Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Gniezno, wrzesień 2013 rok Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

SPIS TREŚCI WSTĘP ...... 5 LUDNOŚĆ ...... 8 Liczba mieszkańców ...... 8 Migracje ...... 10 Wnioski ...... 11 AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA ...... 12 Podmioty gospodarcze ...... 12 Ranking okolicznych powiatów ...... 15 Inwestycje ...... 16 Dochody ...... 17 Inwestycje zagraniczne ...... 18 Wnioski ...... 19 RYNEK PRACY ...... 20 Statystyka ...... 21 Pozyskane środki unijne ...... 23 Wnioski ...... 23 Rekomendacje ...... 33 EDUKACJA I SPORT ...... 34 Przedszkola ...... 34 Szkoły podstawowe ...... 34 Gimnazja ...... 35 Licea ogólnokształcące ...... 36 Technika, licea profilowane, szkoły dla dorosłych ...... 36 Wskaźnik skolaryzacji ...... 37 Komputeryzacja ...... 38 Nauczyciele w szkołach ponadgimnazjalnych ...... 41 Liczba szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych ...... 43 Liczba uczniów ...... 43 Specjalności, profile, zawody ...... 43 Liczba woluminów w bibliotekach ...... 46 Wyniki z matur ...... 47 Szkoły policealne, szkoły pomaturalne ...... 49 Baza sportowa ...... 49 Stypendia ...... 49 Szkolnictwo specjalne ...... 49 Likwidacja barier architektonicznych ...... 50 Programy pracy z uczniem ...... 50 Sukcesy uczniów i nauczycieli ...... 51 Osiągnięcia powiatu w oświacie ...... 51 Pozyskane środki zewnętrzne ...... 52 Współpraca z zagranicznymi partnerami ...... 54 Uczelnie wyższe ...... 55 Kluby i stowarzyszenia sportowe ...... 57 Dotacje udzielone na imprezy sportowe ...... 58 Zawody sportowe ...... 60 Obiekty sportowe ...... 61 Stypendia i nagrody sportowe ...... 62 Wnioski ...... 63 TURYSTYKA I REKREACJA ...... 64 Marka Powiatu ...... 64 Wiodący rodzaj turystyki ...... 65 Główny produkt turystyczny ...... 66 Członkostwo w organizacjach branżowych o charakterze turystycznym ...... 69 Obiekty na terenie powiatu rangi międzynarodowej, europejskiej i ogólnopolskiej ...... 71 Pozostała oferta turystyczna powiatu ...... 73 Turystyka aktywna ...... 75 Turystyka piesza ...... 75

2 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ścieżki edukacyjne ...... 75 Turystyka rowerowa ...... 76 Projektowane szlaki: ...... 76 Turystyka wodna ...... 79 Akweny wodne...... 79 Kajakiem ...... 80 Żaglówką ...... 80 Turystyka konna ...... 81 Miejsca noclegowe ...... 81 Obsługa ruchu turystycznego ...... 88 Badanie ruchu turystycznego ...... 89 Wnioski ...... 90 KULTURA ...... 91 Biblioteki ...... 91 Sale i widownie ...... 93 Muzea ...... 93 Instytucje kulturalne ...... 94 Centrum Kultury „Scena to dziwna” ...... 95 Wnioski ...... 97 SEKTOR PRODUKCYJNY ...... 98 Podział podmiotów wg wielkości zatrudnienia ...... 98 Podział działalność gospodarczej (PKD 2007) dla podmiotów prowadzonych przez osoby fizyczne .. 100 Rotacja firm w rejestrze ...... 102 Instytucje otoczenia biznesu ...... 103 Oferty inwestycyjne ...... 103 Dofinansowanie działalności gospodarczej (dotacje, kredyty pożyczki, refundacje itp.) ...... 103 Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich ...... 104 Cech Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości...... 106 Wnioski ...... 108 ROLNICTWO ...... 108 Powierzchnia gruntów ...... 108 Wsparcie dla rolników ...... 111 Wnioski ...... 112 INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA ...... 112 Drogi ...... 112 Licencje, zezwolenia ...... 117 Pojazdy ...... 117 Układ kolejowy ...... 119 Komunikacja zbiorowa na terenie miasta Gniezna ...... 120 Komunikacja zbiorowa na terenie powiatu...... 121 Komunikacja interpersonalna - Internet ...... 121 INFRASTRUKTURA ELEKTROENERGETYCZNA...... 122 INFRASTRUKTURA GAZOWA ...... 124 Wnioski ...... 126 OCHRONA ŚRODOWISKA ...... 128 Środowisko przyrodnicze ...... 129 Lasy ...... 129 Melioracje wodne ...... 130 Ochrona przyrody ...... 131 Parki krajobrazowe ...... 131 Obszary chronionego krajobrazu ...... 132 Inne zasoby cenne pod względem przyrodniczym ...... 132 Pomniki przyrody ...... 133 Obszary prawnie chronione ...... 134 Wnioski ...... 135 Złoża kopalin...... 136 Gospodarka wodna ...... 137 Wody powierzchniowe ...... 137 Wody podziemne ...... 138

3 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Zużycie wody na terenie powiatu ...... 138 Ujęcia wody ...... 139 Ścieki komunalne i zbiorniki bezodpływowe...... 140 Oczyszczalnie ścieków ...... 140 Kanalizacja ...... 141 Wodociągi ...... 143 Powietrze ...... 144 Wnioski ...... 147 Odnawialne źródła energii ...... 148 Polski Klub Ekologiczny ...... 148 Hałas ...... 151 Azbest ...... 153 Wnioski ...... 155 Gospodarka odpadami ...... 155 Wnioski ...... 158 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA – JAKOŚĆ ŻYCIA ...... 159 Mieszkania ...... 159 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ...... 161 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej ...... 162 Wnioski ...... 165 OPIEKA MEDYCZNA ...... 166 Zespół Opieki Zdrowotnej ...... 166 Liczba leczonych pacjentów na oddziałach ZOZ ...... 167 Średni czas oczekiwania na wizytę u specjalisty ...... 168 Ilość udzielonych świadczeń w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej ...... 169 Liczba personelu medycznego ...... 170 Baza ...... 171 Choroby ...... 171 Państwowa Inspekcja Sanitarna ...... 173 Wnioski ...... 176 BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW ...... 177 Straż pożarna ...... 177 Wnioski ...... 179 Policja ...... 181 Wykrywalność przestępstw ...... 181 Zdarzenia i interwencje ...... 184 Wypadki...... 185 Wnioski ...... 186 REALIZACJA PRL-U W LATACH 2006-2012 ...... 186 POZYSKANE ŚRODKI ZEWNĘTRZNE PRZEZ STAROSTWO POWIATOWE I JEDNOSTKI MU PODLEGLE ...... 196

4 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

WSTĘP Starostwo Powiatowe w Gnieźnie zleciło Gnieźnieńskiej Agencji Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o. opracowanie dokumentu strategicznego pn. Wieloletni Strategiczny Program Operacyjny Powiatu Gnieźnieńskiego na lata 2014 – 2020. Starosta Gnieźnieński Pan Dariusz Pilak wydał w dniu 31 maja 2013 roku zarządzenie nr 29/2013 powołujące zespół strategiczny ds. opracowania i realizacji Wieloletniego Strategicznego Programu Operacyjnego. W skład zespołu weszli:  Dariusz Pilak -Starosta Gnieźnieński – Przewodniczący Zespołu  Robert Andrzejewski-Wicestarosta Gnieźnieński – Wiceprzewodniczący Zespołu  Alina Kujawska Matanda-Etatowy członek Zarządu Powiatu – Wiceprzewodnicząca Zespołu  Agnieszka Rzempała-Chmielewska-Dyrektor Wydziału Promocji i Rozwoju – koordynator prac Zespołu  Marek Kosmala-Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich  Aleksandra Kuźniak-Dyrektor Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu  Magdalena Musiałowicz-Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa  Małgorzata Pietrzak – Sikorska -Dyrektor Wydziału Komunikacji i Dróg  Maria Suplicka-Dyrektor Wydziału Inwestycji i Funduszy UE  Joanna Cieślińska-Inspektor Wydziału Inwestycji i Funduszy UE  Radosław Gaca-Podinspektor Wydziału Promocji i Rozwoju  Jerzy Kałwak-Główny Specjalista Wydziału Inwestycji i Funduszy UE  Paulina Kowalska-Inspektor Wydziału Promocji i Rozwoju  Jerzy Krzymiński-Główny Specjalista Wydziału Inwestycji i Funduszy UE  Tomasz Pokładecki-Inspektor Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu  Mateusz Hen-p.o. Dyrektora ds. Lecznictwa Zakładu Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie  Agnieszka Horoszczak-Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Gnieźnie  Małgorzata Matczak-Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie  Grzegorz Reszko-Dyrektor Centrum Kultury "Scena To Dziwna" w Gnieźnie  Jerzy Szczepański-Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg w Gnieźnie  Tomasz Budasz-Radny Rady Powiatu Gnieźnieńskiego IV kadencji  Robert Gaweł-Radny Rady Powiatu Gnieźnieńskiego IV kadencji

5 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Marcin Makohoński-Radny Rady Powiatu Gnieźnieńskiego IV kadencji  Maria Brykczyńska -Wiceprezes Polskiego Klubu Ekologicznego w Gnieźnie  Stefan Pokładecki-Starszy Cechu Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości w Gnieźnie  Jacek Wrzesiński-Przewodniczący Organizacji Turystycznej „Szlak Piastowski” w Gnieźnie Samorząd powiatowy zgodnie z art. 3 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju postanowił po raz kolejny zbudować strategię kreującą politykę rozwoju. Przed opracowaniem zasadniczego dokumentu strategicznego konieczne jest wykonanie dokumentów pośrednich. Jednym z takich dokumentów jest Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego będący podstawą do opracowania diagnozy stanu Powiatu Gnieźnieńskiego w 2013 roku. Na podstawie ustawy o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 roku, zgodnie z art. 4 wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, przy czym zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Wśród zadań i kompetencji najważniejszych z punktu widzenia polityki rozwoju powiatu należy wymienić sprawy z zakresu: 1. edukacji publicznej (głównie prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych), 2. promocji i ochrony zdrowia (przychodnie specjalistyczne, szpitale powiatowe), 3. pomocy społecznej (prowadzenie domów pomocy społecznej), 4. wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz polityki prorodzinnej (prowadzenie powiatowych centrów pomocy rodzinie), 5. transportu zbiorowego i dróg publicznych (wydawanie koncesji w zakresie transportu lokalnego na obszarze powiatu, budowa i utrzymanie dróg powiatowych i chodników przy drogach powiatowych), 6. kultury, kultury fizycznej i turystyki, 7. geodezji, kartografii i katastru (prowadzenie ewidencji gruntów i budynków), 8. administracji architektoniczno-budowlanej (wydawanie decyzji o pozwoleniu na budowę), 9. gospodarki wodnej i ochrony przeciwpowodziowej, 10. ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 11. przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, instytucji i straży. Powiat

6 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego może ponadto na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu. Wykaz instytucji i placówek oraz opracowań, z których pozyskano informacje:  Główny Urząd Statystyczny  Serwis mojapolis.pl - dostęp do danych o społeczno-ekonomicznej kondycji gmin, powiatów i województw  Starostwo Powiatowe w Gnieźnie o Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa o Wydział Komunikacji o Wydział Oświaty, Kultury i Sportu o Wydział Promocji i Rozwoju o Wydział Inwestycji i Funduszy UE o Wydział Spraw Obywatelskich o Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Gnieźnie  Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie  Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gnieźnie  Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gnieźnie  Powiatowy Zarząd Dróg w Gnieźnie  Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Gnieźnie  Komenda Powiatowa Policji w Gnieźnie  Nadleśnictwo Gniezno  Polski Klub Ekologiczny Koło w Gnieźnie  Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Gnieźnie  Zespół Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie  Centrum Kultury „Scena to dziwna”  Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gnieźnie Spółka z o.o.  Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Gnieźnie  Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Poznań  URBIS Sp. z o.o. w Gnieźnie  Zarząd Gospodarowania Lokalami w Gnieźnie  Foldery wykonane w ramach projektu unijnego „Tu powstała Polska – promocja kulturowego produktu turystycznego Powiatu Gnieźnieńskiego, wizerunkowego produktu Wielkopolski” realizowanego od początku stycznia 2011 roku przez Starostwo Powiatowe w Gnieźnie

7 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Badania realizowane w 2012 roku na rzecz PUP W Gnieźnie przez Ośrodek Badań Społecznych „INDEKS” z Poznania Zespół Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie  Raport z audytu Szlaku Piastowskiego przeprowadzonego w okresie od 1 marca do 27 kwietnia 2012 na zlecenie Rady Programowo-Naukowej ds. Szlaku Piastowskiego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego przez Armina Mikos von Rohrscheidt  Raport z badań turystów w obiektach Szlaku Piastowskiego przeprowadzonych w okresie od 15 kwietnia do 15 sierpnia 2012 na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego przez Armina Mikos von Rohrscheidt  Badanie ruchu turystycznego w Wielkopolsce w roku 2011 i 2013 - wielkość, struktura oraz ocena jakości usług turystycznych i określenie turystycznego wizerunku Wielkopolski - opracowane na zlecenie Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej przez Firmę BioStat Sp. J. z Rybnika

Ludność

Liczba mieszkańców Powiat gnieźnieński zamieszkiwało na dzień 30.06.2012 roku 144 381 osób. Liczba kobiet wynosiła 73 518, co sprawia, że średnio na 100 mężczyzn przypada 104 kobiety. Gęstość zaludnienia na terenie powiatu wynosi średnio 115 osób/ km2. Powiat gnieźnieński charakteryzuje się stabilnością pod względem stanu ludności i posiada typową strukturę płciową. W ostatnich 5 latach zauważalny jest systematyczny wzrost liczby ludności. W tym okresie przybyło ok. 1 500 kobiet, jak i mężczyzn 2 000. Poniższy wykres przedstawia zmiany liczby ludności z podziałem na płeć w latach 2007-2011.Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z końca 2011 roku liczba osób w powiecie gnieźnieńskim, którzy nie ukończyli 25 lat wynosiła 43 727, co stanowi aż 30,3% wszystkich mieszkańców powiatu. W województwie wielkopolskim odsetek ten wynosi prawie tyle samo, bo 29,7%, a w skali kraju 28,3%. Warto zwrócić uwagę, iż na przestrzeni kliku lat wolniejszemu wzrostowi ogólnej liczby mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego towarzyszy jednocześnie systematyczny spadek liczby mieszkańców do 25 roku życia. Liczba mieszkańców to ogół osób (ogółem lub według określonych cech) zameldowanych na pobyt stały w danej jednostce administracyjnej i faktycznie tam zamieszkałych oraz osób przebywających czasowo i zameldowanych w tej jednostce administracyjnej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące (do 2005 r. ponad 2 miesiące). Nie wszystkie osoby zamieszkujące na danym terenie (a mające

8 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego stałe zameldowanie w innym miejscu) posiadają zameldowanie na pobyt czasowy. Osoby te nie są uwzględnione w liczbie mieszkańców. Liczba mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego zdecydowanie rośnie z roku na rok. Począwszy od roku 2003 liczba mieszkańców rośnie w granicach ok. 200 mieszkańców rocznie, w roku 2008 liczba ta zaczyna wzrastać znacznie bardziej. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym maleje z roku na rok. Jednocześnie wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Nieznacznie rośnie liczba osób w wieku produkcyjnym, która w najbliższych latach może spadać z racji coraz niższego przyrostu naturalnego. Szansą jest grupa osób z wyżu demograficznego z lat 80, która teraz zakłada rodziny i jeżeli polityka Państwa będzie wskazywać większe cechy polityki prorodzinnej to przyrost ten może zacząć rosnąć. Z pewnością dla wielu osób pracujących w Poznaniu Gniezno stało się miejscem zamieszkania (koszty życia tańsze jak w Poznaniu). W ostatnich latach rozwinął się w powiecie (szczególnie w mieście Gnieźnie) rynek mieszkań pierwotnych stąd dla wielu osób atrakcyjne stało się kupno nowego mieszkania w centrum miasta Gniezna. Powyższe wnioski potwierdzają dane dot. liczby nowych wybudowanych mieszkań w powiecie gnieźnieńskim, gdzie od roku 2007 mamy znaczny przyrost (z 302 do 567 mieszkań). Jeżeli spojrzymy na rynek mieszkań w subregionie konińskim to zdecydowanie widać, że w roku 2003 i 2004 powiat gnieźnieński znajduje się na 5 miejscu wśród 7 powiatów w rankingu liczby wybudowanych mieszkań, a od roku 2006 zajmuje już miejsca w pierwszej trójce, z przewagą miejsca pierwszego. Niemniej jednak wiele młodych osób wyjeżdżając na studia dzienne do Poznania i mieszkających w poznańskich akademikach często po studiach zostaje już w Poznaniu. Należy przyciągnąć absolwentów do powiatu jako miejsca atrakcyjnego do mieszkania i życia.

200 200 200 200 200 200 200 200 201 201 201 Rok

2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2

Liczba mieszkańców wg

zameldowania/zamieszkan 825

140342 140520 140619 140806 141021 141314 141 143637 144058 144381 ia i płci 140139

Ludność w wieku

przedprodukcyjnym - 17

33109 32184 31223 30463 29929 29602 29182 29255 29020 28953 lat i mniej 34299

9

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ludność w wieku

produkcyjnym

87976 89259 90531 91321 91620 91996 92217 92488 93743 93335 92872

Ludność w wieku

poprodukcyjnym

17437 17531 17583 17742 18269 18827 19447 20049 20909 21941 22835

Liczba nowo 269 266 257 330 302 567 664 534 641 594 - wybudowanych mieszkań Przyrost rzeczywisty (w 1,42 0,85 1,59 0,74 0,57 1,94 3,72 3,04 3,98 2,7 - tys. os.)

Migracje Liczba migracji wewnątrz gmin nieznacznie wzrasta (największy wzrost do 2126 osób w roku 2007). Jeżeli chodzi o migracje wewnątrz powiatowe to utrzymują się one na stałym poziomie w granicach 600-700 osób. Natomiast bardzo widoczny jest przyrost migracji zagranicznych - w roku 2003 było to 9 osób, gdzie w roku 2011 już 68. Szybki wzrost migracji zagranicznych obserwujemy od roku 2008. Zauważalny wzrost (statystyczny) emigracyjny ruszyły w Polsce po 2004r. należy w tym miejscu dodać, że są to osoby, które dopełniły obowiązku zameldowania za granicą. W tym samym czasie w wiek produkcyjny wszedł wyż demograficzny urodzonych w latach 80., stanowiący potomstwo wyżu jeszcze wcześniejszego, bo z lat 50. Wskaźnik dotyczący salda migracji opisuje zmiany miejsca zamieszkania w obrębie jednostki terytorialnej w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców, łącząc informacje o migracji wewnętrznej (czyli zmianie miejsca zamieszkania w obrębie kraju) i migracji zewnętrznej (międzynarodowej). Przykładowo, wartość wskaźnika „-5” oznacza, że na 1000 osób w danej jednostce terytorialnej, 5 wyemigrowało do innej lub za granicę. Wskaźnik ten nie odzwierciedla dokładnie zachodzących zmian związanych z przemieszczaniem się ludności. Znaczna część osób przybywająca na dany teren nie rejestruje swojej zmiany miejsca pobytu, dlatego bardzo trudne jest uzyskanie danych odzwierciedlających stan faktyczny. Dane te zgadzają się z danymi dotyczącymi przyrostu naturalnego gdzie widzimy wysoki przyrost w roku 2008. Przyrost rzeczywisty to suma salda migracji i przyrostu naturalnego, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców -jest to zatem miara pokazująca, o ile osób w rzeczywistości powiększyła się lub pomniejszyła liczba ludności danego terenu, uwzględniająca zarówno przyrost naturalny (związany z liczbą narodzin i zgonów), jak i migracje. Wskaźnik ten nie odzwierciedla dokładnie zachodzących zmian

10 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego związanych z przemieszczaniem się ludności. Znaczna część osób przybywająca na dany teren nie rejestruje swojej zmiany miejsca pobytu, dlatego bardzo trudne jest uzyskanie danych odzwierciedlających stan faktyczny. Obecnie powinien nastąpić wzrost przyrostu naturalnego z racji właśnie wspomnianego wyżu lat 80 i przychodzącego na świat jego potomstwa, niemniej jednak duże znaczenie ma tu polityka prorodzinna państwa, pozwalająca młodym rodzicom na wychowanie więcej jak jednego dziecka. Jeśli chodzi o sytuacje powiatu na tle subregionu to wciąż znajdujemy się w pierwszej trójce i jeszcze nigdy ten przyrost nie był ujemny.

ROK 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Migracje wewnętrzne gminne 1362 1464 1497 1557 1721 2126 1720 1746 1617 1763 - (wg zameldowania) Migracje wewnętrzne 638 709 768 645 691 886 746 677 663 703 - międzypowiatowe (wg zameldowania ) Migracje zagraniczne 6 9 13 15 14 17 34 66 58 68 - (zameldowanie) Saldo migracji w ujęciu na tysiąc -0,6 -0,2 0,2 -0,9 -1,8 -1,1 0,1 -0,4 0,3 -0,3 - mieszkańców Przyrost rzeczywisty 1,42 0,85 1,59 0,74 0,57 1,94 3,72 3,04 3,98 2,7 - (w tys. os.)

Wnioski  nie wszystkie osoby zamieszkujące na danym terenie są zameldowane

 liczba mieszkańców zdecydowanie rośnie z roku na rok

 wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym

 znaczny odsetek młodych ludzi

 starzenia się społeczeństwa

11 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 stabilność pod względem stanu ludności i typowa struktura płciowa.

 liczba osób mieszkających w miastach zmniejszy się na rzecz liczby osób mieszkających na wsi.

 większość ludności zamieszkuje miasto Gniezno

 najmniejszą gęstością zaludnienia odznacza się gmina Mieleszyn.

 dodatnim bilans naturalnym

 coraz niższy przyrost naturalny

 nigdy przyrost naturalny nie był ujemny

 koszty życia w Gnieźnie tańsze jak w Poznaniu

 wzrost migracji zagranicznych

 liczba ludności o wysokiej mobilności wynosi 63,2% ogółu ludności produkcyjnej

 osoby pracujące pochodzą z miejskiej gminy Gniezno

 najmniejszy wkład w liczbę osób pracujących w powiecie gnieźnieńskim mają gminy wiejskie takie jak: Niechanowo, Mieleszyn, Łubowo, Kiszkowo.

 stopa bezrobocia w powiecie zdecydowanie wyższa niż w całym województwie wielkopolskim oraz w Polsce.

 najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku od 25 - 34 lat oraz osoby mieszczące się w przedziale wiekowym 18 - 24 lata

 największa liczba osób bezrobotnych zamieszkuje w mieście Gniezno

 największy odsetek to bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz z wykształceniem gimnazjalnym lub poniżej

 jest bardzo duży odsetek osób długotrwale bezrobotnych

 osoby bez kwalifikacji zawodowych generują największy odsetek osób bezrobotnych

Aktywność gospodarcza

Podmioty gospodarcze W powiecie gnieźnieńskim w ciągu 10 lat zwiększyła się o 17,53% ilość podmiotów gospodarki z 12809 do 15055. Z danych GUS wynika, że największy przyrost nastąpił w sektorze prywatnym z 12382 do 14659 czyli o 18,39 %. Z pewnością wpływ na taki stan rzeczy mają różnego rodzaju zewnętrze źródła finansowania (dotacje) działalności

12 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego gospodarczej, które pomagają w pierwszych latach prowadzenia działalności, stąd osoby chętniej podejmują ryzyko otwarcia firmy wiedząc, że mogą liczyć na wsparcie finansowe i w razie niepowodzenia nie będą obciążeni finansowo np. zaciągniętym dużym kredytem. Natomiast w sektorze publicznym ilość podmiotów zmniejszyła się z 427 do 396 tj. o 7,26%. Zwrócić należy uwagę na duży przyrost fundacji z 9 do 20, oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych, których w 2002 roku zarejestrowanych było 182, w roku 2012 było już 350, czyli nastąpił wzrost o 92,31%. Na przełomie lat 2002 -2012 zmniejszyła się ilość przedsiębiorstw państwowych z 7 do 2 co miało wpływ na stopę bezrobocia. Od 2010 roku widać spadek firm prowadzących przez osoby fizyczne działalność gospodarczą z 12108 do 11956 tj. 1,26%. Natomiast w ostatnich 10 latach wzrosła ilość spółek handlowych z 345 do 662, czyli wzrost o 91,88%. Wzrosła również ilość spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego z 100 do 134, co wskazuje na zainteresowanie firm zagranicznych rozwojem w naszym powiecie. Natomiast w powiecie wrzesińskim w tych samych latach przyrost danych spółek wyniósł 28. Można mieć nadzieję, że połączenie z autostradą po przez drogę S5 w następnych latach spowoduje jeszcze większy wzrost zainteresowania naszym regionem i przypływ nowych firm. Należałoby obecnie stworzyć takie warunki dla przedsiębiorców, które pozwoliłyby nie "utrzymać" się firmom na rynku ale doskonale prosperować. Należy określić zapotrzebowanie Powiatu na konkretne branże, rozpocząć kształcenie młodzieży w tym kierunku a w dalszej kolejności pozwolić na otwieranie działalności w szczególności w tych pożądanych branżach.

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

podmioty

gospodarki

13406 13621 13946 14154 14468 14909 14453 14980 14968 15055 narodowej ogółem 12809 sektor publiczny - 427 450 483 505 484 484 403 409 425 392 396 ogółem sektor publiczny - państwowe i samorządowe 229 240 244 254 248 245 241 235 244 236 246 jednostki prawa budżetowego sektor publiczny - 7 7 7 7 7 3 2 2 2 2 2

13 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego przedsiębiorstwa państwowe sektor publiczny - 20 18 16 16 16 16 17 17 16 16 15 spółki handlowe sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa 5 5 5 4 4 3 3 3 1 - - budżetowego, gospodarstwa

pomocnicze

sektor prywatny -

ogółem

12382 12956 13138 13441 13670 13984 14506 14044 14555 14576 14659 sektor prywatny -

osoby fizyczne

prowadzące

11153 11214 11433 11480 11755 12135 11693 12108 12029 11956 działalność 10658 gospodarczą sektor prywatny - 345 369 405 437 463 485 520 530 560 594 662 spółki handlowe sektor prywatny - spółki handlowe z 100 101 111 124 130 131 130 128 127 129 134 udziałem kapitału zagranicznego sektor prywatny - 64 64 64 62 62 62 59 58 60 60 62 spółdzielnie sektor prywatny - 9 8 10 10 9 11 13 15 17 20 20 fundacje sektor prywatny - stowarzyszenia i 182 207 230 242 255 271 284 292 306 331 350 organizacje społeczne

14 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ranking okolicznych powiatów Porównując ilość podmiotów gospodarczych w powiecie gnieźnieńskim na tle innych sąsiednich powiatów wynika, że największy przyrost w sektorze prywatnym w latach 2002 do 2010 wystąpił w powiecie konińskim wraz z miastem Konin 26,31 %, następnie w powiecie gnieźnieńskim i wyniósł 18,39 %, w powiecie wrzesińskim 9,86 %, a w powiecie żnińskim zanotowano wzrost tylko o 2,20 %. Wymierne ilości podmiotów w naszym powiecie w stosunku do powiatu konińskiego wraz z miastem Konin są podobne ale należy zwrócić uwagę, że większość podmiotów zarejestrowanych jest w byłym mieście wojewódzkim natomiast w samym powiecie konińskim tych podmiotów jest zdecydowanie mniej niż u nas. Poniższe zestawienie ewidentnie wskazuje jak bardzo ważny jest rozwój tego sektora w gospodarce naszego powiatu, dlatego należy pomagać im w rozwoju poprzez dotacje, pożyczki, szkolenia i doradztwo.

Lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 sektor

prywatny –

ogółem,

12956 13138 13441 13670 13984 14506 14044 14555 14576 14659 powiat 12382 gnieźnieński sektor

prywatny –

ogółem,

7460 7518 7649 7559 7672 7832 7307 7713 7631 7863 powiat 7157 wrzesiński sektor

prywatny –

ogółem,

powiat

13194 13682 13435 13958 14439 14844 15530 15243 16125 16075 16666 koniński i miasto Konin

15 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

sektor

prywatny –

849

4911 4732 4 4985 4917 5089 4984 4937 4847 4923 ogółem, 4817 powiat żniński

Inwestycje W latach 2003 do 2006 inwestycje gnieźnieńskich przedsiębiorstw zamykały się w 200mln, natomiast od 2007 opiewają na sumy rzędu 200-300mln. Patrząc na resztę powiatów subregionu konińskiego Gniezno znajduje się w pierwszej 3 wśród powiatów subregionu, w których firmy inwestują. Wzrost inwestycji w przedsiębiorstwach był w dużej mierze spowodowany możliwościami programowania WRPO na lata 2007-2013. Obecnie te inwestycje spowalniają, ale może wraz z nowym programowaniem znów nastąpi ich wzrost.

ROK 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Inwestycje 122 151 129 158 189 221 412 208 167 206 przedsiębiorstw ogółem –mln zł. Miejsce w rankingu subregionu 2 2 2 2 3 2 1 2 3 2 konińskiego (7 powiatów) Środki trwałe

jednostek i

zakładów - - -

budżetowych gmin

377387 425618 473936 518348 629569 668009 733380 wg grup ogółem – tyś zł Nakłady inwestycyjne w 121,5 151,4 129,1 158,2 189,4 221,2 412,5 - - - przedsiębiorstwach ogółem – mln zł

16 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Wartość brutto

środków trwałych

w - - -

1899,0 1966,0 2105,5 2196,5 2208,9 2439,4 przedsiębiorstwach 1828,1 ogółem - mln zł Nakłady inwestycyjne na 1 871 1083 922 1128 1350 1574 2928 - - - mieszkańca – mln zł

Dochody Analizując przeciętne miesięczne wynagrodzenie w powiecie widać, że począwszy od roku 2003 na tle pozostałych powiatów subregionu wypadamy „blado”, mieszcząc się zazwyczaj na 5 miejscu wśród 7 powiatów. W ostatnich latach (mimo że wciąż zajmujemy końcowe pozycje) różnica w tych wynagrodzeniach jest mniejsza. Porównując do sąsiadujących powiatów wrzesińskiego i żnińskiego przeciętne wynagrodzenia w 2011 roku było wyższe odpowiednio o około 2,06% i 8,66%. Porównując natomiast do powiatu konińskiego wynagrodzenie w roku 2011 było niższe o około 9,58%.Najwyższe w roku 2011 ma Konin - 3397,78zł, natomiast powiat gnieźnieński - 2874,23 zł. Przeciętne wynagrodzenie w powiecie gnieźnieńskim w latach 2002 -2011, że utrzymuje się na stałym poziomie i nie przekracza 80 % przeciętnego wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej, wyjątek stanowiły lata 2002 i 2003. Przeciętne wynagrodzenie brutto w danych latach wzrosło z 1.801,21 zł do 2.874,23 zł tj. o 59,57%.

Rok 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dochody na jednego

mieszkańca

1268,32 zł 1268,32

1 277,32 zł 277,32 1 zł 462,95 1 zł 641,87 1 zł 842,48 1 zł 998,25 1 zł 161,66 2 zł 201,92 2 zł 317,37 2 zł 468,11 2

Przeciętne

ł miesięczne

wynagrodzenie

1 886,79 zł 886,79 1 zł 894,87 1 zł 990,85 1 zł 088,88 2 zł 282,85 2 zł 498,10 2 z 605,75 2 zł 718,78 2 zł 874,23 2 (zł) zł 801,21 1

17 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Miejsce w rankingu subregionu 5 5 5 5 5 5 4 5 5 5 konińskiego (7 powiatów) przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji 80,4% 81,5% 78,6% 79,4% 79,2% 79,7% 79,1% 78,6% 79,1% 79,3% do średniej krajowej (Polska=100)

Inwestycje zagraniczne Do największych inwestorów zagranicznych na terenie powiatu gnieźnieńskiego pod względem liczby zatrudnionych osób zalicza się firmy: Lidl Polska Sklepy Spożywcze Sp. z o.o. Sp. k. - "Sprzedaż artykułów ogólnospożywczych i spożywczo- przemysłowych", Carrefour (Grupa Carrefour) - "Sprzedaż artykułów ogólnospożywczych i spożywczo-przemysłowych", Kaufland Polska Markety Sp. z o.o. Sp. k. - "Sprzedaż artykułów ogólnospożywczych i spożywczo-przemysłowych", Paroc Polska sp. z o.o. - produkcja materiałów izolacyjnych, Cargill Animal Nutrition (Firma została nabyta w roku 2007 przez "LNB ” Sp. z o.o.) - produkcja dodatków paszowych, dostawca produktów i usług rolnych, spożywczych oraz przemysłowych, „Jeremias” Sp. z o.o. - produkcja systemów kominowych (systemów odprowadzania spalin), Castorama Polska Sp. z o.o. (Grupa Kingfisher) - Handel materiałami remontowo- budowlanymi, McDonald’s Polska Sp. z o.o. - Usługi gastronomiczne typu fast-food, Smartway Logistics. B.V. (Sp. z o.o.) - Obsługa logistyczna, Panasonic Battery Poland SA - Produkcja baterii cynkowo-węglowych, Biedronka, sieć sklepów dyskontowych należących do spółki akcyjnej Jeronimo Martins Dystrybucja - Sprzedaż artykułów ogólnospożywczych i spożywczo-przemysłowych, Firma NB Poland - VELUX (Grupa VELUX jest własnością VKR Holding A/S. VKR Holding A/S) - Produkcja okien do poddaszy i kołnierzy uszczelniających VELUX, oraz wyrobów uzupełniających, takich jak akcesoria dekoracyjne i przeciwsłoneczne, Scanclimber Sp. z o.o.- Produkcja i sprzedaż podestów ruchomych masztowych, dźwigów oraz platform dostępowych, Trepko Sp. z o.o. - Produkcja maszyn do napełniania i zamykania gotowych 18 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego kubków i innych pojemników oraz maszyn do formowania i owijania kostek, Rossmann Polska (należy do grupy kapitałowo – zakupowej tworzonej przez Rossmann GmbH i A.S.Watson. 7800 drogerii wchodzących w skład grupy funkcjonuje w 55 krajach) - Sprzedaż kosmetyków i artykułów drogeryjnych.

Wnioski  zwiększa się ilość podmiotów gospodarki

 obecnie spowalniają inwestycje gospodarcze

 niewielka ilość inwestorów zagranicznych

 liczba osób zatrudnionych od 2003 do 2009 systematycznie wzrastała,

 od 2010 roku zauważyć można spadek liczby osób zatrudnionych

 liczba osób bezrobotnych od 2003 do 2009 systematycznie malała,

 od 2010 roku zauważyć można wzrost liczby osób bezrobotnych

 systematyczny wzrost środków pozyskanych przez PUP (bum w latach 2008-2010)

 jeden z najwyższych wskaźników bezrobocia w województwie wielkopolskim

 bezrobocie ma charakter strukturalny i długotrwały

 powstanie nowych firm nie przyczyniło się do zmniejszenia skali bezrobocia

 brak popytu na pracę

 kształcenie odbywa się na różnych poziomach od zawodowego po wyższe

 brakuje większej liczby inwestycji tworzących nowe miejsca pracy

 do najważniejszego sektora działalności w powiecie gnieźnieńskim należy przemysł i budownictwo oraz pozostałe usługi

 wśród przedsiębiorstw prywatnych zdecydowanie dominuje forma prawna: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą – 91% wszystkich prywatnych przedsiębiorstw

 dominują najmniejsze przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników – 95,3% wszystkich podmiotów gospodarczych

 w powiecie najwięcej przedsiębiorstw, które działają w branży: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, w budownictwie, przetwórstwie przemysłowym, transporcie i gospodarce magazynowej

19 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Rynek pracy Liczba osób zatrudnionych od 2003 do 2009 systematycznie wzrastała, od 2010 roku zauważyć można spadek osób zatrudnionych. Począwszy od roku 2003 liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym nieznacznie rosła, od roku 2010 wzrosła do 536 osób i do 2012 r. wciąż rośnie. Z pewnością przyczyną takiego stanu rzeczy jest łatwiejszy dostęp absolwentów szkół średnich do szkolnictwa wyższego i możliwości uzyskania wyższego wykształcenia. Niestety bardzo dużo kierunków na których studiują młodzi ludzie jest nieadekwatna do potrzeb rynku. Stąd w rezultacie w ostatnich latach duża ilość osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym. Liczba osób z wykształceniem średnim i zawodowym w ostatnich latach zmalała. Jak zostało wspomniane wyżej łatwy dostęp do szkolnictwa wyższego powoduje wzrost osób z wykształcaniem wyższym a spadek osób z wykształceniem średnim i zawodowym. Niemniej jednak istnieje zapotrzebowanie rynku na pracowników z konkretnym zawodem (w dużej mierze pracowników fizycznych). Szczególnie widać to w danych z lat 2007-2009. Obecnie liczba osób bezrobotnych z wykształceniem średnim i zawodowym znowu zaczyna rosnąć. Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy ulegała spadkowi do roku 2008. Następnie powoli zaczęła wzrastać. I tak w roku 2003 stopa bezrobocia wynosiła 24%, w najlepszym roku 2008 9,8%, a w roku 2012 15,10%. Stopa bezrobocia (zwana również stopą bezrobocia rejestrowanego) to stosunek liczby osób zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy jako bezrobotne i poszukujące pracy do liczby ludności aktywnej ekonomicznie. Jest to podstawowy wskaźnik służący do monitoringu kondycji gospodarki i stanu rynku pracy. Np. wartość 10% oznacza, że co dziesiąta osoba aktywna ekonomicznie (zdolna do pracy) pozostawała w danym momencie bez pracy. Stopa bezrobocia nie jest tożsama z udziałem osób rzeczywiście bezrobotnych w danej populacji. Z jednej strony nie obejmuje bowiem informacji o osobach, które nie pracują, ale także nie są zarejestrowane w urzędach pracy jako osoby poszukujące pracy, lub pracują "na czarno". Z drugiej strony, nie obejmuje informacji o osobach niepracujących uznanych za bierne zawodowo (nie zarejestrowanych). Porównując powiat gnieźnieński z innymi powiatami subregionu konińskiego wypadamy dobrze, znajdując się raczej na ostatnich miejscach rankingu (czyli najniższa stopa bezrobocia) tendencja ta ulega zmianie od 2008r. gdzie widniejemy w pierwszej 4 na 7 powiatów subregionu, najgorzej wypadamy w porównaniu z Koninem, gdzie w roku 2006 stopa bezrobocia w powiecie wynosi 17,9% a w Koninie 14,3%.

20 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Statystyka 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 stopa bezrobocia w 23,4 23 24 21,4 17,8 12,3 10,3 11,6 12,2 13,3 15,1 powiecie stopa bezrobocia w 16,1 16 16,2 14,6 11,8 8 6,4 9,1 9,2 9,2 9,9 województwie

stopa bezrobocia w kraju 18 18 19 18 15 11 10 12 12 13 13

ilość bezrobotnych

8 996 8 936 5 996 4 999 5 386 6 802 6 561 7

13 149 13 885 12 737 12 075 11

ilość bezrobotnych kobiet

6 773 6 839 6 948 6 221 6 574 5 067 4 255 3 368 3 683 3 919 3 101 4 ilość bezrobotnych 193 247 306 306 324 244 268 348 357 446 454 niepełnosprawnych ilość szkoleń - - - - 71 80 71 84 75 38 54

zmieniających zawód

ilość osób posiadających

prawo do zasiłku 610

3 393 3 634 2 732 2 199 1 961 1 096 1 124 1 103 1 046 1 237 1

ilość osób

zarejestrowanych bez 035

9 756 9 876 9 7 326 5 900 3 875 4 283 5 756 5 324 6 10 005 10 prawa do zasiłku 251 10 ilość programów wspierających aktywność - - - - 3 7 2 4 6 2 7

bezrobotnych

ilość uczestników

- - - -

867 898 379 567

programów 811

1 194 1 508 1 ilość podmiotów

gospodarczych

- - - - - współpracuje z - - - - -

Powiatowym Urzędem 305 3 Pracy ilość pracowników PUP - - - - 61 60 63 67 71 67 64

Lata 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

21

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Osoby zatrudnione

bd

23 665 23 093 30 321 30 369 30 384 31 865 32 572 33 698 32 819 31

355 370 282 370 315 366 396 536 611 667

wyższe

2 295 2 417 2 003 2 742 1 243 1 053 1 215 1 350 1 324 1 457 1

zawodowe policealne, średnie

Osoby bezrobotne (podział ze 913 984 961 849 561 568 688 668 714 763

względu na średnie

wykształcenie) ogólnokształcące

123

5 545 5 5 366 4 296 3 974 1 581 1 024 2 179 2 365 2 652 2

zawodowe

zasadnicze

3 777 3 843 3 463 3 739 2 843 1 428 1 676 1 653 1 788 1 022 2

poniżej

gimnazjalne i

3 802 3 322 3 783 2 922 1 241 1 165 1 531 1 568 1 634 1 674 1

24 mniej i

Osoby

9 415 9 292 8 074 7 695 4 831 3 468 4 818 4 168 5 887 5 bezrobotne 083 9

(podział ze 25 więcej i

względu na 34

wiek) -

25

3 559 3 486 3 937 2 448 2 538 1 360 1 645 1 809 1 017 2 279 2

44

-

895 991

35

2 692 2 697 2 242 2 791 1 115 1 141 1 228 1 404 1

22

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

54

-

272

45

2 602 2 867 2 672 2 343 2 593 1 192 1 360 1 1 255 1 368 1

230 365 441 492 449 384 472 596 668 836 55 więcej i

Pozyskane środki unijne Powiatowy Urząd Pracy w latach 2003 - 2012 pozyskał środki unijne na wartość 39 392 247,61 zł realizując projekty na wartość 41 871 543,43 zł. Wkład własny wyniósł 2 479 295,82 zł Wartość projektu Kwota dofinansowania Wkład własny Rok (PLN) (PLN) (PLN) 2003 198 726,00 zł 126 366,00 zł 72 360,00 zł 2004 1 839 433,29 zł 1 709 890,06 zł 129 543,23 zł 2005 1 724 776,00 zł 1 226 137,85 zł 498 638,15 zł 2006 2 329 263,30 zł 1 738 470,46 zł 590 792,84 zł 2007 2 861 645,77 zł 2 374 170,00 zł 487 475,77 zł 2008 7 847 250,00 zł 7 820 250,00 zł 27 000,00 zł 2009 9 394 589,70 zł 9 354 225,90 zł 40 363,80 zł 2010 8 049 636,30 zł 7 975 336,35 zł 74 299,95 zł 2011 3 338 909,91 zł 3 212 024,03 zł 126 885,88 zł 2012 4 287 313,16 zł 3 855 376,96 zł 431 936,20 zł Razem 41 871 543,43 zł 39 392 247,61 zł 2 479 295,82 zł

Na zlecenie Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie (PUP), w 2012 roku Ośrodek Badań Społecznych „INDEKS” z Poznania wykonał badania dotyczące zjawiska bezrobocia, na obszarze działania PUP w Gnieźnie. Przeprowadzone badania dotyczyły m.in. bezrobotnych kobiet, długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych powyżej 50 tego roku życia, osoby bezrobotne z niepełnosprawnością, osoby bezrobotne zamieszkujące tereny wiejskie, osoby bezrobotne do 30. roku życia oraz bezrobotnych absolwentów powiatu gnieźnieńskiego. Na podstawie tych badań sformułowano następujące wnioski.

Wnioski

23 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Powiat gnieźnieński raczej nie stanowi naturalnego i wyłącznego rynku pracy dla mieszkańców powiatu. Cechuje się on jednym z najwyższych wskaźników bezrobocia w województwie wielkopolskim, które niestety od roku 2007 wzrasta sukcesywnie z nieznacznymi wahaniami.  Na koniec września 2012 roku stopa bezrobocia wyniosła 14,5%. Bezrobocie w powiecie gnieźnieńskim ma charakter strukturalny i długotrwały.  Zmiany, jakie zaszły w przemyśle lekkim, spowodowały upadek wielu zakładów produkcyjnych położonych na terenie miasta Gniezna (m.in. Wielkopolskich Zakładów Obuwia „Polania” w Gnieźnie, Garbarni, Fabryka Galanterii „Lech”). Powstanie nowych firm nie przyczyniło się jednak do zmniejszenia skali bezrobocia. Trudna sytuacja na rynku pracy w powiecie gnieźnieńskim wynikała również ze zbyt małych migracji wewnętrznych (np. w ramach województwa wielkopolskiego) i zagranicznych.  Obecnie odnotowuje się ciągły wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym, który nie idzie jednak w parze z wzrostem popytu na pracę.  Porównując Gniezno do innych miast powiatowych województwa Wielkopolskiego, to obok Piły, Ostrowa Wlkp., Kościana, Szamotuł i Wrześni należy do jednych z najbardziej atrakcyjnych dla inwestorów. Posiada wiele atutów, które stanowią jego potencjał rozwojowy. Do korzystnych uwarunkowań rozwoju powiatu gnieźnieńskiego należą przede wszystkim: znaczny odsetek młodych ludzi. Według danych GUS z końca grudnia 2011 roku – aż 62% ludności powiatu to osoby poniżej 45 tego roku życia. Jakość kwalifikacji pracowniczych gwarantuje rozbudowany i elastyczny system szkolnictwa dający możliwość dostosowania profilu nauczania do potrzeb inwestorów. Kształcenie w powiecie odbywa się na różnych poziomach od zawodowego po wyższe.  Powiat gnieźnieński ma solidne podstawy i potencjał do rozwoju, w powiecie gnieźnieńskim brakuje jednak większej liczby inwestycji tworzących nowe miejsca pracy. Rynek pracy w dużej mierze zależy od działań, które podejmą władze powiatu oraz władze poszczególnych gmin i miast wchodzących w skład powiatu gnieźnieńskiego.  Powiat gnieźnieński zamieszkiwało na dzień 30.06.2012 roku 144 381 osób. Liczba kobiet wynosiła 73 518, co sprawia, że średnio na 100 mężczyzn przypada 104 kobiety. Gęstość zaludnienia na terenie powiatu wynosi średnio 115 osób/ km2. Powiat gnieźnieński charakteryzuje się stabilnością pod względem stanu ludności

24 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

i posiada typową strukturę płciową. W ostatnich 5 latach zauważalny jest systematyczny wzrost liczby ludności.  Prognoza demograficzna dla powiatu gnieźnieńskiego jest spójna z prognozą dla województwa. Powiat gnieźnieński ze względu na swoją specyfikę będzie charakteryzował się ujemnym bilansem migracyjnym i dodatnim bilansem naturalnym. Szacuje się, że liczba ludności będzie ulegała stałej regresji. W 2025 roku powiat gnieźnieński będzie miał o 775 osób mniej niż w 2015 roku, a w 2035 roku liczba mieszkańców ma się zmniejszyć do 136 324.  W prognozowanym okresie nastąpią zmiany w strukturze ludności według grup wiekowych. Przewidywany jest jedynie stały wzrost ludności w wieku emerytalnym, co będzie stanowiło problem zarówno dla powiatu gnieźnieńskiego, jak i całego województwa wielkopolskiego w wymiarze większym niż średnio w kraju. Szacuje się również, że liczba osób mieszkających w miastach zmniejszy się na rzecz liczby osób mieszkających na wsi.  Większość ludności (64%) zamieszkuje w miastach. Blisko połowa ogólnej liczby mieszkańców (48,7%) zamieszkuje miasto Gniezno, które jest też największe pod względem gęstości zaludnienia i najmniejsze pod względem powierzchni. Najmniejszą gęstością zaludnienia odznacza się gmina Mieleszyn.  Należy zwrócić uwagę na stale zmniejszający się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym, która w sposób naturalny z czasem wejdzie w przedział wiekowy osób w wieku produkcyjnym. Przy wzrastającym odsetku osób w wieku poprodukcyjnym mamy do czynienia ze zjawiskiem starzenia się społeczeństwa polskiego.  Udział ludności w wieku produkcyjnym na terenie powiatu gnieźnieńskiego wynosi 64,7% ogółu. Odsetek ten zmniejsza się na przestrzeni ostatnich lat podobnie jak w skali kraju i województwa.  W 2011 roku liczba ludności o wysokiej mobilności w powiecie gnieźnieńskim wynosiła 58 956 tj. 63,2% ogółu ludności produkcyjnej. W 2011 roku liczba osób o obniżonej mobilności wynosiła 39.219 osób, co stanowiło 36,8% ogółu ludności w wieku produkcyjnym.  Według stanu na dzień 31.12.2011 liczba osób pracujących w głównym miejscu pracy wynosiła w powiecie gnieźnieńskim 25 524 osób, w tym 12 688 mężczyzn i 12 836 kobiet. Liczba osób pracujących w powiecie gnieźnieńskim w porównaniu do danych z końca 2010 roku zmniejszyła się o 3,3%.

