Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2016-2031
GMINA JANOWIEC WIELKOPOLSKI POWIAT ŻNIŃSKI WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE
GMINA JANOWIEC ZAMAWIAJĄCY WIELKOPOLSKI
WYKONAWCA WESTMOR CONSULTING OPRACOWANIA KAROLINA DRZEWIECKA
SPRAWDZIŁ JOANNA KWAŚNIEWSKA
JANOWIEC WIELKOPOLSKI 2016
PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Spis treści
1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ...... 4
2. ZAKRES OPRACOWANIA ...... 6
3. POWIĄZANIA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI .. 6
4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ...... 19
4.1. Położenie i podział administracyjny Gminy ...... 19
4.2. Stan gospodarki na terenie Gminy ...... 22
4.3. Charakterystyka mieszkańców ...... 25
4.4. Środowisko naturalne Gminy ...... 34
4.5. Warunki klimatyczne na terenie Gminy ...... 35
4.6. Charakterystyka infrastruktury budowlanej ...... 39
4.6.1. Zabudowa mieszkaniowa na terenie Gminy ...... 41
4.6.2. Zabudowa usługowa...... 45
4.7. Zamierzenia rozwojowe oraz potencjalne, prognozowane tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej na gminy ...... 46
5. STAN ZAOPATRZENIA GMINY W CIEPŁO ...... 49
5.1. Stan obecny ...... 49
5.2. Plany rozwojowe przedsiębiorstw ciepłowniczych ...... 52
6. STAN ZAOPATRZENIA GMINY W GAZ ...... 53
6.1. Stan obecny zaopatrzenia w gaz ...... 53
6.3. Plany rozwojowe dla systemu gazowniczego ...... 53
7. STAN ZAOPATRZENIA GMINY W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ...... 53
7.1. Stan obecny zaopatrzenia w energię elektryczną ...... 53
7.3. Plany rozwojowe przedsiębiorstwa energetycznego ...... 56
8. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH ...... 57
9. ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LOKALNYCH I ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ...... 70
9.1. Energia wiatru ...... 70
WESTMOR CONSULTING 2 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
9.2. Energia słoneczna ...... 73
9.3. Energia geotermalna ...... 79
9.4. Energia wodna ...... 82
9.5. Energia z biomasy ...... 83
9.5.1. Biomasa z lasów ...... 84
9.5.2. Biomasa z sadów ...... 85
9.5.3. Biomasa z drewna odpadowego z dróg ...... 86
9.5.4. Biomasa ze słomy i siana ...... 87
9.5.5. Biomasa pozyskiwana z upraw roślin energetycznych ...... 90
9.6. Energia z biogazu ...... 94
10. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I GAZ ...... 97
10.1. Prognoza zapotrzebowania na ciepło ...... 97
10.2. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną ...... 103
10.3. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny ...... 104
11. STAN ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA GMINNEGO ...... 104
12. WSPÓŁPRACA Z INNYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ ...... 111
13. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ...... 116
14. SPIS TABEL ...... 120
15. SPIS RYSUNKÓW ...... 121
16. SPIS WYKRESÓW ...... 121
WESTMOR CONSULTING 3 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
1. Podstawa prawna opracowania
Podstawę prawną opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe stanowi art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.), zgodnie z którym wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń. Sporządza się go dla obszaru Gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata.
Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na lata 2012-2027 dla Gminy Janowiec Wielkopolski”, przyjętego uchwałą Nr XXI/182/2013 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie uchwalenia „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2027”.
Należy wskazać, że zgodnie z art. 18 ust 1 wskazanej ustawy do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy:
planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy;
planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy;
finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy,
planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy, co znalazło również swoje odzwierciedlenie w zapisach dokumentu.
Ponadto, zgodnie z zapisami art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz.U. 2016 nr 0 poz. 446) do zadań własnych gminy należy zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
Tak więc podstawę prawną opracowania niniejszego dokumentu stanowią wskazane przepisy ustawy Prawo energetyczne oraz ustawy o samorządzie gminnym.
WESTMOR CONSULTING 4 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 1. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe- legislacja
Źródło: Opracowanie własne
WESTMOR CONSULTING 5 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
2. Zakres opracowania
Zgodnie z art. 19 ust. 3 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz. U. 2012 poz. 1059 z późn. zm.) opracowany dokument zawiera:
ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe;
przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych;
możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w instalacjach odnawialnego źródła energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;
możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej;
zakres współpracy z innymi gminami.
3. Powiązania projektu założeń z dokumentami strategicznymi
W związku z przygotowaniem projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe należy wskazać, że kierunki rozwoju źródeł energii oraz inwestycje planowane do realizacji w ramach dokumentu wynikają z obowiązujących aktów prawnych, programów wyższego rzędu oraz dokumentów planistycznych uwzględniających tę problematykę. Z tego względu w ramach niniejszego rozdziału przedstawione zostały akty prawne oraz dokumenty regulujące kwestie racjonalizacji wykorzystania energii oraz rozwoju wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/27/UE Z DNIA 25 PAŹDZIERNIKA 2012
R. W SPRAWIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ, ZMIANY DYREKTYW 2009/125/WE I 2010/30/UE
ORAZ UCHYLENIA DYREKTYW 2004/8/WE I 2006/32/WE
Niniejsza dyrektywa ustanawia wspólną strukturę ramową dla środków służących wspieraniu efektywności energetycznej w Unii, aby zapewnić osiągnięcie głównego unijnego celu zakładającego zwiększenie efektywności energetycznej o 20 % do 2020 r., a także stworzyć warunki dla dalszego polepszania efektywności energetycznej po wspomnianej dacie docelowej.
Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy, których celem jest usunięcie barier na rynku energii oraz przezwyciężenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, które ograniczają
WESTMOR CONSULTING 6 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 efektywność dostaw i wykorzystywania energii, a także przewiduje ustalenie orientacyjnych krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na 2020 r.
Tak więc, na terenie Polski, a zatem i na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, konieczne jest wdrożenie przedsięwzięć, mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej, które przyczynią się do realizacji głównego unijnego celu, zakładającego zwiększenie efektywności energetycznej o 20 % do 2020 r.
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/28/WE Z DNIA 23 KWIETNIA 2009 R.
W SPRAWIE PROMOWANIA STOSOWANIA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH ZMIENIAJĄCA
I UCHYLAJĄCA DYREKTYWY 2001/77/WE ORAZ 2003/30/WE
Celem wskazanej dyrektywy promowanie energii ze źródeł odnawialnych oraz stworzenie podstaw do opracowania przyszłych ram Wspólnoty w tym przedmiocie. Dyrektywa określa obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do całkowitego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto i w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie. Zgodnie z jej zapisami Państwa Członkowskie mają obowiązek podejmowania działań w kierunku zwiększenia zużycia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii oraz promowania instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii w systemie przesyłowym, dzięki czemu zapewniono gwarancję wykorzystania źródeł niekonwencjonalnych do produkcji energii elektrycznej.
Celem działań przewidzianych w dyrektywie jest osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w Unii Europejskiej w 2020 r., przy czym cel ten został przełożony na indywidualne cele dla poszczególnych Państw Członkowskich i w przypadku Polski wynosi on 15%. Wyznaczenie obowiązkowych krajowych celów ma zagwarantować pewność dla inwestorów i zachęcić do ciągłego rozwijania technologii, które wytwarzają energię ze wszystkich rodzajów źródeł odnawialnych.
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/72/WE Z DNIA 13 LIPCA 2009 R.
DOTYCZĄCA WSPÓLNYCH ZASAD RYNKU WEWNĘTRZNEGO ENERGII ELEKTRYCZNEJ I UCHYLAJĄCA
DYREKTYWĘ 2003/54/WE
Zgodnie ze wskazaniami dyrektywy, Państwo Członkowskie może zobowiązać operatora systemu, aby dysponując instalacjami wytwarzającymi energię elektryczną, przyznawał pierwszeństwo tym instalacjom, które wykorzystują odnawialne źródła energii, odpady lub takie źródła, które produkują łącznie ciepło i elektryczność. W ten sposób, w ramach dyrektywy Unia Europejska starała się zachęcić Państwa Członkowskie, w tym Polskę, do promowania produkcji energii z wykorzystaniem źródeł odnawialnych.
WESTMOR CONSULTING 7 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
ODNOWIONA STRATEGIA UE DOTYCZĄCA TRWAŁEGO ROZWOJU
W ramach analizowanego dokumentu wskazane zostały cele odnoszące się do racjonalizacji wykorzystania energii oraz zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie wykorzystywanych rodzajów energii na danym terenie. Do tych celów można zaliczyć:
Cel ogólny: poprawić gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz unikać ich nadmiernej eksploatacji, z uwagi na pożytki ponoszone przez ekosystemy; Cel operacyjny: zwiększyć wydajność zasobów w celu zmniejszenia ogólnego zużycia nieodnawialnych zasobów naturalnych oraz związane z nimi skutki ekologiczne wykorzystania surowców, a równocześnie wykorzystywać odnawialne zasoby naturalne w tempie nieprzekraczającym ich zdolności regeneracyjnych.
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU
Dokument ten został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. uchwałą nr 202/2009.
W ramach wskazanego dokumentu przewidziano:
w zakresie poprawy efektywności energetycznej: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną; konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15;
w zakresie wzrostu bezpieczeństwa dostaw paliw i energii: racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego; zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw ropy naftowej, rozumianej jako uzyskiwanie ropy naftowej z różnych regionów świata, od różnych dostawców z wykorzystaniem alternatywnych szlaków transportowych; budowę magazynów ropy naftowej i paliw płynnych o pojemnościach zapewniających utrzymanie ciągłości dostaw, w szczególności w sytuacjach kryzysowych; zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii;
w zakresie dywersyfikacji struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej:
WESTMOR CONSULTING 8 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych;
w zakresie rozwoju wykorzystania OZE: wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych; osiągnięcie w 2020 r. 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji; ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną; wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa; zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach;
w zakresie rozwoju konkurencyjnych rynków: zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen;
w zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko:
ograniczenie emisji CO2 do 2020 r. przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego;
ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych; ograniczenie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych; minimalizację składowania odpadów przez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce; zmianę struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.
WESTMOR CONSULTING 9 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
PROGRAM DLA ELEKTROENERGETYKI
Jednym z głównych celów programu jest realizacja zrównoważonego rozwoju gospodarki poprzez ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko zgodnie ze zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego i dyrektywami Unii Europejskiej oraz odnawialnych źródeł energii.
W ramach mechanizmów służących realizacji wskazanego celu przewidziano m.in.
promowanie rozwoju wytwarzania energii w źródłach odnawialnych; ograniczenie emisji gazów, które będzie realizowane poprzez inwestycje w urządzenia redukujące tę emisję;
wprowadzenie efektywnych systemów ograniczania emisji SO2 oraz NOx.
STRATEGIA „BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO - PERSPEKTYWA DO 2020 R.”
Strategia określa cele i kierunki działań na rzecz poprawy stanu środowiska.
Główne cele wynikające ze Strategii dotyczące Gminy Janowiec Wielkopolski:
1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska: Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin; Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody; Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna;
2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię: Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii; Poprawa efektywności energetycznej; Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii;
3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska: Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki; Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne; Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki; Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych; Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.
Poza tym Polska jest zobowiązana do przestrzegania wielu dyrektyw unijnych w zakresie powietrza i klimatu, w tym na podkreślenie zasługują:
WESTMOR CONSULTING 10 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (tzw. dyrektywa LCP), dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. dyrektywa CAFE), rozporządzenie (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (tzw. F-gazy).
Najważniejszym zadaniem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, że emisja z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MWc, już w 2008 r. nie powinna być wyższa niż 454 tys. ton dla SO2 i 254 tys. ton dla NOx. Limity te dla 2010 r. wynoszą dla SO2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012 wynoszą dla SO2 –
358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton.
