij n onderzoeks- voorstel. Beatrice de Graaf, Jacco Pekelder en mij n goede vriendin Annelies waren zo vriendelij k kostbare tij d vrij te maken om mij n onderzoeksvoorstel te becommentariëren en mij zeer nuttige tips te geven. Bij zondere dankbaarheid ben ik ook verschuldigd aan mij n promotor Ton Nij huis voor de begeleiding in de afgelopen jaren. Altij d kritisch, precies en analytisch, hielp hij mij dit proefschrift te maken tot wat het is. Ik ben dankbaar voor de vrij heid die hij me gegeven heeft om mij n eigen pad te bewandelen en soms een zij weg te proberen en vond het prettig te weten dat hij tegelij kertij d klaarstond om raad te geven als dat nodig was. Dankzij de goede sfeer op het Duitsland Instituut, waar ik gelukkig ook steeds weer in aanraking kwam met de wereld buiten de wetenschap, heb ik ongetwij feld dit proefschrift met meer plezier kunnen schrij ven. Daarvoor dank ik al mij n collega’s. Medepromovendi Froukje, Katharina, Barbara en Britta luisterden naar mij n hoogte- en dieptepunten en hielpen me verder te komen als ik vastzat. Collega’s Angelika, Krij n, Hanco, Tina en Marja inspireerden mij en daagden mij uit met goede gesprekken, commentaar en soms hele andere taken. Charlotte en Marianne bedank ik voor hun onmisbare praktische ondersteuning. Vele collega’s in de bredere academische wereld hielpen mij door mij n stukken te becommentariëren, mij in gesprekken te inspireren of mij aan te zetten tot het verder uitwerken van ideeën in artikelen. In het bij zonder wil ik Julia Metger, Ruud van Dij k, Krij n Thij s, Jacco Pekelder, Sebastian Kalden, Idesbald Goddeeris, Kacper Szulecki, Robert Brier, Dominik Pick, Manfred Mack, Floribert Baudet, Willem van Bennekom, Maarten van den Bos en Bernd Rother daarvoor hartelij k danken. Mij n dank gaat ook uit naar Wilco de Jonge, Dieter Bingen, Marcin Bobrowski, Karina Garsztecka en Sabine Stekel die mij informatie en tips hebben gegeven. Ik was nooit zo ver gekomen met de Poolse teksten in mij n onderzoek zonder alle mensen die mij geholpen hebben me deze taal eigen te maken. Ik dank in het bij zonder Elżbieta Niemczuk-Weiss, Rene Genis en Arent van 542 Nieukerken van de Universiteit van Amsterdam, evenals mij n ‘taalmaatjes’ Aleksander Sroczyński en Magda Szyca die mij n gestamel hebben aange- hoord en mij door menig Poolse tekst heen hebben gesleept. Voor de inhoud van het proefschrift ben ik bovenal dank verschuldigd aan de vele betrokkenen die tij d hebben vrij gemaakt om mij in een interview te woord te staan. Velen van hen hebben daarnaast uit hun persoonlij ke archief materiaal voor mij opgezocht. Ik bewaar goede herinneringen aan hun hulpvaardigheid en vele prettige en interessante gesprekken. Ik heb mij ook erg verheugd over de vriendelij ke ondersteuning die ik in de vele ar- chieven in Nederland, Duitsland en Polen heb ontvangen. Bij zonder warme herinneringen koester ik aan de uitgebreide hulp van de medewerkers van het IISG en het Archiv Grünes Gedächtnis. De eindfase van mij n promotie werd beduidend lichter gemaakt door de hulp van mij n meelezers. De meeste dank ben ik verschuldigd aan mij n ouders, voor het enthousiasme waarmee zij zich aan deze klus hebben gewij d, en aan mij n collega Krij n, zonder wiens precieze en levendige commentaar ik de laatste slag niet had kunnen maken. Annette Geßner, Natalia Kulik, Iwona Guść, Wieke Rusman en Ad Arens ben ik dankbaar voor de laatste grammaticale en spellingscontrole van Duitse, Poolse en Nederlandse teksten. Een proefschrift schrij f je voor een belangrij k deel alleen en daarom is het des te belangrij ker dat er daarbuiten mensen zij n die je steunen, waar je op kunt vertrouwen en die je soms afleiding bieden. Ik wil hier heel graag mij n familie en vrienden bedanken, die mij dit alles in