25 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 W głównej mierze osoby pracujące w powiecie gnieźnieńskim pochodzą z gminy Gniezno (miejskiej). Stanowią oni prawie 65,7% całej populacji osób pracujących. Najmniejszy wkład w liczbę osób pracujących w powiecie gnieźnieńskim mają gminy wiejskie takie jak: Niechanowo, Mieleszyn, Łubowo, Kiszkowo.  W świetle danych GUS do najważniejszego sektora działalności w powiecie gnieźnieńskim należy przemysł i budownictwo oraz pozostałe usługi. Ponad połowa pracujących osób jest zatrudniona w tych 2 sektorach gospodarki.  W powiecie gnieźnieńskim na dzień 31.12.2011, według danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego w Poznaniu, zanotowano 6 802 osoby pozostające bez pracy, z czego aż 5 756 osób to osoby pozbawione prawa do zasiłku. Ogólna liczba ludności w powiecie gnieźnieńskim na dzień 31.12.2011 sporządzona również przez Główny Urząd Statystyczny w Poznaniu wynosiła 144 296 osób, czyli osoby pozostające bez pracy w powiecie gnieźnieńskim stanowią 4,7% wszystkich mieszkańców powiatu i 11,5% mieszkańców w wieku produkcyjnym mobilnym.  W całym roku 2011 według danych pochodzących z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gnieźnie stopa bezrobocia w powiecie gnieźnieńskim była zdecydowanie wyższa niż w całym województwie wielkopolskim oraz w Polsce.  Porównując powyższe dane należy zauważyć niepokojącą sytuację związaną ze wzrostem liczby osób bezrobotnych w powiecie gnieźnieńskim. W stosunku do 2010 roku wzrost zarejestrowanych bezrobotnych odnotowano w przeciągu całego analizowanego okresu. Zarówno w 2010 jak i 2011 roku zwyżka ilości bezrobotnych następowała w I kwartale gdzie najwyższa liczba osób zarejestrowanych była w miesiącu marcu, po czym pojawiała się tendencja spadkowa.  Według danych pochodzących z końca września 2012 roku z Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych wynosiła 7 268 osób, w tym 4 129 kobiet - 56,8% oraz 3 139 mężczyzn – 43,2%.  Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku od 25 - 34 lat 2 230 osób – 30,7% ogółu osób bezrobotnych oraz osoby mieszczące się w przedziale wiekowym 18 - 24 lata 1 684 osoby – 23,2%.  Największa liczba osób bezrobotnych zamieszkuje w mieście Gniezno – 3 818 osób tj. 52,5% wszystkich bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego. Natomiast w ośrodkach reprezentujących obszary miejsko – wiejskie zamieszkuje 2 020 osób bezrobotnych tj. 27,8% ogółu. Na obszarach wiejskich zamieszkuje łącznie 1 430 osób tj. 19,7%,

26 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 W przypadku wykształcenia osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gnieźnie według danych z dnia 30.09.2012 roku okazuje się, że największy odsetek stanowili bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 34,6% tj. 2 517 osób oraz z wykształceniem gimnazjalnym lub poniżej 26,1% - 1 897 osób. Nieznacznie więcej niż co piąta bezrobotna osoba – 19,7% legitymowała się wykształceniem policealnym i średnim zawodowym – 1 435 osób, natomiast - 10,4% wykształceniem średnim ogólnokształcącym – 755 osób bezrobotnych. Najmniejszy odsetek osób bezrobotnych posiadało wykształcenie wyższe – 9,1% tj. 664 osób.  Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie z dnia 30.09.2012 roku wynika, iż w powiecie gnieźnieńskim zarejestrowany jest bardzo duży odsetek osób długotrwale bezrobotnych aż 45,7% . W przypadku innych kategorii osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy warto zauważyć na duży udział kategorii osób w wieku do 25 roku życia – 23,1% oraz powyżej 50 tego roku życia 21,0%. Odsetek osób z niepełnosprawnością zarejestrowanych w PUP w Gnieźnie wynosi 6,1%  W końcu 2011 roku wśród 6 802 zarejestrowanych bezrobotnych, większość tj. 5 833 osoby posiadały zawód (specjalność) i stanowiły 85,75% ogółu bezrobotnych. Według danych wynika, że tradycyjnie największą grupę bezrobotnych stanowiły osoby bez zawodu. Liczba osób bezrobotnych, które nie posiadały kwalifikacji zawodowych wynosiła 969. Osoby bez kwalifikacji zawodowych generowały ponownie największy odsetek ogólnej liczby osób bezrobotnych – 14%.  W powiecie gnieźnieńskim na koniec września 2012 roku funkcjonowało 15 021 podmiotów gospodarczych. Największa liczba przedsiębiorstw 8 933 - 59,5% zlokalizowana jest w mieście Gniezno. Ponad tysiąc firm mieści się w gminie miejsko wiejskiej Trzemeszno – 1 070 oraz w gminie miejsko wiejskiej Witkowo – 1 055 oraz w gminie wiejskiej Gniezno – 1 034. Najmniej firm działa na terenie gmin Kiszkowo, Niechanowo oraz Mieleszyn odpowiednio 414, 403 oraz 311.  Według danych GUS w powiecie gnieźnieńskim w I półroczu 2012 roku funkcjonowało 14 980 podmiotów gospodarczych, w tym 14 600 w sektorze prywatnym a w sektorze publicznym 390.  Wśród przedsiębiorstw prywatnych zdecydowanie dominuje forma prawna: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą – 91% wszystkich prywatnych przedsiębiorstw. Odsetek spółek handlowych wynosił 4,8%. Procentowy udział

27 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

stowarzyszeń i organizacji społecznych w powiecie gnieźnieńskim w czerwcu 2012 roku wynosił 2,6%, natomiast spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego to tylko 1% wszystkich prywatnych przedsiębiorstw w powiecie gnieźnieńskim.  W powiecie gnieźnieńskim dominują najmniejsze przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników. Liczba najmniejszych podmiotów zatrudniających do 9 pracowników wynosiła w I półroczu 2012 roku 14 290 – 95,3% wszystkich podmiotów gospodarczych. Przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 pracowników w powiecie gnieźnieńskim wynosi 570, a średnich i dużych przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników oraz od 250 do 999 odpowiednio 119 i 11. W powiecie gnieźnieńskim nie ma przedsiębiorstwa, które zatrudniałoby powyżej 1000 pracowników.  Według danych z dnia 30.09.2012 roku w powiecie gnieźnieńskim zarejestrowanych było najwięcej przedsiębiorstw, które działają w branży: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykl 4 445 firm, co stanowi aż 29,6% wszystkich przedsiębiorstw powiatu gnieźnieńskiego. Duży odsetek firm działa w branży budownictwo – 2 306, przetwórstwo przemysłowe – 1 400 oraz transport i gospodarka magazynowa – 1 014. Sformułowano również wnioski z badań przeprowadzonych wśród bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego, z których wynika, że:  Zdecydowana większość badanych, 61,1% w bardzo krótkim czasie rejestruje się w PUP w Gnieźnie - w okresie do miesiąca od utraty pracy lub ukończenia szkoły. Większość osób, które utraciły pracę lub ukończyły szkołę poszukuje natychmiastowego wsparcia ze strony publicznych służb zatrudnienia.  Okres poszukiwania pracy, często pokrywa się z okresem figurowania w ewidencji PUP w Gnieźnie. Według danych, największy odsetek bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego – 24% poszukuje pracy przez okres krótszy niż 3 miesiące. Łącznie aż 34,9% badanych poszukuje pracy ponad 12 miesięcy, w tym aż 15,7% przez okres dłuższy niż 24 miesiące.  Bezrobotni mieszkańcy powiatu gnieźnieńskiego są skłonni i gotowi do przekwalifikowania zawodowego. Zainteresowanie reorientacją zawodową wskazało łącznie aż 75,9% spośród wszystkich uczestników badania.  Bezrobotne osoby chciałyby dokonać przekwalifikowania zawodowego głównie poprzez uczestnictwo w szkoleniach zawodowych. Chęć partycypacji w szkoleniach

28 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

wskazało aż 68% badanych. Taki instrument aktywizacji zawodowej cieszy się największym zainteresowaniem bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego. Kolejne dwie metody reorientacji zawodowej mogące przyczynić się do zmiany kwalifikacji i podniesienia poziomu kompetencji zawodowych a w przyszłości do aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych to staż u pracodawcy – 37% oraz podniesienie poziomu wykształcenia 30,1%.  83,6% spośród wszystkich badanych osób, jest zainteresowana uczestnictwem w szkoleniach i kursach, które byłyby organizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie.  Szkolenia i kursy, cieszące się największym zainteresowaniem wśród osób bezrobotnych to: kurs kasy fiskalne, kursy informatyczno – komputerowe, kurs na wózki widłowe, kurs obsługi koparko – ładowarki, kurs florystyczny, kurs z księgowości.  Bezrobotni z powiatu gnieźnieńskiego są bardzo zainteresowani pomocą i doradztwem w zakresie zdiagnozowania luk kompetencyjnych i doradztwa będącego formą uzupełniającą szkolenia, które byłoby indywidualnie dopasowane do ich możliwości, doświadczenia, wieku i wykształcenia. Zainteresowanie takiego rodzaju wsparciem wyraziło aż 70,5% osób bezrobotnych.  Zgodnie z danymi 82,3% respondentów chciałoby uzyskać wsparcie i pomoc w zakresie wyznaczenia i określenia indywidualnych potrzeb szkoleniowych.  65% spośród uczestników badania chciałoby skorzystać ze staży i możliwości nabywania umiejętności praktycznych przez wykonywanie zadań w miejscu pracy, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.  Osoby bezrobotne są także zainteresowane inna formą aktywizacji zawodowej organizowaną przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie, jaką jest przygotowanie zawodowe dorosłych. Odsetek osób skłonnych do uczestnictwa w przygotowaniu zawodowym, jest nieznacznie wyższy niż w przypadku staży i wynosi aż 68,1%.  Bardzo optymistycznym wnioskiem, który wynika z analizy rozkładu odpowiedzi jest wysoka skłonność bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego do podjęcia jakiejkolwiek pracy. Według danych aż 39,2% respondentów zgodziłoby się przyjąć jakąkolwiek pracę, niezależnie od jej zgodności z posiadanym zawodem lub kwalifikacjami zawodowymi.  Bezrobotni mieszkańcy powiatu gnieźnieńskiego nie są absolutnie gotowi do podjęcia pracy wymagającej przeprowadzki do innego miasta – 86,1% oraz wymagającej

29 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

długich dojazdów. Brak mobilności zawodowej osób bezrobotnych skutkować może długotrwałym poszukiwaniem pracy. Kryzysowy rynek pracy wymusza konieczność poszukiwania zajęcia poza dotychczasowym miejscem zamieszkania. Im większa zdolność do przeprowadzki, tym prawdopodobieństwo zatrudnienia jest wyższe.  Bardzo pejoratywne nastawienie badanych osób bezrobotnych do gotowości podjęcia pracy w warunkach uciążliwych lub pracy wymagających reorientacji dotychczasowych przyzwyczajeń, może skutkować zmniejszeniem możliwości aktywizacyjnej osób bezrobotnych. Odrzucenie ofert pracy ze względu na powyższe warunki determinować może w konsekwencji długotrwałe bezrobocie.  Ponad połowa badanych – 59,3% chce znaleźć zatrudnienie w miejscowości stałego zamieszkania. Takie wyniki są niepokojące w odniesieniu do mieszkańców niektórych gmin, gdzie podaż na rynku pracy jest bardzo niewielka. Brak mobilności przestrzennej bezrobotnych w sytuacji stale rosnącej ich liczby, w momencie spowolnienia gospodarczego charakteryzującego się brakiem popytu na siłę roboczą, skutkować będzie trwałym bezrobociem wśród mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego.  Niemal wszystkie osoby bezrobotne – 89,6% chciałyby pracować w pełnym wymiarze czasu pracy - na pełen etat.  Przeciętne, miesięczne wynagrodzenie, którego oczekują bezrobotni mieszkańcy powiatu gnieźnieńskiego to: 1 885 zł netto  Spośród różnorodnych branż, największym zainteresowaniem osób bezrobotnych cieszyłaby się praca w działalności produkcyjnej – 34,4%. Co piąta osoba bezrobotna chciałaby podjąć zatrudnienie w instytucjach publicznych – jednostkach samorządu terytorialnego oraz wszystkich podmiotach o publicznym charakterze własności. Inna sekcja działalności gospodarczej, w której zatrudnienia oczekuje bardzo liczny odsetek badanych – 19,3% to handel hurtowy i detaliczny. Dużym zainteresowaniem respondentów cieszyłaby się także praca w branży budownictwo – 18%, transport, gospodarka magazynowa i łączność - 16,2% oraz hotele i restauracje – 12%.  Dla bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego najistotniejsze znaczenie w wyborze przyszłego miejsca pracy ma wysokość wynagrodzenia. Drugim niezwykle ważnym aspektem decydującym o wyborze miejsca pracy, jest forma zatrudnienia. Wymienione dwa czynniki determinujące pozytywną lub negatywną ocenę oferowanego zatrudnienia są decydujące przy podejmowaniu decyzji o wyborze przyszłego miejsca pracy.

30 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Zdecydowana większość osób bezrobotnych uważa, że szanse na znalezienie zatrudnienia w mieście Gniezno oraz gminach powiatu gnieźnieńskiego są nikłe. Łącznie aż 82,6% badanych uważa, że na lokalnym rynku pracy w powiecie gnieźnieńskim jest niezwykle trudno znaleźć zatrudnienie.  Ponad połowa badanych osób – 54,6% uznała, że najważniejszą przeszkodą w aktywizacji zawodowej bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego jest brak ofert pracy pojawiających się na lokalnym rynku pracy. Dla badanych przeszkodami w zatrudnieniu są także: brak znajomości, trudności w znalezieniu oferty pracy w wyuczonym zawodzie oraz brak doświadczenia i stażu pracy. Wymienione aspekty wskazało odpowiednio 24,6%, 24,3% oraz 24,1% badanych. Znaczny odsetek bezrobotnych – 21,6% uważa, że poważną trudnością w podjęciu zatrudnienia jest brak posiadanych kwalifikacji zawodowych.  Największy odsetek osób bezrobotnych – 49,2% wykazuje inicjatywę w zmianie sytuacji bezrobocia samodzielnie poszukując zatrudnienia, wysyłając podania i dokumenty aplikacyjne. Taki odsetek badanych podejmuje aktywne działania niezależnie od wsparcia udzielanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie.  Swoje szanse na zatrudnienie bezrobotni oceniają jako przeciętne 50,9% wskazań lub małe 30,7% odpowiedzi. Zdaniem 12,8% osób uczestniczących w badaniu ich szanse na znalezienie zatrudnienia są bardzo małe. Łącznie 43,5% respondentów wskazało na znaczące problemy w poszukiwaniu pracy w odniesieniu do posiadanych kwalifikacji.  Zdecydowana większość uczestników badania – 72,4% poszukiwała w okresie 30 ostatnich dni zatrudnienia.  Zastanawiający i niepokojący jest fakt, iż 26,6% osób bezrobotnych w okresie 30 dni poprzedzających badanie nie podejmowało żadnych działań w kierunku zmiany sytuacji bezrobocia. Takie wyniki oznaczają, iż 21,9% osób, które wskazały gotowość do zatrudnienia nie zrobiło nic, co mogłoby zmienić ich aktualną sytuację i przyczynić się do aktywizacji zawodowej. Co piąta osoba bezrobotna uczestnicząca w badaniu jest pasywna i nie poszukuje pracy, oczekując na propozycję pracy z Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie lub, co jest bardziej prawdopodobne nie jest zainteresowana podjęciem pracy.  Najczęściej wskazywanym sposobem poszukiwania pracy, przez osoby bezrobotne jest pośrednictwo Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie 48,3% wszystkich wskazań. Poszukujące pracy osoby bezrobotne, zwłaszcza z grup bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na ryku pracy wykorzystują najczęściej standardowe metody

31 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

poszukiwania pracy, które w mniejszym stopniu zmuszają je do wykazania aktywności własnej, ponieważ kontakt z urzędem pracy zazwyczaj wynika z proceduralnych uwarunkowań.  Duże znaczenie w poszukiwaniu pracy dla – 45,5% osób bezrobotnych ma możliwość wykorzystania Internetu, jako źródła informacji o wolnych miejscach pracy. Znaczny odsetek badanych – 40,2% osobiście kontaktuje się z pracodawcami w celu poszukiwania zatrudnienia, przesyłając dokumenty aplikacyjne niezależnie od prowadzonego procesu rekrutacyjnego przez daną firmę. Co trzecia badana osoba aplikuje na ogłoszenia o pracę, które pojawiają się prasie.  Najczęstszą przyczyną nie przyjęcia do pracy osób bezrobotnych, podawaną przez pracodawców jest brak doświadczenia zawodowego – 24,6% wszystkich wskazań. Drugą z najczęściej wskazywanych przez pracodawców przyczyn odmowy przyjęcia do pracy badanej osoby bezrobotnej był zbyt wysoki lub zbyt niski wiek – 22% opinii. Ważnymi argumentami podawanymi przez pracodawców były także fakt znalezienia innego – lepszego kandydata do pracy 16,5% wskazań. Kolejne trzy przyczyny odmowy zatrudnienia związane są z niskim wykształceniem osób bezrobotnych – 14,3%, brakiem potwierdzonych umiejętności zawodowych – 12,7% oraz nieaktualnymi kwalifikacjami – 10,3%.  Zdecydowana większość respondentów – 76,9% posiada wiedzę i zna instrumenty aktywizacyjne przygotowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie dla osób bezrobotnych.  Dwie formy pomocy oferowanej przez PUP w Gnieźnie cieszą się największym zainteresowaniem bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego i są to szkolenia i kursy oraz pośrednictwo pracy oferowanym przez PUP w Gnieźnie. Wymienione formy aktywizacji zawodowej wymieniło odpowiednio 54,2% oraz 50,3%. Co trzeci respondent jest zainteresowany uczestnictwem w stażach zawodowych organizowanych u pracodawcy. Znaczny odsetek badanych 15,3% chciałoby skorzystać z możliwości uzyskania dotacji na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, 12,4% z pomocy doradcy zawodowego, natomiast 12,2% z przygotowania zawodowego dorosłych.  Odsetek pozytywnych wskazań, świadczących o bardzo dobrym odbiorze działań podejmowanych przez urząd pracy ich wysokiej jakości i standardach pracy wyniósł aż 78,8%. Jest to bardzo wysoki wskaźnik jakości pracy wykonywanej przez PUP

32 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

w Gnieźnie wobec osób bezrobotnych, zwłaszcza w kontekście pracy z osobami znajdującymi się w trudnej sytuacji społeczno – ekonomicznej.  Zdaniem zdecydowanej większości zarejestrowanych osób bezrobotnych biorących udział w badaniu – 71,8% zakres pomocy kierowanej przez PUP w Gnieźnie, jej kompleksowość i komplementarność jest adekwatna do potrzeb osób bezrobotnych.  Zdecydowanie największy odsetek badanych – 65,1% rejestruje się w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Gnieźnie a będący zarejestrowanym oczekuje na możliwość uzyskania oferty pracy za pośrednictwem urzędu pracy. Ten powód rejestracji generował największy odsetek wskazań. Duży odsetek osób bezrobotnych 20,9% decyduje się na zarejestrowanie w PUP w Gnieźnie, w związku z potrzebą uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego. Dwa kolejne, główne oczekiwania wobec PUP w Gnieźnie to: możliwość udziału w kursach i szkoleniach zawodowych organizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy.

Rekomendacje Na podstawie szczegółowych analiz lokalnego rynku pracy Ośrodek Badań Społecznych „INDEKS” z Poznania rekomenduje podjęcie następujących działań przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie:  Zindywidualizowane podejście do osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy.  Konieczność pełniejszego informowania, szczególnie mniejszych przedsiębiorstw o możliwości zatrudnienia osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy oraz o programach realizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie - zwiększenie ilości i dostępności ofert pracy dla osób bezrobotnych.  Zwiększenie aktywności osób bezrobotnych w zakresie poszukiwania zatrudnienia.  Reorientacja zawodowa osób bezrobotnych o niskich kwalifikacjach, lub kwalifikacjach niedostosowanych do potrzeb lokalnego rynku pracy.  Zintensyfikowanie współpracy z lokalnymi pracodawcami (szczególnie mniejszymi prywatnymi przedsiębiorstwami) – usprawnienie przepływu informacji.  Odpowiedni dobór osób bezrobotnych kierowanych do pracodawców z uwzględnieniem profilu oferty pracy i cech kwalifikacyjno kompetencyjnych osoby bezrobotnej.  Promocja mobilności przestrzennej bezrobotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego.

33 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Promowanie i kreowanie pozytywnego obrazu osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, jako odpowiednich kandydatów do pracy (podkreślając ich pozytywne cechy).  Aktywizacja zawodowa długotrwale bezrobotnych kobiet oraz kobiet z terenów wiejskich.  Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych w wieku do 30 lat oraz bezrobotnych absolwentów.  Promocja przedsiębiorczości wśród osób bezrobotnych z powiatu gnieźnieńskiego.

Edukacja i Sport

Przedszkola Na podstawie poniższych danych zauważyć można, że liczba dzieci w Gnieźnieńskich przedszkolach wzrastała do 2010r. potem nastąpił spadek, natomiast liczba przedszkoli nieznacznie wzrasta (co 2 -3 lata). Powyższe dane mogą wskazywać na fakt, że istnieje zapotrzebowanie na przedszkola, ponieważ pomimo faktu, że przyrost naturalny maleje, to coraz więcej kobiet zmuszonych jest od razu po urlopie macierzyńskim wrócić do pracy i oddać dziecko do żłobka czy przedszkola. Biorąc pod uwagę to, że w obecnych i najbliższych latach na świat przychodzić będą dzieci rodziców z wyżu demograficznego, to zapotrzebowanie na przedszkola będzie wzrastać.

Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba przedszkoli 27 27 27 26 28 31 31 31 32 Miejsce powiatu gnieźnieńskiego w rankingu subregionu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 konińskiego (7 powiatów) liczba przedszkolaków 3362 3341 2990 3039 3170 3357 3581 3792 2032 -

Szkoły podstawowe Liczba szkół podstawowych zmalała, co ma swoje podłoże w liczbie uczniów, która z roku na rok systematycznie malała - wskazuje to na niepokojące zjawisko niskiego przyrostu

34 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego naturalnego (problem ten dotyczy zarówno szkół podstawowych oraz szkół podstawowych specjalnych). Różnica liczby dzieci w gimnazjach również zaczęła spadać (nie tak mocno jak w przypadku szkół podstawowych ale ten spadek też jest widoczny). Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba szkół podstawowych 56 55 55 54 54 53 49 49 46 - ogółem Liczba uczniów 11365 10920 10332 9858 9530 9239 9086 8835 8817 - ogółem Liczba 2167 2154 2024 1891 1777 1969 1560 1606 1531 - absolwentów szkoły podstawowe specjalne dla 6 5 5 5 5 5 5 4 4 - dzieci i młodzieży uczniowie szkół 332 290 251 216 196 175 151 177 155 - podstawowych specjalnych

Gimnazja Jak wynika z danych z Głównego Urzędu Statystycznego w latach 2003 do 2011 powstały 4 nowe gimnazja na terenie powiatu gnieźnieńskiego. W 2003 roku na terenie powiatu gnieźnieńskiego istniało 25 gimnazjów i liczba ta stopniowo wzrastała do roku 2011. Natomiast pomimo nowopowstałych gimnazjów liczba uczniów uczęszczających do wszystkich gimnazjów w okresie od 2003 do 2011 według statystyk spadła aż o 1844 osoby. (2003 = 6906; 2011 = 5062) Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Gimnazja (ilość) 25 25 25 26 26 27 29 29 29 Liczba uczniów 6906 6875 6648 6374 5981 5656 5458 5267 5062 Liczba absolwentów 2407 2242 2201 2150 2198 1976 1819 1753 1677

35 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Licea ogólnokształcące W okresie od 2003 roku do 2011 liczba liceów ogólnokształcących utrzymuje się na równym poziomie. Najwięcej licealistów rozpoczęło edukację w 2004 roku, jest to skutek wyżu z lat 80-tych.

Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

licea ogólnokształcące dla 7 7 6 6 6 7 7 7 7 młodzieży bez specjalnych

Liczba uczniów 1827 2691 2647 2682 2684 2619 2408 2302 2155 Liczba absolwentów - - 913 844 824 839 874 839 790

Technika, licea profilowane, szkoły dla dorosłych Spadł współczynnik skolaryzacji w szkołach podstawowych (odsetek osób uczących się obliczany w stosunku do liczby ludności w określonym przedziale wiekowym, według podziału na odpowiednie etapy kształcenia) czyli poziom edukacji w powiecie – spadł ze 101,38% w 2003r.w szkołach podstawowych na 99,78% w 2011r. W gimnazjach stopień skolaryzacji nieznacznie wzrósł ze104,49% w 2003r. do 105,04% w 2011r. Coraz więcej uczniów wybiera szkoły techniczne i zawodowe. Powodować to może rosnące bezrobocie na terenie powiatu i fakt, że otrzymane świadectwo maturalne, a w dalszej kolejności studia wyższe nie są pomocne w dobie dzisiejszego bezrobocia. Liczba absolwentów szkół wyższych jest na tyle wysoka (i nadal wzrasta), że absolwenci nie znajdują pracy po ich ukończeniu (również ukończone kierunki uczelni na terenie powiatu gnieźnieńskiego nie zawsze są zgodne z tym, jakich wyspecjalizowanych fachowców powiat potrzebuje). Wraca przeświadczenie z lat ubiegłych, że więcej jest pracy dla osób przygotowanych zawodowo np. w branży budowlanej, elektrycznej, samochodowej, mechanicznej itd. niż na przykład dla osób z ukończonymi studiami na kierunku: marketing i zarządzanie bądź też fundusze europejskie, pedagogika itd. Wpływ rosnącego bezrobocia na mentalność mieszkańców powiatu jest tu bardzo widoczny.

rok j.m. 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ogółem osoba 606 844 876 630 623 506 465 313

36 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

szkoły dla młodzieży bez osoba 474 673 705 490 591 459 460 309 specjalnych ogółem

technika dla młodzieży bez osoba 474 673 530 314 439 374 390 291 specjalnych

licea profilowane dla młodzieży osoba 0 0 175 176 152 85 70 18 bez specjalnych

szkoły dla dorosłych ogółem osoba 132 171 171 140 32 47 5 4

technika dla dorosłych osoba 132 171 171 140 32 47 5 4

Wskaźnik skolaryzacji W poniższych danych zamieszczonych w tabeli z Głównego Urzędu Statystycznego wyraźnie widać spadek osób uczących się w stosunku do liczby ludności pomiędzy 2003 rokiem, a 2010. Odsetek osób uczących się na poziomie szkół podstawowych wzrastał do 2004 roku i aż do 2008 utrzymywał się na wyrównanym poziomie, natomiast w roku 2009 nastąpiła deprecjacja osób uczących się w podstawówce. W gimnazjach skolaryzacja brutto po 2003 roku wzrosła i cały czas utrzymywała się na podobnym poziomie do roku 2007, kiedy to w 2008 nastąpił spadek. Największy współczynnik skolaryzacji na etapie gimnazjalnym nastąpił w 2009 i wyniósł 106,83 %. Można zauważyć, że współczynnik skolaryzacji netto w szkołach podstawowych i jednocześnie w gimnazjach szczyt osiągnął w 2004 roku – 99,95 %.

Współczynnik skolaryzacji (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) współczynnik skolaryzacji brutto Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 szkoły % 101,38 102,08 100,94 100,66 100,15 100,15 99,93 99,25 podstawowe gimnazja % 104,49 105,70 105,91 105,36 105,04 104,01 106,83 105,45

współczynnik skolaryzacji netto szkoły % 99,63 99,95 99,35 99,22 98,81 98,70 98,30 97,12 podstawowe

37 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

gimnazja % 97,49 97,85 97,71 97,22 97,10 95,68 97,40 95,68

Komputeryzacja Liczba komputerów w szkołach zdecydowanie wzrosła na przestrzeni lat, szczególnie widać to w przypadku szkół podstawowych. To samo dotyczy komputerów z dostępem do Internetu oraz pracowni internetowych, gdzie ich liczba też znacznie wzrosła zarówno w szkołach podstawowych jak i gimnazjach. Świadczy to przede wszystkim o informatyzacji społeczeństwa, w którym dzieci od najmłodszych lat mają styczność z komputerem, uczą się wykorzystywać go nie tylko do zabaw, ale przede wszystkim do pracy i nauki. Pozytywny wydaję się również fakt, że liczba uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczonych do użytku uczniów spadła.

Wskaźniki komputeryzacji szkół podstawowych i gimnazjalnych

udział % szkół wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu

szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez % 64,00 66,00 80,00 85,71 85,71 89,58 90,91 93,18 specjalnych gimnazja dla dzieci i % 73,68 75,00 80,00 85,00 78,95 85,00 77,27 78,26 młodzieży bez specjalnych uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez osoba 36,41 29,78 25,33 18,65 16,88 13,94 14,39 12,58 specjalnych gimnazja dla dzieci i osoba 36,13 33,75 28,19 23,46 22,41 16,28 14,15 12,27 młodzieży bez specjalnych

Wskaźniki komputeryzacji szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży (bez specjalnych) wg poziomu kształcenia

38 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

udział % szkół wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu ogółem % 20,0 14,9 19,1 20,0 26,7 46,9 48,5 54,5 szkoły zawodowe bez % 22,6 23,1 29,2 29,2 17,4 33,3 41,7 45,8 policealnych zasadnicze szkoły % 42,9 14,3 28,6 28,6 16,7 14,3 37,5 50,0 zawodowe technika % 16,7 30,8 33,3 33,3 23,1 50,0 - 50,0 licea profilowane % 16,7 16,7 20,0 20,0 - - 50,0 bd

licea ogólnokształcące % - - - 66,7 50,0 85,7 71,4 85,7

szkoły policealne % 15,8 4,8 8,7 9,5 100,0 100,0 50,0 50,0 uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów ogółem osoba 33,21 42,58 33,52 23,30 22,70 15,23 13,57 12,58 szkoły zawodowe bez osoba 42,25 47,78 36,98 22,57 24,64 14,50 11,73 12,14 policealnych zasadnicze szkoły osoba 58,47 36,03 25,63 18,74 49,54 59,94 16,18 17,08 zawodowe technika osoba 40,14 59,07 47,61 23,83 15,61 9,99 - 9,63 licea profilowane osoba 32,50 44,28 38,33 29,72 - - 9,32 bd

licea ogólnokształcące osoba - - - 24,61 29,17 17,01 18,11 13,54

szkoły policealne osoba 15,49 26,43 22,47 26,97 17,82 9,79 11,32 10,42

Liczba sal komputerowych w poszczególnych szkołach ponadgimnazjalnych

2006/ 2007/ 2008/ 2009/ 2010/ 2011/ Placówka 2007 2008 2009 2010 2011 2012 I Liceum Ogólnokształcące w 2 2 2 2 2 2 Gnieźnie II Liceum brak brak brak brak brak 3 Ogólnokształcące w danych danych danych danych danych

39 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Gnieźnie wyłącz one ze Zespół Szkół im. Jana III względ 3 3 3 3 3 Sobieskiego w Gnieźnie u na rewitali zację Zespół Szkół Ekonomiczno- 3 3 3 3 4 4 Odzieżowych w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 2 2 2 2 2 2 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 3 3 3 3 3 3 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 1 1 1 1 2 3 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 1 1 1 1 1 1 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 1 1 1 1 1 1 Trzemesznie Zespół szkół Gimnazjum i 3 3 3 3 3 3 Liceum w Trzemesznie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 3 3 3 3 3 3 Witkowie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 0 0 0 0 0 0 Nr 1 w Gnieźnie

40 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 3 3 3 3 3 3 Nr 2 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek brak brak Szkolno-Wychowawczy w 1 1 1 1 danych danych Kłecku Zespół Szkół Specjalnych 0 0 1 1 1 1 Nr 11 w Gnieźnie

Nauczyciele w szkołach ponadgimnazjalnych Powiat gnieźnieński jest organem prowadzącym 15 placówek oświatowych, w tym trzy specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze, trzy licea ogólnokształcące, osiem zespołów szkół ponadgimnazjalnych, jeden zespół szkół specjalnych. W szkołach i placówkach oświatowych powiatu gnieźnieńskiego w latach szkolnych: 2010/11, 2011/12 i 2013/13 zatrudniano nauczycieli stażystów, kontraktowych, mianowanych i dyplomowanych. Obecnie we wszystkich szkołach jest 693,71 etatów i jest to spadek w stosunku do roku szkolnego 2010/11 o 7,39% czyli 55,33 etatów mniej. Jest to efektem postępującego niżu demograficznego. Z analizy przeprowadzonej przez Wydział Oświaty, Kultury i Sportu wynika, że rokrocznie wzrasta liczba etatów nauczycieli dyplomowanych w stosunku do ogólnej liczby etatów nauczycieli. W roku szkolnym 2010/2011 liczba etatów nauczycieli dyplomowanych wynosiła 48,5% ogółu etatów nauczycielskich, w roku szkolnym 2011/2012 było to już 51,4% ogółu, natomiast w roku szkolnym 2012/2013 procent ten wynosił 51,9. Tendencja jest zatem wzrostowa i jednoznacznie wskazuje na wysokie kwalifikacje kadry pedagogicznej. Zgodnie z danymi na temat stanu i struktury ludności od roku 2000 oraz perspektywami demograficznymi do roku 2030 włącznie wynika, że liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych w powiecie gnieźnieńskim w przeciągu 30 lat zmniejszy się o około 40%. Już dziś zatem należy podjąć działania, aby sprostać realiom oświatowym czekającym samorząd powiatowy w najbliższej perspektywie. Od kilku lat systematycznie obniża się liczba uczniów w szkołach powiatu gnieźnieńskiego, co skutkuje relatywnym zmniejszaniem się wielkości subwencji oświatowej. Problem ten dotyka większości samorządów lokalnych w Polsce. Umiejętne odczytywanie w odpowiednim czasie trendów i wskaźników demograficznych może zapobiec drastycznym skutkom pogarszającej się sytuacji w zakresie finansowania oświaty.

41 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Liczba nauczycieli – etaty rok szkolny Szkoła spadek/ 2010/11 2011/12 2012/13 wzrost I Liceum Ogólnokształcące w Gnieźnie 51,86 48,52 45,4 -12,46% -6,46

II Liceum Ogólnokształcące w Gnieźnie 53,55 57,64 50,57 -5,56% -2,98

Zespół Szkół im. Jana III Sobieskiego w 39,65 35,97 37,44 -5,57% -2,21 Gnieźnie Zespół Szkół Gimnazjum i Liceum w 66,3 60,13 56,38 -14,96% -9,92 Trzemesznie Zespół Szkół Ekonomiczno – 60,22 63,54 62,09 3,11% 1,87 Odzieżowych w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w 41,88 37,75 34,33 -18,03% -7,55 Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w 75,03 68,15 68,59 -8,58% -6,44 Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 w 36,44 34,92 31,52 -13,50% -4,92 Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 w 41,5 37,17 35,02 -15,61% -6,48 Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 20,13 20,21 21,41 6,36% 1,28 Trzemesznie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 29,63 29,16 28,41 -4,12% -1,22 Witkowie Specjalny Ośrodek Szkolno – 57,1 55,6 55,6 -2,63% -1,5 Wychowawczy Nr 1 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno – 109,9 103,34 103,08 -6,21% -6,82 Wychowawczy Nr 2 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno – 32,5 34,17 36,4 12,00% 3,9 Wychowawczy w Kłecku Zespół Szkół Specjalnych Nr 11 w 33,35 30,28 27,47 -17,63% -5,88 Gnieźnie RAZEM 749,04 716,55 693,71 -7,39% -55,33

42 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Liczba szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych

2006/ 2007/ 2008/ 2009/ 2010/ 2011/ 2012/ Rok szkolny 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba szkół 11 11 11 11 11 11 11 ponadgimnazjalnych Liczba szkół 4 4 4 4 4 4 4 specjalnych

Liczba uczniów

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba uczniów (stan na 30 8 775 8 626 7 625 7 472 7 266 6 847 6 511 września)

Specjalności, profile, zawody

Profil/zawód Profil/zawód Profil/zawód Placówka w roku szkolnym w roku szkolnym w roku szkolnym 2010/2011 2011/2012 2012/2013 profil biochemiczny, profil biochemiczny, profil biochemiczny, profil przyrodniczy, profil profil medyczny, profil politechniczny, profil politechniczny, profil kulturowo- politechniczny, profil kulturowo- medialny, profil profil I Liceum medialny, profil europejski, profil psychologiczno- Ogólnokształcące w europejski, profil matematyczno- pedagogiczny, profil Gnieźnie matematyczno- informatyczny, kulturowo-medialny, informatyczny, profil akademicki, profil europejski, profil akademicki, profil turystyczny profil akademicki profil europejsko- menedżerski II Liceum profil profil profil

43 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ogólnokształcące w politechniczny, politechniczny, politechniczny, Gnieźnie profil biznesowy, profil biznesowy, profil biznesowy, profil profil profil publicystyczno- publicystyczno- publicystyczno- prawniczy, profil prawniczy, profil prawniczy, profil biologiczno- biologiczno- biologiczno- chemiczny, profil chemiczny, profil chemiczny geograficzno- dziennikarski lingwistyczny, profil dziennikarski profil profil profil humanistyczno- humanistyczno- humanistyczno- artystyczny, profil artystyczny, profil artystyczny, profil Zespół Szkół im. medioznawczy, medioznawczy, medioznawczy, Jana III Sobieskiego profil policyjny, profil policyjny, profil policyjny, w Gnieźnie profil turystyczno- profil turystyczno- profil turystyczno- ekologiczny, profil ekologiczny, profil ekologiczny, nauk społecznych nauk społecznych technik logistyk, sprzedawca, technik sprzedawca, technik Zespół Szkół technik informatyk, logistyk, technik logistyk, technik Ekonomiczno- technik handlowiec, informatyk, technik informatyk, technik Odzieżowych w technik ekonomista handlowiec, technik handlowiec, technik Gnieźnie ekonomista ekonomista technik mechanizacji technik mechanizacji technik mechanizacji rolnictwa, technik rolnictwa, technik rolnictwa, technik Zespół Szkół rolnik, technik rolnik, technik rolnik, technik Ponadgimnazjalnych architektury architektury architektury Nr 1 w Gnieźnie krajobrazu, technik krajobrazu, technik krajobrazu, technik geodeta geodeta geodeta profil sportowo profil sportowo profil sportowo Zespół Szkół obronny (LO), obronne (LO), obronne (LO), Ponadgimnazjalnych technik mechanik technik mechanik technik mechanik, Nr 2 w Gnieźnie samochodowy, samochodowy, technik elektronik,

44 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

technik elektronik, technik elektronik, technik elektryk, technik elektryk, technik elektryk, technik mechanik technik mechanik technik mechanik lotniczy, technik lotniczy, operator lotniczy, technik mechatronik, obrabiarek mechatronik, operator obrabiarek skrawających, operator obrabiarek skrawających, mechanik pojazdów skrawających, mechanik pojazdów samochodowych, mechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik samochodowych, elektromechanik pojazdów elektromechanik pojazdów samochodowych, pojazdów samochodowych, elektryk samochodowych, elektryk elektryk technik technik technik budownictwa, budownictwa, budownictwa, fryzjer, stolarz, technik usług fryzjer, stolarz, Zespół Szkół murarz, profil fryzjerskich, fryzjer, murarz-tynkarz, Ponadgimnazjalnych wielozawodowy murarz, malarz- cukiernik, piekarz, Nr 3 w Gnieźnie (ZSZ) tapeciarz, profil tapicer, profil wielozawodowy wielozawodowy (ZSZ) (ZSZ) technik hotelarstwa, technik hotelarstwa, Technik żywienia i Zespół Szkół technik kucharz technik kucharz, usług Ponadgimnazjalnych kucharz małej gastronomicznych, Nr 4 w Gnieźnie gastronomii technik hotelarstwa, kucharz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Trzemesznie Zespół szkół profil profil profil Gimnazjum i politechniczny, matematyczno- politechniczno- Liceum w profil przyrodniczy, przyrodniczy, profil akademicki, profil Trzemesznie profil językowo- humanistyczno- przyrodniczo-

45 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

humanistyczny językowy zdrowotny profil profil profil ogólnokształcący ogólnokształcący ogólnokształcący (LO), technik (LO), technik (LO), technik ekonomista, technik ekonomista, technik ekonomista, technik Zespół Szkół informatyk, technik informatyk, profil żywienia i usług Ponadgimnazjalnych żywienia i wielozawodowy gastronomicznych, w Witkowie gospodarstwa (ZSZ) profil domowego, profil wielozawodowy wielozawodowy (ZSZ) (ZSZ)

Liczba woluminów w bibliotekach

2006/ 2007/ 2008/ 2009/ 2010/ 2011/ Placówka 2007 2008 2009 2010 2011 2012 I Liceum Ogólnokształcące w 17 822 17 947 18 047 16 110 16 281 16 379 Gnieźnie II Liceum brak brak brak brak brak Ogólnokształcące w 14 245 danych danych danych danych danych Gnieźnie Zespół Szkół im. Jana III 9 940 9 637 10 570 10 709 10 394 9 133 Sobieskiego w Gnieźnie Zespół Szkół Ekonomiczno- 14 073 14 130 13 495 13 424 13 460 14 219 Odzieżowych w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 157 474 609 700 1 119 1 574 Nr 1 w Gnieźnie Zespół Szkół 9 750 9 845 9 281 9 470 9 735 12 794 Ponadgimnazjalnych

46 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Nr 2 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 5 951 6 296 6 195 6 728 6 951 6 663 3 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 9 003 9 025 9 032 9 046 9 061 9 123 4 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 7 756 7 775 7 808 7 793 7 869 7 858 Trzemesznie Zespół szkół Gimnazjum 28 622 29 116 27 755 29 696 29 996 24 429 i Liceum w Trzemesznie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 2 110 21 169 21 214 21 320 21 373 21 470 Witkowie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 4 560 4 560 4 560 4 560 1 239 1 357 Nr 1 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 5 237 5 364 5 406 5 406 5 415 5 422 Nr 2 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek brak brak brak brak Szkolno-Wychowawczy 531 670 danych danych danych danych w Kłecku Zespół Szkół Specjalnych Nr 11 w 1 887 1 930 1 941 1 943 1 997 1 997 Gnieźnie

Wyniki z matur

Średnia Średnia Średnia Przedmiot w 2010 w 2011 w 2012 Wiedza o społeczeństwie, egzamin pisemny, poziom 58,57 48,2 40,90

47 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego podstawowy Wiedza o społeczeństwie, egzamin pisemny, poziom 49,22 43,37 32,68 rozszerzony Matematyka, egzamin pisemny, poziom podstawowy 58,81 48,11 56,52 Matematyka, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 46,24 41,85 48,67 Język polski, egzamin pisemny, poziom podstawowy 58,95 53,66 55,50 Język polski, egzamin pisemny, poziom rozszerzony, 62,88 58,43 56,85 Język rosyjski, egzamin pisemny, poziom podstawowy 59,04 58,08 39,38 Język rosyjski, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 78,00 77,67 --- Język niemiecki, egzamin pisemny, poziom 58,47 51,84 65,23 podstawowy Język niemiecki, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 72,18 63,14 61,18 Język francuski, egzamin pisemny, poziom podstawowy 76,33 73,38 73,23 Język francuski, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 51,50 73,00 --- Język angielski, egzamin pisemny, poziom podstawowy 60,91 67,31 66,75 Język angielski, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 66,92 69,69 60,93 Język hiszpański, egzamin pisemny, poziom 67,00 44,50 59,67 podstawowy Informatyka, egzamin pisemny, poziom podstawowy --- 47,14 38,14 Informatyka, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 63,00 42,80 54,00 Historia sztuki, egzamin pisemny, poziom podstawowy 48,00 65,50 32,50 Historia sztuki, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 24,00 --- 42,50 Historia muzyki, egzamin pisemny, poziom 50,00 38,00 --- podstawowy Historia muzyki, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 66,00 ------Historia, egzamin pisemny, poziom podstawowy 56,65 52,02 56,94 Historia, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 45,76 48,00 43,33 Geografia, egzamin pisemny, poziom podstawowy 50,93 47,83 54,24 Geografia, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 47,68 48,74 53,45 Filozofia, egzamin pisemny, poziom rozszerzony --- 30,00 82,00 Fizyka i astronomia, egzamin pisemny, poziom 41,45 43,48 33,05 podstawowy Fizyka i astronomia, egzamin pisemny, poziom 53,61 39,89 29,73

48 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

rozszerzony Chemia, egzamin pisemny, poziom podstawowy 49,05 45,69 56,22 Chemia, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 52,59 53,04 44,67 Biologia, egzamin pisemny, poziom podstawowy 47,88 50,64 36,64 Biologia, egzamin pisemny, poziom rozszerzony 49,33 54,39 48,79

Szkoły policealne, szkoły pomaturalne

Rok 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba szkół 10 10 10 10 10 10 Liczba słuchaczy 751 670 775 616 488 472

Baza sportowa Powiat gnieźnieński jest organem prowadzącym dla 11 ogólnodostępnych szkół ponadgimnazjalnych, spośród których jedynie 6 posiada własną salę gimnastyczną. Stan techniczny powyższych sal jest zróżnicowany. Placówki, które nie posiadają własnych sal gimnastycznych w okresie jesienno–zimowym korzystają z gościnności szkół wyposażonych w obiekty sportowe lub wynajmują sale sportowe, a przy sprzyjających warunkach atmosferycznych zajęcia z wychowania fizycznego przeprowadzane są na boiskach szkolnych

Stypendia Jednym z elementów działania na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży jest program stypendialny, który funkcjonuje w wersji rozszerzonej od 2008 roku. Celem projektu jest: wyróżnienie uczniów osiągających dobre wyniki w nauce, motywacja do dalszego wysiłku umysłowego, rozwijanie pasji. Uczniom przyznawane są stypendia: socjalne dla uzdolnionej młodzieży, naukowe dla najzdolniejszej młodzieży szkolnej, naukowe dla uczniów osiągających najwyższe wyniki z przedmiotów, naukowe dla uczniów z Zasadniczych Szkół Zawodowych rokujących nadzieję na kontynuowanie nauki w wyuczonym zawodzie w technikum.

Szkolnictwo specjalne Powiat gnieźnieński jest organem prowadzącym dla trzech ośrodków szkolno- wychowawczych i jednego zespołu szkół specjalnych. Specjalny Ośrodek Szkolno–

49 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Wychowawczy Nr 1 w Gnieźnie jest placówką, do której uczęszczają dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim. W ramach placówki funkcjonuje szkoła podstawowa specjalna i gimnazjum specjalne. Placówka dysponuje: salą doświadczania świata, salą do terapii integracji sensorycznej, internatem zapewniającym całodobową opiekę wysoko wykwalifikowanej kadry pedagogicznej. Oferta edukacyjna Specjalnego Ośrodka Szkolno–Wychowawczego Nr 2 w Gnieźnie jest dostosowana do potrzeb dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i umiarkowanym. W skład placówki wchodzi szkoła podstawowa specjalna, gimnazjum specjalne, zasadnicza szkoła zawodowa specjalna i szkoła specjalna przysposabiająca do pracy. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 posiada salę doświadczenia świata, internat, warsztaty szkolne. Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Kłecku przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopni umiarkowanym, znacznym i głębokim. W skład placówki wchodzą: szkoła podstawowa specjalna, gimnazjum specjalne, szkoła specjalna przysposabiająca do pracy oraz internat. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego funkcjonuje Zespół Szkół Specjalnych Nr 11 z oddziałami zorganizowanymi w Zakładach Opieki Zdrowotnej. W skład Zespołu Szkół Specjalnych wchodzą: Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 11 z oddziałami zorganizowanymi w Zakładach Opieki Zdrowotnej, Gimnazjum Specjalne Nr 11 z oddziałami zorganizowanymi w Zakładach Opieki Zdrowotnej. Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 11, oraz Gimnazjum Specjalne Nr 11 wchodzące w skład dotychczasowego Zespołu są przeznaczone wyłącznie dla pacjentów podmiotu leczniczego.

Likwidacja barier architektonicznych Powiat gnieźnieński działając na rzecz osób niepełnosprawnych dąży do likwidacji barier architektonicznych w placówkach oświatowych. Przykładami tych działań są: projekt dotyczący rewitalizacji obiektów pokoszarowych przy ul. Sobieskiego 20 w Gnieźnie, przebudowa i modernizacja elementów komunikacji wewnętrznej w Specjalnym Ośrodku Szkolno–Wychowawczym w Kłecku, dobudowa obudowanej platformy do przewożenia osób niepełnosprawnych w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym Nr 1 w Gnieźnie.

Programy pracy z uczniem Powiat gnieźnieński realizuje projekty pracy z uczniem zdolnym, które zostały zebrane w jedno duże przedsięwzięcie nazwane Gnieźnieńskim Programem Wspierania Szkoły i jest odpowiedzią na zapotrzebowanie środowiska społecznego i oświatowego powiatu. Należy

50 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego podkreślić, że pojęcie „uczeń zdolny” traktuje się w programie bardzo szeroko. Celem programu nie jest tylko kształcenie elit intelektualnych, ale również rozwijanie mocnych i słabych stron uczniów oraz motywowanie ich do pracy. W ramach programu realizowane są między innymi następujące projekty: Powiatowy Program Wspierania Edukacji oraz Wyrównywania Szans Edukacyjnych Dzieci i Młodzieży, Gnieźnieński Festiwal Nauki i Kultury, projekt wychowawczy w obszarze zindywidualizowanej pracy z uczniem – tutoring wychowawczy. Starostwo Powiatowe w Gnieźnie nagradza uczniów szkół ponadgimnazjalnych z powiatu gnieźnieńskiego wyjazdem edukacyjno–historycznym na Kresy Wschodnie, gdzie odwiedzają miejsca związane z ważnymi wydarzeniami i postaciami z historii i kultury polskiej oraz Kresów Wschodnich realizując zadanie „Śladami kultury i martyrologii Polaków na Wschodzie”.

Sukcesy uczniów i nauczycieli Uczniowie i nauczyciele ze szkół podległych powiatowi gnieźnieńskiemu odnoszą liczne sukcesy naukowe, sportowe oraz artystyczne zarówno na poziomie ogólnopolskim, regionalnym, jak i powiatowym. Praca uczniów i nauczycieli przełożyła się na następujące osiągnięcia: II miejsce indywidualnie w Ogólnopolskim Konkursie Mistrz Rachunkowości, I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Redaktorów Gazetek Szkolnych, I miejsce w Konkursie Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Moja Szkoła w Unii Europejskiej” – edycja powrót do szkoły, II miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Fantazji Fryzjerskiej w Warszawie, I miejsce indywidualne w Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy o życiu i działalności Stanisława Mikołajczyka w Pasłęku, V miejsce w Ogólnopolskiej Licealiadzie w Elblągu w unihokeju, IV miejsce w Ogólnopolskim Pokazie Stołów i Stoisk Wigilijnych zorganizowanych przez WSHiG w Poznaniu, II miejsce w Ogólnopolskiej Olimpiadzie Logistycznej, I miejsce w finale Międzypowiatowego Konkursu Matematycznego „Supermatematyk 2013” w kategorii „ZSZ klasy pierwsze”.

Osiągnięcia powiatu w oświacie Do najważniejszych osiągnięć powiatu gnieźnieńskiego w zakresie rozwoju oświaty w latach 2011-2013 należy zaliczyć: w lipcu 2010 roku, po długim i trudnym procesie aplikowania o unijne środki, otrzymał dotację na rewitalizację budynku koszar 6. Regimentu Piechoty Pomorskiej przy ul. Sobieskiego 20 oraz budynku dawnej zbrojowni na cele edukacyjne oraz organizacji pożytku publicznego, doposażenie Centrum Kształcenia Praktycznego

51 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego działającego przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Gnieźnie, działania zmierzające do zrestrukturyzowania sieci szkół. Powiat gnieźnieński, mając na celu poprawę i rozwój infrastruktury niezbędnej do realizacji zadań szkolnych i pozaszkolnych, podjął następujące działania: wprowadzono elektroniczny nabór, dziennik elektroniczny, w części placówek realizowany jest projekt „e-Szkoła - Moja Wielkopolska” oraz projekt „Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli” w ramach działania 3.5 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Pozyskane środki zewnętrzne Szkoły ponadgimnazjalne z powiatu gnieźnieńskiego w latach 2002 – 2012 pozyskały zewnętrzne środki w wysokości 4 191 587,01 zł, dzięki czemu mogły zrealizować projekty na wartość 4 473 202,53 zł. Wkład własny wyniósł zaledwie 281 615,52 zł. Największe środki pozyskał Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 2 w Gnieźnie w wysokości 1 717 607,15 zł.

Środki zewnętrzne pozyskane przez Szkoły Ponadgimnazjalne w latach 2002 - 2012 Kwota Wartość projektu Wkład własny Szkoła dofinansowania (PLN) (PLN) (PLN) I Liceum Ogólnokształcące w 192 695,45 zł 175 482,59 zł 17 212,86 zł Gnieźnie II Liceum Ogólnokształcące w 291 131,23 zł 291 131,23 zł - zł Gnieźnie Zespół Szkół im. Jana III 75 543,55 zł 75 543,55 zł - zł Sobieskiego w Gnieźnie Zespół Szkół Ekonomiczno- Odzieżowych im. Stefana Kard. 155 715,21 zł 155 715,21 zł - zł Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Dezyderego Chłapowskiego w 78 675,67 zł 73 992,07 zł 4 683,60 zł Witkowie Zespół Szkół Liceum i Gimnazjum 118 056,46 zł 118 056,46 zł - zł

52 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego w Trzemesznie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 163 628,24 zł 163 628,24 zł - zł w Trzemesznie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych 41 661,32 zł 40 962,83 zł 698,49 zł nr 1 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 129 221,93 zł 123 368,93 zł 5 853,00 zł nr 2 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 100 883,83 zł 100 883,83 zł - zł nr 3 w Gnieźnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 67 618,38 zł 67 618,38 zł - zł nr 4 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno- 460 429,29 zł 387 688,72 zł 72 740,57 zł Wychowawczy nr 1 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno- 1 890 505,15 zł 1 717 607,15 zł 172 898,00 zł Wychowawczy nr 2 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno- 627 337,82 zł 619 808,82 zł 7 529,00 zł Wychowawczy w Kłecku Poradnia Psychologiczno- 29 831,00 zł 29 831,00 zł - zł Pedagogiczna w Kłecku Zespół Szkół Specjalnych im. Janusza Korczaka z oddziałami 50 268,00 zł 50 268,00 zł - zł Zorganizowanymi w ZOZ w Gnieźnie 4 473 202,53 zł 4 191 587,01 zł 281 615,52 zł

Ponadto powiat gnieźnieński w sierpniu 2013 roku przystąpił do realizacji projektu unijnego „Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli – powiat gnieźnieński”. Jednym z najczęściej zgłaszanych problemów przez nauczycieli jest zbyt mała współpraca między nauczycielami ze szkół różnych szczebli edukacji. Jest on szczególnie uciążliwy na linii nauczyciele szkół gimnazjalnych – nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych.

