2016

ISSN 1505-2176, NR 21, ROK 2016 Jednodniówka wydana staraniem Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej PONURY-NURT i Obwodu Świętokrzyskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej W numerze: strona 2 – Wykusowa pamięć strona 3 – Najmłodszy cichociemny. Kazimierz Śliwa „Strażak 2”, „Łom”, „Ziuk” strona 4 – 316 bohaterów – Zapal gwiazdę. Wanda Pomianowska „Warta” strona 5 – Pseudonimy konspiracyjno-partyzanckie W okresie II wojny światowej powstało szereg jednostek specjalnych prowadzą- jako kategoria nazw własnych cych działania za liniami wroga. Jedną z najbardziej elitarnych grup tworzyli strona 6 cichociemni – spadochroniarze Armii Krajowej. Najlepsi z najlepszych, wyse- – Fanisławice według „Ryma” lekcjonowani spośród tysięcy żołnierzy, szkoleni według wzorców zachodnich strona 7 i przerzucani drogą lotniczą do okupowanej Polski, zapisali złotą kartę historii – Żyroskop rakiety V-2 polskiego podziemia. Rok 2016, w 75. rocznicę pierwszego zrzutu, decyzją strona 8 Sejmu RP został ustanowiony rokiem cichociemnych. – Wykus 1988. Patriotyczne rekolekcje strona 9 – Komendant „Ponury” powrócił Za twórców idei wspierania polskiej konspiracji dro- zdobyli dla swego pomysłu poparcia ze strony Naczelne- strona 10 gą lotniczą uważa się dwóch kapitanów saperów Macieja go Wodza Polskich Sił Zbrojnych gen. broni Władysława – Miejsca pamięci w okolicach Wykusu Kalenkiewicza oraz Jana Górskiego. Mimo, że do nawią- Sikorskiego. Nie było to trudne. Sikorski miał świado- strona 12 zania łączności lotniczej z krajem przyczyniło się szereg mość, że polskie podziemie bez wsparcia z zewnątrz – Zbigniew Marian Męczyński „Zawadzki” innych osób, to właśnie tej dwójce przypisuje się najwięk- jest w stanie skutecznie przeciwstawiać się okupantowi. strona 13 sze zasługi w tym zakresie. Dodatkowo, obaj oficerowie Dlatego drogą lotniczą oprócz skoczków do kraju trafiało – Tadeusz Obara „Zbyszek”, „Szczupak” również wykonali skok bojowy do kraju, Kalenkiewicz uzbrojenie, amunicja oraz fundusze na działalność kon- strona 14 pod pseudonimem „Kotwicz”, a Górski jako „Chomik”. spiracyjną. Nie można także zapominać o „mrówczej” – Matylda Regina Stambuldzys „Matylda” Cała sprawa zapewne nie miałaby racji bytu, gdyby nie pracy, jaką wykonał gen. bryg. Stanisław Sosabowski, strona 15 który niemal od podstaw stworzył na Wyspach Brytyjskich – Józef Nikodem Czernikiewicz „Sęk” 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową, która stała się – Mieczysław Sitek „Wiktor”, „Kut” podstawą szkolenia spadochronowego. strona 16 O ile droga do zostania skoczkiem spadochronowym – 20 lat współpracy była długa, to dystans jaki musieli pokonać kandydaci strona 19 na cichociemnych można określić jako maraton. Werbu- – Jeśli my zapomnimy... nek kandydatów do tej niezwykle ciężkiej służby odbywał się na zasadzie ochotniczego zgłoszenia, w połączeniu z ostrą selekcją. Statystyki mówią same za siebie. Spo- śród żołnierzy, którzy zgłosili gotowość odbycia szkoleń, na kursy skierowano 2413 osoby. Z tej liczby zaledwie 606 (według niektórych źródeł 605) kandydatów ukoń- czyło szkolenie, a 579 zostało przeznaczonych do skoku. ... Choć z dala swą mamy Istnieje przekonanie, że do Polski dotarło 316 cichociem- rodzinę i bliskich, nych. Trzeba jednak pamiętać, że spośród tej liczby kilku żołnierzy zginęło wskutek katastrofy lotniczej lub w mo- My polscy żołnierze mencie skoku. Ponadto należy pokreślić, że nie wszyscy od Gór Świętokrzyskich ... cichociemni wylądowali ze spadochronem. Kilku zostało przerzuconych na pokładzie samolotów alianckich w ra- mach trzech operacji lotniczych o kryptonimach „Most”. Andrzej Gawroński Cichociemny por. Jan Piwnik „Ponury” „Więc szumcie nam jodły piosenkę” (ze zb. Kwatery Majora „Ponurego” w Janowicach) Cd na stronie 2 strona Wykus 2015 nr 21 2 Wykusowa pamięć nurtem było eksponowanie czynnej walki zbrojnej, trakto ła upamiętnienia w Tu partyzanckie. mogiły zanckie AK „Ponury”.się znajdują liczne Wykusu Dokoła ka „Hubala”,Dobrzańskiego później Party Zgrupowania nierzy nierzy podziemia, najpierw pod mjr.dowództwem W Langiewicza. Mariana przez dowodzeni powstańcy tu li Sięga Powstania Stacjonowa przykładem. Styczniowego. i uniwersalnym. ogólnym w wymiarze stwie o wiedzy źródło nowi o wiadomości ona Dostarcza historycznej. narracji formę znakomitą mie po tym, i obrazów. znaków typu go i opowiadania. rycznej i rycznej w one Stanowią przeszłości. oddziaływania formy obie się Przeszłość wyglądał cykl przygotowawczy pozostałych grup szkolonych –316Cichociemni bohaterów 1 ze strony Cd w niaw szereg innych np. Ponadto kandydaci oprócz obowiązkowych kursów przechodziliw wych danych personalnych na pracy podziemnej. Na ślonątożsamość, która miała stanowić przykrywkę podczas Każdy z przeprowadzany był już na wania ładunków wybuchowych. Ostatni etap, kurs działańodprawowy, dywersyjnych, precyzyjnego strzelania oraz preparo kursem zasadniczym było szkolenie w towania spadochronowego utworzonym przy 1 przygotowanie przed skokami w nowy w malnie ciężkiej służby. Następnie przechodzili kurs psychotechniczne,spadochro które miały wykazać przydatność do wany był na z grupa ochotników już na działań dywersyjnych oraz sprawdzeniu kondycyjnemu. Duża wa dywersyjna i ło pięć kursów zasadniczych. Pierwszym etapem była zapra- przygotowywane w stępniewe

cichociemnymi. Drugi kurs, podobnie jak poprzedni, wzoro zakresie łączności, wywiadu, czy fałszowania dokumentów. brytyjskich zakładach pracy.

dobie dzisiejszych poszukiwań metodę edukacji histo edukacji metodę poszukiwań dzisiejszych dobie czasie II czasie zaczął się nowy rozdział. Władza ludowa monopolizowa Ale Ale historia tego się miejscana nie skończyła Historia wydarzeń wykusowych jest tego najlepszym jest tego najlepszym wykusowych wydarzeń Historia W Wśród żołnierzy szkolonych na

terenie.Niektórzy odbywali także praktyki zawodowe

ustnej kapliczce kapliczce Matki Bożej Bolesnej na

ośrodkach brytyjskich. Część kandydatów odbywała żołnierzy opracowywał sobie tzw. legendę, czyli zmy

społecznego oddziaływania na oddziaływania społecznego Włoszech,najliczniej reprezentowane były osoby wojny światowej znajdowały się żoł tu obozy znajdowały wojny światowej

co było. doświadczeniach brytyjskich. Obejmował badania procesach i procesach

i pisemnej,

fizyczna, służące zapoznaniu z „kurs korzonkowy”, czyli szkolenie z uwidacznia

zakresie dywersji. Tę grupę obowiązywa - wymiarze ideologicznym. Głównym jej

pamięć musiał wyuczyć się szeregu no

życiu społecznym, kulturze i kulturze społecznym, życiu tym etapie kończyła swą „przygodę” To Pomniki

stacji wyczekiwania do zjawiskach historycznych, sta historycznych, zjawiskach samo

wypadek wsypy. Nieco inaczej

ośrodku wstępnego przygo ale

Wyspach Brytyjskich, a

się

odnosi rozumiane zakresie prowadzenia także

Wykusie Wykusie splatają w teraźniejszości

SBS. Czwartym świadomość, świadomość,

podstawami poprzez się

przerzutu.

bytowa

1945

Henry ekstre do opowiadania pań w sensie

na

r. ------komunikację sów PRL. w władzy politycznej oraz struktur administracyjnych za funkcjonowanie ukazujący materiał cenny stanowi kusie 1943–1944. Historia budowy płyty pamiątkowej na pamiątkowej 1943–1944.płyty budowy Historia mięci poległym i pa przywrócenia wyzwanie wielkie stanęło teranamiAK na skalę. Decyzje o była, była, postanowili do przystąpić i przeżyć się udało którym tych, dowych, głównie do do mięć wojny wykorzystywano tralnychW placach. w a wanej w się okazja, a zniknąć z den kompromis z tygodniach otrzymywali przydział służbowy. na przysięgę na szyprzerzut odbył się dopiero w niec 1940 gały im odnaleźć się w pod opiekę tzw. „ciotek”, czyli członkiń konspiracji,akcję i które poma dzie samolotu, byli ewakuowani przed oddział ubezpieczającyże oraz oddawali wszelkie wyposażenie, które mogło dowodzić, kwitowali odbiór poczty i

okazywaniem okazywaniem wdzięczności dla Armii Czerwonej – m.in.

Polsce zorganizowanych akcji byłych żołnierzy AK na formie pomników stawianych w

przybyli z rotę Armii Krajowej. Na szczeblu wyższym niż powiatowy. szczeblu wyższym „korzonkowego” kursu podczas cichociemnych na Kandydaci szerokim przede Inaugurację lotów planowano przeprowadzić już pod ko Przed przybyciem na

po

sposób selektywny, z

Była Była to jedna z kilku dniach docierali do

r. Jednak ze narodowej pamięci. Jednak, gdy tylko pojawiła

zb. Narodowego Archiwum Cyfrowego) Archiwum Narodowego zb. (ze Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r.

rotę Związku Walki Zbrojnej, a zachodu. Po jako chwilowa odwilż roku 1956 niewątpliwie nią

tworzoną

wszystkim zatwierdzeniu zatwierdzeniu budowy kapliczki zapadały

pomordowanym towarzyszom broni z władzą władzą komunistyczną, miały na jako przekazu

okresie rządów komunistycznych pa komunistycznych rządów okresie legitymizacji legitymizacji nowego porządku. Losy

względu na

realiach okupowanego kraju. Po

pieniędzy, które mieli zabrać do stacje wyczekiwania żołnierze składali

pierwszych pierwszych i

zrzucie lub wylądowaniu na stacji przechodzili kurs odprawowy, wszelkie

pominięciem Armii Krajowej, za pomocą

działania. działania. Przed nimi, we

nocy15/16 poprzez Warszawy. W problemy techniczne pierw różnych celów propagan

którzy nie poszli na poszli nie którzy

informacji wielu miastach na

jedna z pozostałości

od

lutego1941 największych największych lutego 1942

stolicy trafiali pomniki różne w for

zawsze

pokła-

kraju

kilku

taką cen cza Wy

ża lat lat

r. r. ------cichociemnych walczących w Elżbietę Zawacką „Zo” – jedyną kobietę w –jednego z „Kuriera z okresacho do Operacjaotwierałatadoświadczalny sezonlotówtrwający słynniejszybodajżecichociemny por.PiwnikJan „Ponury”. pada 1941 Raczkowski „Orkan”. Podczas drugiego lotu w JózefZabielski „Żbik” oraz kurier polityczny bomb. Czesław dwóch cichociemnych: mjr Stanisław Krzymowki w „Kostka” i i Rogowskim„Czarce”, ppor. Rafale Niedzielskim „Mocnym” „Nurcie”,ppor.Waldemarze Szwiecu„Robocie”, por.Janie kich„Ponury”:AK mjr. Eugeniuszu Gedyminie Kaszyńskim w wspólnoty, jaką jest naród. jest jaką wspólnoty, w potrzebnej tak przynależności poczucie je człowieka wolnego. Natomiast zbiorowa pamięć cementu o o do nas zmusza zawsze która pamięci, symbolem wotnym w ce związanych z dnia kapliczka jest świadkiem kolejnych ważnych zdarzeń Bezpieczeństwa. IchSłużby starania, abyna kapliczkina „Nurta”.Od AK czyły się osadzeniem w czyły montować krzyż, jak przewidywał pierwotnie projekt, skoń w do trwająca partyzantów, zarzutów.postawieniemInwigilacjaoraz przedsięwzięcia kich AK „Ponury” i pieczeństwa. Środowisko poakowskie w poakowskie Środowisko pieczeństwa. pozostawałabezzainteresowania ze pomnik ku Jednak15 września1957 r.odsłonić sięuroczyście udało za uchodziło represji

oczywiście płk. Janie Piwniku „Ponurym”.

historii, o ramach operacji o sens zdarzeń. Nauczenie człowieka takiego myślenia myślenia takiego człowieka Nauczenie zdarzeń. sens organizowaniu corocznych uroczystości. Do Naczelnik Delegatury IPN w Kielcach IPN Delegatury Naczelnik

kształcie pomnika stanowi miejsce pamięci trwają pamięci miejsce stanowi pomnika kształcie kwietnia 1942 refleksji, do refleksji, Będąc na Jej historia jako opowieść i opowieść jako historia Jej Ponadto nagła aktywność byłych partyzantów nie nie partyzantów byłych aktywność nagła Ponadto kpt. Zdzisława Jeziorańskiego „Jana Nowaka” – słynnego „Żmudzina” – dowódcę ochrony Delegata Rządu na toniego” – dowódcę wywiadu AK; mjr. Bolesława należyKontryma także m.in.: płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiegodowódca Armii „An Krajowej. Wśród najsłynniejszych wymienićbryg. „Kobra 2”, „Niedźwiadek” dywersyjnych– ostatni i wiska dowódcze, inni walczyli z konspiracyjnych. Niektórzy obejmowali eksponowane stano Kota, ministra spraw wewnętrznych w jako „kociaki”. Nazwa pochodziła od zostało 28 oprócz cichociemnych do autentycznym miejscu historycznym. Jest ona ży ona Jest historycznym. miejscu autentycznym Cichociemni służyli niemal we

Warszawy”; mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”

r. (operacja krypt. „Ruction”) do

czci poległych żołnierzy Zgrupowań Partyzanc kryptonimach„Intonacja”, „Riposta” i pamięci, czyni z najsłynniejszych„żołnierzy wyklętych” oraz kpt.

Wykusie nie można zapominać o Wykusie stały się obiektem zainteresowaniaobiektemsię stały Wykusie

historią już niepodległej Polski. Dorota Koczwańska-Kalita Dorota dr

kurierów politycznych, określanych potocznie

zadawania pytań o pytań zadawania

tego momentu wszelkie działania wokół działaniawszelkie momentu tego r. W

partyzanckich. Najwyższą funkcję pełnił gen.

kryptonimie „Adolphus”. Skoczyło wtedy I

batalionu 2 sezonie próbnym oraz trzech kolejnych

wroga ustroju komunistycznego. komunistycznego. ustroju wroga

areszciena

szeregach Zgrupowań Partyzanc okupowanej Polski przerzuconych 1990

niego człowieka świadomego, Wojciech Königsberg

Pułku Piechoty Legionów bronią w r., nie przeszkodziła im przeszkodziła nie r., jako materialny wyraz wyraz materialny jako

sens ludzkich sens postaw, ludzkich 48godzin inicjatorów

wszystkich strukturach stronyorganów bez

nazwiska Stanisława

tym zacnym gronie.

polskim rządzie.

kraju skoczył naj ręku w oczach aparatu aparatu oczach

świętokrzyskich

nocy 7/8

pomnikuza dzisiejszego budowaniu budowaniu

oddziałach

„Odwet”

Kraj; listo

rtm. ------Najmłodszy cichociemny Kazimierz Śliwa „Strażak 2”, „Łom”, „Ziuk”

