Biogram Jana Piwnika
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Płk Jan Piwnik „Ponury”, „Donat”, „Ja ś”, „Janek” (1912-1944) Jan Piwnik urodził si ę 31 sierpnia 1912 r. w Janowicach koło Opatowa. Rodzina Piwników prowadziła małe gospodarstwo rolno-hodowlane, a przez kilka lat tak że wiejski sklep. Po uko ńczeniu szkoły powszechnej w Janowicach, w 1924 r. rozpocz ął nauk ę w Pa ństwowym Gimnazjum M ęskim im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Świ ętokrzyskim. W maju 1932 r. zło żył egzamin maturalny, a nast ępnie skierował swe kroki do Szkoły Podchor ąż ych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Woły ńskim, gdzie przeszedł kurs podchor ąż acki, który zako ńczył w stopniu plutonowego oraz z tytułem podchor ąż ego artylerii. Odbył tak że praktyk ę podoficersk ą w 10 Pułku Artylerii Ci ęż kiej w Przemy ślu. Nie widz ąc jednak przed sob ą perspektyw w armii, zgłosił si ę do słu żby w Policji Pa ństwowej (PP). Po nauce w Normalnej Szkole Fachowej dla Szeregowych PP w Mostach Wielkich pracował w Urz ędzie Śledczym w Warszawie oraz ochraniał Prezesów Rady Ministrów. W mi ędzyczasie odbywał tak że szereg szkole ń wojskowych, dzi ęki czemu na pocz ątku 1935 r. awansował na podporucznika rezerwy artylerii. Ze stolicy został przeniesiony do policji w Kowlu, a nast ępnie po nauce w szkole oficerskiej w Warszawie, do Grupy Rezerwy Policyjnej w Gol ędzinowie, gdzie awansował na aspiranta policji. Przez pierwszy tydzie ń wrze śnia 1939 r. Grupa Rezerwy Policyjnej ochraniała mosty na Pilicy. Nast ępnie po przekroczeniu granicy z W ęgrami została internowana. W obozie Piwnik za wszelk ą cen ę starał si ę nie dopu ści ć do rozkładu moralnego podkomendnych. Wszedł tak że w skład dowództwa siatki konspiracyjnej, która przerzucała ochotników do formuj ących si ę we Francji Polskich Sił Zbrojnych (PSZ). Kiedy proceder został ujawniony Piwnikowi zagro żono cytadel ą oraz obozem karnym. Jednak symuluj ąc chorob ę, zdołał zbiec ze szpitala i poprzez Jugosławi ę i Włochy przedostał si ę do Francji. Otrzymał przydział do 4 Dywizji Piechoty. Jednostka nie wzi ęła udziału w kampanii francuskiej i drog ą morsk ą została ewakuowana na Wyspy Brytyjskie. W Wielkiej Brytanii przydzielono go do 4 Brygady Kadrowej Strzelców (4BKS), któr ą w pó źniejszym czasie przekształcono w 1 Samodzieln ą Brygad ę Spadochronow ą. Podczas słu żby w 4 BKS jako jeden z pierwszych wyraził ch ęć „pój ścia” do kraju. Wi ązało si ę to z szeregiem szkole ń, jakie musiał zaliczy ć m.in.: kurs zaprawy dywersyjno-minerskiej, kurs walki konspiracyjnej, kurs ł ączno ści, szkolenie spadochronowe czy kurs bytowania w terenie. Jego postawa została doceniona przez przeło żonych, dzi ęki czemu ze starsze ństwem z 20 marca 1941 r. awansował na porucznika rezerwy artylerii. Nast ępnie odbywał kolejne kursy, które zbli żały go do upragnionego powrotu do Ojczyzny. 10 pa ździernika 1941 r., pod pseudonimem „Ponury”, został zaprzysi ęż ony na rot ę Zwi ązku Walki Zbrojnej (ZWZ). Natomiast 7 listopada skoczył na teren okupowanej Polski w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Ruction”. Pierwszym przydziałem w konspiracji był wydział odbioru zrzutów Komendy Głównej ZWZ, kryptonim „Syrena”, gdzie do kwietnia 1942 r. pełnił funkcj ę Szefa referatu odbioru zrzutów. Jednak że charakter słu żby niezbyt mu odpowiadał. Dlatego czynił starania o przeniesienie. Pocz ątkowo miał obj ąć dowództwo ochrony Delegata Rz ądu na Kraj. Jednak dzi ęki wstawiennictwu kolegów cichociemnych w maju 1942 r. trafił na stanowisko dowódcy II Odcinka wydzielonej organizacji dywersyjnej „Wachlarz”. Podczas słu żby w „Wachlarzu”, pod pseudonimem „Donat”, wsławił si ę rozbiciem wi ęzienia w Pi ńsku, sk ąd jego grupa uderzeniowa odbiła trzech wachlarzowców, w tym dowódc ę III Odcinka cichociemnego kpt. Alfreda Paczkowskiego „Wani ę”. Za ten śmiały czyn „Ponury” oraz jego zast ępca, tak że skoczek por. Jan Rogowski „Czarka”, otrzymali Ordery Wojenne Virtuti Militari V klasy, a pozostali uczestnicy Krzy że Walecznych oraz awanse. Po rozwi ązaniu „Wachlarza” przez pewien czas pracował jako wykładowca na kursach organizowanych przez Kedyw KG AK. W marcu 1943 r. otrzymał zgod ę na tworzenie oddziału partyzanckiego w rodzinnych Górach Świ ętokrzyskich. Przerzucił tam sprz ęt oraz kilkadziesi ąt osób z rozwi ązanego „Wachlarza” i konspiracji warszawskiej. 