53 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Współpraca z zagranicznymi partnerami Zarówno Powiat jak i powiatowe szkoły ponadgimnazjalne starają się nawiązywać coraz liczniejsze kontakty z zagranicznymi partnerami. Współpraca jest bardzo zróżnicowana ze względu na program, charakter wymiany i uczestników. Początkowo wymiany młodzieży polegały na przemiennych wizytach i noclegach w domach prywatnych – rodzin uczniów biorących udział w wymianie. Wymiany realizowane od 2007 roku do 2008 roku miały mniej sformalizowaną formę. W latach 2009-2013 odbywały się wymiany młodzieży polsko- niemieckiej organizowane cyklicznie przez Wydział Oświaty, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Gnieźnie i Stowarzyszenie Młodych Humanistów HVD JuHu w Berlinie. Obecnie wymiany często przybierają już inną formułę – młodzież jest zakwaterowana w jednym ośrodku przystosowanym do przyjmowania grup młodzieży (odpowiednio wyposażony), mają zatem możliwość dokładniejszego poznania się i realizacji wspólnych projektów wynikających z programu edukacyjno-poznawczego projektów. Trzeba jednak pamiętać, że udział i dofinansowanie z instytucji zewnętrznych dla profesjonalnie przygotowanych programów wymiany zakłada pewien poziom finansowego udziału własnego podmiotów (szkół i innych podmiotów) biorących w nich udział. Ważne zatem jest przeznaczenie odpowiednich środków możliwych do wykorzystania jako wymagany wkład własny dla szkół, które pierwsze kroki w tym zakresie mają już za sobą oraz dla tych szkół, które chciałyby przystąpić do takich projektów. Premiowane powinny być zwłaszcza projekty wielostronne, zakładające udział 3 i więcej partnerów z różnych krajów, czyli projekty oferowane m.in. w ramach „Comeniusa”. Projekty wymian w znacznym stopniu przyczyniają się do nabywania przez uczestników podstawowych umiejętności i kompetencji życiowych, niezbędnych do rozwoju osobistego, przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa europejskiego. Projekty wymiany młodzieży, to zawsze okazja do zawarcia nowych znajomości, często przyjaźni na długie lata. Dzięki takim projektom rozwijają się umiejętności językowe uczestników, poznają oni zwyczaje i kulturę swoich zagranicznych kolegów, wymieniają spostrzeżenia i opinie, w końcu łamią stereotypy i budują własny realny obraz swoich zagranicznych kolegów. Jednym z wyzwań dla organizatorów takich programów dla młodzieży jest zapewnienie optymalnych warunków dla procesu wzajemnej integracji. Od 2009 roku organizatorzy wprowadzili program edukacyjno-sportowy, który był realizowany przez cały cykl tzn. podczas pobytu w Polsce i w Niemczech dla każdej z grup uczestniczącej w wymianie. Wyjątkowo w 2013 roku program eksperymentalnie zakładał tylko zagadnienia z zakresu sportu (wybrane dyscypliny w teorii i praktyce). Do 2013r. wymiany młodzieży z terenu powiatu gnieźnieńskiego organizowane były następujące szkoły

54 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ponadgimnazjalne: Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Gnieźnie, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Gnieźnie, I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie i II Liceum Ogólnokształcące im. Dąbrówki w Gnieźnie. Należy zwrócić uwagę, że I Liceum Ogólnokształcące ma bardzo rozbudowany program wymian międzynarodowych, współpraca ze szkołami z Anglii, Holandii, Danii (wymiany angielskojęzyczne) i Niemiec (wymiany niemieckojęzyczne). Dotychczas w ramach wymiany angielskojęzycznej odbyło się 27 wizyt naszych uczniów i 30 wizyt gości a z wymiany niemieckojęzycznej odbyło się 18 wizyt naszych uczniów i 20 wizyt gości. W każdym cyklu wymiany udział bierze ok. 12 -15 uczniów z powiatu gnieźnieńskiego oraz podobna liczba uczniów w zbliżonym wieku z Niemiec (Berlin, Stuttgart). Wymiany trwają średnio 2x8 dni (Polska i Niemcy). Udział dla polskich uczestników jest całkowicie bezpłatny.

Uczelnie wyższe Na terenie powiatu gnieźnieńskiego mieszczą się szkoły wyższe: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa oraz Instytut Kultury Europejskiej UAM, uczelnia, kształcąca przyszłe kadry „europejskie”. W Gnieźnie działa także Gnieźnieńska Szkoła Wyższa „Milenium” i Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne. Seniorzy mogą się kształcić w Gnieźnieńskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku.

Na gnieźnieńskich uczelniach dominują kierunki humanistyczne, na których kształci się ok. 50 % studentów. Ofertę uzupełniają kierunki techniczne, ekonomiczne oraz medyczne. Kształcenie na poziomie wyższym obejmuje również studia podyplomowe o specjalnościach menedżerskich. W roku 2009/2010 na gnieźnieńskich uczelniach studiowało ok. 2 800 osób, a liczba absolwentów od początku funkcjonowania szkół wyższych, w maju 2010 roku wyniosła 3 280 osób. W roku akademickim 2009/2010 58,4% studentów uczęszczało na kierunki o profilu humanistycznym, 20,4% studentów kształciło się na kierunkach technicznych, 18% na kierunkach medycznych a 3,2% na kierunkach medycznych. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa prowadzi zajęcie na kierunkach: elektronika i telekomunikacja, informatyka, inżynieria środowiska, ochrona środowiska, pielęgniarstwo, transport, zarządzanie i inżynieria produkcji, studia podyplomowe: „Zarządzanie środowiskiem”. Gnieźnieńska Szkoła Wyższa „Milenium” prowadzi zajęcie na kierunkach: turystyka i rekreacja, zarządzanie, pedagogika, studia podyplomowe menadżerskie, nauczycielskie, kursy i szkolenia rad pedagogicznych.

55 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego rok 2007 2008 2009 2010 2011 2012 liczba studentów Gnieźnieńskiej 1377 1397 1412 1219 1257 1204 Szkoły Wyższej „Milenium” kierunki 3 3 4 4 4 3 wyniki obron prac licencjackich 373 356 279 386 361 330 (liczba osób) wyniki obron prac magisterskich pierwsi absolwenci studiów magisterskich - lipiec (ilość osób) 2013 udział w programach naukowo- 3 4 3 2 4 5 badawczych

Instytut Kultury Europejskiej UAM w Gnieźnie prowadzi zajęcie na kierunkach: kulturoznawstwo, komunikacja europejska, pedagogika, politologia, studia podyplomowe komunikacja w organizacji. Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie prowadzi studia dla kandydatów do kapłaństwa - specjalizacja kapłańska na Wydział Teologiczny WT UAM. Studia jednolite magisterskie, 6 letnie, filozoficzno-teologiczne. Realizuje je w oparciu o Wydział Teologiczny UAM w Poznaniu. Studia teologiczne nie przewidują licencjatu. Wszyscy absolwenci uzyskują tytuł magistra teologii. W ostatnich latach liczba studentów - kleryków, to ok. 60-70 osób. Wcześniej funkcjonowały jeszcze studia zaoczne dla osób świeckich (5-letnie) - specjalizacja pastoralna, ale ze względu na małą liczbę chętnych od kilku nie ma naboru. Ostatni absolwenci zakończyli studia w minionym roku. Nowi kandydacie mogą podjąć studia teologiczne w Poznaniu. Gnieźnieński Stowarzyszenie Gnieźnieński Uniwersytet Trzeciego Wieku zapewnia osobom starszym zaspokojenie takich potrzeb jak ustawiczne kształcenie, poznawanie środowiska, bycie w grupie, akceptacja, poszerzanie wiedzy i umiejętności, wypełnianie wolnego czasu, stymulacja psychiczna i fizyczna, poznawanie nowych technologii i sposobów komunikowania się także możliwość realizacji młodzieńczych zainteresowań. Swoje cele GUTW realizuje organizując wykłady o tematyce popularnonaukowej, wykłady w sekcjach zainteresowań Kultura Europy, Medycyna i Zdrowie, Historia Sztuki, Edukacja Regionalna, Teologia, I Ty zrozumiesz Einsteina. Studenci seniorzy spotykają się również na zajęciach następujących sekcji: Salon Polityczny, Psychologia, Klub Podróżnika, Klub Historyka, Informatyka, Rękodzieło Artystyczne, Szkoła Superbabć i Superdziadków, Świat Bez Tajemnic , uczą się języków obcych i obsługi aparatów cyfrowych, wystawiają swoje prace malarskie i fotograficzne w „Małej Galerii GUTW”, realizują swoje pasje w sekcji ”Teatr Ponad Czasem”, uczestnicząc w wycieczkach krajoznawczych, rajdach i spotkaniach towarzyskich. Utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej sprzyjają zajęcia z jogi, terapii ruchem,

56 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego terapii tańcem, tańca latynoskiego, nauki pływania. turystyki górskiej, autokarowej, pieszej. Inspirowanie seniorów do różnych form aktywności ma za zadanie przeciwdziałanie społecznemu wykluczeniu oraz przejawom dyskryminacji a także zapewnienie osobom starszym godnego miejsca w społeczeństwie. .

Kluby i stowarzyszenia sportowe Z danych GUS wynika że na przełomie lat 2002-2010 najpierw nastąpił duży przyrost klubów z 74 do 90 a następnie w roku 2010 zmalał do 70. Zmniejszyła się również liczba członków klubów z 4.410 do 3.776. Wynikiem jest tego również zmniejszona ilość sekcji sportowych: w roku 2006 było ich 220, a w roku 2010 już tylko 137. Z danych wynika, że większa liczba ćwiczących to mężczyźni 60%.

2002 2004 2006 2008 2010 kluby sportowe łącznie z klubami szt. 74 89 90 67 70 wyznaniowymi i UKS członkowie osoba 4 410 5 551 5 184 3 717 3 776 ćwiczący ogółem osoba 3 980 4 941 4 820 3 416 3 411 ćwiczący mężczyźni osoba 2 720 3 571 3 402 2 379 2 426 ćwiczący kobiety osoba 1 260 1 370 1 418 1 037 985 ćwiczący do lat 18 ogółem osoba 3 265 3 873 3 512 2 482 2 396 ćwiczący do lat 18 chłopcy osoba - 2 637 2 287 1 556 1 626 ćwiczący do lat 18 dziewczęta osoba - 1 236 1 225 926 770 sekcje sportowe szt. 163 193 220 152 137 trenerzy osoba 35 45 41 41 32 instruktorzy sportowi osoba 92 113 117 93 98 inne osoby prowadzące zajęcia osoba 79 90 105 77 73 sportowe

Podstawowymi jednostkami realizującymi cele i zadania w zakresie kultury fizycznej w powiecie gnieźnieńskim są kluby sportowe, które działają w formie stowarzyszeń kultury fizycznej oraz związków stowarzyszeń sportowych. W powiecie gnieźnieński zarejestrowanych jest ponad 140 uczniowskich klubów sportowych, 16 klubów sportowych, których statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej oraz ponad 40 klubów sportowych rejestrowanych sądownie. Nadmienić niestety należy, że większa część tych

57 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego klubów szczególnie działających w formie uczniowskich klubów sportowych nie prowadzi aktywnej działalności. Kluby te aktywnie działały dość krótko i często po otrzymaniu sprzętu sportowego przekazywanego przez Ministerstwo Sportu i Turystyki ograniczyły swoje funkcjonowanie. W powiecie gnieźnieńskim funkcjonują kluby i stowarzyszenia sportowe szkolące dzieci, młodzież i dorosłych w takich dyscyplinach jak: piłka nożna, futsal, piłka ręczna, triatlon, pływanie, tenis stołowy, hokej na trawie, boks i kickboxing, karate (różne odmiany), sporty walki, szachy, warcaby, rugby, speedrower, speedway, badminton, tenis ziemny, unihokej, jeździectwo, strzelectwo sportowe, zapasy, koszykówka, piłka siatkowa, lekkoatletyka. Starostwo Powiatowe w Gnieźnie w ramach swoich działań corocznie zabezpiecza w budżecie powiatu gnieźnieńskiego środki finansowe na dotacje dla klubów sportowych z przeznaczeniem na realizację następujących zadań pn: „Szkolenie dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo w klubach i stowarzyszeniach sportowych biorących udział we współzawodnictwie sportowym dzieci i młodzieży”, „Organizacja na terenie powiatu gnieźnieńskiego imprez sportowych o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym”, „Przygotowanie i udział klubów sportowych w rozgrywkach ligi państwowej”, „Realizacja zadań wchodzących do współzawodnictwa sportowo – turystycznego powiatów o Puchar Marszałka Województwa Wielkopolskiego w tym organizowanie eliminacji powiatowych i reprezentowanie powiatu w zawodach regionalnych i wojewódzkich w ramach współzawodnictwa o Puchar Marszałka Województwa Wielkopolskiego”, „Organizacja rywalizacji sportowej dla szkół podstawowych i gimnazjalnych w ramach Igrzysk Młodzieży Szkolnej i Gimnazjady, zgodnie z kalendarzem imprez sportowych SZS Wielkopolska”. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego corocznie odbywa się wiele imprez sportowych i to zarówno o zasięgu lokalnym jak również krajowym i międzynarodowym. W większości przypadków Starostwo Powiatowe w Gnieźnie ogłasza otwarty konkurs ofert na realizację zadania dot. organizacji imprez sportowych na terenie powiatu. Nadmienić należy, że większość imprez których organizatorami są kluby z naszego terenu cieszy się dużym uznaniem w środowisku sportowym, a kluby i zawodnicy biorące udział w tych imprezach, pozytywnie wypowiadają się o organizowanych zawodach i poziomie sportowym, zgłaszając chęć swojego udziału w kolejnych edycjach.

Dotacje udzielone na imprezy sportowe 2013 (na Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 dzień 30.06)

58 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Kwota udzielonych dotacji dla klubów sportowych [zł] - Szkolenie dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo w

klubach i stowarzyszeniach sportowych biorących udział we współzawodnictwie sportowym dzieci i młodzieży

Wartość

68 900 68 900 97 000 50 000 91 000 90

200 000 200 000 200 000 121

Liczba klubów sportowych otrzymujących

dotacje 14 20 20 32 31 22 22 22

, ,

ziemny,

ręczna, futsal,

a trawie piłka a trawie nożna

na trawie na

Dyscypliny sportowe w jakich prowadzone jest szkolenie w klubach

otrzymujących dotacje

na triatlon,trawie, tenis ziemny,

stołowy, karate,

tenis stołowy, hokej

tenis stołowy. unihokej. badminton

siatkówka, unihokej, rugby, zapasy

karate, tenis stołowy, hokej trawie na

unihokej, badminton, karate,rugby, zapasy,

siatkówka, boks, tenis stołowy, karate, zapasy

piłka ręcznahokej

koszykówka, warcaby, piłkanożna, siatkówka,boks, koszykówka, warcaby, piłkanożna, siatkówka,boks,

siatkówka, boks, tenis stołowy, karate, rugby, zapasy

piłka ręcznahokejna trawie, triatlon, szachy, warcaby piłka ręcznahokejna trawie, triatlon, szachy, warcaby,

kickboxing, triatlon, pływanie, unihokej, lekkoatletyka,

trawie, triatlon, zapasy, warcaby, siatkówka,boks, tenis

żużel, warcaby, triatlon,ziemny, tenis jeździectwo, szachy,

żużel, piłkanożna, koszykówka, speedrower lekkoatletyka żużel, piłkanożna, koszykówka, speedrower lekkoatletyka

żużel, piłkanożna, koszykówka, speedrower, lekkoatletyka żużel, piłkanożna, koszykówka, speedrower, lekkoatletyka

piłka ręcznakoszykówka, hokej boks, n speedrower, żużel, jeździectwo, szachy,piłka

jeździectwo, szachy, warcaby, siatkówka, boks, kickboxing,

lekkoatletyka tenis stołowybadminton, speedrower , karate,

kickboxing, triatlon, pływanie, unihokej, lekkoatletyka, tenis

piłka ręczna,okej trawie, na triatlon, pływanie, tenis

piłka nożna, koszykówka, lekkoatletyka ręcznapiłka hokejna

jeździectwo, szachy, warcaby, siatkówka, boks, tenis stołowy, ziemny, żużel, jeździectwo, szachy, ręczna,piłka futsal, karate, Kwota udzielonych dotacji dla klubów sportowych [zł] - Organizacja na terenie powiatu gnieźnieńskiego

imprez sportowych o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym

Wartość

000,00

65 000 65 000 55 000 79 000 97 000 70 000 28

112 000 112 79 Liczba klubów sportowych otrzymujących dotacje 22 23 13 25 29 24 19 13 Liczba zorganizowanych imprez sportowych 52 35 25 46 47 36 27 17 Kwota udzielonych dotacji dla klubów sportowych [zł] - Przygotowanie i udział klubów sportowych w

rozgrywkach ligi państwowej

Wartość

000,00 000,00 000,00 000,00 000,00

000,00

21

200 160 100 100 100

Liczba klubów sportowych otrzymujących dotacje 3 7 6 7 7 6

59

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

wy, żużel

Dyscypliny sportowe w jakich

prowadzone jest szkolenie w klubach żużel

otrzymujących dotacje żużel

trawie, piłka nożna, żużel

, koszykówka, piłkaręczna, tenis

piłka ręczna, stoło tenis

stołowy, hokejna trawie, piłka nożna

stołowy, hokejna trawie, piłka nożna, stołowy, hokejna trawie, piłka nożna,

futsal, koszykówka, piłkaręczna, tenis futsal futsal, koszykówka, piłkaręczna, tenis

trawie, piłka nożna, stołowy żużel, tenis

futsal, koszykówka, piłkaręczna, hokej na futsal, koszykówka, piłkaręczna, hokej na Kwota udzielonych dotacji dla klubów sportowych [zł] - Organizacja rywalizacji sportowej dla szkół podstawowych i gimnazjalnych w ramach Igrzysk Młodzieży Szkolnej i Gimnazjady, zgodnie z kalendarzem

imprez sportowych SZS Wielkopolska

Wartość

7 000 7 000 6 000 5

20 000 20 000 15 000 10 000 10 000 10

Liczba klubów sportowych otrzymujących dotacje 1 1 1 1 1 1 1 1 Kwota udzielonych dotacji dla klubów sportowych [zł] - Realizacja zadań wchodzących do współzawodnictwa sportowo – turystycznego powiatów o Puchar Marszałka Województwa Wielkopolskiego w tym organizowanie eliminacji powiatowych i reprezentowanie powiatu w zawodach regionalnych i wojewódzkich w ramach

współzawodnictwa o Puchar Marszałka Województwa Wielkopolskiego

Wartość

5 000 5 000 8 000 5 000 4 000 3

20 000 20 000 10 000 10

Liczba klubów sportowych otrzymujących dotacje 1 1 1 1 1 1 1 1

Zawody sportowe Poza organizowanymi imprezami sportowymi w ramach udzielanych dotacji dla klubów sportowych Powiat Gnieźnieńskie w ramach pozostałych zadań własnych Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu w zakresie kultury fizycznej sportu corocznie organizuje zawody sportowe dla szkół ponadgimnazjalnych o randze Mistrzostw Powiatu Gnieźnieńskiego zgodnie z kalendarzem imprez sportowych SZS Wielkopolska. Każdorazowo organizowanych jest ponad 20 zawodów sportowych między innymi takich jak: Mistrzostwa Powiatu Szkół Ponadgimnazjalnych w Piłce Nożnej, Mistrzostwa Powiatu Szkół Ponadgimnazjalnych w Piłce Ręcznej Dziewcząt i Chłopców, Mistrzostwa Powiatu Szkół Ponadgimnazjalnych w Piłce Siatkowej czy też Mistrzostwa Powiatu Szkół Ponadgimnazjalnych w Koszykówce, których to zwycięzcy szczebla powiatowego mają możliwość reprezentowania powiatu w dalszych rozgrywkach rejonowych oraz wojewódzkich. Ponadto już od trzech lat Starostwo 60 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Powiatowe w Gnieźnie przy współpracy ze Szkolnym Związkiem Sportowym „Wielkopolska” organizuje na hali II Liceum Ogólnokształcącego w Gnieźnie Mistrzostwa Województwa Wielkopolskiego w Unihokeju Dziewcząt i Chłopców. Starostwo Powiatowe w Gnieźnie w ramach środków zabezpieczonych w budżecie powiatu, zapewnia zwycięzcom szczebla powiatowego transport, umożliwiający udział „Mistrzowi Powiatu” w dalszych rozgrywkach rejonowych, półfinałach oraz finałach wojewódzkich. Oprócz organizacji zawodów sportowych dla szkół ponadgimnazjalnych Starostwo Powiatowe w Gnieźnie nie zapomina również o potrzebach w zakresie kultury fizycznej i sportu, szkolnictwa specjalnego. Dlatego dla tych szkół corocznie organizowane są zawody sportowe między innymi takie jak: Mistrzostwa Polski Szkół Specjalnych w Piłce Nożnej – Memoriał im. Romana Paryska, Mistrzostwa Powiatu Gnieźnieńskiego oraz Mistrzostwa Województwa Wielkopolskiego Szkół Specjalnych w Tenisie Stołowym „Sprawni Razem”, Igrzyska Młodzieży Szkolnej Szkół Specjalnych, Mistrzostwa Powiatu Gnieźnieńskiego Szkół Specjalnych w Pływaniu czy też Powiatowa Letnia Spartakiada Osób Niepełnosprawnych. W ramach zadań własnych wydziału Starostwo Powiatowe wspiera finansowo oraz organizacyjnie cykliczne imprezy sportowe takie jak: Bieg Trzech Jezior, Memoriał im. Andrzeja Bilskiego w Piłce Nożnej, „Rower inspiruje” – Rajd rowerowy na orientację po terenie powiatu gnieźnieńskiego, Festyn sportowo – rekreacyjny „Mamo, Tato baw się z nami”, Turniej Piłki Nożnej „Smyk Cup” o puchar Starosty Gnieźnieńskiego, XXII Jesienny Bieg Osiedla Winiary, Halowy Turniej Piłki Nożnej Służb Mundurowych o Puchar Starosty Gnieźnieńskiego, IV Sztafeta Trzeźwości Powiatu Gnieźnieńskiego, Bieg im. Jana Kilińskiego, Festyny sportowo – rekreacyjne dla dzieci i młodzieży, Rajdy Samochodowe, Zawody sportowe o puchar Starosty Gnieźnieńskiego i Przewodniczącego Rady Powiatu w Lotach Gołębi Pocztowych.

Obiekty sportowe Starostwo Powiatowe w Gnieźnie dysponuje obiektami sportowymi będącymi w dyspozycji szkół ponadgimnazjalnych tj. 6 salkami sportowymi, 1 salą sportową, 2 boiskami wielofunkcyjnymi, boiskiem ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej oraz boiskiem z tymczasowym zadaszeniem. Dlatego w najbliższym czasie duży nacisk należy położyć na poprawę infrastruktury sportowej powiatu a w szczególności wybudować pełnowymiarową hale sportową przy ul. Sobieskiego 20, zaspokajając potrzeby edukacyjne w zakresie wychowania fizycznego szkołom ponadgimnazjalnym.

61 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Stypendia i nagrody sportowe Ważnym elementem działań Starostwa Powiatowego są stypendia i nagrody sportowe przyznawane zawodnikom osiągającym wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na poziomie ogólnopolskim czy międzynarodowym. Corocznie w budżecie powiatu gnieźnieńskiego zabezpieczone są środki na ten cel. Stypendia sportowe oraz jednorazowe nagrody otrzymują zawodnicy uprawiający takie dyscypliny sportowe jak: hokej na trawie, tenis stołowy, piłka ręczna, piłka nożna, lekkoatletyka triatlon, speedrower, karate. Nadmienić należy, iż z roku na rok rośnie liczba dzieci i młodzieży, których osiągnięcia sportowe kwalifikują się do ubiegania o przyznanie stypendium sportowego bądź nagrody Starosty Gnieźnieńskiego. Przyznawanie stypendiów sportowych i nagród odbywa się na podstawie uchwalonych przez Radę Powiatu Gnieźnieńskiego uchwał w tym zakresie określających zasady i tryb ich przyznawania.

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Liczba zawodników otrzymujących 24 27 32 24 23 30 24 27 17 stypendium sportowe Miesięczna kwota przeznaczona w budżecie 3 000 3 300 3 750 2 900 2 900 3 300 3 600 3 600 2 000 powiatu na stypendia sportowe [zł] Roczna kwota przeznaczona w budżecie 36 000 39 600 45 000 34 800 34 800 39 600 43 200 43 200 24 000 powiatu na stypendia sportowe [zł] Ilość klubów sportowych których zawodnicy 4 5 6 4 4 7 7 10 8 otrzymali stypendia sportowe

62

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

n, tenis

Dyscypliny

sportowe

uprawiane kejna trawie,

ręczna ręczna

triatlon ziemny

przez ziemny,

stypendystów

boks, ręczna, piłka

karate, karate, strzelectwo,

boks, ręczna, piłka ,

lekkoatletyka, triatlon

hokejna trawie, triatlon

stołowy, ho stołowy, hokejna trawie,

piłka ręczna, speedrower,

lekkoatletyka, triatlon, tenis triatlon, lekkoatletyka, tenis

futsal, karate, tenis stołowy,

stołowy, lekkoatletyka, piłka stołowy, lekkoatletyka, piłka

triatlon, lekkoatletyka, futsal,

stołowy,, lekkoatletyka, piłka

hokejna trawie, triatlo hokejna trawie, triatlon, tenis hokejna trawie, triatlon, tenis

hokejna trawie, tenis stołowy, hokejna trawie, tenis stołowy, hokejna trawie, tenis stołowy,

piłka ręczna, nożna, piłka tenis piłka ręczna, nożna, piłka tenis ręczna, ręczna, piłkanożna, speedrower

Wnioski  ilość dzieci w gnieźnieńskich przedszkolach wzrastała do 2010r. potem nastąpił spadek

 liczba przedszkoli nieznacznie wzrasta

 przyrost naturalny maleje

 w najbliższych latach na świat przychodzić będą dzieci rodziców z wyżu demograficznego

 liczba gimnazjów wzrasta a liczba uczniów maleje

 liczba uczniów maleje w liceach ogólnokształcących

 liczba komputerów w szkołach zdecydowanie wzrosła

 nastąpił spadek etatów w szkołach ponadgimnazjalnych

 wzrasta liczba etatów nauczycieli dyplomowanych w stosunku do ogólnej liczby etatów nauczycieli

 liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych w powiecie w ciągu 30 lat zmniejszy się o około 40%

 bardzo zróżnicowany jest stan techniczny sal gimnastycznych w szkołach ponadgimnazjalnych

 uczniom przyznawane są stypendia: socjalne i naukowe

 funkcjonują trzy ośrodki szkolno-wychowawcze i jeden zespół szkół specjalnych

 rewitalizacja obiektów pokoszarowych przy ul. Sobieskiego 20

 realizowane są programy pracy z uczniem zdolnym

 liczne sukcesy uczniów: naukowe, sportowe oraz artystyczne zarówno na poziomie ogólnopolskim, regionalnym, jak i powiatowym

 doposażenie Centrum Kształcenia Praktycznego

63 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 wprowadzono elektroniczny nabór, dziennik elektroniczny

 szkoły ponadgimnazjalne pozyskały w znacznej wysokości zewnętrzne środki UE na realizację projektów edukacyjnych

 szkoły ponadgimnazjalne coraz liczniej współpracują z zagranicznymi partnerami

 w powiecie znajdują się uczelnie wyższe: Kolegium Europejskie, Gnieźnieńska Szkoła Wyższa „Milenium”, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne

 zmniejszyła się liczba klubów sportowych i liczba członków klubów

 dyscypliny w klubach sportowych: piłka nożna, futsal, piłka ręczna, triatlon, pływanie, tenis stołowy, hokej na trawie, boks i kickboxing, karate (różne odmiany), sporty walki, szachy, warcaby, rugby, speedrower, speedway, badminton, tenis ziemny, unihokej, jeździectwo, strzelectwo sportowe, zapasy, koszykówka, piłka siatkowa, lekkoatletyka

 zabezpieczenie w budżecie powiatu środków finansowych na dotacje dla klubów sportowych

 imprezy sportowe w ramach udzielanych dotacji

 Wydział Oświaty, Kultury i Sportu corocznie organizuje zawody sportowe dla szkół ponadgimnazjalnych

 należy położyć nacisk na poprawę infrastruktury sportowej powiatu a w szczególności wybudowanie pełnowymiarowej hali sportowej

 stypendia i nagrody sportowe przyznawane zawodnikom osiągającym wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na poziomie ogólnopolskim czy międzynarodowym

Turystyka i rekreacja

Marka Powiatu W roku 2010 na zlecenie Zarządu Powiatu Gnieźnieńskiego został przeprowadzony konkurs na logo dla powiatu gnieźnieńskiego. Podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie konkursu było Stowarzyszenie na rzecz Katedry Komunikacji Wizualnej Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Konkurs był adresowany wyłącznie do absolwentów i studentów ASP w Poznaniu. Wyłonione logo było również podstawą nowo utworzonej identyfikacji powiatu gnieźnieńskiego. W wyniku stworzenia nowego logotypu zaczęto używać (w celach promocyjnych) nowej, uproszczonej nazwy Powiat Gniezno. Zmodyfikowano również dotychczasowe hasło reklamowe do sformułowania „królewska tradycja” (zamiast

64 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego dotychczasowej „dobre miejsce, królewska tradycja”). Nowe logo dla powiatu wraz z całym systemem identyfikacji wizualnej rozpoczęły długofalowy proces kreacji nowego „branding’u” marki Powiatu Gnieźnieńskiego.

Wiodący rodzaj turystyki Od momentu zmiany logotypu powiatu gnieźnieńskiego oraz dzięki pozyskanym środkom unijnym na realizację projektów o charakterze turystycznym powiat gnieźnieński promuje się jako miejsce, w którym „Tu powstała Polska”. W latach 2011 – 2013 Starostwo Powiatowe w Gnieźnie realizowało projekt pn. „Tu powstała Polska – promocja kulturowego produktu turystycznego Powiatu Gnieźnieńskiego, wizerunkowego produktu Wielkopolski” w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2007 – 2013. Wartość ogólna projektu to 1 079 200,16 zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 916 826,75 zł. W ramach tego projektu zostało zrealizowane kilka różnych działań, w tym m.in.: przebudowany został dotychczasowy portal turystyczny, którego nowy adres brzmi www.tupowstalapolska.pl; została przygotowana i wydana nowa seria folderów promocyjnych powiatu (10 szt.) w łącznej ilości 190 tys. szt., w kilku wersjach językowych; został zrealizowany 6 min. film oraz 30 sek. spot, który został w roku 2012 wyemitowany w 6 telewizjach regionalnych TVP; w 3 miastach wojewódzkich została przeprowadzona kampania outdoor’owa; została wykonana nawigacja turystyczna dla 100 atrakcji na terenie powiatu gnieźnieńskiego; został przygotowany nowy pakiet gadżetów promocyjnych. Najciekawszym (w opinii Wydziału Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Gnieźnie) i jednocześnie unikatowym zadaniem w ramach ww. projektu było jednak zadanie pn. „Kultura Piastów dla dzieci”, w ramach którego zostało wyprodukowanych 60 tys. szt. plakatów edukacyjnych, które za pośrednictwem kuratoriów oświaty w całej Polsce trafiło do 15 tys. szkół podstawowych. Wraz z plakatami zostały również wydane 4 tomy książek dla dzieci. Ponadto już od roku 2013 podjęte zostały działania mające na celu godne uczczenie 1050 rocznicy Chrztu Polski, przypadającej na rok 2016. Niewątpliwie przy temacie tej rocznicy, mocno uwypukliły się animozje poznańsko – gnieźnieńskie dotyczące roli obu ośrodków w tworzeniu się polskiej państwowości i powstania chrześcijaństwa na ziemiach polskich. O tym, że Poznań coraz częściej akcentuje „swoją stołeczność” wiadomo nie od dziś. Powiat Gniezno (a konkretnie, Gniezno i Lednica) posiada jednak bardzo wiele atutów, stanowiących przeciwwagę dla tego rodzaju poglądów. Naukowcy zajmujący się wiekami średnimi są podzieleni w powyższej materii i nie należy się temu zbytnio dziwić, bowiem różnica poglądów sprzyja rozwojowi nauki. Animozje poznańsko – gnieźnieńskie warto

65 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego jednak, przy okazji Jubileuszu 1050 rocznicy Chrztu, wykorzystać w pozytywnym kierunku i taki właśnie plan ma Narodowe Centrum Kultury, które to decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało wskazane do przygotowania i realizacji ogólnopolskiej kampanii promocyjno – edukacyjnej dotyczącej jubileuszu Chrztu Polski. Obchody jubileuszu 1050 – rocznicy Chrztu Polski przybrały charakter państwowy. Powstaje ogólnopolski komitet honorowy jubileuszu, w skład którego wejdą m.in. Prezydent RP, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, marszałkowie wszystkich województw, zwierzchnicy kościołów w Polsce. Swój wewnętrzny komitet powołał również Episkopat Polski. Rocznica Chrztu w roku 2016, i kolejna rocznica dwa lata później, w roku 2018, 100 – lecia Wybuchu Powstania Wielkopolskiego, są z pewnością szansą dla powiatu gnieźnieńskiego na większy rozgłos w kraju i tym samym na lepszą rozpoznawalność, która może i powinna przełożyć się na wzrost ruchu turystycznego w najbliższych latach. Podsumowując, turystyka kulturowa jest główną osią promocji turystycznej Powiatu Gnieźnieńskiego realizowanej w tym wymiarze od 2010 roku.

Główny produkt turystyczny Zdecydowanie najważniejszym i najbardziej rozpoznawanym produktem kojarzonym z Gnieznem jest Szlak Piastowski. Turystyczna trasa znana pod nazwą Szlak Piastowski jest najstarszą tego typu trasą w Polsce, a jej przebieg łączy najważniejsze obiekty i zabytki naszej historii związanej z początkami państwa polskiego. Jest to szlak turystyczny o niepowtarzalnych walorach historycznych i edukacyjnych. Już w XIX wieku niektóre z obiektów tego szlaku były odwiedzane przez turystów. Najwcześniejsza udokumentowana propozycja wyprawy turystycznej „piastowskim szlakiem” pojawiła się w 1938 roku – w przewodniku Jana Kilarskiego jako „kraina najdawniejszych naszych dziejów”. Momentem przełomowym dla zagospodarowania przestrzeni Szlaku były przygotowania i same obchody 1000-lecia chrztu Polski. Ideą i przesłaniem szlaku jest prezentacja i udostępnienie autentycznych obiektów historycznych związanych z początkami Polski i początkami religii chrześcijańskiej na naszych ziemiach. Dynastia Piastów budując zręby naszej państwowości dokonała niezwykle istotnych przemian zarówno ideologicznych, jak i gospodarczych, administracyjnych. Panowanie tej Dynastii jest najistotniejszym okresem w dziejach naszego państwa. A dostępne obiekty szlaku – grody, palatia, kościoły są świadectwem wielkości i świadomego wkraczania w nowe czasy przez społeczność wieków X-XIV. Szlak Piastowski jest zlokalizowany na obszarze dwóch województw – wielkopolskiego i kujawsko- pomorskiego. Głównymi miejscowościami na trasie przebiegu Szlaku są Poznań, Gniezno,

66 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Strzelno i Kruszwica. Szlak Piastowski jest szlakiem kulturowym o niezwykłych walorach edukacyjnych. Treści wyznaczające szlak są rozpoznawalne, poznawane w toku nauczania już na poziomie szkolnictwa podstawowego. Okres rozwoju ruchu turystycznego po Szlaku Piastowskim odnotowano zdecydowanie w końcówce lat 50. XX wieku, a szczególnie w połowie lat 60. w kontekście jubileuszu 1000-lecia Państwa Polskiego. Pierwsze zlecenie dla przewodników grup wycieczkowych na Szlak Piastowski pojawiły się w roku 1957, czyli już 56 lat temu! Natomiast wzmożony przyjazd grup szkolnych do przestrzeni Szlaku Piastowskiego odnotowano pod koniec lat 60. W tym też okresie powstało wiele inwestycji lokalnych rozbudowujących infrastrukturę Szlaku Piastowskiego oraz szereg projektów miękkich o charakterze turystyczno-kulturowym. W tym czasie powstały też państwowe placówki muzealne, tematyzowane na dziedzictwo piastowskie – Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy oraz Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Swoistym magnesem turystycznym przez cały czas był rezerwat archeologiczny w Biskupinie. Kolejne lata przynosiły nowe sposoby ujęcia i przedstawiania Szlaku Piastowskiego odchodząc od ujęcia przestrzennego, w kierunku opisywania przebiegu tras szlaku. W roku 1976 nastąpił kolejny etap w dziejach szlaku jego profesjonalnej organizacji, szczególnie na odcinku od Poznania do Gniezna. Przeprowadzono szereg prac konserwatorskich, wybudowano wiele nowych obiektów, i pomników, dokonano rewaloryzacji gnieźnieńskiego rynku, stworzono sieć punktów usługowych dla turystów. W tym czasie powstał również pierwszy przewodnik autorstwa Włodzimierza Łęckiego, który na wiele lat wyznaczył pięć odcinków tras po Szlaku, z główną koncentracją na osi Poznań – Gniezno – Kruszwica – Inowrocław. Tym sposobem Szlak Piastowski przybrał postać charakterystycznej „ósemki” z centralnym punktem w Gnieźnie – miejscem przecięcia poszczególnych odcinków. Po kilkudziesięciu latach funkcjonowania szlaku samorząd powiatu gnieźnieńskiego podjął inicjatywę restytucji Szlaku Piastowskiego w celu jego uporządkowania, przywrócenia mu unikatowości w obliczu masowo powstających w Polsce szlaków turystycznych oraz podniesienia jakości świadczonych usług dla coraz bardziej wymagających turystów. Ponowna organizacja Szlaku pozwala przygotować nowe miejsca pracy, stworzyć możliwości podejmowania inicjatyw gospodarczych (gastronomicznych, hotelarskich, usług turystycznych, pamiątkarstwa) w rejonie przebiegu szlaku. Dzięki badaniom przeprowadzonym przez dra Armina Mikos von Rohrscheidt - specjalisty ds. turystyki kulturowej, okazało się, iż dotychczasowy Szlak Piastowski charakteryzował się niskim stopniem zgodności tematycznej obiektów z profilem szlaku:  zgodność pełna: 47 % obiektów

67 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 zgodność częściowa: 11 % obiektów  brak zgodności 42 % obiektów Stąd, za zasadne uznano gruntowną przebudowę Szlaku Piastowskiego w celu nadania mu zdecydowanie większej autentyczności. Niniejszą inicjatywą został zainteresowany Marszałek Województwa Wielkopolskiego, a za jego pośrednictwem również i Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W roku 2011 decyzją obu marszałków została powołana Rada Programowo- Naukowa ds. Szlaku Piastowskiego. W skład Rady weszli naukowcy, badacze, urzędnicy oraz gestorzy wybranych obiektów kulturowych i turystycznych z województwa wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. Ponadto w dniu 4 września 2012 roku w Gnieźnie obaj marszałkowie podpisali list intencyjny w sprawie restytucji Szlaku Piastowskiego. Decyzją obu marszałków Przewodniczącym Rady Programowo – Naukowej ds. Szlaku Piastowskiego został Starosta Gnieźnieński. Rada obraduje 3-4 razy w roku. Dotychczas odbyło się 9 spotkań Rady, I międzyregionalna konferencja poświęcona zmianom na Szlaku Piastowskim w listopadzie 2012 roku w Gnieźnie, II konferencja odbędzie się w listopadzie 2013 roku w Inowrocławiu. Aktualnie oba województwa pracują nad nową wizualizacją szlaku, nowym modelem koordynacji i zarządzania oraz przygotowują dwa oddzielne (ale komplementarne ze sobą) projekty unijne o charakterze infrastrukturalno – promocyjnym. W roku 2011, w wyniku prac Rady Programowo Naukowej ds. Szlaku Piastowskiego, została wyznaczona nowa przestrzeń Szlaku Piastowskiego, ograniczona cezurą czasową do roku 1370, czyli do końca panowania dynastii Piastów oraz nowa przestrzeń geograficzna. W roku 2012 został również przeprowadzony audyt turystyczny oraz badanie ruchu turystycznego na Szlaku Piastowskim. Rada Programowo-Naukowa ds. Szlaku Piastowskiego rozpoczynając swoje prace przyjęła następujące kryteria materialności w odniesieniu do przebudowywanego Szlaku Piastowskiego:  uzasadniona tematyzacja (gwarancja autentyczności kulturowej),  oznaczenie przebiegu i obiektów (in situ i/lub systemowe),  dostępność obiektów (komunikacyjna i faktyczna),  koordynacja szlaku (jako systemu i oferty).  Zgodnie z powyższymi kryteriami przyjęto, iż:  należy dokonać oceny zgodności tematycznej obiektów (zgodnie z ustaloną cezurą czasową),  ustalić dopuszczalne typy obiektów: pierwotne, wtórne i wykreowane,  wyznaczyć docelowo linearny i zwarty przebieg szlaku.

68 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ponadto przyjęto, iż marka Szlaku Piastowskiego kojarzy się z obszarem obu województw, dlatego szlak nie będzie wykraczał poza teren woj. wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. Przyjęte zostały dwie główne trasy, krzyżujące się w Gnieźnie.  Pierwsza, rozpoczyna się już w Lubiniu, przez Poznań, Pobiedziska, Ostrów Lednicki do Gniezna, a następnie przez Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Inowrocław, Kruszwicę, Płowce, aż po Brześć Kujawski i Włocławek.  Druga trasa przebiega na linii północny zachód – południowy wschód, a więc od Wągrowca poprzez Łekno, Żnin, Biskupin, Gniezno, Grzybowo k. Wrześni, Ląd n. Wartą do Konina i Kalisza, gdzie rezerwat archeologiczny na Zawodziu – związany z okresem rozbicia dzielnicowego i wielkopolską linią Piastów. Centralnym ośrodkiem Szlaku jest Gniezno – świadectwo wczesnopiastowskiego „Civitas Schinesghe”. Na Szlaku Piastowskim znajduje się aż 5 pomników historii (klasztor benedyktyński w Lubiniu, Ostrów Tumski w Poznaniu, wyspa na Ostrowie Lednickim, Wzgórze Lecha w Gnieźnie oraz rezerwat archeologiczny w Biskupinie). Ponadto Wzgórze Lecha w Gnieźnie jest jednym z czterech polskich miejsc, któremu został przyznany w marcu 2007 roku Znak Dziedzictwa Europejskiego. Z kolei Biskupin w 2007 roku został laureatem nagrody Europa Nostra. Ponadto w roku 2012 Polska Organizacja Turystyczna w ramach corocznie organizowanego konkursu, uznając rangę i dziedzictwo narodowe szlaku, przyznała Szlakowi Piastowskiemu certyfikat Najlepszego Produktu Turystycznego. Certyfikat ten poświadcza wyjątkowość historyczno – turystyczną szlaku. Stroną domową Szlaku Piastowskiego jest strona: www.szlakpiastowski.com.pl, prowadzona przez Organizacją Turystyczną „Szlak Piastowski”. Na stronie można dowiedzieć się wszelkich informacji o atrakcjach Szlaku, jego przebudowie, znaleźć miejsca noclegowe, gastronomiczne czy pobrać bezpłatną aplikację na urządzenia przenośne – poświęconą Szlakowi Piastowskiemu, która w pigułce prezentuje najważniejsze informacje o atrakcjach, bazie noclegowej czy wydarzeniach w trzech językach. Na stronie znaleźć można również proponowane trasy zwiedzania Szlaku, dowiedzieć się o jego historii, wydarzeniach kulturalnych w jego obrębie czy zaplanować własną wycieczkę. Strona dostępna jest w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim.

Członkostwo w organizacjach branżowych o charakterze turystycznym Realizacji powyższych założeń promocyjnych służy członkostwo powiatu w Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej oraz w Organizacji Turystycznej „Szlak Piastowski”. Powiat gnieźnieński jest członkiem regionalnej organizacji turystycznej od początku 2008 roku. Na

69 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego dzień 31 grudnia 2012 roku Wielkopolska Organizacja Turystyczna liczyła 84 członków, w tym: samorząd województwa wielkopolskiego; 8 powiatów; 33 miasta i gminy; 4 stowarzyszenia; 2 muzea; 26 dużych przedsiębiorców z branży turystycznej; 4 wyższe uczelnie oraz 6 innych podmiotów wyżej niesklasyfikowanych. W 2012 roku organizacja odnotowała przyrost członków o 16,7 %. W roku 2012 budżet Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej wynosił 3 972 219 zł. Od maja 2011 roku Dyrektor Wydziału Promocji i Rozwoju gnieźnieńskiego starostwa jest członkiem Zarządu Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej, tym samym powiat ma realny wpływ na kreowanie polityki turystycznej w całym województwie. Powiat gnieźnieński jest jednym z najbardziej aktywnych członków Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej, co się przejawia udziałem w większości przedsięwzięć realizowanych przez WOT, jak np. targi w kraju i za granicą; giełdy turystyczne; wizyty studyjne dziennikarzy krajowych i zagranicznych; akcje specjalne jak np. podczas Euro 2012 czy dwukrotny udział w nagraniach odcinka wielkopolskiego programu podróżniczego emitowanego przez TVP 1 pn. „Nie ma jak Polska”; obecność w wielu publikacjach wydawanych przez WOT, czy na stronie www.wielkopolska.travel itd. W znaczący sposób Powiat Gnieźnieński jest obecny w pierwszej kampanii wizerunkowej realizowanej przez WOT w roku 2013 (w ramach projektu unijnego pn. „Kompleksowa promocja wiodących produktów turystycznych Wielkopolski”, w ramach WRPO 2007 – 2013). W ramach realizowanego projektu został opracowany nowy logotyp i hasło reklamowe Wielkopolski pn. „Wielkopolska – wielka historia, wielka przygoda”. W ramach ogólnopolskiej kampanii województwa wielkopolskiego została ustalona grupa docelowa adresatów kampanii (na podstawie badań przeprowadzonych w roku 2011 przez firmę BioStat Sp. J. z Rybnika) – województwa mazowieckie, dolnośląskie, śląskie, pomorskie, łódzkie oraz wielkopolskie. Jeśli chodzi o rynki zagraniczne – głównymi odbiorcami są: Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania i Holandia. Wykorzystywanymi mediami (dla odbiorców krajowych) są: telewizja ogólnopolska (wysoko zasięgowa oraz kanały tematyczne) oraz Internet. W przypadku odbiorców zagranicznych – tylko Internet. Na potrzeby ww. kampanii zostały opracowane 4 główne hasła i produkty kampanii. Są to:  „Otwórz się na historię” – główne miejsca to: Gniezno (Wzgórze Lecha z Katedrą) oraz Ostrów Lednicki; Gród na Zawodziu w Kaliszu; Konin – słup koniński; Lubiń – średniowieczne opactwo benedyktyńskie; Gród Pobiedziska  „Wkręć się w tradycję” – pałac w Rokosowie; wiatrak w Śmiglu; ratusz w Kaliszu; Kopalnia Soli w Kłodawie; Nowy Tomyśl – największy wiklinowy kosz świata

70 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 „Kolej na przygodę” – Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa; Wyrzyska Kolejka Powiatowa w Białośliwiu (dworzec); Krzywińska Kolej Drezynowa; Parowozownia w Wolsztynie  „Skocz na weekend” o turystyka wodna – marina w Czarnkowie; jezioro chodzieskie + stok narciarski w Chodzieży; „Konwaliowy” szlak kajakowy o turystyka rowerowa –Wielkopolski System Szlaków Rowerowych o turystyka konna – centrum hipiki w Jaszkowie; „Wielkopolska Podkowa” (Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gościnna Wielkopolska” Dla każdego z ww. produktów kampanii zostały dobrane kanały dystrybucji zarówno w Internecie, poprzez media społecznościowe, aktywne fora internetowe, niestandardowe działania promocyjne, działania PR, wydanie przewodnika promocyjnego pn. „Odkryj Wielkopolskę” oraz w telewizji, poprzez emisję 30 sek. spotu w okresie od 18 czerwca do 30 września 2013 roku. Powiat gnieźnieński jest również członkiem założycielem Organizacji Turystycznej „Szlak Piastowski”. OT SP powstała w 2003 roku. Aktualnie organizacja zrzesza 60 członków, w tym: Powiat Gnieźnieński, 5 miast i gmin, 16 podmiotów gospodarczych z sektora turystyki; 3 stowarzyszenia, 1 muzeum, 1 biuro turystyczne oraz 33 osoby fizyczne (w tym: 17 właścicieli gospodarstw agroturystycznych). W 2012 roku budżet Organizacji Turystycznej „Szlak Piastowski” wyniósł 175 936 zł. Od kwietnia roku 2004 nieprzerwanie do dnia dzisiejszego Organizacja Turystyczna „Szlak Piastowski” realizuje zadanie publiczne powierzone przez Zarząd Powiatu Gnieźnieńskiego dot. prowadzenia Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej. PCIT jest certyfikowanym punktem IT – posiada 3 gwiazdki (certyfikację przeprowadza Wielkopolska Organizacja Turystyczna we współpracy z Polską Organizacją Turystyczną). Od początku swojego istnienia OT SP towarzyszył i współtworzył różnego rodzaju materiały promocyjne dotyczące regionu, redagował publikacje turystyczne wydawane przez partnerów, promuje i ożywia lokalną turystykę wokół Szlaku Piastowskiego, kreuje jego wizerunek prowadząc stronę domową Szlaku, oficjalny profil na portalach społecznościowych a także organizuje ruch turystyczny w regionie m.in. poprzez oferowane usługi przewodnickie.

Obiekty na terenie powiatu rangi międzynarodowej, europejskiej i ogólnopolskiej Na terenie powiatu, jak i na terenie całej Wielkopolski, nie ma żadnego obiektu na międzynarodowej liście dziedzictwa światoweg UNESCO. Jest to niewątpliwie słaba strona całego regionu. W różnych środowiskach i gremiach branżowych problematyka ta jest

71 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego podnoszona. Jest szansa (choć nie jest to łatwe zadanie, obejmujące z pewnością kilka lat wysiłków i zabiegów), aby wspólnymi siłami ze strony samorządów, regionalnej organizacji turystycznej, przedstawicieli świata nauki oraz branży, a także ze wsparciem i lobbingiem ze strony regionalnych polityków podjąć owy wysiłek. Warto byłoby rozpatrzyć wybrane zagadnienia i obiekty zlokalizowane zarówno na terenie powiatu gnieźnieńskiego, jak i na terenie miasta Poznania. Swego rodzaju krok w staraniach o znalezienie się na liście obiektów UNESCO wykonało w roku 2013 Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie. Jedna z najcenniejszych ksiąg w Polsce i na świecie, Złoty Kodeks Gnieźnieński został wpisany na Listę Krajową programu UNESCO „Pamięć Świata”. Złoty Kodeks Gnieźnieński – „Codex Aureus Gnesnensis”, unikatowy w skali światowej XI wieczny zabytek piśmiennictwa, poddany został w 2012 roku wnikliwej renowacji konserwatorskiej, na 111 stronach (każda po 18 wierszy) z 24 całostronicowymi iluminacjami przedstawione są sceny z życia i męki Chrystusa. Jeśli zaś chodzi o obiekty rangi europejskiej, Wzgórze Lecha w Gnieźnie jest jedynym w Wielkopolsce i jednym z czterech miejsc w Polsce, któremu został przyznany w marcu 2007 roku Znak Dziedzictwa Europejskiego. Aktualnie trwa proces ponownej weryfikacji poszczególnych kandydatur z całej Europy w kontekście nowej listy obiektów po 2014roku. Znak Dziedzictwa Europejskiego służy podkreśleniu symbolicznej wartości obiektów, które odegrały znaczącą rolę w historii i kulturze Europy lub budowaniu Unii Europejskiej, i nadaniu im odpowiedniej rangi. Został ustanowiony w 2007 roku w wyniku inicjatywy międzyrządowej kilku państw europejskich. Na podstawie wyboru dokonanego przez poszczególne państwa europejskie, do tej pory Znak Dziedzictwa Europejskiego przyznano 68 miejscom znajdującym się w 19 państwach europejskich. Wśród nich znajdują się:  Stocznia Gdańska, jako koleba „Solidarności”  Wzgórze Lecha wraz z Katedrą Gnieźnieńską  Katedra Wawelska - Bazylika Archikatedralna Świętego Stanisława Biskupa Męczennika i Świętego Wacława na Wawelu  Miasto Lublin, jako miejsce zawarcia Unii Polsko-Litewskiej Ponadto, na terenie powiatu dwa obiekty posiadają status Pomników Historii. Mowa oczywiście o wyspie na Ostrowie Lednickim oraz o Wzgórzu Lecha w Gnieźnie. Pomnik Historii to jedna z czterech form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 roku. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta RP specjalnym rozporządzeniem na wniosek

72 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pomniki historii ustanawiane są od 1994 roku. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 48 zabytkom.