Kazimierz Śliwa „Strażak 2”, „Łom”, „Ziuk” urodził się w Katowicach 22 listopada 1925 r., w rodzinie Andrzeja i Katarzyny z d. Regner. Ojciec był bankowym urzędnikiem państwowym. Kazimierz uczył się początkowo w Kielcach. W 1939 r. ukończył I klasę Gimnazjum i Liceum im. Ta- deusza Kościuszki w Kaliszu. Wybuch II wojny światowej i wkroczenie Armii Czerwonej na tereny Polski zastały jego rodzinę we Lwowie. W czerwcu 1940 r. zostali wywiezieni w głąb ZSRR, w okolice Archangielska, gdzie zmuszony był do katorżniczej pracy przy wyrębie lasu i spławia- niu drewna jako specprzesiedleniec (specperesieleniec). W styczniu 1942 r. objęty amnestią po podpisaniu ukła- du Sikorski – Majski, przedostał się do Uzbekistanu i 22 lipca 1942 r. wstąpił do 15 Pułku Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR gen. dyw. Władysława Andersa. Z armią ewakuował się przez Morze Kaspijskie do portu Pahlevi w Iranie. 15 sierpnia 1942 r. przeszedł pod dowództwo brytyjskie. Na Bliskim Wscho- dzie Kazimierz Śliwa został przydzielony do 15 Wileńskiego Batalionu Strzelców „Wilków” 5 Wileńskiej Brygady Piechoty. W końcu stycznia 1943 r. został przerzucony do Wiel- Kazimierz Śliwa „Strażak 2” i Zdzisław Rachtan „Halny”, Gdańsk 18 VII 2013 r. (foto M. Balasińska) kiej Brytanii i przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Służył w oddzia- na melinę do Chlewisk. Nadawał na zmianę w Chlewiskach, Zamieszkał w Gdańsku, bez możliwości zatrudnienia. le Radio w Auchtertool w Szkocji, a następnie w Polmont. Rzucewie i Pawłowie i utrzymywał łączność pomiędzy nie- Dopiero po dwóch latach od wyjścia z więzienia rozpoczął Na stacji wyczekiwania w Audley End w Anglii odbył inten- zdemobilizowaną częścią 3 pp Leg. AK a Komendą Okręgu pracę w firmie budowlanej jako elektromonter. W 1949 r. sywne szkolenie z radiotelegrafii, obsługi konspiracyjnych oraz Londynem i bazą w Brindisi we Włoszech. po kursach wieczorowych dla dorosłych zdał „małą ma- radiostacji i umiejętności działania w warunkach dywersji Po rozwiązaniu Armii Krajowej pozostał w konspiracji. turę”. W 1952 r. ukończył liceum techniczne. Następnie (strzelanie, minerka, bytowanie w terenie itp.). Na początku marca 1945 r. otrzymał rozkaz przerwania łącz- zdał maturę i uzyskał tytuł technika elektryka. W latach W październiku 1943 r. został przerzucony z kadrą mjr. ności i zamelinowania radiostacji. Wyjechał do Skarżyska-Ka- 1958–1964 studiował wieczorowo na Politechnice Gdań- Leopolda Krizara do Włoch, gdzie nad Adriatykiem w miej- miennej, gdzie zamieszkał w domu przy ul. Konopnickiej 3. skiej. Otrzymał tytuł inżyniera elektryka. W 1981 r. został scowości Ostuni zorganizowany był ośrodek szkoleniowy Zgodnie z instrukcjami płynącymi z Moskwy, „wła- dyrektorem Zakładu Gazyfikacji Bezprzewodowej w Gdyni. cichociemnych. Tam odbywało się szkolenie kandydatów dza ludowa” ścigała ludzi związanych z konspiracją nie- Na emeryturę przeszedł 1 stycznia 1986 r. do pracy konspiracyjnej w okupowanej przez Niemców podległościową wywodzących się z Armii Krajowej. Już Kazimierz Śliwa był członkiem założycielem Świa- Polsce. Niestety ochotnicy z 7 Dywizji Piechoty Rezerwowej 22 marca 1945 r. na dworcu kolejowym w Skarżysku- towego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Od 1989 2 Korpusu Polskiego zgłoszeni na kurs konspiracyjnej służ- Kamiennej, Kazimierz Śliwa – jako „Kazimierz Bystrzyc- do 1997 r. był prezesem Zarządu Okręgu Pomorskiego by łączności nie wytrzymywali warunków i specyficznych ki” został wytropiony przez funkcjonariuszy UB. Został ŚZŻAK. W 2008 r. otrzymał tytuł Honorowego Prezesa wymagań radiotelegrafii, a ośrodek został rozwiązany. aresztowany i osadzony w Więzieniu w Kielcach, przy Zarządu Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK. Dla Kazimierza Śliwy etap ten zakończył się jednak ul. Zamkowej. 23 maja 1945 r. Wojskowy Sąd Okręgowy Awansowany kolejno od kaprala 8 kwietnia 1944 r. i plu- skokiem spadochronowym na ojczystą ziemię, na teren w Łodzi na sesji wyjazdowej w Kielcach podczas rozprawy tonowego ze starszeństwem z dniem 22 września 1944 r. aż Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK. Zrzutu dokonano w nocy niejawnej, bez udziału prokuratora i obrońcy, skazał go do stopnia majora. Powiedział jednak: najmilszy jest mi ostat- 21/22 września 1944 r. z Liberatora KG-834 „U”. Po perype- na karę śmierci. Wojskowy Prokurator Okręgowy w Ło- ni stopień wojskowy uzyskany w szeregach Armii Krajowej. tiach wynikłych z ostrzeliwania przez wojska radzieckie i nie- dzi orzekł: „oskarżony na łaskę nie zasługuje”. Jednak Uhonorowany był wieloma orderami i odznaczeniami, mieckie, małego zapasu paliwa i trudności z odnalezieniem dowódca Okręgu Wojskowego w Łodzi gen. mjr Bolesław m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego , placówki odbioru zrzutu, ekipa została zrzucona w okolicy Zarako-Zarakowski zamienił karę śmierci na 10 lat wię- Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem wsi Czaryż. Pierwszego dnia po zrzucie „Strażak 2” przejął zienia (w 1969 r. uzyskał zatarcie skazania). Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim radiostację, która w sierpniu i wrześniu 1944 r. obsługiwała Gdy w nocy 4/5 sierpnia 1945 r. kpt. „Sza- Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej, a także Komendę Korpusu Kieleckiego AK „Jodła”. Po rozwiązaniu kor- ry”, rozbijał więzienie, żołnierze „Szarego” nie otworzyli brytyjskimi War Medal 1939–1945 oraz Defence Medal. pusu na czas operacji „Burza”, został przydzielony do 3 Puł- celi Kazimierza Śliwy. Do października 1945 r. pozostał Zmarł 23 października 2015 r. w Gdańsku. Spoczął ku Piechoty Legionów AK, którym dowodził kpt. Antoni Heda Więzieniu w Kielcach. Następnie przewieziono go do Wię- z honorami na cmentarzu Łostowice w Gdańsku. Był jed- „Szary”. Otrzymał propozycję pozostania w partyzantce lub zienia w Rawiczu. W ramach amnestii w 1947 r. złagodzo- nym z trzech ostatnich żyjących cichociemnych spadochro- przerzucenia do konspiracji na Śląsk. Wybrał partyzantkę. no mu karę do 5 lat. Dzięki usilnym staraniom ojca, który niarzy AK, ostatnim cichociemnym związanym z Okręgiem Radiostację nr 46 w oddziale leśnym obsługiwał do 13 grud- powrócił do kraju, zwolniony został z więzienia 1 czerwca Radomsko-Kieleckim AK i 2 Dywizją Piechoty Legionów AK. nr 21 nia 1944 r. Następnie przeniósł się z radiostacją i adiutan- 1948 r. Rozpoczynał dorosłe życie w wieku 23 lat, nara- Małgorzata Balasińska tem kpt. „Szarego”, por. Andrzejem Świtalskim „Marianem”, żony na ustawiczne szykany ze strony władz i urzędów. Środowisko „Ponury”–„Nurt” Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 3 strona Wykus 2015 nr 21 4 spodarstwo Była stworzenia”. dniem „pierwszym ekologicznego. gospodarstwa krzyskim. etka Łączniczka Wanda Pomianowska „Warta” Zapal gwiazdę. gowskim„Czarką”, walizkęz przyniósł który zadania.W tego że porwie lawinę.Mocniejmgła.porwienogiw Opadła nie można inaczej, niech będę kamieniem, który być może mogę wpaść w sała tę chwilę w W S z chowałasiępamiątka malutka– karteczka upoważnienie– zabrał do z lem de Choszczak „Antoniewiczem” przeprowadzała wywiady cc. Eugeniuszem Kaszyńskim „Nurtem” i Andrzej Pomianowski – jej brat. Po pokój nazwano partyzanckim. Łącznikiem oddziału był również od z piękne zdjęcie dnem, a z pierwszym zadaniem było przewiezienie map sztabowych funkcję łączniczki na na 1943 r. zakomunikował, że wicz”, czyli pchor. Sylweriusz Jaworski „Strzemię”. Jesienią zała się z „Warta” Łączniczka i Zaborowskiej,Katarzyny tomikiJana wierszy Cedrowała zbierała utwory poetów ludowych. Opracowała i „Bajek Warmii i sowań było także zespołowe opracowanie i dziedzin językoznawstwa i i pierwszych po południowosłowiańskich. Była również współorganizatorką bilitację pionierską rozprawą z uzyskała ze nauce M partyzancka” – wynik współpracy. Jeden egzemplarz „Nurt”

Mazurach, autorką licznych artykułów i Marii Cedro-Biskupowej, Michała Basy, Juliana Smugi. wsi polskiej dla praca łoneczna żołnierzami, gromadziła informacje. Tak powstała „Kronika podpisem „Nurta”. Na mapnikiem – to właśnie te mapy Warszawy,bo

chwili zwątpienia pojechała kiedyś na do słowa iłość Wykus. Zameldowała się i dowódcy Colta, a wszyscy poprzedni łącznicy zginęli przy wykonywaniu zginęli poprzedniprzy łącznicy wszyscy Po Radkowicki dom stał się bazą dla chłopców z W Nigdy nie trzeba żałować długich godzin poświęconych – twierdziła. Stopień doktora nauk humanistycznych

czasie II wojny światowej Wanda Pomianowska zwią

– wojnie przyszły trudne czasy dla społeczników. dla czasy trudne przyszły wojnie uczoną,

w

Londynu, drugi pozostał w ruchem oporu. Mieszkał u

niej 400 map. Przewiozła je na urodziła

słowotwórstwa i

– wspominała –

wojnie badań dialektologicznych na

rozpacz lub znaleźć oazę szczęśliwości. Jeśli Przyjechała swoich wspomnieniach:

Mazur” w

oddział nie miał ani jednej.animiałnieUprzedzono,oddział por. stolicy spotkała się z się spotkała stolicy w latach

potem zgłosił ją do

a jednocześnie trasie: las – Komenda Główna AK. Jej

szczęście udało się ją ocalić. Jana się

1954 r. Z literatury. Owocem jej zaintere komendant „Ponury” wzywa ją

złożyła przysięgę. Miała pełnić geografii lingwistycznej, a w Warszawie,

zakresu zróżnicowania gwar

dziewięćdziesiątych wojnie, w komendant siedzi na Piwnika

tu . Za Radkowicach. Do

nich „Andrzej Wojtkie ogromną rzetelnością

jako I

ten czyn otrzymała ten otrzymała czyn kpt. Leszkiem Popie

Krzyża Krzyża Walecznych. publikacji z wtedy pomyślałam: por. cc. Janem RoJanempor.cc.

Święty OpiKrzyż. porozumieniu z

Wykus.

wydanie zbioru „Ponurego”,

miała lasu, a

małe strzemiona, podwójnym

opubliko Jest takie

różnych

Warmii dziś za - główny ale

pniu,

dyplom dziecko.

mjr. ha ------serce jako wybitny Wanda i śmy10 km do mało. Jeden z – rozładowaliśmy wagon w budowie pomagała cała wieś. mniana legenda świętokrzyskich wsi – Stanisław Herman.do Przy kowy kościół z do chowicach dostarczono eternit. Chodziliśmy w [19] teriałów, piasku, kamieni, drewna i musiał stanowić wkład mieszkańców – w Dotacje wynosiły zaledwie 6 mln dzie byli już zniechęceni. Spróbowałam ich skrzyknąć. szkoła w była inwestycją Pierwszą budowała. coś ciągle Odtąd samoorganizacjiwsi. idea była wyborem po Jestem skok! i sprężyny ponakręcać i do to oknem wchodzi, a jedne w Prawdę u po bie: ma przecie tytuły naukowe, na Grzesik, mieszkanka Radkowic. gospodyni co Gminy w gazociąg wodociąg, mleka, zlewnia wodny, zbiornik również: Powstały znaczane były dla robotników budujących kościół

wygodę wykwalifikowanego

i pracę świecie, w Świętomarzy. Składał go znakomity ludowy cieśla – zapo kogo i chałupy i Po latach Z Sąsiedzi mówili o – O 45 r. dostaliśmy wiadomość, że jedno

jej inicjatywy sprowadzono do

tej szkole mówiło się we południe na Andrzej Pomianowscy, zb. J. Kuklińskiej.

.W Pawłowie. W Radkowicach. jak chodzić koło której sprawy, żeby co nas powiadają, że

językoznawca, budziliśmy ludzi. O

Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r. dzień odkładała jajko jury różnych konkursów zasiada – uczona głowa! latach1990–1994 byłaprzewodniczącą Rady

gospodarzy powiedział: jak trza, to trza. Poszli Miedzierzy. Wcześniej mieszkańcy chodzili 7 km

z pierwszych związała miasta.Nie zapłaciliśmy ani grosza osiowego

słonecznej stronie życia stronie słonecznej nazwie

swoje robi. Już ona tam wie, gdzie pukać, urzędzie. Drzwiami ją bywa, wyrzucają,

niej:

niejedno ludziom załatwić na

trakcie budowy szkoły w Ziemię uprawia, a

nocy.

ona we Taka była organizacja, że z regionem

Pieniądze ze tej porze spali, bo wsi od spotkanie [zł]

pracy. Pod koniec na – wspominała Stanisława rolnika, posiadało

różne konferencje jeździ śnie mądrzejsza, niż nie społecznik Radkowic piękny, zabyt , a

stację w

wielu lat. Lu

14 mln postaci ma

w nocy od . Tym .

sprzedaży prze Stara

książkach dłu [zł] a jej . ze wsią

Łomnie za ważniejsze

święto nafty było - - - status

pożytek chałupy i po

każda go ------mjr. Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta” Kaszyńskiego mjr. od Eugeniusza polecające Pismo do pisał Pomianowski 3. 2. jako nakaz twórczości jakoi nakaz twórczości się przeżycia, które brałaś kołyską kojarzyły z We pokolenia. przez szedł wartości dom, przekaz ją rodzinny uczył triotyzmu i idealistów tyków, K Z pokolenia dowy szkoły wbrew mojemu zakazowi dziękuję kierownictwu gminy w obecny na pokonać i brakło funduszy, chciano wstrzymać inwestycję. Ale potrafiła całe życie wierna. życie całe do miłości niezłomności, i twórczości. działania życia, sens na 1. w skach siedziała w jej działalności. W przesłuchania oświadczyła, że […] i jako przeczucie brałem, Matki

którym sformułowała trzy zasady skutecznego działania: dosłownym, to jest jeszcze bardzo dobrze. Jak długo nie rzucają w zwycięski. okazać się może bo szy, Jak się coś nie uda sto razy, to próbuj po zaufanie. ciebie do mieć mogli zawsze aby Należała do Należała Swoim gwiazdom: wolności, mądrości, odwadze, odwadze, mądrości, wolności, gwiazdom: Swoim A właśnie. To cel? zgaśnie. nie Ta niech gwiazdę –zapal Nie śniegu? miękkim Na piasku? lotnym Na śladu swojego kształtu I szukaj wojnę. Wygrywaj […] bitwę? Przegrałeś W 1982stycznia 5 r.,zatrzymana w została Gdy Szanuj tych, kierujesz, którymi i Spokojna bądź, Malutka, idziemy ku

wierszu „Zapal gwiazdę” przedstawiła swój pogląd „Zapal gwiazdę” wierszu przedstawiła

tę przeszkodę. Gdy zabrzmiał pierwszy dzwonek, uroczystości ówczesny kurator oświaty powiedział:

pokolenia Kolumbów – patriotów, roman celi 513. Napisała wtedy do

ośrodku odosobnienia na olumbów bezinteresownych społeczników. Pa społeczników. bezinteresownych frontowym liście z liście frontowym

swej rocznej córeczki: córeczki: rocznej swej pewności tego, pewności co

Polski i Polski ciebie kamieniami i

nie zamierza przerwać swo Pawłowie za walki. nakaz zapowiedź, Jolanta Kuklińska Jolanta

twórczości pozostała pozostała twórczości

staraj staraj się usilnie o .