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO DO ROKU 2020 – PLAN
MODERNIZACJI 2020+
Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko – Pomorskiego stanowi załącznik do uchwały Nr XLI/693/13 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 21 października 2013 r. W ramach Strategii wyróżniono następujące priorytety:
Konkurencyjna gospodarka Modernizacja przestrzeni wsi i miast Silna metropolia Nowoczesne społeczeństwo
Ponadto zidentyfikowano osiem celów strategicznych:
Gospodarka i miejsca pracy Dostępność i spójność Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi Innowacyjność Nowoczesny sektor rolno-spożywczy Bezpieczeństwo Sprawne zarządzanie Tożsamość i dziedzictwo
Inwestycje zaplanowane do realizacji na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski wpisują się w założenia celu Gospodarka i miejsca pracy, w ramach którego zakłada się rozwój gospodarczy w sektorze odnawialnych źródeł energii.
WESTMOR CONSULTING 11 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO – POMORSKIEGO
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego został uchwalony Uchwałą Nr XI/135/03 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 czerwca 2003 r.
W dokumencie tym sformułowano obszary o podobnych uwarunkowaniach rozwoju. Gmina Janowiec Wielkopolski została zaliczona do południowo-zachodniego obszaru, który swoim zasięgiem obejmuje m.in. powiat żniński. Obszar ten ma charakter wielofunkcyjny – dominuje funkcja rolnicza, duże znaczenie ma także funkcja turystyczna.
Celem głównym jest „Zbudowanie struktur funkcjonalno – przestrzennych podnoszących konkurencyjność regionu i jakość życia mieszkańców”.
Cel główny realizowany będzie za pomocą celów szczegółowych. Inwestycje będące przedmiotem niniejszego dokumentu wpisują się w cel szczegółowy 1: „Zwiększenie atrakcyjności regionu w wymiarze europejskim jako pochodnej jego walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego, wysokich standardów życia mieszkańców, wysoce sprawnych systemów infrastruktury technicznej, dogodnych powiązań ze światem zewnętrznym”. W ramach przedmiotowego celu wspierane będą przedsięwzięcia w zakresie poprawy stanu infrastruktury technicznej (w tym gazowej, cieplnej, elektroenergetycznej), które mają bardzo istotny wpływ na zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu oraz zwiększenie standardu życia mieszkańców danego regionu.
Zróżnicowana problematyka zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko- pomorskiego wymaga stosowania również szczególnych zasad zagospodarowania. Inwestycje będące przedmiotem niniejszego projektu założeń podlegają następującym zasadom zagospodarowania:
zasady ochrony i kształtowania struktur środowiska przyrodniczego województwa; o zalesianie gruntów o niskiej przydatności dla rolnictwa (wyłączanych z produkcji rolnej); zasady rozwoju gospodarki: o w zakresie działalności rolniczej: . rozwój niekonwencjonalnych (alternatywnych) kierunków produkcji rolnej – mogą to być np. rośliny energetyczne; zasady rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej: o spójność wojewódzkich sieci energetyczny z systemami krajowymi gwarantująca bezpieczeństwo energetyczne województwa, o przestrzeganie przy projektowaniu zagospodarowania przestrzennego obowiązujących prawnie stref ochronnych towarzyszących ciągom i urządzeniom
WESTMOR CONSULTING 12 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
infrastruktury technicznej (sieci elektroenergetycznych, gazociągów, rurociągów produktów naftowych itp.),
Najważniejszą częścią każdego planu zagospodarowania przestrzennego jest wskazanie kierunków zagospodarowania danego obszaru. W Planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego kierunki te zostały określone w układzie 3 sfer: sieci osadniczej, środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz komunikacji i infrastruktury technicznej. Inwestycje uwzględnione w przedmiotowym projekcie założeń wpisują się w następujące kierunki zagospodarowania:
kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej województwa: o energetyka: . w przypadku znacznego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną, który uzależniony jest od tempa rozwoju gospodarczego kraju, zakłada się budowę nowych źródeł energii elektrycznej produkowanej w oparciu o gaz ziemny; . rozbudowa systemu elektroenergetycznego o napięciu 110 kV zasilającego w głównej mierze sieci 15 kV o znaczeniu wojewódzkim; . gazyfikacja miast i gmin an podstawie opracowanych „koncepcji programowych gazyfikacji”; . w ramach rozwoju zdolności magazynowych paliw planuje się budowę podziemnego magazynu ropy naftowej i paliw w Górze k/Inowrocławia.
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI WOJEWÓDZTWA
KUJAWSKO - POMORSKIEGO NA LATA 2011-2014 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2015-2018
Dokument stanowi załącznik do Uchwały Nr XVI/299/11 Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 r.
Jako podstawowy cel ekologiczny na obszarze województwa kujawsko – pomorskiego przyjmuje się zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego regionu w celu poprawy jakości życia jego mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i konkurencyjności województwa.
Osiągnięcie podstawowego celu ekologicznego będzie realizowane za pomocą sformułowanych czterech celów ekologicznych, które są zbieżne z celami Polityki ekologicznej państwa:
poprawa jakości środowiska, zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych, działania systemowe w ochronie środowiska.
WESTMOR CONSULTING 13 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Cele ekologiczne wyznaczają określone priorytety ochrony środowiska i przyczyniają się do minimalizacji lub likwidacji zidentyfikowanych problemów ekologicznych.
Inwestycje zawarte w niniejszym projekcie założeń wpisują się w następujące cele programu ochrony środowiska województwa kujawsko-pomorskiego:
cel ekologiczny 1: Poprawa jakości środowiska: o priorytet: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu – głównym kierunkiem działań w obszarze omawianego priorytetu jest zachowanie jakości powietrza wraz ze standardami emisyjnymi poprzez: utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poniżej poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, zachowanie emisji co najmniej na poziomach dopuszczalnych, poziomów docelowych, zmniejszanie emisji co najmniej do poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych na terenach, gdzie one nie są dotrzymywane, dążenie do zachowania poziomu celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu.
cel ekologiczny 2: Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii: o priorytet: Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość – konieczne jest podjęcie działań w kierunku zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości życia człowieka oraz działalności gospodarczej, m.in. poprzez wspieranie projektowania i realizacji energooszczędnego budownictwa czy zwiększenie sprawności wytwarzania energii i zmniejszenia strat energii w przesyle; o priorytet: Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych – jednym z priorytetów polityki energetycznej państwa jest rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Należy dążyć do jak największego wykorzystania OZE w codziennym życiu przy jednoczesnym poszanowaniu elementów środowiska geograficznego:
Inwestycje ujęte w niniejszym dokumencie wpisują się więc w założenia Programu Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko – Pomorskiego.
PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA STREFY KUJAWSKO-POMORSKIEJ ZE WZGLĘDU NA
PRZEKROCZENIE POZIOMÓW DOPUSZCZALNYCH DLA PYŁU PM10 I BENZENU ORAZ POZIOMU
DOCELOWEGO DLA ARSENU – AKTUALIZACJA
Obecnie obowiązujący program ochrony powietrza został przyjęty przez Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego Uchwał ą nr XXX/537/13 z dnia 28 stycznia 2013 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2013 r. poz.787).
WESTMOR CONSULTING 14 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Aktualizacja Programu opracowana została dla strefy kujawsko-pomorskiej – kod strefy: PL0404, w związku z przekroczeniem w 2014 r.:
poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny; poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy.
Głównym celem sporządzenia i wdrożenia Aktualizacji programu ochrony powietrza jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, w wyniku czego poprawie ulegną warunki życia mieszkańców strefy kujawsko-pomorskiej, podwyższą się standardy cywilizacyjne oraz ulepszy jakość życia.
W programie określone zostały działania naprawcze niezbędne do realizacji w celu przywrócenie standardów jakości powietrza w zakresie stężeń pyłu zawieszonego PM10. Są to m.in. obniżenie emisji z ogrzewania indywidualnego w gminach strefy kujawsko – pomorskiej, obniżenie emisji z realizowanych inwestycji budowlanych czy edukacja ekologiczna. Inwestycje ujęte w niniejszym dokumencie wpisują się więc w założenia programu ochrony powietrza.
STRATEGIA ROZWOJU POWIATU ŻNIŃSKIEGO NA LATA 2012-2022
Strategia Rozwoju Powiatu Żnińskiego została przyjęta Uchwałą Nr XIV/99/2012 Rady Powiatu w Żninie z dnia 27 stycznia 2012 r.
W strategii rozwoju kluczową rolę odgrywa wizja rozwoju, która wskazuje kierunek dążenia w swoich działaniach. Wizja Powiatu Żnińskiego brzmi następująco:
„Przyjazny i bezpieczny powiat o silnym kapitale społecznym, kultywujący tradycję i kulturę Pałuk, rozwinięty gospodarczo w oparciu o zasoby przyrodnicze i dziedzictwo historyczno- kulturowe oraz poprzez stworzenie i promocję oryginalnej marki.”
W celu realizacji i osiągnięcia tak określonej wizji, władze powiatu zdefiniowały cele strategiczne i operacyjne w 4 obszarach:
potencjał ekologiczny i przestrzenny, silny kapitał społeczny, konkurencyjność ekonomiczna w regionie, rozwinięta infrastruktura.
Inwestycje będące przedmiotem niniejszego projektu założeń wpisują się w następujące cele strategiczne i operacyjne strategii:
WESTMOR CONSULTING 15 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Obszar: Potencjał ekologiczny i przestrzenny; Cel strategiczny I: Ekologiczne i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi oraz wykorzystanie potencjału położenia geograficznego dla rozwoju powiatu; o Cel operacyjny 1.2.: Wzmocnienie potencjału ekologicznego w powiecie i skuteczna ochrona zasobów naturalnych; . zadanie: rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii; . zadanie: promocja przedsięwzięć i zadań proekologicznych; o Cel operacyjny 1.3.: Współtworzenie warunków dla prawidłowej gospodarki odpadami i zapobiegania powstawania zanieczyszczeń; . zadanie: podejmowanie działań na rzecz skutecznej ochrony powietrza;
Obszar: Rozwinięta infrastruktura; Cel strategiczny IV: Rozbudowa, modernizacja i unowocześnienie infrastruktury, sprzyjającej społeczno-gospodarczemu rozwojowi powiatu; o Cel operacyjny 4.3.: Modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjnej oraz bazy oświatowej; . zadanie: termomodernizacja budynków szkolnych i działania zmniejszające zapotrzebowanie na energię.
STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO MIASTA I GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI
NA LATA 2012-2022
Strategia rozwoju, jako instrument podnoszenia konkurencyjności lokalnej jednostki terytorialnej, stanowi kompleksową, perspektywiczną koncepcję określającą cele rozwoju oraz warunki, zasady i etapy ich osiągnięcia. Strategia Rozwoju jest nadrzędnym instrumentem zarządzania rozwojem lokalnym i podstawą długookresowej, lokalnej polityki społeczno-gospodarczej.
W strategii rozwoju kluczową rolę odgrywa wizja rozwoju, która wskazuje kierunek dążenia w swoich działaniach. Wizja Gminy Janowiec Wielkopolski brzmi następująco:
„Janowiec Wielkopolski gminą zrównoważonego rozwoju, wywodzącego się z balansu czterech sfer: silnego i zintegrowanego kapitału społecznego, konkurencyjnej gospodarki opartej na nowoczesnym rolnictwie i małej, średniej przedsiębiorczości, rozwiniętej infrastruktury technicznej i społecznej oraz racjonalnie i ekologicznie wykorzystywanych zasobach przyrodniczych.”
W celu osiągnięcia pożądanego obrazu w przyszłości wyartykułowanej w ww. wizji, Gmina Janowiec Wielkopolski będzie realizowała cele w ramach czterech sfer: gospodarczej, infrastrukturalnej, przestrzenno-środowiskowej i społecznej.