Pozostała oferta turystyczna powiatu Przez powiat gnieźnieński przebiega europejski Szlak Św. Jakuba. Ponadto Starostwo Powiatowe w Gnieźnie stworzyło kilka lokalnych szlaków turystycznych, takich jak: szlak pałaców i dworów, szlak architektury drewnianej oraz szlak „Śladami mitów i legend”. Wszystkie ww. szlaki zostały oznaczone oraz obudowane systemem jednolitych tablic informacyjnych oraz małą architekturą drewnianą, jak również rzeźbami z brązu w wyniku realizacji projektu unijnego pn. „Zintegrowany system informacji wizualnej – szlaki i obiekty turystyczne w Powiecie Gnieźnieńskim”. Projekt ten był realizowany ze środków EFRR w ramach WRPO 2007 – 2013. Opisy ww. szlaków można znaleźć w serii folderów wydanych w ramach projektu unijnego pn. „Tu powstała Polska – promocja kulturowego produktu turystycznego Powiatu Gnieźnieńskiego, wizerunkowego produktu Wielkopolski” realizowanego od początku stycznia 2011 roku przez Starostwo Powiatowe w Gnieźnie. Cyfrowe wersje folderów znajdują się także na stronie www.tupowstalapolska.pl. Poza szlakami w ramach ww. projektu zostały oznaczone ważne miejsca mające związek z dwukrotną wizytą Ojca Świętego bł. Jana Pawła II (zadanie pn. JP II ‘79/’97) oraz ze wspólną historią narodu polskiego i niemieckiego (zadanie pn. Polacy i Niemcy – 1000 lat razem). Na uwagę zasługuje również Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa. GKW to jedna z atrakcji turystycznych powiatu gnieźnieńskiego, o długiej bo już 130-letniej historii. W dniu 7 marca 2003 roku Powiat Gnieźnieński przejął z rąk PKP we władanie kolej wąskotorową. Powiat wspólnie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego finansuje działania niezbędne do utrzymania taboru Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej. Z początkiem 2013 roku Zarząd Powiatu Gnieźnieńskiego w wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego pn. „Prowadzenie Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej w latach 2013- 2015 poprzez utrzymanie taboru” przekazał w 3-letnie zarządzanie kolejkę Towarzystwu Miłośników Gniezna. Kolejka wymaga stałych nakładów finansowych. Ponadto istnieje wybitna potrzeba pozyskania środków zewnętrznych na modernizację taboru GKW oraz torowiska i obiektów dworcowych kolejki. W opinii Towarzystwa Miłośników Gniezna jest bliska potrzeba wyremontowania 4-kilometrowego odcinka torów z Ostrowa Starego do Anastazewa, gdzie pociąg teraz nie może dojechać. Patrząc przyszłościowo, należałoby się zastanowić nad budową 8 – 10 km torów z Witkowa do Skorzęcina, wówczas zakłada się, iż dochód kolei wąskotorowej mógłby się zwiększyć 2,5-krotnie. Byłoby wówczas możliwe

73 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego uruchomienie regularnych pociągów w okresie letnim z Gniezna do Skorzęcina na plażę. Jedną z największych ciekawostek powiatu gnieźnieńskiego jest parowozownia i kompleks stacyjny. W 1872 roku w Gnieźnie zdecydowano się na budowę dworca i pierwszej parowozowni. Oba budynki nie zachowały się do dziś, jednak w 1888 roku przy okazji budowy linii do Oleśnicy wybudowano drugą parowozownię. Jej główną częścią była tzw. hala wachlarzowa, czyli budynek stacjonowania i napraw lokomotyw, którego nazwa związana jest z jej charakterystycznym kształtem. Stacja Gniezno w miarę upływu czasu stawała się coraz ważniejszym węzłem kolejowym, przez co parowozownia, jak i całe pozostałe zaplecze techniczne rozbudowywało się. Największy rozwój kompleksu przypadł jednak na czasy II wojny światowej. Mimo zbombardowania, obiekt zachował się, a po przejęciu przez okupanta wznowił swoje działanie. Władze III Rzeszy planując inwazję na ZSRR podjęły plan „Otto” mający na celu przygotowanie niemieckiego przemysłu i infrastruktury do tej operacji wojskowej. W ramach tego projektu w Gnieźnie wybudowano gigantyczny system stacjonowania, oporządzania i napraw lokomotyw parowych, dzięki czemu stacja ta miała być zapleczem techniczno-przeładunkowym dla frontu wschodniego. W ramach tej rozbudowy na terenie lokomotywowni wybudowano, drugą halę wachlarzową, halę napraw wagonów, czy dyspozytornię kolejową, która pełniła analogiczną funkcję do wieży kontroli lotów na lotnisku. Ciekawostką jest również imponujący komin, sięgający wysokością 52 metrów mający na celu „wyciąganie” dymu z parowozów stojących w hali. Po wojnie, w niemal nienaruszonym stanie, obiekt został przekazany pod zarząd Polskich Kolei Państwowych, jednak wraz ze spadkiem użyteczności kolei parowej jego znaczenie malało. Do 2009 roku wciąż naprawiano tu parowozy, m.in. „Piękną Helenę” z parowozowni w Wolsztynie. Na co dzień obiekt jest zamknięty dla turystów, jednak zainteresowanie nim jest spore. W latach 2009-2010 organizowany był tutaj muzyczny festiwal audio-wizualny Candid. Cykliczną imprezą na terenie parowozowni są też „Dni Pary” odbywające się pod koniec wiosny, ukazujące ten kompleks w świetle historycznym i kulturalnym. Przyszłość gnieźnieńskiej Parowozowni do końca nie jest znana. Od kilku lat prowadzona jest publiczna dyskusja na temat tego, co powinno się tam znajdować. Słyszalne są dwa głosy – konieczność budowy muzeum lub przeznaczenie obiektu pod działalność komercyjną. W przypadku pierwszej perspektywy niewątpliwie byłyby wymagane znaczne nakłady finansowe, głównie z kasy lokalnych samorządów. W drugim przypadku – pytanie w co i kto miałby zainwestować na tym terenie oraz czy niniejsze propozycje znajdą akceptację ze strony konserwatora zabytków?

74 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Turystyka aktywna Turystyka piesza Teren Nadleśnictwa Gniezno przecinają trasy jedenastu turystycznych szlaków pieszych oznakowanych i utrzymywanych staraniem Oddziału PTTK Ziemi Gnieźnieńskiej oraz Nadleśnictwa Gniezno – są to:  szlak zielony: Słupca –Mieczownica –Powidz – Skorzęcin – leśnictwo Piłka –Gaj – leśnictwo Krzyżówka –Jankowo Dolne; długość 51,7 km  szlak zielony (Nad Wełną):Jankowo Dolne – Strzyżewo Kościelne –Mielno – Żerniki – Janowiec Wlkp.; długość 37 km  szlak zielony (Szlak Królewski): Skorzęcin – leśnictwo Piłka –Gaj –Jankowo Dolne PKP – Strzyżewo Kościelne –Mielno –Dziadkowo – długość 46,5 km  szlak niebieski (W poprzek doliny Wełny): Gniezno PKP –jezioro Winiary – Wełnica –Strzyżewo Kościelne; długość10,2 km  szlak czarny (Szlak Rekreacyjny): Skorzęcin PKS Plaża – leśnictwo Piłka – Skorzecin PKS Plaża; długość 9 km  szlak czarny: Giewartów – Mieczownica; długość 2 km  szlak żółty (Pamięci ofiar II wojny światowej): leśnictwo Jelonek – – leśnictwo Las Miejski –Pustachowo –Dalki –jezioro Jelonek –katedra – dworzec PKP; długość 14,4 km  szlak żółty: (im. H. Cegielskiego): Trzemeszno PKP –Kruchowo – Ławki – Gołąbki – Mielno – Kowalewo; długość 33 km  szlak czerwony: (Szlak Wyprawy Trzemeszeńskich Gimnazjalistów z 1863r.): Gniezno PKP – leśnictwo Jelonek – Kędzierzyn – leśnictwo Krzyżówka –Trzemeszno PKP –Wydartowo –Duszno; długość 34,2km  szlak czerwony: Lednogóra –Imiołki –Kłecko –Sokolniki – leśnictwo Nowaszyce – Mielno; długość 28,5 km.  szlak czerwony (Szlak Lednicki): Dziekanowice – Fałkowo –Pierzyska – Skiereszewo –Gniezno katedra –ul. św. Wojciecha – kościół pw. św. Jana – ul. Dąbrówki – ul. Wyszyńskiego – kościół pw. św. Michała –ul. Lecha – dworzec PKP; długość 22,2km.

Ścieżki edukacyjne  na terenie leśnictwa Zakrzewo – długość 7km, na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego. Ścieżka oznakowana jest liściem dębu. Przebiega od skrzyżowania

75 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

dróg Waliszewo - Dziećmiarki i Owieczki - Sławno, poprzez park w Dziećmiarkach, wieś Kamionek i leśnymi drogami wychodzi w miejscu początkowym. Ścieżka składa się z 21 przystanków dydaktycznych.  druga ścieżka prowadzi przez drzewostany leśnictwa Krzyżówka – na długości 2,6km prezentuje w przystępny sposób fazy rozwoju drzewostanu oraz uczy rozpoznawać rosnące w swoim naturalnym środowisku gatunki drzew, krzewów i runa leśnego.  na terenie leśnictw Nowaszyce i Kowalewko – możliwe jest tu zapoznanie się z wybranymi działami gospodarki leśnej, a także z krajowymi gatunkami drzew i krzewów.

Turystyka rowerowa Od 2011 roku prowadzone jest etapami zadanie dot. oznakowania szlaków rowerowych w powiecie gnieźnieńskim. W roku 2013 jest realizowany III etap wyznaczenia szlaków rowerowych. W roku 2011 Zarząd Powiatu Gnieźnieńskiego w wyniku otwartego konkursu ofert zlecił Gnieźnieńskiemu Klubowi Kolarstwa Górskiego „Przygotowanie koncepcji szlaków rowerowych w Powiecie Gnieźnieńskim”. Kolejnym etapem prac w roku 2012 było opracowanie dokumentacji technicznej oznakowania szlaków rowerowych, przygotowanej w oparciu o istniejącą już koncepcję. Na podstawie opracowanej dokumentacji technicznej w roku 2013 Zarząd Powiatu Gnieźnieńskiego ogłosił przetarg na oznakowanie szlaków rowerowych powiatu gnieźnieńskiego. Zadanie aktualnie realizuje firma Ludwik – Tur z Poznania. Jeszcze w roku 2013 zostaną oznakowane szlaki rowerowe na teranie powiatu gnieźnieńskiego poprzez: malowanie za pomocą szablonów, naklejanie gotowych elementów oraz zamontowanie tabliczek rowerowych. Wszystkie szlaki będą miały swój początek przy Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej (tam będzie stał główny drogowskaz rozjazdowy).

Projektowane szlaki:  Szlak czerwony: długość szlaku: 47,6 km. Przebieg szlaku: Gniezno Rynek – Obora – Dębnica – Dziećmiarki – Imiołki – Skrzetuszewo – Rybitwy – Lednogóra – Dziekanowice – Żydówko – Rzegnowo – Braciszewo – Piekary – Gniezno. Przebieg szlaku przez miasto Gniezno: Rynek – ul. Tumska – ul. J. Łaskiego – ul. Kłeckoska. Wariant I ul. Kłeckoska – ul. Żerniki. Wariant II ul. Powstańców Wielkopolskich. Szlak łącznikowy czerwony 2. Długość: 5 km. Przebieg: Obora – Strychowo – Rzegnowo.

76 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Szlak niebieski: długość szlaku: 65 km. Przebieg szlaku: Gniezno Rynek – Wierzbiczany – Kalina – Kujawki – Miaty – Ostrowite Prymasowskie – Raszewo – Piłka – Skorzęcin – Sokołowo – Gaj – Lubochnia – Wola Skorzęcka – Osiniec – Gniezno. Przebieg szlaku przez miasto Gniezno: wariant I - Rynek – Tumska – Jeziorna – Cierpięgi – Dalkowska – Warszawska – Witkowska – Starowiejska; wariant II - Rynek – Farna – Moniuszki – Chrobrego – Pocztowa – Konikowo – Al. Reymonta – Wierzbiczany. Szlak łącznikowy niebieski 2. Długość: 3,7 km. Przebieg: Kujawki – Lubochnia.  Szlak żółty: długość szlaku: 49 km. Przebieg szlaku: Gniezno Rynek – Skiereszewo – Mnichowo – Leśniewo – Przyborowo – Rakowo – Czerniejewo – Kąpiel – Nidom – Gębarzewo – Gniezno. Przebieg szlaku przez miasto Gniezno: Rynek – Tumska – Jeziorna – Cierpięgi. Wariant I - Dalkowska – Rzepichy – Cienista – Orzeszkowej. Wariant II - Dalkowska – Warszawska – Wrzesińska. Szlak łącznikowy żółty 2. Długość: 5 km. Przebieg: Pawłowo – Kosmowo.  Szlak zielony: długość szlaku: 45,2 km. Przebieg szlaku: Gniezno rynek – Pyszczynek – Obórka – Zdziechowo – Mączniki – Świątniki Wielkie – Dębłowo Królewskie – Mielno – Pytlewo – Wełnica – Róża – Gniezno. Przebieg szlaku przez miasto Gniezno: Rynek – Tumska –św. Wojciecha – św. Jana – Grzybowo. Wariant I - Łącznica – 3 Maja – Żwirki i Wigury – Park – Zamiejska – Wełnicka. Wariant II - Grzybowo – Rybna – Świętokrzyska – Żabia – Powstańców Wlkp. – Górna.  Szlak szary: długość szlaku: 58,9 km. Przebieg szlaku: Gniezno Rynek – Róża – Wełnica – Orchoł – Strzyżewo Kościelne – Łukaszewko – Smolary – Ławki – Ignalin – Duszno – Wydartowo – Folusz – Trzemeszno – Święte – Kujawki – Jankowo Dolne – Arkuszewo – Gniezno. Przebieg szlaku przez miasto Gniezno: wariant I - Rynek – Tumska – Św. Wojciecha – Św. Jana – Grzybowo – Łącznica – 3 Maja – Żwirki i Wigury – Gdańska – Winiary – Orcholska; wariant II Rynek – Farna – Moniuszki – Chrobrego – Pocztowa – Park – Parkowa – Matejki – Słowackiego – Kołłątaja – Wierzbiczany. Szlak łącznikowy szary 2. Długość: 7,1 km. Przebieg: Jankowo Dolne – Strzyżewo. Problemem w przypadku ww. wdrażanych szlaków rowerowych jest brak wyznaczenia dróg rowerowych na terenie miasta Gniezna. Pewne odcinki są fragmentarycznie oznakowane, bez większej logiki, bez kompleksowej strategii dla ruchu rowerowego w mieście. W centrum miasta jest wprowadzone ograniczenie prędkości 30 km/godz. Na pozostałych drogach rowerzyści muszą liczyć się z ograniczonym bezpieczeństwem .Ponadto, staraniem Związku

77 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Gmin Powidzkiego Parku Krajobrazowego wytyczono następujące trasy rowerowe: (nie wszystkie przebiegają przez powiat gnieźnieński, ale mogą być dodatkowa atrakcją turystyczną - przylegają do powiatu)  Dookoła jeziora Powidzkiego rozpoczyna się w Powidzu, Ostrowo Stare, Anastazewo, Skrzynka Mała, Lipnica, Kosewo, Giewartów, Kochowo, Polanowo i kończy się w Powidzu. Długość trasy 35 km, znaki to czarna sylwetka roweru z dwoma niebieskimi kropkami;  Dookoła jeziora Niedzięgiel ma swój początek przy OW Skorzęcin i wiedzie przez , Powidz, Charbin, Wiekowo, Skorzęcin, Skorzęcin Rybaki, do OW Skorzęcin. Długość trasy 25 km, znaki to czarna sylwetka roweru z dwiema żółtymi kropkami;  Urokliwe Doliny rozpoczyna się przy OW Skorzęcin i biegnie przez Skorzęcin Rybaki, Skorzęcin Wieś, Stary Gaj, Gaj Żeleźnicę, Gaj Brzozówkę, Ostrowite Prymasowskie, Raszewo, Kinno, Skubarczewo, Piłkę do węzła znaków przy OW Skorzęcin. Długość trasy 29 km, znaki to czarna sylwetka roweru z dwiema fioletowymi kropkami;  Leśny Ring rozpoczyna się w Wylatkowie, Zielątkowo – Gruby Dąb, , Hutka, Wylatkowo. Długość trasy 16 km, znaki logo roweru z dwiema zielonymi kropkami;  Wielka Orchowska wiedzie przez następujące miejscowości: Orchowo Górne, Wólka Orchowska, Linówiec, Mlecze, Suszewo, Osówiec, Szydłówiec, Gruby Dąb, leśniczówka i muzeum Głucha Puszcza, Gałczynek, Skubarczewo, Piłka, Kinno, Słowikowo, Rękawczyn, Myślątkowo, Orchowo Dolne. Długość trasy 50 km, znaki logo roweru z dwiema czerwonymi kropkami;  Cztery Jeziora -Wilczogóra, Wilczyn, Mrówki, Świętne, Suszewo, Osówiec, Szydłówiec, Anastazewo, Tręby Stare, Zygmuntowo, Wilczyn, Wilczogóra. Długość trasy 30 km, znaki logo roweru z dwiema czarnymi kropkami.  Na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego znajdują się także końcowe odcinki rowerowych tras łącznikowych wiodących przez tereny Puszczy Zielonki. Ich pomysłodawcą i wykonawcą jest Związek Międzygminny Puszcza Zielonka. Są to dwie trasy rowerowe:  trasa nr 3 (R-3): Murowana Goślina –Zielonka – Krześlice – Węglewo –Skrzetuszewo –Imiołki (Brama III Tysiąclecia) o długości 25,9 km;

78 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 trasa nr 8 (R-8): Dąbrówka Kościelna – Pawłowo Skockie –Rybno Wielkie – Kiszkowo –Skrzetuszewo – Imiołki (Brama III Tysiąclecia) o długości 29,6 km  Szlak rowerowy EuroVelo - szlak ten stanowi końcowy etap trasy rowerowej z Poznania do Gniezna. Szlak oznaczony sylwetką czarnego roweru na białym tle. Jego długość na terenie powiatu gnieźnieńskiego wynosi 22,9 km. Z parkingu w Moraczewie z malowniczymi wiatrakami wzdłuż szosy w kierunku Gniezna, docieramy do Lednogóry (2,6km). Przejeżdżamy następnie do Dziekanowic (5,7km) i dalej do Żydówka (9,9 km). Stamtąd do kolejnych wsi - Rzegnowa (14,1 km) i Braciszewa (15,1 km). Dalej wjeżdżamy do Gniezna ul. Kłeckowską, kierując się za znakami do jego centrum (22,9km). Opuszczając Gniezno trasa mija następujące miejscowości: Róża – Orchoł – Strzyżewo Kościelne – Kozłowo –Kozłówko –Rudki –Trzemeszno –Niewolno –Kruchowo –Wydartowo –Izdby. Długość całej trasy wynosi 63 kilometry. Na terenie powiatu są organizowane rajdy rowerowe. Od wielu lat Polski Klub Ekologiczny Koło w Gnieźnie organizuje następujące rajdy:  w czerwcu z okazji Międzynarodowego dnia bez Samochodu i Światowego Dnia Ochrony Środowiska  z okazji Europejskiego Dnia bez Samochodu (od kilku lat wrześniowe rajdy organizuje Urząd Miejski w Gnieźnie) - aktywizacja społeczności lokalnej poprzez propagowanie rozwoju turystyki i krajoznawstwa, promowanie zdrowego trybu życia, rodzinnej turystyki rowerowej, aktywnych form wypoczynku i roweru jako środka komunikacji.

Turystyka wodna Akweny wodne Powiat Gniezno to obszar niezwykle bogaty przyrodniczo. Między wielkimi kompleksami leśnymi i obszarami rolniczymi, rozciągają się liczne jeziora, rzeki i cieki wodne. Tak ukształtowany obszar stanowi doskonałe miejsce do uprawiania wszelkiego rodzaju turystyki wodnej. Jednym z najbardziej znanych jezior powiatu gnieźnieńskiego jest Jezioro Lednickie, leżące na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego. Największym jeziorem powiatu gnieźnieńskiego jest Jezioro Niedzięgiel, niedaleko wsi Skorzęcin w Gminie Witkowo, nad którego brzegiem funkcjonuje znany w całej Wielkopolsce i nie tylko, ośrodek sportowo- rekreacyjny. Z Jeziorem Niedzięgiel sąsiaduje niewielkie Jezioro Białe, które wybrać mogą np. unikający hałasu wędkarze, natomiast zaledwie kilka kilometrów dalej, na terenie

79 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego administracyjnie należącym już do Powiatu Słupeckiego, znajduje się Jezioro Powidzkie. Jest ono bardzo licznie odwiedzane przez miłośników różnorodnych sportów wodnych: żeglarzy, nurków, windserferów itp.

Kajakiem  szlak rzeki Noteć Zachodnia (Kwieciszewnica) –rozpoczyna się w Skorzęcinie, dalej na północ jeziora Białego, skąd wypływa Noteć Zach. Mijając jeziora Piłka, Skubarczewo, - 153 - Słowikowskie, Kamienieckie szlak prowadzi do jeziora Pakoskiego. Trasa ta należy do łatwych i dostępnych dla początkujących. Długość szlaku 54 km.  szlak rzeki Wełna zaliczany jest do najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Przy wysokim stanie wody można go rozpocząć na jeziorze Wierzbiczańskim, płynąc na północ przez jeziora Jankowskie, Strzyżewskie, Piotrowskie, Ławiczno, Biskupiec, Zioło, Rogowskie dociera do Wągrowca, skąd dalej prowadzi do Obornik Wlkp., gdzie zasila Wartę. Poza możliwościami uprawiania turystyki kajakowej na szlakach rzecznych możliwe jest także kajakowanie po akwenach większych jezior:  Powidzkiego,  Niedzięgiel,  Lednickiego,  Kłeckiego .

Żaglówką Żeglarstwo jest jednym z najbardziej popularnych sportów wodnych, przyciągającym rokrocznie coraz więcej osób. Także w powiecie gnieźnieńskim coraz więcej osób wybiera „wakacje pod żaglami”, tym bardziej, że teren ten dysponuje pięknymi i idealnie nadającymi się do tego akwenami. Od 2000 roku nad Jeziorem Kłeckim znajduje się pierwsza z prawdziwego zdarzenia w gminie - i jedna z najlepiej zorganizowanych oraz obleganych w powiecie gnieźnieńskim – prywatna Przystań Żeglarska „Korsarz”. Co roku, na tym blisko 180 ha akwenie, organizowanych jest wiele amatorskich zawodów dla miłośników sportów wodnych. Powiat gnieźnieński może się także pochwalić innym cudownym miejscem do żeglowania – Ośrodkiem Wypoczynkowym w Skorzęcinie. Położona między jeziorami Białym i Niedzięgiel miejscowość od dawna jest ostoją miłośników sportów wodnych, którzy mają do dyspozycji wszystko to, czego potrzebują. Przyjeżdżają tu także ci, którzy chcą

80 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego spróbować swoich sił w regatach takich jak np. Mistrzostwa Polski Jachtów Żaglowych. W ostatnim okresie coraz popularniejsze wśród żeglarzy staje się także Jezioro Popielewskie w gminie Trzemeszno. Dzięki zaangażowaniu wielu osób na tym akwenie – o powierzchni 308 hektarów – powoli odradzają się sporty wodne. Warto podkreślić, że Jezioro Popielewskie to najgłębsze jezioro Wielkopolski – głębokość dochodzi tu do 47 metrów.

Turystyka konna Powiat gnieźnieński ze względu na liczne walory przyrodnicze: jeziora otoczone lasami, polne bezdroża, stwarza doskonałe warunki do uprawiania jeździectwa. Nie brakuje na terenie powiatu lokalnych ośrodków jeździeckich, jak i małych prywatnych stajni na tak zwany własny użytek. Państwowe Stado Ogierów w Gnieźnie liczy sobie ponad 100 lat. W powiecie gnieźnieńskim każdego roku odbywa się kilka konkursów konnych w skokach przez przeszkody. Najbardziej znane i propagowane są te organizowane przez Stado Ogierów w Gnieźnie przy ul. Kłeckoskiej. Raz w miesiącu odbywa się Jeździecki Puchar Gniezna w skokach przez przeszkody. W klasie rasy Wielkopolskiej, na terenie Krajowego Stada Ogierów w Gnieźnie w miesiącu maju kilkadziesiąt koni rywalizuje o miano najładniejszego ogiera i najładniejszej klaczy. Imprezie towarzyszą pokazy skoków przez przeszkody oraz prezentacja zaprzęgów. Podobną imprezą, organizowaną również w tym samym miejscu w maju przez Polski Związek Hodowców Koni, jest premiowanie źrebiąt rocznych i dwuletnich. W powiecie gnieźnieńskim nie brak jest okazji, aby podziwiać konie na różnego typu imprezach. Powszechnie znane święto organizowane przez koniarzy na zakończenie sezonu zwane jest hubertusem i odbywa się w okolicach 3 listopada.

Miejsca noclegowe W powiecie gnieźnieńskim według GUS liczba obiektów noclegowych w latach 2002-2008 spadała (z 61 do 48 obiektów) i dopiero od 2008 roku pomału wzrasta i w 2012 wyniosła 52 obiektów. Liczba turystów z polski wzrosła w ostatnich dwóch latach (obecnie 80.332), co może świadczyć o lepszej promocji naszego regionu. Gorzej wygląda sprawa turystów z zagranicy, liczba cały czas spada. W 2002 roku wynosiła 10.058, a w 2012 prawie o połowę mniej – 5.734. Należy poprawić promocję powiatu za granicą. Baza noclegowa (hotele, motele, pensjonaty) ciągle rośnie i przyciąga coraz więcej odwiedzających z polski. Przez ostatnie 10 lat przybyły 4 nowe hotele, 1 motel i na okres 1 roku pojawił się pensjonat, w 2009 roku. Liczba odwiedzających przez ostanie lata dość mocno się wahała od

81 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

27.218 odwiedzających w 2002 roku do 48.133 w 2012 roku. Z turystami zagranicznymi jest już nieco gorzej. Od 2002 roku ich liczba zmalała prawie o 50%. Baza noclegowa (schroniska, ośrodki wczasowe, ośrodki szkoleniowo wypoczynkowe) ma się już gorzej. W ostatnich latach pozostało tylko jedno schronisko, a ośrodki wczasowe z roku na rok zmniejszają swoją liczbę oferując mniejszą liczbę miejsc noclegowych. W przypadku kempingów i pól biwakowych nie występują wzrosty lub spadki odwiedzających. Natomiast zmniejszyła się liczba obiektów. W 2002 roku istniały po 2 kempingi i pola biwakowe. W 2003 roku zostało zlikwidowane jedno pole i jeden kemping.

Turystyczne obiekty noclegowe 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ogółem obiekty ogółem ob. 61 59 51 51 48 49 50 53 52 52

miejsca

noclegowe m-ca

3126 2604 3075 3092 3147 2842 3180 3077 2954 ogółem VII 3175

korzystający z

noclegów osoba

66930 64416 67731 72950 72546 69881 73104 78265 80332 ogółem I-XII 73117 korzystający z

noclegów

turyści osoba 58

8248 6904 6496 5368 5520 4228 4904 4632 5734 zagraniczni I- 100 XII wynajęte pokoje

turystom

zagranicznym I- -

8430 7876 7411 6432 6886 5842 7050 7364 8109 XII w obiektach 8704 hotelowych hotele obiekty ogółem ob. 10 10 10 10 10 10 11 13 14 14 VII miejsca m-ca 550 660 637 664 692 702 781 873 905 876

82 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego noclegowe ogółem VII

korzystający z

noclegów osoba

35730 36484 35988 40864 39937 45075 47450 50666 48133 ogółem I-XII 27218 korzystający z

noclegów

turyści osoba

767

7677 6153 5776 4892 5039 3873 4546 4326 4 zagraniczni I- 9416 XII

wynajęte pokoje

ogółem I-XII w -

obiektach

26719 34101 35426 33681 36901 40405 44362 51398 57960 57925 hotelowych wynajęte pokoje

turystom

zagranicznym I- -

8024 7317 6915 6198 6671 5627 6915 7182 7516 XII w obiektach 8704 hotelowych pokoje ogółem - 283 332 311 325 348 328 360 404 417 401 VII pokoje z własną łazienką i WC - 258 287 281 296 319 299 340 386 399 396 VII motele obiekty ogółem ob. 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 VII miejsca noclegowe m-ca 0 0 0 0 0 0 0 0 43 43 ogółem VII miejsca noclegowe m-ca 0 0 0 0 0 0 0 0 43 43 całoroczne VII

83 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego korzystający z noclegów osoba 0 0 0 0 0 0 0 0 1173 2787 ogółem I-XII korzystający z noclegów turyści osoba 0 0 0 0 0 0 0 0 79 533 zagraniczni I- XII wynajęte pokoje ogółem I-XII w - 0 0 0 0 0 0 0 0 962 2261 obiektach hotelowych wynajęte pokoje turystom zagranicznym I- - 0 0 0 0 0 0 0 0 118 522 XII w obiektach hotelowych pokoje ogółem - 0 0 0 0 0 0 0 0 19 19 VII pokoje z własną łazienką i WC - 0 0 0 0 0 0 0 0 8 10 VII pensjonaty obiekty ogółem ob. 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 VII miejsca noclegowe m-ca 0 0 0 0 0 0 12 0 0 0 ogółem VII miejsca noclegowe m-ca 0 0 0 0 0 0 12 0 0 0 całoroczne VII korzystający z osoba 0 0 0 0 0 0 30 0 0 0 noclegów

84 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ogółem I-XII wynajęte pokoje ogółem I-XII w - 0 0 0 0 0 0 21 0 0 0 obiektach hotelowych pokoje ogółem - 0 0 0 0 0 0 6 0 0 0 VII pokoje z własną łazienką i WC - 0 0 0 0 0 0 6 0 0 0 VII szkolne schroniska młodzieżowe obiekty ogółem ob. - 3 1 2 2 2 1 1 1 1 VII miejsca noclegowe m-ca - 143 44 121 121 121 77 77 77 77 ogółem VII miejsca noclegowe m-ca - 121 44 121 121 121 77 77 77 77 całoroczne VII

korzystający z

noclegów osoba -

1893 2557 3924 1711 1233 1567 1197 1250 ogółem I-XII 2781 korzystający z noclegów turyści osoba - 6 11 60 51 5 0 65 1 7 zagraniczni I- XII ośrodki wczasowe obiekty ogółem ob. 28 27 25 23 21 22 21 21 17 17 VII

miejsca

noclegowe m-ca

962 969

1360 1119 1143 1017 1016 1119 1071 ogółem VII 1214

85 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego miejsca noclegowe m-ca 200 200 126 116 116 132 120 42 42 42 całoroczne VII

korzystający z

noclegów osoba 87

96 8565 9375 8705

10404 13589 13726 12523 10187 ogółem I-XII 10233 korzystający z noclegów turyści osoba 5 5 0 2 34 0 0 3 15 42 zagraniczni I- XII zespoły domków turystycznych obiekty ogółem ob. 6 5 3 4 4 5 5 6 7 6 VII miejsca noclegowe m-ca 348 267 50 243 371 429 212 445 359 245 ogółem VII

korzystający z

noclegów osoba

299 653

4725 1544 3703 3584 3948 2519 2446 ogółem I-XII 7221 korzystający z noclegów turyści osoba 0 0 0 1 18 32 0 0 0 0 zagraniczni I- XII

udzielone

noclegi ogółem - 49

1184 8989 2875 7420

17160 174 20529 15558 12068 I-XII 24960 kempingi obiekty ogółem ob. 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 VII miejsca m-ca 521 420 420 420 420 420 420 420 420 420 noclegowe

86 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ogółem VII

korzystający z

noclegów osoba

8284 9344 8724 6632 8536 6239 7311 9427 10458 ogółem I-XII 11875 korzystający z noclegów turyści osoba 116 0 0 0 51 6 59 31 13 38 zagraniczni I- XII

udzielone

noclegi ogółem -

18778 20605 17644 14422 23995 17057 13600 15101 18976 I-XII 28849 pola biwakowe obiekty ogółem ob. 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 VII Miejsca noclegowe m-ca 80 50 50 200 200 200 50 50 50 50 ogółem VII korzystający z noclegów osoba 69 50 67 80 15 95 110 61 62 78 ogółem I-XII

udzielone

noclegi ogółem -

7113 7070 5601 4806 4498 4953 7407 6503 5204 I-XII 8938

Na turystycznej stronie internetowej powiatu gnieźnieńskiego www.tupowstalapolska.pl firmy związane z turystyką maja możliwość promocji w zakresie przestawienia oferty i podania namiarów kontaktowych. Aktualnie na ww. stronie znajduje się oferta:  hotele: 12 z Gniezna, 1 z gminy Gniezno, 2 z gminy Trzemeszno, 1 z gminy Witkowo i 2 z gminy Łubowo;  2 internaty z Gniezna,  1 schronisko z Gniezna,  1 ośrodek wypoczynkowy z Gniezna i 3 z gminy Witkowo,

87 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 1 centrum szkoleniowe z gminy Trzemeszno;  gospodarstwa agroturystyczne: 3 z Gniezna, 8 z gminy Łubowo, 2 z gminy Mieleszyn, 2 z gminy Kiszkowo, 6 z gminy Łubowo, 2 z gminy Trzemeszno, 1 z gminy Czerniejewo i 4 z gminy Kłecko; 1 stanica z gminy Witkowo;  restauracje: 20 z Gniezna, 1 z gminy Łubowo, 1 z gminy Kłecko, 2 z gminy Trzemeszno, 1 z gminy Czerniejewo, 2 z gminy Witkowo;  dworki i pałace: 1 z Gniezna, 2 z gminy Czerniejewo, 1 z gminy Kłecko,  bary: 12 barów z Gniezna i 17 barów szybkiej obsługi z Gniezna oraz 1 z gminy Trzemeszno;  kawiarnie: 4 kawiarnie z Gniezna;.

Obsługa ruchu turystycznego Informację turystyczną można uzyskać w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej w Gnieźnie, na Rynku 14. PCIT jest utrzymywane przez Powiat Gnieźnieński oraz Miasto Gniezno. Turyści (z kraju i z zagranicy) znajdują tam profesjonalną obsługę, w tym wyczerpujące i szczegółowe informacje o bazie noclegowej, hotelowej, campingowej i agroturystycznej głównie w naszym regionie, na Szlaku Piastowskim, czy w Wielkopolsce. Aby ułatwić turyście podróż po historycznych zakątkach Szlaku Piastowskiego, PCIT posiada przykładowe plany wycieczek po Szlaku Piastowskim. Zawierają one jedynie przykładowe trasy zwiedzania, które mogą być dowolnie modyfikowane i wykorzystywane dla potrzeb organizacji wycieczki. Mają pomóc w ułożeniu własnego planu podróży po Szlaku Piastowskim. W PCIT przez cały rok można zaopatrzyć się w materiały promocyjne dotyczące nie tylko miasta Gniezna, ale także całego powiatu gnieźnieńskiego oraz Wielkopolski. W sezonie PCIT jest dostępny przez 7 dni w tygodniu. Biuro od początku swojego istnienia zajmuje się również profesjonalną obsługą turystów na terenie powiatu jak i Szlaku Piastowskiego. PCIT oferuje usługi przewodnickie po całym Szlaku Piastowskim w kilku językach: angielskim, niemieckim, włoskim, hiszpańskim, rosyjskim czy francuskim. Oprócz tego wykwalifikowana kadra pracowników pomaga turystom zorganizować swój pobyt w naszym regionie poprzez pomoc w znalezieniu noclegów, gastronomi i wszelkich niezbędnych do miłego pobytu atrakcji. PCIT w swoim biurze oferuje zarówno szereg bezpłatnych materiałów promocyjnych nt. regionu jak i bardziej rozbudowanych publikacji płatnych. W biurze turysta nieodpłatnie może także skorzystać z dostępu do Internetu na specjalnie ku temu przygotowanym stanowisku komputerowym – jest to w tej chwili jedyne miejsce w Gnieźnie gdzie można skorzystać z takiej usługi. Od zeszłego roku w biurze PCIT

88 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego można również bezpłatnie skorzystać z wewnętrznego Infokiosku, który w kilku językach prezentuje najważniejsze informację o atrakcjach turystycznych regionu ale także całej Polski. Od dwóch lat przewodnicy współpracujący z PCIT wyszli z inicjatywą darmowego pokazywania miasta i Szlaku Piastowskiego turystom jak i mieszkańcom. Raz w miesiącu inny przewodnik oprowadza i pokazuje inne obiekty w Gnieźnie, powiecie czy na Szlaku Piastowskim – akcja cieszy się sporym powodzeniem i średnio w każdym spotkaniu uczestniczy od kilkudziesięciu do stu osób. Oprowadzenie przez przewodników - „a vista” bez wcześniejszego zamówienia na życzenie indywidualnego turysty jest możliwe w następujących obiektach na Szlaku Piastowskim w obrębie powiatu gnieźnieńskiego: Lubiń, Grzybowo, Gniezno – Katedra, Gniezno - Muzeum Archidiecezjalne, Gniezno – Muzeum PPP. Na wcześniejsze zamówienie oprowadzanie jest możliwe w następujących obiektach: Muzeum PP na Lednicy (oba obiekty), Giecz (oba obiekty). Istnieje dostępność usług przewodnickich w różnych językach obcych. Obiekty, w których nie ma oferty oprowadzania, także na zamówienie to kościół Franciszkanów w Gnieźnie.

Badanie ruchu turystycznego Raport dot. zagadnień turystycznych wsparto badaniami Firmy BioStat Sp. J. z Rybnika - zawartymi w opracowaniu „Badanie ruchu turystycznego w Wielkopolsce w roku 2011 i 2013 - wielkość, struktura oraz ocena jakości usług turystycznych i określenie turystycznego wizerunku Wielkopolski” wykonanymi na zlecenie Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej. Uczestnikami badań byli mieszkańcy następujących województw: mazowieckiego, dolnośląskiego, śląskiego, pomorskiego, łódzkiego oraz wielkopolskiego przeprowadzonych w ich stolicach tj.: Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Łódź oraz Poznań. Respondenci spełniali następujące kryteria: byli w wieku 25 – 55 lat, byli zainteresowani spędzaniem urlopu w Polsce a także spędzili w ostatnich trzech latach przynajmniej jeden urlop w Polsce, jednak nie w Wielkopolsce. Pytania dot. głównych czynników zniechęcających do spędzania urlopu w Wielkopolsce oraz skuteczności działań promocyjnych. Z odpowiedzi wynikało, że Wielkopolska pod względem oferty turystycznej wypada średnio na tle kraju, gdyż brakuje tu takich walorów przyrodniczych jak np. w górach i atrakcji porównywalnych z nadmorskimi. Wielkopolska ma szansę odnaleźć swoją unikatowość. Wielkopolskę kojarzymy przede wszystkim z dużą liczbą terenów zielonych, występuje tu sporo czystych jezior. Wielkopolska najczęściej kojarzy się z koziołkami na poznańskim ratuszu, Maltą z jej zawodami sportowymi oraz z targami poznańskimi. Często pojawiającymi się skojarzeniami były również Zamek w Kórniku z jego Białą Damą, Gniezno, gwara i pyry. Bywają stwierdzenia

89 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego turystów „…Mi się wydaje, że jeśli bym jechał - to gdzieś do Gniezna, grody obejrzeć, jakiś gród Mieszka…”. Pozostałe skojarzenia można podzielić na kilka grup: kulinaria (gzik, rogale marcińskie), architektura (katedra poznańska, stary rynek, katedra gnieźnieńska), osoby (Mieszko, Chrobry, Paderewski, Raczyński, Grobelny, Feldman i Smoleń), wydarzenia historyczne (Zjazd Gnieźnieński, powstanie wielkopolskie, strajk dzieci we Wrześni), inne (przyroda, oszczędność, opowieści Starego Marycha), Lednicki Park Krajobrazowy (spotkania młodzieży katolickiej).

Wnioski  duża ilości zabytków, atrakcji turystycznych oraz terenów rekreacyjnych

 znaczne walory historyczne Gniezna i powiatu

 Gniezno – Pierwsza Stolica Polski, powszechnie kojarzone z początkami państwowości polskiej, Chrzest Polski, siedzibą prymasów, Wzgórzem Lecha

 zdefiniowanie powiatu jako miejsca, gdzie powstała Polska

 dobrze rozwinięta baza noclegowo – gastronomiczna

 dogodne położenie względem Poznania

 Skorzęcin i Jezioro Niedzięgiel najatrakcyjniejsze rejony pod względem turystyki i rekreacji w Wielkopolsce

 mocno ukierunkowany rodzaj dominującej turystyki – turystyka kulturowa

 dobrze działająca Informacja Turystyczna

 zintegrowany system informacji turystycznej – 44 tablice w 3 wersjach językowych

 kreowanie marki powiatu, przyjęty i wdrożony system identyfikacji

 pozyskanie środków unijnych na realizację projektów o charakterze turystycznym

 przyjęta w praktyce długofalowa wizja działań promocyjnych powiatu

 realizacja wdrażania systemu szlaków rowerowych (brak dróg rowerowych i wypożyczalni rowerów)

 odpowiednia liczba przewodników turystycznych

 aktywna działalność sektora pozarządowego w zakresie turystyki i rekreacji

 stała organizacja kilku imprez kulturalnych

 rozwijająca się oferta edukacyjna muzeów

90 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 brak lokalnego touroperatora

 brak pakietów turystycznych – brak chęci współpracy branży

 brak odpowiednio przygotowanych miejsc noclegowych o niskim standardzie,

 brak obiektów rangi światowej znajdujących się liście obiektów UNESCO

 zły stan dróg, szczególnie lokalnych

 słabo rozwinięta infrastruktura służąca do uprawiania sportów wodnych

 brak infrastruktury do uprawiania kajakarstwa

 słabe uzbrojenie terenów pod inwestycje turystyczne

 niedostosowana do potrzeb turystów komunikacja zbiorowa

 brak pomysłu i środków finansowych co do ewentualnego zagospodarowania terenu byłej parowozowni

 duże potrzeby inwestycyjne Gnieźnieńskiej Kolejki Wąskotorowej

 brak rozwiązań infrastrukturalnych w zakresie potrzeb osób niepełnosprawnych

 mała liczba miejsc parkingowych

 opuszczenie Gniezna przez turystów zaraz pod zwiedzeniu Katedry

 dominująca turystyka tranzytowa (tzw. turystyka jednego dnia)

 brak pól namiotowych i campingowych o odpowiednim standardzie

 niedostosowana do potrzeb turystów komunikacja zbiorowa

 brak estetyki w Gnieźnie (m.in. elewacje zewnętrzne budynków, opustoszałe lokale, brak dbałości o tereny zielone, szczególnie przy pasach drogowych)

 brak powiązań i koordynacji między organizatorami wydarzeń

 niska świadomość roli turystyki w rozwoju gospodarczym wśród mieszkańców

Kultura Biblioteki Powiat realizuje statutowe działania związane z prowadzeniem publicznej biblioteki powiatowej na mocy porozumienia (podpisywanego na jeden rok) z Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy Kłecko. Coroczna dotacja na prowadzenie zadań biblioteki powiatowej wynosi 50 000 zł. Na terenie powiatu znajduje się 10 bibliotek miejskich i gminnych (bez filii

91 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego innych bibliotek jak np. biblioteki pedagogicznej w Poznaniu). Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna posiada 11 852 czytelników - 17,27 na 100 mieszkańców; Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Kłecko ma 1 210 czytelników – 15,77 na 100 mieszkańców. W bibliotekach publicznych powiatu gnieźnieńskiego liczba czytelników w poszczególnych bibliotekach (szczególnie w tych mniejszych) stopniowo zmniejsza się, spowodowane to jest niewystarczającą ofertą nowości wydawniczych, która przyciągałyby do bibliotek nowych jak i obecnych czytelników. Pomimo, że biblioteki z naszego terenu na zakup książek przeznaczają maksymalnie możliwe środki finansowe, jak również większość korzysta z corocznego Programu Biblioteki Narodowej p.n. „Zakup nowości wydawniczych do bibliotek” to i tak są one niewystarczające, aby zaspokoić potrzeby czytelnicze osób (w różnym wieku i o różnych zainteresowaniach) odwiedzających biblioteki. Większość bibliotek co roku przeznacza na zakup nowości te same kwoty, przy wzrastających cenach książek należałoby zwiększyć środki finansowe w celu zainteresowania ofertą książkową potencjalnie nowych czytelników oraz zapewnić stały dostęp do nowości obecnym czytelnikom. W latach 2002 -2011 liczba bibliotek zmniejszyła się z 24 do 21, co za tym idzie zmniejszyła się również ilość czytelników z 26.147 do 21.688 tj. o 17,05%. Z danych wynika, że mimo wszystko coraz mniej ludzi czyta, w erze komputerów większość korzysta z Internetu. Książki stają się mniej popularne a zastępowane są e-bookami co widoczne jest to przy spadku wypożyczeń księgozbiorów w ciągu dziesięciu lat zmniejszyła się o 34.430 wypożyczonych książek.

lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 biblioteki i 24 24 24 24 22 21 21 21 21 21

filie

czytelnicy w

ciągu roku

26147 26203 26235 25656 24288 22423 21640 20770 21056 21688

wypożyczenia

księgozbioru 096

505277 503500 477061 451151 422750 443 452403 455365 458184 na zewnątrz 492614

92 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Sale i widownie W powiecie gnieźnieńskim obecnie znajduje się jedno kino z 3 salami i 341 miejscami na widowni dostosowane jest dla osób niepełnosprawnych. Liczba seansów w ciągu 10 - lat znacząco wzrosła o 490,27% w stosunku do 2002roku. Najwięcej wyświetlonych seansów 7.077 było w roku 2008, gdzie istniały dwa kina. Statystyki wykazują, że w roku 2002 seanse obejrzało 14.037 widzów, a w roku 2012 do kina przyszło 97.819 widzów i był to wzrost o 596,87%.

lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ogółem 1 1 1 1 2 2 2 1 1 1 1

sale 1 1 1 1 3 3 4 3 3 3 3 miejsca na 217 204 204 204 474 474 544 340 340 340 341 widowni seanse 781 1008 1035 867 3924 6564 7077 6019 5430 5398 4610

ogółem

widzowie

ogółem 176

14037 22 36967 15457 56649 91405 95353 97819

110763 103530 129914

Muzea W 2012 roku w powiecie były 3 muzea tzn. o jedno mniej niż w latach poprzednich. W roku 2011 odnotowano bardzo dużą zwyżkę odwiedzających do 557.013 osób natomiast w 2012 roku było ich tylko 137.428 a w latach ubiegłych nie przekroczył 250 tys. gości zwiedzających. Zadać należy sobie pytanie co było tego powodem? Powiat gnieźnieński jest powiatem z wielkimi tradycjami „Tu powstała Polska" a pomimo to zauważyć można znaczny spadek odwiedzających. Z danych wynika, że obecnie turyści nie są zainteresowani wystawami, lub muzea nie mają co zaoferować. Mimo dużej ilości (421) imprez oświatowych w muzeach 2012 roku nie miało to wpływu na ilość zwiedzających. W roku 2012 zorganizowano 209 warsztatów tj. o 127,17 % więcej niż w roku 2011. Odwrotna - spadkowa sytuacja jest związana z lekcjami i zajęciami gdzie nastąpił spadek w stosunku do roku 2011 o 32,27%.

93 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 muzea łącznie z 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 oddziałami

oddziały 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

zwiedzający muzea

i oddziały

149083 166116 159632 157829 209821 245930 232432 211538 182819 557013 137428

Imprezy oświatowe 85 91 161 144 172 207 139 129 - - - w muzeach odczyty 8 3 2 9 13 16 30 11 - - - odczyty/prelekcje/sp ------22 22 33 otkania seanse filmowe 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 3 koncerty 4 6 11 11 19 13 12 21 0 0 1 konkursy ------2 3 1 warsztaty ------91 92 209 imprezy plenerowe ------29 38 17 lekcje zajęcia 73 82 148 124 140 176 95 97 196 220 149 sesje i seminaria ------3 4 8 naukowe/sympozja

Instytucje kulturalne Na terenie Powiatu Gnieźnieńskiego działają następujące instytucje kulturalne w Gnieźnie  Centrum Kultury „Scena to dziwna”  Miejski Ośrodek Kultury w Gnieźnie  Teatr im. A. Fredry  Kino Helios  Muzeum Początków Państwa Polskiego  Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna  Biblioteka Pedagogiczna

94 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego a także fundacje, stowarzyszenia i kluby  Klub Dyskusji o Książce (organizacja spotkań z książką)  Klub Muzyczny Młyn (organizacja koncertów)  Jazz Club AMOK (organizacja koncertów jazzowych)  Hotel Atelier (organizacja koncertów jazzowych)  Stowarzyszenie Światowid w Łubowie (organizacja imprez, biesiad, festiwali, targów)  Gnieźnieńskie Stowarzyszenie Konfraternia Teatralna (organizacja przeglądów teatralnych, wystaw)  Gnieźnieński Uniwersytet Trzeciego Wieku (organizacja wykładów, sekcji np. zespół teatralny, sekcja fotograficzna, rękodzieło artystyczne)  Stowarzyszenie p.n. Ośla Ławka (organizacja wykładów, koncertów itp.)  Fundacja MURY (organizacja koncertów, wystaw itp.) w gminach  Biblioteka Publiczna Gminy Kiszkowo  Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Kłecku  Dom Kultury w Łubowie  Gminny Ośrodek Kultury w Niechanowie  Dom Kultury w Trzemesznie  Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Witkowie

Centrum Kultury „Scena to dziwna” Centrum Kultury „Scena to dziwna” (eSTeDe) działa od 2009 roku (remonty) i obecnie dysponuje parterem i piwnicami w budynku o łącznej powierzchni 1 240 m², w którym znajdują się min. pomieszczenia pracowni, studio nagrań, sale prób i sala widowiskowa. Ponadto eSTeDe dysponuje placem ze ścieżkami spacerowymi oraz gruntem, na którym znajduje się m.in. amfiteatr i Ogród Wyobraźni. Górę budynku zajmuje Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 2. W Centrum Kultury „Scena to dziwna” działały na przestrzeni od 2009 roku do dziś sceny i pracownie (np. sekcje muzyczne tzw.„Akademia Rocka”, w której skład wchodzą – sekcja gitary klasycznej, gitary elektrycznej i perkusji; warsztaty taneczne dla dzieci: salsa, taniec towarzyski, zumba, capoeira, street dance i break dance; cztery teatry: Teatr Dramat, Kabaret im. dra Frankensteina, Muzyczna Scena od Podstaw oraz Teatr dla dzieci; warsztaty plastyczne) w następujących niżej wymienionych ilościach. Stałe sceny i pracownie tworząc codzienną ofertę zajmują sporo miejsca w działalności Centrum Kultury. Ponadto w eSTeDe swoje miejsce ma Orkiestra Powiatu Gnieźnieńskiego oraz Chór

95 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Mieszany „Metrum” i zespół wokalny „Ad Libitum”. Po otwarciu eSTeDe reaktywował się zespół Fan-Art a w 2012 r. zespół ludowy, który wcześniej nazywał się „Gnieźnianie”. Obecnie eSTeDe posiada ekskluzywną ofertę muzyczną, na którą składają się warsztaty perkusyjne, doskonalenia gry na gitarze basowej oraz gitarze klasycznej i elektrycznej.