naszym naszym granicom

1920 r. Gustaw Gustaw 1920r. ja z

ukończenie bu kieleckich Pia

Sejmu PRL list, raz raz sto pierw

piersi Matki piersi Matki piersi mojej piersi

Nad Twoją Twoją Nad to w

sensie czasie

to, . ------Pseudonimy konspiracyjno-partyzanckie jako kategoria nazw własnych

seudonim, jako jedna z kategorii nazw własnych bu- z obowiązującymi zasadami, żołnierze Polski Podziemnej Skrótowce: Euka (od Eugeniusz Kurdziel), Jotes (od Jerzy Pdzi szerokie zainteresowanie wśród wielu badaczy przybierali prawie zawsze pseudonimy, które miały ich Skupieński), Mar (od Marian), Sławek (od nazwiska zarówno literatury, historii jak i językoznawstwa. Termin chronić przed niemieckim więzieniem, represjami, obo- Sławski), Zetes (od Zygmunt Sokołowski). pseudonim pochodzi z języka greckiego ψευδώνυμος zem koncentracyjnym, śmiercią. Anagramy: Kizak (od Kazik), Łókos (od Sokół), Alim (Mila). (pseudonymos), co tłumaczy się „pod fałszywym imie- O wyborze pseudonimu partyzanckiego decydowało niem” – oznacza więc „człowieka noszącego kłamliwe wiele czynników, na które składały się: wykształcenie, Pseudonimy powstałe od apelatywów: imię”. W onomastyce (nauce o nazwach własnych), ale pochodzenie społeczne partyzanta, ale także jego pomy- Pseudonimy wyrażające cechy fizyczne: Biały, Blondyn, także szerzej – w kulturze – pseudonim oznacza przy- słowość, poczucie humoru, ale nierzadko też przypadek. Brązowy, Czarny, Jasny, Szary. brane, nieprawdziwe określenie zastępujące nazwisko, Warto przytoczyć tu kilka ciekawych przykładów historii Pseudonimy wyrażające cechy psychiczne: Biegły, By- stosowane przez ludzi pióra, aktorów, artystów, ale tak- powstania pseudonimów partyzanckich. Dowódca legen- stry, Mściwy, Śmiały, Ponury, Żwawy, Cichy, Groź- że polityków, wojskowych i szpiegów. W przeciwieństwie darnego oddziału partyzanckiego, Władysław Jasiński, ny, Spokojny. do innych nazw własnych (imion, nazwisk, przezwisk), przybrał pseudonim Jędruś od imienia swego czterolet- Pseudonimy od nazw zawodów, godności, funkcji: Baca, pseudonim tworzy najczęściej sam przedmiot nazwania. niego syna. Stanisław Dunajewski, technik BIP KG AK, Kolejarz, Ksiądz, Majster, Kolejarz, Pilot, Cieśla, Soł- Zdarza się jednak, że zostanie nadany przez osobę trze- otrzymał pseudonim Balcer, przez wzgląd na to, że kilka tys, Pogranicznik, Leśnik. cią, z którą łączy nazwanego wspólna idea. Celem przy- lat przebywał w Brazylii. Często młodzi ludzie, przebywa- Pseudonimy od nazw zwierząt: Bąk, Cap, Czapla, Dzik, Ja- brania pseudonimu jest ukrycie się pod inną nazwą niż jący w oddziale „Barabasza”, harcerze, uczniowie, któ- strząb, Lin, Świstak, Borsuk, Wilk, Zając, Rekin, Gołą- znane powszechnie imię i nazwisko. rym wojna podarowała „wieczne wakacje” przyjmowali bek, Kret, Kuna, Sęp, Przepiórka, Orzeł, Jeleń, Tygrys. Przyglądając się pseudonimom powstającym na prze- pseudonimy bohaterów filmów kowbojskich, stanowiących Pseudonimy od nazw roślin: Bór, Brzoza, Grab, Wrzos, strzeni lat, zauważymy, że były one różne. Patetyczne przed wojną ich poważną pożywkę emocjonalną. W party- Smrek, Szafran, Kaktus, Topola, Oset, Krzew, Ol- i zabawne, proste i wymyślne. Często wywodziły się zantce widzieli możność przeżycia wielkiej patriotycznej cha, Sosna. z cech osobistych ich nosicieli lub były ich przekornym przygody. Mieczysław Kazimierski jako dowódca oddziału Pseudonimy od nazw meteorologicznych: Burza, Chmu- przeciwieństwem. Duża część pseudonimów zapożyczona partyzanckiego przybrał ps. Orkan – przez pamięć dla ra, Grom, Halny, Podmuch, Jutrzenka, Poranek, Świt, została z literatury i przyrody. W większości przybierały ludowego piewcy skalnego Podhala. Chomik – pierwszy Zmrok, Huragan. formę fikcyjnych imion i nazwisk, ale znane są również partyzancki pseudonim dowódcy oddziału BCh, Tadeusza Pseudonimy od nazw przedmiotów: Igła, Budzik, Dłuto, w postaci anagramów i skrótowców. Wojtyniaka, który trafnie oddawał jego pasję gromadzenia Klin, Kosa, Maszt, Pas, Konar, Klocek, Antena. Pseudonimami osłaniali się ludzie, o których często wszystkiego, co mogło okazać się niezbędne partyzantowi. Pseudonimy od nazw militariów: Vis, Grot, Bomba, Czołg, się nie pamięta lub nie wie, że nazwisko na ogół przez Wacław – to pseudonim Jadwigi Kokoszko, który nosiła Granat, Kula, Pistolet, Pocisk, , Chełm, Spłon- nas znane i charakteryzujące daną osobę nie jest praw- przez pamięć dla zamordowanego przez Niemców męża ka, Topór. dzie. Wśród cenionych i znanych ludzi występującymi Witolda Kokoszki Wacława. Pseudonimy od nazw stopni pokrewieństwa: Ciotka, Dzia- pod pseudonimem są m.in.: Wolter, d’Alembert, Novalis, Pseudonimów konspiracyjno-partyzanckich jest tak dek, Wujek, Wujo, Stryjek. Anatol France, Maksym Gorki, Tintoretto, Michał Anioł. wiele, że ich zliczenie jest niemożliwe. Zdarzało się na- Pseudonimy będące zestawieniami o różnych zakresach Bardzo ważne miejsce w polskiej antroponomastyce wet, że jedna osoba przybierała kilka pseudonimów. znaczeniowych: Czarna Basia, Długi Jasio, Mały Ja- zajmują pseudonimy konspiracyjno-partyzanckie, które W zależności od pochodzenia i znaczenia wyrazu, można nek, Mały Kamień, Leszek Biały. pojawiły się z chwilą utraty przez Polskę niepodległości. wyróżnić szereg grup: Pseudonimy pochodzenia obcego: Colt, Ben, Barry, Blood, Były one niezbędne w panujących warunkach politycznych, Magnus, Matros, Pepeszka, Gandhi, Portas, Semoer, kiedy wszystkie akcje niepodległościowe i wyzwoleńcze Pseudonimy od imion własnych: Fidelis, Teddy, Virtus, Grigorij, Dewajtis, Azow. podejmowano w konspiracji. Ludzie podziemia, działający Pseudonimy – imiona: Adam, Cezary, Ewa, Hanka, Pola, Powyżej przedstawione grupy pseudonimów party- w niesprzyjających okolicznościach, nieustannie narażeni Wanda, Zenek, Jurek, Andrzej, Jacek, Bartek, Wa- zanckich, wyodrębnione na podstawie pochodzenia i zna- na utratę wolności, a nieraz życia, zmuszeni byli do ukry- cław, Janusz, Waldek, Maciek, Jasiek, Tadzik, Baśka, czenia wyrazu, wydają się reprezentatywne dla całości wania się pod przybranymi nazwiskami i imionami, często Adaś, Marcel, Waldemar,Jędrek, Stefan, Mścisław, pseudonimów używanych przez uczestników polskiego zaczerpniętymi z własnej wyobraźni. Maniek, Bogdan. ruchu oporu w okresie okupacji. Po zakończeniu wojny, Na szeroką skalę pseudonimy konspiracyjno-party- Pseudonimy – nazwiska: Dietrich, Kędzierski, Laudański, tylko nieliczna część partyzantów nadal szła przez życie zanckie tworzyły się podczas powstania styczniowego Mariański, Wilczyński, Antoniewicz, Stefanowski, Le- tylko pod przybranym pseudonimem, większość konspi- w latach 1863–1864. Wśród nich ukryte są nazwiska wańczyk, Dubiecki, Teklinowski. ratorów i partyzantów porzuciła przybrane nazwy i po- wybitnych powstańców: Bosak (Józef Hauke), Lelewel Pseudonimy od nazwisk postaci historycznych: Bem, Han- wróciła do swych legalnych nazwisk. (Marcin Borelowski) Leon Długosz (Konstanty Kawecki), nibal, Janosik, Zawisza. Pseudonimy często to jedyne pamiątki po bohater- Dołęga (Zygmunt Sierakowski). Z pseudonimów korzysta- Pseudonimy od nazw mitologicznych: Bachus, Cyklop, skich walkach Polaków z niemieckim najeźdźcą. Nazwiska ły także organizacje wojskowe, takie jak: Armia Polska, Kastor, Polluks, Zeus, Jowisz, Ikar. wielu z tych, którzy zginęli, utonęły w mroku konspiracji. Drużyny Bartoszowe, Polskie Drużyny Strzeleckie, Polska Pseudonimy od postaci literackich: Bohun, Boryna, Jurand, Pozostały jedynie pseudonimy wymienione na kartach Organizacja Wojskowa, Strzelec, Związek Walki Czynnej. Kmicic, Kordian, Robak. ocalałych dokumentów, które często mówią więcej niż Pod przybranymi nazwiskami kryło się wielu działaczy Pseudonimy od nazw herbowych lub przydomków rodo- parustronicowe wspomnienia. partyjnych, m. in. Julian Karski (Julian Marchlewski), wych: Hubal, Korab, Korwin. Ewa Sikora Kruszyńska (Róża Luksemburg), Smukły (Henryk Baron). Pseudonimy od nazw etnicznych: Anglik, Cygan, Góral, doktorantka Językoznawstwa Podczas okupacji niemieckiej przybieranie pseudoni- Hiszpan, Łotyszka, Kazbek. w Instytucie Filologii Polskiej nr 21 mów miało charakter masowy. Wiąże się to z narodzina- Pseudonimy od nazw geograficznych: Bałtyk, Giewont, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego mi i rozwojem polskiego ruchu oporu. Postępując zgodnie Halicz, Kaukaz. w Kielcach Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 5 strona Wykus 2015 nr 21 6 odnośnej potyczki). Dawne zabudowania znajdowały się znajdowały zabudowania Dawne potyczki). odnośnej partyzanta jedynie kilka (Michałjabłoni Basa w okolicą. W w „Rym” bala Ku Mieczysław posiłek. gorący Przyrządzono poczynek. na wykorzystali żołnierze postój Dłuższy budynku. po prawdopodobnie się (na na pozycję 4 kompanii. 1 i powierzono tyłów osłony od wschód łudniowy na się zatrzymał tabor zancki w gajówki już wtedy Fanisławicami. pod pozostał AK Leg. 4pp zaś w dotarły świtem przed jeszcze w i marsz dalszy wstrzymać w czasu, dużo zajęło nie na się natknięto nem linię Rykoszy pod kolejową Przekraczając runku Chęcin. W sławickie. (13i Trawników IX). i Kozłowem (26i Grodzisku VIII), i bitew szereg stoczono łania 25 w została skierowana AK na rzy” „Bu realizacji rozkaz otrzymały oddziały przysuskich w Skoncentrowane „Zemsta”). (akcja Warszawie na AK Kieleckiego Korpusu marszu niu 18 „Ryma” według Fanisławice gionów szym strzelec mieszkający „Burza”. akcji epizodu dziś chód pancerny, 10 2015 pancerny, VII chód r.). samo stał w którym miejsce, (w tle 70 latach po walki miejscu na „Rym” strzelec Starszy

okolicznych lasach. 2 i 2 lasach. okolicznych sierpnia. W sierpnia. Za Dnia 23 od zachód 16 września

miejsce postoju obrano pułku okolicę nieistniejącej września 1944 września

artykule terenie okręgu. 2 okręgu. terenie

, podaje , że podaje sąsiedztwie miejsca po sąsiedztwie niewielkiej wydmie, po AK

„Rym”, Pieradłami (10–11Pieradłami w IX),

sierpnia 1944 ciągu nocy próbowano przedostać się w przedostać próbowano nocy ciągu po miejsca wolnym czasie zapoznał się z się zapoznał czasie wolnym do drodze z siłami 1944 obecnie

chciałbym głębi lasu, na głębi Radoszycach (2–3 IX), pod Krasną, (2–3 Krasną, pod Radoszycach IX),

zniszczonych zabudowań. Zadanie Zadanie zabudowań. zniszczonych gajówka spłonęła dopiero podczas podczas dopiero gajówka spłonęła niemiecki bunkier. Jego zniszcze Jego bunkier. niemiecki żołnierz r. partyzanci osiągnęli lasy fani lasy osiągnęli partyzanci r. południowej stronie spalonego spalonego stronie południowej związku z związku

gajówce). 3 pluton rozlokował rozlokował gajówce). 3 pluton rejon Kielc. Wymarsz nastąpił nastąpił Wymarsz Kielc. rejon r. o decyzja zapadła 3 Pułk Piechoty Legionów AK AK Legionów Piechoty Pułk 3 przeczekać dzień 17 września 17 dzień września przeczekać

r. przydzielonego rejonu dzia rejonu przydzielonego niemieckimi. Dywizja Piechoty Legionów Legionów Piechoty Dywizja w pobliżu potyczek: w potyczek: na drodze, przyległej

w Suchedniowie rejon Szewców i Szewców rejon

gajówce rosło wówczas wówczas gajówce rosło północnej stronie drogi północnej

od północ 1 książce książce czym postanowiono postanowiono czym przybliżyć

rejonie Miedzierzy Miedzierzy rejonie plutonu pomoc walczącej walczącej pomoc

2 pluton zajęły 2 zajęły pluton Dziebałtowie Dziebałtowie Opowiadania Opowiadania Fanisławic

wsi. Party wsi. najbliższą najbliższą wstrzyma Bezpośrednim

Zawady, Zawady, lasach lasach 4

kie Jego po od kompanii ------Mieczysław relację doszło nigdy wcześniej Niemcy nie zapuszczali się nocą w nocą się zapuszczali nie Niemcy wcześniej nigdy Ponieważ pojazdów. nadjeżdżających odgłos słyszeć się podszyciu. o gęstym sosną z drzewostan wysokopienny rzadki, dość się w nim. za biegli kompanii konno, żołnierze się wycofywał dowódca „Rym”, strz. st. wspominał Jak w odwrót zarządził „Gryf” pień dowódca 4 kompaniinieprzyjaciela ppor. cz.w. Stę Paweł do się zbliżyły gdy dopiero, rozpoznano Maszyny pancerne. mochody

obrębie zarastającej od Po Mieczysław Kubala w 1943 Kubala Kubali). r. M. zb. (ze Mieczysław II uczestnikiem na zmroku zapadnięciu batalionu na temat do potyczki Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r. Kubala stanowisk 1 i 1 stanowisk tamtego, 4 - (ur.

tamtych zachodu polany. Wokół rozciągał pp że się, okazało jednak Wkrótce za je uznano początkowo lasu, z 1936WIG r. mapy wg gajówki Lokalizacja 4 2 plutonu. Wobec przewagi przewagi Wobec plutonu. 2

1925 Leg. są Pułku część własnego taboru. taboru. własnego część tyłach zgrupowania dał dał zgrupowania tyłach kierunku południowym. południowym. kierunku

to dwa niemieckie sa niemieckie dwa to mało wydarzeń AK. r.) Piechoty – W niniej znanego dominującą dominującą starszy głąb głąb był Le - - - - koledzy pozostali w tyle. pozostali koledzy od w docierając runku, gnańskiego z (m.in. Zygmunt Grzybowski w na pozostającego „Lwa”, przez do Sygnałem od nieprzyjaciela rzami podkomendnym, jakiego napotkał) zajść z grozę sytuacji w co flarami,oświetlono Przedpole moździerze,ostrzał. również3lubrozpoczynając 2 cerki niemieckiejrozstawiliza cipiechoty. Niemcy i cych ogień z wostanu wysokopiennego, otwierając w stojących na z pierwszy żołnierzy i ppor. Mariana Gawlika „Lwa”, który zatrzymał część swoich od Śmierć miecki. trzonkowych. granatów posiadanych z dwóch żadnego Z jednak na te zostały oddane strzały pole widzenia Z zynka. maga bębnowego zawartości połowy runku około wroga z (na „Rym” ny o wezwania (krzyki, straty dotkliwe im zadając moździerzach, przy z ostrzelał czas pochodzący z pochodzący czas

karabinu maszynowego. Za

tych samych powodów nie zdecydował się on na nie powodów zdecydował samych tych karabinu w karabinu na „Rym” wysokopiennym. lesie

niemieckiej pancerki. Znalazł się tam jednak sam, sam, jednak tam się Znalazł pancerki. niemieckiej Wówczas „Lew” rozkazał „Rymowi” (był on pierwszym Na Wkrótce znajdujący się bliżej nieprzyjaciela „Lew” „Lew” nieprzyjaciela bliżej się znajdujący Wkrótce Po

tyłach uchodzących partyzantów znalazł się 1 partyzanckiej kontrakcji wzmógł się ostrzał nie ostrzał się wzmógł kontrakcji partyzanckiej na uwagi

nakazał zaatakować nieprzyjaciela. W

pistoletu maszynowego MP-41 grupę Niemców maszynowego pistoletu samochodówpancernychpojechałw

drodze taborów, drugi zaś stanął na umieszczonego w opatrunki). Ogień otworzył także osamotnio także opatrunki). Ogień otworzył Kraftfahrparku „Rym” „Ptak” rozpoczęcia akcji miało być otwarcie ognia ognia otwarcie być akcji miało rozpoczęcia „Lew” radziecką pepeszę), wystrzeliwując w wystrzeliwując pepeszę), radziecką krótko wcześniej został on przezbrojony przezbrojony on został wcześniej krótko

jakiej znaleźli się partyzanci. ognia moździerzowego poniósł wów poniósł moździerzowego ognia znaczną odległość oraz ograniczone ograniczone oraz odległość znaczną Suchedniowa Kazimierz Tworzewski Tworzewski Kazimierz Suchedniowa pobliże drogi na drogi pobliże strony zachodniej i zachodniej strony spalona gajówka m-ce postoju1.i2.plutonu ) udał się we ) udał

pojazdem posuwał się oddział

obrotowej wieżyczce działka moździerze Samsonowa – za Samsonowa kierowca m-ce postoju

3. plutonu

południe od południe dodatkowo potęgowałododatkowo czele 3-4 żołnierzy żołnierzy 3-4 czele ok. odległość

kierunku uciekają Szkic potyczki. Szkic

wskazanym kie wskazanym

kilkoma żołnie do taborów do zaatakować. zaatakować.