WESTMOR CONSULTING 16 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Inwestycje będące przedmiotem niniejszego projektu założeń, wpisują się w następujące cele strategiczne, operacyjne i zadania strategii rozwoju Gminy:
cel strategiczny w zakresie infrastruktury technicznej: Rozwój infrastruktury przyczyniającej się do poprawy warunków życia mieszkańców oraz podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej miasta i gminy o cel operacyjny 3: Podjęcie działań w kierunku gazyfikacji miasta i gminy: . zadanie 1: opracowanie alternatywnych koncepcji przyłączenia się do istniejących magistrali; . zadanie 3: budowa sieci w obszarach o zwartej zabudowie; o cel operacyjny 4: Poprawa jakości sieci energetycznej i dostępu do Internetu: . zadanie 1: budowa i modernizacja oświetlenia na terenie gminy; . zadanie 2: modernizacja linii niskiego napięcia; . zadanie 3: budowa Głównego Punktu Zasilania w miejscowości Flantrowo;
cel strategiczny w zakresie sfery przestrzenno-środowiskowej: Rozwój strefy przestrzenno-środowiskowej poprzez racjonalne i ekologiczne wykorzystanie zasobów przyrodniczych, uregulowanie gospodarki komunalnej oraz zachowanie ładu przestrzennego; o cel operacyjny 2: Ochrona powietrza atmosferycznego i zapobieganie jego zanieczyszczeniu oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: . zadanie 1: termomodernizacja budynków użyteczności publicznej; . zadanie 2: zmiana systemów ogrzewania w obiektach użyteczności publicznej; . zadanie 4: wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii na terenie gminy.
AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY JANOWIEC
WIELKOPOLSKI NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski stanowi kolejną już aktualizację Programu, przyjętego Uchwałą Nr XXIV/191/09 z dnia 6 lipca 2009 r. w sprawie uchwalenia „Aktualizacji programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2008-2011, z perspektywą na lata 2012-2015”.
Jednym z priorytetów ekologicznych określonym w ww. programie jest Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu. Kierunkiem działań w tym zakresie jest ograniczenie i docelowo eliminacja niskiej emisji ze źródeł komunalnych w miastach i terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej poprzez: sukcesywną budowę sieci gazowej, zastępowanie paliw wysokoemisyjnych paliwami ekologicznymi (paliwami niskoemisyjnymi) energią ze źródeł zbiorczych lub energią ze źródeł odnawialnych oraz promocję budownictwa energooszczędnego.
WESTMOR CONSULTING 17 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Z kolei działaniem, zmierzającym do zrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii, jest m.in. wspieranie projektowania i realizacji energooszczędnego budownictwa czy zwiększenie sprawności wytwarzania energii i zmniejszenia strat energii w przesyle. Istotne jest także podejmowania działań systemów w zakresie ochrony środowiska, poprzez edukację ekologiczną i udział społeczeństwa w ochronie środowiska.
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
JANOWIEC WIELKOPOLSKI
Studium uwarunkowań stanowi Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXIX/246/10 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim z dnia 24 marca 2010 r.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Janowiec Wielkopolski jest dokumentem określającym politykę przestrzenną Gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego.
Na obszarze Gminy Janowiec Wielkopolski wydzielone zostały trzy grupy stref, różniące się kierunkami zmian w strukturze przestrzennej i przeznaczeniu terenów:
1) strefy zurbanizowane, 2) strefy rolno-przyrodnicze, 3) strefy przyrodnicze.
W strefach rolno-przyrodniczych dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych, przede wszystkim w rejonach oznaczonych na planszy kierunki jako predestynowane do lokalizacji farm wiatrowych.
W dokumencie tym wskazano kierunki zagospodarowania terenu Gminy w różnych sferach. Inwestycje będące przedmiotem niniejszego projektu założeń wpisują się w następujące kierunki rozwoju:
kierunki rozwoju infrastruktury technicznej: zaopatrzenie w energię elektryczną: ze względu na fakt, iż południowa i zachodnia części gminy stanowi obszar nadmiernego wydłużenia linii elektroenergetycznych 15 kV, konieczna jest budowa w tej części gminy linii elektroenergetycznej WN 110 kV wraz z głównym punktem zasilania 110/15 kV. Orientacyjny przebieg ww. linii elektroenergetycznej oraz orientacyjną lokalizację głównego punktu zasilania przedstawiono na planszy kierunki. W celu zabezpieczenia ludzi przed szkodliwym promieniowaniem elektromagnetycznym, należy zachować wokół projektowanej linii 110 kV, w odległości do 14,5 m od jej skrajnego przewodu (20 m od osi), strefę ochronną, w której nie powinny być lokalizowane obiekty przeznaczone na stały pobyt ludzi. Na obszarze gminy jako podstawowy kierunek rozwoju sieci elektroenergetycznej średniego napięcia przyjmuje się niezbędne działania
WESTMOR CONSULTING 18 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
modernizacyjne, w tym kablowanie linii napowietrznych, zwłaszcza w strefach zurbanizowanych. Ponadto należy podjąć działania w celu wykorzystania alternatywnych źródeł energii, m.in. poprzez budowę elektrowni wiatrowych oraz biogazowni. W tym celu na rysunku Studium na planszy kierunki w ramach stref rolno – przyrodniczych wyznaczono rejony predestynowane do lokalizacji farm wiatrowych. zaopatrzenie w paliwa gazowe: jako podstawowy kierunek rozwoju sieci gazowej przyjmuje się gazyfikację terenów miejskich i wiejskich. W tym celu konieczna jest budowa gazociągu wysokiego ciśnienia Dn 150 mm do Janowca Wielkopolskiego wraz ze stacją redukcyjną I stopnia. Dopuszcza się również wykorzystywanie gazu skroplonego dostarczanego bezprzewodowo do stacji redukcyjnej. Orientacyjny przebieg gazociągu oraz lokalizację stacji redukcyjnej przedstawiono na rysunku Studium na planszy kierunki. Wokół projektowanego gazociągu Dn 150 mm, w odległości minimum 4 m (po 2 m od osi), ustala się strefę kontrolowaną, w której nie powinny być lokalizowane obiekty budowlane. Do czasu realizacji sieci gazowej głównym źródłem zaopatrzenia w paliwa gazowe pozostaje gaz butlowy propan – butan; zaopatrzenie w ciepło: Na obszarze gminy jako podstawowy kierunek rozwoju systemów zaopatrzenia w ciepło przyjmuje się dalsze systematyczne przechodzenie na paliwa ekologiczne, z czym związana jest konieczność gazyfikacji zarówno terenów miejskich, jak i wiejskich.
Na obszarze Gminy Janowiec Wielkopolski przewiduje się lokalizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, wynikających z uwzględnionych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Do zadań tych należy m.in. budowę gazociągu wysokiego ciśnienia Dn 150 mm do Janowca Wielkopolskiego.
Gmina zamierza także sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla części obszarów, na których dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych, tj. w rejonach predestynowanych do lokalizacji farm wiatrowych.
4. Ogólna charakterystyka Gminy
4.1. Położenie i podział administracyjny Gminy
Gmina Janowiec Wielkopolski to gmina miejsko-wiejska, położona w powiecie żnińskim, w południowo – zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego.
Gmina Janowiec Wielkopolski sąsiaduje z następującymi gminami: od północy – z gminą Damasławek (powiat wągrowiecki, województwo wielkopolskie),
WESTMOR CONSULTING 19 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
od wschodu – z gminą Żnin i Rogowo (powiat żniński, województwo kujawsko- pomorskie), od południa – z gminą Mieleszyn (powiat gnieźnieński, województwo wielkopolskie), od zachodu – z gminą Mieścisko (powiat wągrowiecki, województwo wielkopolskie).
Od strony południowej i zachodniej granica Gminy stanowi jednocześnie granicę województwa kujawsko-pomorskiego.
Rysunek 2. Położenie Gminy Janowiec Wielkopolskie na tle powiatu żnińskiego i województwa kujawsko-pomorskiego
Źródło: http://archiwum.zpp.pl Zgodnie z danymi Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim, ogólna powierzchnia Gminy wynosi 130,42 km2, z czego około 3 km2 stanowi miasto Janowiec Wielkopolski. Sieć osadnicza Gminy składa się z miasta Janowiec Wielkopolski oraz 27 miejscowości wiejskich, które wchodzą w skład 22 sołectw: Bielawy, Brudzyń, Chrzanowo, Flantrowo, Gącz, Janowiec-Wieś, Juncewo, Kołdrąb, Laskowo, Miniszewo, Obiecanowo, Ośno, Posługowo, Sarbinowo Drugie, Świątkowo, Tonowo, Wełna, Włoszanowo, Wybranowo, Zrazim, Żerniki, Żużoły.
WESTMOR CONSULTING 20 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 3. Położenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Źródło: http://janowiecwielkopolski.e-mapa.net/ Siedzibą władz samorządowych jest miasto Janowiec Wielkopolski, będące obszarem o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na położenie oraz cechy funkcjonalno- przestrzenne. W Janowcu Wielkopolskim oprócz Urzędu Miejskiego, zlokalizowane są podstawowe jednostki z zakresu usług socjalnych, zdrowia, kultury, oświaty, handlu i rzemiosła.
Gmina Janowiec Wielkopolski ma charakter rolniczy, 83,23% jej powierzchni stanowią bowiem użytki rolne, w tym ponad 92% grunty orne. 5,66% powierzchni Gminy zajmują lasy i grunty leśne, natomiast 11,11% stanowią pozostałe grunty i nieużytki.
WESTMOR CONSULTING 21 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 1. Struktura zagospodarowania gruntów Gminy Janowiec Wielkopolski w 2015 r.
Rodzaje gruntów Powierzchnia (w ha) Struktura %
Użytki rolne, w tym: 10 855 83,23% Grunty orne 10 047 92,56% Sady 40 0,37% Łąki trwałe 511 4,71% Pastwiska trwałe 257 2,37% Lasy i grunty leśne 738 5,66% Pozostałe grunty i nieużytki 1 449 11,11% RAZEM 13 042 100,00%
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim
„Gmina Janowiec Wielkopolski posiada cechy wybitnie rolnicze o dobrych możliwościach rozwoju rolnictwa. Na terenie Gminy dominują gleby dobre (klasa III a) i średnio dobre (klasa III b), które zajmują łącznie około 50% powierzchni gruntów ornych, koncentrujące się przede wszystkim w północnej części Gminy w sołectwach: Juncewo, Obiecanowo, Chrzanowo, Świątkowo, Żużoły oraz części sołectw: Zrazim, Żerniki i Tonowo. Gleby średniej jakości (klasa IVa) i średnio gorsze (klasa IVb) zajmują łącznie około 38% powierzchni gruntów ornych i występują w sołectwach: Posługowo, Bielawy, Gącz, Kołdrąb i Laskowo. Gleby słabe (klasa V) i najsłabsze (klasa VI) zajmują łącznie zaledwie około 9% powierzchni gruntów ornych.” Źródło: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2022
4.2. Stan gospodarki na terenie Gminy
Gmina Janowiec Wielkopolski charakteryzuje się znacznym areałem rolnym oraz niewielkim stopniem zalesienia. Rolnictwo stanowi tu jedną z głównych dziedzin produkcji. Gmina od lat jest wiodącą w regionie w produkcji wysokojakościowego żywca wieprzowego. Gmina Janowiec Wielkopolski posiada potencjał dla rozwoju nowoczesnego rolnictwa, sprzyjając rozwojowi drobnej wytwórczości i przedsiębiorczości w oparciu o wysoki potencjał produkcyjny miejscowego rolnictwa. Jest ona doskonałym miejscem do powstawania wielkich składów, hurtowni i magazynów oraz budowy nowych zakładów, przedsiębiorstw, w tym z zakresu przetwórstwa rolno-spożywczego. W produkcji rolniczej przeważa uprawa zboża i hodowla trzody chlewnej oraz bydła.