Liczba prób Liczba scen i Liczba Rok Orkiestra, chór, kwartet różnych pracowni uczestników zespołów muz. 2009 17 1 200 2010 28 1 11 350 2011 21 1 6 550 2012 22 3 11 600 2013 23 3 6 600

W ciągu 4 lat działalności w Centrum Kultury „Scena to dziwna” działało wiele różnorodnych scen i pracowni. Sceny i pracownie początkowo były zmieniane, gdyż chciano osiągnąć najatrakcyjniejszą ofertę dla mieszkańców, odrzucając tym samym te sekcje, które nie cieszyły się popularnością. W tej chwili jest pewność, że proponowane zajęcia są pożądane, co widać po rosnącej liczbie uczestników. Gdyby w Centrum Kultury było więcej pomieszczeń i środków przeznaczonych na sekcje to na pewno ich ilość by wzrosła, czyniąc tym samych jeszcze ciekawszą ofertę. Zbyt mała ilość sal jest sporym problemem. W poprzednich latach była większa ilość zespołów, lecz należy zwrócić uwagę, że ich próby nie odbywały się jednocześnie (zespoły zmieniały się kilka razy w roku). W tej chwili w eSTeDe są już stałe zespoły, dlatego należy pomyśleć o nowym sprzęcie muzycznym w sali prób, a także dla sekcji muzycznych. W Centrum Kultury „Scena to dziwna” odbyło się w sumie 185 cyklicznych i jednorazowych imprez kulturalnych (imprezy cykliczne – Festiwal Wyobraźni, Święto Przyjaciół, Babska Szafa, Pro Sinfonika itp ), w których łącznie przez niespełna 4 lata funkcjonowania uczestniczyło 32 tys. osób.

rok 2009 2010 2011 2012 2013

styczeń 2 3 2 3 luty 5 3 4 4 marzec 10 5 5 6

96 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

kwiecień 4 5 2 5 maj 4 5 3 4 czerwiec 9 6 7 10 lipiec 3 2 2 sierpień 3 2 3 wrzesień 1 4 2 4 październik 2 2 3 6 listopad 4 5 2 3 grudzień 4 6 6 ilość imprez 7 55 44 47 32 185 śr. il. na mies. imprez 1,8 4,6 3,7 3,9 5,3

ilość uczestników 1 350 8 650 7 110 8 890 5 995 31 995

Jak wynika z tabeli z roku na rok liczba uczestników imprez wzrasta, wynika to zapewne z doświadczenia i poznania podczas 4 lat działalności eSTeDe potrzeb mieszkańców. W miesiącach wakacyjnych liczba imprez maleje, gdyż wtedy eSTeDe koncentruje się na warsztatach dla dzieci. W miesiącu czerwcu rośnie natomiast liczba imprez plenerowych, a także zazwyczaj w tym czasie odbywa się Festiwal Wyobraźni, na który składają się różne wydarzenia.

Wnioski  coraz mniej ludzi czyta książki (w erze komputerów większość korzysta z Internetu)

 konieczność zwiększenia środków finansowych aby zainteresować ludzi ofertą książkową

 zmniejszająca się liczba bibliotek z 24 do 21

 wzrost o 596,87 % liczby widzów w kinach

 stała liczba odwiedzających muzea (tylko w 2011 czterokrotny wzrost)

 stały przyrost stowarzyszeń kulturalnych

 działania eSTeDe promują powiat

 docieranie do coraz większej liczby osób zainteresowanych kulturą (jest już zaplecze w postaci amfiteatru, który może zmieścić nawet 700 osób)

97 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 zwiększenie środków na promocję imprez

 bogata, ciekawa i prestiżowa oferta kulturalna eSTeDe dla mieszkańców powiatu

 działalność wielu różnorodnych scen i pracowni w eSTeDe

 możliwość ciekawego spędzenia wolnego czasu

 konieczność remontu jeszcze niezagospodarowanych pomieszczeń eSTeDe na klub młodzieżowy czy sale zajęciowe

 konieczność przystosowania budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych

 wykonane zadaszenie nad amfiteatrem

 zamontowane relingi do ekspozycji prac artystów, utworzenie tym samym Galerii X

 niewyremontowana elewacja budynku eSTeDe odstaje od reszty otoczenia

 brak wsparcia finansowego nowo powstałego zespołu ludowego tak jak są wspierane Orkiestra, Chór i zespół wokalny

 brak doposażenia sekcji i pracowni w niezbędny sprzęt, nie tylko muzyczny, ale także materiały plastyczne i inne materiały potrzebne danym sekcjom

 konieczność zwiększenia środków finansowych eSTeDe na organizację nowych imprez kulturalnych

 Festiwal Wyobraźni (koncerty gwiazd, kontynuacja murali - graffiti, promocja na cały powiat a także poza nim).

Sektor produkcyjny

Podział podmiotów wg wielkości zatrudnienia W 2002 roku w powiecie gnieźnieńskim było ogółem 12.809 działalności gospodarczej z czego 12.230 to firmy do 9 pracowników, natomiast w roku 2012 zakładów ogółem było 15.055 z czego 14.372 do 9 pracowników - wzrost o 17,51 %. Można zauważyć, że mikroprzedsiębiorstw jest najwięcej i stanowią 95,46 % wszystkich firm. W porównaniu z innymi powiatami zajmujemy drugie miejsce w podregionie konińskim. W latach 2002 do 2012 przybyło również małych przedsiębiorców z 449 do 548 wzrost o 22,05 %. Warto zauważyć, że najwięcej firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników było w 2010 roku i wynosiło 631, natomiast w roku 2012 ilość ta zmalała o 13,15%. Dużych przedsiębiorstw od roku 2002 do roku 2012 przybyło z 113 do 127 czyli o 12,39%. Porównując do powiatu konińskiego wraz z miastem Koninem, to posiadamy tylko o 4 zakłady mniej. Sytuacja

98 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

w przedsiębiorstwach powyżej 250 pracowników, w podanych latach nie wygląda dobrze ponieważ ilość tych zakładów zmniejszyła się o połowę z 16 do 8 co wpływa negatywnie na ilość osób zatrudnionych, czyli zwiększenie bezrobocia. Zakładów powyżej 1000 pracowników w powiecie gnieźnieńskim od 2008 roku nie ma. W tym obszarze znajdujemy się na ostatnim miejscu w regionie wraz z powiatem kolskim i wrzesińskim. Wniosek jaki wypływa z danych to wzmocnić zasoby gospodarcze, przyciągnąć dużych inwestorów. Pomóc mikro, małym i średnim przedsiębiorcom w rozwoju poprzez dostęp do tanich pożyczek, kredytów, szkoleń i doradztwa.

Ilość 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

pracowników

ogółem

13406

12809 13621 13946 14154 14468 14909 14453 14980 14968 15055

0-9

12230 12784 12970 13270 13451 13749 14179 13702 14213 14219 14372

10-49 449 499 529 554 579 594 596 611 631 614 548 50-249 113 108 106 107 108 110 119 125 123 124 127 250-999 16 14 15 14 15 14 15 15 13 11 8 powyżej 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1000

Podział podmiotów wg PKD 2007 i rodzajów działalności Dane statystyczne wykazują największy wzrost procentowy podmiotów wg PKD 2007 i rodzajów działalności w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybołówstwie. W 2009 roku było tych podmiotów 389, a w 2012 roku 485 czyli wzrost o 24,68% co daje nam drugie miejsce w podregionie konińskim. W przemyśle i budownictwie również nastąpił wzrost, ale już nie tak bardzo duży bo tylko o 6,42% z 3.550 do 3.778. Najmniejszy przyrost firm w latach 2009 do 2012 nastąpił w pozostałych działalnościach i wyniósł 2,64%. Nasuwa się wniosek, że najlepsza gałąź rozwojowa w latach 2009 -2012 to działalność rolnicza, leśnictwo łowiectwo i rybołówstwo.

rolnictwo, leśnictwo, ogółem przemysł i budownictwo pozostała działalność Powiat łowiectwo i rybactwo 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012

99

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

gnieźnieński

389 418 460 485

3550 3722 3738 3778

14453 14980 14968 15055 10514 10840 10770 10792

kolski

287 307 308 301

6493 6723 6602 6749 1300 1378 1385 1426 4906 5038 4909 5022

koniński 346

533 602 633 624

7687 8241 8434 8825 2009 2138 2192 2 5145 5501 5609 5855

słupecki

277 297 310 329

4460 4678 4664 4861 1292 1316 1321 1340 2891 3065 3033 3192

turecki

314 339 367 381

5178 5482 5593 5751 1189 1284 1340 1421 3675 3859 3886 3949

1

wrzesiński

210 234 253 290

7491 7913 7822 8049 1997 2135 208 2112 5284 5544 5488 5647

99 96 93

m. Konin 99

8032 8358 8115 8327 1527 1584 1570 1620 6406 6675 6449 6614

Podział działalność gospodarczej (PKD 2007) dla podmiotów prowadzonych przez osoby fizyczne W 2012 roku najwięcej osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą tj. 3.770 w powiecie gnieźnieńskim było w dziedzinie handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. W pozostałych powiatach również tą grupę charakteryzowała największa ilość. Na następnym miejscu znajduje się budownictwo, gdzie było zarejestrowanych 2.105 firm. Dużym zaskoczeniem jest przetwórstwo przemysłowe - firm takich prowadzi się 1.087 i jest to o 9 firm mniej niż w powiecie konińskim i mieście Konin. Najmniejsza ilość prowadzących działalność gospodarczą jest w dziedzinie wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, i było ich tylko 3. Następną dziedziną mniej popularną jest górnictwo i wydobywanie - tutaj zarejestrowanych było 12 firm. 35 firm prowadzi działalność gospodarczą w dziedzinie dostawa wody, gospodarowanie ściekami

100 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją. Tylko w powiecie wrzesińskim zarejestrowane są 4 firmy w dziedzinie administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne. Widać zatem, że podregion nasz ma najwięcej działalności gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne w handlu i budownictwie. Czy nie należało by wzmocnić inne dziedziny? Może promować osoby, chcące prowadzić działalność gospodarczą w dziedzinach mniej popularnych na naszym terenie, poprzez ulgi podatkowe czy też wyższe dotacje (np. z PUP) w Gnieźnie na otwarcie działalności.

Powiat Powiat Powiat Powiat Powiat Powiat Powiat gnieźnieński kolski koniński słupecki turecki wrzesiński m. Konin rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 404 276 569 284 353 250 78 górnictwo i wydobywanie 12 2 11 4 2 9 5 przetwórstwo przemysłowe 1087 428 598 365 452 703 498 wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów 3 2 4 0 1 2 8 klimatyzacyjnych dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 35 20 27 18 30 23 30 związana z rekultywacją budownictwo 2105 818 1530 813 792 1017 753 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 3770 2085 2303 1045 1423 1999 1832 motocykle transport i gospodarka magazynowa 918 412 476 229 280 405 425 działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 314 125 208 97 86 153 132 gastronomicznymi informacja i komunikacja 200 68 94 59 77 111 153 działalność finansowa i ubezpieczeniowa 410 185 226 144 162 204 352 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 72 27 35 22 28 54 76 działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 749 320 375 260 270 508 672 działalność w zakresie usług administrowania i działalność 391 98 179 117 78 126 231 wspierająca administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 0 0 0 0 0 4 0 zabezpieczenia społeczne edukacja 184 111 112 73 77 119 192 opieka zdrowotna i pomoc społeczna 629 253 320 261 267 315 522 działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 100 30 51 33 35 56 71 pozostała działalność usługowa, gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące 573 202 341 153 215 275 340 usługi na własne potrzeby, organizacje i zespoły eksterytorialne

101 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Rotacja firm w rejestrze Na przestrzeni lat 2002 -2011 rotacja w rejestrze firm była stabilna. W 2012 roku na 10 tys. ludności przypadało w powiecie gnieźnieńskim 1.041 podmiotów gospodarczych i było to o 13,52% więcej niż w roku 2002, ale o 14 podmiotów mniej niż w roku 2008. Wskaźnik ten klasyfikuje nas na trzecim miejscu w podregionie za powiatem konińskim i miastem Konin, i powiatem wrzesińskim. Według danych statystycznych największy przyrost nowo zarejestrowanych firm po regonie na 10 tys. ludności nastąpiło w roku 2010 i wynosiło 104 jednostki. W roku 2012 wskaźnik ten wynosi 85 i jest mniejszy do roku 2010 o 18,27%, ale wyższy o 26,87% w stosunku do roku 2003. Zauważamy tutaj, że wyprzedzają nas powiat koniński z miastem Koninem, powiat wrzesiński i powiat słupecki. Wskaźnik jednostek wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności w powiecie gnieźnieńskim w 2012 r. wyniósł 82 i jest wyższy o 256,52% o roku 2003. Jest to wysoki wskaźnik procentowy ale bez znaczenia w stosunku do ilości nowo powstałych firm. Przez okres ostatnich 10 lat osoby fizyczne w wieku produkcyjnym - prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób stanowiły stały odsetek ludności podobnie jak w innych powiatach, który kształtował się na poziomie 12 a następnie od 2005 roku 13 osób.

Rok 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze na - 67 67 70 88 91 96 94 104 94 85 10 tys. ludności jednostki wykreślone z - 23 45 46 74 68 66 126 69 99 82 rejestru na 10.000 jednostki

wpisane do

rejestru na

917 958 971 994

1028 1055 1020 1053 1037 1041 10 tys. 1008 ludności osoby fizyczne

prowadzące 12 12 12 13 13 13 13 13 13 13 13 działalność

102 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym

Instytucje otoczenia biznesu Na terenie powiatu gnieźnieńskiego przedsiębiorcy mogą liczyć na pomoc następujących instytucji otoczenia biznesu: Gnieźnieńska Agencja Rozwoju Gospodarczego, Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie, Cech Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości, Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Sp. z o.o., Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski, Fundusz Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego SA, Międzynarodowe Targi Poznańskie sp. z o.o., Agencja Rozwoju Regionalnego SA w Koninie, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Pomocy udzielają również wszystkie urzędy jednostek samorządu terytorialnego.

Oferty inwestycyjne W Centrum Obsługi Inwestora mieszczącego się w Gnieźnieńskiej Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o. znajdują się oferty inwestycyjne. Na chwilę obecną w bazie COI znajduje się 29 ofert terenów inwestycyjnych, z miasta Gniezna – 6, z Gmin: Czerniejewo – 1, Niechanowo – 1, Witkowo -3, Gniezno – 5, Trzemeszno – 5, Kiszkowo – 4, Łubowo – 4 o łącznej powierzchni 345,8893 ha.

Dofinansowanie działalności gospodarczej (dotacje, kredyty pożyczki, refundacje itp.) Gnieźnieńska Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o. w ramach prowadzonego Punktu Konsultacyjnego dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą udziela konsultacje w zakresie: spełnianie wymogów formalno-prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, marketing przedsiębiorstwa, organizacja przedsiębiorstwa, finanse przedsiębiorstwa oraz doradztwa w zakresie pożyczki z WARP. W latach poprzednich 2008 do 2011 GARG Sp. z o.o. w ramach usług informacyjnych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą i prowadzących działalność gospodarczą, w ramach działania 2.2.1 PO KL finansowanego z PARP udzielił również konsultacji dla 1.661 osób. Dotychczasowa jedenastoletnia działalność GARG przyniosła efekt w postaci pozyskania przez firmy i instytucje 65 222 096,10 zł dotacji na realizację inwestycji w powiecie na wartość 96 393 749,15 zł. Przeliczając tą wartość na miesiąc - otrzymamy wynik

103 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

494 106,79 zł co miesiąc przez 11 lat. Poniżej przedstawiamy dotychczasową statystykę udzielonych dotacji z WRPO 2007-2013 w powiecie gnieźnieńskim (Dane na dzień 07.01.2013).

Liczba projektów 1 977 Łączna wartość projektów 8 939 543 831,41 zł Wartość dofinansowania UE: 5 003 544 202,90 zł Liczba projektów dofinansowana w Powiecie Gnieźnieńskim 78 Procent liczby projektów dofinansowanych w Powiecie 3,95% Gnieźnieńskim w skali WRPO 2007-2013 Liczba projektów, w których uczestniczył GARG (wniosek, 27 studium) Procent projektów, w których uczestniczył GARG 34,62% dofinansowanych w Powiecie Gnieźnieńskim Łączna wartość ogółem projektów, w których uczestniczył 30 270 149,15 zł GARG dofinansowanych w Powiecie Gnieźnieńskim Wartość dofinansowania UE projektów, w których uczestniczył 14 778 496,10 zł GARG dofinansowanych w Powiecie Gnieźnieńskim

Z informacji pochodzących z Krajowego Systemu Informatycznego (KSI SIMIK 07-13) wnika, że w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Wielkopolskiego na lata 2007 – 2013 (WRPO), Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ), Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) do powiatu gnieźnieńskiego w przeszłej perspektywie 2007 - 2013 trafiło w postaci dotacji z unii europejskiej 603 769 922,67 zł. Łączne dofinansowanie wyniosło 692 952 215,56 zł na realizacje projektów o wartości 986 636 849,53 zł

Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Gnieźnie, który mieści się przy Gnieźnieńskiej Agencji Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o. udzielał konsultacji przedsiębiorcom: mikro i małym firmom, w zdecydowanej większości z terenu powiatu gnieźnieńskiego, osobom chcącym rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Duża część konsultacji dotyczyła dokumentacji konkursowej oraz zasad jej przygotowywania, dokładnych terminów i miejsca składania wniosku, a także poszczególnych pozycji we wniosku o dofinansowanie i biznesplanie. Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Gnieźnie informuje o możliwościach dofinansowania z funduszy europejskich, nie tylko w siedzibie punktu ale również podczas różnego rodzaju wydarzeń m.in.: na konferencji organizowanej przez BZ WBK we Wrześni, podczas Gnieźnieńskich Powiatowych Targów Pracy, na imprezie

104 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego informacyjno – edukacyjnej: „Czas na biznes, czas na zmiany w biznesie!”, organizowanej w ramach Pierwszego Europejskiego Tygodnia Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP), przez Gnieźnieńską Agencję Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o. w Kolegium Europejskim w Gnieźnie, przy okazji Drzwi Otwartych w Powiatowym Urzędzie Pracy, na Dniach Miasta Gniezna, kiedy to konsultantki zaprosiły do Gniezna Euroautobus, podczas Dożynek Powiatowych w Zdziechowie, podczas lekcji europejskich. Liczba konsultacji w latach Rodzaj konsultacji 2010 2011 2012 Bezpośrednia 390 518 567 Telefoniczna 362 282 584 e-mail 64 40 127 SUMA 390 518 1278

Tematyka konsultacji: Program Liczba konsultacji w latach Operacyjny 2010 2011 2012 WRPO 571 480 652 PO KL 205 369 650 PO IiŚ 1 2 1 PO IG 9 16 47 Inne 327 445 634

Instytucje, jakim udzielono Liczba konsultacji w latach konsultacji: 2010 2011 2012 Jednostka Samorządu 47 22 27 Terytorialnego Mikroprzedsiębiorstwo 432 364 362 Małe lub Średnie Przedsiębiorstwo 37 28 113 Instytucja Otoczenia Biznesu 20 0 0 Organizacja Pozarządowa 3 0 0 Szkoła/Uczelnia Wyższa 11 1 4 Zespół Opieki Zdrowotnej 5 0 1 inne 253 418 773

Przeprowadzone spotkania informacyjne dla beneficjentów: Data Temat 20.04.2010 Działanie 1.1 WRPO 23.04.2010 Działanie 1.1 WRPO 12.02.2011 „Fundusze Europejskie” 31.05.2011 Inicjatywa JEREMIE – szansą dla wielkopolskich przedsiębiorstw 09.03.2012 Urząd Miasta i Gminy w Trzemesznie 29.05.2012 Urząd Gminy i Miasta Witkowo 24.09.2012 Urząd Miasta i Gminy Trzemeszno 19.11.2012 Starosto Powiatowe Września

105 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

W trakcie funkcjonowania PI FE Gniezno, w okresie od lutego 2008r. do stycznia 2013r., po pomoc zwróciło się 5.115 beneficjentów

Cech Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości Cech jest społeczno-zawodową organizacją rzemiosła zrzeszającą na zasadzie dobrowolności zakłady rzemieślnicze oraz małe przedsiębiorstwa różnych branż z obszaru ziemi gnieźnieńskiej. Do podstawowych zadań statutowych cechu należy: reprezentowanie jego członków wobec organów administracji i samorządów lokalnych, udzielanie pomocy doradczej i instruktażowej w prowadzeniu działalności gospodarczej, promocja oraz pomoc w nawiązywaniu kontaktów handlowych z zakładami rzemieślniczymi i firmami w kraju i za granicą, wykonywanie na podstawie upoważnienia Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej zadań z zakresu nadzoru nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych, organizowanie szkoleń w celu podwyższenia kwalifikacji zawodowych rzemieślników, kultywowanie tradycji rzemieślniczych, wykonywanie innych zadań wynikających z uchwał organów statutowych i potrzeb rzemieślników. Z pozyskanych informacji wynika, że w Cechu zrzeszonych jest obecnie 252 firm z czego 175 to mikroprzedsiębiorstwa w których zatrudnionych jest 2304 pracowników, łącznie z uczniami. Średnia długość prowadzenia działalności gospodarczej to okres 21 lat.

Liczba podmiotów gospodarczych ( z podziałem na ilość zatrudnionych osób, mikro, ilość małe, średnie i duże przedsiębiorstwa ) liczba podmiotów gospodarczych 252 ilość zatrudnionych osób 2 304 ilość zatrudnionych w mikro przedsiębiorstwa 669 poszczególnych średnie przedsiębiorstwa 1 296 wielkościach firm małe przedsiębiorstwa 339

Podział zatrudnionych pracowników w poszczególnych branżach murarz, malarz - tapeciarz, elektryk, monter instalacji i branża urządzeń sanitarnych, kominiarz, cieśla, betoniarz, 736 ogólnobudowlana posadzkarz, ślusarz

branża mechanik pojazdów samochodowych, blacharz 551

106 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

samochodowa samochodowy, lakiernik, elektromechanik pojazdów samochodowych, branża drzewna stolarz, tapicer 429

branża spożywcza piekarz, cukiernik, rzeźnik-wędliniarz 209

fryzjer 252

handel 32 różne gastronomia 39

krawiec, drukarz, elektromechanik 56 suma : 2 304

W firmach zrzeszonych w Cechu w celu przygotowania zawodowego zatrudnieni są młodociani pracownicy w następującym podziale na zawody:

Blacharz samochodowy 13 Cieśla 3 Cukiernik 31 Drukarz 1 Elektromechanik pojazdów samochodowych 68 Elektryk 34 Fryzjer 172 Krawiec 2 Kucharz 31 Lakiernik 27 Monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie 22 Malarz - tapeciarz 32 Murarz - tynkarz 11 Murarz 37 Monter sieci instalacji i urządzeń sanitarnych 11 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 15 Mechanik pojazdów samochodowych 124 Monter operator pojazdów i maszyn rolniczych 3 Piekarz 11

107 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Stolarz 45 Ślusarz 6 Elektromechanik 2 Tapicer 22 Rzeźnik - wędliniarz 1 Wędliniarz 1 Sprzedawca 37 Posadzkarz 1 763

Wnioski  wzrost ilości firm o 17,51 %

 należy wzmocnić zasoby gospodarcze,

 należy stworzyć warunki aby przyciągnąć dużych inwestorów.

 należy pomóc mikro, małym i średnim przedsiębiorcom w rozwoju poprzez dostęp do tanich pożyczek, kredytów, szkoleń i doradztwa

 najlepsza gałąź rozwojowa w latach 2009 -2012 to działalność rolnicza, leśnictwo łowiectwo i rybołówstwo

 należy promować osoby, chcące prowadzić działalność gospodarczą w dziedzinach mniej popularnych na naszym terenie, poprzez ulgi podatkowe czy też wyższe dotacje

 stabilna jest rotacja w rejestrze firm

 przedsiębiorcy mogą liczyć na pomoc następujących instytucji otoczenia biznesu

 popularyzacja działań Centrum Obsługi Inwestora

 pozyskanie przez firmy i instytucje w przeszłej perspektywie 2007 - 2013 dotacji z Unii Europejskiej w wysokości 603 769 922,67 zł

Rolnictwo Powierzchnia gruntów Dane dot. rolnictwa przedstawione w raporcie pochodzą z Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku. Powierzchnia gruntów ornych w powiecie gnieźnieńskim wynosi 83 645 hektarów, a przeliczeniowych 78 073 hektarów, średni wskaźnik bonitacji wyniósł 0,9. Powierzchnia łąk wynosi 4 804 hektarów, a przeliczeniowych 2 907 hektarów, średni

108 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego wskaźnik bonitacji wyniósł 0,6. Powierzchnia użytków rolnych w powiecie gnieźnieńskim wynosi 90 236,96 hektarów. Struktura użytków rolnych to dominacja gruntów pod zasiewy wynosi 91,69%, a w strukturze zasiewów dominują zboża 56 350 ha - 68,10%. Jeżeli spojrzymy na użytkowanie gruntów rolnych dla poszczególnych grup obszarowych gospodarstw rolnych okazuje się, że w 80,26% przeważają gospodarstwa o powierzchni powyżej niż 15 hektarów. Również jeśli chodzi o ilość gospodarstw w powiecie gnieźnieńskim o określonej wielkości areału to gospodarstwa o powierzchni większej niż 15 hektarów stanowią 31,74% a gospodarstwa o powierzchni większej od 1-5 hektarów stanowią 21,21%. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w powiecie wynosi 19,81 hektara. W powiecie gnieźnieńskim ogółem jest 4 846 gospodarstw rolnych a najwięcej w Gminie Witkowo i kolejno Trzemeszno i Gniezno.

Klasa I II IIIa IIIb IVa IVb V VI współczynnik przeliczeniowy 1,75 1,60 1,45 1,25 1,00 0,75 0,45 0,15 gleb - grunty orne współczynnik przeliczeniowy 1,55 1,30 1,10 1,10 0,70 0,70 0,35 0,35 gleb - TUZ Pow. gruntów 2 639 18 735 8 920 18 787 10 621 17 304 6 639 ornych [ha] hektary przeliczeniowe 4 222 27 165 11 150 18 787 7 966 7 787 996 gruntów ornych

Klasa I II III IV V VI TUZ 1,55 1,30 1,10 0,70 0,35 0,35 Pow. łąk [ha] 7 444 2 531 1 463 359 hektary 9,1 488 1 772 512 126 przeliczeniowe łąk

Struktura użytków rolnych Struktura zasiewów gruntów ornych Grunty pod zasiewami 82 746,41 ha 91,69% Zboża ogółem 56 350 ha 68,10%

109 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Uprawy trwałe 672,81 ha 0,75% Rzepak ozimy 12 900 ha 15,59% Łąki trwałe 4 361,56 ha 4,84% Ziemniaki 2 193 ha 2,65% Ogródki przydomowe 54,60 ha 0,06% Buraki cukrowe 3 103 ha 3,75% Sady 626,00 ha 0,69% Mieszanka zbóż 2 797 ha 3,38% Pastwiska trwałe 1 374,61 ha 1,52% Inne uprawy 4 930 ha 5,96% Grunty ugorowane 400,97 ha 0,45% Warzywa gruntowe 473 ha 0,57%

Powierzchnia użytkowania gruntów rolnych w ha Gospodarstwa rolne grupy obszarowe dla poszczególnych grup obszarowych gospodarstw % udziału rolnych Gosp. do 1ha 492,41 ha 0,51% 17,56% 851 gosp. rolnych Gosp. od 1-5 ha 3 067,74 ha 3,21% 21,21% 1 028 gosp. rolnych Gosp. od 5-10 ha 5 859,55 ha 6,11% 14,51% 703 gosp. rolnych Gosp. od 10-15 ha 9 500,63 ha 9,91% 14,98% 726 gosp. rolnych Gosp. pow. 15 ha 76 941,40 ha 80,26% 31,74% 1 538 gosp. rolnych

Gospodarstwa rolne w liczba % udział w powiecie gminach Gniezno M. 226 4,66% Czerniejewo 346 7,14% Gniezno Gm. 691 14,26% Kiszkowo 427 8,81% Kłecko 547 11,29% Łubowo 448 9,24% Mieleszyn 333 6,87% Niechanowo 343 7,08% Trzemeszno 750 15,48% Witkowo 735 15,17%

Jeśli chodzi o pogłowie zwierząt hodowanych w powiecie gnieźnieńskim nasuwa się stwierdzenie, że najwięcej sztuk bydła znajduje się w gminie Czerniejewo 18,2%, Witkowo 17.2%, Trzemeszno 15,6%. Największa ilość krów znajduje się w gminie Czerniejewo 23,9%, Witkowo i Trzemeszno powyżej 17 %. Natomiast ilość trzody chlewnej najwięcej występuje

110 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego w gminie Kłecko 15,6%, gminie Gniezno 14,6%, Kiszkowo 13,6% i Trzemeszno 12,7%. Największa ilość loch znajduje się w gminie Trzemeszno 14,9% a wcześniej wymienione gminy Gniezno, Kłecko , Kiszkowo posiadają powyżej 14%.

ilość ilość krów ilość trzody ilość loch bydła w stadzie chlewnej w stadzie Gniezno M. 79 17 1 918 185 Czerniejewo 6 240 2 694 6 979 535 Gniezno Gm. 4 988 1 564 23 929 2 297 Kiszkowo 1 601 479 22 157 2 240 Kłecko 2 676 660 25 485 2 251 Łubowo 2 450 543 21 180 2 055 Mieleszyn 1 614 217 13 524 1 245 Niechanowo 3 331 1 174 15 027 1 251 Trzemeszno 5 367 1 939 20 875 2 365 Witkowo 5 895 1 983 12 230 1 357 Razem 34 241 11 270 163 304 15 781

Wsparcie dla rolników Dla rolników powiatu gnieźnieńskiego prowadzane są szkolenia wspólnie z WODR w Gnieźnie oraz WIR z siedzibą w Gnieźnie. Tematyka szkoleń dotyczy nowości w produkcji roślinnej i zwierzęcej. Organizowane są również konkursy „Posesje, zagrody powiatu gnieźnieńskiego w barwach lata” oraz , „Posesje i zagrody Powiatu Gnieźnieńskiego w barwach jesieni” miały za zadanie wypromować wygląd, estetykę i zagospodarowanie posesji lub zagród. Starostwo Powiatowe przyznaje rolnikom dotacje i dofinansowanie na: badania techniczne opryskiwaczy, badania glebowe, melioracje wodne. Dodatkowo Starostwo wspiera działania innowacyjne w rolnictwie i leśnictwie poprzez zakup bażantów, kuropatw, udzielenie pomocy rzeczowej Kołom Pszczelarzy w Powiecie. Rolnicy korzystają również z dotacji z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w zakresie osi 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, osi 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, osi 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego znajdują się gospodarstwa

111 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego rybackie: PZW Poznań, GR Grzybowscy, GR Łysinin, GR Bogucin, GR Addercarp, GR Roma.

Wnioski  powierzchnia gruntów ornych wynosi 66,68% ogólnej powierzchni

 średni wskaźnik bonitacji wynosi 0,6

 dominują grunty pod zasiewy wynosi 91,69%

 przeważają gospodarstwa o powierzchni powyżej niż 15 ha

 najwięcej gospodarstw rolnych znajduje się w gminie Witkowo

 najwięcej sztuk bydła i krów znajduje się w gminie Czerniejewo

 najwięcej trzody chlewnej występuje w gminie Kłecko

 największa ilość loch jest w gminie Trzemeszno

 szkolenia dla rolników prowadzane są wspólnie z WODR oraz WIR

 dotacje i dofinansowanie Starostwa przekazywane są na: badania techniczne opryskiwaczy, badania glebowe, melioracje wodne

 Starostwo wspiera działania innowacyjne w rolnictwie i leśnictwie poprzez zakup bażantów, kuropatw, udzielenie pomocy rzeczowej Kołom Pszczelarzy

 rolnicy również samodzielnie korzystają z dotacji UE

Infrastruktura komunikacyjna Drogi Na terenie powiatu gnieźnieńskiego drogi publiczne dzielą się na cztery kategorie i są zarządzane przez: drogi krajowe – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, drogi wojewódzkie – Zarząd Województwa Wielkopolskiego, drogi powiatowe – Zarząd Powiatu Gnieźnieńskiego, drogi gminne – Prezydenta Miasta Gniezna. Największą ilością infrastruktury drogowej w obszarze administracyjnym miasta Gniezna zarządza Prezydent, w którego imieniu zadania wykonuje Urząd Miejski w Gnieźnie - Referat Utrzymania Dróg. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego znajduje się 629,8 km dróg powiatowych w tym: drogi utwardzone - 590,7 km, drogi gruntowe - 39,1 km. Stan dróg powiatowych wg. 5-letniej kontroli okresowej z roku 2011 przedstawiał się następująco: b. dobry 18,5%, dobry 21,3%, zadowalający 26,4%, zły 11,3%, b. zły 22,5%. Ponadto na terenie powiatu gnieźnieńskiego

112 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego przebiegają następujące drogi: krajowe – (S5, nr 5, nr 15) – 90 km, wojewódzkie – (190, 197, 260, 434) – 80 km, gminne – 1220 km. Jak wynika z powyższego zestawienia drogi powiatowe stanowią największą administracyjnie sieć dróg na terenie powiatu. Według GUS w powiecie gnieźnieńskim liczba dróg gminnych utwardzonych i z ulepszoną nawierzchnią zwiększa się. W 2005 roku wynosiła 823,8 km, a w 2011 już 1.005 km dróg. Natomiast liczba dróg gruntowych zmniejszyła się z 706,4 km w 2005 roku do 593 km w 2011 roku. Najwięcej dróg przybyło w 2009 roku, bo aż 86,4 km. Drogi powiatowe według danych z ostatnich 9 lat nie zmieniły znacząco liczby kilometrów. Należy poszukać środków na poprawienie stanu i powiększenie liczby kilometrów dróg utwardzonych. Po za tym pieniądze powinny być inwestowane w całościową wymianę nawierzchni, a nie na naprawie uszkodzonych fragmentów.

DROGI PUBLICZNE GMINNE 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Drogi gminne km - - 466,8 466,8 483,5 493,6 580,0 590,6 554,4 w powiecie o nawierzchni twardej km - - 357,0 358,0 364,6 369,4 430,1 438,9 450,6 ulepszonej o nawierzchni km - - 706,4 706,4 691,4 681,2 611,4 601,4 593,0 gruntowej DROGI PUBLICZNE POWIATOWE Drogi powiatowe wg typu nawierzchni o nawierzchni km 587,5 587,5 588,5 588,5 589,2 589,6 589,6 590,2 590,4 twardej o nawierzchni twardej km 574,8 577,1 580,7 580,7 581,8 582,4 582,4 583,1 583,1 ulepszonej o nawierzchni km 42,3 42,3 41,3 41,3 40,6 40,2 40,2 39,6 39,4 gruntowej

Z informacji dot. dróg w zarządzie miasta Gniezno wynika, że poprawia się stan dróg gminnych. Zestawiając dane z roku 2008 do 2009 długość dróg o nawierzchni bitumicznej

113 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego wzrosła o 1,7%, ponadto o 32,79% wzrosła długość dróg o nawierzchni z kostki oraz o 60,41% wzrosła długość dróg utwardzonych tłuczniem. Natomiast zmniejszyła się o 66,02% długość dróg o nawierzchni gruntowej naturalnej. Należy dodać, że łączna długość i powierzchnia dróg zarządzanych przez Prezydenta ciągle się zmienia co jest spowodowane stopniowym przejmowaniem gruntów wydzielonych przez drogi.

2008 2009 Rodzaj nawierzchni drogi km tyś m2 km tyś m2 Bitumiczna 53,5165 351,7190 54,4256 356,0199 Betonowa 2,9260 15,8240 2,9260 15,8240 Kostka 3,7745 21,6450 5,0121 29,9612 Tłuczniowa 24,1804 120,1311 38,7878 188,4567 Gruntowa wzmocniona 28,9454 331,9380 28,9454 331,9380 Gruntowa naturalna 25,0740 435,2561 8,5199 342,4092 Ogółem 138,4168 1 276,5132 138,6168 1 264,6090

Mimo, iż dróg gminnych jest więcej ich zarządcami jest 10 odrębnych gmin finansujących i utrzymujących te drogi każda z odrębnego budżetu. Taka sytuacja nakłada na Powiat ogromne obciążenie finansowe i administracyjne, gdyż przy tej ilości dróg posiadane środki i zasoby ludzkie są niewystarczające do zapewnienia ich należytego utrzymania i zabezpieczenia przed degradacją. Coroczne potrzeby zgłaszane bezpośrednio przez kierowników obwodów drogowych realizujących zadanie utrzymania stanu technicznego oscylują na poziomie 200 ml zł. Zdając sobie sprawę iż kwoty takie są nierealne do uzyskania Powiatowy Zarząd Dróg jako podmiot realizujący zadania zarządcy dróg powiatowych w swoich planach i wnioskach o środki z budżetu powiatu starał się o znacznie większe środki niż te, które otrzymał. Najlepiej na przestrzeni 2006 – 2013 roku przedstawiał się 2009 rok w stosunku do tego najlepszego roku pod względem inwestycyjnym trzeba stwierdzić, iż nakłady na przedsięwzięcia drogowe spadły o 62%. Koniecznym w tym względzie jest zwiększenie nakładów na to zadanie.

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Wydatki remontowe 2,922 1,242 1,944 2,121 1,164 2,429 0,984 0,819 (mln zł)

114 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Wydatki inwestycyjne 1,750 3,929 1,334 4,118 6,131 0,128 1,799 1,572 (mln zł) Łączny budżet PZD 7,602 7,743 6,312 9,656 11,798 6,114 6,748 6,287 (mln zł) środki Powiatu (mln zł) 7,002 6,923 6,002 9,296 7,788 6,114 6,708 6,287 Dotacje (mln zł) 0,600 0,820 0,310 0,360 4,010 0,000 0,040 0,000

Taka wysokość środków finansowych powoduje, iż niemożliwym staje się utrzymanie dróg na poziomie, który zapewni bezpieczeństwo w ruchu pojazdów i pieszych oraz sprawną i szybką komunikację. Ponadto nie jest możliwe zapobieżenie nadmiernej degradacji mienia publicznego jaki stanowią drogi. Z punktu widzenia technicznego droga jako obiekt posiadający swoją trwałość ulega zniszczeniu. Bez prowadzenia, w odpowiednich odstępach czasowych, prac naprawczych nie ma możliwości należytego zabezpieczenia jej degradacji. Obecny poziom finansowania powoduje, iż ponowne naprawy dróg czy wykonywanie na nich nowych nakładek bitumicznych możliwe są w odstępach czasowych około 100 lat! Aby możliwe było wykonywanie przebudowy, nowych nakładek bitumicznych lub odnowy dróg choćby raz na 30 lat, należałoby co roku przeprowadzać takie prace na ok. 20 km odcinków dróg co z kolei wymagałoby przeznaczenia na remonty i inwestycje co najmniej 10 mln zł rocznie. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż wzrastająca ilość pojazdów a tym samym ich ruch (przede wszystkim ciężarowych), ma ogromny wpływ na stan dróg. Powstające drogi szybkiego ruchu czy autostrady, w tym na terenie powiatu, są oczywiście niezbędne, ale z punktu widzenia lokalnej społeczności i jej potrzeb dużo ważniejszymi stają się drogi lokalne. To one stanowią „krwiobieg” komunikacyjny miasta, gminy czy powiatu i są łącznikiem między miejscem zamieszkania, pracy czy rozrywki. Drogi główne są raczej elementem tranzytu dla ruchu dalszego zasięgu. Wobec powyższego należy zadać sobie pytanie jakie miejsce w strategii rozwoju powiatu a przede wszystkim w priorytetach inwestycyjnych zajmują i powinny zajmować drogi powiatowe? Czy to one nie są obiektem „pierwszego kontaktu” obywatela z codziennością w życiu społecznym? Cóż bowiem po dobrze utrzymanych obiektach urzędów czy instytucji, nieźle wyposażonych ośrodkach zdrowia czy odrestaurowanych budynkach zabytkowych lub sakralnych jeśli dojazd do tych miejsc będzie bardzo utrudniony lub niemożliwy? Podsumowując należy stwierdzić, że konieczne jest przyjęcie stałego, kompleksowego i przewidywalnego schematu finansowania i rozwoju infrastruktury drogowej, na którą muszą być zabezpieczane środki w budżecie

115 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego powiatu. Mając na względzie zrównoważoną dystrybucję środków zarówno na bieżące utrzymanie jak i inwestycje należy przyjąć następujące założenia do wykonywania:  przebudowa 60 km istniejących dróg obejmująca budowę nowych chodników, ścieżek rowerowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego  remonty 15 km rocznie nawierzchni poprzez wykonywanie nowych nakładek bitumicznych  kapitalny remont lub przebudowa 1 obiektu mostowego, oraz zadania z zakresu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego tj.:  budowa 1 skrzyżowania typu rondo lub sygnalizacji świetlnej na najbardziej niebezpiecznych skrzyżowaniach.  budowa 2 zatok autobusowych w miejscach gdzie autobusy zatrzymujące się na jezdni stanowią dodatkowe zagrożenie w ruchu pieszych i pojazdów. Ponadto niezbędne jest zapewnienie środków finansowych na bieżące i zimowe utrzymanie dróg co jest konieczne dla umożliwienia prawidłowego i bezpiecznego ich użytkowania i funkcjonowania. Bardzo istotną kwestię stanowi ustalenie odpowiedniej hierarchii dróg, wg której w/w zadania inwestycyjno-remontowe powinny być realizowane. W tym celu przyjmujemy, iż właściwym kryterium będą warunki jakie zostały ujęte w definicji drogi powiatowej wg ustawy o drogach publicznych. W związku z powyższym w pierwszej kolejności powinny podlegać przebudowom i remontom drogi o największym natężeniu ruchu i znaczeniu dla lokalnej społeczności, łączące siedzibę powiatu z siedzibami gmin, a następnie drogi łączące siedziby gmin między sobą. W dalszej perspektywie, zależnie od faktycznie posiadanych środków należy skupić się na drogach dobiegających i łączących ze sobą drogi wyższych kategorii. Ponadto, z uwagi na realizowany ze środków Unii Europejskiej program TEN-T dotyczący m.in. transeuropejskiej sieci transportowej należy zwrócić uwagę na węzły dróg przebiegających przez powiat, w których krzyżują się one z drogami powiatowymi. Kolejnym wskaźnikiem sugerującym konieczność budowy lub remontu drogi winny do nowopowstające i projektowane tzw. strefy gospodarcze oraz w istniejące zakłady przemysłowe i usługowe, które dla prawidłowego funkcjonowania swojej działalności potrzebują dobrych i odpowiednio wytrzymałych dróg. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na konieczność odwracania obecnej tendencji do wprowadzania ograniczeń przejazdu dla pojazdów wielotonażowych, które niszczą drogi nieprzystosowane do takich obciążeń i wzmacniania tych dróg w ramach przebudowy, podnosząc tym samym ich nośność. W tym zakresie bardzo istotne znaczenie mają regularne remonty i przebudowy obiektów mostowych, które obecnie posiadają stosunkowo nieduże nośności użytkowe.

116 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ponadto konieczną do realizacji w najbliższych latach sprawą jest uregulowanie przynależności dróg do odpowiedniej kategorii. Dzisiejszy stan rzeczy sprawia, że w zarządzie Powiatu znajduje się wiele dróg gruntowych a także utwardzonych lecz nie spełniających wymogów technicznych dla dróg tej klasy, które powinny być przekazane do odpowiednich terytorialnie gmin. W tym celu należy dążyć do porozumienia z gminami i coroczne przekazanie w ich zarząd co najmniej kilku km dróg powiatowych.

Licencje, zezwolenia Wydział Komunikacji i Dróg Starostwa Powiatowego w Gnieźnie wydał do dnia dzisiejszego 51 zezwoleń na przewóz osób liniami regularnymi (195 pojazdów) oraz 3 zezwolenia na przewóz osób liniami specjalnymi (11 pojazdów). Wdane zostały również 246 licencje na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy (832 pojazdów ciężarowych), 16 licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie pośrednictwa i 23 licencje na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób (247 pojazdów - autobusów). Na przestrzeni lat 2005 – 2012 Starostwo Powiatowe średnio rocznie zarejestrowało około 20 tys. pojazdów wydawało około 4 tys. uprawnień do kierowania pojazdami.

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Licencje 2 80 47 10 17 14 17 12 25 26 10 Zezwolenia ------6 6 32 6 4

Zaświadczenia ------13 12 15 34 49

Liczba zarejestrowanych pojazdów

22 562 22 602 21 241 24 645 24 349 20 980 18 434 19 889 18

Liczba wydanych uprawnień do

kierowania pojazdami

3 361 3 881 3 542 4 862 3 463 4 666 4

10 555 10 338 11

Pojazdy Według GUS liczba pojazdów osobowych i motocykli w powiecie zwiększyła się z 87.341 w 2009 r. do 95.608 sztuk w 2011 roku. Stanowi to dodatkowy problem w poruszaniu się po centrach miast. Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawienie płynności poruszania się pojazdów w terenie zabudowanym a w szczególności centrum miast. Liczba motocykli

117 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego wzrasta z powodu coraz większej popularności tego środka lokomocji i przez ostatnie 3 lata wzrosła o 290 sztuk. Liczba autobusów w latach 2009 i 2010 pozostaje taka sama (370), natomiast w 2011 wzrosła o 7 pojazdów. W ostatnich latach liczba samochodów ciężarowych wzrosła z 8.770 w 2009 roku do 9.816 w 2011 roku. Powoduje to natężony ruch w centrach miast co ewidentnie widać na przykładzie mniejszych miejscowości, które nie posiadają obwodnic.

POJAZDY SAMOCHODOWE Pojazdy ogółem 2009 2010 2011 ogółem szt. ------87341 90913 95608 Pojazdy samochodowe i ciągniki ogółem pojazdy samochodowe i szt. ------87341 90913 95608 ciągniki motocykle ogółem szt. ------5542 5658 5832 motocykle o pojemności szt. ------2267 2289 2337 silnika do 125 cm3 samochody osobowe szt. ------64872 67605 71222 autobusy ogółem szt. ------370 370 379 samochody ciężarowe szt. ------8770 9254 9816 samochody ciężarowo - szt. ------739 723 706 osobowe samochody specjalne (łącznie szt. ------469 493 538 z sanitarnymi) ciągniki samochodowe szt. ------577 610 675 ciągniki siodłowe szt. ------577 610 675 ciągniki rolnicze szt. ------6741 6923 7146 motorowery szt. ------3911 4322 4888

Z danych wynika, że ilość pojazdów zarejestrowanych w Gnieźnie, w latach 1990 – 2009 wzrosła ponad dziesięciokrotnie. Największą dynamikę wzrostu można zauważyć w roku 2005 i wynosił on 28% licząc w stosunku do roku poprzedniego. Po roku 2005 dynamika procentowa wzrostu systematycznie się zmniejszała.

118 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Rok 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Dane na koniec roku [szt.] 9 034 9 736 10 469 11 234 12 246 13 335 14 759 Procentowy wskaźnik 7,77% 7,53% 7,31% 9,01% 8,89% 10,68% przyrostu

Rok 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Dane na koniec roku [szt.] 16 320 17 902 19 595 22 664 26 046 29 637 33 082 Procentowy wskaźnik 10,58% 9,69% 9,46% 15,66% 14,92% 13,79% 11,62% przyrostu

Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Dane na koniec roku [szt.] 40 797 52 084 61 987 73 540 84 532 92 744 Procentowy wskaźnik 23,32% 27,67% 19,01% 18,64% 14,95% 9,71% przyrostu

Układ kolejowy Układ linii kolejowych w Gnieźnie dzieli miasto na dwie części, co ma istotne znaczenie dla pozostałych systemów komunikacyjnych. W Gnieźnie funkcjonuje jeden dworzec kolejowy przy ulicy Dworcowej w bliskim sąsiedztwie dworca PKS. Transport kolejowy odgrywa istotną rolę w komunikacji poza miejskiej. Znaczna liczba mieszkańców Gniezna dojeżdża do pracy oraz szkół średnich i wyższych znajdujących się w innych miastach. Najczęstszym celem podróży jest aglomeracja poznańska. Usytuowanie przystanków MPK w pobliżu dworca kolejowego i dworca PKS w centrum miasta ułatwia korzystanie z komunikacji zbiorowej i jest korzystne z uwagi na tzw. łamanie transportu. Ten obszar można więc określić jako swego rodzaju węzeł przesiadkowy. Lokalizacja ta natomiast jest niekorzystna dla indywidualnej komunikacji samochodowej z uwagi na kłopotliwy dojazd oraz brak miejsc parkingowych (zwłaszcza dla postoju kilkugodzinnego). Brak miejsc parkingowych jest uciążliwy dla petentów urzędów i instytucji w okolicach dworca PKP. Utrudnienie to jest spowodowane przede wszystkim parkowaniem na ograniczonym terenie samochodów, których właściciele dojeżdżają pociągiem do pracy. Takie długotrwałe postoje blokują miejsca parkingowe w godzinach szczytu oraz potęgują potok pojazdów poszukujących miejsca do zaparkowania. Bocznice kolejowe na terenie Gniezna, służące do rozładunku

119 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

towarów masowych, nie odgrywają większego znaczenia dla komunikacji czy też polityki transportowej miasta. Transport kolejowy z Gniezna odbywa się w kierunku Inowrocławia, Bydgoszczy czy też Torunia.

Komunikacja zbiorowa na terenie miasta Gniezna Komunikacja zbiorowa na terenie miasta prowadzona jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o. w Gnieźnie. Układ komunikacji zbiorowej miasta obejmuje 17 linii autobusowych na łącznej długości 152,2 km tras, na których rozmieszczonych jest 231 przystanków. Układ komunikacyjny w roku 2011 w ramach siedemnastu linii autobusowych obejmuje również jedną linię nocną (jeden kurs w ciągu doby) oraz jedną linię podmiejską. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne wykonuje około 1 666 700 wozokilometrów rocznie taborem obejmującym 40 autobusów.

Lata Parametr 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ilość taboru [szt.] 46 45 45 44 42 42 40 Uruchomienie [szt.] 32 32 32 32 32 32 29 Gotowość [szt.] 39 37 37 38 36 34 35 ponad Zjazdy techniczne [szt.] 531 499 471 484 471 490 400 Ilość wozokilometrów[tyś. km] 2 013 1 974 1 877 1 804 1 743 1 753 1 666

W chwili obecnej infrastrukturą przystankową zarządza MPK Sp. z o.o. (przystanki stanowią własność Miasta Gniezna, które jest Organizatorem Komunikacji), która dysponuje łącznie 246 miejscami, na których zatrzymują się autobusy komunikacji miejskiej, z czego 8 stanowią przystanki końcowe. Stan infrastruktury przystankowej - na 238 miejsc, w których mieszkańcy oczekują na autobus 31% jest zadaszonych (łącznie 74 wiaty i 13 miejsc zadaszonych). Tabor komunikacji zbiorowej na terenie miasta. Obecnie średni wiek taboru wynosi ok. 12 lat. Z uwagi na wiek i duży przebieg autobusów stanowią one realne ryzyko dużej awaryjności. Nie dają one również możliwości komfortowego podróżowania, co negatywnie wpływa na jakość świadczonych usług. Jednym z parametrów dostępności oraz komfortu podróżowania jest konstrukcyjna budowa autobusu. Osoby starsze, niepełnosprawne, rodzice z wózkami wsiadający do autobusów tzw. niskopodłogowych mają

120 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ułatwione wejście i wyjście z autobusu. MPK Sp. z o.o. w swoim taborze posiada takie autobus. W październiku 2011 roku Spółka odebrała fabrycznie nowe autobusy Solaris Urbino 10 zakupione dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dzięki ostatnim zakupom nowych autobusów stan techniczny taboru poprawił się. Niemniej jednak cały czas istnieje potrzeba pilnej wymiany 7 autobusów.

Komunikacja zbiorowa na terenie powiatu W Gnieźnie funkcjonuje jeden dworzec PKS przy ulicy Dworcowej. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego usługi komunikacji zbiorowej świadczy 9 firm, z którymi MPK zawarte ma umowy na korzystanie z przystanków. Udział tych firm w rynku komunikacji typowo miejskiej jest jednak marginalny. Firmy te świadczą przede wszystkim usługi komunikacji podmiejskiej i międzymiastowej. Firmy świadczące usługi komunikacji podmiejskiej dla mieszkańców Gniezna: P.U. „Atos” Tomasz Ławniczak z siedzibą w Gnieźnie, „Trans-Stach” Stanisław Mazurek z siedzibą w Niechanowie, Usługi przewozowe Błaszczyk Marian z siedzibą w Gnieźnie, Przewóz Osób Autobusem Bukowski Hubert z siedzibą w Gnieźnie, GPKS Sp. z o.o. z siedzibą w Gnieźnie, PKS Sp. z o.o. z siedzibą w Gnieźnie, PKS Inowrocław S.A. z siedzibą w Inowrocławiu, PKS Sp. z o.o. z siedzibą we Włocławku, PKS Sp. z o.o. z siedzibą w Elblągu.

Komunikacja interpersonalna - Internet W roku 2010 możliwość korzystania z dostępu do Internetu w powiecie gnieźnieńskim miało 80,90% mieszkań i jest to drugie miejsce w podregionie konińskim. Lepszy wynik uzyskało tylko miasto Konin 91,20%. Patrząc na województwo wielkopolskie gdzie procent ten wynosił 78,5% i Polskę 73,20% można wysnuć wniosek, że w powiecie naszym sieć internetowa jest mocno rozbudowana. Nadal jednak prawie 20% mieszkań jest bez zasięgu, dlatego należy szukać nowych rozwiązań i możliwości rozbudowy. Poszukać firmy, które chciały by zainwestować w tereny nie objęte infrastrukturą sieci internetowej, albo zostało by to sfinansowane z budżetu powiatu np. w ramach projektu.