osłoną pan osłoną

skraju drze

tym czasie Niemców, Niemców,

kierunku

użycie użycie pluton oślep. oślep. 30 kie m ------„Ptak”, znajdujący się wraz z dowódcą plutonu na połu- dnie od wroga. Ranny został także ppor. „Lew” – według późniejszego meldunku były to rany uda, pleców i ręki Żyroskop rakiety V-2 spowodowane przez odłamki moździerzowe. Silny ostrzał uniemożliwiał partyzantom jakiekolwiek działanie. Wobec zbiorach Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Ka- V-2 był ostrzał miast Wielkiej Brytanii. W tym celu na fran- szczupłości własnych środków ogniowych nie mogli się bro- Wmiennej, współpracującego od lat ze Środowiskiem cuskim wybrzeżu Kanału La Manche Niemcy przygotowali nić, nie było też możliwości ucieczki. Żołnierze zmuszeni „Ponury”–„Nurt”, znajduje się fragment żyroskopu rakie- schrony – wyrzutnie do wystrzeliwania rakiet. byli leżeć i czekać na jego zakończenie. Na ich głowy sy- ty V-2 (Vergeltungswaffe). Przekazany został w 1999 r. Rakieta została skonstruowany przez Wernera von pały się obłamywane pociskami gałązki drzew. Według przez Jana Kazimierza Czerniewskiego z Warszawy (syn Brauna oraz Waltera Dornbergera. Prace nad pociskami wspomnień M. Kubali, opisywane starcie trwało około konstruktora suchedniowskiego Stena) ówczesnemu dyrek- V-2 prowadzone były w zakładach w Kummersdorf pod 1 lub 2 godzin. W końcu Niemcy przerwali ogień. Przez torowi muzeum Andrzejowi Lange. Według oświadczenia Berlinem oraz w ośrodku doświadczalnym Peenemünde pewien czas pozostawali jednak na miejscu. Ukryci party- ofiarodawcy, jeszcze w czasie II wojny światowej przedmiot na Wyspie Uznam. W lutym 1943 r. wywiad Armii Krajowej zanci wyraźnie słyszeli prowadzone przez nich rozmowy. był badany w zespole prof. Janusza Groszkowskiego (póź- Po ich odjeździe uczestniczący w starciu żołnierze niejszego prezesa Polskiej Akademii Nauk). Urządzenie 1 plutonu (łącznie 11 osób; wśród nich m.in. Jan Strzelecki pochodzi prawdopodobnie z niemieckiej rakiety, która z Samsonowa) wycofali się na południe. Ich śladem podą- spadła pod Sarnakami i została przejęta przez żołnierzy żył także osamotniony „Rym”, niosąc w ręku odbezpieczo- Armii Krajowej. Wyniki badań przesłano do Londynu drogą ny granat. Pomimo panującej grozy doszło przy tym do ko- powietrzną podczas operacji krypt. „Most III”. micznej sytuacji. W odległych o kilkadziesiąt metrów przed Całość podzespołu żyroskopu rakie- sobą krzakach „Rym” usłyszał podejrzany ruch. Sądząc, ty V-2 stanowi bardzo zwartą konstrukcję że mogą być to Niemcy wezwał ściszonym głosem „Hän- części wykonanych ze stopu elementów de hoch!”. W odpowiedzi usłyszał swojskie „Daj spokój!”. aluminiowych i stalowych, z cechami wy- W taki sposób spotkał pierwszego z rozproszonych kolegów, konania i montażu o dużej dokładności, ty- Zygmunta Grzybowskiego. We dwóch było im już znacznie powej dla części lotniczych. Wirnik jest osadzony na osi raźniej. Obaj partyzanci wyruszyli na poszukiwania swo- w jarzmie na dwóch łożyskach i napędzany przez koło jego oddziału. Kierowali się na wschód po śladach wozów zębate stożkowe. taborowych, rozpytując po drodze okolicznych mieszkańców. W podstawie umocowane jest wrzeciono napędowe Pierwsze oddziały 4 pp Leg. AK napotkali dopiero w połu- na łożyskach, z kołem stożkowym tworzącym z drugim dnie następnego dnia po potyczce, przebywszy piechotą przekładnię kątową. Wrzeciono poziome zakończone jest wykrył ośro- około 40 km. Jako pierwszy rozpoznał „Ryma” ppor. Wi- z obu stron nasadkami sprzęgłowymi. Po prawej stronie dek Peenemünde i do- told Skrobot „Wierny”, idący przy wozie wiozącym chorego jarzma wirnika przykręcona jest dwoma wkrętami stała starczył aliantom zachodnim informacji o charakterze oficera. „Wierny” podzielił się z wyczerpanym kolegą swo- krzywka. Po przeciwnej stronie, w górnej części umiesz- prowadzonych w nim prac. Na podstawie m.in. tych infor- ją racją żywnościową. Korzystając z okazji „Rym” złożył czone jest łożysko na osi. Przeznaczenie nieznane. Części macji lotnictwo brytyjskie dokonało ogromnego nalotu, na wspomniany wóz część swojego ciężkiego rynsztunku. niszcząc w znacznym stopniu ośrodek Warto również pokrótce przedstawić przebieg potyczki badawczy. w rejonie partyzanckich taborów, zaatakowanych przez Nowy ośrodek doświadczalny zlo- pierwszy z samochodów pancernych. Pomimo zaskoczenia kalizowano w rejonie miejscowości również tutaj w kilku miejscach podjęto obronę. Szczegól- Pustków – Blizna koło Dębicy, skąd nie wyróżnili się podkomendni ppor. Józefa Piotrowiaka od maja do czerwca 1944 r. wystrze- „Ciosa”, kpt. Józefa Kundery „Orlika” oraz plut. Zygmunt lono w kierunku odległego o 240 km Firley „Kajtek”. Łącznie utracono 6 spośród 30 wozów miasteczka Sarnaki (na wschód od Sie- taborowych; niestety w liczbie tej znalazł się wóz sani- dlec) około 100 rakiet V-2 z ładunkiem tarny przewożący rannego chor. Ottokara Uhlika „Pelę” wybuchowym. (zamordowanego wkrótce przez Niemców w Oblęgorku). Rakieta przenosiła ładunek bo- Po starciu 4 pp Leg. AK uległ chwilowemu rozproszeniu, jowy o masie 975 kg na odległość lecz w ciągu kolejnych dni większość sił zdołała ponownie 275 km. Jej całkowita długość to się zebrać. Udało się także ocalić część broni i amunicji. 14 m, średnica kadłuba to 1,65 m, Miejsce potyczki pod Fanisławicami Mieczysław Kuba- a stateczników 3,56 m. Masa startowa la próbował odnaleźć jeszcze w latach 70. XX w., niestety rakiety wynosiła 12500 kg. Rakieta bezskutecznie. Dopiero po przeszło 70 latach od tamtych V-2 rozwijała prędkość 5400 km/h wydarzeń, 10 lipca 2015 r. st. strz. „Rym” w towarzystwie zespołu to odlewy ze stopu aluminium malowane na ko- i osiągała pułap 90 km. Prędkość oraz wysokość lotu po- autora ponownie znalazł się na fanisławickim pobojowisku. lor jasnoszary, reszta to stal jakościowa o wysokiej klasie wodowały, że była celem nie do zniszczenia w powietrzu. Dzięki starym mapom wojskowym udało się odnaleźć po- obróbki (większość szlifowana). Powierzchnia kulista jest Kolejną jej zaletą był brak specjalnego podłoża startowe- zostałości nieistniejącej gajówki. Od tamtych czasów oko- szlifowana i chromowana do stanu lustra. Na powierzch- go, co uniemożliwiało zlokalizowanie miejsca jej startu. liczny drzewostan bardzo się zmienił, zalesiona została niach części znajduje się znakowanie w dwu miejscach: Wadami tej rakiety były mała celność (rozrzut dawna polana. Na miejscu M. Kubala odtworzył przebieg na łożysku (cechy: F17N – EAG – GERMANY) oraz na osi do 5 km), bardzo kosztowna produkcja (koszt wyprodu- wydarzeń z 1944 r., a Jego relacja uwieczniona została wrzeciona poziomego na czole (cecha „4” i odcisk próby kowania jednego egzemplarza to równowartość jednego przez autora na amatorskim filmie. Pan Mieczysław Ku- „Briucke”). Wymiary żyroskopu w przybliżeniu to 180 × samolotu pościgowego) oraz dość skomplikowana obsłu- bala jest współautorem bardzo ciekawej książki Wojna 100 × 100 mm. Waga ok. 1500 g. Stan zachowania: bar- ga (do odpalenia potrzebnych było 8 cystern, 29 samo- i niepokój ( 2012), w której opisał swoje ży- dzo dobry. Numer inwentarzowy w muzeum: MOB/3312. chodów i 76 żołnierzy). ciowe doświadczenia, także te z partyzanckich ścieżek. Rakieta V-2 (Vergeltungswaffe) była to niemiecka broń Artur Buńko nr 21 dr inż. Bartosz Kozak odwetowa, nadzieja przywódców III Rzeszy na wygranie Muzeum im. Orła Białego Samsonów II wojny światowej. Głównym przeznaczeniem pocisków w Skarżysku-Kamiennej Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 7 strona Wykus 2015 nr 21 8 prochów wszystkich. nas dla niezwykłym przeżyciem było „Ponurego” dzenie patrole z patrole Ze się zapełniało. na dotarliśmy patrole harcerskie. Po przybywały i cichy czaj w Po z do uczestniczący w wanoregulamin sprawności którązdobywać będąharcerze zlotu–pwd. Marek Różycki (Skarżysko-Kamienna). Opraco chorągwi łódzkiej RH hm. Marek Ważbiński (Łódź), oboźnym hm. Jerzy Bukowski (Kraków), kwatermistrzem – komendant służby informacyjnej – szef biura informacji i służby medycznej – phm. Tomasz Świerkosz (Kraków),– zastępca szefem naczelnika RH hm. Zbigniew Wilk (Kraków),nia RH hm. szefem Józef Mitka (Dębica), szefem służby porządkowejbiwaków – szczepowy „szczepu” Polska Południowo-Wschod- Harcerskiegohm. Krzysztof Krzyżanowski (Kraków), szefem dantem zlotu „Wykus 1988” został ówczesny naczelnikrego” Ruchu toczyły się w „Ponurego”. pogrzebu w organizacji do „Halnego”,list dotarł zapraszający cerskiego W do przejść Potem może już wszystko obowiązki. na Przyjęli założenia. główne omówiliśmy Tam zupełnie. mi nieznanych starszych, harcerzy 8-10 około ich Przyjechało „Mariańskiemu”. poświęcona uroczystość z do harcerskich z szenie do wanego Ruchu Harcerskiego zaproszenie do stosował do (członek Rady Starszych Środowiska) 29 z czystości pogrzebowe. Zaczęły się przygotowania. W się z na skrzyni do w ce „Ponurego”.nikaz Ekshumowane do To Patriotyczne rekolekcje 1988Wykus około 30 osób reprezentujących środowisko z środowisko reprezentujących 30 osób około piękniejszych rzy, 68 rzy, 10 Harcerek, Drużyny skiej

nimi odprawę w wyznaczoną Bydgoszczy w Bydgoszczy przygotowaniamippor. cz.w. RachtanZdzisław„Halny”

kierunku miejsca obozowania na obozowania miejsca kierunku

kilka dni później do

środowisk Ruchu w uroczysty pogrzeb w spotkania akowców z kraju sprowadzone zostały prochy mjr. cc. Jana Piw Jana cc. mjr.prochy zostały sprowadzone kraju dotarciu do dotarciu Zdzisław Rachtan tak wspominał ten dzień: dzień: ten wspominał tak Rachtan Zdzisław Przygotowania do W W 10 co stało

podkomendnych dowódcy oraz rodziny zaplanował uro ZSRR i ZSRR

rocznicę agresji ZSRR na kilka tygodni później Komitet Honorowy składający czerwca 1988 czerwca BDHy,95

różnych stron Polski. Wieczorem ognisko różnych Polski. i stron Wieczorem współpracy zostało podjęte przez kilka środowisk

klasztoru oo. Cystersów w znad

urokliwy teraz tętnił życiem. Z życiem. tętnił teraz urokliwy przedstawicieli działającego w

przywiezione w przywiezione Polski. 10 żołnierza,

miejsce miejsce biwakowania. Z

uroczystościach. Rozesłano informacje o

się Wąchocka ruszyliśmy leśnym szlakiem szlakiem leśnym ruszyliśmy Wąchocka kierunku Gór Świętokrzyskich. Było nas nas Było Świętokrzyskich. Gór kierunku

wszystkich stron przybywały harcerskie harcerskie stron przybywały wszystkich BDHy i BDHy Ruchu bardzo sprawnie i

Niemna manifestacji

w dniach całej Polsce. uroczystości pogrzebowych mjr. „Ponu

r. wyruszyliśmy z r. wyruszyliśmy wybranych instruktorów wybranych Ruchu Har

maja 1987 rodzinnych Górach Świętokrzyskich.

instruktorami RH. 41

SDHy (Sępólno Krajeńskie). Krajeńskie). (Sępólno SDHy Bydgoskiej Drużyny Harce Drużyny Bydgoskiej cichociemnego

zaplombowanejdrewnianej

Nagorzycach. Była wówczas Polskę, 17 września 1987 po 18

r. w dwugodzinnym dwugodzinnym marszu

10–12 cmentarza w cmentarza

Wąchocku oczekiwały Wykusie. Las zazwy Las Wykusie.

Nagorzycach doszło niepodległościowych każdą minutą każdą pole

marca 1987 drużyną zlotową zlotową drużyną

ZHP zakonspiro

szybko. Komen pomocy. Zapro propagandy RH latach każdej strony strony każdej czerwca 10

siebie te te siebie legendy

Wawiór związku Miałem Miałem udziału udziału Bydgo

ostat r. wy zlocie i bohaterskiego starań

r. . ------1988 z Nowogródczyzny oraz podniosły nastrój powodował niezwykłą mobiliza niezwykłą powodował nastrój podniosły oraz przygotowana przez warszawskich artystów. Występowali Występowali artystów. przez warszawskich przygotowana uroczystości, poetycko-patriotyczna część się rozpoczęła „Dzik”.Po Świderski Marian kpt. środowiska Polskę i później całą obiegły cerzami w ustawiono wieniec z U honorowe. warty harcerskie ciągnięto za niej Obok flagą. biało-czerwoną ją okryto następnie na została ustawiona Trumna ki. Różyc Marek pwd. zlotu oboźny oddał „Ponuremu” kus w udział biorące Ruchu Harcerskiego środowiska wszystkie Na do aż trumnę przenieśli w Brnąc deszczem. Komendanta swojego a samochodem, się z kondukt poruszał drogą ra. Leśną i reprezentacje środowisk Ruchu AK, prezentacje oddziałów AK i porządkowych. służb do i 68BDHy bramie wjazdowej zlotu, harcerze i na rego”. Po z i „Wichra” Grądziela Na obozowiska. nieopodal w toaleta Rano cję. poranna porządkowych. służb do i instruktorzy do przydzielone torki zostały i Harcerki służbą. jutrzejszą przed ustalenia nie rego” Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, Militari, Wojennego Orderu Virtuti Krzyżem rego” Złotym Wojciech „Wojan”Borzobohaty udekorował trumnę „Ponu nicy do nury stąpienie pełne patriotycznego żaru zakończył słowami: „ Krajowej. Armii ideałów że zapewnił, niepokornych w który Bukowski, hm. Jerzy cerskiego a meckiego. Na Szy bp. Stanisław ks. kieleckiego ordynariusza na przez Po m.in. Leszek Herdegen, Andrzej Łapicki i została przetransportowana w przetransportowana została

okoliczni mieszkańcy chcący pożegnać swojego bohate swojego pożegnać chcący mieszkańcy okoliczni

10 w zlocie. Przed kapliczką, honory powracającemu na powracającemu honory kapliczką, zlocie. Przed koronie. Fotografie z Fotografie koronie.

niej rozpoczęła się uroczysta Msza św. Msza koncelebrowa się uroczysta niej rozpoczęła plac zlotowy, harcerze z harcerze zlotowy, plac całym odcinku asystował im szpaler ustawiony przez przez ustawiony im szpaler asystował odcinku całym r.

Po Po Przed Mszą św. seniorswojemu raport dowódcy złożył Centralnym punktem uroczystości był zlot żołnierzy żołnierzy zlot był uroczystości punktem Centralnym za odpowiedzialności Poczucie Następnieprzemawiał dr górę uniesiono las rąk z las rąk uniesiono górę ”

harcerzy na harcerzy BDHy do BDHy wrócił z

na polanie

w historii nim brat przemawiał Jana Piwnika. Następnie ppłk mszy świętej zabrał głos przedstawiciel Ruchu przedstawiciel zabrał głos świętej mszy Har Polski

apelu wyruszyliśmy na apelu wyruszyliśmy Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r. dowódcy . Po

Nowogródczyzny na

zakończenie zakończenie odśpiewano „Boże coś Polskę”, honorowej asysty przy trumnie mjr. przy „Ponu asysty honorowej

tych słowach rozległa się burza oklasków. polanie Wykus. Zewsząd przybywały re przybywały Zewsząd polanie Wykus. na potem

białych i białych Polski

Wykus ćw. Piotra Bogackiego „Jędrka” „Jędrka” Bogackiego Piotra ćw. Wykusu z Wykusu kapliczki Matki Bożej Bolesnej. Bolesnej. Bożej Matki kapliczki

AK apelu wybrano pwd. Tomasza wybrano apelu

95 ramionach harcerzy trumna trumna harcerzy ramionach

na czuwali będziemy

CezaryChlebowski. Swoje wy

strumieniu przepływającym przepływającym strumieniu czerwonych czerwonych kwiatów z „ludowej”. palcami w palcami służb medycznych, harcerze medycznych, harcerze służb w rodzinne

BDHy na BDHy

mjr. głąb lasu. Las przywitał przywitał Las lasu. głąb Kielecczyznę, a

było miejsce służby; harcerki harcerki miejsce służby;

brzozowym katafalku, katafalku, brzozowym instruktorzy z instruktorzy pełniącymi wartę har wartę pełniącymi postawione zadania zadania postawione

znane znane są Jana

trumną. Najpierw Najpierw trumną. kształcie litery V. litery kształcie

imieniu harcerzy harcerzy imieniu Filip Łobodziński. jedną posterunek przy przy posterunek

błocie, harcerze harcerze błocie, dołu katafalku katafalku dołu

Sprowa Piwnika

nie z meldunku meldunku do

strony 10 z naj

- instruk dzisiaj.

straży straży

orłem orłem zagra BDHy BDHy

Wy Po ------ściele opactwa oo. Cystersów. oo. opactwa ściele dnia następnego w spoczęły „Ponurego” Piwnika Jana mjr. Prochy banderia. konna Na chocka. w ruszył kołami nianymi zadania. z powierzonego Na w i na została niesiona wpuszczone. zostaje i auto szlaban otwierają harcerze z radiotelefon przez konsultacjach Po – odpowiedź. pada wszędzie wjechać mogą na że tłumacząc, nariuszy SB. Kilkunastoletni instruktor stanowczo odmawia funkcjo czterech niesiedzi się. Jak się okazuje wewnątrz za i okno Polonez podjechał na 95 patrol służbę pełnił zlotowego cu 11 1988 Sabbat r. czerwca w Londynie. Kazimierz skiej Pol Rzeczypospolitej prezydent nadał partyzantowi który acja tradycji patriotycznych przechodzi w ta „Ponurego” była i wśród wszystkich uczestników, dla których pamięć Komendan i w Wasząofiarną pomoc w bowych prochów „Ponurego” w za my Wam serdeczne Bóg Zapłać i i krzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” „Dzika”: Świderskiego Mariana kpt. wiska i „Rysia” „Mirta”, Michalskiego Tadeusza list z w Ludowej. Rzeczypospolitej i harcerek AK, apel Żołnierzy Ostatnim z Przed przyjazdem wszyscy zaliczali zadania na no,Świnoujście, Tarnobrzeg, Tychy, Warszawa i Starachowice,StalowaWola,Sopot,Świebodzin, Świeszy Ostrzeszów, Pionki, Poznań, Skarżysko-Kamienna, Skawina, Końskie, Kozienice, Kraków, Krosno Odrzańskie, , Łódź, stok, Bliżyn, Bydgoszcz, Gdańsk, , Katowice, Kielce, Harcerskiego z 1700harcerzy,reprezentantówgłównieśrodowisk Ruchu oraz goście z bohaterów potwierdziła licznym udziałem okoliczna ludność chem. Przywiązanie do Za Harcerskiego. Ruchu nie przężonego w przężonego

I pionierskichbudziła zachwytnie tylkou

„Jędrek” z „Jędrek”

służbach porządkowych, informacyjnych, samarytańskich trakcie zlotu otrzymali na trakcie otrzymali zlotu

na jej złożeniem przed drogi odcinku ostatnim batalionu 2

pełnioną przez Was służbę przy uroczystościach pogrze odcinek pwd. prosi Michał Butkiewicz o miejsce zlotu. Panowie w Panowie zlotu. miejsce ich twarzach widziałem niesłychane skupienie i niesłychane widziałem ich twarzach Uroczystości przeprowadzone były z powoli w Kondukt Po Działając z Na W Środowisko „Ponury”–„Nurt” doceniło zaangażowa doceniło „Ponury”–„Nurt” Środowisko

podziękowaniami podpisany przez Jerzego Szczerbę podziękowaniami Szczerbę podpisany przez Jerzego

tym samym czasie na czasie samym tym

kierowca poleca otworzyć bramę. Odpowiedzialny Odpowiedzialny bramę. otworzyć poleca kierowca zakończenie uroczystości pogrzebowych odczytano zakończeniepogrzebowych odczytano uroczystości Mszy św. trumna na trumna św. Mszy

nich była służba na czele kolumny trumnie asystowała harcerska harcerska asystowała kolumny trumnie czele

kraju i

ma rozkaz nie wpuszczać żadnych pojazdów Pułku Piechoty Legionów AK „Nurta” składa

trumną na trumną

różnych miejscowości: Biała Podlaska, Biały konia. Dwaj harcerze z harcerze konia. Dwaj upoważnienia i

zagranicy. W

jest bliska. Udowodniliście, że na spoczęła gdzie miejsce

kieleckich rejestracjach. Otwiera się Otwiera rejestracjach. kieleckich

tradycji niepodległościowych i rytm wystukiwany na wystukiwany rytm

pełnieniurozlicznych obowiązków

kierunku Rataj a kierunku swoich ramionach asystowali asystowali ramionach swoich

ręce pwd. Marka Różyckiego pwd. Marka Różyckiego ręce przygotowanej krypcie w krypcie przygotowanej

drodze prowadzącej do prowadzącej drodze swoją służbę, którą pełnili pełnili którą służbę, swoją

dniach 10–12 w aucie się „zagotowali”. Oni się aucie harcerzy do harcerzy ramionach harcerzy prze harcerzy ramionach

miejscu zlotu.