Źródło: https://www.um-janowiecwlkp.pl/index.php/gospodarka Zgodnie z danymi GUS, na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w 2014 roku funkcjonowało 695 podmiotów gospodarczych, z czego prawie 98% to podmioty prywatne. Na przestrzeni lat 2008 – 2014 obserwowane były wahania liczby podmiotów funkcjonujących na terenie Gminy. Wśród podmiotów sektora publicznego nastąpił spadek o 26,32%, natomiast o 4,29% wzrosła liczba podmiotów prywatnych. W porównaniu jednak z pierwszym analizowanym
WESTMOR CONSULTING 22 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 rokiem, w 2014 roku liczba wszystkich podmiotów gospodarczych wzrosła o 3,42%, tj. o 23 podmioty.
Największy udział wśród podmiotów sektora prywatnego stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w 2014 r. stanowiły 79% wszystkich podmiotów tego sektora. Następnymi w kolejności były spółki handlowe oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne. Najmniejszy udział stanowiły spółdzielnie.
Strukturę działalności gospodarczej prowadzonej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym, prezentuje tabela 2.
Tabela 2. Podmioty gospodarze na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008 – 2014
Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 podmioty gospodarki narodowej 672 697 706 675 694 687 695 ogółem sektor publiczny - 19 20 20 20 20 14 14 ogółem sektor publiczny państwowe i samorządowe jednostki 15 15 15 15 15 9 9 prawa budżetowego sektor prywatny - 653 677 686 655 674 673 681 ogółem osoby fizyczne prowadzące działalność 548 570 571 540 552 538 538 gospodarczą
sektor spółki handlowe 17 18 17 17 19 22 24 prywatny spółki handlowe z udziałem kapitału 4 4 4 4 4 4 4 zagranicznego spółdzielnie 8 8 8 8 8 10 10 stowarzyszenia i 24 24 24 24 25 23 22 organizacje społeczne
Źródło: Dane GUS Strukturę działalności gospodarczej pod względem podziału na poszczególne sektory przedstawia poniższy wykres. Zgodnie z danymi GUS działalność gospodarcza prowadzona na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski koncentruje się głównie na: handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów samochodowych, włączając motocykle (26,62%) oraz budownictwie (19,86%).
WESTMOR CONSULTING 23 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 1. Struktura działalności gospodarczej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w 2014 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS
Legenda:
A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C Przetwórstwo przemysłowe E Dostawa Wody: gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N Działalność w zakresie usług administrowania i działalności wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S Pozostała działalność usługowa Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby T i świadczące usługi na własne potrzeby
WESTMOR CONSULTING 24 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Poniżej wymieniono największe podmioty gospodarcze w Gminie: Zakłady Przemysłu Mięsnego M. P. Ławniczak Sp. J., TIBRO J.V Sp. z o.o., Golpasz S.A., Pałucka Drukarnia Opakowań, AGROPRIM Zrazim Hekpol Sp. z o.o., San-Vit S.J.
Poniższa tabela przedstawia stan i strukturę bezrobocia na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski. Zgodnie z danymi GUS, w latach 2008-2014 odnotowano znaczny udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym, szczególnie wśród kobiet. Najwyższy poziom bezrobocia zarejestrowano w 2009 roku (14,9%), a najniższy w 2014 roku (11,8%). Należy zauważyć, że liczba osób pozostających bez pracy znacznie spadła w ostatnim czasie. Sytuacja ta dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przy czym liczba bezrobotnych kobiet prawie dwukrotnie przewyższa liczbę bezrobotnych mężczyzn. Dane na temat bezrobocia zaprezentowano w tabeli 3.
Tabela 3. Stan i struktura bezrobocia na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008- 2014
Wyszczególnienie Jednostka miary 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba 866 902 829 836 841 837 680 mężczyźni osoba 263 358 336 348 362 367 274 kobiety osoba 603 544 493 488 479 470 406 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci ogółem % 14,3 14,9 13,6 14 14,1 14,2 11,8 mężczyźni % 8,2 11,2 10,3 10,8 11,3 11,6 8,8 kobiety % 20,9 18,9 17,4 17,6 17,4 17,3 15,2
Źródło: Dane GUS
4.3. Charakterystyka mieszkańców
Liczba mieszkańców
Sytuacja demograficzna i jej prognoza jest jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój Gminy. Zmieniająca się liczba ludności to również zmieniająca się ilość konsumentów, co powoduje zmiany zapotrzebowania na energię oraz jej nośniki, zarówno sieciowe jak i dostarczane na miejsce w postaci paliw stałych, czy ciekłych.
WESTMOR CONSULTING 25 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Według danych GUS zawartych w tabeli 4, ogólna liczba ludności w Gminie Janowiec Wielkopolski w 2014 roku wynosiła 9 185 osób. Niewielką przewagę stanowiły kobiety. Na przestrzeni analizowanych lat liczba ludności ulegała wahaniom. Jednak ostatecznie porównując rok 2014 z rokiem 2008, odnotowano spadek liczby ludności o 1,1% (tj. o 101 osób).
Tabela 4. Liczba ludności na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary ogółem osoba 9 286 9 285 9 349 9 306 9 293 9 256 9 185 osoba 4 570 4 566 4 648 4 626 4 612 4 597 4 552 mężczyźni % 49,2% 49,2% 49,7% 49,7% 49,6% 49,7% 49,6% osoba 4 716 4 719 4 701 4 680 4 681 4 659 4 633 kobiety % 50,8% 50,8% 50,3% 50,3% 50,4% 50,3% 50,4%
Źródło: Dane GUS
Wykres 2. Liczba ludności wg płci w Gminie Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Z danych zaprezentowanych w tabeli 5 wynika, że największa liczba ludności na koniec 2015 roku zamieszkiwała miasto Janowiec Wielkopolski – 4 111 osób. Następnymi w kolejności były sołectwa: Świątkowo – 563 osoby, Sarbinowo Drugie – 500 osób oraz Brudzyń – 419 osób.
WESTMOR CONSULTING 26 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 5. Liczba ludności na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski (stan na dzień 31.12.2015 r.)
Sołectwo Liczba ludności (w tym na pobyt czasowy)
Janowiec Wielkopolski - miasto 4 111 Brudzyń 419 Juncewo 381 Obiecanowo 86 Chrzanowo 113 Świątkowo 563 Tonowo 373 Żerniki 292 Włoszanowo 238 Zrazim 257 Wełna 80 Żużoły 52 Wybranowo 77 Flantrowo 209 Janowiec-Wieś 114 Posługowo 187 Bielawy 354 Miniszewo 100 Sarbinowo Drugie 500 Kołdrąb 158 Ośno 192 Laskowo 198 Gącz 208 RAZEM 9 262
Źródło: Dane UM w Janowcu Wielkopolskim
Struktura wiekowa mieszkańców
Tabela 6. Liczba ludności Gminy Janowiec Wielkopolski wg ekonomicznych grup wieku w latach 2008–2014
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary w wieku przedprodukcyjnym ogółem osoba 1 862 1 850 1 828 1 810 1 802 1 801 1 771 mężczyźni osoba 958 953 952 946 939 934 925 kobiety osoba 904 897 876 864 863 867 846 w wieku produkcyjnym
WESTMOR CONSULTING 27 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary ogółem osoba 6 073 6 072 6 104 5 992 5 952 5 880 5 778 mężczyźni osoba 3 194 3 201 3 266 3 212 3 197 3 165 3 102 kobiety osoba 2 879 2 871 2 838 2 780 2 755 2 715 2 676 w wieku poprodukcyjnym ogółem osoba 1 351 1 363 1 417 1 504 1 539 1 575 1 636 mężczyźni osoba 418 412 430 468 476 498 525 kobiety osoba 933 951 987 1 036 1 063 1 077 1 111 % ludności wg ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym % 20,1 19,9 19,6 19,4 19,4 19,5 19,3 w wieku produkcyjnym % 65,4 65,4 65,3 64,4 64,0 63,5 62,9 w wieku poprodukcyjnym % 14,5 14,7 15,2 16,2 16,6 17,0 17,8
Źródło: Dane GUS Analizując strukturę wiekową mieszkańców Gminy Janowiec Wielkopolski ze względu na przynależność do jednej z trzech grup ekonomicznych w wieku: przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym na przestrzeni lat 2008–2014, przedstawić można następujące wnioski:
Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zmalała o 4,89%.
Najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku produkcyjnym. W 2014 roku liczebność tej grupy spadła o 4,9% w stosunku do roku 2008. W badanej grupie nastąpił spadek zarówno liczby mężczyzn, jak i kobiet.
O 21,1% wzrosła natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Znaczną przewagę w tym przedziale wiekowym stanowiły kobiety (67,9% w 2014 roku).
Zachowanie malejącej tendencji odnośnie liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym oraz rosnącej liczby osób w weku poprodukcyjnym, niekorzystnie wpłynie na sytuację rozwojową. Prowadzić to będzie do starzenia się społeczeństwa i zmniejszenia liczby ludności w Gminie.
WESTMOR CONSULTING 28 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 3. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Janowiec Wielkopolski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Pod względem struktury wiekowej mieszkańców Gminy Janowiec Wielkopolski, najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku produkcyjnym – w 2014 roku stanowiły 62,9% ogółu mieszkańców. Na drugim miejscu pod względem liczebności znalazły się osoby w wieku przedprodukcyjnym – 19,3%. Udział tej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności Gminy od początku analizowanego okresu spadł. Udział osób z ostatniej grupy wiekowej w 2014 roku stanowił 17,8% wszystkich mieszkańców Gminy.
Wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym, przy jednoczesnym spadku liczby najmłodszych mieszkańców Gminy, wiążę się z negatywnym zjawiskiem starzenia się społeczeństwa lokalnego. Sytuacja ta pociągnie za sobą wiele konsekwencji w przyszłości. Znaczna część dochodów Gminy będzie bowiem musiała być kierowana na zapewnienie odpowiednich warunków życia osobom w starszym wieku (np. opieka społeczna). Starzejące się społeczeństwo to także malejące przyrosty zasobów pracy. Poza tym, wzrost liczby osób starszych prowadzi do zmiany struktury popytu – wpływa na mniejszy popyt na „nowinki” technologiczne, a większy na szeroką gamę usług związanych z opieką społeczną. Ważne jest zatem przeprowadzanie inwestycji, mających w celu dalsze przyciąganie na teren Gminy młodych, dobrze wykształconych mieszkańców, którzy zapewnią dodatkowe przychody dla budżetu Gminy.
Przyrost naturalny
Czynniki demograficzne mają olbrzymi wpływ na tempo rozwoju społeczno-gospodarczego danej jednostki terytorialnej. Jednym z tych czynników jest przyrost naturalny. Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008 – 2014 kształtował się on korzystnie, przyjmując dodatnie wartości, co oznacza przewagę urodzeń nad liczbą zgonów w danym okresie.
WESTMOR CONSULTING 29 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 7. Poziom przyrostu naturalnego w na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014
Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 urodzenia żywe ogółem 127 123 111 104 104 104 101 mężczyźni 70 57 62 49 53 48 51 kobiety 57 66 49 55 51 56 50 zgony ogółem ogółem 94 105 103 90 96 92 88 mężczyźni 50 50 48 48 45 43 52 kobiety 44 55 55 42 51 49 36 przyrost naturalny ogółem ogółem 33 18 8 14 8 12 13 mężczyźni 20 7 14 1 8 5 -1 kobiety 13 11 -6 13 0 7 14
Źródło: Dane GUS Saldo migracji
Saldo migracji na przestrzeni lat wahało się, przy czym w każdym z analizowanych lat przyjmowało wartości ujemne.