27 maja przybył ostatecznie na Kielecczyzn ę, natomiast 4 czerwca obj ął dowództwo okr ęgowego Kedywu. Wielkim ułatwieniem dla „Ponurego” był fakt, że w terenie działali ju ż dwaj jego koledzy cichociemni por. Eugeniusz Gedymin Kaszy ński „Nurt” oraz ppor. Waldemar Mariusz Szwiec „Robot”. Za zgod ą Dowódcy Kedywu KG AK płk. Emila Fieldorfa „Nila” oraz w porozumieniu z komendantem Okr ęgu Radom-Kielce, stworzył trzy zgrupowania partyzanckie, które przyj ęły nazw ę Zgrupowania Partyzanckie Armii Krajowej „Ponury”. W szczytowym okresie liczyły około 400 osób skupionych w trzech oddziałach. I pod powództwem por. „Nurta”, II – ppor. „Robota” oraz III dowodzone przez ppor. Stanisława Pałaca „Maria ńskiego”. Od lipca do listopada 1943 r. Zgrupowania prowadziły otwart ą wojn ę partyzanck ą z wojskowymi i cywilnymi strukturami Dystryktu Radom. Piwnik zdołał rozwin ąć w Suchedniowie konspiracyjn ą produkcj ę pistoletów maszynowych wzorowanych na brytyjskich Stenach. Oczy ścił lasy z band rabunkowych oraz przerzedził szeregi konfidentów. Ludno ść Kielecczyzny traktowała go jako prawowitego przedstawiciela władz II RP i zwracała si ę do niego z pro śbą o pomoc w wielu sprawach natury cywilnej. Jednak na skutek celnych uderze ń niemieckich, kierowanych przez zakamuflowanego w Zgrupowaniach agenta gestapo, którym okazał si ę jeden z bohaterów akcji pi ńskiej ppor. Jerzy Franciszek Wojnowski „Motor”, w gestapo wyst ępuj ący pod pseudonimami „Mercedes” i „Garibaldi”, Piwnik popadł w konflikt z okr ęgiem i został odwołany z pełnionej funkcji. 20 stycznia 1944 r. powrócił do Warszawy, a dokładnie w miesi ąc pó źniej wyjechał na teren okr ęgu nowógródzkiego AK, gdzie otrzymał nowy przydział. Na pocz ątku kwietnia obj ął dowództwo VII batalionu 77 pułku piechoty AK. Tutaj tak że dał si ę pozna ć niemieckiemu okupantowi jako bardzo niewygodny przeciwnik, który potrafi równie dobrze broni ć si ę, jak i atakowa ć. W czerwcu rozpocz ął realizacj ę operacji „Burza”. Na pocz ątku rozbijano Stützpunkty, czyli stra żnice graniczne. 16 czerwca podczas ataku na jedno z takich umocnie ń w Bohdanach pod Jewłaszami został śmiertelnie ranny w brzuch id ąc w pierwszej linii uderzenia. Dwa dni pó źniej spocz ął na cmentarzu w Wawiórce, a jego pogrzeb przerodził si ę w prawdziw ą manifestacj ę patriotyczn ą. Za dokonania w słu żbie ZWZ-AK został po śmiertnie awansowany na majora. W 1987 r. dzi ęki wieloletnim staraniom rodziny cichociemnego, podkomendnych z partyzantki oraz historyka Cezarego Chlebowskiego jego prochy sprowadzono do Polski. W czerwcu nast ępnego roku odbył si ę trzydniowy symboliczny pogrzeb na Kielecczy źnie, w którym uczestniczyło kilkadziesi ąt tysi ęcy osób, w tym kilka tysi ęcy byłych akowców. Prochy „Ponurego” ostatecznie spocz ęły w Opactwie Cysterskim w W ąchocku. Po śmiertnie Piwnik został odznaczony m.in.: po raz drugi Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy (1944), Orderem Wojennym Virtuti Militari IV klasy (1988) oraz Orderem Odrodzenia Polski (2010). Znalazł si ę tak że na pierwszej li ście osób uhonorowanych Krzy żem Armii Krajowej. W 2012 r. został awansowany na pułkownika. W 1984 r. w W ąchocku odsłoni ęto pomnik „Ponurego”, który był jednym z pierwszych figuratywnych pomników po świ ęconych żołnierzowi AK. Warto tak że doda ć, że od 1991 r. Jan Piwnik jest patronem policji świ ętokrzyskiej. 31 pa ździernika 2012 r. Minister Obrony Narodowej podj ął decyzj ę o po śmiertnym awansowaniu „Ponurego” do stopnia pułkownika. Akt mianowania wr ęczono rodzinie „Ponurego” 16 czerwca 2013 r. podczas „Uroczysto ści Wykusowych”. Wojciech K ӧnigsberg Członek Środowiska Świ ętokrzyskich Zgrupowa ń Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury”-„Nurt” .