żołnierskie podziękowanie imieniu Środowiska Święto hm. Piotr Grądziel Piotr hm. zlocie wzięło udział ponad komendantem zlotu zlotu komendantem

BDHy. Pod szlaban szlaban BDHy.Pod godne ręce. Czuwaj. 10

olbrzymim rozma

nassamych, ale BDHy „Wicher” „Wicher” BDHy

wylegitymowa Bydgoszcz

seniora Środo seniora Sejmu Polskiej Polskiej Sejmu czerwca 1988 następnie Wą następnie

bruku drew bruku

sprawność.

dłuższych dłuższych Zambrów. wozie za wozie

kontynu

wozie. wozie.

swoich dumę dumę pla

ko

r. ------Komendant Jan Piwnik „Ponury” powrócił

10–12 czerwca 1988 r. to wyjątkowa data dla powojennej Polski. Trzydniowe uro- lu z nich po wojnie nie wróciło do kraju i wtedy dopiero czystości pogrzebowe mjr. Jana Piwnika „Ponurego” były nie tylko ważnym wyda- po raz pierwszy przyjechali do Polski – opowiadał brat rzeniem dla Ziemi Świętokrzyskiej, ale także pierwszym tak dużym zjazdem akow- Albert z wąchockiego klasztoru. ców i manifestacją, długo tłumionych przez władze komunistyczne, emocji. Po defiladzie czekał już ostatni przystanek – opac- two oo. Cystersów. Centralna uroczystość była tutaj, przed Próby sprowadzenia prochów nieśli trumnę. Na przedzie dwa krzyże: jeden tradycyj- klasztorem. Cały plac i droga od klasztoru do rynku była Po II wojnie światowej postać „Ponurego” przez wiele ny, drugi z grobu „Ponurego” z cmentarza w Wawiórce. wypełniona uczestnikami. Szacują, że mogło być nawet lat była szkalowana, władze kreowały go jako zdrajcę, któ- Za nimi setki ludzi, transparentów, flag. O godz. 11.00 kilkadziesiąt tysięcy ludzi – wspominał brat Albert [tylko ry współpracował z Niemcami. Dopiero po 25 latach, gdy w Nagorzycach rozpoczęła się Msza św., po której kon- w Wąchocku było ok. 30 000 uczestników – przyp. Red.]. przestano zniekształcać historię świętokrzyskiego bohatera, dukt ruszył dalej do Michniowa – wsi wiernej „Ponuremu” Prochy Komendanta „Ponurego” spoczęły na Ziemi nadzieja na sprowadzenie jego prochów wróciła. W 1969 r. do końca. Piwnik opuścił rodzinne strony przy śpiewie Świętokrzyskiej 12 czerwca 1988 r. Wola jego rodziców jego rodzice, Zofia i Jan Piwnikowie, podjęli pierwsze stara- „Boże, coś Polskę” niesionym przez tłumy. o to, by syn powrócił na ojczystą ziemię, została wypeł- nia. Zmarli jednak niedługo później: ojciec w 1971 r., matka Dzisiaj Komendancie, kiedy stoisz tu w obliczu grobów niona. O tym, kim był Jan Piwnik „Ponury” i jakim był w 1972 r. Zadanie wypełnienia woli zmarłego brata i ro- wiernych Ci i Twojej idei walki ludzi z Michniowa, wśród człowiekiem, niech świadczy to, ilu ludzi – jego żołnie- dziców spadło na najmłodszą córkę Katarzynę Borkowską. nas – żołnierzy, którym dane było przeżyć i tych z Mich- rzy, mieszkańców wsi – kochało go i podążało za nim Wraz z bratem Józefem Piwnikiem „Topolą” kontynuowa- niowian, których Bóg uchronił; ich potomków i tej wiel- za jego życia, i ilu ludzi zgromadził ponad czterdzieści ła walkę z władzą. Kiedy rodzice umierali, to właśnie po- kiej rzeszy młodzieży polskiej, którzy idąc w kondukcie lat po swojej śmierci. Jakie uczucia i wspomnienia wzbu- wiedzieli – dokąd tylko można, dokąd które z was będzie przez Michniów wołają: Wasza walka, wasze ofiary życia dził. Jaką legendą stał się już w czasie wojny, a którą jest żyło, to starać się właśnie, żeby sprowadzić jego prochy tu- pamiętamy, nigdy nie zapomnimy, są naszym wzorem, po dzień dzisiejszy. taj i żeby był między nami. Żeby tu spoczął, gdzie wyszedł, drogowskazem… Idziemy waszymi śladami – żołnierzy wędr. Anna Szczykutowicz gdzie wyrósł – wspominała Borkowska. Armii Krajowej związanej na śmierć i życie z ludnością Skarżyski Związek Drużyn Harcerek Droga do celu była długa i ciężka. Po latach odmów, wsi i miast, o której wolność walczyli – przemawiał Zdzi- „Jodła” ZHR problemów i odsyłania do kolejnych urzędów, nadszedł sław Rachtan „Halny” nad mogiłą 204 michniowian, za- tak bardzo wyczekiwany moment – rok 1981. Wicewoje- mordowanych przez Niemców za pomoc oddziałom AK. woda kielecki zezwolił na ekshumację. Wszelkie starania Następnym przystankiem był Wykus. Polana, w po- i zgodę władzy zniweczyło wprowadzenie stanu wojennego bliżu której stacjonował ze swoimi żołnierzami „Ponury”. Wykus (13 grudnia 1981 r.), po którym walkę podjęto od począt- Po wojnie to samo uroczysko stało się miejscem spotkań ku. Dopiero sześć lat później, 17 września 1987 r., prochy kombatantów AK i wszystkich tych, którzy chcieli zacho- Pamięci majora Jana Piwnika Jana Piwnika „Ponurego” zostały sprowadzone do klasz- wać pamięć o bohaterach tej ziemi. Z kolumny samocho- „Ponurego” (1912–1944) toru oo. Cystersów w Wąchocku. Pół roku później miały dów harcerze przenieśli trumnę i ustawili przed kaplicz- miejsce trzydniowe powtórne uroczystości pogrzebowe. ką Matki Bożej Bolesnej. Marian Świderski „Dzik” złożył jest takie miejsce gdzie nie szumią drzewa raport swojemu dowódcy: Panie Komendancie melduję ani nie szemrze wijąca się woda Dzień pierwszy posłusznie: W Twoim partyzanckim obozie, na Wykusie nawet ptak żaden nie wydaje dźwięku Uroczystości zaczęły się w piątkowe południe w Wą- Świętokrzyskim wita Cię Komendancie polska młodzież; chocku, gdzie od kilku miesięcy spoczywały prochy Piwni- wita pokolenie młodych Polaków wyrosłe po wojnie i po- a w gardle więzną zwykłe ludzkie słowa ka. Prosta, partyzancka trumna zrobiona z oheblowanych, kolenie wojny. Witają Cię wszyscy, dla których Bóg, Honor niepomalowanych desek, do której złożono metalową urnę, i Ojczyzna były, są i zawsze będą wartościami najwyższy- tu tylko pamięć ma swoje szałasy stała na czele konduktu. Trasa wiodła przez Starachowi- mi, a Twoja postać symbolem tych wartości. Po uroczy- po całym lesie rozrzucone gęsto ce, Pawłów, Nową Słupię, Waśniów i Mominę. Na momiń- stościach trumnę przewieziono do kaplicy św. Zofii w Ra- w glebie historii odciśnięte piętno skim cmentarzu pochowani zostali rodzice „Ponurego”, tajach. Tam całą noc trwało czuwanie modlitewne przy nierówna walka i twoje zwycięstwo którym nie było dane dożyć tej wielkiej chwili. Po modli- prochach „Ponurego”. twie trumna przeniesiona została do Janowic. Spoczęła nikt się nie rodzi bohaterowiczem na noc w rodzinnym domu, dziś nazywanym Kwaterą mjr. Dzień trzeci „Ponurego”. Naprzeciwko stoi szkoła, do której uczęsz- Z samego rana do Ratajów zaczęły schodzić się tłumy. ale jak przyszło bronić to co święte czał, a która od 1988 r. nosiła jego imię. Przez wiele lat Poczty sztandarowe ustawiły się wzdłuż drogi. Kondukt oddałeś wszystko nawet własne życie jego dom był muzeum, w którym znajdowały się pamiątki zaczynał się w kaplicy, a kończył dopiero w Wąchocku. wierny zasadzie oraz swej przysiędze i przedmioty związane z nim i rodziną Piwników. W środ- Każdy poczet po kolei składał meldunek o swej gotowo- ku były na przykład klucze z więzienia w Pińsku, które ści do wzięcia udziału w uroczystościach. Ludzie wiwato- drzewa i ludzie co chcą wciąż pamiętać rozbił, broń, zdjęcia, a nawet buty oficerki, które ojciec wali, rzucali kwiaty. Trumnę ustawiono przed pomnikiem będą w milczeniu i przez pokolenia zamówił dla niego u szewca, a których nigdy nie założył Jana Piwnika na rynku w Wąchocku, by rozpocząć defila- – opowiadał sołtys Janowic. Teraz dom jest zamknięty, dę. To miasto nigdy wcześniej i chyba nigdy później nie znajdować prawdę o tej pięknej ziemi a wszystkie rzeczy zostały przeniesione do Warszawy… gościło tylu ludzi. którą kochałeś aż po bramy nieba Było mnóstwo ważnych osobistości. Mnie ktoś pokazy- Dzień drugi wał [Stanisława] Broniewskiego – legendarnego „Orszę”, Marek Kasperski nr 21 W sobotni poranek kondukt wyruszył z Janowic w stro- przywódcę Szarych Szeregów. Przy tej okazji był pierw- 16 czerwca 2012 r. nę Nagorzyc. Przez dwa kilometry mieszkańcy tych ziem szy nieoficjalny zjazd akowców z całego świata. Bo wie- Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 9 strona Wykus 2015 nr 21 10

Barwinek Wykus — Wąchock, 18–19czerwca 2016 r.

Wykus — Wąchock, 18–19czerwca 2016 r. strona 11

Wykus 2015 nr 21 strona Wykus 2015 nr 21 12 „Szczupak” (1922–2016) Tadeusz „Zbyszek”, Obara się w się (późniejszej 4 kompanii) por. Jerzego Oskara Stefanow Oskara por. Jerzego kompanii) 4 (późniejszej 1944 Z 1943 Po się w znalazł w wyruszyły oddziały sze z się związał „Szczupak” Ludowej. rbutt”, by na ukryć. zdołał Obara Tadeusz i amunicję broń, Zdeponowaną z wyjście im ułatwić miała która W wojskowy. w się rozbroiła żołnierzy – Część Kielce. Skarżysko-Kamienna szosy Niemców przez obsadzonej silnie sować w 1 Szałasem pod twie „Hubala”. Po Dobrzańskiego mjr.Henryka Polskiego się z zetknął w dorywczo Pracował kładzie. skiego „Habdanka”.skiego W I dowódcy w został przekształcony o AK dowódcy Na AK. Legionów w przeformowane oddziału. swojego 1943 na żołnierzy przejścia „Mariańskiego” Tadeusz Obara dowalczył III tonu AK „Ponury”.Partyzanckich W i por. Piwnikowi Janowi się podporządkował „Oseta” oddział łalności, „Szczupak”. także dołączył którego do kpr. pchor. Wasilewskiego „Oseta”,Władysława kim sztabem GL. Wiosną 1943 Wiosną GL. sztabem kim i 1 m.in. zostawiając W tym Razem ślusarza, czteroklasową Szczepana mowa, żu. w Skarżysku-Kamiennej. nicji amunicję, umundurowanie oraz inny sprzęt sprzęt inny oraz umundurowanie amunicję,

niemieckiego okrążenia wydostał się pluton pluton się wydostał okrążenia niemieckiego Góry Świętokrzyskie. Nie jednak zdołali sfor Świętokrzyskie. Góry

niemieckiej pod obławie Zalezianką 15 Kielecczyznę dotarł ppor. Robb dotarł „Na Ignacy Kielecczyznę Wiosną 1944Wiosną r. do powrócił Po już w wykorzystał Uzbrojenie Po

W oddziałach r.). we udział Wziął kierunku Osieczna, chcąc przedostać się się przedostać chcąc Osieczna, kierunku do został przydzielony r.„Szczupak” kpr. r. formacja została doszczętnie rozbita. rozbita. doszczętnie została formacja r.

wkroczeniu wkroczeniu Niemców nie podjął dalszej w pracy kilku tygodniach samodzielnej dzia samodzielnej tygodniach kilku Zgrupowania ppor. Stanisława Pałaca Pałaca ppor.Stanisława Zgrupowania

tworzyć oddział partyzancki Gwardii Gwardii partyzancki oddział tworzyć roku urodził z trojgiem batalionu 2 batalionu

żołnierzami Oddziału Wydzielonego Wojska Wydzielonego Oddziału żołnierzami

oddziale GL im. Ziemi Kieleckiej. GL Kieleckiej. im. Ziemi oddziale pracując

odtwarzaniu Sił Zbrojnych w Zbrojnych Sił odtwarzaniu zamian wzięli odzież cywilną, cywilną, odzież wzięli zamian domu rodzinnym Obarów, po Obarów, rodzinnym domu

czas operacji „Burza”,operacji czas rozkaz realizując i Władysławy na Wieczną Oddział Partyzancki 2 Partyzancki Oddział rkm, 3 rkm,

kwietnia 1940 kwietnia się zimowe meliny (listopad Szkołę

tej kompanii przeszedł cały szlak szlak cały przeszedł tej kompanii

pp Leg. AK nr 7/44 nr AK Leg. z pp I wszedł do wszedł

batalion tegoż pułku. Rozkazem wszystkich akcjach i wszystkich rodzeństwa 7 do 1939

leśnych karabiny, granaty granaty karabiny, pole, „Szczupak” „Szczupak” pole, listopada

szeregach szeregach 1

Zgrupowań, które zostały zostały Zgrupowań, które rolnictwie. Już w Już rolnictwie. r., gdy pierw gdy r., oporządzenie oporządzenie Powszechną

1942 Zgrupowań Zgrupowań okrążenia. okrążenia. partyzanc Wartę r. żołnierze przebili przebili r. żołnierze z d.

służył r., gdy r.

czasu maja Pułku Piechoty Piechoty Pułku

plu

na Wydziale Kraju oddział oddział Kraju 1922 pozostał

27 ------potyczkach potyczkach Kalęba. odszedł czerwca czerwca plutonu plutonu już 1939 w Zaleziance. r.

za bi od jesieni r. w Zaleziance - - - na utrzymaniu Wcześnie, żołnierz Remontowym da 1947da 28 PublicznegoBezpieczeństwa Urzędu nariuszy Publicznegopieczeństwaw wistości, 18 sprzętów. rodzaju różnego wyrobie przy a także ścince, w leśny jako robotnik pracował leziance. Po „Dzika” w stopada 1944 sierżanta. w stopniu zakończył Wojnę 15 2 bojowy wości życia w życia wości doprzynależności

sierpnia 1944sierpnia Próbując odnaleźć się w Po

1942 demobilizacji 2 demobilizacji

o najdłuższym r. pod zarzutem nielegalnegoposiadaniazarzutembroni. r.pod

pp Leg. AK. W AK. Leg. pp rejon Bodzentyna, skąd powrócił do

Dalej stycznia 1946 bo w 1930

Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r. wkroczeniu na wkroczeniu

w gm.

r. odszedł z spokoju. Aresztowany został przez funkcjospokoju.przez zostałAresztowany r.

matki. r. awansowany został na r. został awansowany

ArmiiKrajowej. Nie miałjednak możli Tadeusz Państwowej kształcił

pp Leg. AK pp na AK Leg. Suchedniów

grupą por. Mariana Świderskiego r. w dniu Święta Wojska Polskiego, Polskiego, Wojska Święta dniu

Kielecczyznę Armii Czerwonej Czerwonej Armii Kielecczyznę W 1936 Kielcach ujawnił się zeKielcachsięujawnił nowej komunistycznej rzeczy

r. Wojewódzkim Urzędzie Bez partyzanckim

Obara, Leśnictwie Osieczno przy przy Osieczno Leśnictwie zmarł się

Świniej Górze, Świniej 14Górze, Fabryki w zawodzie r. w rodzinie mu

plutonowego. plutonowego. ukończył bo o nim

domu w ojciec.

Amu listopa

swojej sta

Za

li ------zieniu w miesięcy6pozbawienia wolności.w odbywał Wyrok nia został jako ekstern dopuszczony do dopuszczony ekstern jako został nia instalatora wodno-kanalizacyjnego i w Pracował budowlanym. technikiem Był średnią. szkołę Rejonowy w bezpiecznych w z oskarżony o odnalezionofuzję dwulufową kal. 16 W był m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Pol OdrodzeniaOrderu Kawalerskim Krzyżem m.in. był kwaterze Armii Krajowej. Armii w kwaterze Spoczął Cedzynie. na wadzona została w ranówku 23 Armii Krzyżem Krajowej. ski, Zasługi,Złotym Krzyżem PartyzanckimKrzyżem oraz wojnieświatoweji więzienia,zdecydował siępodjąć dalszą naukę. Ukończył

dnia 13

PBT w PBT trakcie przeprowadzonej rewizji w lutego 2016 lutego Zmarł Zmarł 20 Próbując odnaleźć się po się odnaleźćPróbując

Kielcach. Na

Jędrzejowie.Po czerwca 1946 machPaństwowego KursuBudownictwa dlain do W wykwalifikowanego. z ogrzewania. Egzamin 29złożył stalatorów wodno-kanalizacyjnych i mi budowlanymi w budowlanymi mi podporucznika w tej Polskiej mianował Tadeusza Obarę na W sierżanta. do został awansowanycach szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w zanckich AK „Ponury”–„Nurt”. W do o a tylatorów, dmuchaw, sprężarek wraz z parowych i wych i na wał przy eksploatacji urządzeń energetycznych i z i cji i uprawnieniabudowlanew rodowej w i

Kielcach. Po Kielcach. urządzeń sanitarnych w Architektury Prezydium Wojewódzkiej Rady Na

urządzeń sanitarnych

wyjątkiem budowy skomplikowanych instalacji wynikiem dobrym i także także instalacji do popełnienie przestępstwa z Kielcach 2 Wolność i Wolność

Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Party- stanowiskach dozoru w przejścia na

lutego 2016 urządzeń sanitarnych do Działał w Działał W

okresie odbudowy Państwa. Wojskowy Sąd

r.w

1966 wodnych, cieplnych urządzeń odbiorczych

za Delegatura IPN w Kielcach IPN Delegatura

cmentarz komunalnycmentarz w

na Króla pw. Chrystusa kościele

Kielcach przyznał Tadeuszowi Obarze

wolność 28wyszedł wodnych oraz sieci, pomp, ssaw, wen

działalność powojennądziałalnośćodznaczony

r. Wydział Budownictwa, Urbanistyki

Demokrację. PoDemokrację.

stycznia 1948 r. o

2001 mszy trumna ze mszy

szeregach Związku Bojowników Związku szeregach

trzyletniej praktyce w praktyce trzyletniej

emeryturę.

r. w

przestępstwach szczególnie nie stanie spoczynku. Za

r. prezydent Rzeczypospoli r.prezydent

wyjściu z wyjściu

Kielcach. Pogrzeb odbył się zakresie budowy instalacji budowy zakresie zmiękczania wody.