Tabela 8. Migracje na pobyt stały w Gminie Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014
Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
zameldowania ogółem 55 94 98 101 72 64 59 zameldowania z miast 21 40 53 40 34 25 29 zameldowania ze wsi 32 54 44 61 38 39 29 zameldowania z zagranicy 2 0 1 0 0 0 1 wymeldowania ogółem 102 103 126 158 110 132 112 wymeldowania do miast 49 58 52 76 57 62 54 wymeldowania na wieś 53 45 74 82 49 70 57 wymeldowania za granicę 0 0 0 0 4 0 1 saldo migracji -47 -9 -28 -57 -38 -68 -53
Źródło: Dane GUS Prognoza demograficzna1
Powyższe tendencje w zakresie przyrostu naturalnego i salda migracji są zgodne z prognozowanym spadkiem liczby mieszkańców Gminy Janowiec Wielkopolski w kolejnych
1 Prognoza demograficzna została opracowana w oparciu o Prognozę dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata 2014-2050 opracowaną przez GUS.
WESTMOR CONSULTING 30 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 latach. Na podstawie Prognozy ludności sporządzonej przez GUS dla powiatu żnińskiego, wyliczono prognozę liczby mieszkańców Gminy Janowiec Wielkopolski w perspektywie do 2031 roku. Wynika z niej, że liczba mieszkańców Gminy będzie stopniowo się zmniejszała.
Tabela 9. Prognoza liczby ludności Gminy miejsko-wiejskiej Janowiec Wielkopolski
Liczba ludności wzrost / spadek Lata Ogółem na wsi w mieście liczby ludności 2014 9 185 5 162 4 023 - 2015 9 169 5 167 4 002 -16 2016 9 151 5 172 3 979 -17 2017 9 133 5 176 3 957 -18 2018 9 114 5 181 3 934 -19 2019 9 095 5 185 3 910 -20 2020 9 074 5 189 3 885 -21 2021 9 052 5 192 3 860 -22 2022 9 029 5 195 3 834 -24 2023 9 004 5 197 3 807 -25 2024 8 977 5 197 3 780 -26 2025 8 949 5 197 3 752 -28 2026 8 919 5 196 3 724 -30 2027 8 888 5 193 3 694 -32 2028 8 854 5 190 3 665 -33 2029 8 819 5 185 3 635 -35 2030 8 782 5 179 3 604 -37 2031 8 744 5 171 3 572 -39
Źródło: Opracowanie własne na podstawie długoterminowej prognozy liczby ludności opracowanej przez GUS
WESTMOR CONSULTING 31 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 4. Prognoza liczby ludności Gminy miejsko-wiejskiej Janowiec Wielkopolski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie długoterminowej prognozy liczby ludności opracowanej przez GUS
Tabela 10. Prognoza liczby gospodarstw domowych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Liczba gospodarstw domowych Lata Ogółem na wsi w mieście 2014 2 650 1 489 1 161 2015 2 650 1 491 1 155 2016 2 657 1 492 1 148 2017 2 664 1 493 1 142 2018 2 671 1 495 1 135 2019 2 678 1 496 1 128 2020 2 685 1 497 1 121 2021 2 692 1 498 1 114 2022 2 699 1 499 1 106 2023 2 706 1 499 1 098 2024 2 713 1 500 1 091 2025 2 720 1 499 1 083 2026 2 727 1 499 1 074 2027 2 734 1 498 1 066 2028 2 741 1 497 1 057 2029 2 748 1 496 1 049 2030 2 755 1 494 1 040 2031 2 762 1 492 1 031
Źródło: Opracowanie własne na podstawie długoterminowej prognozy liczby ludności opracowanej przez GUS
WESTMOR CONSULTING 32 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 5. Prognoza liczby gospodarstw domowych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie długoterminowej prognozy liczby ludności opracowanej przez GUS
W związku z prognozowanym spadkiem liczby ludności należy stwierdzić, że istotne jest podejmowanie działań mających na celu przyciągnięcie na ten teren nowych mieszkańców, dla których istotne znaczenie ma także stan środowiska przyrodniczego oraz dostępność do podstawowej infrastruktury społecznej i technicznej. Nie można zatem zaniechać podejmowania prac inwestycyjnych związanych m.in. z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, nieprzyczyniających się do pogorszenia stanu środowiska oraz innych prac związanych z przeprowadzeniem robót termomodernizacyjnych, dzięki którym zmniejszeniu ulegnie ilość paliw zużywanych do ogrzania obiektów, co z kolei niewątpliwie wpłynie na zmniejszenie zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery.
WESTMOR CONSULTING 33 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
4.4. Środowisko naturalne Gminy
Teren analizowanej jednostki samorządu terytorialnego charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi. Gmina położona jest nad rzeką Wełną, której długość w granicach administracyjnych Gminy wynosi 11,3 km. Ponadto na terenie Gminy zlokalizowane są cztery jeziora: Żernickie (12 ha), Kołdrąbskie (92,3 ha), Tonowo (159,9 ha) i Łopienno (27,32 ha) - część jeziora w granicach gminy. Przez teren Gminy przepływają także inne mniejsze cieki wodne, do których należą: Potok Uściskowski (o długości 3,5 km) oraz Struga Bielawska (o długości 5,8 km), stanowiące jednocześnie system melioracji podstawowej na tym terenie.
Źródło: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2022 Gmina Janowiec Wielkopolski posiada wyjątkowo niski wskaźnik lesistości, który kształtuje się na poziomie zaledwie 5,66% powierzchni ogólnej Gminy. Tereny zalesione występują głównie w zachodniej części Gminy. Niski wskaźnik lesistości ma ścisły związek z urodzajnymi glebami pokrywającymi Gminę, które wykorzystywane są dla potrzeb gospodarki rolnej.
POMNIKI PRZYRODY
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski znajdują się 54 pomniki przyrody. Zaliczają się do nich głównie okazałych rozmiarów drzewa i głazy, m.in.: trzy lipy drobnolistne o obwodach w pierśnicy 350, 300 i 290 cm w parku miejskim w Janowcu Wielkopolskim, cztery lipy drobnolistne o obwodach w pierśnicy: 450, 320, 320 i 290 cm, dwa klony polne o obwodach 280 i 240 cm, dwa graby zwyczajne o obwodach 240 i 220 cm w parku dworskim w Laskowie, dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 300 cm i jesion wyniosły o obwodzie w pierśnicy 300 cm w parku dworskim w Obiecanowie, dwa jesiony wyniosłe o obwodach w pierśnicy 322 i 320 cm i topola czarna o obwodzie 435 cm w parku dworskim w Świątkowie, dwie lipy drobnolistne o obwodach 520 i 470 cm w parku dworski w Tonowie, głaz narzutowy o obwodzie 750 cm w Brudzyniu, głaz narzutowy o obwodzie 885 cm w Miniszewie.
Źródło: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2022 Poza pomnikami przyrody na obszarze Gminy Janowiec Wielkopolski nie występują żadne, formy ochrony przyrody wymienione w art. 6 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2015, Nr 0, poz. 1651 z późn. zm.).
WESTMOR CONSULTING 34 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 4. Położenie Gminy Janowiec Wielkopolski na tle obszarów chronionych
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy
4.5. Warunki klimatyczne na terenie Gminy
Według podziału Polski na dzielnice rolniczo-klimatyczne (R. Gumińskiego), Gmina Janowiec Wielkopolski położona jest w Dzielnicy Środkowej, która charakteryzuje się najmniejszymi w skali kraju opadami atmosferycznymi. Średnia roczna wielkość opadów kształtuje się na poziomie 478 mm. Średnia temperatura powietrza to ok. 7,5oC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, a najchłodniejszym styczeń. Zima i lato trwają średnio ok. 90 dni, a okres bez występowania przymrozków średnio od 165 do 175 dni. Okres wegetacyjny trwa 210 - 220 dni. Średnia wilgotność wynosi ok. 82 %, przy czym największe wartości notuje się od listopada do lutego, najmniejsze w czerwcu. Najwyższe zachmurzenie notuje się w listopadzie. Najmniejsze występuje we wrześniu. Dni pogodnych jest w roku 37 - 40, pochmurnych ok. 135. Dominującym kierunkiem wiatru jest zachodni (18,7 %) i południowo – zachodni (16,9 %).
Źródło: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
WESTMOR CONSULTING 35 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 5. Dzielnice rolniczo-klimatyczne Polski wg R. Gumińskiego
Źródło: www.acta-agrophysica.org
Legenda:
Dzielnica rolniczo-klimatyczna I. Szczecińska XII. Lubelska II. Zachodniobałtycka XIII. Chełmska III. Wschodniobałtycka XIV. Wrocławska IV. Pomorska XV. Częstochowsko- Kielecka V. Mazurska XVI. Tarnowska VI. Nadnotecka XVII. Sandomiersko - Rzeszowska VII. Środkowa XVIII. Podsudecka VIII. Zachodnia XIX. Podkarpacka IX. Wschodnia XX. Sudecka X. Łódzka XXI. Karpacka XI. Radomska
WESTMOR CONSULTING 36 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 6. Charakterystyka warunków klimatycznych Polski
Roczna temperatura powietrza Roczne usłonecznienie rzeczywiste
Roczna prędkość wiatru Roczne sumy opadów
Średnia długość okresu wegetacji Liczba dni przymrozkowych
WESTMOR CONSULTING 37 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Gmina Janowiec Wielkopolski usytuowana jest w II strefie klimatycznej, w której obliczeniowa temperatura zewnętrzna dla potrzeb ogrzewania, zgodnie z PN-EN 12831, wynosi -180C, co graficznie prezentuje rysunek 7.
Rysunek 7. Podział Polski na strefy klimatyczne
Źródło: PN-EN 12831:2006. Instalacje ogrzewcze w budynkach - Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego
Średnioroczna liczba stopniodni, wykorzystywana do obliczeń w audytach energetycznych zgodnie z PN-EN ISO 13790, wynosi dla Gminy Janowiec Wielkopolski 3 655,3/rok. Wieloletnie temperatury średniomiesięczne [Te(m)], liczba dni ogrzewania [Ld(m)] właściwe dla Gminy Janowiec Wielkopolski oraz liczba stopniodni q(m) dla temperatury wewnętrznej 200C zostały zaprezentowane w tabeli 11.
Tabela 11. Wieloletnie temperatury średniomiesięczne [Te(m)], liczba dni ogrzewania [Ld(m)] oraz liczba stopniodni q(m) dla temperatury wewnętrznej 200 C Liczba dni Liczba dni Liczba godzin Śr. temp. ogrzewania w w miesiącu w miesiącu pow. zew. Miesiąc miesiącu Sd t L dzień M d MDBT h dzień 1 31 744,0 31 -0,70 641,7 2 28 672,0 28 -0,90 635,6 3 31 744,0 31 3,30 517,7 4 30 720,0 30 6,80 396 5 31 120,0 5 13,60 38,5 6 30 0,0 0 17,20 0 7 31 0,0 0 17,00 0 8 31 0,0 0 1,30 0 9 30 120,0 5 13,60 32 10 31 744,0 31 7,70 331,7
WESTMOR CONSULTING 38 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Liczba dni Liczba dni Liczba godzin Śr. temp. ogrzewania w w miesiącu w miesiącu pow. zew. Miesiąc miesiącu Sd t L dzień M d MDBT h dzień 11 30 720,0 30 2,40 528 12 31 744,0 31 1,20 632,4 RAZEM 3 655,3
Wykres 6. Rozkład średnich temperatur na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Źródło: Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2027
4.6. Charakterystyka infrastruktury budowlanej
Obiekty budowlane znajdujące się na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski różnią się wiekiem, technologią wykonania, przeznaczeniem i wynikającą z powyższych parametrów energochłonnością. Spośród wszystkich budynków wyodrębniono podstawowe grupy obiektów: budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty handlowe, usługowe i przemysłowe – podmioty gospodarcze.