% mieszkań z możliwością dostępu do powiaty miejsce w rankingu Internetu w roku 2010 m. Konin 91,20% 1 gnieźnieński 80,90% 2

121 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

wrzesiński 73,40% 3 kolski 61,70% 4 koniński 61,20% 5 słupecki 60,00% 6 turecki 55,80% 7 Porównanie

średnia dla Polski 73,20%

województwo 78,50% 10 wielkopolskie województwo 89,50% 1 dolnośląskie

Infrastruktura elektroenergetyczna Według danych statystycznych ilość gospodarstw domowych korzystających z energii elektrycznej z roku na rok przybywa, w roku 2002 odbiorców było 40.193, a w 2011 46.841 co daje wzrost o 16,54%. Największy wzrost odnotowano w roku 2005 w stosunku do roku 2004 i wyniósł on 3.961 tj. 9,62%. Wraz ze wzrostem odbiorców wzrosło również zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu i wzrost ten wyniósł 35,32%. Bardzo znacząco wzrosła ilość odbiorców gospodarstw domowych na wsiach. W 2002 roku było ich 8.879 natomiast w roku 2011 roku już 13.792 - wzrost o 55,33%, natomiast w mieście było to wzrost na poziomie 5,54%. Na jednego mieszkańca zużycie energii w roku 2011 wyniosło w mieście 698,1 kWh i był to wzrost o 31,05% w stosunku do roku 2002, natomiast na wsi w 2011 roku wyniosło 265, 4 kWh i wzrosło o 90,11 % w stosunku do roku 2002.

Energia elektryczna w gospodarstwach domowych wg lokalizacji odbiorcy

lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ogółem szt.

40 193 40 938 40 170 41 131 45 239 45 583 45 972 45 342 46 512 46 841 46

miasto szt.

31 314 31 388 31 481 31 054 32 170 32 333 32 559 32 822 32 881 32 049 33

122

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

na wsi szt. 79

8 8 8 550 9 689 9

13 077 13 069 13 250 13 413 13 520 13 631 13 792 13

zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu

ogółem MWh

74 318 74 777 73 330 76 229 91 838 92 737 94 787 96 922 98

102 039 102 568 100

5

miasto MWh

54 848 54 289 54 480 55 251 58 942 58 060 60 34 61 435 62 103 64 332 62

na wsi MWh

19 470 19 488 19 850 20 978 32 896 33 677 34 442 35 487 36 936 37 236 38 zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu na 1 mieszkańca ogółem kWh 532,7 528,0 545,3 650,4 661,6 674,1 686,7 699,3 710,4 698,1 na wsi kWh 139,6 139,5 148,9 235,1 241,5 246,8 251,4 257,9 264,1 265,4

W powiecie gnieźnieńskim konsumpcja energii elektrycznej na przełomie ostatnich 9 lat wzrosła na osobę z 1.752 kWh w 2002 do 1.950 kWh w 2010, co stanowi wzrost o 11%. W roku 2010 według zużycia energii powiat plasuję się zaraz za powiatem tureckim gdzie zużycie w 2010 wyniosło 1.942 kWh. Zużycie energii elektrycznej czy wody mogą wskazywać, że coraz więcej osób korzysta z coraz większej liczby sprzętu elektronicznego np. zmywarki. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zużycie energii w gospodarstwie domowym kWh/os gnieźnieński 1752 1730 1762 1817 1832 1858 1884 1902 1950 koniński 2247 2234 2180 2686 2322 2313 2344 2335 2370 słupceki 1996 1993 1993 1988 2039 2010 2020 1990 2017 turecki 1980 1969 2040 2021 1990 1983 1982 1994 1942 wrzesiński 2146 2193 2126 2162 2195 2162 2188 2207 2223 żniński 1817 1810 1822 2066 2095 2133 2126 2158 2220

123 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Infrastruktura gazowa Ilość osób korzystających z sieci gazowej z roku na rok przybywa, co jest informacją pozytywną. W roku 2002 korzystało z niej 64.414 osób a w 2011 już 70.851 osób, co stanowi wzrost o około 9,99%. Wpływ na to ma większa ilość zbudowanych domów i mieszkań, jak i wymiana pieców z paliwa stałego na gazowe, a co za tym idzie mniejsze zanieczyszczenie. Istotna jest też informacja o zmniejszeniu ilości zużycia gazu, wpływ na to miała zmiana rodzaju gazu. W roku 2002 zużyto 19.548,50 tys.m3 a w roku 2011 zużycie było na poziomie 15.123,70 tys.m3 co daje spadek o około 22,63%. Porównując dane o wykorzystaniu sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej przez ludność można powiedzieć, że mniej osób korzysta właśnie z sieci gazowej. Z sieci gazowej korzysta o około 48,07% mniej ludzi niż z sieci wodociągowej i o około 27,95% mniej niż z sieci kanalizacyjnej. Należy zatem zwiększyć możliwości korzystania z sieci gazowej większej ilości osób poprzez rozbudowę tej sieci.

Lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

zużycie gazu w tys.

- - -

m3

19 548,5 19 898,0 19 063,1 20 525,3 20 207,0 19 807,7 20 427,7 18 123,7 15

ludność

korzystająca z sieci -

64 584,0 64 696,0 64 606,0 64 278,0 64 576,0 64 608,0 64 988,0 68 642,0 70 851,0 70 gazowej 414,0 64

W powiecie gnieźnieńskim zużycie gazu od roku 2002 maleje i osiągnęło w 2010 780 m3, co stanowi 129% zapotrzebowania z roku 2002. Ilość m3 gazu maleje – gaz drożeje i sporo ludzi zmienia ogrzewanie na alternatywne (węgiel, eko-groszek).

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zużycie gazu w gospodarstwie domowym m3/os gnieźnieński 1010 789 870 915 905 904 837 893 780 214 koniński 2980 432 2250 2128 1998 1901 1875 1758 1920 408 słupecki ------turecki 1089 1041 1071 974 2022 1818 1816 1841 2055 559 wrzesiński 1940 1642 1581 1785 1589 1449 1369 1511 1254 393

124 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

żniński 520 394 422 430 441 423 411 415 399 112

Z danych dotyczących długości czynnych gazociągów i czynnych przyłączy gazowych wynika, że w z roku na rok przyrasta ilość kilometrów sieci gazowej i nowych przyłączy. Coraz to nowe gminy zostają objęte siecią gazu ziemnego. Z zestawień zauważyć można, że bardzo duży „skok” ilościowy wykonany został w roku 2007 a najbardziej zintensyfikowane prace w obszarze przyrostu sieci mają miejsce w mieście Gnieźnie.

Długość czynnych gazociągów [m]

powiat gnieźnieński 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Rozdzielnia razem

266 992 266 248 270 347 273 504 294 303 384 175 398 012 469 476 497 883 512 770 537

2

gminy razem

97 339 97 874 97 926 97

115 309 115 172 201 044 211 993 279 477 307 966 319 97 345

Miasto Gniezno

169 653 169 374 172 421 175 195 179 131 183 131 187 019 189 999 189 917 192 798 191

47 669 47 014 48 066 48 849 48 217 67 412 68 601 70 977 88 802 89 674 92

gmina Kłecko

3 600 3 600 3 600 3 600 3 600 3 600 3 600 3 600 3 600 3 664 3

gmina Łubowo

46 070 46 260 46 260 46 260 46

110 184 110 813 111 764 114 460 116 608 117 791 122

16 600 16 600 16 089 17 914 28 914 28 914 28 914 28

3 571 3

10 130 10 826 21 238 29 449 29 740 29

125

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Czerniejewo

2 759 2

12 759 12 759 12 1 955 13

4 317 4 317 4 317 4

10 593 10

Witkowo

9 994 9 994 9

13 439 13 696 19

13 218 13 218 13 078 20 945 23

Czynne przyłącza gazowe [szt.] powiat gnieźnieński 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rozdzielnia razem 5 179 5 377 5 377 5 839 6 661 6 950 7 214 7 362 7 475 7 679 gminy razem 617 656 656 852 1 569 1 723 1 900 1 999 2 068 2 226 Miasto Gniezno 4 562 4 721 4 721 4 987 5 092 5 227 5 314 5 363 5 407 5 453 gmina Gniezno 247 278 278 346 600 708 740 781 809 843 gmina Kłecko 8 8 8 8 9 9 9 9 9 9 gmina Łubowo 362 370 370 383 841 881 925 958 966 1 002 gmina Kiszkowo 115 116 122 144 144 148 153 gmina Niechanowo 3 3 59 62 86 109 Czerniejewo 17 21 34 52 gmina Czerniejewo 9 0 4 Witkowo 5 14 15 49 gmina Witkowo 1 1 1 5

Wnioski  drogi publiczne dzielą się na cztery kategorie i są zarządzane przez 4 zarządców

 drogi powiatowe stanowią największą administracyjnie sieć dróg

 stan dróg powiatowych: b. dobry 18,5%, dobry 21,3%, zadowalający 26,4%,

 należy poszukać środków finansowych na poprawienie stanu i powiększenie liczby kilometrów dróg utwardzonych

 konieczność inwestowania w całościową wymianę nawierzchni, a nie na naprawie uszkodzonych fragmentów

 należy poprawić się stan dróg gminnych

126 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 niewystarczające są środki i zasoby ludzkie do zapewnienia ich należytego utrzymania i zabezpieczenia przed degradacją

 obecna wysokość środków finansowych powoduje, iż niemożliwym staje się utrzymanie dróg na poziomie, który zapewni bezpieczeństwo w ruchu pojazdów i pieszych oraz sprawną i szybką komunikację

 wzrastająca ilość pojazdów a tym samym ich ruch (przede wszystkim ciężarowych), ma ogromny wpływ na stan dróg

 ilość pojazdów zarejestrowanych w Gnieźnie od 1990 wzrosła ponad dziesięciokrotnie

 układ linii kolejowych w Gnieźnie dzieli miasto na dwie części

 brak miejsc parkingowych (zwłaszcza dla postoju kilkugodzinnego)

 wiek i duży przebieg autobusów stanowi realne ryzyko dużej awaryjności

 brak możliwości komfortowego podróżowania autobusami, co negatywnie wpływa na jakość świadczonych usług

 potrzeba pilnej wymiany 7 autobusów

 usługi komunikacji zbiorowej świadczy na terenie powiatu 9 firm

 możliwość korzystania z dostępu do Internetu w powiecie gnieźnieńskim ma 80,90% mieszkań

 sieć internetowa jest mocno rozbudowana jednak prawie 20% mieszkań jest bez zasięgu

 należy szukać nowych rozwiązań i możliwości rozbudowy sieci internetowej

 należy zainwestować w tereny nie objęte infrastrukturą sieci internetowej

 przybywa ilość gospodarstw domowych korzystających z energii elektrycznej

 wzrost konsumpcji energii elektrycznej na przełomie ostatnich 9 lat o 11%

 coraz więcej osób korzysta z coraz większej liczby sprzętu elektronicznego

 przybywa ilość osób korzystających z sieci gazowej

 należy zwiększyć możliwości korzystania z sieci gazowej większej ilości osób poprzez jej rozbudowę

 bardzo duży „skok” ilościowy długości czynnych gazociągów i czynnych przyłączy gazowych wykonany został w roku 2007 a najbardziej zintensyfikowane prace w obszarze przyrostu sieci mają miejsce w mieście Gnieźnie

 zgazyfikowane są Gniezno, Kłecko, Łubowo, Kiszkowo, Niechanowo, Czerniejewo, Witkowo – trwają prace w Trzemesznie

127 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ochrona środowiska Starostwo Powiatowe, a w nim Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa praktykuje bezpośredni sposób przekazu przedsięwzięcia poprzez organizowanie zajęć w szkołach, warsztatów edukacyjnych, zajęć terenowych, konferencji, spotkań i konkursów. Program spotkań, konferencji, informacje o konkursach, a także sprawozdania z odbywających się imprez upowszechniających wiedzę ekologiczną obejmujące znaczną liczbę uczestników umieszczane są na stronach internetowych powiatu, a także w lokalnych mediach i prasie. Uczestnicy konferencji, spotkań otrzymują materiały promocyjne w formie konspektów czy streszczeń wykładów, a także broszury i ulotki adekwatne do poruszanych zagadnień. Mając na uwadze potrzebę kształcenia i wychowania społeczeństwa w duchu poszanowania przyrody oraz wymogi jakie stawia prawo ochrony środowiska należy stwierdzić, że zadania prowadzone w ramach edukacji ekologicznej powinny być realizowane sukcesywnie, ponieważ spotykają się z pozytywnym odbiorem i dużym zainteresowaniem mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego oraz sąsiednich powiatów, a także wynikają z zadań określonych w przepisach Prawa Ochrony Środowiska oraz Programu Ochrony Środowiska i Programu Ochrony Powietrza dla Powiatu Gnieźnieńskiego. Partnerami w realizacji przedsięwzięć dot. ekologii są: I Liceum Ogólnokształcące w Gnieźnie, Nadleśnictwo Gniezno, Urząd Miejski w Gnieźnie, Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy nr 1 w Gnieźnie, Specjalny Ośrodek Szkolno– Wychowawczy w Kłecku, Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna, WFOŚiGW w Poznaniu, Polski Klub Ekologiczny - Okręg Wielkopolski – Koło w Gnieźnie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie, gminy powiatu gnieźnieńskiego, Starostwo Powiatowe we Wrześni, w Słupcy i w Koninie, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Wielkopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa, Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Gnieźnie. W 2012 realizowane był program edukacyjny dofinansowany ze Środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu pn „Podnoszenie świadomości proekologicznej mieszkańców oraz propagowanie i realizacja zasad zrównoważonego rozwoju poprzez konkursy i inne imprezy upowszechniające wiedzę ekologiczną”. W 2012 r. Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa w ramach tego przedsięwzięcia zorganizował 20 zadań w zakresie edukacji ekologicznej obejmujących zagadnienia w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska, gospodarki odpadami, odnawialnych źródeł energii i propagowania zrównoważonego sytemu produkcji roślinnej i zwierzęcej.

128 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Środowisko przyrodnicze Lasy Na terenie powiatu gnieźnieńskiego lesistość Nadleśnictwa Gniezno wynosi 14,5% i jest niemal o 50 % niższa w stosunku do średniej krajowej. Nadleśnictwo Gniezno prowadzi gospodarkę leśną na terenie dwóch obrębów: Popowo Podleśne (L-ctwa: Brody, Kowalewko, Nowaszyce, Las Miejski, Zakrzewo) oraz Skorzęcin (L-ctwa: Stary Dwór, Piłka, Skorzęcin, Hutka, Smolniki, Dolina, Wólka). Grunty Nadleśnictwa Gniezno położone są na terenie dwóch powiatów: gnieźnieńskiego oraz słupeckiego. Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa Gniezno wynosi 19.635 ha, powierzchnia lasów 18.520 ha, w tym powierzchnia lasów ochronnych 16.480 ha. Lasy ochronne (glebochronne, wodochronne i masowego wypoczynku) stanowią 91.1% powierzchni leśnej Nadleśnictwa. Istnieją dwie formy własności lasów tj. lasy państwowe i niepaństwowe (w większości prywatne, gminne, społeczne). Teren powiatu gnieźnieńskiego administrowany jest przez 4 nadleśnictwa: Nadleśnictwo Gniezno, Łopuchówko, Czerniejewo i Gołąbki. Największą powierzchnią leśną na terenie powiatu administruje Nadleśnictwo Gniezno, a najmniejszą Nadleśnictwo Łopuchówko. Nadleśnictwo Gniezno charakteryzuje się tym, że dominującym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (84 %) i około 50 % powierzchni leśnej stanowią lasy na gruntach porolnych zalesianych w okresie powojennym. Innymi gatunkami lasotwórczymi w Nadleśnictwie są: dąb, brzoza, olcha, jesion. Nadleśnictwo Czerniejewo położone jest na terenie powiatów: gnieźnieńskiego, poznańskiego, średzkiego, wrzesińskiego oraz 8 gmin. Nadleśnictwo Gołąbki położone jest w południowej ubogiej w lasy części województwa kujawsko - pomorskiego na terenie 9 gmin. Najbardziej zalesioną gminą powiatu jest gmina Czerniejewo, której to lasy stanowią 31,60%. Dużym stopniem zalesienia charakteryzują się gminy: Mieleszyn (24,28%) oraz Witkowo (20,99%). Powierzchnie lasów prywatnych są niewielkie. Ogólna powierzchnia lasów prywatnych w powiecie gnieźnieńskim wynosi 1486,5 ha (stan na 2008 r.). W 2012r. zalesiono w lasach prywatnych 42,5ha. Powierzchnie lasów prywatnych są niewielkie. W latach 2005 – 2009 zalesiono powierzchnię 63,62 ha na gruntach 13 rolników w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich.

Pożary lasów Z punktu widzenia gospodarki leśnej pożary lasów zaliczane są do najpoważniejszych niebezpieczeństw zagrażających lasom. W powiecie występują rzadko, co przedstawia poniższa tabela.

129 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Powierzchnia Ilość Wartość strat Średnia powierzchnia pożaru objęta pożarem pożarów [tys. zł] 1998 0,26 2,08 8 1999 0,63 5,71 9 2000 0,21 4,80 23 2001 0,09 0,54 6 2002 0,02 0,02 1 0,1 2003 1,96 17,65 9 95,2 2004 0,48 5,72 12 21,4 2005 0,21 1,25 6 5,5 2006 0,86 8,65 10 51,6 2007 0,38 0,77 2 2,5 2008 0,21 3,23 15 13,4 2009 3,42 17,09 5 143,2 2010 0,98 4,91 5 45,0 2011 0,10 0,58 6 2,8 2012 0,02 0,02 1 0,3

Melioracje wodne Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami. Urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe, w zależności od ich funkcji i parametrów. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego w 2009 r. odmulono 22,91 km cieków podstawowych, wykoszono 57.186 km porostów ze skarp oraz 49,493 km porostów z dna cieków. Najwięcej prac wykonano na Strudze Gnieźnieńskiej tj. odmulono na odcinku 0,467 km orz wykoszono 12,102 km porostów ze skarp i 12,102 km porostów z dna rzeki. W 2010 r. odmulono 14,58 km cieków, wykoszono 48,032 km porostów ze skarp oraz 34,572 km porostów z dna cieków. Najwięcej prac wykonano na Strudze Gnieźnieńskiej tj. odmulono na odcinku 0,467 km oraz wykoszono 12,102 km porostów ze skarp i 12,102 km porostów z dna rzeki. Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych wykonuje prace zaplanowane oraz te, które wymagają natychmiastowej konserwacji. W 2010 roku zakończono prace nad odbudową rzeki Bawół gmina Witkowo – odcinek 14 km. Planowany jest również zbiornik małej retencji w m. Dębnica, gm. Kłecko o powierzchni 1,88 ha. Powiat Gnieźnieński wykonuje określone zadania w zakresie 130 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego gospodarki wodnej i udzielania pomocy spółkom wodnym. Powiat gnieźnieński jako drugi z powiatów w Wielkopolsce od 2007 r. dofinansuje w wysokości do 50 % prace konserwacyjne rowów melioracyjnych (melioracja szczegółowa) wykonane przez spółki wodne. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego działa 28 spółek wodnych konserwujących rowy melioracyjne o łącznej długości około 1.135,4 km. Spółki wodne wykonują prace konserwacyjne rowów melioracyjnych ze: składek członkowskich, dotacji z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego, dotacji ze Starostwa Powiatowego, dotacji z gmin. Dotacje te umożliwiają wykonanie większej ilości konserwacji rowów. Ważne w tym zakresie jest współdziałanie samorządów. Od 2007 r. wykonano konserwacje na długości 136,3 km. Zastosowane rozwiązania wpływają na poprawę sprawności urządzeń melioracyjnych i na racjonalną gospodarkę wodną w powiecie, co sprzyja ochronie przeciwpowodziowej. Zadanie to cieszy się dużym zainteresowaniem spółek wodnych oraz spotyka się z aprobatą mieszkańców powiatu.

Ochrona przyrody Celem ochrony przyrody jest: utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie różnorodności biologicznej, zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony, ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień, utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody, kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.

Parki krajobrazowe  Lednicki Park Krajobrazowy położony jest we wschodniej części województwa wielkopolskiego, na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego, na terenach gmin: Kiszkowo, Kłecko, Łubowo i Pobiedziska. Park został powołany dla ochrony unikatowych w skali kraju ziem, rozciągających się wokół Jeziora Lednickiego, będących kolebką państwa polskiego, ostoją rolniczego krajobrazu i przyrody. Powierzchnia Parku wynosi 7 618,4 ha.  Powidzki Park Krajobrazowy - położony jest w obrębie gmin: Kleczew, Orchowo, Ostrowite, Powidz, Słupca, Wilczyn, Witkowo. Park utworzony został w celu

131 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

zabezpieczenia wartości przyrodniczych oraz kulturowych. Swoistą cechą krajobrazu tego regionu jest system 17 jezior polodowcowych, zwykle wąskich, długich i głębokich. Znajdują się tam jedne z największych i stosunkowo czystych jezior Wielkopolski: Powidzkie i Skorzęcińskie. Większość jezior połączona jest drobnymi ciekami i sztucznymi kanałami, brak natomiast dużych rzek. Powierzchnia Parku wynosi 24 600 ha.

Obszary chronionego krajobrazu  Powidzko-Bieniszewski OChK- powierzchnia obszaru wynosi 460 km kw. (część leży na terenie powiatu gnieźnieńskiego). Największe jeziora tego obszaru to: Powidzkie, Niedzięgiel (Skorzęcińskie), Suszewskie, Wilczyńskie, Budzisławskie oraz Ostrowickie – w znacznej części linii brzegowej otoczone lasami. Wiele uroku mają też małe, często zarastające jeziorka położone w lesie, z bujnie rozwijającą się roślinnością szuwarowo-wodną (np. jeziorko koło wsi Gaj, jeziora Słowikowskie, Białe i Kańskie). W zarządzie Nadleśnictwa Gniezno (obręb Skorzęcin) znalazła się południowa część Powidzko-Bieniszewskiego OChK na łącznej powierzchni 3842,55 ha, z tego 3645,39 ha gruntów leśnych.

Inne zasoby cenne pod względem przyrodniczym Parki miejskie i wiejskie  Miasto Gniezno – 6 parków: XX - lecia, Jordanowski, Park Miejski, Park Łazienki, Park Kościuszki, Park Piastowski otoczenie Jeziora Jelonek,  Gmina Gniezno – 5 parków: Łabiszynek, Zdziechowa, Strzyżewo,  Czerniejewo – Żydowo, Czerniejewo, Szczytniki Czerniejewskie, Czeluścin, Kosmowo,  Kiszkowo – Puszcza Zielonka,  Kłecko – Działyń, Zakrzewo,  Mieleszyn – , Dziadkowo, Popowo Ignacewo, Przysieka,  Niechanowo – Niechanowo, Mierzewo, Jelitowo, Arcugowo, Czechowo,  Trzemeszno – Brzozówiec, Kaszuby, Kruchowo, Lubiń, Ostrowite, Płaczkowo, Szydłowo, Święte,  Witkowo – Kołaczkowo, Jaworowo, Odrowąż, Skorzęcin, Czajki, Małachowo.

132 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Pomniki przyrody Pomnikami przyrody są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego wyznaczono i dokonano pomiarów 399 pomników przyrody zasługujących na objęcie ochroną prawną, w znaczącej części w formie drzew pomnikowych. Przy wyznaczaniu poszczególnych egzemplarzy do wykazu pomników przyrody nie zawsze kierowano się obwodem pnia jaki drzewo musi uzyskać by zaliczyć jako pomnik, ale za objęciem ochroną niekiedy przemawiały takie względy jak: rzadkość występowania gatunku, majestatyczny pokrój drzewa, bądź jego wyjątkowa lokalizacja.

Gminy

Gatunek Razem

zkowo

Kłecko

Łubowo

Gniezno

Witkowo

Kis

Mieleszyn

Trzemeszno Czerniejewo

Kasztanowiec 7 1 8

Lipa drobn. 3 9 3 51 66

Lipa szerok. 2 1 2 5

Jabłoń 2 2

Jesion 8 3 4 15

Wiąz szyp. 2 2 4 1 9

Robinia 1 1

Platan 1 1

Dąb szypułk. 139 35 3 9 1 3 63 253

Dąb b.szypułk. 1 1

Grusza 1 1

Buk zwyczajny 1 1

Sosna cz. 1 1

Sosna zw. 1 1

Sosna wej. 1 1

Świerk posp. 1 1

133 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Żywotnik 1 1

Wierzba

Trzmielina 1 1

Topola 7 7 5 9 28

Klon 1 1

Inne 1 1

OGÓŁEM 140 14 72 18 16 3 64 72 399

Na szczególną uwagę zasługuje głaz narzutowy zlokalizowany we wsi Sokolniki na terenie gminy Mieleszyn. Ten ogromny kamień najprawdopodobniej został pozostawiony przez ustępujący lodowiec podczas ostatniego zlodowacenia. Jest to jedyny przedstawiciel głazów narzutowych jaki występuje na terenie powiatu gnieźnieńskiego i jaki został otoczony ochroną prawną w formie pomnika przyrody. Niektóre pomniki przyrody zlokalizowane są w miejscach upamiętniających rocznicę zwycięskich bitew w walkach o niepodległość Polski, przypominają ważne wydarzenia kulturalne i historyczne - w ten sposób honorując wysiłek lokalnej społeczności. Drzewa rosnące pojedynczo na granicach pole – las oraz na miedzach pomiędzy rolami tworzą dodatkowe walory krajobrazowe w znaczący sposób ubogacając środowisko przyrodnicze.

Obszary prawnie chronione Na terenie powiatu gnieźnieńskiego znajdują się Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000: Obszar Specjalnej Ochrony (OSO) - Dolina Małej Wełny pod Kiszkowem (kod obszaru PLB300006), Specjalny Obszar Ochrony (SOO) - Pojezierze Gnieźnieńskie PLH300026 - Obszar o charakterystycznej rzeźbie młodo glacjalnej oraz Obszar „Stawy Kiszkowskie” PLH300050- strefa ta obejmuje fragment doliny Małej Wełny. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego, występuje wiele gatunków roślin i zwierząt podlegających ochronie np.: rośliny (Naparstnica purpurowa, Konwalia majowa, Kozłek lekarski), ptaki (bocian czarny, bielik, czapla siwa, myszołowa, błotniak stawowy), gady (jaszczurki, padalce, zaskrońce), płazy (ropuchy, kumaki, żaby, rzekotki drzewne, grzebiuszki ziemne). Powiat ma bogate i różnorodne środowisko przyrodnicze z bogatą i cenną przyrodą m.in. na terenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego, Lednickiego Parku Krajobrazowego oraz Rezerwatów: „Wiązy” w Nowym Lesie oraz „Bielawy” koło Goranina. Wszystkie obszary specjalnej ochrony podlegają pod następujące instytucje: RDOŚ w Poznaniu, ZPKWW Poznań. Według danych w powiecie gnieźnieńskim powierzchnia obszarów prawnie chronionych spadła na

134 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego przełomie ostatnich 9 lat z 16 116,8 ha w 2003 roku do 15 995,5 ha w 2011 roku. Rezerwaty przyrody nie zmieniły powierzchni poza wahaniem w 2007-2008 i wynoszą 27,8ha.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ogółem ha

16116,8 16116,8 16116,8 16090,2 16040,2 16040,2 15995,5 15995,5 15995,5

rezerwaty przyrody ha 27,8 27,8 27,8 27,7 22,5 22,5 27,8 27,8 27,8

parki krajobrazowe razem ha

12604,0 12604,0 12604,0 12577,5 12532,7 12532,7 12532,7 12532,7 12532,7 rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody w parkach ha 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 50,0 50,0 50,0

krajobrazowych

obszary chronionego ha

krajobrazu razem

3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 3435,0 użytki ekologiczne ha 50,0 50,0 50,0 50,0 50,0 50,0 50,0 50,0 50,0  Wnioski  stosunkowo mała lesistość terenów 14,5 %  lasy administrowane są przez 4 nadleśnictwa  melioracje wodne prowadzi 28 spółek wodnych konserwujących rowy melioracyjne ze: składek członkowskich, dotacji z: Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marsz Marszałkowskiego, Starostwa Powiatowego oraz z gmin  potrzeba konserwacji melioracji wodnej  są dwa parki krajobrazowe  istnieją liczne obszary chronionego krajobrazu  zidentyfikowane jest 399 pomników przyrody  są trzy obszary prawnie chronione  wzmożenie ochrony obiektów objętych już ochroną prawną,  ograniczenie procesów urbanizacyjnych w pobliżu obszarów przyrodniczo cennych (ograniczenie zabudowywania terenu),  wykonanie pełnej inwentaryzacji przyrodniczej na terenie wszystkich gmin powiatu,

135 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 wykonanie inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie i objęcie ich ochroną,  przygotowanie i wdrożenie programów edukacyjnych dotyczących ochrony przyrody (np. we współpracy z nadleśnictwami, Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, organizacjami ekologicznymi) skierowanych do różnych odbiorców,  określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno – leśnych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,  realizacja programu zwiększania lesistości kraju  zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej,  wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów określających sposoby użytkowania cennych elementów przyrodniczych i krajobrazowych  wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego,  utrzymanie istniejących oraz współpraca przy powoływaniu nowych obszarów i obiektów prawnie chronionej przyrody i krajobrazu, w tym między innymi sieci obszarów Natura 2000,  usuwanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej,  wspieranie działalności proekologicznych.  utworzenie sieci obszarów NATURA 2000 obejmującej Specjalne Obszary Ochrony utworzone zgodnie z Dyrektywą Siedliskową oraz Obszar Specjalnej Ochrony na podstawie Dyrektywy Ptasiej,  uwzględnienie ochrony zbiorników wodnych oraz ich obrzeży w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.  Złoża kopalin Na terenie powiatu gnieźnieńskiego w 2012 roku eksploatowane było wyłącznie kruszywo naturalne, które, należy do kopalin objętych własnością nieruchomości gruntowej. Teren powiatu jest zasobny w kruszywa naturalne czyli piaski, żwiry i ich mieszaniny, spełniające jakościowe kryteria gospodarczej przydatności. Organem koncesyjnym dla złóż objętych własnością nieruchomości gruntowej jest Starosta oraz Marszałek Województwa, w zależności od powierzchni złoża oraz rocznej wielkości wydobycia. Starosta nie sporządza bilansu zasobów wszystkich złożach na terenie powiatu gnieźnieńskiego. Jest to zadanie

136 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ustawowe, które realizuje Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, jako zadanie państwowej służby geologicznej, sporządzając je corocznie. Bilans zasobów złóż kopalin jest dostępny na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego eksploatowane są aktualnie następujące złoża w gminach: Witkowo (Ćwierdzin MA II, Ćwierdzin KR , Ćwierdzin – Piaski), Trzemeszno (Wymysłowo Alco- Wend, Kruchowo, Ławki PR, Ławki JR, Pasieka I, Wymysłowo I, Wymysłowo III, Wymysłowo JP, Wymysłowo NS, Wymysłowo TJ), Czerniejewo (Gębarzewo I) Niechanowo (Gurówko).

Gospodarka wodna Wody powierzchniowe Rzeki powiatu stanowią łącznie 247,8 km, natomiast kanały 12,9 km. Do głównych rzek powiatu należą: Wełna, Mała Wełna, Struga Gnieźnieńska, Struga Witkowska. Wszystkie rzeki podlegają pod Marszałka Województwa oraz Zarządy Melioracji Wodnych. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego występuje około 40 jezior o powierzchni powyżej jednego hektara. Największym jeziorem w powiecie jest jezioro Niedzięgiel, którego powierzchnia wynosi 550,9 ha. Położone jest ono na terenie gminy Witkowo. W obrębie miasta Gniezno występują trzy duże jeziora: Winiary, Jelonek oraz Świętokrzyskie. Badania Jakości wody przeprowadzane są w ramach monitoringu przez WIOŚ w Poznaniu oraz na terenie miejsc do pływania przez SANEPID Gniezno. Wszystkie jeziora powiatu gnieźnieńskiego znajdują się w strefie ciszy. Jedynie Jezioro Popielewskie i Kamienieckie położone w gminie Trzemeszno zostało dopuszczone pod pewnymi warunkami ograniczającymi (termin, czas, prędkość, odległość od linii brzegu) do używania jednostek pływających z napędem spalinowym. Mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa osobom wypoczywającym, znakami żeglugowymi oznakowano Jezioro Popielewskie. W latach następnych planuje się oznakowanie Jeziora Kamienieckiego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gnieźnie przeprowadza badania wody z kąpielisk. W 2012 r. nadzorem w powiecie gnieźnieńskim objęto 2 kąpieliska: Winiary i Skorzęcin oraz 5 miejsc wykorzystywanych do kąpieli: Borzątew, Kłecko, Jankowo Dolne, Dziekanowice i Lednogóra. Ich stan sanitarny i techniczny oceniono jako dobry. Zarówno przed sezonem jak i w trakcie jego trwania nie stwierdzono zanieczyszczenia bakteriologicznego wody. Zadaniem własnym gmin jest organizacja kąpielisk. W zakresie tego zadania poszczególne gminy powiatu występują do Starosty Gnieźnieńskiego o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego. Starosta wydał pozwolenia

137 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego wodnoprawne (stan na 2012) na wykonanie kąpieliska: miasto Gniezno - jezioro Winiary, Skorzęcin, gmina Witkowo - jezioro Niedzięgiel. Wody podziemne Na terenie powiatu gnieźnieńskiego wyróżniamy dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: Wielkopolska Dolina Kopalna, stanowiąca Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 144 (główne źródło zaopatrzenia w wodę część miasta Gniezna, gmin Niechanowo, Czerniejewo i Witkowo) oraz Wielkopolska Dolina Kopalna, stanowiąca Zbiornik Wód Podziemnych nr 143 (subzbiornik Inowrocław - Gniezno, źródło zaopatrzenia w wodę gmin: Kiszkowo, Kłecko, Mieleszyn, Trzemeszno, Gniezno oraz część miasta Gniezna). Od 2002 roku służby sanitarne województwa wielkopolskiego dokonują kompleksowej oceny jakości ujmowanej wody dla celów zbiorowego zaopatrzenia w wodę do spożycia przez ludzi. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego zadanie to realizowane jest przez SANEPID Gniezno.

Zużycie wody na terenie powiatu Największe zużycie wody na jednego mieszkańca w latach 2008-2010 wystąpiło w następujących gminach Niechanowo, Mieleszyn oraz Łubowo. Zużycie wody na cele przemysłowe występuje w kilku gminach powiatu gnieźnieńskiego tj. Gniezno, Czerniejewo, Kiszkowo, Trzemeszno, Witkowo. Zużycie wody na cele przemysłowe w powiecie gnieźnieńskim w 2012 roku wynosiło 542 m3/rok.

Zużycie wody na jednego mieszkańca gminach powiatu gnieźnieńskiego - [m3] Gmina 2008 2009 2010 2011 M Gniezno 32,2 30,6 30,2 30,0 G Gniezno 31,8 37,9 36,8 38,0 Czerniejewo 27,6 29,6 29,5 30,0 Kiszkowo 34,9 33,0 32,8 31,9 Kłecko 46,6 46,9 47,9 52,6 Łubowo 52,8 46,2 50,1 50,5 Mieleszyn 44,2 43,9 39,6 42,4 Niechanowo 41,3 39,6 43,9 45,7 Trzemeszno 32,6 31,2 32,3 31,9 Witkowo 35,0 32,5 28,9 31,7

Zwodociągowanie powiatu gnieźnieńskiego wynosi w granicach 95 - 100%. Całkowita długość sieci wodociągowej w powiecie w 2012 roku wynosi: 1.325,1 km, natomiast długość przyłączy wodociągowych 247,8 km.

138 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Lokalizacja Sieć wodociągowa % Gniezno-miasto 97,9 Gniezno 95,0 Czerniejewo 97,0 Kłecko 100,0 Kiszkowo 99,9 Niechanowo 100,0 Łubowo 100,0 Mieleszyn 99,8 Trzemeszno 98,54 Witkowo 99,9 (stan na 31.12.2012r.)

Ujęcia wody Na terenie powiatu gnieźnieńskiego zinwentaryzowano 216 ujęć wód podziemnych z czego 109 ujęć ujmuje wody z piętra czwartorzędowego, 104 ujęcia z piętra trzeciorzędowego oraz 3 ujęcia ujmujące poziom górnokredowy. Najważniejszą rolę spełnią ujęcia komunalne, które eksploatują wody podziemne w celu zaopatrzenia ludności. Ujęcia komunalne w powiecie gnieźnieńskim: m. Gniezno (Winiary I, Winiary II, Żydowo-Cielimowo), gm. Gniezno (Modliszewko, Łabiszynek, Jankówko), gm. Kłecko (Kłecko, Działyń, Świniary Dolne, Pruchnowo), gm. Mieleszyn (Dębłowo Królewskie, Karniszewo, Łopienno, Mieleszyn), gm. Kiszkowo (Łubowiczki, Sławno, Łagiewniki Kościelne, Turostowo, Dąbrówka Kościelna, Rybno Wielkie), gm. Łubowo (Łubowo, Wierzyce, Dziekanowice, Woźniki), gm. Niechanowo (Jarząbkowo, Karsewo, Niechanowo, Żelazkowo), gm. Witkowo (Witkowo, Gorzykowo), gm. Trzemeszno (Trzemeszno, Trzemżal, Kruchowo) Gm. Czerniejewo – (Żydowo, Kosmowo). Podstawą formalną korzystania z wód podziemnych w ramach szczególnego korzystania z wód jest pozwolenie wodnoprawne, które zezwala na eksploatację wód podziemnych w ilościach w nim określonych, które nie mogą przekraczać wielkości zasobów eksploatacyjnych ujęcia.

139 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ścieki komunalne i zbiorniki bezodpływowe Oczyszczalnie ścieków Na terenie powiatu w 2013 roku działa razem 19 oczyszczalni ścieków. W ostatnich latach zmodernizowano oczyszczalnię ścieków w Działyniu, Trzemesznie, Niechanowie, w Jankowie Dolnym, w Czerniejewie i w Gnieźnie. Dopuszczalna Lokalizacja Rzeczywista ilość przepustowość Gmina oczyszczalni ścieków oczyszczonych oczyszczalni ścieków Qśr.d. ( m3/d ) Q max.d (m3/d) M. Gniezno Gniezno 19 500 13 174 Jankowo Dolne 220 180 Gm. Gniezno Łabiszynek 200 60 Czerniejewo Czerniejewo 626 360 Kiszkowo 420 317 Kiszkowo Turostowo 100 32 Sławno 200 65 Kłecko 360 347 Kłecko Działyń 220 180 Zakrzewo 30 24

Łubowo 290 (dane rok 2012) 145,20 (dane rok 2012) Dziekanowice Łubowo 220 (dane rok 2012) 90,41 (dane rok 2012) Przyborowo 120 (dane rok 2012) 63 (dane rok 2012) Strychowo 120 (dane rok 2012) 54,79 (dane rok 2012) Niechanowo Niechanowo 310 205 Mieleszyn Przysieka 430 166,82 Trzemeszno 1.310 1.425 Trzemeszno Kamieniec 60 13 Witkowo Witkowo 2.400 1.200

Właściwa modernizacja oczyszczalni ścieków ma na celu zmniejszanie jej uciążliwości dla otoczenia, jak również podniesienie szybkości oraz skuteczności oczyszczania ścieków.

140 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Kanalizacja Długość czynnej sieci kanalizacyjnej dla terenu powiatu wynosi 570,7 km. Najbardziej skanalizowanym obszarem jest Gniezno i Kłecko natomiast najmniej skanalizowanym jest Czerniejewo. W przypadku Gmin wiejskich procent skanalizowana jest zdecydowanie mniejszy i waha się w granicach od 22,6 do 64,7 %. Najsłabiej skanalizowane są gminy Gniezno, Trzemeszno oraz Mieleszyn.

Lokalizacja w powiecie gnieźnieńskim Sieć kanalizacyjna % Gniezno 86,6 Gniezno 22,6 Czerniejewo 30,4 Czerniejewo-miasto 34,4 Czerniejewo-obszar wiejski 28,1 Kłecko 49,9 Kłecko-miasto 86,7 Kłecko-obszar wiejski 30,0 Kiszkowo 34,8 Niechanowo 30,4 Łubowo 64,7 Mieleszyn 22,7 Trzemeszno 55,6 Trzemeszno-miasto 78,1 Trzemeszno- obszar wiejski 27,3 Witkowo 66 Witkowo - miasto 88,7 Witkowo – obszar wiejski 34,3 powiat 65,8

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gnieźnie Spółka z o.o. (PWiK) eksploatuje i konserwuje sieć kanalizacyjną. W roku 2012 wystąpiło 75 awarii na 25 eksploatowanych przepompowniach ścieków. W 2007 roku nastąpiło przejęcie przez PWiK przepompowni gminnych: Zdziechowa 5 obiektów, budowa 2006 – 2007 rok, Wełnica – 4 obiekty, budowa

141 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

2007 rok, Jankowo Dolne – 3 obiekty. - budowa 2007 rok, Jankówko – 3 obiekty, budowa 2007 rok. Przepompownie znajdujące się na Wełnicy i w Jankówku, wybudowano w pasie drogi bez strefy ochronnej. Pozostałe posiadają strefę ochronną. Przepompownie zostały wybudowane przez Urząd Gminy i przekazane PWiK w celu eksploatacji i konserwacji. Na terenie miasta Gniezna znajduje się 10 przepompowni: ul. Orzeszkowa, wybudowana - 1994 rok, ul. Jeziorna – 1971 rok, ul. Kawiary – 2006 rok, ul. Odległa – 2006 rok ul. Świętokrzyska – 2000 rok, ul. Morelowa – 2011 rok, ul. Łąkowa – 2010 rok, Os. Bajkowe – 2012, 3 obiekty. Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna stosuje technologię polegająca na usuwaniu związków biogennych i biologicznej stabilizacji osadów w dwustopniowym procesie fermentacji metanowej w Wydzielonych Komorach Fermentacyjnych. Zasadniczym problemem na oczyszczalni w Gnieźnie jest zapewnienie zwiększonego usuwania azotu ogólnego ze ścieków, zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Środowiska (z dnia 24 lipca 2006 roku w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi – dla aglomeracji o RLM: od 15000 do 99999). Dlatego też, w 2008 roku celem zapewnienia odpowiedniego oczyszczania ścieków przed ich odprowadzeniem do odbiornika, zgodnie z obowiązującymi w Polsce i Unii Europejskiej przepisami, Zarząd Spółki podjął decyzję modernizacji Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Gnieźnie. Czynnikami wpływającymi na funkcjonowanie sieci kanalizacyjnej są: awaryjność, na sieci sanitarnej, na przyłączach kanalizacyjnych, długość kanalizacji sanitarnej, długość przyłączy, liczba przyłączy, gęstość przyłączy, liczba odbiorców, technika wykonania, użyte materiały. Na przestrzeni lat 2002 do dzisiaj liczba przyłączy wzrosła o 78,21% co przełożyło się na wzrost o 57,25% odbiorców. Całkowita sieć kanalizacji sanitarnej wynosi 143,3 km i wzrosła od 2002 roku o 55,65%. Dzięki zaangażowaniu pracowników zmalała awaryjność sieci aż o 33,33%. W powiecie dane kształtują się wg poniższego zestawienia: ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej 2008 2009 2010 2011 M Gniezno 60 279 60 236 61 054 61 192 G Gniezno 972 2 104 2 213 2 459 Czerniejewo 2 131 2 139 3 652 4 807 Kiszkowo 1 847 1 857 1 873 1 887 Kłecko 3 749 3 775 3 791 3 859 Łubowo 3 482 3 685 3 834 3 958 Mieleszyn 910 901 923 922 Niechanowo 1 652 1 698 1 723 2 195

142 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Trzemeszno 7 698 7 817 7 908 7 932 Witkowo 8 849 8 987 9 075 9 123

długość czynnej sieci kanalizacyjnej 2008 2009 2010 2011 2012 M Gniezno 115,5 116,7 119,5 122,2 129,9 G Gniezno 4,1 18,1 21,7 24,2 18,2 Czerniejewo 22,3 22,3 30,6 37,6 37,6 Kiszkowo 24,3 24,3 24,3 24,3 24,3 Kłecko 24,1 24,1 24,1 24,1 42 Łubowo 78,1 78,5 92,1 115,3 115,3 Mieleszyn 13,0 13 13 13 27,8 Niechanowo 12,0 12 12,1 25,9 25,9 Trzemeszno 35,1 39,7 42,3 42,3 50,4 Witkowo 79,7 87,3 87,3 96,9 99,3

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania 2008 2009 2010 2011 2012 M Gniezno 3 229 3 362 3 466 3 574 3 715 G Gniezno 68 383 387 443 392 Czerniejewo 300 300 885 963 1 022 Kiszkowo 339 339 341 345 345 Kłecko 486 497 497 535 811 Łubowo 1 037 1 141 1 141 1 179 1 252 Mieleszyn 190 190 190 190 383 Niechanowo 360 369 375 528 576 Trzemeszno 936 1 067 1 078 1 079 1 206 Witkowo 1 400 1 506 1 506 1 544 1 550

Wodociągi Z danych GUS na rok 2011 wynika, że liczba osób korzystających z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej zwiększyła się. W roku 2002 ludność korzystająca z sieci wodociągowej wynosiła 130 527, a w 2011 roku 136 432 czyli wzrost o około 6,06% . Większy wzrost jest widoczny przy osobach, które korzystają z sieci kanalizacyjnej i wynosi on 18,82%. Zauważalna jest jednak duża różnica wśród ludzi korzystających z sieci wodociągowej a sieci kanalizacyjnej i wynosi ona 38,74%. Wniosek jaki nasuwa się to zwiększenie funduszy na rozbudowę sieci kanalizacyjnej, które pozwolą na większą ilość przyłączeń, co za tym idzie wzrost gospodarczy powiatu. 143 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

długość czynnej sieci rozdzielczej 2008 2009 2010 2011 2012 M Gniezno 149,3 150,6 152,4 153,9 162,1 G Gniezno 107 114 119 129,1 126,2 Czerniejewo 67,9 70,9 74,4 75,3 75,8 Kiszkowo 109,8 109,8 109,8 109,8 109,8 Kłecko 105,3 105,3 105,3 105,9 136,0 Łubowo 22,1 128,6 128,8 128,8 130,1 Mieleszyn 86,4 87,9 87,9 95,0 95,0 Niechanowo 107,7 107,7 107,7 107,7 107,7 Trzemeszno 178,3 179,3 180,9 181,6 184,6 Witkowo 160,5 161,9 161,9 163,4 163,5

ludność korzystająca z sieci wodociągowej 2008 2009 2010 2011 M Gniezno 68294 68126 68921 68853 G Gniezno 6976 7299 7701 8083 Czerniejewo 6509 6539 6680 6727 Kiszkowo 4967 4994 5024 5033 Kłecko 7044 7054 7058 7063 Łubowo 5460 5564 5790 5898 Mieleszyn 3271 3240 3321 3327 Niechanowo 4907 4966 4989 5044 Trzemeszno 12726 12782 13042 13059 Witkowo 13148 13253 13352 13345

Powietrze Powiat gnieźnieński wchodzi w skład strefy gnieźnieńsko – wrzesińskiej, która zaliczona jest do klasy C ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych jeżeli chodzi o stężenia zanieczyszczeń dwóch czynników: pyłu PM10 oraz ozonu O3. Pozostałe zanieczyszczenia objęte dyrektywą Parlamentu Europejskiego 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 roku, tj. SO2, NO2, kadm, arsen, nikiel, ołów, benzo(a)piren, benzen i CO nie przekraczają dopuszczalnych poziomów i klasyfikują strefę naszego powiatu w klasie A. W związku z powyższym powiat gnieźnieński posiada następujące programy związane z ochroną powietrza: Programu ochrony powietrza dla strefy: gnieźnieńsko-wrzesińskiej (strefa powiat gnieźnieński) w województwie wielkopolskim”. „Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: aglomeracja poznańska, miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-

144 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego wrzesińskiej oraz strefy pilsko – złotowskiej”. Dla powiatu gnieźnieńskiego w związku z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych jakości powietrza w zakresie zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 w 2010 r. została opracowana „Aktualizacja Programu Ochrony Powietrza dla strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej (strefa powiat gnieźnieński) w województwie wielkopolskim” Aktualizacja Programu Ochrony Powietrza koncentruje się na istotnych powodach występowania przekroczeń zanieczyszczeń powietrza pyłem zawieszonym

PM10 oraz na znalezieniu skutecznych i możliwych do zrealizowania działań, których wdrożenie spowoduje obniżenie poziomu zanieczyszczeń co najmniej do poziomu dopuszczalnego. Cel Aktualizacji Programu Ochrony Powietrza opiera się na przywróceniu naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawę warunków życia mieszkańców oraz lepszą jakość życia. Realizacja zadań wynikających z Aktualizacji Programu Ochrony Powietrza ma na celu zmniejszenie stężenia substancji zanieczyszczającej w powietrzu w strefie powiat gnieźnieński do poziomu dopuszczalnego i utrzymywania go na takim poziomie. W powiecie gnieźnieńskim według GUS emisja zanieczyszczeń pyłowych w latach 2003-2008 zmniejszyła się ponad dwukrotnie z 281 t/r do 122 t/r, ale od 2009 roku nastąpił zwrot i emisja znowu zaczęła wzrastać i w 2011 roku wyniosła 193 t/r. W porównaniu do powiatu tureckiego (1.641 t/r w 2012) jest to bardzo niska wartość. Dużą rolę odegrał tutaj dwutlenek węgla, którego emisja znacznie wzrosła z 63 863 t/r w 2003 roku, do aż 118 694 t/r w 2011 roku co stanowi 85 % przyrost. Największy skok zanotowano w 2010 roku. Mając na uwadze potencjalny wzrost zanieczyszczeń gazowych i pyłowych powiat gnieźnieński propaguje kampanie, organizuje konferencje z zakresu odnawialnych źródeł energii i zachęca mieszkańców do korzystania z nowoczesnych technologii ograniczających ilość emisji.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem t/r 281 201 198 162 143 160 122 197 195 193 nie zorganizowana t/r 32 31 30 30 21 22 2 21 20 22 ze spalania paliw t/r 214 123 126 130 122 139 120 145 121 129

Emisja zanieczyszczeń gazowych

ogółem t/r

64885 59179 59715 55533 55746 59470 58516

127315 118971 119710

ogółem (bez dwutlenku t/r 1022 950 867 888 894 844 644 850 845 1016

145 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

węgla) nie zorganizowana t/r 4 4 4 4 4 4 0 4 0 0 dwutlenek siarki t/r 508 510 435 454 429 383 307 352 353 396 tlenki azotu t/r 161 142 145 151 158 142 107 112 181 159

tlenek węgla t/r 271 240 231 230 240 268 224 279 231 358

dwutlenek węgla t/r

63863 58229 58848 54645 54852 58626 57872

126465 118126 118694

Emisja zanieczyszczeń z ciepłowni C-13 i C-14 Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Gnieźnie

Rodzaj zanieczyszczenia Mg 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

S02 [Mg] 332,3 324 261 281 268 221,34 249,3 303,6

NOx [Mg] 101,3 97 93 98 91 103,21 92,39 85,181 CO [Mg] 170,6 182 170 186 163 187,33 163,294 147,25

C02 [Mg] 56 419 52 759 50 631 52 836 49 891 58 222 49 160 51 049 pył [Mg] 158,6 144 129 146 114 110,86 99,57 61,32

sadza [kg] 1723,4 1345,2 1086 1437,8 875,9 1004,23 1102,53 1141

benzo(a)piren [kg] 24,1 23,25 21,6 23,88 20,45 25,3 27,6 30,9

Kierunki działań w celu osiągnięcia wysokiej jakości powietrza:  Wprowadzenie zarządzania dot. ochrony powietrza w układzie stref.  Eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła  Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie korzystania z proekologicznych nośników energii, unikania spalania odpadów w piecach domowych.  Termomodernizacja budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej.  Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru zainwestowania miejskiego, budowa oraz modernizacja obejść drogowych.  Bieżąca modernizacja dróg.  Promowanie proekologicznych środków transportu (transportu kolejowego).  Intensyfikacja ruchu rowerowego, m.in. poprzez: likwidowanie barier technicznych, tworzenie układu ścieżek rowerowych.