Marek Jedynak Marek dr otrzymał tytuł otrzymał instalatoratytuł . Aż do. Aż

obiektach budowlanych zawodzie pracował aż aż pracował zawodzie

zabudowaniach Obary

centralnego ogrzewa zakresie kotłów paro

mmi r. skazał go na specjalności

kierowania robota

1989 art. stopnia starszego stopnia komunistycznego emerytury praco emerytury

Zmarłym odpro Zmarłym

egzaminu w egzaminu

maja 1948

grudnia 1950 1997

14

4 § podkieleckiej podkieleckiej

r. przeszedłr.

centralnego gilz. Został

udział w

1 Dekretu zawodzie r. decyzją

sieciami,

instala stopień

karę Wię Kiel r.

Ba ra

r. II ------Mniej nas co roku z Wykusu Madonno Zawsze wierni śpieszymy do Ciebie Nasi chłopcy czekają w Świętorzyskim Niebie ... Opuścili naszą rodzinę: Matylda Stambuldzys „Matylda” Józef Nikodem Czernikiewicz „Sęk” Mieczysław Sitek „Wiktor”, „Kut” Tadeusz Obara „Szczupak” Zbigniew Męczyński „Zawadzki” Zbigniew Marian Męczyński „Zawadzki” (1923–2016)

Tuż przed tegorocznymi uroczystościami, 17 maja 2016 r. w Warszawie zmarł Zbigniew Marian Męczyński „Zawadzki”, żołnierz I batalionu 2 Pułku Piecho- ty Legionów AK.

Urodził się 9 kwietnia 1923 r. w Warszawie w rodzinie czeństwa został odkomenderowany w Góry Świętokrzyskie. Mariusza i Marii. Ojciec walczył w wojnie polsko-radzieckiej Przydzielony został do plutonu chor. Tomasza Wagi 1920 r., za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. „Szorta” w Oddziale Partyzanckim 2 pp Leg. AK. Wraz Zbigniew już w szkole powszechnej działał w ZHP. Na po- z rozwinięciem oddziałów na czas operacji „Burza” został czątku września 1939 r. z zastępem harcerzy otrzymał dowódcą drużyny 2 plutonu 3 kompanii I batalionu 2 pp zadanie pilnowania na Dworcu Głównym PKP wagonów Leg. AK. Drużyna pchor. „Zawadzkiego” 25 lipca 1944 r. towarowych z dobytkiem uciekinierów z Wolnego Miasta wyznaczona została jako ubezpieczenie miejsca postoju Gdańska. W kilka dni później w trakcie ewakuacji i wymar- batalionu kpt. Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”, kwate- szu grupy harcerzy z Warszawy na wschód dotarł do Gar- rującego wówczas w Milejowicach. Żołnierze stanowiska wolina. Tam podjął decyzję powrotu do rodzinnego miasta. zajęli w Nagorzycach (w pobliżu miejsca, gdzie dziś stoi Podczas okupacji niemieckiej kontynuował naukę kościół). Podczas warty zdołali zatrzymać i rozbić nie- na tajnych kompletach. Zdał małą maturę i ukończył miecki samochód jadący w kierunku Opatowa. W aucie technikum elektryczne. Zaangażowany był w działalność zginęło 2 lub 3 żołnierzy i jeden oficer w stopniu Haupt- ZHP w konspiracji. W styczniu 1940 r. wstąpił do „Szarych mana (kapitana). Kolejny żołnierz zdołał uciec z rozbitej Szeregów” pod komendą hm. Mirskiego. Przydzielony maszyny. Został zastrzelony dopiero przez chor. Tomasza do hufca „Szkół Bojowych” hm. Jerzego Kozłowskiego Wagę „Szorta”, który nadbiegł z posiłkami na placówkę. „Kołłątaja”. Tutaj otrzymywał do wyko- Pchor. „Zawadzki” walczył m.in. pod nania poważniejsze zadania w ramach Dziebałtowem (26/27 sierpnia 1944 r.), z powołania i szanowanym przełożonym. Pracował w Wy- tzw. małej dywersji. gdzie kombinowany oddział 2 pp Leg. dziale Zdrowia Stołecznej Rady Narodowej w Warszawie. Równolegle w rodzinnym AK przypuścił atak na stanowiska Przepracował w zawodzie ponad 60 lat. Kochał Warsza- mieszkaniu przy baterii artylerii nie- wę. Od młodości pasjonował się historią Polski i świata. ul. Freta prowa- mieckiej. Rozka- Do późnego wieku uczestniczył w spotkaniach na Wyku- dzone były taj- zem komendanta sie, opłatkach i pracach Środowiska „Ponury”–„Nurt”. ne komplety, Okręgu - W latach 1946–1980 był członkiem ZBoWiD. Z dniem konspiracyjny sko-Kieleckiego AK 12 października 1973 r., na podstawie rozkazu perso- kurs podchorą- L. 217 z 21 stycznia nalnego szefa Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony żych i szkolenia 1945 r. odznaczony Narodowej nr 0202 z dnia 24 września 1973 r. awanso- konspiracyjne. został Krzyżem Wa- wany został do stopnia majora. Za swoją wojenną służ- Wpadka i aresz- lecznych. bę otrzymał m.in. Krzyż Walecznych, Krzyż Partyzancki towania w orga- W 1945 r. po- i Krzyż Armii Krajowej. nizacji spowodo- wrócił do Warsza- Zmarł 17 maja 2016 r. w Warszawie. Po mszy żałobnej wały konieczność opuszczenia wy, gdzie zamieszkał na stałe. w kościele pw. Najświętszego Zbawiciela w Warszawie (pl. Warszawy w styczniu 1944 r. Jako W 1953 r. ukończył studia na Wy- Zbawiciela) w dniu 31 maja 2016 r. o godz. 13.00 spoczął nr 21 „spalony” w stolicy, w lutym 1944 r. dziale Stomatologii Akademii Medycznej na cmentarzu na Starych Powązkach. przeszedł do AK i ze względów bezpie- w Warszawie. Był lekarzem stomatologiem Ewa Męczyńska Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 13 strona Wykus 2015 nr 21 14 „Matylda” (1923–2016)„Matylda” Regina Stambuldzys Matylda menty i żywność. menty na w przebywających sowieckich dla jeńców mocy w udział także Obie brały koszule, opaski. furażerki, na kobiet kilku w w (zaprzysiężoną korespondencja). lokale, ich rodzinom i w dla przebywających pomocy pomoc obserwację, poszkodowanym,ność, organizowanie za m.in. Odpowiadała Kobiet. Pracowała jako łączniczka i w 1941 ca Od wojskowym. osadnikiem był wuj jej gdzie Litewskiego, w i Czerwonej Armii żołnierzy przez prawdopodobnie zatrzymani Zostali polsko-rumuńskiej. w Polskiego a cach, 1 Już do wywieziona W kiej. w pielęgniarskie. szkolenia ukończyła i Krzyża Czerwonego Polskiego Kobiet, Wojskowego sposobienia ną i gen. a w Walczył Polskiego. Wojska cerem i Budzisza Józefa się 5 dziła ojciec Józef, również członek ZWZ–AK. Matylda zmuszo Matylda ZWZ–AK. członek również Józef, ojciec W skim. w pielęgniarka że w uczestniczyła do nych wiezio polskich żołnierzy rannych dla opiekunka jako III pomiędzy rejonie Puszczy Białowieskiej. Puszczy w rejonie się od korespondencję przywiozła Kowalczyk”, Stambuldzys 7

ZWZ przez kpt. „Zręba”,Felicjana Zarębskiego ZWZ „Zawa”. ukrywanie „spalonych” konspiracji. W członków ukrywanie

Białocerkwi. Zdołali się jednak wydostać z się jednak wydostać Zdołali Białocerkwi. w

wojnie obronnej 1939 obronnej wojnie do wzięta została ochotniczką, była Świętym Krzyżu. Zbiegłym jeńcom dostarczała doku dostarczała jeńcom Zbiegłym Krzyżu. Świętym kwietnia

do 1939 listopada

Razem ze Z Z sanitariuszka przeszkolona Jako „Matylda”, bo W

podjęła dalszą naukępodjęła w Józefa Hallera. W 1920

Warszawy powróciła na powróciła Warszawy Białocerkwi pojechała na pojechała Białocerkwi do powróciła października dniu 26 dniu

dniu dniu 24

5 Ligi Obrony Przeciwpowietrznej i Ligi Obrony Przeciwpowietrznej okupowanej stolicy w stolicy okupowanej r. (lub 1 r. (lub czerwcu 1940 czerwcu

października wyjechała z wyjechała października lutego 1923lutego r. we r. kierunku Rumunii. Nie przekroczyli granicy granicy przekroczyli Nie Rumunii. kierunku

swą matką, noszącą pseudonim „Wiewiórka”

Rzeszą a Rzeszą wysiedleńcom (żywność, odzież, pieniądze, (żywność, wysiedleńcom szpitalu powiatowym w powiatowym szpitalu

potrzeby leśnego wojska szyły chlebaki, chlebaki, szyły wojska leśnego potrzeby września 1939 września czerwca 1943 czerwca

bitwie pod Jędrzejowem. Pomimo tego, tego, Pomimo Jędrzejowem. pod bitwie Rawicza i Rawicza Francji w Francji 2016 lutego 1942 lutego Bronisławy z Bronisławy

ZWZ już w już ZWZ tak wszyscy o tak wszyscy

ps. z d.

1937

czerwca 1940 czerwca do wysłana została r. r. w do okazji Przy ZSRS.

„Ika”,

r. W r.

instruktorka Wojskowej Służby

r.

Budzisz

r. szkołę powszech ukończyła szeregach „Błękitnej Armii” Armii” „Błękitnej szeregach tam ostatecznie zwolniona. zwolniona. ostatecznie tam gimnazjum. Na Grzegorzewicach, w Grzegorzewicach,

1940 Kielecczyznę. W Kielecczyznę.

w Nowym szkolenia sanitarne, łącz sanitarne, szkolenia obozach, łagrach, a łagrach, obozach, r.) została zaprzysiężona zaprzysiężona r.)została r. aresztowany został jej jej został aresztowany r. ramach wymiany jeńców jeńców wymiany ramach dniu 3 dniu r. została z r. została d.

żołnierzy ukrywających ukrywających żołnierzy Niej zawsze Niej mówili, zawsze uro

Gryszki. Ojciec był ofi był Ojciec Gryszki. domu w domu

Polesie do Polesie internowani w internowani „Matylda”. r.) zaangażowała się się r.)zaangażowała I

r. pracowała jako jako pracowała r. wojnie światowej, światowej, wojnie oficerami Wojska Wojska oficerami PCK brała udział udział brała PCK września 1939 września

Kamieńcu Litew Kamieńcu vel niewoli niemiec niewoli

Przeciwgazowej Przeciwgazowej

grupą jeńców jeńców grupą Grzegorzewi kursach kursach Przy

tego obozu. tego

„Teodozja

Warszawy Warszawy Warszawy Warszawy Kamieńca Kamieńca

dniu 1

więzieniu więzieniu

Skoszynie rodzinie rodzinie

obozie obozie gronie gronie

także także

lip po r. ------

Tupadło”, lęgniarka. Kursy dyplomowe z dyplomowe Kursy lęgniarka. Repatriacyjnym w Repatriacyjnym 1945 wojnę. zakończyła niem 1944 kumentowana dobrze jest jej służba podczas operacji operacji podczas służba jej jest dobrze kumentowana udo Natomiast informacje. się zachowały nie nurego” „Ponury”. AK Partyzanckich Zgrupowań por. Euzebiusza „Grota” Domoradzkiego w „Dzikiem”,derskim a z matka do na była w do stała w Radkowem, Po Lipnem. 1944 w udział Brała AK. do sanitariuszka w „Burza” 1943

rejonie Włoszczowy i Włoszczowy rejonie pierwszych dniach listopada 1944 listopada dniach pierwszych zmarła zb. Fundacji Gen. Elżbiety Zawackiej Zawackiej Elżbiety Gen. Fundacji zb. (ze W O

r.), Niekłaniem, Miedzierzą, Radoszycami, Szewcami, r. wyjechała do r. wyjechała Matylda Stambuldzysz „Matylda” „Matylda” Stambuldzysz Matylda na awansowała r. jej służbie w jej służbie r. została skontaktowana z skontaktowana została r. 1945

opieki nad rannymi żołnierzami, pozostającymi pozostającymi żołnierzami, nad rannymi opieki dwiema młodszymi siostrami. W siostrami. młodszymi dwiema

1944 ukrycia się. W się. ukrycia Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r. r. pracowała w r.pracowała

kpt. „Zofia

r. Przydzielona została jako została r. Przydzielona w Toruniu). I

batalionu 2 batalionu

Ostrowcu Świętokrzyskim. W Świętokrzyskim. Ostrowcu oddziałach por.„Po Piwnika Jana cc. oddziałach walkach pod Piórkowem (4 Piórkowem pod walkach

sanit. Elbląga, gdzie pracowała jako pie pracowała gdzie Elbląga, następnie przydzielona do przydzielona następnie

walkach pod i Lipnem Jędrzejowa. W Jędrzejowa. stopień sierżanta i sierżanta stopień

rodzinnym domu pozostała jej domu pozostała rodzinnym Włodarska”, PCK i PCK

Pułku Piechoty Legionów Legionów Piechoty Pułku Matylda pielęgniarstwa ukończy pielęgniarstwa Powiatowym Urzędzie Urzędzie Powiatowym ppor. Marianem Świ Marianem ppor. r. przydzielona zo r.przydzielona dniu 27 dniu

I

dniu 12 dniu Zgrupowaniu

z

Chotowem, Chotowem,

Regina „Irena tym stop tym września września

sierpnia sierpnia czerwcu czerwcu plutonu plutonu lipca lipca ------od ze 1959 sanktuarium. Na kowie-Godowie. w Walą wem rentę. W 1978 r. otrzymała emeryturę. na przeszła w przeciwgruźliczej w Pracę stoku. w ła lem lem Wojska po i Zwycięstwa Medalem Krajowej, Armii Krzyżem Partyzanckim, m.in. Krzyżem była czona Świętokrzyskim. w Ostrowcu nym się 14 w w

Ostrowcu Świętokrzyskim. 1 Świętokrzyskim. Ostrowcu szpitalach i szpitalach starszeństwem z starszeństwem 1 Po Za Od stycznia 1957 stycznia 1956

na została awansowana r.

kwietnia 2016kwietnia

swoją działalność partyzancką i partyzancką działalność swoją 1975 ukończeniu szkoleń medycznych, 5 medycznych, szkoleń ukończeniu r. Z r. Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Partyzanckich Zgrupowań Świętokrzyskich w zaangażowana rezerwy, a dziernika 1973 nr 2016 w św. ki w Połańcu. z siedzibą i Sympatyków Rodzin Ich Krajowej, Armii Żołnierzy siów” „Jędru Kombatantów Stowarzyszenia kiem człon także Została „Ponury”–„Nurt”. AK ła ze ła Katolickim Poradnictwie Rodzinnym w Rodzinnym Poradnictwie Katolickim r. społecznie współpracowała z współpracowała r.społecznie

przychodniach w przychodniach

0202 z służbie zdrowia zakończyła w zakończyła zdrowia służbie raz raz 1 i Nowym Skoszynie. Zmarła 7 Zmarła Skoszynie. Nowym przerwami pracowała jako pielęgniarka pielęgniarka jako pracowała przerwami Co Ostatnie lata życia spędziła w ZBoWiD. Rozkazem personalnym MON MON personalnym Rozkazem ZBoWiD. r.w

Brata Alberta „Nasze Gospodarstwo” Gospodarstwo” „Nasze Alberta Brata dniem 5

Delegatura IPN w Kielcach IPN Delegatura najmniej od najmniej Ostrowcu Świętokrzyskim. W Świętokrzyskim. Ostrowcu nr Koła członkinią r.była

r. Spoczęła na r. Spoczęła stałe związała się z się związała stałe

2 oraz Medalem Pro Fide et 2 Pro Fide Patria. Medalem oraz 24

Starym Skoszynie. Pogrzeb odbył odbył Pogrzeb Skoszynie. Starym 11

września 1973

czerwca 2001czerwca

r. na awansowała listopada 1944

Marek Jedynak Marek dr stycznia 1991 stycznia działalność Środowiska Środowiska działalność Łodzi, Giżycku i Giżycku Łodzi,

Wolności Wolności 1945 stopień podporucznika podporucznika stopień lat siedemdziesiątych siedemdziesiątych lat

cmentarzu komunal cmentarzu

społeczną odzna społeczną

r., w r. – na

r. Co kałkowskim kałkowskim

dniu 12

Domu Opie przychodni przychodni porucznika porucznika ks.

r.wystąpi

2 ZBoWiD ZBoWiD 2 listopada listopada

kapitana.

kwietnia kwietnia r., Meda najmniej Białym

1973 Czesła

paź Kał

r. ------Józef Nikodem Czernikiewicz „Sęk” (1925–2015)

W przeddzień ubiegłorocznych uroczystości „Koneckiego Września” nadeszła kolejna smutna wiadomość. W Busku-Zdroju 2 września 2015 r. zmarł Józef Nikodem Czernikie- wicz „Sęk”, żołnierz służący pod rozkazami „Ponurego” i „Nurta” przez niemal 2 lata.

Józef Nikodem Czernikiewicz był synem Józefa i Sta- Partyzanckich AK „Ponury”. Przydzieleni zostali do 1 plu- nisławy z d. Laskowskiej. Urodził się 18 listopada 1925 r. tonu kpr. pchor. Władysława Wasilewskiego „Oseta” w Bodzentynie. Szkołę Powszechną w Bodzentynie ukoń- w III Zgrupowaniu. W oddziale zastali najstarszego brata czył w 1939 r. Był w tym czasie harcerzem. W sierpniu – Jana „Waltera”, który był zastępcą „Oseta”. Józef Ni- 1939 r. przebywał na obozie harcerskim. Ze względu kodem Czernikiewicz brał udział we wszystkich akcjach na młody wiek, nie wziął udziału w wojnie obronnej. oddziału zarówno w 1943 jak i 1944 r., aż do rozformo- W 1941 r., z powodu kłopotów finansowych, rodzi- wania 2 Pułku Piechoty Legionów AK. na Czernikiewiczów przeniosła się do majątku Łomno. Po wojnie zamieszkał na powrót w Bodzentynie, gdzie Po aresztowaniu właścicieli – Kotkowskich [?] i wy- podjął dalszą naukę w gimnazjum, zaczynając od klasy wojenną i powojenną działalność otrzymał m.in. Krzyż wiezieniu ich do niemieckiego obozu koncentracyjnego trzeciej. W 1949 r. zdał maturę w Liceum Pedagogicznym. Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, KL Auschwitz, nowym zarządcą został wyznaczony Nie- Jako nauczyciel został skierowany do pracy na terenach Krzyż Partyzancki, Krzyż Armii Krajowej, Medal Komisji miec Keller. W Wielką Sobotę 1943 r. Niemcy przyjechali „przyczółkowych” do miejscowości Brzoza [?] w powiecie Edukacji Narodowej, Odznakę Pamiątkową Akcji „Bu- także po Czernikiewiczów. Udało im się uciec i powrócili kozienickim. W 1952 r. przeniesiony został do Liceum Ogól- rza”, Odznakę Weterana Walk o Niepodległość. Był ho- do Bodzentyna. nokształcącego w Busku-Zdroju, gdzie pracował do eme- norowym mieszkańcem Buska-Zdroju. Pochowany został W pacyfikacji Bodzentyna 1 czerwca 1943 r. zginął rytury. Uzupełnił wykształcenie, kończąc studia z fizyki. na buskim cmentarzu. brat Józefa – Witold (22 l.). Po tym wydarzeniu, Józef Był aktywnym członkiem Środowiska Świętokrzyskich ze swoim drugim bratem Stanisławem „Michałem” i ich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”–„Nurt”. Do końca dr Marek Jedynak ojcem Józefem „Tatusiem” nocą 4/5 czerwca 1943 r. do- pojawiał się na wszystkich ważnych uroczystościach, gro- Delegatura IPN w Kielcach tarli na Wykus. Szukali ochrony w szeregach Zgrupowań madząc wokół siebie rodzinę i wychowanków. Za swoją Mieczysław Sitek „Wiktor”, „Kut” (1922–2015)

Nie ma już wśród nas żołnierzy zwiadu konnego I batalionu 2 Pułku Piechoty Legio- nów AK. Ostatnim był Mieczysław Sitek „Wiktor”, „Kut”. Był synem Pawła i Anny z d. Kisiel. Urodził się 8 października 1922 r. w Tarczku k. Bodzentyna. Ukończył 7 klas szkoły powszechnej. Do 1939 r. pracował w rodzinnym gospodarstwie.