W sektorze budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej energia może być użytkowana do realizacji celów takich jak: ogrzewanie i wentylacja, podgrzewanie wody, gotowanie, oświetlenie, napędy urządzeń elektrycznych, zasilanie urządzeń biurowych i sprzętu AGD.
W budownictwie tradycyjnym energia zużywana jest głównie do celów ogrzewania pomieszczeń. Zasadniczymi wielkościami, od których zależy to zużycie jest temperatura zewnętrzna i temperatura wewnętrzna pomieszczeń ogrzewanych, a to z kolei wynika z przeznaczenia budynku. Charakterystyczne minimalne temperatury zewnętrzne dane są
WESTMOR CONSULTING 39 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 dla poszczególnych stref klimatycznych kraju.
Wśród pozostałych czynników decydujących o wielkości zużycia energii w budynku znajdują się: zwartość budynku (współczynnik A/V) – mniejsza energochłonność to minimalna powierzchnia ścian zewnętrznych i płaski dach; usytuowanie względem stron świata – pozyskiwanie energii promieniowania słonecznego – mniejsza energochłonność to elewacja południowa z przeszkleniami i roletami opuszczanymi na noc; elewacja północna z jak najmniejszą liczbą otworów w przegrodach; w tej strefie budynku można lokalizować strefy gospodarcze, a pomieszczenia pobytu dziennego od strony południowej; stopień osłonięcia budynku od wiatru; parametry izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych; rozwiązania wentylacji wnętrz; świadome przemyślane wykorzystanie energii promieniowania słonecznego, energii gruntu.
Wykres 7 ilustruje, jak kształtowały się technologie budowlane oraz standardy ochrony cieplnej budynków w poszczególnych okresach. Po roku 1993 nastąpiła znaczna poprawa parametrów energetycznych nowobudowanych obiektów, co bezpośrednio wiąże się z redukcją strat ciepła, wykorzystywanego do celów grzewczych.
Wykres 7. Roczne zapotrzebowanie energii na ogrzewanie w budownictwie mieszkaniowym w kWh/m2 powierzchni użytkowej
Orientacyjna klasyfikacja budynków mieszkalnych w zależności od jednostkowego zużycia energii użytecznej w obiekcie podana jest w tabeli 12.
WESTMOR CONSULTING 40 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 12. Podział budynków ze względu na zużycie energii do ogrzewania
Klasa Rodzaj budynku Wskaźnik kWh/m2 rok Uwagi A+++ Plus energetyczny Poniżej 0 Dochodowo energetyczny2 A++ Zero energetyczny 0 Samowystarczalny A+ Pasywny 1-15 - A Niskoenergetyczny 16 - 25 B Energooszczędny 26 - 50 Niskie zużycie energii C Średnioenergooszczędny 51 - 75 D Nisko energochłonny 76 - 100 Średnie zużycie energii E Średnio energochłonny 101 - 125 F Energochłonny 125 -150 Wysokie zużycie energii G Bardzo energochłonny Ponad 150
Źródło: Opracowanie własne
4.6.1. Zabudowa mieszkaniowa na terenie Gminy
Na terenach wiejskich Gminy Janowiec Wielkopolski, z uwagi na ich typowo rolniczy charakter, przeważa zabudowa zagrodowa, tj. budynki mieszkalne oraz inwentarskie i gospodarcze, natomiast zabudowa wielorodzinna związana jest z przedwojennymi zespołami dworsko-folwarcznymi bądź gospodarstwami uspołecznionymi okresu powojennego. Na terenie Miasta Janowiec Wielkopolski występuje zaś zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna.
Ogólna liczba mieszkań w Gminie Janowiec Wielkopolski na koniec 2014 roku wynosiła 2 650 i od 2008 roku spadła o 1,45%. Na spadek ten miał wpływ spadek liczby mieszkań w mieście, na wsi natomiast w analizowanym okresie wzrosła ich liczba. Największy spadek odnotowano na przełomie lat 2009/2010. Od tego czasu zauważyć można ponowny wzrost liczby mieszkań w Gminie.
Tabela 13. Stan infrastruktury mieszkaniowej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 zasoby mieszkaniowe ogółem mieszkania 2 689 2 700 2 616 2 629 2 636 2 641 2 650 izby 10 570 10 629 10 683 10 757 10 796 10 821 10 866
powierzchnia użytkowa 208 680 210 044 211 883 213 832 214 676 215 262 216 311 mieszkań [m2]
2 Budynek dochodowo energetyczny to budynek, który wytwarza więcej energii niż zużywa (potrzebuje). Nadwyżkę sprzedaje do np. sieci elektroenergetycznej.
WESTMOR CONSULTING 41 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
w miastach mieszkania 1 366 1 370 1 276 1 284 1 289 1 293 1 296 izby 5 148 5 171 5 055 5 105 5 136 5 156 5 172
powierzchnia użytkowa 98 207 98 755 95 965 97 350 97 989 98 500 98 894 mieszkań [m2]
na wsi mieszkania 1 323 1 330 1 340 1 345 1 347 1 348 1 354 izby 5 422 5 458 5 628 5 652 5 660 5 665 5 694
powierzchnia użytkowa 110 473 111 289 115 918 116 482 116 687 116 762 117 417 mieszkań [m2]
Źródło: Dane GUS
Wykres 8. Liczba mieszkań na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Pomimo spadku ogólnej liczby mieszkań, w porównaniu z 2008 rokiem w 2014 roku zwiększyła się ich powierzchnia użytkowa, tj. o 3,66%.
WESTMOR CONSULTING 42 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 9. Powierzchnia mieszkań na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2008-2014 [m2]
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 10 ilustruje strukturę wiekową budynków wg liczby mieszkań i powierzchni. Wynika z niego, że na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski przeważającą większość stanowią budynki wybudowane przed 1918 rokiem oraz w latach 1945 -1978.
Wykres 10. Struktura wiekowa budynków wg liczby mieszkań i powierzchni w Gminie Janowiec Wielkopolski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Technologie zastosowane w budynkach funkcjonujących na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski zmieniały się wraz z upływem czasu i rozwojem nowych technologii wykonania materiałów budowlanych oraz wymogów normatywnych. Począwszy od najstarszych budynków, w których zastosowano mury wykonane z cegły oraz kamienia wraz
WESTMOR CONSULTING 43 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 z drewnianymi stropami, a kończąc na budynkach najnowocześniejszych, w których zastosowano ocieplenie przegród budowlanych materiałami termoizolacyjnymi.
W związku z tym, iż zabudowa części wiejskiej Gminy Janowiec Wielkopolski jest typowa dla gmin rolniczych, w których dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz zabudowa gospodarstw rolnych, na ocenę stanu ładu przestrzennego wpływają w dużej mierze ww. relacje społeczno – gospodarcze, środowiskowe oraz kompozycyjno – estetyczne.
Analizując powiązania między nimi zauważa się wyraźnie harmonijny rozwój Gminy uwzględniający ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego w zakresie osadnictwa, ze względu na: wysoką jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz obszary cenne przyrodniczo w centralnej części Gminy, przy jednoczesnym rozwoju istniejących jednostek osadniczych w sposób zwarty, nie powodujący nadmiernego rozpraszania się zabudowy z jednoczesnym uwzględnieniem wysokiego stopnia naturalności.
Tabela 14. Zestawienie liczby mieszkań na terenie sołectw i miejscowości wchodzących w skład Gminy Janowiec Wielkopolski (stan na 31.12.2015 r.)
Liczba budynków mieszkalnych Nazwa miejscowości w miejscowości
Janowiec Wielkopolski 921 Bielawy 90 Brudzyń 102 Puzdrowiec 10 Flantrowo 52 Janowiec-Wieś 42 Kołdrąb 38 Posługowo 38 Włoszanowo 64 Wybranowo 17 Gącz 47 Laskowo 42 Ośno 43 Miniszewo 29 Sarbinowo Drugie 137 Juncewo 97 Obiecanowo 33 Świątkowo 120 Chrzanowo 26 Tonowo 57 Wełna 18 Zrazim 47
WESTMOR CONSULTING 44 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Liczba budynków mieszkalnych Nazwa miejscowości w miejscowości
Żerniki 78 Żużoły 10 RAZEM 2 158
Źródło: Dane UM w Janowcu Wielkopolskim
Tabela 15. Mieszkania wyposażone w instalacje – w % ogółu mieszkań
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary Mieszkania wyposażone w instalacje w miastach wodociąg % 98,1 98,1 98,7 98,7 98,7 98,7 98,7 łazienka % 86,5 86,5 92,2 92,3 92,3 92,3 92,4 centralne % 73,6 74,8 80 80,1 80,2 80,3 80,3 ogrzewanie na wsi wodociąg % 93 93,3 94,6 94,6 94,6 94,6 94,6 łazienka % 79,9 80 85,1 85,1 85,2 85,2 85,2 centralne % 67,4 67,6 72,8 72,9 73 73,1 73,3 ogrzewanie
Źródło: Dane GUS
Na podstawie danych zawartych w tabeli 15 wynika, iż w 2014 roku: dostęp do sieci wodociągowej posiadało 98,7% mieszkań zlokalizowanych na terenie miasta Janowiec Wielkopolski oraz 94,6% mieszkań na terenach wiejskich Gminy; dostęp do łazienki posiadało 92,4% mieszkań w mieście i 85,2% mieszkań na wsi, dostęp do centralnego ogrzewania posiadało 80,3% mieszkań z terenu miasta oraz 73,3% wszystkich mieszkań obszaru wiejskiego Gminy Janowiec Wielkopolski.
Analiza wyposażenia mieszkań na terenie Gminy pozwala również zaobserwować, że w analizowanym okresie wrosła liczba mieszkań wyposażonych w poszczególne instalacje.
4.6.2. Zabudowa usługowa
Zabudowa usługowa występuje przede wszystkim w Janowcu Wielkopolskim – dominującym ośrodku usługowym, a na terenach wiejskich reprezentowana jest głównie przez niewielkie obiekty handlowe. Zabudowa techniczno-produkcyjna również dominuje na terenie miasta, a na terenach wiejskich związana jest głównie z przemysłem rolno – spożywczym.
WESTMOR CONSULTING 45 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
4.7. Zamierzenia rozwojowe oraz potencjalne, prognozowane tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej na gminy
Gmina Janowiec Wielkopolski to gmina miejsko-wiejska, położona w powiecie żnińskim, w południowo – zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. Siedzibą władz samorządowych jest Miasto Janowiec Wielkopolski, które stanowi obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne.
Główną funkcją Miasta Janowiec Wielkopolski jest funkcja mieszkaniowo-usługowa z preferowaniem usług dla obsługi rolniczego zaplecza i drobnej wytwórczości z nastawieniem na docelowy rozwój funkcji turystycznej i wypoczynku. Natomiast funkcją wiodącą terenów wiejskich Gminy jest rolnictwo.
Typowo rolniczy charakter Gminy Janowiec Wielkopolski, przy niewielkim udziale przemysłu, wpływa na stosunkowo dobry stan powietrza i gleb.
Gmina Janowiec Wielkopolski ze względu na swoje liczne walory krajobrazowe (w tym pomniki przyrody i obiekty zabytkowe) może stanowić atrakcyjne miejsce do zamieszkania, odpoczynku, a także prowadzenia działalności agroturystycznej. Brak uciążliwego przemysłu i walory krajobrazowe z licznymi rynnami jezior, przepływającą rzeką Wełną oraz siecią dróg i szlaków turystycznych – umożliwiają rozwój turystyki wędrownej, rowerowej, kajakarskiej, żeglarskiej i wędkarskiej. Położenie Janowca Wielkopolskiego na szlaku piastowskim, w pobliżu takich kolebek państwowości polskiej jak Biskupin i Gniezno, czyni ten teren ciekawym i atrakcyjnym turystycznie. Janowiec Wielkopolski oferuje miłośnikom turystki aktywnej oznaczone szlaki turystyczne:
1) piesze: żółty, Im Hipolita Cegielskiego” – trasa – Zrazim PKS, rzeka Wełna, kładka we Wełnie, Kopiec w Kołdrąbiu, Strugę Sipiórkę, Recz PKS – o łącznej długości 9,1 k; zielony – Szlak „Nad Wełną” – trasa – Janowiec Wielkopolski PKP, rzeka Wełna, Zrazim, Żerniki kościół, Rzeka Wełna- kładka, Skórki, Szkółki, Rzym PKS- o łącznej długości ok. 15,5 km, na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski ok. 7 km.