146 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Edukacja ekologiczna mieszkańców dotycząca proekologicznych zachowań komunikacyjnych.  Wprowadzanie zintegrowanej gospodarki energetycznej  Modernizacja układów technologicznych ciepłowni/elektrociepłowni, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw.  Instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesie spalania paliw, a także poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń redukujących zanieczyszczenia.  Modernizacja i hermetyzacja procesów technologicznych oraz ich automatyzacja.  Wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku (BAT).  Stymulowanie zakładów do samokontroli poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem oraz dobrowolnych działań nie normatywnych (czystsza produkcja).  Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych.

Wnioski  teren naszego powiatu jest zasobny w kruszywa naturalne czyli piaski, żwiry i ich mieszaniny  rzeki powiatu stanowią łącznie długość 247,8 km, natomiast kanały 12,9 km  wszystkie rzeki podlegają pod Marszałka Województwa oraz Zarządy Melioracji Wodnych  występuje 40 jezior o powierzchni powyżej jednego ha  na terenie powiatu są dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: Wielkopolska Dolina Kopalna nr 144 i nr 143  jest 216 ujęć wód podziemnych  zużycie wody na cele przemysłowe jest na poziomie 542 m3/rok  zwodociągowanie powiatu oscyluje pomiędzy 95-100%  jest 19 oczyszczalni ścieków  najsłabiej skanalizowane są gminy Gniezno, Trzemeszno oraz Mieleszyn  zmalała awaryjność sieci kanalizacyjnej  konieczne jest zwiększenie funduszy na rozbudowę sieci kanalizacyjnej  zmniejszyła się ponad dwukrotnie emisja zanieczyszczeń pyłowych

147 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Odnawialne źródła energii Starostwo Powiatowe w Gnieźnie szeroko propaguje i wspiera stosowanie odnawialnych źródeł energii. Promowanie odnawialnych źródeł energii jest traktowane jako jeden z elementów funkcjonalnych racjonalnego korzystania z zasobów przyrody oraz kształtowania środowiska naturalnego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii wymaga ciągle wielu działań zachęcających do szerokiego jej wdrożenia. Mając na uwadze powyższe powiat gnieźnieński będzie wspierał przedsięwzięcia organizacyjno-prawne, które w znacznym stopniu mogą wpłynąć na zintensyfikowanie rozwoju energetyki odnawialnej, zachęcając do dalszej współpracy gminy, instytucje, organizacje oraz uczelnie powiatu gnieźnieńskiego. Od 2007 r. zorganizowano 15 spotkań, konferencji i konkursów promujących OZE. Starostwo Powiatowe w Gnieźnie w 2010 r. wzięło udział w konkursie „Samorządowy Lider Zarządzania”. Do konkursu zgłoszono praktykę pn. „Promowanie zagadnień związanych z biopaliwami – innowacyjnym potencjałem rozwoju dla powiatu gnieźnieńskiego”. W zgłoszeniu w szczegółowy sposób opisano cel, wdrożenie i charakterystykę przedsięwzięcia jakim jest organizacja konferencji z zakresu odnawialnych źródeł energii. W dniu 22 czerwca 2010 r. w budynku Senatu RP odbyła się konferencja podsumowująca konkurs. Program konferencji obejmował prezentacje praktyk, ogłoszenie wyników i wręczenie dyplomów. W kategorii powiaty, w dziedzinie gospodarka komunalna powiat gnieźnieński zajął II miejsce. W powiecie najczęściej wykorzystywane są 3 źródła OZE: biomasa (najstarsze, najtańsze źródło), energia słoneczna i energia wiatrowa.

Polski Klub Ekologiczny Polski Klub Ekologiczny Koło w Gnieźnie zajmuje się przede wszystkim szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą i obywatelską mieszkańców Gniezna i powiatu gnieźnieńskiego w ramach projektu „Edukacja ekologiczna dzieci , młodzieży i dorosłych” oraz wdrażaniem zasad zrównoważonego rozwoju na terenie miasta i powiatu. W zasięgu zainteresowań znajdują się także treści z zakresu edukacji regionalnej jak i prozdrowotnej. Edukacja mieszkańców miasta i powiatu gnieźnieńskiego realizowana poprzez :  Audycje radiowe. Audycje mają na celu przede wszystkim kształtowanie świadomości społeczeństwa w kierunku selektywnej zbiórki odpadów oraz zmniejszenia ich ilości, zwrócenie uwagi na rolę ekologii i ochrony przyrody we współczesnym świecie, poszerzenie wiadomości o zagrożeniach ekologicznych, uwrażliwianie społeczeństwa na rolę zieleni w mieście, wyrabianie nawyków i przyjaznych dla środowiska postaw,

148 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

zmianę stylu konsumpcji .  Gnieźnieńskie Prezentacje Ekologiczne. Przeznaczone dla młodszych- przedszkolaki, szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie. Idea zorganizowania Gnieźnieńskich Prezentacji Ekologicznych powstała we wrześniu 1995r. W Gnieźnie liczącym ok. 70 tys. mieszkańców nie było imprez ekologicznych, w których udział braliby uczniowie wszystkich szkół miasta i powiatu. Kolejne lata pokazały , że inicjatywa znalazła uznanie nie tylko u władz miasta i powiatu , ale przede wszystkim u nauczycieli i uczniów.  Młodzieżowe Forum Ekologiczne. Przeznaczone dla młodzieży starszej. Na Forum zapraszani są uczniowie trzecich klas gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych z Gniezna i powiatu oraz studenci PWSZ i Collegium Europejskiego .Cieszą się dużym zainteresowaniem młodzieży , ponieważ tematy referatów wygłaszane przez prelegentów dotyczą często zagadnień trudnych, skomplikowanych, ale przedstawionych w przystępnej formie „Problem czystości wód”, „Rola lasu we współczesnym świecie”, „Działalność Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Gnieźnie w zakresie unieszkodliwiania i wykorzystania osadów pościekowych”, „Rola pozarządowych organizacji ekologicznych we wdrażaniu zasad rozwoju zrównoważonego”, „Turystyka rowerowa - zwierzenia z doświadczeń własnych” „Poznań - miasto przyjazne dla rowerów ?”, „Molekularne aspekty miażdżycy i starzenia się” , „ Żywność transgeniczna – szanse i zagrożenia”, „Odnawialne źródła energii”, „ Gospodarka odpadami u progu XXI wieku” , „ Formy ochrony przyrody w Wielkopolsce” , „Gospodarka leśna” , „Aktywna ochrona zwierząt”, „Szanse rolnictwa ekologicznego w Polsce”, „Ptaki w krajobrazie rolniczym Wielkopolski”, „Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim w Wielkopolsce”, „Gospodarka odpadami opakowaniowymi w Polsce”, „Odpady ulegające biodegradacji”.  Warsztaty dla nauczycieli. Klub stara się wzbogacać warsztat pracy nauczycieli poprzez m.in. organizowanie ciekawych spotkań i szkoleń. Wprowadzenie nowych form pracy, prowadzenie ciekawszych zajęć np. na temat odpadów „Czy naprawdę nie ma rady na odpady ?”, „Przyjazne zakupy”.  Artykuły w prasie. Uzmysłowienie społeczeństwu jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa wynikają z nieodpowiedniego korzystania ze środowisk a także propagowanie aktywnych form wypoczynku jak np. Europejski Dzień bez Samochodu i Tydzień Zrównoważonego Rozwoju .  Wystawy i konkursy. Adresowane do wszystkich grup społecznych. Przedstawiają

149 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

pracę Koła: parki krajobrazowe Wielkopolski czy przyrodę Ziemi Gnieźnieńskiej. Przynajmniej dwa razy w roku ogłaszane są konkursy związane tematycznie z Forum Ekologicznym czy Prezentacjami Ekologicznymi. Prace konkursowe eksponowane są podczas wystaw w MOK w Gnieźnie.  Happeningi uliczne organizowane były z okazji Dnia Ziemi w centrum miasta pod nazwą: „Czysta i piękna Ziemia”, „Cztery żywioły - woda, ogień, powietrze i ziemia” oraz z okazji Europejskiego Dnia bez Samochodu.  Rajdy rowerowe po parkach krajobrazowych Wielkopolski oraz najbliższych okolicach powiatu gnieźnieńskiego.  Program „Przyjaznej dla środowiska konsumpcji”, który propaguje postawy przyjazne środowisku poprzez m.in. używanie płóciennych toreb na zakupy oraz emitowanie w Telewizji Gniezno spotów reklamowych na temat zachowań proekologicznych.  Europejski Dzień bez Samochodu. Od 2002 roku organizowane są imprezy z okazji Tygodnia Zrównoważonego Rozwoju i Europejskiego Dnia bez Samochodu. PKE Koło w Gnieźnie organizuje po raz kolejny kampanię kształtującą proekologiczne wzorce zachowań oraz popularyzującą transport miejski przyjazny środowisku .  Kampanie na rzecz odzysku opakowań wtórnych – EKOLIDER. Placówki oświatowe Gniezna i powiatu biorą udział w zbiórce surowców wtórnych. Uczniowie chętnie przynoszą do szkół puszki aluminiowe, makulaturę, złom, baterie - aktywizując jednocześnie swoje rodziny. Programem objęto cały powiat.  Prośrodowiskowa edukacja i aktywizacja społeczności lokalnej – „Miasto i powiat przyjazne środowisku”. Niektóre projekty i kampanie :  projekt „12 świąt i więcej”,  kampanie „Przyjazne zakupy”  zagospodarowanie odpadów organicznych ,  kampanię przeciwdziałającą skutkom zmian klimatycznych ,  niska emisja to wysokie ryzyko (wspólnie z Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej w Gnieźnie),  „Człowiek przyjacielem lasu” - z Nadleśnictwem Gniezno  konferencje dla rolników dotyczące upraw GMO, rolnictwa ekologicznego oraz alternatywnych źródeł energii, młodzieżowe forum ekologiczne, gnieźnieńskie prezentacje ekologiczne i Ekolider zorganizowane wspólnie ze Starostwem

150 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Powiatowym w Gnieźnie.

Wnioski  prężnie działa Polski Klub Ekologiczny Koło w Gnieźnie zajmujący się przede wszystkim szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą i obywatelską mieszkańców  powiat propaguje kampanie, organizuje konferencje z zakresu odnawialnych źródeł energii i zachęca mieszkańców do korzystania z nowoczesnych technologii ograniczających ilość emisji, organizuje także zajęcia w szkołach, warsztaty edukacyjne, zajęcia terenowe, spotkania i konkursy  Partnerami dot. ekologii są: I Liceum Ogólnokształcące, Nadleśnictwo Gniezno, Urząd Miejski w Gnieźnie, Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy nr 1 w Gnieźnie, Specjalny Ośrodek Szkolno– Wychowawczy w Kłecku, Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna, WFOŚiGW w Poznaniu, Polski Klub Ekologiczny -, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, gminy powiatu gnieźnieńskiego, Starostwo Powiatowe we Wrześni, w Słupcy i w Koninie, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Wielkopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa, Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Gnieźnie.

Hałas Emisja hałasu jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech ekosystemów terenów zurbanizowanych. Zagrożenie hałasem rodzi zjawisko zwane stresem miejskim, odzwierciedlane bardzo często w badaniach ankietowych ludności. Ze względu na rodzaj źródeł hałasu wyodrębniamy hałas komunikacyjny, przemysłowy i komunalny. Największy zasięg ma hałas komunikacyjny, odbierany przez mieszkańców jako najbardziej dokuczliwy. Jego ograniczenie przedstawia też największe problemy techniczne. Ze względu na powszechność występowania, znaczny zasięg oddziaływania oraz liczbę narażonej ludności, podstawowym źródłem uciążliwości akustycznych dla środowiska na terenie powiatu gnieźnieńskiego jest komunikacja drogowa i kolejowa. Średnia ze zmierzonych wartości równoważnego poziomu hałasu w porze dziennej, wynosiła zarówno dla obszaru całego miasta, jak i dla terenu centrum, 68,7 dB. Najczęściej reprezentowany przedział wartości poziomu równoważnego hałasu dla całego obszaru miasta to 70,0  LAeq  75,0 dB

(39,0% długości przebadanych ulic), na obszarze centrum miasta natomiast 65,0  LAeq  70,0 dB (51,5% długości przebadanych ulic). Niekorzystne warunki akustyczne stwierdzono

151 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych miasta, w szczególności dróg krajowych i wojewódzkich. Wskaźniki stopnia naruszenia klimatu akustycznego dla tych tras wynosiły od 12 dB do niespełna 15 dB. Pomiary poziomu hałasu zostały wykonane przez WIOŚ we wrześniu 2005.

Równoważny Natężenie ruchu podczas poziom hałasu pomiarów (poj./h) Lp. Lokalizacja punktu LAeq (dB) pojazdy dzień ogółem ciężkie 1 Gniezno, ul. Poznańska 14, 16, 18, 22, 24 74,5 1210 168 2 Gniezno, ul. Poznańska 60, 62, 62a 74,5 1210 168 Gniezno, ul. Łubieńskiego, przy Liceum 3 65,6 198 12 Ogólnokształcącym Nr II Gniezno, ul. Dąbrówki, odc. ŁubieńskiegoKrzywe Koło, 4 67,0 680 36 przy Przedszkolu Nr 3 5 Gniezno, ul. Żwirki i Wigury 25, przy Ośrodku 72,3 936 148 SzkolnoWychowawczym 6 Gniezno, ul. Żwirki i Wigury, przy Szkole Podstawowej Nr 6 68,5 947 136 7 Gniezno, ul. Sobieskiego 20, przy Liceum 65,2 864 66 Ogólnokształcącym Nr III 8 Gniezno, ul. Budowlanych 22, przy przedszkolu Nr 8 66,0 490 20

Analiza uciążliwości akustycznej hałasów kolejowych na terenie Gniezna dla częstotliwości kursowania pociągów pasażerskich i towarowych z roku 2002 wykazała, że problem ten ogranicza się do najbliższego sąsiedztwa (20 m) linii kolejowych. W porównaniu do zagrożenia hałasami drogowymi hałas kolejowy ma znaczenie drugorzędne. Pomiary poziomu hałasu na terenie powiatu gnieźnieńskiego prowadzone były przez WIOŚ w roku 2005 i 2008 oraz przez GDDKiA i Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w 2005 roku w ramach realizacji ustawowego obowiązku okresowych pomiarów hałasu w otoczeniu dróg.

Pora dzienna Pora nocna Odległość Natężenie Udział Natężenie Udział Lp. Miejscowość LAeqD LAeqN od jezdni ruchu pojazdów ruchu pojazdów (dB) (dB) pojazdów ciężkich pojazdów ciężkich 1 Gniezno, droga krajowa nr 5, 10 m 68,9 1129 14% 65,7 256 30%

152 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

ul. Poznańska – na wysokości szpitala psychiatrycznego Gniezno, droga krajowa nr 5, 1a ul. Poznańska – na wysokości 20 m 65,6 1129 14% 62,5 256 31% szpitala psychiatrycznego Gniezno, droga krajowa nr 5, 2 Trasa 40-Lecia, POD w 10 m 66,4 330 25% 63,7 126 49% rejonie Jez. Winiary Gniezno, droga krajowa nr 5, 2a 20 m 61,4 330 25% 63,7 126 49% Trasa 40-Lecia Gniezno, droga krajowa nr 15, 3 ul. Kostrzewskiego, odc. 20 m 63,8 536 19% 59,5 113 42% Cienista-Wrzesińska Gniezno, droga krajowa nr 15, 4 ul. Wrzesińska, odc. granica 11 m 68,2 562 17% 63,5 124 40% miasta – Pustachowska Modliszewko, droga krajowa 5 5,6 m 69,3 403 25% 66,9 115 52% nr 5, na wysokości szkoły Witkowo otoczeniu drogi 11,5 m 64,6 326 13,5 59,3 55 21,8 6 wojewódzkiej nr 260

Pomiary poziomu hałasu kolejowego na terenie powiatu gnieźnieńskiego prowadzone były w roku 2007 w ramach realizacji ustawowego obowiązku okresowych pomiarów hałasu w otoczeniu linii kolejowej nr 281 Oleśnica – Chojnice w miejscowości Skiereszewo oraz w otoczeniu linii kolejowej nr 353 Poznań Wschód – Skandawa w Gnieźnie, w rejonie ul. Dalkowskiej i Wierzbiczany. Na granicy sąsiadujących z liniami kolejowymi terenów podlegających ochronie akustycznej nie stwierdzono przekraczania dopuszczalnych wartości równoważnego poziomu hałasu w środowisku w porze dziennej, w porze nocnej natomiast przekroczenie takie stwierdzono w rejonie ul. Dalkowskiej 18 w Gnieźnie. Hałasy lotnicze jako istotne uciążliwości akustyczne związane są z funkcjonowaniem lotniska wojskowego w Powidzu. W roku 2004, wobec braku możliwości ograniczenia uciążliwości akustycznych lotniska do poziomów dopuszczalnych, wyznaczono w jego otoczeniu obszar ograniczonego użytkowania.

Azbest Powiat gnieźnieński wraz z gminami od 2008 r. realizuje przedsięwzięcie p.n. „Likwidacja wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu gnieźnieńskiego” przy udziale środków 153 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, budżetu powiatu, Miasta Gniezna oraz wszystkich gmin Powiatu Gnieźnieńskiego, a od 2012r. NFOŚiGW. Akcję koordynuje Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa. Przez okres 5 lat w naszym powiecie udało się zutylizować ponad 2 000 Mg azbestu. Ilość zrealizowanych wniosków wzrosła z 37 w 2008 r. do 235 w 2012 r. Jednak w 2012 roku liczba wniosków zaczęła w stosunku do 2011 spadać. Przyczyną tego faktu jest to, że mieszkańcy naszego powiatu korzystają głównie z utylizacji azbestu 85% i nie demontują go z dachów ponieważ nie mają środków finansowych na położenie nowego dachu. W 2013 roku Powiat złożył wniosek o dotację do WFOSiGW w Poznaniu otrzymał 232 000 zł. Wysokość dotacji z WFOŚiGW w kosztach przedsięwzięcia z udało się zwiększyć dzięki korzystnym cenom otrzymanym w wyniku przetargu i uzyskaniu większego efektu ekologicznego: 50% na 80% w 2009 r., 50% na 70% w 2010 r., 50% na 80% w 2011 r., 62% na 85% w 2012r.,51% i na 85% w 2013r. W latach 2008 – 2012 udało się zdemontować i unieszkodliwić 2031,91 Mg azbestu

Rok 2008 2009 2010 2011 2012 Ilość wyrobów budowlanych zawierających azbest zdemontowanych 96,7 369,62 491,3 629,96 444,33 i unieszkodliwionych [Mg]

Usuwanie azbestu na terenie całego kraju jest niezwykle ważnym zadaniem skierowanym do nas wszystkich, ze względu na szeroko pojętą ochronę środowiska w kontekście zrównoważonego rozwoju prowadzącą do poprawy jakości środowiska oraz zachowania bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców Polski. Ważne jest aby realizować je wspólnie z gminami zachęcając do składania wniosków mieszkańców gminy. Usuwanie azbestu musi być wykonywane przez profesjonalistów, którzy po zwilżeniu materiału powinni zdjąć go najlepiej w całości, nie dopuszczając do jego łamania lub kruszenia. Zabezpieczenie i usuwanie znacznych ilości wyrobów azbestowych wiąże się z dużymi kosztami. Ponosiłby je właściciel nieruchomości, na której znajduje się azbest, w przypadku, gdyby Powiat Gnieźnieński nie realizował przedmiotowego zadania. Niestety barierą, która wystąpiła przy realizacji akcji usuwania azbestu był brak możliwości dofinansowania do zakupu nowego pokrycia dachowego. Wnioski złożone przez wnioskodawców obejmowały głównie utylizację azbestu i wyrobów zawierających azbest

154 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

(85%). Liczba wniosków na demontaż azbestu uzależniona była od konieczności zabezpieczenia środków własnych wnioskodawców na nowe pokrycie dachowe.

Wnioski  niekorzystne warunki akustyczne w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych miasta  uciążliwość akustyczna hałasów kolejowych w porównaniu do zagrożenia hałasami drogowymi ma znaczenie drugorzędne  powiat gnieźnieński wraz z gminami realizuje przedsięwzięcie p.n. Likwidacja wyrobów zawierających azbest i pozyskuje środki na ten cel

Gospodarka odpadami Na terenie powiatu gnieźnieńskiego znajdują się aktualnie 3 czynne składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.

Powierzchnia całkowita Data Posiadane Składowiska dla Gmin ** Typ składowiska uruchomienia decyzje /ha/ Miasto Gniezno, Gmina Gniezno, Czerniejewo, Gniezno- Kiszkowo, 22,3 1994 1,2,3,4,5,6,7 IN Lulkowo Łubowo, Niechanowo, Kłecko Kłecko- - 0,65 1989 5,6 IN Brzozogaj* Trzemeszno- Miasto i Gmina 3,5 1995 1,2,3,4,5,7 IN Święte Trzemeszno Witkowo- Miasto i Gmina 3,0 2003 1,2,3,4 IN Chłądowo Witkowo * Nie przyjmuje odpadów od 1 stycznia 2009 r.

155 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

** Gmina Mieleszyn i Kiszkowo wywożą na Międzygminne Składowisko Odpadów Komunalnych w Kopaszynie (Wągrowiec) Objaśnienia: posiadane decyzje: 1 decyzja lokalizacyjna, 2 pozwolenie na budowę, 3 decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji, 4 pozwolenie na użytkowanie, 5 zezwolenie na odzysk lub unieszkodliwianie, 6 przegląd ekologiczny, 7 pozwolenie zintegrowane do składowania odpadów z wyłączeniem odpadów obojętnych, o zdolności przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dobę lub o całkowitej pojemności ponad 25.000 ton; /3/ typ składowiska: N odpadów niebezpiecznych, O odpadów obojętnych, IN odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Miasto Gniezno wspólnie z gminami tworzy Porozumienie Międzygminne zrzeszające 14 gmin leżących na terenie dwóch powiatów gnieźnieńskiego i wrzesińskiego. Przedmiotem Porozumienia jest wykonanie zadania głównego pn. „System unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych Porozumieniem wraz z budową Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Lulkowie”. Porozumienie będzie obejmować 210 000 mieszkańców. W skład porozumienia wchodzą wszystkie gminy powiatu gnieźnieńskiego z wyłączeniem gminy Mieleszyn. Firma URBIS Sp. z o.o. w Gnieźnie składuje odpady na składowisku w Lulkowie istniejącym od dnia 16 czerwca 1994 r. Składowisko podpoziomowa-nadpoziomowe odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne mieści się w miejscowości Lulkowo 12 km na wschód od Gniezna i 0,5 km od drogi na Toruń. Teren zakładu obejmuje obszar 22,37 ha gruntów klasy V i VI. Odpady składowane są w kwaterze o powierzchni 3,64 ha i pojemności 503.000 m3 oraz nachyleniu skarpy 1:2. Podzielona jest ona na dwie części: IA o powierzchni 2,36 ha i IB o powierzchni 1,28 ha.

ilość umów zawartych pomiędzy URBIS Sp. z o.o. a odbiorcami prywatnymi i firmami 2008 2009 2010 2011 2012 ilość umów 352 378 392 335 377 Gmina prywatnych Niechanowo ilość umów 13 20 22 18 Firmy ilość umów 714 763 823 880 102 Gmina prywatnych Łubowo ilość umów 50 63 83 81 Firmy Gmina ilość umów 406 444 476 476 544

156 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Kiszkowo prywatnych ilość umów 19 29 28 31 Firmy ilość umów 581 624 652 472 493 Gmina prywatnych Czerniejewo ilość umów 34 38 40 40 Firmy ilość umów 1 377 1 473 1 577 1 672 1 884 Gmina prywatnych Gniezno ilość umów 62 65 74 78 Firmy ilość umów 5 080 5 254 5 279 5 167 6 330 Miasto prywatnych Gniezno ilość umów 630 695 743 582 Firmy

Masa zdeponowanych Masa zdeponowanych Gmina i/lub Miasto odpadów [Mg] odpadów [Mg] w 2007 roku w 2008 roku Miasto Gniezno 24 045.94 23 614.40 Gmina Gniezno 1 050.32 1 141.76 Gmina Niechanowo 339.86 449,38 Gmina Kiszkowo 515.30 572.08 Miasto i Gmina Czerniejewo 738.50 1 008.40 Gmina Łubowo 407.32 529.64

Masa odpadów zdeponowanych na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Lulkowo w porównaniu z 2007 r. wzrosła z 27 097,24 Mg do 27 315,66 Mg. Na składowisku w miejscowości Chłądowo w porównaniu z 2007 r. zmalała z 3 648,1 Mg do 3 160,6 Mg. Największą ilość stanowiły niesegregowane zmieszane odpady komunalne, odpady z targowisk, odpady z czyszczenia ulic i placów. Masa odpadów zdeponowanych na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Święte w porównaniu z 2007 rokiem wzrosła z 3 911,60 Mg do 4 263,22 Mg. Podmioty przekazujące

157 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego odpady na składowisko odpadów w miejscowości Lulkowo w latach 2007 – 2009: URBIS Sp. z o.o. Zakład Oczyszczania Miasta, „KROKUS” Usługi porządkowe – Wywóz Nieczystości, Z. Wiśniewski Zagospodarowanie i Pielęgnacja Terenów Zieleni, EKO- TRANS Wywóz Nieczystości Stałych Renata Nowak, P.U.H. „JAMPEX” Piotr Chmura, Zakład Usług Komunalnych DAROM s.c., ALKOM Firma Handlowo – Usługowa mgr inż. Henryk Sienkiewicz. Podmioty przekazujące odpady na składowisko odpadów w miejscowości Chłądowo gmina Witkowo w latach 2007 i 2008: Zakład Gospodarki Komunalnej w Witkowie, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych EKO, „Alkom” Firma handlowo – usługowa. Podmioty przekazujące odpady na składowisko odpadów w miejscowości Święte w latach 2007 i 2008: Paroc Polska, „Alkom” Firma handlowo-usługowa Baza sprzętowa, Przedsiębiorstwo Kompleksowej Obsługi Budownictwa WEGNER Sp.j., PPHU Jacek Surdyk, Pracownia Stolarska Anta, Poltrans, Krzysztof Lewandowski, Hydroart Gaca.

Wnioski  odpady komunalne zbierane są głównie w formie odpadów zmieszanych,  na terenie powiatu znajdują się aktualnie 3 czynne składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne  Miasto Gniezno wspólnie z gminami tworzy Porozumienie Międzygminne zrzeszające 14 gmin leżących na terenie dwóch powiatów gnieźnieńskiego i wrzesińskiego  brak wystarczającej liczby instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów (poza składowaniem),  powstawanie „dzikich wysypisk” odpadów oraz potrzeba ich likwidacji,  niewystarczający postęp w selektywnym zbieraniu odpadów komunalnych,  niska świadomość ekologiczna przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie powiatu gnieźnieńskiego w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami oraz wymaganych pozwoleń i zezwoleń. Może te problemy staną się mniejsze, ponieważ od 1 lipca 2013 gdy weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która dała władzom lokalnym racjonalną i elastyczną politykę przy ustalaniu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, dzięki możliwości dowolnego łączenia różnych metod. Władztwo nad odpadami przejęły gminy, które wybierały w drodze przetargu firmę odbierającą od mieszkańców odpady i zapewniły możliwość selektywnej ich zbiórki.

158 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Infrastruktura społeczna – jakość życia Mieszkania Na przełomie lat 2002 i 2010 ilość mieszkań wzrosła z 41.789 do 44.541 co daje nam przyrost o 6,59%, Porównując do powiatu wrzesińskiego gdzie przyrost wyniósł 9,45% , a w powiecie żnińskim 3,77%, w naszym powiecie przybyło 2.752 mieszkań. Średni statystyczny metraż mieszkania w 2010 roku wynosił 70,25 m2, natomiast ilość izb to 3,7. Największy przyrost mieszkań nastąpił w roku 2008 i wyniósł 532. Dane statystyczne wykazują nam poziom życia mieszkańców poprzez wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno sanitarne i tak na 44.541 mieszkań: sieć wodociągową posiada 98,45%, ustęp spłukiwany 91,63% , łazienka 88,13%, centralne ogrzewanie 73,46%, gaz sieciowy 52,88%. Możemy stwierdzić, ze większość mieszkań jest na wysokim poziomie technicznym. Jedynie w kwestii centralnego ogrzewania i dostępności do gazu należy podjąć odpowiednie kroki. Ważne byłoby tu rozłożenie na raty opłat związanych z podłączeniem gazu, jest to dla niektórych rodzin duży wydatek. Z danych wynika, że znacznie zmalała ilość wypłacanych dodatków mieszkaniowych z 58.205 w roku 2004 do 30.811 w roku 2011 tj. o około 47,06% i zmniejszyła się również wartość kwot wypłacanych dodatków mieszkaniowych ogółem z 8.208.900 do 6.426.420 tj. o około 21,71%. Patrząc jednak na wypłacone dodatki na jedno mieszkanie w roku 2010 to średnia kwota wzrosła z 141,03 zł na 208,58 zł tj. o 47,89%. Nie są to mimo wszystko duże kwoty należałoby przeznaczyć większą kwotę z budżetu na ten cel. Sprawdzić należy również ilość osób, która faktycznie potrzebuje takiej pomocy, a więc wprowadzić odpowiednie procedury kontrolne, aby pieniądze trafiały do rodzin potrzebujących. Warto było by się zastanowić nad pracami interwencyjnymi, które by pozwoliły mieszkańcom odpracować np. część dodatku lub np. czynszu, praca na rzecz spółdzielni, wspólnoty (malowanie klatki, sprzątanie, odśnieżanie).

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Zasoby mieszkaniowe

mieszkania - -

41789 42087 42278 42486 42708 43182 43714 44135 44541

izby 914 - -

154501 155871 156872 157903 158 160908 163163 165127 166835

159

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

powierzchnia użytkowa - -

2

2862634 2884184 2909372 2933250 2980271 3034335 3085104 3128995 mieszkań m 2829917

Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno sanitarne

wodociąg - -

41092 41395 41588 41796 42018 42492 43021 43443 43849

ustęp - -

spłukiwany

37983 38360 38554 38762 38984 39458 39987 40408 40814

łazienka - -

36433 36797 36991 37199 37421 37895 38424 38846 39252

centralne - -

ogrzewanie

29880 30286 30479 30680 30902 31376 31893 32314 32720

gaz sieciowy 770 - -

20 20997 21094 21125 21208 21494 21761 23308 23553

Liczba i kwoty wypłaconych dodatków mieszkaniowych

-

Liczba szt. - -

58205 24548 52266 43783 34504 30897 31092 30811

-

Kwota zł - -

8208900 3043510 6882930 6084372 5040081 5248114 5689879 6426420

Liczba mieszkań i ich powierzchnia, przypadająca powierzchnia mieszkań na osobę, liczba lokali socjalnych oraz liczba lokali komunalnych zarządzanych przez Zarząd Gospodarowania Lokalami.

Rok 2011 2012 2013 Liczba mieszkań [ szt.] 1 917 1 827 1 828 Powierzchnia mieszkań [ m2 ] 84 200 80 355 80 409 Powierzchnia mieszkań na osobę [m2 /os.] 16 15 15

160 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Lokale socjalne [szt.] 182 212 212 Lokale komunalne [szt.] 1 735 1 615 1 616

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Na terenie powiatu gnieźnieńskiego działa w zakresie realizowania ustawy o rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) w Gnieźnie. W ramach PCPR funkcjonuje Centrum Aktywności Społecznej Largo, które oferuje się nieodpłatną pomocą i wsparciem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – nie tylko niepełnosprawnym. W ramach prowadzonej działalności osoby zgłaszające się korzystają z nieodpłatnych porad specjalistów, biorą udział w zajęciach arteterapeutycznych, choreoterapeutycznych. Na terenie powiatu działają: stacjonarna całodobowa placówka przeznaczona dla osób wymagających opieki i pielęgnacji, sprawująca opiekę tylko i wyłącznie nad dziećmi i młodzieżą upośledzoną umysłowo w Mielżynie Dom Pomocy Społecznej dla dzieci i Młodzieży upośledzonej umysłowo, Środowiskowy Dom Samopomocy Dom Anki w Gnieźnie przeznaczony dla osób cierpiących na zaburzenia i choroby psychiczne, Środowiskowy Dom Samopomocy w Trzemesznie przeznaczony dla osób cierpiących na zaburzenia i choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, trzy Specjalne Ośrodki Szkolno-Wychowawcze jako placówki oświatowe dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami dwa Warsztaty Terapii Zajęciowej oraz organizacje społeczne działające na rzecz osób niepełnosprawnych jednak prowadzenie działalności na rzecz grupy niepełnosprawnych o określonych dolegliwościach - stanowiące organizacje hermetyczne, co nie służy integracji samego środowiska. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gnieźnie działa realizując misję "Tworzymy instytucje, narzędzia które świadczą profesjonalną pomoc odpowiadającą potrzebom, podejmują działania na rzecz integracji mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego i wzrostu jakości ich życia". Powiat gnieźnieński to przyjazne miejsce, poprzez swoje instytucje sektora pomocy społecznej promujące integrację członków społeczności lokalnej, profesjonalnie świadcząca usługi, tworzące spójny system pomocy socjalnej na rzecz wzrostu jakości życia mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego wspólnie z działającymi na terenie powiatu instytucjami pomocy społecznej, organizacjami społecznymi, związkami wyznaniowymi i wszystkimi innymi którym nie jest obojętny los drugiego człowieka. PCPR realizować ma program przeciwdziałania przemocy w rodzinie chcąc osiągnąć cel zwiększenia skuteczności w tym zakresie oraz zmniejszenie skali zjawiska przemocy w powiecie gnieźnieńskim poprzez: zwiększenie skuteczności ochrony ofiar 161 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego przemocy w rodzinie i zwiększenie dostępności pomocy, zwiększenie zakresu i skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, w tym stworzenie hostelu zapewniającego specjalistyczną opiekę, budowanie partnerstw publiczno- społecznych na rzecz przeciwdziałania przemocy, zwiększenie wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinie, zwiększenie liczby profesjonalnie przygotowanej kadry instytucji/organizacji. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie zakłada również realizację innych celi jak: profilaktyka i edukacja na rzecz osób niepełnosprawnych, promocja zdrowego stylu życia, rehabilitacja zawodowa i edukacja osób niepełnosprawnych, rozwój infrastruktury instytucji, organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych, rehabilitacja lecznicza, integracja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gnieźnie jest podstawową jednostką organizacyjną systemu pomocy społecznej w Gnieźnie. Do zadań MOPS w Gnieźnie należy: kompleksowa pomoc osobom i rodzinom w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własny potencjał i możliwości, przeciwdziałanie patologii społecznej, pomoc rodzinom we właściwym wypełnianiu ich funkcji i zadań, wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielniania osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem, udzielanie pomocy osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Gnieźnie odpowiednio ilość rodzin i osób korzystających od 2002 roku do końca 2012 zmniejszyła się o 29,93% i 37,97% do rzeczywistej wielkości 2.599 rodzin i 5.684 osób. Bezrobocie wśród podopiecznych MOPS również odpowiednio do rodzin i osób wykazuje tendencję spadkową o 52,83% i 29,40%. Niepełnosprawność znajduje się na poziomie stałym odpowiednio w zakresie ilości rodzin i osób 855 i 1.752. Podobny poziom ilościowy wykazują podopieczni z długotrwałą chorobą. Tendencje wyraźnie spadkową ma problematyka bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i przemocy w rodzinie, natomiast zdecydowany wzrost w problematyce trudności w przystosowaniu do życia. Wymienione spadki i wzrosty mają wyraźny wymiar procentowy, ale faktycznie dotyczą niewielkiej w skali populacji ilości osób.

162 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

wyszczególnienie 2002 2034 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

l. 3709 4110 3907 3872 3846 3129 2581 2754 2803 2567 2599 Ogółem rodzin korzystających l. 9163 9677 9479 9032 8989 7354 5843 5862 6068 5475 5684 osób

l. 3514 3790 3837 3582 3717 2501 1997 1852 1765 1086 1914 rodzin ubóstwo l. 8667 9026 9379 8668 8714 6117 4597 4168 3750 2309 4088 osób

l. 2272 2071 2655 2577 2496 1876 1392 1545 1618 1503 1604 rodzin bezrobocie l. 5916 5384 6904 6534 6256 4299 3537 3707 3798 3537 3800 osób

l. 830 1112 766 924 870 762 642 951 840 835 855 rodzin niepełnosprawność l. 1879 2526 1682 2002 1783 1544 1176 1696 1645 1676 1752 osób

l. 489 498 425 554 560 279 277 657 886 854 881 Długotrwała rodzin choroba l. 1805 1164 1023 1805 1335 683 593 1280 1644 1597 1665 osób

Bezradność w l. 625 584 762 746 749 735 566 287 356 341 374 sprawach rodzin opiekuńczo - l. 2396 2176 2540 2557 2538 2478 1908 904 1123 1119 1233 wychowawczych osób

l. 544 455 648 638 655 683 536 245 303 287 315 w tym : rodzin rodziny niepełne l. 1818 1286 1739 1820 1818 1865 1965 706 875 850 942 osób

163 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

l. 196 182 148 148 153 108 102 34 42 46 47 rodziny rodzin wielodzietne l. 1201 1145 996 969 978 708 621 179 206 237 252 osób

l. 155 257 122 158 128 128 112 161 193 186 191 Ochrona rodzin macierzyństwa l. 490 755 873 916 681 681 575 838 968 969 954 osób

l. 82 95 105 162 162 153 118 121 140 136 139 rodzin bezdomność l. 82 95 105 162 162 153 122 129 153 145 147 osób

l. 3 1 13 3 4 26 24 7 10 4 6 rodzin narkomania l. 3 1 20 10 12 78 72 23 14 7 10 osób

l. - - 93 105 127 149 156 85 82 17 14 rodzin przemoc l. 306 315 514 447 544 332 248 54 54 osób

trudności w l. 15 26 12 12 4 9 18 30 35 42 przystosowaniu do rodzin życia po l. opuszczeniu 23 46 15 20 4 13 19 41 49 61 osób zakładu karnego

l. 78 72 122 158 63 207 215 183 150 69 106 rodzin alkoholizm l. 236 223 227 216 257 621 638 629 451 108 158 osób

164 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Wnioski  ilość mieszkań wzrosła z 41.789 do 44.541 co daje nam przyrost o 6,59%,

 większość mieszkań jest na wysokim poziomie technicznym

 MOPS jednostką organizacyjną systemu pomocy społecznej w Gnieźnie

 zmniejszyła się ilość rodzin i osób korzystających z pomocy MOPS

 bezrobocie wśród podopiecznych MOPS wykazuje tendencję spadkową

 niepełnosprawność podopiecznych MOPS znajduje się na poziomie stałym

 tendencje wyraźnie spadkową ma problematyka bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i przemocy w rodzinie

 zaplecze/infrastruktura PCPR pozwala na realizację zadań z zakresu Pomocy Społecznej

 dostępne są środki zewnętrzne pozwalające na realizację określonych zadań z zakresu Pomocy Społecznej

 sprawnie działają system nieodpłatnego specjalistycznego poradnictwa

 istnieją specjalistyczne placówki zapewniające wsparcie osobom niepełnosprawnym

 sprawnie działa system szkolenia niespokrewnionych rodzin zastępczych

 ogólnie dostępny jest system informowania o przysługujących formach pomocy, wsparcia

 istnieje duża liczba organizacji pozarządowych działających w sektorze pomocy społecznej

 hermetyczność organizacji społecznych działających w sektorze pomocy społecznej

 jest niewystarczająca ilość placówek zapewniających opiekę socjalną i terapeutyczną

 brak środków na finansowanie pomocy społecznej,

 jest niewystarczająca ilość wolontariuszy

 jest mała ilość specjalistycznej kadry w pomocy społecznej

 wzrost ilości osób wymagających wsparcia i pomocy nawet wśród osób pracujących zawodowo

 brak mieszkań chronionych i socjalnych

 brak środowiskowych form wsparcia

 niska aktywność społeczności lokalnej

165 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 brak współpracy międzysektorowej

 słabo rozwinięte są formy samopomocy

 brak ośrodków terapeutycznych

 brak rozeznania rzeczywistych potrzeb na szczeblu poszczególnych gmin

 brak diagnozy skali poszczególnych problemów społecznych i w konsekwencji nieskuteczność działań służących ich niwelowaniu

Opieka medyczna Zespół Opieki Zdrowotnej Zespół Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie znajduje się w dwóch lokalizacjach. Takie rozczłonkowanie szpitala rodzi wiele problemów logistycznych i podnosi koszty jego funkcjonowania. Warto, rozważając modernizację i dalszą rozbudowę szpitala brać pod uwagę możliwość integracji lecznictwa zamkniętego w jednej lokalizacji. W ciągu ostatniego dziesięciolecia widać zauważalny spadek ilości hospitalizacji, wynika to w prostej linii z faktu limitowania przez płatnika (NFZ) środków przeznaczanych na lecznictwo zamknięte. Widać próbę dostosowania się szpitala do narzucanych ograniczeń. Podobna sytuacja ma miejsce w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej. Poza nielicznymi wyjątkami powoduje to wydłużenia czasu oczekiwania na leczenie specjalistyczne zarówno zamknięte jak i ambulatoryjne. Zapotrzebowanie na opiekę medyczną wśród mieszkańców naszego powiatu jest wyższe niż możliwości płatnika. Sam Zespół Opieki Zdrowotnej ma możliwości i potencjał, aby leczyć większą grupę pacjentów. Na dzień dzisiejszy posiadamy 395 łóżek na 10 oddziałach specjalistycznych i Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. W 2012 roku hospitalizowano ponad 16 tys. pacjentów. Posiadana liczba łóżek jest wystarczająca, a nawet biorąc pod uwagę nowoczesne trendy w medycynie (skracanie czasu pobytu, realizacja części drobnych zabiegów w AOS) w najbliższej przyszłości będzie mogła ulec zmniejszeniu. Rozwój powinien dotyczyć Szpitalnego Oddziału Ratunkowego, który przy odpowiednim zorganizowaniu może przejąć wszystkie nagłe i wątpliwe diagnostycznie przypadki, pozwalając oddziałom specjalistycznym dokładniej planować ruch pacjentów, co spowoduje zwiększenie wskaźnika średniego wykorzystania łóżka. W prostej linii spowoduje to skrócenie czasu oczekiwania na leczenie planowe pomimo limitów narzucanych przez NFZ. Należy więc skierować wysiłek na rozwój Szpitalnego Oddziału Ratunkowego, ponieważ stanowi on bardzo ważne ogniwo w lecznictwie zamkniętym dając jednocześnie mieszkańcom powiatu poczucie bezpieczeństwa. Kolejnym istotnym elementem lecznictwa są

166 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ambulatoryjne Poradnie Specjalistyczne. Stanowią one łącznik pomiędzy lecznictwem zamkniętym, a poradniami Lekarza Rodzinnego. W tej chwili ZOZ posiada 9 takich poradni, które w roku 2012 przyjęły 64 tys. pacjentów. Już teraz poczyniono nakłady na unowocześnienie części poradnianej infrastruktury i integracje w bezpośredniej bliskości szpitala.

Liczba leczonych pacjentów na oddziałach ZOZ Gniezno

2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006

liczba liczba liczba liczba liczba liczba liczba oddz wskaźnik wskaźnik wskaźnik wskaźnik wskaźnik wskaźnik wskaźnik leczony leczony leczony leczony leczony leczony leczony iał średniego średniego średniego średniego średniego średniego średniego ch ch ch ch ch ch ch wykorzyst wykorzyst wykorzyst wykorzyst wykorzyst wykorzyst wykorzyst pacjent pacjent pacjent pacjent pacjent pacjent pacjent ania łóżka ania łóżka ania łóżka ania łóżka ania łóżka ania łóżka ania łóżka

ów ów ów ów ów ów ów

1705 1947 1960 1788 2008 2019 1971

zny A zny

72,53% 69,77% 70,79% 70,40% 81,58% 84,92% 84,40%

Wewnętr

,90%

981 830 710 716 723

1094 1150

OINK

70,54% 84,29% 81,42% 78

125,62% 119,68% 160,14%

1610 1801 1885 1975 1936 1861 1886

zny B zny

77,70% 88,41% 95,19% 97,69% 92,47% 90,08% 90,30%

Wewnętr

1268 1280 1404 1452 1647 1432 1276

42,62% 41,54% 45,71% 56,84% 60,36% 53,27% 49,80%

Dziecięcy

64

ny

376 400 488 481 4 315

34,60% 40,58% 46,44% 42,05% 42,88% 34,19%

Urologicz

2706

61,50%

zny

2454 2841 3099 3118 3169 2808

59,04% 64,23% 63,06% 66,70% 70,48% 59,46%

Chirurgic

261 256 165 163 148 230 251

OITiA

73,84% 76,25% 75,98% 75,94% 65,80% 61,23% 72,10%

%

1080 1336 1294 1128 1166 1183 1335

48,09% 52,43% 55,37 53,85% 58,47% 67,16% 69,70%

Urazowo Ortoped.

167

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

-

3494 3412 3347 3439 1483 3261 3171

48,00% 48,73% 51,54% 53,15% 58,91% 55,71% 58,10%

Ginekol

Położni

1416 1468 1523 1522 1663 1852 1873

70,65% 78,03% 77,91% 74,58% 82,05% 91,61% 93,60%

ogiczny

Laryngol

. .

nej

145 147 172 134 140 158 149

Med

84,29% 78,27% 90,05% 90,68% 91,57% 92,12% 97,90%

Paliatyw

144 132 132 106 241 269 264

ZOL

94,92% 94,90%

111,15% 103,86% 100,92% 107,08% 115,01%

ków

1226 1190 1324 1307 1423 1314 1285

ków i ków

32,73% 33,96% 41,39% 41,88% 44,22% 39,09% 38,78%

Noworod

Wcześnia

16273 17360 17774 17443 16198 17418 16890 ogółem

Średni czas oczekiwania na wizytę u specjalisty

Poradnia Czas oczekiwania

Urologiczna (przypadki stabilne) 69

Okulistyczna (przypadki stabilne) 95

Reumatologiczna (przypadki stabilne) 46

Endokrynologiczna (przypadki stabilne) 43

Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej (przypadki 48 stabilne) Kardiologiczna (przypadki stabilne) 34

168 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ilość udzielonych świadczeń w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej

Rok Poradnia

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chirurgii ogólnej

22167 21030 20251 21718 22753 23298 22320 22594 21789 22301 21382

Chirurgii

Urazowo- 481

8528 8614

12628 10824 13757 14942 13610 13 13000 12819

Ortopedycznej 12954

Medycyny

672 759 371 394 406 587 416 358

sportowej 1319

Okulistyczna

6851 6764 5434 5991 5528 5430 4906 4609 4580 4672 4521

Neurologiczna

6561 4687 5237 4375 2403 2335

Onkologiczna

980 953 882 870 762 749

1095 1069 1100 1180

Chorób

982 979 810 853 789 900

1096 1012 1179 1295

zakaźnych 1022

Nefrologiczna

406 381 440 349 427 416 245

Reumatologiczna

3696 3899 3855 3718 3570 3612 2947 2870 2957 3022 3151

169

Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ginekologiczno- 6

Położnicza

23345 22956 22981 21145 18493 19019 16151 1650 15419 15610 14494

Chorób Płuc i

6941 8110 7637 5972 6691 4302 4378 4320 4756

Gruźlicy 6623

Raka gruczołu

562

krokowego 632

Urologiczna

3220 3398 3525 3380 3638 3684 4102

Endokrynologicz

3593 3018 2784 2371 1774 1777

na 2263

Kardiologiczna

223 313 346 481

ŁĄCZNIE

82245 77885 82130 80512 77783 84075 74454 73264 70835 71172 64022

Liczba personelu medycznego Liczba personelu medycznego pod względem podstawowego miejsca pracy od 2006 roku waha się w granicach około 180 - 220 osób zatrudnionych. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego średnio rocznie jest około 15,8 lekarzy dentystów zatrudnionych według podstawowego miejsca pracy. W dziedzinie stomatologii dominującą częścią kadry dentystycznej są kobiety, w okresie od 2006 do 2011 roku średnio co roku jest ich 11,83. Liczba w personelu pielęgniarek ma tendencje wzrostową od 2006 roku do 2011. Jedynie rok 2009 obrazuje odchylenie/różnicę 200 pielęgniarek. Na terenie Powiatu Gnieźnieńskiego bardzo mało jest położonych z ukończonymi studiami wyższymi w stosunku do ogólnej liczby położnych. Ogółem położnych jest znacznie mniej niż pielęgniarek. Liczba położnych w okresie ostatnich sześciu lat utrzymuje się na tym samym poziomie.

170 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 liczebność personelu medycznego 216 181 216 206 188 196 Kobiety 88 83 76 90 85 88 Mężczyźni 128 98 140 116 103 108 lekarze 322 351 346 316 371 385 Kobiety 139 145 143 139 142 137 Mężczyźni 183 206 203 177 229 248 lekarze dentyści 18 20 23 11 13 10 Kobiety 12 16 18 6 10 9 Mężczyźni 6 4 5 5 3 1 pielęgniarki ogółem bez mgr 745 753 879 672 856 904 łącznie z mgr pielęgniarstwa 772 791 928 713 920 978 mgr pielęgniarstwa 27 38 49 41 64 74 położne ogółem bez mgr 70 70 72 65 68 67 łącznie z mgr położnictwa 73 73 75 68 74 70 mgr położnictwa 3 3 3 3 6 3

Baza W powiecie gnieźnieńskim na wszystkich mieszkańców (tj. około 141 tys.) przypada średnio 360,75 łóżek na wszystkich mieszkańców (w obliczeniach pod uwagę wzięto wszystkie lata z wyjątkiem 2004 roku i 2012). Na tle innych powiatów z podregionu, na przykład w porównaniu z powiatem słupeckim liczba łóżek w szpitalach w powiecie gnieźnieńskim jest stosunkowo niska. Liczba ludności w powiecie słupeckim jest znacznie mniejsza (różnica aż około 83 tyś. osób) niż w powiecie gnieźnieńskim, natomiast różnica średniej liczby łóżek na przestrzeni 2003 – 2011 roku pomiędzy tymi powiatami wynosi w przybliżeniu 124,25 łóżka na wszystkich mieszkańców. W związku z powyższym powiat słupecki pomimo mniejszej liczebności mieszkańców posiada większe zasoby łóżek szpitalnych.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 łóżka w 356 - 356 356 344 385 361 355 373 - szpitalach

Choroby

171 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Z poniższych danych zebranych na podstawie GUS w tabeli powyżej wynika, że na terenie powiatu gnieźnieńskiego na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat największa liczba zgonów wywołana jest chorobami układu krążenia oraz z powodu nowotworów. W związku z powyższym powiat gnieźnieński powinien przeznaczyć środki z budżetu na rozwinięcie działań w obszarze kardiologii i onkologii (sprzęt oraz wyspecjalizowana kadra medyczna, krótszy czas oczekiwania na konsultację lekarską, jednocześnie prawidłową diagnozę i podjęcie działań, które miałyby zapobiegać zachorowaniom, zabiegi itd.) Także znaczna liczba zgonów wywołana jest poprzez objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych, laboratoryjnych jak również zewnętrzne przyczyny zachorowania. Największa liczba zgonów wywołana chorobami układu krążenia wystąpiła w 2004 roku. Najwięcej osób, bo aż 366 zmarło na choroby nowotworowe w 2007 roku. Co roku w powiecie gnieźnieńskim umiera średnio 1259,5 osób.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* niektóre choroby 6 4 16 7 8 11 11 6 12 zakaźne i pasożytnicze nowotwory 316 337 343 338 366 315 347 374 365 choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby 2 2 4 1 2 1 2 1 - przebiegające z udziałem mechanizmów autoimmunologicznych zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu 47 36 50 51 49 61 46 46 46 odżywiania i przemiany metabolicznej choroby układu 12 28 16 30 16 13 11 20 24 nerwowego choroby układu krążenia 553 566 538 551 504 543 497 503 472 choroby układu 49 51 40 46 43 42 44 59 62 oddechowego

172 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

choroby układu 41 31 57 52 54 59 56 41 43 trawiennego choroby układu kostnostawowego, 3 1 4 1 2 2 1 2 2 mięśniowego i tkanki łącznej choroby układu 15 17 16 13 17 19 21 17 14 moczowo-płciowego niektóre stany rozpoczynające się w 5 11 3 7 10 1 1 - 1 okresie okołoporodowym wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i 3 9 7 2 2 7 6 6 6 abberacje chromosomowe objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych, 102 104 80 74 67 79 84 94 69 laboratoryjnych gdzie indziej niesklasyfikowane zewnętrzne przyczyny 92 98 99 97 87 89 92 90 75 zachorowania i zgonu pozostałe przyczyny 1 1 1 1 5 5 3 10 11 ZGONY WG 1247 1296 1274 1271 1232 1247 1222 1269 1202 1335* PRZYCZYN - SUMA

Państwowa Inspekcja Sanitarna Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS) działa na terenie powiatu i ukierunkowana jest przede wszystkim na ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości

173 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego i uciążliwości środowiskowych oraz zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Uwagę PIS zajmuje również nasilenie ataków terrorystycznych oraz powstałe zagrożenie bioterroryzmem w dziedzinie ochrony zdrowia i życia społeczeństwa. Dla kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych mających na celu poprawę zdrowia ludności organizuje się, koordynuje i nadzoruje działalność oświatowo-zdrowotną. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Gnieźnie sprawuje nadzór w celu ochrony zdrowia ludzkiego w następujących obszarach: epidemiologii, higieny komunalnej (środowiska), higieny pracy, higieny żywienia, żywności i przedmiotów użytku, higieny nauczania i wychowania, oświaty i promocji zdrowia, zapobiegawczego nadzoru sanitarnego. Pod nadzorem PIS obecnie znajduje się 3.018 obiektów zachowując tendencję wzrostową, w których dokonano 4.348 kontroli. Największe ryzyko zakażenia żywności istnieje w zakładach produkcyjnych, tj. w piekarniach, ciastkarniach, zakładach garmażeryjnych i lodziarniach, dlatego też podlegały one nasilonemu nadzorowi.

Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba obiektów pod nadzorem 2528 2624 2803 2830 2910 3018

Liczba kontroli 4435 4626 4117 4025 3969 4348

Do najistotniejszych zadań realizowanych przez pracowników pionu epidemiologii w zakresie zwalczania chorób zakaźnych należało prowadzenie działalności przeciwepidemicznej, ustalanie priorytetów i koordynowanie działań związanych z zapobieganiem i zwalczaniem chorób zakaźnych, zakażeń i zatruć pokarmowych na terenie powiatu gnieźnieńskiego. Działające w strukturach Stacji Laboratorium Bakteriologiczne wykonuje badania materiału ludzkiego w kierunku Salmonella / Shigella a także badań skuteczności procesów sterylizacji.

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba badań w kierunku Salmonella 11003 9921 9424 9008 8162 7134 7063 7041 / Shigella Liczba badań skuteczności 854 922 1019 1166 881 810 855 847 procesów sterylizacji

174 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

W bieżącym roku Laboratorium Bakteriologiczne rozszerzyło swoją działalność o szereg nowych badań z zakresu mikrobiologicznej diagnostyki lekarskiej, co pozwala mieszkańcom powiatu gnieźnieńskiego wykonać niezbędne badania w miejscu zamieszkania. Duży wpływ na bezpieczeństwo ludności miasta Gniezna i powiatu mają warunki zdrowotne środowiska, tj. jakość powietrza atmosferycznego, wody przeznaczonej do spożycia wraz z urządzeniami wodociągowymi, kąpielisk, basenów oraz obiektów użyteczności publicznej. Procent zwodociągowania powiatu wzrasta z roku na rok i wynosi obecnie 99,97% (98,9% - ludność wiejska, 100% - ludność miejska). Ludność powiatu korzysta obecnie w 98,4% (140.506 mieszkańców) z wody o dobrej jakości.

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

123 692 123 373 133 165 135 654 138 845 136 506 140 038 140 581 139

Odpowiadającą

7 842 7 950 5 550 2 587 5 286 2 040 3 110 3

17 805 17

Nie odpowiadającą Nie Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) wodę w (w zaopatrywanej ludności Liczba

Dbając o bezpieczeństwo sanitarne społeczności powiatu pracownicy Inspekcji Sanitarnej prowadzili nadzór nad utrzymaniem należytego stanu sanitarnego nieruchomości, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, który na dzień dzisiejszy nie budzi istotnych zastrzeżeń. Na przestrzeni ostatnich lat stwierdzono systematyczną poprawę stanu zakładów opieki zdrowotnej, hoteli, obiektów wczasowo-turystycznych i terenów rekreacyjnych. Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo ludzi powiatu gnieźnieńskiego PIS sprawowała nadzór nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy. Wiodącym zadaniem jest zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych, a także koordynowanie przestrzegania przepisów przez

175 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego podmioty wprowadzające do obrotu prekursory grup II A-R i II B-R, substancje i preparaty niebezpieczne oraz produkty biobójcze. Również prowadzona była weryfikacja narażenia pracowników na czynniki rakotwórcze w środowisku pracy. W warunkach przekroczonych norm czynników szkodliwych dla zdrowia pracowało w 2012 roku 740 pracowników.

Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba 839 674 719 634 971 1196 933 777 678 740 osób

Większość, stanowiły osoby zatrudnione w ponadnormatywnym hałasie, tj. w warunkach ryzyka trwałego uszkodzenia słuchu. Prowadzi się również postępowanie administracyjne w zakresie chorób zawodowych, wśród których dominującą grupę stanowią choroby narządu głosu nauczycieli a także sprawuje nadzór nad warunkami higienicznymi procesów nauczania i wychowania oraz higieną wypoczynku i rekreacji.

Wnioski  rozczłonkowanie szpitala, które rodzi wiele problemów logistycznych i podnosi koszty jego funkcjonowania

 możliwość integracji lecznictwa zamkniętego w jednej lokalizacji

 wydłużenia czasu oczekiwania na leczenie specjalistyczne zarówno zamknięte jak i ambulatoryjne

 zapotrzebowanie na opiekę medyczną wśród mieszkańców naszego powiatu jest wyższe niż możliwości płatnika

 szpital posiada 395 łóżek na 10 oddziałach specjalistycznych i Szpitalnym Oddziale Ratunkowym

 posiadana liczba łóżek jest wystarczająca, a nawet za duża biorąc pod uwagę nowoczesne trendy w medycynie

 konieczność zwiększenia wysiłku dot. rozwoju Szpitalnego Oddziału Ratunkowego

 niezbędne są nakłady na unowocześnienie części poradnianej infrastruktury i integracje w bezpośredniej bliskości szpitala.

 jest bardzo mało położonych z ukończonymi studiami wyższymi w stosunku do ogólnej liczby położnych (ogółem położnych jest znacznie mniej niż pielęgniarek)

 dla istnienia SOR wymagane jest lądowisko dla helikopterów

176 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 aby przystąpić do nowej kontraktacji ZOZ musi posiadać blok operacyjny spełniający wymogi zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia (kontrakt z NFZ jest do roku 2016)

 „starzenie się” wyższej kadry medycznej i brak zainteresowania u specjalistów do pracy w szpitalu powiatowym

 na dzień dzisiejszy żaden z oddziałów nie spełnia wymagań dostosowania oddziałów szpitalnych do wymogów z rozporządzenia Ministra Zdrowia (termin ostateczny prawdopodobnie po roku 2016)

 największa liczba zgonów wywołana jest chorobami układu krążenia oraz z powodu nowotworów

 konieczne są środki z budżetu na rozwinięcie działań w obszarze kardiologii i onkologii

 stan sanitarno – epidemiologiczny na terenie naszego powiatu ulega powolnej, ale systematycznej poprawie dzięki podejmowaniu właściwych decyzji przez władze samorządowe oraz przedsiębiorców zbiorowych i indywidualnych.

 największą przeszkodą w realizowaniu zamierzeń i zdecydowanej poprawie tego stanu są braki środków finansowych oraz zbyt mała świadomość części mieszkańców naszego powiatu.

Bezpieczeństwo mieszkańców Straż pożarna Bezpieczeństwo przeciwpożarowe na terenie powiatu gnieźnieńskiego zapewnia Komenda Powiatowa PSP wraz z Jednostką Ratowniczo Gaśniczą, zlokalizowaną w Gnieźnie ul. Chrobrego 22. Ponadto nad bezpieczeństwem obywateli czuwa 11 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych włączonych do KSRG oraz 32 jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych wspomagających KSRG. Wyposażenie JRG PSP w Gnieźnie – 15 pojazdów:  3 samochody gaśnicze (2 ciężkie i 1 średni),  Drabina mechaniczna o długości roboczej 37 m,  Samochód ratownictwa chemicznego wraz z przyczepą dekontaminacyjną,  3 samochody operacyjne,  Samochód wężowy z linia o długości węży 3000 m,  2 nośniki kontenerowe z 3 kontenerami (pompowym, z łodziami do ewakuacji podczas powodzi ora kontener z wałami powodziowymi),. Jednostki OSP z terenu powiatu dysponują pojazdami ratowniczo-gaśniczymi:  6 ciężkich gaśniczych, 177 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 29 średnich gaśniczych,  18 lekkich,  6 pojazdów specjalnych (operacyjne). należących do poszczególnych OSP - 59 pojazdów:

Ilość Ilość OSP w miejscowości OSP w miejscowości pojazdów pojazdów Zdziechowa 3 Łopienno 1 Mieleszyn 2 1 Niechanowo 3 Mielno 1 Trzemeszno 5 Karniszewo 1 Kłecko 2 Jarząbkowo 1 Kiszkowo 2 Goczałkowo 1 Witkowo 4 Trzuskołoń 1 Czerniejewo 4 Skrzetuszewo 1 Łubowo 2 Sławno 1 Lednogóra 1 Rybno Wielkie 1 Skorzęcin 2 Mielżyn 2 Mnichowo 1 Wiekowo 1 Strzyżewo Smyk. 2 Jastrzębowo 1 Modliszewo 2 Trzemżal 1 Ułanowo 1 Kruchowo 1 Dębnica 1 Wymysłowo 1 Owieczki 1 Gołąbki 1 Woźniki 1 Ławki 1 Żydowo 1 Dąbrówka Kościelna 1

Interwencje za lata 2000 - 2012 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Pożary 340 321 354 706 550 510 592 440 598 538 448 561 449 Miejscowe 203 233 429 318 391 500 878 996 909 815 1241 887 839 zagrożenia Alarmy 32 32 23 32 53 60 80 78 78 92 111 111 79

178 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego fałszywe

Charakterystyka zagrożeń związana z pożarami na przestrzeni lat 2002 – 2012 utrzymuje się na podobnym poziomie i obecnie wynosi 449 interwencji. Nastąpił bardzo znaczny wzrost miejscowych zagrożeń jak i fałszywych alarmów, które odpowiednio z 203 i 32 w 2002 roku wzrosły do 839 i 79 w 2012 roku. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego występują następujące zagrożenia: pożarowe – przeważają pożary w gospodarstwach rolnych oraz na obszarach wiejskich /zboża, ściółka/, w okresach wiosennych – wypalanie traw, ponadto pożary w zakładach produkcyjnych, komunikacji drogowej- wypadki komunikacyjne spowodowane w głównej mierze nieostrożnością kierowców. Powstanie nowej drogi szybkiego ruchu S-5 i jej dalsza rozbudowa, przyczyni się do wzrostu ruchu kołowego, co może przełożyć się na większe zagrożenia w ruchu komunikacyjnym, komunikacji kolejowej – niekontrolowany ruch tranzytowy z różnego typu ładunkami, w tym z substancjami niebezpiecznymi, chemiczno-ekologiczne (miedzy innymi ZDR – „Dynea” w Trzemesznie), przewóz substancji niebezpiecznych przez teren powiatu, komunikacji lotniczej- małe zagrożenie związane ze ścieżką podejścia samolotów do lądowania na lotnisku w Powidzu, radiologiczne- związane z niekontrolowanym przewozem takich ładunków, w infrastrukturze budowlanej - wypadki związane ze złym zarządzaniem obiektami, wadami konstrukcyjnymi i nieostrożnością osób podczas prac budowlanych, powodziowe – miejscowe podtopienia (gwałtowne przybory wód) i anomalie pogodowe. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego występuje trend rozwojowy zagrożeń z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych oraz wewnętrznych: zagrożenia naturalne, m.in.: pożary, podtopienia ( lokalne związane z anomaliami powodziowymi), huragany oraz susze, zagrożenia spowodowane poważnymi awariami, m. in. zdarzenia chemiczne bądź ekologiczne, związane z istnieniem zakładów przemysłowych, użytkujących materiały niebezpieczne w ilościach mogących być przyczyną poważnej awarii przemysłowej o katastrofalnych skutkach dla ludzi lub środowiska, oraz związane z transportem drogowym i kolejowym materiałów niebezpiecznych.

Wnioski  sprawnie funkcjonuje system KSRG, którego trzonem jest PSP – największe doświadczenie operacyjne.

 zawód strażaka posiada duże zaufanie społeczne i wysoki prestiż

179 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

 Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP wyposażona w coraz nowocześniejszy sprzęt

 wyszkolenie ogólne i specjalistyczne zapewnione dzięki funkcjonującemu systemowi kształcenia i doskonalenia zawodowego kadry

 funkcjonariusze i pracownicy gotowi PSP są do podnoszenia poziomu wykształcenia ogólnego i kwalifikacji zawodowych

 w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów stałe wprowadzane są nowe technologie

 przeprowadzanie są cykliczne i systematyczne czynności kontrolno-rozpoznawcze w poszczególnych grupach obiektów

 prowadzi się stały monitoring zakładów dużego i zwiększonego ryzyka

 występuje wysoka mobilność i zdolność do szybkiego reagowania sił i środków na terenie powiatu - gotowość do reagowania na pojawiające się nowe zagrożenia

 występuje wspomaganie i koordynacja działań ratowniczych dla zdarzeń wykraczających poza możliwości lokalnych sił ratowniczych

 występuje możliwość szybkiego uzyskania wsparcia z poziomu wojewódzkiego w ramach Wojewódzkich Odwodów Operacyjnych PSP

 został wybudowany nowy budynek strażnicy i komendy PSP

 funkcjonuje jednolite kierownictwo na cały powiat – zapewniona skuteczność dowodzenia

 brak jest zintegrowanego stanowiska kierowania podmiotów (PSP, Pogotowia Ratunkowego, innych)

 niewystarczająca jest akceptacja dla PSP jako lidera zintegrowanego systemu ratownictwa i ochrony ludności w powiecie

 występują poważne braki w wyposażeniu sprzętowym jednostek OSP, zwłaszcza niebędących w systemie KSRG (przede wszystkim w obszarach ratownictwa specjalistycznego)

 brak jest profesjonalnej bazy szkoleniowej dla jednostek OSP, np. możliwości skorzystania z profesjonalnej komory rozgorzeniowej

 brak jest systemu szkolenia i doskonalenia w zakresie pracy dyspozytorów

 nieadekwatne jest zasilenie PSP w środki finansowe w stosunku do realizowanych zadań ratowniczych

 słaba jest mobilność niektórych jednostek OSP w KSRG na terenie powiatu

 brak jest systemu teleinformatycznego wspomagającego dowodzenie, zintegrowanego z systemami teleinformatycznymi innych podmiotów wchodzących w skład KSRG i/lub z nim współpracujących 180 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Policja Bazując na danych porównawczych z okresu 2002-2012 ilość stwierdzonych przestępstw kształtuje się na poziomie z reguły przekraczającym 3.500 rocznie (rok 2002 – 3.544, 2006 – 3.500, 2009 – 3.800, 2010 – 3.300, 2011 - 4.633, 2012 – 3.400). Z tej liczby obserwujemy spadek przestępczości dot. kradzieży z włamaniami (2002 – 850 czynów, 2006 – 344, 2007 – 246, 2010 – 321, 2011 – 358 2012 – 281), kradzieży mienia (2002 – 677, 2008 – 458, 2011 – 505, 2012 – 517). Poziom wykrywalności ogółu przestępstw systematycznie od 2012 r. „pnie” się w górę – od 60% w 2002r. do 80% w 2012r., gdzie w roku 2002 wykryto ogółem 2.147 czynów a w 2012r. było ich już 2.770.

Wykrywalność przestępstw Wykrywalność przestępstw kradzieży, kradzieży z włamaniem i przestępczości rozbójniczej w porównaniu z rokiem 2002 wyniosła odpowiednio: kradzież – 21 % do 46,4 %, kradzież z włamaniem 30,1 % do 48,9 %, przestępczość rozbójnicza 58,3 % do 94,1 %. W badanym okresie czasowym 2002-2012 obserwujemy systematyczny wzrost ilościowy czynów popełnianych przez nieletnich (2002 – 109 czynów, 2012 – 448 czynów). Nieletni sprawcy czynów karalnych specjalizują się zwłaszcza w przestępczości rozbójniczej (2002 – 8 czynów, 2012r – 102 czyny), oraz w przestępczości około narkotykowej (2002r – 2 czyny – 2012r -169 czynów).

postępowania stwierdzone i wykryte 2002 2003 2004

powiat

gnieźnieńsk

i ryte

czyny czyny czyny czyny

ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem

wykryte wykryte wykryte wyk

nieletnich nieletnich nieletnich

% wykrycia % wykrycia % wykrycia %

stwierdzone stwierdzone stwierdzone stwierdzone ogółem 354 214 364 230 62, 407 283 69, 109 60,0 127 113 przestępstw 4 7 7 0 5 4 8 4 razem 273 135 289 157 53, 306 184 60, 105 49,1 122 106 kryminalne 0 5 3 3 8 4 5 0 razem 100, 97, 98, gospodarcz 398 402 - 328 321 1 564 558 2 0 6 6 e

181 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

kradzież 11, 158 19 1 12,0 122 14 1 100 9 - 9,0 samochodu 5 kradzież 20, 20, 677 144 16 21,2 738 151 20 635 131 18 mienia 4 6 23, 25, włamania 850 263 33 30,1 580 137 14 580 149 5 1 6 48, 61, rozboje 72 42 8 58,3 82 40 8 95 60 6 8 9 100, 98, 99, narkomania 46 46 2 237 233 40 799 798 43 0 3 9

postępowania stwierdzone i wykryte 2005 2006 2007

powiat

gnieźnieńsk

i yte

czyny czyny czyny czyny

ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem

wykryte wykryte wykryte wykr

nieletnich nieletnich nieletnich

% wykrycia % wykrycia % wykrycia %

stwierdzone stwierdzone stwierdzone stwierdzone ogółem 364 250 68, 352 239 67, 292 209 71, 113 283 337 przestępstw 4 0 1 1 5 5 3 5 5 razem 266 153 57, 274 164 59, 186 106 56, 102 250 330 kryminalne 2 7 2 6 4 5 8 1 7 razem 97, 92, 97, gospodarcz 447 436 - 214 199 6 545 531 1 5 6 4 e kradzież 10, 93 10 4 107 6 - 5,6 87 6 1 6,9 samochodu 8 kradzież 22, 23, 30, 681 150 25 746 177 23 567 174 44 mienia 0 7 5 25, 26, 26, włamania 418 108 6 344 93 9 246 66 13 1 1 8 64, 78, 81, rozboje 90 58 16 105 82 53 77 63 45 4 1 8 narkomania 104 101 5 97, 728 719 5 98, 182 179 37 98,

182 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

1 8 4

postępowania stwierdzone i wykryte

powiat 2008 2009 2010

gnieźnieńsk

i

gółem

czyny czyny czyny czyny

ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem o

wykryte wykryte wykryte wykryte

nieletnich nieletnich nieletnich

% wykrycia % wykrycia % wykrycia %

stwierdzone stwierdzone stwierdzone stwierdzone ogółem 345 276 79, 382 320 82, 334 269 79, 516 451 390 przestępstw 5 8 3 5 1 8 2 5 2 razem 253 189 73, 282 225 78, 230 170 72, 484 444 381 kryminalne 8 4 6 9 8 7 4 8 2 razem 93, 90, 91, gospodarcz 400 373 20 446 404 1 533 489 - 3 6 7 e kradzież 23, 20, 32, 61 14 1 73 15 - 46 19 - samochodu 0 0 2 kradzież 34, 46, 38, 429 151 37 458 223 65 420 175 45 mienia 3 1 9 40, 39, 41, włamania 261 109 54 260 109 45 321 142 37 5 8 9 82, 86, 86, rozboje 35 29 20 96 83 58 74 66 54 9 5 8 100 100 99, 117 116 99, 99, narkomania 187 93 767 765 77 7 4 7 0 6 7 7

postępowania stwierdzone i wykryte

2011 2012

powiat

gnieźnieński

czyny czyny czyny

ogółem ogółem ogółem ogółem

wykryte wykryte wykryte

nieletnich nieletnich

% wykrycia % wykrycia %

stwierdzone stwierdzone stwierdzone ogółem 4633 3921 401 84,1 3416 2771 448 80,2

183 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

przestępstw

razem 2625 1976 395 74,4 2067 1504 443 71,4 kryminalne

razem 1271 1228 - 96,6 525 466 - 88,8 gospodarcze

kradzież 52 17 2 29,8 48 15 - 30,0 samochodu kradzież 505 236 45 45,8 517 243 51 46,4 mienia włamania 358 174 14 46,9 281 150 16 48,9 rozboje 61 57 45 93,4 119 112 102 94,1 narkomania 709 707 186 99,7 460 456 169 99,1

Zdarzenia i interwencje Analizując dane zarejestrowane w Elektronicznej Książce Służby Dyżurnej za lata od 2007 do 2012 stwierdzić jednoznacznie można, że co roku, systematycznie wzrasta liczba zdarzeń zgłaszanych przez obywateli, w tym także interwencji podejmowanych przez policjantów służb patrolowych, oraz zdarzeń drogowych i kolizji obsługiwanych przez funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego. Oznacza to duże angażowanie policjantów komórek patrolowych do realizacji zadań polegających na „obsłudze” różnego typu zdarzeń i rozwiązywaniu problemów nękających społeczeństwo. Ponadto duża liczba policjantów w ostatnich latach kierowana jest do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w związku z organizacją na terenie powiatu różnego rodzaju imprez masowych, w tym w szczególności meczów żużlowych drużyny Start Gniezno, organizacji koncertów czy imprez towarzyszących organizowanym w roku 2012 Mistrzostwom Europy w piłce nożnej na terenie naszego kraju wspólnie z Ukrainą. W przypadku organizacji tego typu przedsięwzięć do prawidłowej realizacji zadań prewencyjnych KPP w Gnieźnie wspierana jest kierowanymi do służby siłami Oddziałów Prewencji Policji w Poznaniu oraz policjantami z Komend Powiatowych ościennych miast. W 2012 roku w KPP w Gnieźnie zwiększona została liczba etatów, w tym także policjantów służb patrolowych, co oznacz większą liczbę policjantów skierowanych do służby patrolowej. Ma to na celu zwiększenie poczucia bezpieczeństwa

184 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego mieszkańców powiatu. Jednym z głównych priorytetów, jest także czas reakcji na zgłaszane zdarzenia, na co ma również wpływ liczba policjantów kierowanych do służby patrolowej. Im większa ilość patroli kierowanych do realizacji zadań prewencyjnych, tym dojazd patrolu na miejsce zdarzenia i czas podjęcia interwencji jest krótszy. W związku z wzrastającym w ostatnich latach zagrożeniem przestępczością okołosamochodową w całym kraju, na terenie powiatu gnieźnieńskiego przeprowadzanych jest szereg działań prewencyjnych skupiających się na ograniczeniu tego typu procederu na terenie podległym KPP w Gnieźnie. W działaniach tych uczestniczą coraz częściej funkcjonariusze OPP w Poznaniu. Duży wpływ na realizację zadań ma również działający od kilku lat na terenie miasta Gniezna monitoring miejski, który ułatwia i przyspiesza dotarcie policjantów w miejsca wystąpienia największego zagrożenia. Rozszerzenie zakresu obejmowania monitoringu miejskiego o dodatkowe, najbardziej zagrożone przestępczością rejony miasta pozwoliłoby w znacznym stopniu poprawić bezpieczeństwo obywateli.

od lipca 2008 2009 2010 2011 2012 2007 Ogólna liczba zdarzeń 4301 12999 13530 15117 15781 16005 Interwencje 1941 5854 5655 6082 6263 6370 Interwencje publiczne 887 1654 1158 1833 1851 2051 Interwencje w ruchu 842 2433 2908 3290 3574 3685 drogowym Uszkodzenia wykroczenie 46 115 116 122 131 117 mienia przestępstwo 38 154 161 137 171 130 Zakłócenie ciszy nocnej 82 241 256 361 350 355

Wypadki W latach 2002 - 2012 systematycznie następuje spadek ilości wypadków drogowych. Efekt taki został uzyskany m.in. poprzez przebudowę infrastruktury drogowej na terenie powiatu gnieźnieńskiego, przede wszystkim na drodze krajowej nr 5 i 15: budowa wysepek oddzielający pasy ruchu na skrzyżowaniach, zmiana oznakowania, całkowita wymiana nawierzchni asfaltowej, a także budowę obwodnicy na drodze nr 15, odcinek relacji Gniezno – Wydartowo, przebudowę drogi nr 5 w miejscowości Mielno oraz budowę drogi ekspresowej S5. Zważywszy na fakt, iż większość wypadków drogowych miała miejsce na drogach krajowych (skutkiem wzmożonego ruchu pojazdów: około 20 tysięcy na dobę), przeniesienie 185 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego ruchu pojazdów z ul. Roosevelta na w/w obwodnicę i zapewnienie bezkolizyjnego dojazdu z kierunku Poznania miało wpływ na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Cykliczne wzrosty ilości kolizji drogowych to skutek budowy drogi ekspresowej i związanej z nimi tymczasowej zmiany organizacji ruchu, a także zły stan dróg wykorzystywanych zastępczo w trakcie budowy. Ponadto od początku roku 2012 wzrósł stan etatowy Wydziału Ruchu Drogowego, co pozwoliło delegować do nadzoru ruchu drogowego większą ilość zmotoryzowanych patroli i przyczyniło się do poprawy bezpieczeństwa.

2013 – Rok 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 do 20 czerwca Wypadki 132 121 171 98 104 82 87 81 55 66 87 25 Zabici 15 22 25 23 22 20 14 17 9 23 20 4 Ranni 164 187 226 130 128 106 116 122 65 86 95 30 Kolizje 765 757 1041 897 972 1001 1070 967 1128 1000 900 451

Wnioski  występuje duża ilość zadań nałożonych na Komendę PSP w stosunku do posiadanego stanu osobowego, zwłaszcza w obszarze kontrolno-rozpoznawczym, operacyjno- szkoleniowym i logistycznym

 ilość stwierdzonych przestępstw przez policję kształtuje się na poziomie z reguły przekraczającym 3.500 rocznie

 poziom wykrywalności ogółu przestępstw systematycznie od 2012 r. „pnie” się w górę

 systematycznie wzrasta liczba zdarzeń zgłaszanych przez obywateli, w tym także interwencji podejmowanych przez policjantów służb patrolowych, oraz zdarzeń drogowych i kolizji obsługiwanych przez funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego

 występuje duże angażowanie policjantów komórek patrolowych

 wzrost liczby policjantów w ostatnich latach kierowanych jest do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w związku z organizacją na terenie powiatu różnego rodzaju imprez masowych

Realizacja PRL-u w latach 2006-2012

186 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Powiat Gnieźnieński w latach 2006-2012 wdrażał w życie Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Gnieźnieńskiego realizując projekty w czterech następujących obszarach – celach strategicznych:  Troska o rozwój gospodarczy i społeczny Powiatu Gnieźnieńskiego:  Poprawa standardów życia mieszkańców wsi i miast  Poprawa warunków do prowadzenia działalności gospodarczej i rozwój turystyki  Wykorzystanie warunków gospodarczych, kulturowych, historycznych i turystycznych Powiatu Gnieźnieńskiego

Na realizację wszystkich projektów znajdujących się w PRL-u wydano od 2006 do 2013 roku środki na wartość 185 174 564 zł. Z budżetu Powiatu pochodziło 68 705 433 zł. Pozostałe środki pozyskane były z innych źródeł finansowania w większości z unijnych dotacji.

ROK 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2 012 2 013 całkowita kwota 15 670 383 18 349 988 25 340 006 33 269 434 43 024 674 27 170 141 19 625 724 2 724 214 wydatków z budżetu 10 534 796 7 240 172 7 307 906 10 681 694 10 222 831 12 491 643 7 658 791 2 567 600 powiatu

Za wykonanie poszczególnych projektów odpowiedzialni byli dyrektorzy wydziałów Starostwa powiatowego. Poniżej przedstawione są zrealizowane w określonych wartościach finansowych projekty w podziale na odpowiedzialne za nie wydziały.

Wydział Organizacyjno-Prawny miał do zrealizowania 2 projekty a wykonał 1 na łączną wartość 283 642 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Utworzenie biura obsługi II7Ab/63 interesanta i monitoring 0 0 0 0 0 0 0 jakości usług publicznych Wsparcie rozwoju II7Af/106 społeczeństwa informacyjnego 0 0 283 642 0 0 0 0 w Powiecie Gnieźnieńskim Razem 0 0 283 642 0 0 0 0

Wydział Promocji i Rozwoju miał do zrealizowania 33 projekty a wykonał 27 na łączną wartość 5 952 957 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu

187 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Włączenie w rozwój współpracy II4Bb/58 0 0 0 0 0 0 0 partnerskiej mieszkańców Powiatu Punkt konsultacyjny dla osób III1Aa/66 rozpoczynających 15 063 18 000 0 0 0 0 35 000 działalność gospodarczą Informator dla osób rozpoczynających III1Ab/67 0 4 500 0 0 0 0 0 działalność gospodarczą Informator gospodarczy Powiatu III1Ac/68 Gnieźnieńskiego w 23 000 9 990 5 000 7 000 11 991 4 500 4 500 formie portalu internetowego Powiatowe Centrum III1Ad/69 Informacji 12 000 12 000 9 924 0 0 0 0 Europejskiej Orzeł Powiatu III2Aa/70 Gnieźnieńskiego dla 0 28 510 0 33 056 X 42 825 X Przedsiębiorczości Wsparcie utworzenia III2Ba/71 Gnieźnieńskiej Izby 0 1 907 0 0 0 0 0 Gospodarczej Organizacja III2Bb/72 Powiatowych Targów 0 0 0 0 0 0 0 Przedsiębiorczości Organizowanie imprez promujących atrakcje III4Aa/75 turystyczne Powiatu 6 569 801 0 0 5 000 0 0 Gnieźnieńskiego Study Tour Wspieranie działalności LOT "Szlak Piastowski" III4Ab/76 14 030 14 028 26 863 26 863 26 662 26 694 26 662 oraz Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej Promocja gospodarstw III4Ac/77 0 0 0 0 0 0 0 agroturystycznych „Turystyka jako ważna III4Ad/78 dziedzina gospodarki” 0 0 5 035 48 095 2 997 10 000 0 - konferencja Przyznanie tytułu "Rekomendowany obiekt/usługa III4Ae/105 0 0 0 0 0 0 0 turystyczna w Powiecie Gnieźnieńskim Współorganizacja IV1Ad/96 cyklicznych Zjazdów 0 52 929 0 0 24 930 0 49 995 Gnieźnieńskich. Wykorzystanie Gnieźnieńskiej Kolejki IV1Ba/80 Wąskotorowej do 13 000 0 50 000 70 500 60 000 90 000 110 000 budowania kompleksowej oferty 188 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

turystycznej

Realizacja projektu regionalnego "Szlakiem IV1Bc/97 0 58 675 48 800 0 0 0 0 Piastowskim - od gada, pradziada do Wenecji, Paryża i Rzymu" Przygotowanie i realizacja programu rozwoju produktów IV1Ca/81 7 962 29 390 0 10 980 0 7 098 8 733 turystycznych na terenie Powiatu Gnieźnieńskiego Organizacja rajdów turystyczno- IV1Cb/82 25 000 16 500 12 000 10 874 13 995 0 0 krajobrazowych i krajoznawczych Zaktywizowanie mieszkańców Powiatu Gnieźnieńskiego do podejmowania IV1Cc/83 0 0 0 0 0 0 0 przedsięwzięć gospodarczych o charakterze turystycznym Realizacja projektu: "Dobre miejsce, królewska tradycja" - IV1Cd/98 0 536 370 0 0 0 0 0 promocja produktów turystycznych Powiatu Gnieźnieńskiego Stworzenie i rozwój nowego produktu IV1Ce/110 turystycznego dt. 0 0 0 0 20 000 0 0 początków państwa polskiego Znakowanie, konserwacja i odnawianie IV2Aa/84 2 200 1 400 0 0 0 15 000 10 000 oznakowania szlaków pieszych, rowerowych i konnych Realizacja projektu: "Zintegrowany system informacji wizualnej - IV2Ac/113 szlaki i obiekty 0 0 0 0 291 845 467 908 175 310 turystyczne w Powiecie Gnieźnieńskim Przygotowanie promocji IV2Ba/85 0 0 0 0 0 0 0 multimedialnej Powiatu Udział Powiatu w IV2Bb/86 targach turystycznych 20 092 17 561 22 383 24 654 17 787 7 725 6 150 w kraju i zagranicą

189 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Zakup i dofinansowanie publikacji IV2Bc/87 promujących Powiat 132 741 136 533 91 771 132 470 314 785 94 440 141 175 Gnieźnieński oraz materiałów promocyjnych Promocja Powiatu IV2Bd/88 Gnieźnieńskiego w 19 275 5 514 6 000 7 000 33 952 22 500 6 500 Internecie Powiatowe Centrum IV2Be/89 Informacji 74 536 80 000 80 000 68 267 98 835 99 932 80 000 Turystycznej Intensyfikacja współpracy z IV2Bf/90 32 549 23 469 20 324 34 402 177 564 43 002 32 023 powiatami partnerskimi Tu powstała Polska - promocja kulturowego produktu IV2Bg/114 turystycznego Powiatu 0 0 0 0 0 149 472 605 465 Gnieźnieńskiego, wizerunkowego produktu Wielkopolski Promocja i tworzenie stref rozwoju IV3Aa/91 gospodarczego dla 93 21 250 0 0 0 0 0 Powiatu Gnieźnieńskiego Promocja gospodarcza Powiatu IV3Ab/100 0 0 11 003 9 895 9 114 9 500 4 582 Gnieźnieńskiego w kraju i zagranicą Centrum Obsługi IV3Ac/104 0 0 15 529 18 000 18 000 9 000 10 000 Inwestora (COI) Razem 398 110 1 069 327 404 632 502 056 1 127 457 1 099 596 1 306 095

Wydział Spraw Obywatelskich zrealizował 9 projektów łączną wartość 1 677 608 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Wsparcie zakupu i wymiany sprzętu oraz wyposażenia II2Aa/39 99 964 8 000 49 942 172 698 104 000 25 000 872 400 powiatowych służb i podmiotów ratowniczych Centrum Powiadamiania II2Ba/40 105 450 0 0 0 0 0 0 Ratunkowego Monitoring zagrożeń na II2Bc/99 0 0 1 513 1 000 8 187 3 360 3 502 terenie powiatu Promowanie służby II2Bd/ 102 0 0 0 3 704 4 000 5 000 5 000 patrolowej Działania prewencyjne w II2Ca/41 zakresie ochrony 18 000 8 821 8 670 9 000 6 000 2 992 4 000 przeciwpożarowej Działania prewencyjne w II2Cb/42 zakresie bezpieczeństwa 0 10 993 5 951 5 999 5 000 1 993 2 000 dzieci i młodzieży

190 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Działania prewencyjne w II2Cc/103 ramach realizacji programu 0 0 2 899 2 000 3 000 1 993 0 "Razem bezpieczniej" Pierwsza pomoc i prawidłowe II3Bf/54 zachowanie się w trakcie 11 925 20 000 11 560 9 975 3 652 0 0 nagłych zdarzeń losowych Promowanie odkrytych i nie odkrytych miejsc pamięci IV1Bb/109 0 0 0 0 40 560 7 905 0 narodowej na terenie Powiatu Gnieźnieńskiego. Razem 235 339 47 814 80 535 204 376 174 399 48 243 886 902

Wydział Ochrony Zdrowia miał do zrealizowania 8 projektów a wykonał 5 na łączną wartość 145 317 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Promocja świadomego II3Ba/49 0 0 0 0 0 0 0 rodzenia - Szkoła rodzenia II3Bb/50 Profilaktyka nowotworowa 26 400 16 200 12 558 3 690 4 965 0 3 890 Profilaktyka i leczenie chorób II3Bc/51 0 0 0 0 0 0 0 układu krążenia Profilaktyka zdrowego trybu II3Bd/52 0 5 200 3 600 0 3 750 0 0 życia Profilaktyka zdrowia II3Be/53 0 0 0 0 0 0 4 914 psychicznego Wyrównywanie i niwelowanie II3Bg/ 92 13 000 16 000 9 600 0 0 0 0 barier w komunikowaniu się Organizacja i propagowanie II3Bh/111 0 0 0 0 8 500 7 250 5 800 honorowego krwiodawstwa II4Aa/55 Aktywizacja seniorów 0 0 0 0 0 0 0 Razem 39 400 37 400 25 758 3 690 17 215 7 250 14 604

Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa miał do zrealizowania 11 projektów a wykonał 7 na łączną wartość 1 464 008 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Promocja właściwego I6Aa/27 zagospodarowania odpadów 0 5 809 53 331 157 790 235 125 248 334 227 478 komunalnych Promocja budowania I6Ab/28 przydomowych oczyszczalni 0 0 0 0 0 0 0 ścieków Propagowanie na terenach I6Ac/29 wiejskich odnawialnych źródeł 0 7 000 534 6 475 500 3 494 1 560 energii Promocja ograniczania emisji I6Ad/30 0 0 0 0 49 654 0 0 hałasu Prowadzenie masowych edukacyjnych akcji I6Ca/31 10 170 15 049 14 183 14 686 18 570 23 815 19 866 proekologicznych dla dzieci i młodzieży

191 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Media w służbie ochrony I6Cb/32 środowiska – konkurs dla 0 0 0 0 0 0 0 lokalnych mediów Zwiększanie świadomości dotyczących zdrowia środowiskowego i I6Cc/115 kształtowanie postaw z zakresu 0 0 0 0 0 0 687 inżynierii genetycznej wśród mieszkańców Powiatu Gnieźnieńskiego. Remont obiektów JO Starostwa I6Da/33 Powiatowego w zakresie 0 0 0 0 0 0 0 termomodernizacji Kontrola bezodpływowych I6Dc/35 zbiorników na nieczystości 0 0 0 0 0 0 0 płynne Zmniejszanie ryzyka I6Dd/116 0 0 0 0 0 98 500 100 000 powodziowego Wspieranie działań na rzecz III3Ba/74 30 000 21 875 18 173 0 32 588 27 411 21 350 rozwoju rolnictwa Razem 40 170 49 733 86 222 178 951 336 436 401 555 370 942

Wydział Komunikacji i Dróg zrealizował 1 projekty na łączną wartość 52 236 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Wdrożenie i certyfikacja systemu zarządzania jakością II7Ba/65 0 0 52 236 0 0 0 0 według normy PN-ISO 9001:2001 Razem 0 0 52 236 0 0 0 0

Wydział Oświaty, Kultury i Sportu miał do zrealizowania 16 projektów a wykonał 13 na łączną wartość 10 723 959 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Zwiększenie I3Aa/14 wydatków na 0 0 0 0 0 10 000 0 pomoce naukowe Tworzenie i doposażenie I3Ab/15 0 0 0 0 0 0 0 laboratoriów szkolnych Zapewnienie zajęć I3Ac/16 pozalekcyjnych dla 0 0 0 0 0 7 352 34 246 uczniów Zagwarantowanie właściwej jakości I3Ad/17 0 347 588 0 0 0 0 0 kształcenia praktycznego Integracja I3Bb/19 środowiska 0 0 0 0 0 0 0 akademickiego I3Bc/20 Wsparcie dla 343 200 183 200 15 200 58 200 64 200 38 200 58 200

192 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

szkolnictwa wyższego Termomodernizacja budynków I4Aa/21 oświatowych i 1 807 184 0 1 128 000 0 0 0 0 opiekuńczo – wychowawczych Remont pomieszczeń i budynków I4Ab/22 1 626 540 0 519 045 783 775 352 462 555 845 370 938 oświatowych oraz opiekuńczo – wychowawczych Modernizacja pomieszczeń i budynków I4Ac/93 80 963 0 0 24 501 0 0 0 oświatowych oraz opiekuńczo - wychowawczych Wprowadzenie SMS -owego systemu informowania o I5Ab/24 0 0 0 0 0 0 0 imprezach kulturalnych i sportowych Organizacja cyklicznych imprez I5Ac/25 10 500 10 500 12 500 12 500 81 985 116 685 112 416 kulturalnych i sportowych Organizacja turniejów i zawodów II6Aa/60 propagujących 119 000 90 000 70 000 99 000 128 000 109 000 80 000 wybrane dyscypliny sportu Wspieranie II6Ab/61 działalności klubów 68 900 97 900 50 000 200 000 200 000 91 000 121 000 sportowych Powiatowy Turniej III2Bc/73 Wiedzy o 3 000 2 000 2 000 2 000 2 000 2 000 2 000 Przedsiębiorczości Wsparcie dla organizacji pozarządowych IV1Aa/79 38 875 28 875 14 984 19 000 20 000 30 000 30 000 prowadzących działalność w zakresie kultury Promocja Powiatu Gnieźnieńskiego IV2Ab/107 poprzez działalność 0 0 86 000 0 0 0 0 o charakterze sportowym Razem 4 098 162 760 063 1 897 729 1 198 976 848 647 960 082 808 800

Wydział Inwestycji i Funduszy Europejskich zrealizował 8 projektów na łączną wartość 24 696 690 zł

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu

193 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Realizacja projektu "Z I3Ae/112 matematyką w 0 0 0 119 144 286 475 174 326 0 przyszłość" Realizacja projektu I3Af/117 0 0 0 0 0 33 259 55 161 "Równe szanse" Termomodernizacja I6Db/34 obiektów JO Starostwa 327 618 15 000 0 0 0 0 0 Powiatowego Budowa i rozbudowa boisk i hal sportowych II5Aa/59 przy placówkach 60 000 0 519 846 252 345 566 857 0 0 oświatowych Powiatu Gnieźnieńskiego Lokalizacja i integracja Urzędu Starostwa z II7Aa/62 0 523 620 200 000 2 257 514 3 471 948 4 215 942 0 Jednostkami Organizacyjnymi Rewitalizacja obiektów II7Ac/64 i terenów będących w 0 0 81 740 348 676 10 004 7 470 630 3 267 652 gestii Powiatu Remont urzędu Starostwa i jednostek II7Ad/94 organizacyjnych 42 028 194 208 95 188 0 0 0 52 000 powiatu gnieźnieńskiego Modernizacja urzędu Starostwa i jednostek II7Ae/95 organizacyjnych 50 376 0 5 134 0 0 0 0 powiatu gnieźnieńskiego Razem 480 022 732 828 901 908 2 977 678 4 335 284 11 894 157 3 374 813

Powiatowy Urząd Pracy zrealizował 12 projektów na łączną wartość 83 177 340 zł

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Informator dla osób 12Aa/3 2 500 2 440 0 0 8 000 7 400 12 750 poszukujących pracy Wspieranie i inicjowanie 12Ab/4 4 091 22 035 33 880 672 0 0 500 tworzenia Klubów Pracy Gnieźnieńskie Targi 12Ba/5 Pracy i Sezonowe 45 750 19 828 41 414 12 500 13 000 13 000 13 000 Giełdy Pracy Spotkania otwarte 12Bb/6 24 375 3 000 5 500 9 500 5 000 10 000 10 000 dla przedsiębiorców Dotacje i refundacje 1 860 4 845 11 315 4 147 4 368 12Ca/7 dla 6 893 630 8 778 389 469 242 273 935 528 przedsiębiorczych Aktywizacja 2 053 4 357 2 467 4 028 12Cb/8 młodzieży i osób 7 807 250 8 993 420 7 759 260 720 122 739 292 bezrobotnych Aktywizacja osób po 12Cc/9 - - - - - 510 000 630 734 50 roku życia Promocja przekwalifikowywan 12Cd/10 25 543 25 103 6 000 2 500 2 500 0 0 ia się i ustawicznego kształcenia

194 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Centrum 12Ce/10 Aktywizacji X X X 147 978 4 000 10 000 10 000 8 Zawodowej Poprawa standardów 12Da/11 obsługi osób 61 722 0 219 900 268 210 387 803 445 138 352 789 bezrobotnych w PUP Łatwy dostęp do 12Db/12 800 800 24 356 14 000 0 0 0 informacji I2Dc/13 Zespół doradczy 9 120 9 120 9 120 1 200 2 500 0 0 4 088 9 284 15 041 18 228 19 497 7 611 9 426 Razem 090 690 050 369 336 212 593

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie miało do zrealizowania 5 projektów a wykonał 3 na łączną wartość 1 718 249 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Wspieranie niwelowania barier II1Aa/36 303 326 580 904 126 155 0 148 064 200 486 228 013 komunikacyjnych Szkoły wsparcia dla rodziców II1Ba/37 0 0 0 118 804 0 0 0 dzieci niepełnosprawnych Kultura na rzecz osób II1Bb/38 0 0 0 6 500 3 000 2 997 0 niepełnosprawnych Pośrednictwo pracy w ramach II4Ab/56 0 0 0 0 0 0 0 wolontariatu „Jesteśmy aktywni” – konkurs II4Ba/57 na najlepszą inicjatywę 0 0 0 0 0 0 0 młodzieżową Razem 303 326 580 904 126 155 125 304 151 064 203 483 228 013

Powiatowy Zarząd Dróg zrealizował 2 projekty na łączną wartość 31 995 534 zł

Numer Nazwa 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu projektu Budowa i I1Aa/1 modernizacja 1 749 961 3 929 424 1 334 029 4 118 014 6 131 428 128 187 1 799 420 dróg I1Ab/2 Remonty dróg 2 921 951 1 241 780 1 943 983 2 121 083 1 163 807 2 428 762 983 705 Razem 4 671 912 5 171 204 3 278 012 6 239 097 7 295 235 2 556 949 2 783 125

Centrum Kultury „Scena to Dziwna” zrealizowało 3 projekty na łączną wartość 243 163 zł.

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Przygotowanie i udostępnienie internetowego I5Aa/23 0 0 0 0 4 500 0 0 informatora o imprezach kulturalnych i sport. Modernizacja sprzętu wykorzystywanego do I5Ba/26 statutowej działalności 0 0 0 0 69 997 19 000 25 000 Centrum Kultury "Scena to Dziwna"

195 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Utworzenie orkiestry dętej i IV1Ab/101 powiatowego chóru Metrum i 0 0 14 869 5 756 15 982 33 093 34 966 Ad Libitum Razem 0 0 14 869 5 756 90 479 52 093 59 966

Zespół Opieki Zdrowotnej miał do zrealizowania 6 projektów a wykonał 3 na łączną wartość 20 536 831 zł

Numer Nazwa projektu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 projektu Wsparcie rozbudowy II3Aa/43 13 240 854 730 642 49 023 5 506 735 1 029 831 0 szpitala przy ul. 3 Maja Wsparcie modernizacji II3Ab/44 i termomodernizacji 959 223 216 065 1 927 596 2 528 398 0 0 0 obiektów ZOZ Wsparcie remontów II3Ac/45 0 0 0 0 0 0 0 obiektów ZOZ Wsparcie zakupu i II3Ad/46 wymiany sprzętu oraz 343 389 399 107 489 021 1 027 759 3 644 386 1 305 690 365 872 wyposażenia ZOZ Wsparcie uruchomienia II3Ae/47 pracowni tomografii 0 0 0 0 0 0 0 komputerowej Wsparcie komputeryzacji II3Af/48 0 0 0 0 0 0 0 Zespołu Opieki Zdrowotnej Razem 1 315 852 616 026 3 147 259 3 605 180 9 151 121 2 335 521 365 872

Pozyskane środki zewnętrzne przez Starostwo Powiatowe i jednostki mu podlegle

Starostwo Powiatowe w Gnieźnie i jednostki mu podlegle w latach 2002 – 2012 pozyskały zewnętrzne środki w wysokości 78 240 982,97 zł na realizowane projekty, których łączna wartość wyniosła 98 616 562,42 zł

Kwota dofinansowania Rok Wartość projektu (PLN) Wkład własny (PLN) (PLN) 2002 29 170,63 zł 29 170,63 zł - zł 2003 1 353 460,86 zł 664 113,62 zł 689 347,24 zł 2004 4 186 875,29 zł 3 547 532,75 zł 639 342,54 zł 2005 4 303 546,05 zł 3 804 907,90 zł 498 638,15 zł 2006 5 567 032,60 zł 4 790 281,11 zł 776 751,49 zł 2007 6 306 849,09 zł 5 051 656,35 zł 1 255 192,74 zł 2008 10 569 084,89 zł 9 975 802,74 zł 593 282,15 zł

196 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

2009 21 495 307,89 zł 16 980 104,28 zł 4 515 203,61 zł 2010 33 150 165,09 zł 22 679 494,92 zł 10 470 670,17 zł 2011 4 556 916,90 zł 4 265 023,22 zł 241 401,92 zł 2012 7 098 153,13 zł 6 452 895,45 zł 645 257,68 zł 98 616 562,42 zł 78 240 982,97 zł 20 325 087,69 zł

Poszczególne instytucje pozyskały następujące środki na przestrzeni 2002 – 2012 roku

Kwota Wartość projektu Wkład własny Podmiot dofinansowania (PLN) (PLN) (PLN) Starostwo Powiatowe w 44 032 179,28 zł 28 930 789,22 zł 15 050 898,30 zł Gnieźnie Powiatowy Urząd Pracy 41 871 543,43 zł 39 392 247,61 zł 2 479 295,82 zł w Gnieźnie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2 434 118,30 zł 2 133 541,25 zł 300 577,05 zł Gnieźnie Zespół Opieki 5 794 394,00 zł 3 581 693,00 zł 2 212 701,00 zł Zdrowotnej w Gnieźnie Młodzieżowy Dom 11 124,88 zł 11 124,88 zł - zł Kultury w Gnieźnie Środki zewnętrzne pozyskane przez Szkoły 4 473 202,53 zł 4 191 587,01 zł 281 615,52 zł Ponadgimnazjalne 98 616 562,42 zł 78 240 982,97 zł 20 325 087,69 zł

Środki zewnętrzne pozyskane przez Szkoły Ponadgimnazjalne w rozbiciu na poszczególne placówki kształtowały się następująco:

Wartość projektu Kwota Wkład własny Podmiot (PLN) dofinansowania (PLN)

197 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

(PLN) I Liceum Ogólnokształcące w 192 695,45 zł 175 482,59 zł 17 212,86 zł Gnieźnie II Liceum Ogólnokształcące w 291 131,23 zł 291 131,23 zł - zł Gnieźnie Zespół Szkol im. Jana III 75 543,55 zł 75 543,55 zł - zł Sobieskiego w Gnieźnie Zespół Szkol Ekonomiczno- Odzieżowych im. 155 715,21 zł 155 715,21 zł - zł Stefana Kard. Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia w Gnieźnie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych im. Dezyderego 78 675,67 zł 73 992,07 zł 4 683,60 zł Chłapowskiego w Witkowie Zespół Szkol Liceum i Gimnazjum w 118 056,46 zł 118 056,46 zł - zł Trzemesznie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych w 163 628,24 zł 163 628,24 zł - zł Trzemesznie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych nr 41 661,32 zł 40 962,83 zł 698,49 zł 1 w Gnieźnie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych nr 129 221,93 zł 123 368,93 zł 5 853,00 zł 2 w Gnieźnie Zespół Szkol 100 883,83 zł 100 883,83 zł - zł

198 Raport o stanie Powiatu Gnieźnieńskiego

Ponadgimnazjalnych nr 3 w Gnieźnie Zespół Szkol Ponadgimnazjalnych nr 67 618,38 zł 67 618,38 zł - zł 4 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 460 429,29 zł 387 688,72 zł 72 740,57 zł nr 1 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 1 890 505,15 zł 1 717 607,15 zł 172 898,00 zł nr 2 w Gnieźnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 627 337,82 zł 619 808,82 zł 7 529,00 zł w Kłecku Poradnia Psychologiczno- 29 831,00 zł 29 831,00 zł - zł Pedagogiczna w Kłecku Zespół Szkol Specjalnych im. Janusza Korczaka z oddziałami 50 268,00 zł 50 268,00 zł - zł Zorganizowanymi w ZOZ w Gnieźnie 4 473 202,53 zł 4 191 587,01 zł 281 615,52 zł

199