Po wybuchu II wojny światowej, został przez Niemców Leg. AK. Z Tarczku do oddziału por./mjr. Eugeniusza Ka- skierowany do przymusowej pracy w Zakładach Staracho- szyńskiego „Nurta” poszło pięciu żołnierzy. Jak wspo- wickich przejętych przez niemiecką spółkę Hermann Göring minał „Kut”, partyzanci upozorowali napad, gdy wra- Werke AG. Pracował w pociskowni na odlewni w Staracho- caliśmy z pracy. Mnie odciągnęli na bok i „zastrzelili”. wicach, gdzie produkowano m.in. amunicję artyleryjską. Tylko najbliżsi wiedzieli, że poszedłem do lasu, a Niemcy Jak sam wspominał: mieszkaliśmy w barakach, na sobo- nie mścili się na rodzinie. Sitek otrzymał przydział jako tę i niedzielę puszczali nas do domu. Szło się na piecho- strzelec do zwiadu konnego batalionu pod dowództwem tę osiem kilometrów przez las. Za tydzień pracy Niemcy rtm. Stanisława Skotnickiego „Bogorii”. Z jednostką prze- dawali wynagrodzenie: pół litra wódki i sto papierosów. szedł cały szlak bojowy oddziału por./mjr. cc. Eugeniusza Nie przerwał pracy. Za wiedzą dowódcy pracował Kaszyńskiego „Nurta”. Podczas jednego z patrolu rozpo- nadal w Starachowicach jako brygadzista. W Tarczku znawczego został ranny. foto M. Maciągowski działał zaś od 1942 r. w placówce ZWZ–AK, wchodzącej Po walkach pod Lipnem i Chotowem 29–30 paździer- Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. za- w skład Podobwodu ZWZ–AK Bodzentyn. Miejscowymi nika 1944 r., 2 pp Leg. AK w niedługim czasie został rejestrował się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień strukturami dowodził por. Stanisław Basa, przedwojenny rozformowany na zimę. Mieczysław Sitek z zapaleniem w Ostrowcu Świętokrzyskim. Pomimo ujawnienia się oficer Żandarmerii Wojskowej. Początkowo konspiratorzy stawów, którego nabawił się podczas przeprawy przez przed organami wojskowymi, pozostał w konspiracji. gromadzili broń. bagna, leżał wtedy na melinie we wsi. Gdy padł rozkaz, Od marca 1945 r. działał w organizacji „Nie” i Delega- nr 21 W 1944 r. w ramach mobilizacji 2 Dywizji Piechoty by wracać do domów, przez lasy z kolegą powrócił w li- turze Sił Zbrojnych na Kraj na placówce w Tarczku pod Legionów AK, z konspiracji przeszedł do I batalionu 2 pp stopadzie 1944 r. do Tarczka. dowództwem NN „Bogdana”.  Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 15 strona Wykus 2015 nr 21 16 nandowi „Ponury”. Krajowej Armii Partyzanckich Zgrupowań 1946 1945 do Pracował kontyngentowy. poborca jako czek z dziewczyną fią, zrobić. mogłem Z za ciągle dałem minał: które posiadał jeszcze z komendzie wojennej zdał 2 karabiny, pistolet VIS i zaprzestać dalszej działalności w do 1 M „Ojczyzna pokoleń wsztafecie Pałeczka zZ Porozumienia 20 rocznica służbie Rzeczypospolitej. w służbie się do bowiązał I zgrupowań. żołnierzy przez prowadzonych łań i tradycji kontynuatorem się stał Rzeczypospolitej Harcerstwa Związek „Ponury”–„Nurt” AK Partyzanckich ze postaw. i wspaniałych czynów heroicznych dali wzorce im liczne Krajowej Armii o myśli kuźni z jedną nich dla był Wykus harcerstwo”. jako choć „niepokorne wtedy również wiele lat wcześniej, tu Byli Rzeczypospolitej. ku istnienia Harcerstwa Związku gdzie

czerwca 1945 czerwca

Środowiskiem Żołnierzy Świętokrzyskich Zgrupowań Zgrupowań Świętokrzyskich Żołnierzy Środowiskiem Posterunku MO w MO Posterunku Próbował ułożyć sobie życie cywilne. Ożenił się z Ożenił cywilne. życie sobie ułożyć Próbował o podejrzany Jako Na Harcerze obecni byli na ieczysław r. Po r. do wyjechał r. [broń]

kalkulowałem, oddam trochę, może wypuszczą. Od mocy porozumienia podpisanego w podpisanego porozumienia mocy

ta mną chodzili, wypytywali, wzywali, kroku nie nie kroku wzywali, wypytywali, chodzili, mną zakończeniu akcji kontyngentowej, 1 kontyngentowej, akcji zakończeniu

sentencja, Foch’owi , powiedziałem, że wolnej Polsce i Polsce wolnej

stałego przenoszenia tradycji narodowej narodowej tradycji przenoszenia stałego to

innymi innymi też tak było, ale nikt nie doniósł r. został zatrzymany i zatrzymany został r. Tarczka. Znalazł pracę w pracę Znalazł Tarczka.

ziemia Od Kielc. Bodzentynie. Zdecydował wówczas wówczas Zdecydował Bodzentynie.

okresu okresu walkWspo partyzanckich. Hm. Feliks Borodzik, przewodniczący ZHR przewodniczący Borodzik, Feliks Hm.

przynależność do przynależność S ma

polanie Wykusowej od której itek

i idei harcerskiej. Żołnierze Żołnierze harcerskiej. idei

1 groby.

szczególną znalazłem. znalazłem. Wypuścili, ale konspiracji. W maja 1946 maja

autorstwo

„Wiktor”,

Narody, doprowadzony doprowadzony podstawowych podstawowych

Gminie Tar Gminie konspiracji konspiracji r. pracował pracował r.

1996 roku roku 1996 radzieckiej grudnia grudnia wymowę

ZHR zo ZHR

granat, począt lutego lutego

przypisuje dzia

Zo tracąc . ------

„ – i pracy: pracy: Terenowego. downictwa Kilka lat temu tak o mówił do Potem przeszedł tyckie. mnie nie mieli nie mnie na nic chyba ale schodami, pod mnie trzymali razy, dwa ko wspominał, i w w wzbronione surowo w na klasztor Odbudowywaliśmy w trwa wolna Polska. wolna i trwa Krajowej Armii Podziemnego, stwa w oraz mszach św., homiliach, śpiewach, i od już dalej, tu się odbywają i święte msze uroczyste harcerzom Dzięki ści. uroczysto tych organizację jednocześnie przejmując leń w pałeczkę przejął ZHR Zgrupowań. rzy żołnie upamiętniające uroczystości się odbywają wciąż na „Ponurego” komendanta śmierci na z znicz symboliczny na zapalić mogiły, partyzanckie Wykusu wokół by czas, Znajdują odeszli. już rzy

pamięć, syna. Należał do Należał syna. na jeździł Latem magazynier.

H K Towarzystwie Przyjaciół Dzieci w Dzieci Przyjaciół Towarzystwie po celach Wykus. Kielcach. W Kielcach. Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego Publicznego Bezpieczeństwa Urzędzie Wojewódzkim Wykusie i Wykusie

Z Przez ostatnie 20 lat harcerze pamiętają o pamiętają 20 harcerze lat ostatnie Przez się ut”

R przynależności do przynależności

budowaliśmy szkoły w szkoły budowaliśmy bratnim uścisku żyje wciąż pamięć Polskiego Pań Polskiego pamięć wciąż żyje uścisku bratnim

francuskiemu w Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r.

więzieniu były jeszcze napisy „Ludożerstwo „Ludożerstwo napisy jeszcze były więzieniu (1922–2015) cd tracą w

Miejsce Urzędzie Bezpieczeństwa byłem krótko tyl byłem Bezpieczeństwa Urzędzie że napisał, oświadczeniu Wachącku. Zgodnie z Zgodnie Wachącku. .

Polskiej Partii Socjalistycznej. Jak sam Socjalistycznej. Partii Polskiej ”.

harcerską lilijką i lilijką harcerską życie.”

AK ujawnił się 28 ujawnił AK związane

pracy w pracy

marszałkowi prawie 70 lat. W 70 lat. prawie Nowej Słupi, Zajączkowie. Zajączkowie. Słupi, Nowej

Jest

kolonie nad Morze Bał Morze nad kolonie Świętym Krzyżu. Tam Tam Krzyżu. Świętym

harcerskich ogniskach harcerskich odwiedzić rozrzucone rozrzucone odwiedzić Przedsiębiorstwie Bu Przedsiębiorstwie Kielcach jako woźny woźny jako Kielcach polanie wykusowej, wykusowej, polanie

tradycją w tradycją takie co z i walkami sztafecie poko sztafecie rok spotkać się się spotkać rok

posiadał żonę żonę posiadał marca 1947marca Anna Lubowicka Lubowicka Anna

miejsce,

spotkania spotkania

polowych polowych tych, któ tych, Ferdy rocznicę rocznicę

swojej swojej

nich nich

r. ------25 maja 1996 r. klasztor oo. Cystersów 1996 oo. maja 25 r. klasztor „ Hanka terze Armii Krajowej. Armii terze na ny został Krajowej. Zmarł 25 Armii Krzyżem m.in. został odznaczony służbę wojenną do go a podporucznikiem, został ny W „Ponury”–„Nurt”. Krajowej Armii Partyzanckich Zgrupowań Świętokrzyskich Środowiska w pozostał życia na jest wiadomo na wpłynęły tach wojny i wojny tach owania prac Zarządu Środowiska Świętokrzyskich Zgru Świętokrzyskich Środowiska Zarządu prac owania łosz Trukawka i Trukawka łosz tę pamięć przekazują również następnym pokoleniom. następnym również przekazują pamięć I tę o pamięć nim Dzięki wydawnictwa. lejne – Pokolenia” i Wykus publikacji kolejne sowa, edycje http://www.wykus.pl. Co by „Halnego”. Rachtana i ppor. c.w. Zdzisława „Dzika” Świderskiego Mariana mjr. działo kontynuując od hm. ski, kowski, phm. pokolenie młodsze instruktorów, min. phm. phm. zostali Środowiska Zarządu członkami szymi Pierw Krajowej. Armii Żołnierzy Związku Światowego „Ponury”–„Nurt” Krajowej Armii Partyzanckich powań

pochylić się nad i przeszłością dwóch kadencji pełni funkcję prezesa zarządu godnie godnie zarządu prezesa funkcję pełni kadencji dwóch ” Traumatyczne przeżycia związane z związane przeżycia Traumatyczne Instruktorzy harcerscy podjęli się również kontynu również się podjęli harcerscy Instruktorzy W wiceprezes Środowiska Środowiska wiceprezes stopnia porucznika w porucznika stopnia czasach nieustannego pośpiechu znajdują chwilę chwilę znajdują pośpiechu nieustannego czasach Rafał Obarzanek. Harcmistrz Rafał Obarzanek Obarzanek Rafał Harcmistrz Obarzanek. Rafał

swojej służbie w służbie swojej cmentarzu komunalnym w komunalnym cmentarzu

Dariusz Lendard phm. Krzysztof Radzimow Dariusz phm. Lendard Krzysztof jego późniejsze losy. Nie opowiadał o opowiadał Nie losy. późniejsze jego

temat jego życia prywatnego. Do prywatnego. życia jego temat hm. Kielcach. Angażował się w się Angażował Kielcach.

września września 2015 Delegatura IPN w Kielcach IPN Delegatura Roman Wróbel. Po Wróbel. Roman

roku ukazuje się Gazeta Wyku roku ukazuje się Gazeta „ Za spoczynku. stanie Ponury szeregach AK. Niewiele też też Niewiele AK. szeregach

Marek Jedynak Marek dr

w historią. Prowadza portal

r. w 2007 ” -

2000 „ Kielcach. Pochowa Nurt

Cedzynie w Cedzynie

r. awansowano awansowano r. nich dołączyło dołączyło nich Wykusie trwa. trwa. Wykusie

”, Michał Nowa Michał UB zapewne zapewne UB r. mianowa r.

działalność działalność

końca końca swoją swoją

raw kwa

Mi ko la ------Zapowiedzi wydawnicze

Władysław Wasilewski „Oset”, „Odrowąż” (1921–1943). Harcerski instruktor i partyzancki dowódca

Marek Jedynak, IPN, Kielce 2016

Phm. Władysław Wasilewski „Oset”, „Odrowąż” w okresie międzywojennym był harcerskim instruktorem i drużyno- wym. W czasie II wojny światowej był członkiem wielu konspiracyjnych organizacji i dowódcą partyzanckiego oddziału GL i AK. W druku jest już jego pierwsza naukowa biografia. Książka zawiera szczegółowy opis działalności bohatera. Odpowiada na pytania, kim był, skąd pochodził i w jakich warunkach dorastał? Jakim był synem, bratem, kolegą w szkole, harcerzem, konspiratorem, nauczycielem i partyzanc- kim dowódcą? Jak zmieniała się jego osobowość w miarę upływu lat i przechodzenia procesu dojrzewania? Kto i co wreszcie wpłynęło na ukształtowanie jego osobowości? Na ile jego własne pragnienia i marzenia, dążenie do samo- realizacji poprzez dokonanie wielkich czynów wyznaczały kierunki, które realizował? Wreszcie, jakie role życiowe po- dejmował, i która z nich była najważniejsza? I na koniec – czy i na ile powojenna legenda odpowiada prawdzie, a na ile mitologizuje tę postać? Praca ukazuje jego krótkie, ale niezwykle dynamiczne życie. Opisuje działalność w Harcerstwie do 1939 r. i wojenne losy w szeregach wielu konspiracyjnych organizacji (Polska Organizacja Zbrojna, Polska Niepodległa, Gwardia Ludowa, Armia Krajowa). I chociaż był najmłodszym dowódcą plutonu w Zgrupowaniach Partyzanckich AK „Ponury”, swoim oso- bistym przykładem zjednywał podkomendnych i towarzyszy broni. Jego ofiarna postawa, a także przedwczesna śmierć na polu chwały, stanowią świadectwo obcowania z historią człowieka wyjątkowego, o którym pamięć nie przemija. Zanim książka będzie dostępna, serdecznie zapraszamy w niedzielę 19 czerwca br. do Wąchocka, gdzie w Ośrodku Kultury o godz. 9.30 odbędzie się prelekcja dr. Marka Jedynaka nt. Władysława Wasilewskiego „Oseta”.

Wśród lasów, wertepów. U boku legendarnych cichociemnych – mjr. Jana Piwnika i mjr. Eugeniusza Kaszyńskiego w Zgrupowaniach Partyzanckich AK „Ponury”–„Nurt” na Ziemi Kieleckiej