2) rowerowe – „Janowiecki Szlak Rowerowy” – trasa – Janowiec Wielkopolski, Brudzyń, Dziekczyn, Wybranowo, Las Brudzyński, Robertowo, Las Łopieński
3) kajakowy – „Szlak kajakowy rzeki Wełny” – trasa: Rogowo, Jezioro Rogowskie, Szkółki, Jezioro Tonowskie, Janowiec Wielkopolski, Mieścisko, ujście Nielby, Wągrowiec – o łącznej długości 38,5 km, na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski ok. 17 km. Na terenie miasta, przy rzece Wełnie, znajduje się przystań kajakowa, która jest miejscem z którego rozpoczyna się wiele spływów kajakowych.
WESTMOR CONSULTING 46 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Źródło: https://www.um-janowiecwlkp.pl/index.php/turystyka
Walory krajobrazowe i ww. infrastruktura turystyczna znacznie podnoszą atrakcyjność osiedleńczą Gminy.
Drogi zlokalizowane na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski posiadają w większości nawierzchnie trwałe, a ich stan oceniany jest jako dobry.
Większość miejscowości gminnych jest dobrze skomunikowana z siedzibą Gminy, jak również miastem powiatowym Żnin, dzięki przechodzącym przez jej terytorium ważnym szlakom drogowym. Stwarza to możliwości rozwoju Gminy i powinno zostać wykorzystane jako atut i być impulsem przyciągania inwestorów zewnętrznych.
W Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski po dokonaniu analizy SWOT jako mocne strony wskazano: dobrze rozwiniętą bazę sportową, dobre warunki do podejmowania działalności w sektorze usług turystycznych i około turystycznych, walory przyrodniczo-krajobrazowe, położenie nad rzeką Wełną, czyste środowisko przyrodnicze, liczne jeziora, bogactwo przyrodnicze – pomniki przyrody: 54 sztuki, w tym głazy narzutowe, drzewa chronione i parki dworskie w Tonowie, szlaki turystyczne, brak uciążliwego przemysłu, imprezy cykliczne, aktywne działalności placówek kulturalnych i kulturalno-oświatowych.
Ww. mocne strony mają bardzo duży wpływ na wizerunek Gminy Janowiec Wielkopolski w oczach obecnych jak i przyszłych mieszkańców. Są również pewnego rodzaju przewagą strategiczną w stosunku do innych gmin sąsiednich.
Procesy rozwojowe w Gminie Janowiec Wielkopolski w ostatnich kilkunastu latach, charakteryzowały się dużą dynamiką i żywiołowością. Dalszy rozwój mieszkalnictwa i działalności gospodarczej w Gminie jest uzależniony od zmian demograficznych i poprawy standardów zamieszkania oraz sytuacji ekonomicznej ludności, prowadzonej polityki Gminy jak również krajowych systemów finansowania budownictwa.
Na obszarze Gminy Janowiec Wielkopolski, w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy, wydzielone zostały trzy grupy stref, różniące się kierunkami zmian w strukturze przestrzennej i przeznaczeniu terenów:
WESTMOR CONSULTING 47 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
1) strefy zurbanizowane, oznaczone symbolami „I”, 2) strefy rolno-przyrodnicze, oznaczone symbolami „II”, 3) strefy przyrodnicze, oznaczone symbolami „III”.
W granicach Miasta Janowiec Wielkopolski, dodatkowo w ramach strefy zurbanizowanej, wskazane zostały tereny:
zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, oznaczone symbolem MN, zabudowy mieszkaniowej śródmiejskiej z usługami, oznaczone symbolem MU, zabudowy techniczno – produkcyjno – usługowej, oznaczone symbolem P/U, infrastruktury technicznej, oznaczone symbolem IT.
Na terenach zabudowy mieszkaniowej śródmiejskiej z usługami (MU) dopuszczona jest zabudowa wielorodzinna, przede wszystkim w formie tradycyjnej zabudowy miejskiej nawiązującej funkcją, skalą i gabarytami do historycznej zabudowy miasta, oraz zabudowa jednorodzinna, w tym w układzie wolno stojącym, bliźniaczym i szeregowym. Strefy zurbanizowane w strukturze przestrzennej Gminy stanowią obszary rozwoju ośrodków osadniczych i innej zabudowy. W zakresie przeznaczenia terenów, w strefach tych dopuszcza się: tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej i techniczno – produkcyjnej oraz towarzyszące im tereny komunikacji, infrastruktury technicznej, a także zieleni i wód.
W miejscowościach wiejskich nie wskazuje się terenów o określonym rodzaju przeznaczenia i zabudowy. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna dopuszczona jest wyłącznie jako zabudowa w układzie wolnostojącym. Zabudowa usługowa dopuszczona jest również jako zabudowa związana ze sportem, rekreacją, turystyką i wypoczynkiem. Ponadto w strefach zurbanizowanych dopuszcza się wyznaczanie terenów: zabudowy zagrodowej i terenów obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackich, natomiast przy brzegach jezior również terenów zabudowy letniskowej, z uwzględnieniem obowiązujących zasad ochrony przyrody.
Wszystkie powyżej przedstawione elementy decydują o kierunkach rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy miejsko-wiejskiej Janowiec Wielkopolski. Należy ponadto podkreślić, że rozwój mieszkalnictwa oraz usług i działalności gospodarczej na opisywanym terenie będzie zależał od wzrostu liczby ludności Gminy, który przy procesie migracji w przyroście mieszkańców wiąże się głównie z poprawą standardów zamieszkania, rozwojem gospodarczym Gminy, koniunkturą ekonomiczną, możliwościami finansowymi ludności oraz rozwojem infrastruktury technicznej.
WESTMOR CONSULTING 48 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
5. Stan zaopatrzenia Gminy w ciepło
5.1. Stan obecny
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski brak jest centralnej kotłowni zaopatrującej w ciepło. Źródłem ciepła są lokalne kotłownie w spółdzielniach mieszkaniowych w Janowcu Wielkopolskim, Sarbinowie Drugim i Brudzyniu oraz kotłownie lokalne – zakładowe. W zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej kotłownie węglowe są stopniowo zamieniane na paliwa ekologiczne (olej, gaz).
Na terenie Gminy energia cieplna wykorzystywana jest: do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budownictwie mieszkaniowym; do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u., na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach i innych obiektach usługowych.
Tabela 16. Wyposażenie mieszkań z Gminy Janowiec Wielkopolski w instalacje techniczno- sanitarne
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary Mieszkania wyposażone w instalacje c.o. ogółem mieszk. 1898 1924 1997 2010 2017 2024 2033 w miastach mieszk. 1006 1025 1021 1029 1034 1038 1041 na wsi mieszk. 892 899 976 981 983 986 992 Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań w miastach % 73,6 74,8 80,0 80,1 80,2 80,3 80,3 na wsi % 67,4 67,6 72,8 72,9 73,0 73,1 73,3
Źródło: Dane GUS
Zgodnie z danymi otrzymanymi z Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim (tabela 17), budynki użyteczności publicznej na terenie Gminy w większości ogrzewane są olejem opałowym.
WESTMOR CONSULTING 49 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 17. Wykaz obiektów użyteczności publicznej
Rodzaj paliwa Ilość zużytego Zainstalowana używany do paliwa Czy budynek wymaga Nazwa obiektu moc źródła ogrzewania (w ciągu roku – termomodernizacji? ciepła (kW) budynku rok 2015)
Urząd Miejski Janowiec olej opałowy 17 250 l 140 kW tak Wielkopolski
Miejsko-Gminny Ośrodek ekogroszek 23 t nie Kultury Janowiec Wielkopolski 50 kW
Ośrodek Zdrowia Janowiec pelet 35 t 120 kW tak Wielkopolski
Szkoła Podstawowa Janowiec 550 kW węgiel ok. 100 t tak Wielkopolski 240 kW
Szkoła Podstawowa węgiel 13 t 100 kW tak Świątkowo
Szkoła Podstawowa Żerniki węgiel 14 t 45 kW tak
Szkoła Podstawowa Laskowo olej opałowy 6 000 l 50 kW tak
Szkoła Podstawowa węgiel 15 t 22 kW tak Sarbinowo Drugie
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych pelet 58 t tak Janowiec Wielkopolski 2 x170 kW
wliczone przy Remiza OSP Biblioteka Kotłownia zużyciu kotłowni Publiczna Janowiec olej opałowy Urzędu nie Urzędu Wielkopolski Miejskiego Miejskiego
Piec wspólny z Gimnazjum Publiczne ekogroszek 19 t Szkołą tak Janowiec Wielkopolski Podstawową
Posterunek Policji olej opałowy 3 500 l 28 kW nie
Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Janowiec olej opałowy 2 700 l Wielkopolski 20 kW nie
Poczta Polska olej opałowy brak danych brak danych tak
Dom Dziecka Kołdrąb olej opałowy ok. 20 000 l 100 kW tak
Przedszkole Samorządowe olej opałowy ok. 8 000 l 50 kW tak Janowiec Wielkopolski
Źródło: Dane UM w Janowcu Wielkopolskim
W budynkach użyteczności publicznej w miarę możliwości finansowych następuje poprawa parametrów energetycznych budynków poprzez wymianę stolarki okiennej oraz wymianę ogrzewania na energooszczędne. Realizowane są również zadania z zakresu przebudowy kotłowni z węglowych na olejowe, remonty i modernizacje budynków przedszkoli i szkół oraz świetlic wiejskich.
WESTMOR CONSULTING 50 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Własne kotłownie posiadają również przedsiębiorstwa działające na terenie Gminy. W tabeli 18 przedstawiono system grzewczy stosowany w większych podmiotach gospodarczych zlokalizowanych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski wg danych podanych przez pracowników Urzędu Miejskiego.
Tabela 18. System grzewczy stosowany w podmiotach gospodarczych usytuowanych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Ilość Rodzaj paliwa Zainstalowana Czy planowana jest zużytego Nazwa zakładu używany do moc źródła termomodernizacja paliwa ogrzewania ciepła (kW) budynku? w ciągu roku
Zakłady Przemysłu Mięsnego 22 kW olej opałowy 25,7 t nie M. P. Ławniczak Sp. J., 50 kW
TIBRO J.V. olej opałowy 270 000 l 100 kW nie
olej opałowy Golpasz S.A. 180 000 l 700 kW nie gaz
Pałucka Drukarnia Opakowań olej opałowy 105 000 l 160 kW nie
AGROPRIM Zrazim gaz 185 t brak danych nie
Hekpol ekogroszek ok 10 t brak danych nie
San-Vit ekogroszek ok. 5 t brak danych nie
Źródło: Dane UM w Janowcu Wielkopolskim
Zestawienie zaprezentowane w powyższej tabeli pokazuje, że węgiel odgrywa coraz mniejszą rolę jako paliwo do ogrzania obiektów oraz jako paliwo wykorzystywane w procesach produkcyjnych przez przedsiębiorstwa zlokalizowane na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski. Na terenie Gminy w ogrzewaniu obiektów bowiem, w tym również podmiotów gospodarczych, wykorzystuje się w głównej mierze olej opałowy. Tabela 19 prezentuje sposób ogrzewania budynków wielorodzinnych na terenie Gminy.