overvloed geboden heb- ben. Vooral mij n ouders zij n door hun nooit aflatende trots en interesse een voortdurende steun voor mij n geweest. Jullie hebben voor mij de moeilij ke periodes van mij n proefschrift zoveel gemakkelij ker gemaakt door hulp te bieden waar ik zelf niet om had durven vragen. De vrienden die ik aan de studie, Amnesty, lindy hop en turnen heb overgehouden dank ik voor de vele leuke tij den buiten het schrij ven om en voor de hartverwarmende steun in de slotfase. Dat ik hier slechts enkelen van jullie kan noemen, betekent niet dat ik jullie niet allemaal dankbaar ben. In het bij zonder denk ik aan Anna, Anne, Annelies, Daniëlle, David, Ditte, Eefijje, Els, Erik, Ilse, Irene, Julia, Katie, Marloes, Marthe, Pieter, Stefanie, Vera en Yvonne. Mij n laatste woorden van dank gaan uit naar Stef. Meermaals hebben we de grap gemaakt dat ik mij n proefschrift niet dankzij , maar ondanks jou heb afgemaakt. Hoe vaak heb je niet gezegd dat ik eens achter die computer vandaan moest komen. Hoe veel moeilij ker was het soms om weer eens voor langere tij d naar het buitenland te vertrekken, als jij thuis bleef. Desondanks ben jij een cruciaal onderdeel van dit resultaat. Je voortdurende steun, ook DANKWOORD 543 in de tij d die ik ver van jou moest doorbrengen, betekende en betekent ontzettend veel voor me. Jouw vertrouwen en zekerheid helpen mij keer op keer mij n eigen onzekerheid opzij te zetten en zelfvertrouwen te vinden. Je weet niet half hoe zeer jij een rustpunt bent in mij n leven. Ten slotte wil ik nog kort enkele woorden wij den aan twee mensen die belangrij k waren voor dit onderzoek en die helaas het verschij nen ervan niet meer mee mogen maken. Edward Klimczak was mij n eerste leraar Pools en bleek later ook een bron van informatie voor mij n onderzoek. Ik ben hem ontzettend dankbaar dat hij mij ondanks zij n ziekte nog te woord wilde staan. Jan Minkiewicz was één van mij n eerste en voornaamste in- terviewpartners. Zij n hartelij kheid en enthousiasme waren overweldigend. Mij n verdriet over zij n zeer plotselinge overlij den in 2014 was groot. Mij n gedachten gaan uit naar zij n vrouw Barbara. Ik hoop dat dit onderzoek eraan bij draagt dat hun activisme niet vergeten wordt. Archievenlij st A/7.8 (Karta, Warschau) 14. Gert Bastian, Lukas Beckmann, Milan 1. Congress Post supplement 3 October 1981. Horaček, Petra K. Kelly, Gaby Potthast, Roland Vogt, an Herrn Honecker, Bonn, A Bahro 24 (A Rudolf Bahro) (AgG, Berlij n) am 19.5.1983. 1. Rudolf Bahro auf der Kundgebung (“Soli- 15. Sozialdemokratischer Pressedienst, In darität mit Solidarność” am 30.1.1982). zweifacher Hinsicht illoyal, 13. Mai 1983. 2. Rudolf Bahro, Wer interveniert für Polen? 16. Jungsozialisten in der SPD, Pressemit- 3. Rudolf Bahro, Redemanuskript für die teilung, Bonn, 13.5.1983. Bremer Ostermarschkundgebung am 10.4. 4. Ein deutsches Ereignis. A Kelly 332 (AgG, Berlij n) 1. Ralf Hirsch, Lieber Frieder, Berlin, den A Kelly 74 (A Petra Kelly) (AgG, Berlij n) 7.09.1985. 1. fpk-extra, Die Pressekonferenz der Grünen 2. Lukas, Liebe Petra, lieber Gert!, 13/10/83. zu der Aktion in Ostberlin (12.5.83 im ICC 3. Protokoll der Bundesarbeitsgruppe Berlin). “Gesamteuropa, Ost-West-Konflikt und 2. Dirk Schneider, Die Demo auf dem Alex - die beiden deutschen Staaten”, 3.7.1983, Gedanken zur Deutschlandpolitik, Berlin, Frankfurt. 14.5.83. 3. Nur “gegen NATO-Wafffen Frieden schaf- A Kelly 350 (AgG, Berlij n) fen”? Wie lange noch will die Hamburger 1. Protokoll der deutschlandpolitischen GAL am Minimalkonsens der DKP kleben? Debatte DIE GRÜNEN IM BUNDESTAG 4. DLF.13.5.1983/06.08/Trü Musik und Infor- am 16. Juni 1984. mationen, Auszug. 2. Dirk Schneider, An Petra, Marie-Luise, 5. Petra Kelly, Offfener Brief an die DKP und Gerd, Otto, Roland, Bonn, 7.1.84.