Marian Świderski, Oficyna Wydawnicza Mireki, Warszawa–Kraków 2015

Pod koniec 2015 r. na półki księgarskie trafiło trzecie, poszerzone i uzupełnione wydanie wspomnień uczestnika walk Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” i 2 Pułku Piechoty Legionów AK na Kielecczyźnie z lat 1943–1944, towa- rzysza broni legendarnych dowódców „Ponurego”, „Nurta” i „Robota”. Jest pracą o charakterze monograficzno-wspomnieniowym. Zalicza się do nurtu, jaki rozwinął się po odwilży paź- dziernika 1956 r., a jego apogeum przypadało na lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XX w. Pozorne zmiany w po- lityce wewnętrznej oraz swoboda działania i wypowiedzi zaktywizowały dziesiątki uczestników II wojny światowej do upamiętniania historii żołnierzy Armii Krajowej, dotąd przekłamywanej lub przemilczanej. Tekst książki oparty został na notatkach sporządzanych bezpośrednio po wydarzeniach. Zachował lapidarność au- tentyku, zawiera także więcej szczegółowych informacji niż inne podobne relacje z tamtego okresu. Tom uzupełniony została ponadto listami osobowymi partyzantów, spisami poległych i kalendarium walk. Dołą- czony został również dokument sporządzony przez Autora, w którym scharakteryzował swój udział w konspiracji nie- podległościowej po 1945 r. I choć dzieje podziemia na Kielecczyźnie mają bogatą literaturę, Czytelnicy, którzy sięgną po książkę Mariana Świderskiego, nie zawiodą się. Znajdą w niej wiele nieznanych im drobiazgów, ważnych przecież w interpretacji wydarzeń składających się na naszą historię. nr 21 Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 17 strona Wykus 2015 nr 21 18 aparatu bezpieczeństwa państwa. Przykładem długofalowości tego procesu, były działania „bezpieki” prowadzone prowadzone „bezpieki” działania były procesu, tego długofalowości Przykładem państwa. bezpieczeństwa aparatu latach 1944–1946. w latach Sandomierza terenie na ła „Franta”. Działa Sokołowskiego Bronisława przez założona została ta Organizacja w Sandomierzu. Bojowych Drużyn jest zainteresowania. jest Są co to wskrzesić chciałem opowiadaniami, tymi się „Swojaka”. Zarobkiewicza Ignacego (30 laszowem a chicznie, w Warszawie. Narodowego Stronnictwa Głównego Zarządu oraz Wojskowego Zjednoczenia Narodowego Okręgu Komendy rzeszowskiej z członkami organizacyjnych kontaktów nawiązanie nież rów było osiągnięciem niewątpliwym Ich palnej. broni i magazynowaniem gromadzeniem oraz wywiadowczym rze By Basę. Adama wnuka jego przez teresowanych lekturą odsyłamy pod wspomniany powyżej adres w adres powyżej wspomniany pod odsyłamy lekturą teresowanych w egzemplarzy Kilkadziesiąt tyzanta. o rękopisy. w oparciu nowa, od praktycznie stworzone zostało nie ze wersja poprzednia Dodatkowo cenzurowanych. było że tym, to spowodowane było innymi internetowej. strony w postaci oraz pdf e-book, czytniki na dostępnym w formacie o mięć Są światowej. wojny II sie w nie uczestniczyłem nigdy mnie, chociaż się częścią stały partyzanta”, na bezpłatnie mnienia organizacją. z tytułową związanych siostry, i Jego i wrześniowej do służył „Jurka” Czerwonki ppor. Władysława plutonu gach do skierowany domierz a 6 Pomiędzy „Ponury”. AK Partyzanckich Polsce. w powojennej niepodległościową konspiracją II nad badań stan również Uzupełnia w. XX sześćdziesiątych lat początków do w on Pozostawał „Franta”. Sokołowskiego Bronisława wobec Nowości wydawnicze [b.m.] Basa, 2015,Michał www.michal-basa.pl źródło: A żołnierza Wspomnienia partyzanta. Opowiadania 2016 Kielce-Kraków i IPN, Barbara Piwko, Wydawnictwo Robert wobec członków jej komunistyczne represje oraz S Bronisława organizacji Działalność Obozowe Bojowe w S Drużyny

sprawy, o sprawy, Jej członkowie zajmowali się m.in. kolportażem materiałów propagandowych, zbieraniem informacji o charakte informacji zbieraniem propagandowych, materiałów kolportażem m.in. się zajmowali członkowie Jej Obozowych struktur rozbicia skutkami oraz funkcjonowaniem z genezą, związane zagadnienia ukazuje Książka Po Jest również wątek biograficzny dotyczący jednego z jednego dotyczący biograficzny wątek również Jest w Bojowych Drużyn Obozowych członków losów dotyczące wątki najważniejsze prezentuje Publikacja W Nam pozostaje pogratulować Rodzinie trudu włożonego w włożonego trudu Rodzinie pogratulować pozostaje Nam na temu, lat Kilkadziesiąt Od

ubiegłym roku godną naśladowania inicjatywą wydawniczą było wznowienie wspomnień Michała Basy „Bacy” „Bacy” Basy Michała wspomnień wznowienie było wydawniczą inicjatywą naśladowania godną roku ubiegłym ludziach, którzy poświęcili dla Polski tak wiele. Dlatego też, zdecydowałem się bezpłatnie opublikować całą treść treść opublikować całą się bezpłatnie dla zdecydowałem też, Polski tak wiele. Dlatego poświęcili ludziach, którzy rozbiciu organizacji jej członkowie doświadczyli rozmaitych form represji. Znęcano się nad nimi fizycznie i fizycznie nimi nad się Znęcano represji. form rozmaitych doświadczyli członkowie jej organizacji rozbiciu dodamy, że Redakcji także inwigilowano z inwigilowano także które warto walczyć, dla których warto żyć i żyć warto których dla walczyć, warto które

październikowej obławy na obławy październikowej lipca 1944 lipca

portalu www.michal-basa.pl. Jak napisał wnuk we wnuk Jak napisał www.michal-basa.pl. portalu Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” kpr. pchor. Zdzisław Prochowski „Krzemień”.W Prochowski Zdzisław pchor.kpr. „Ponury” AK Partyzanckich Zgrupowań r.),w ze bliskie tak one mi w rynku była dostępna książka o książka dostępna była rynku książce znajdują się również ciekawe i ciekawe również się znajdują książce wyniku której rozbity został pierwszy I pierwszy został rozbity której wyniku wykorzystaniem całego repertuaru metod dostępnych funkcjonariuszom cywilnego cywilnego funkcjonariuszom dostępnych metod repertuaru całego wykorzystaniem książka dostępna była dla wszystkich, Rodzina zdecydowała się udostępnić wspo udostępnić się zdecydowała Rodzina wszystkich, dla była dostępna książka

książka wydawana była w była wydawana książka wersji tradycyjnej ujrzało światło dzienne i dzienne światło ujrzało tradycyjnej wersji

Wykusie. W Wykusie. 8 września 1943 września 8 na względu że Pokazać, dziadek. mój rozpoczął

książce Roberta Piwko zostały przedstawione losy „Krzemienia” „Krzemienia” losy przedstawione zostały Piwko Roberta książce względów edytorskich była znacznie skrócona. Aktualne wyda Aktualne skrócona. znacznie była edytorskich względów K i BCh żołnierzy służącego w służącego żołnierzy za by również chciałbym Nie zginąć. warto które więzy krwi, które łączą mnie z mnie łączą które krwi, więzy na r. tym samym tytule, lecz z lecz tytule, samym tym 4 lub 5 lub 4 przygotowanie i przygotowanie zainteresowaniu policji politycznej Polski Ludowej aż aż Ludowej Polski politycznej policji zainteresowaniu

okresie gdy w gdy okresie (1944–1946).andomierzu praktykę podchorążacką został z został podchorążacką praktykę Internecie. Nawet w Nawet Internecie. listopada 1943 listopada obszerne informacje o informacje obszerne

żadnej z żadnej

batalion 2 Pułku Piechoty Legionów AK kpt. kpt. AK Legionów Piechoty Pułku 2 batalion wstępie do wstępie Wykus — Wąchock,18–19 czerwca 2016Wykus — r.

Polsce panował komunizm i komunizm panował Polsce

2 opisanych akcji, ani nie żyłem w akcji, ani opisanych nie żyłem wydanie wznowienia Opowiadań par Opowiadań wznowienia wydanie okołowskiego „Franta” plutonie III plutonie zasiliło biblioteki. Pozostałych zain Pozostałych biblioteki. zasiliło

drugiego wydania: „Opowiadania „Opowiadania wydania: drugiego r. Brał udział w udział r.Brał są cyfrowej postaci książka warta warta książka postaci cyfrowej częściowo inną treścią. Między Między treścią. inną częściowo w tym świecie wyższe dobra. dobra. wyższe świecie tym tragicznej bitwie pod Pie pod bitwie tragicznej Autorem książki. Dzieląc Dzieląc książki. Autorem Zgrupowania Zgrupowań Zgrupowań Zgrupowania Obwodu AK San AK Obwodu walkach podczas podczas walkach

Sandomierzu. Sandomierzu.

umarła pa umarła wiele treści treści wiele szere

okre psy ------„Jeśli my zapomnimy, kamienie wołać będą!” Oleszno …Zatrzymaj myśli na chwilę, wspomnij żołnierzy AK, Którzy o wolność walczyli, tu pamięć o nich wciąż trwa. Przywiej wietrze szum historii, echo partyzanckich walk. Groby, pomniki Wiktorii, cichą mgłą okrył już czas. Jeśli my zapomnimy... ,Nasze piękne Oleszno: (Zespół „Melodia” z Oleszna)

Otwierając pierwsze posiedzenie Sejmu II Rzeczypospo- Kazimierza Śliwę. Pół roku później w trakcje Akcji „A-B” — obchody Dnia Patrona Szkoły, litej ówczesny Tymczasowy Naczelnik Państwa Polskiego Śliwę aresztowało . W czerwcu 1940 r. został ze- — uroczyste ceremonie ślubowania uczniów klas I szkoły Józef Piłsudski powiedział: Półtora wieku walk, krwawych słany do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął. podstawowej oraz gimnazjum, nieraz i ofiarnych, znalazło swój tryumf w dniu dzisiejszym. Aresztowania nie złamały mieszkańców. Na terenie — udział naszych uczniów w đwięcie AK we Włoszczowie Półtora wieku marzeń o wolnej Polsce czekało swego gminy Oleszno nie było ani jednej wioski, w której nie oraz w uroczystościach na Wykusie, ziszczenia w obecnej chwili. Dzisiaj mamy wielkie święto byłoby osób zaangażowanych w podziemną, patriotycz- — organizacja Powiatowego Festiwalu Piosenki Party- narodu, święto radości po długiej, ciężkiej nocy cierpień. ną działalność. W wielu miejscowościach działało po kilka zanckiej i Żołnierskiej, Wraz z odzyskaniem niepodległości zaczęła ożywać organizacji podziemnych, w zależności od orientacji poli- — aktywny udział w działalności Stowarzyszenia Szkół polska oświata. Ówczesne władze odrodzonego Państwa tycznych na danym terenie. W odpowiedzi na okupacyj- im. Bohaterów AK, Polskiego wiedziały, że tylko dobra szkoła jest w sta- ny terror okoliczne lasy szybko zapełniły się partyzanc- — reprezentowanie szkoły w biegu poświęconym „żoł- nie właściwie kształtować umysły obywateli, aby stali kimi oddziałami, wspieranymi przez okoliczną ludność. nierzom wyklętym”, na straży niepodległego bytu naszej Ojczyzny. Wiedzia- Możemy z dumą powiedzieć, że nasza Ziemia Ole- — udział pocztu sztandarowego w uroczystych akade- no to również w Olesznie. Dlatego jeszcze pod zaborem szyńska to prawdziwa Rzeczpospolita Partyzancka. Tu miach na terenie Gminy Krasocin i powiatu włosz- rosyjskim doszło do utworzenia w 1867 r. szkoły począt- każde drzewo leczy swe rany. Oleszyńskie lasy dawały czowskiego. kowej z polskim językiem nauczania. Dopiero jednak schronienie „leśnym”. Na tej ziemi działał wspomniany Szczególnie cenimy spotkania z kombatantami, aby w niepodległej od 1918 r. Polsce udało się wznieść nowy mjr Henryk Dobrzański „Hubal”. Tu miały miejsce potyczki raz jeszcze móc spojrzeć w ich oczy i ujrzeć w nich ogni budynek szkoły na tzw. Piaskach. partyzanckie pod Komornikami Olesznem oraz Chotowem. obozowych tańce, nim się droga skończy, nim się dzień Z chwilą wybuchu II wojny światowej w Olesznie mie- Tutaj działali znakomici dowódcy partyzanccy AK: mjr omroczy, nim na już ostatnie odejdą szańce. Nadchodzą ściła się siedmioklasowa szkoła powszechna, której kierow- Mieczysław Tarchalski „Marcin”, mjr Franciszek Pieniak też chwile smutku, kiedy żołnierze AK i członkowie NSZ nikiem był Kazimierz Śliwa. Podczas okupacji niemieckiej „Przebój”, mjr cc. Eugeniusz Kaszyński „Nurt” oraz do- – nasi przyjaciele i „kotwice pamięci” odchodzą. Głęboko nauczyciele, z pomocą tzw. wysiedleńców z Poznańskie- wódca NSZ mjr Władysław Kołaciński „Żbik”. Tu wreszcie odczuliśmy stratę świadków tamtych lat, m.in. ppor. cz.w. go, prowadzili tajne nauczanie na poziomie II i III klasy partyzanci mogli liczyć na ofiarną pomoc mieszkańców Zdzisława Rachtana „Halnego” oraz kpt. NSZ Stanisława gimnazjum. Z narażeniem życia prowadzone były zajęcia Oleszna, Świdna i Chotowa. Kowalczyka „Jędrka” czy Henryka Foltyna, którzy odeszli z historii, j. polskiego oraz geografii – przedmiotów zaka- Wywodzący się ze wspomnianych formacji zbrojnych na Wieczną Wartę, by uścisnąć ponownie towarzyszy i za- zanych przez okupanta niemieckiego. To właśnie szkoła, partyzanci nie szczędzili swojego zdrowia i życia w obro- chłysnąć się pieśnią w przyjacielskim gronie […] tam dale- miejscowy kościół parafialny oraz rodziny oleszyńskich nie mieszkańców Oleszna i okolic przed okupantem nie- ko na przeciwległym brzegu. Żegnaliśmy ich, w ostatniej gospodarzy były kuźniami, w których wykuwano cha- mieckim. Nie wahali się walczyć w obronie zniewolonej ziemskiej drodze, salutem sztandarów i morzem kwiatów. raktery późniejszych żołnierzy, walczących z niemieckim ojczyzny. Dowodem wielkiej czci dla wojennych bohate- Dbamy również o materialne pamiątki związane z AK. i radzieckim okupantem w szeregach Armii Krajowej i Na- rów jest partyzancka kwatera na cmentarzu parafialnym, W tym celu pielęgnujemy miejsca wiecznego spoczynku rodowych Sił Zbrojnych na Ziemi Oleszyńskiej. liczne pomniki wystawione w miejscach bitew, jak rów- partyzantów. Pozostało ich piętnastu na Ziemi Oleszyń- Dzięki wspólnemu wysiłkowi władz szkolnych i kościel- nież pamiątkowe tablice w kościele pw. Wniebowzięcia skiej. Leżą spokojnie, niewzruszeni, bohaterowie spod nych na polu nauki oraz wychowania, w duchu miłości Najświętszej Marii Panny. Oleszna, Krzepina, Lipna i Chotowa. Oni są już na Wiecz- Boga i Ojczyzny, wielu mieszkańców Oleszna, Dąbrówek, Przemierzając szlak bitew znaczony dziś pomnikami nej Warcie, bezpieczni pośród towarzyszy. Nie zaznają Zabród, Koziej Wsi, Świdna oraz Chotowa zapisało chwa- i tablicami, pamiętajmy o historii ludzi, którzy podczas goryczy śmierci, bo nie umrą na wieki, póki trwać będą lebne karty historii Ojczyzny. Dali przykłady męstwa, II wojny światowej nie wahali się stanąć z bronią w ręku, w naszej pamięci. Kwatera partyzancka wraz z symbo- m.in. w bitwach pod Wizną, Mławą, Piotrkowem Trybu- kiedy potrzebowała tego nasza ojczyzna – Polska. Wyra- licznym grobem mjr. „Nurta” świadczy dobitnie o bo- nalskim i Rawą Mazowiecką, w obronie twierdzy Modlin zem wdzięczności dla walecznych i bohaterskich żołnierzy haterstwie żołnierzy AK i NSZ, którzy niejednokrotnie i Warszawy, a potem w ostatniej bitwie wojny obronnej, AK było nadanie 13 października 1991 r. Szkole Podsta- wspólnie dokonywali rzeczy wielkich, a przez to godnych stoczonej 5 października 1939 r. pod Kockiem. wowej w Olesznie zaszczytnego imienia Armii Krajowej. przetrwania w naszej pamięci. Dbamy także o pomniki Jesteśmy dumni z dokonań naszych przodków, którzy dziel- Społeczność szkolna oraz wspólnota mieszkańców pomne i tablice upamiętniające sylwetki i dokonania żołnierzy nie bronili Ojczyzny w chwili zagrożenia, a potem wstępowali chwalebnych dokonań partyzanckich oddziałów AK, dzia- „podziemnej armii”. Naszym wojennym bohaterom, żyją- w szeregi oddziałów partyzanckich, prowadząc dalej walkę. łających na Ziemi Oleszyńskiej, pomne zaangażowania cym i zmarłym, poświęcamy wiele artykułów prasowych, swoich przodków w sprawy Ojczyzny, postanowiły jako publikowanych na stronie internetowej naszej szkoły, Gmi- „Rzeczpospolita Partyzancka – tu wzór wychowania dla swoich dzieci uczynić największą ny Krasocin, powiatu włoszczowskiego, jak i też zamiesz- każde drzewo leczy swe rany” konspiracyjną formację zbrojną czasów II wojny światowej. czanych na łamach gazet. Jeszcze nie przebrzmiały echa wrześniowych bitew, Miała być obok katolickiej religii naszych ojców, źródłem Docenieniem naszych działań było uhonorowanie jeszcze wielu zmobilizowanych żołnierzy nie zdążyło tradycyjnych wartości takich jak: Honor i Ojczyzna. I trzeba naszej szkoły Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci wrócić do domów – wielu zostało na polach bitew, a inni przyznać, iż mieli rację, gdyż AK stała się dla kolejnych Narodowej. Poprzez wspomniane działania pragniemy byli w drodze do obozów jenieckich, kiedy na terenie ów- pokoleń uczniów autorytetem i drogowskazem, wskazują- realizować testament odchodzących żołnierzy AK: Nas czesnej gminy Oleszno zaczęto tworzyć zręby zbrojnego cym wzorce postępowania dla współczesnego obywatela. nie stanie, lecz ty nie zaginiesz. Pieśń cię weźmie, legen- podziemia. Już w połowie października 1939 r., dotarł Czerpiąc z ideałów AK, społeczność uczniów i nauczy- da przechowa. Wichrem chwały w historię popłyniesz, do Oleszna mjr Henryk Dobrzański „Hubal”, dowódca Od- cieli oleszyńskiej szkoły już od 25 lat stara się ocalić od za- ARMIO KRAJOWA. działu Wydzielonego Wojska Polskiego. „Hubal” organizo- pomnienia jej piękną historię. Służą temu: nr 21 wał w tych okolicach struktury konspiracyjne, zaprzysię- — obchodzone wspólnie z żyjącymi partyzantami AK i NSZ Ryszard Kowalczyk gając m.in. ówczesnego kierownika oleszyńskiej szkoły obchody rocznicy walk pod Olesznem, Lipnem i Chotowem, nauczyciel historii w ZPO w Olesznie Wykus 2015 Wykus — Wąchock, 18–19 czerwca 2016 r. strona 19 Cichociemni w Zgrupowaniach

Od prawej: ppor. cc. Waldemar Szwiec „Robot”, dowódca II Zgrupowania oraz por. cc. Jan Piwnik „Ponury”, dowódca Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”, Wykus, 15.09.1943 r. (foto Biuro Informacji i Propagandy KG AK)

Por. cc. „Czarka”, Ppor. cc. Waldemar Szwiec „Robot”, Por. cc. Jan Piwnik „Ponury” (ze zb. Ppor. cc. Rafał Niedzielski Mjr cc. Eugeniusz Kaszyński „Nurt”, pierwszy dowódca 1 plutonu dowódca II Zgrupowania Zgrupowań M. Sokołowskiego) „Mocny”, drugi dowódca 1 plutonu dowódca I Zgrupowania i drugi II Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich AK (ze zb. Archiwum II Zgrupowania Zgrupowań dowódca Zgrupowań Partyzanckich Partyzanckich AK „Ponury” (ze zb. Uniwersytetu Warszawskiego) Partyzanckich AK „Ponury” (ze zb. AK „Ponury” (ze zb. rodziny Bożeny Zaborowskiej, córki Witolda Marii Grabiec) Zygmunta Chojnackiego „Astmy”) Waligórskiego „Witka”) 2016

ISSN 1505-2176 Wydana staraniem Obwodu Świętokrzyskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej i Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej PONURY–NURT Redakcja: dr Marek Jedynak (sekretarz red.), Robert Piwko, Miłosz A. Trukawka phm. (red. nacz.), Roman Wróbel hm. ADRES do korespondencji: 26-110 Skarżysko-Kamienna, ul. Łyżwy 19, e-mail: [email protected] http://www.wykus.pl Zadanie dofinansowano ze środków Instytutu Pamięci Narodowej