WESTMOR CONSULTING 51 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 19. Ogrzewanie budynków wielorodzinnych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Ilość Czy budynek Rodzaj paliwa Zainstalowan mieszkańców Zarządzający wymaga Nazwa budynku używany do a moc źródła (adres) zamieszkując budynkiem termomodernizacji ogrzewania ciepła (kW) ych budynek ? (TAK(%)/NIE)
Wspólnota 3 Maja 22 Olej opałowy 170 kW 58 nie Mieszkaniowa
Gnieźnieńska 8 38 30%
Gnieźnieńska 8a 43 30% 600 kW dla Gnieźnieńska 8b wszystkich 28 Spółdzielnia 30% ekogroszek Gnieźnieńska 10 bloków przy ul. 37 Mieszkaniowa 30% Gnieźnieńskiej Gnieźnieńska 10a 51 30%
Gnieźnieńska 12 47 30%
Spółdzielnia Bielawska 9 200 kW dla 56 tak dwóch bloków Mieszkaniowa ekogroszek z ul. Wspólnota Bielawska 7 48 tak Bielawskiej Mieszkaniowa
Kręta 2 43 50%
Kręta 5 880 kW dla 109 40% ekogroszek wszystkich Spółdzielnia Kręta 10 34 40% miał bloków przy ul. Mieszkaniowa Kręta 10a Krętej 70 40%
Kręta 12 68 40%
Sarbinowo Drugie Spółdzielnia węgiel brak danych 450 20% (10 bloków) Mieszkaniowa
Brudzyń Spółdzielnia węgiel brak danych 400 20% (6 bloków) Mieszkaniowa
Źródło: Dane UM w Janowcu Wielkopolskim
Znacząca część ludności mieszka w zabudowie jednorodzinnej o różnorodnej strukturze. Wszystkie budynki wielorodzinne zlokalizowane na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski posiadają własne kotłownie opalane w głównej mierze ekogroszkiem i olejem opałowym.
5.2. Plany rozwojowe przedsiębiorstw ciepłowniczych
Ze względów przestrzenno-funkcjonalnych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski nie jest planowane budowanie zbiorczych ciepłowni. Brak również planów i prognoz dotyczących powstania takich przedsiębiorstw w przyszłości. Ze względu na rolniczy charakter Gminy oraz znaczne rozproszenie zabudowy i stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie na ciepło, realizacja przedsięwzięcia związanego z uruchomieniem przedsiębiorstwa ciepłowniczego obsługującego mieszkańców Gminy, byłaby bardzo kosztowna i najprawdopodobniej ekonomicznie nieuzasadniona.
WESTMOR CONSULTING 52 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
6. Stan zaopatrzenia Gminy w gaz
6.1. Stan obecny zaopatrzenia w gaz
Gmina Janowiec Wielkopolski nie jest zgazyfikowana i przez jej teren nie przebiega żaden gazociąg dystrybucyjny. Mieszkańcy w szerokim zakresie stosują gaz butlowy – propan- butan.
Docelowo planuje się doprowadzenie gazu ziemnego.
6.3. Plany rozwojowe dla systemu gazowniczego
W chwili obecnej Gmina Janowiec Wielkopolski nie posiada aktualnej koncepcji gazyfikacji jej terenu.
Pomorska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Bydgoszcz w Planie Rozwoju Pomorskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. na lata 2009-2013 (zatwierdzonym decyzją Prezesa URE: DTA-423-31(12)/2008/2009/RT), uwzględniła gazyfikację Gminy Janowiec Wielkopolski do 2013 r. Jednakże inżynieria finansowa tej inwestycji została oparta o środki z dotacji unijnych, których niestety nie udało się pozyskać i tym samym w końcowym efekcie przewidziana gazyfikacja Gminy nie została zrealizowana.
Źródło: Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012-2027
7. Stan zaopatrzenia Gminy w energię elektryczną
7.1. Stan obecny zaopatrzenia w energię elektryczną
Dostawcą energii dla Gminy Janowiec Wielkopolski jest:
ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz ul. Dr. E. Warmińskiego 8 85-950 Bydgoszcz
Gmina Janowiec Wielkopolski jest zasilana ze stacji elektroenergetycznej 110 kV/SN „Żnin", stanowiącej własność ENEA Operator Sp. z o.o.
Stacje elektroenergetyczne SN/nn stanowiące własność ENEA Operator Sp. z o.o.:
napowietrzne – 103 szt. wnętrzowe – 13 szt.
Długość linii elektroenergetycznych:
linie napowietrzne NN 110 kV - 0,56 km,
WESTMOR CONSULTING 53 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
linie napowietrzne SN - 125,02 km, linie kablowe SN - 22,18 km, linie napowietrzne nn - 99,26 km (bez przyłączy) linie kablowe nn - 19,46 km (bez przyłączy).
Gmina jest zasilana ze stacji elektroenergetycznej 110 kV/SN „Żnin", gdzie następuje transformacja wysokiego napięcia 110 kV na napięcie średnie 15 kV. Transformacja napięcia z 15 kV na 0,4 kV odbywa się w ponad 100 stacjach transformatorowych, rozmieszczonych na obszarze całej Gminy. Sieci te wraz z istniejącymi, modernizowanymi stacjami transformatorowymi zapewniają zaopatrzenie w energię elektryczną na potrzeby bytowe i gospodarcze.
W tabeli poniżej przedstawiono liczbę odbiorców oraz wielkość zużycia energii elektrycznej na niskim napięciu na obszarze miejskim Gminy Janowiec Wielkopolski.
Tabela 20. Liczba odbiorców oraz zużycie energii elektrycznej na terenie obszarów miejskich w Gminie Janowiec Wielkopolski
Jednostka Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 miary Energia elektryczna w gospodarstwach domowych w miastach odbiorcy energii elektrycznej na szt. 2 818 2 809 2 795 2 795 2 778 2 761 2 735 niskim napięciu zużycie energii elektrycznej na MWh 7 113,92 7 169 7 311 7 234 7 253 7 284 7 304 niskim napięciu
Źródło: Dane GUS
Z danych Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolski wynika, że zużycie energii elektrycznej na terenie całej Gminy w 2014 roku wyniosło 9764,4 MWh3.
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski występuje również rozbudowany system oświetlenia ulicznego, obejmującego swoim zasięgiem oświetlenie dróg przebiegających przez teren Gminy. Na system oświetlenia ulicznego Gminy składa 1 006 punktów świetlnych, których stan oceniany jest jako dobry.
W 2014 roku roczne zużycie energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w Gminie wyniosło 1145 MWh4.
W latach 2018-2022 Gmina Janowiec Wielkopolski planuje budowę kolejnych punktów świetlnych oraz modernizację oświetlenia ulicznego.
3 Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Janowiec Wielkopolski z perspektywą czasową do 2020 roku z uwzględnieniem lat 2021-2022 4 Jak wyżej.
WESTMOR CONSULTING 54 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Źródło: Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Janowiec Wielkopolski z perspektywą czasową do 2020 roku z uwzględnieniem lat 2021-2022
Obecny system zaopatrywania mieszkańców w energię elektryczną w pełni pokrywa istniejące zapotrzebowanie, jednakże wymaga on stopniowej modernizacji polegającej chociażby na zastępowaniu linii napowietrznych bardziej nowoczesnymi kablami podziemnymi.
Na terenie działania ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji w Bydgoszczy, obowiązuje taryfa dla energii elektrycznej, przesyłu i dystrybucji, opłata za obsługę handlową, opłata abonamentowa.
Taryfa uwzględnia postanowienia: ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 1059, z poźn. zm.) zwanej dalej „ustawą”; rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 1200), zwanego dalej „rozporządzeniem taryfowym”; rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 93, poz. 623 z poźn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem systemowym”; ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 130, poz. 905 z poźn. zm.), zwanej dalej „ustawą o rozwiązaniu KDT”, Informacji Prezesa URE Nr 37/2014, z dnia 16 października 2014 r., w sprawie stawek opłaty przejściowej na rok 2015.
Taryfa określa: zasady rozliczeń za świadczone usługi dystrybucji: o zasady kwalifikacji odbiorców do grup taryfowych, o strefy czasowe stosowane w rozliczeniach z odbiorcami, o okresy rozliczeniowe stosowane w rozliczeniach z odbiorcami i ogólne zasady rozliczeń, o zasady korygowania wystawionych faktur, szczegółowe zasady rozliczeń usług dystrybucji: o opłaty za usługi dystrybucji energii elektrycznej, o moc umowna, o rozliczenia z odbiorcami za ponadumowny pobór energii biernej,
WESTMOR CONSULTING 55 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
o bonifikaty za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców i parametrów jakościowych energii, zasady ustalania opłat za przyłączenie podmiotów do sieci, opłaty za usługi wykonywane na dodatkowe zlecenie odbiorcy, opłaty za nielegalne pobieranie energii, stawki opłat za usługi dystrybucji dla poszczególnych grup taryfowych.
7.3. Plany rozwojowe przedsiębiorstwa energetycznego
W najbliższych dziesięciu latach zmiany w zakresie zapotrzebowania na energię elektryczną, mogą być podyktowane głównie inwestycjami prowadzonymi na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w zakresie budownictwa mieszkaniowego, komunalnego, usługowego oraz produkcyjnego.
Wpływ na zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną będzie miało coraz powszechniejsze stosowanie energooszczędnych świetlówek kompaktowych w miejsce dotychczas stosowanych żarówek do oświetlenia mieszkań i obiektów użyteczności publicznej.
Nie mniej jednak, z uwagi na ciągły rozwój cywilizacyjny nastąpi wzrost konsumpcji energii elektrycznej spowodowany:
wzrostem ilości odbiorców, wzrostem ilości odbiorników zainstalowanych u poszczególnych odbiorców, rozwojem przemysłu i usług, ewentualnie szerszym wykorzystaniem energii elektrycznej do celów grzewczych.
Wzrost ten będzie nieco wyhamowywany poprzez wymianę części stosowanych już urządzeń na nowe, energooszczędne, ale zwiększenie ogólnej liczby odbiorców i odbiorników, zgodnie z globalnymi tendencjami, spowoduje zwiększenie zużycia energii elektrycznej.
Obecny system zaopatrywania mieszkańców w energię elektryczną w pełni pokrywa istniejące zapotrzebowanie, jednakże wymaga on stopniowej modernizacji, polegającej chociażby na zastępowaniu linii napowietrznych bardziej nowoczesnymi kablami podziemnymi. Na terenie Gminy w kilkunastu miejscowościach wymagana jest konieczność przeprowadzenia modernizacji istniejących linii napowietrznych. Jest to spowodowane zużyciem dotychczasowej instalacji.
ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji w Bydgoszczy prowadzi przedsięwzięcia inwestycyjne w oparciu o Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną opracowany na lata 2014-2019, zatwierdzony
WESTMOR CONSULTING 56 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki znak: DRE-4310-20(19)/2013/2014/MKo/ŁM z dnia 21.01.2014 roku.
Inwestycje planowane do realizacji w zakresie infrastruktury energetycznej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski zostały przedstawione w tabeli 21.
Tabela 21. Plany rozwojowe przedsiębiorstwa energetycznego na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Planowany okres Zakres planowanej inwestycji realizacji Budowa, rozbudowa i modernizacja linii kablowych i napowietrznych SN 2014-2019 oraz stacji transformatorowych związana z przyłączaniem odbiorców III grupy Budowa, rozbudowa i modernizacja linii kablowych i napowietrznych SN 2014-2019 i nn, stacji transformatorowych i transformatorów SN/nn oraz słupów SN związana z przyłączeniem odbiorców grupy IV-VI Budowa przyłączy SN związana z przyłączeniem nowych odbiorców grupy 2014-2019 III Budowa przyłączy SN związana z przyłączeniem nowych odbiorców grupy 2014-2019 IV-VI
Źródło: ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji w Bydgoszczy
Przedstawione Plany rozwojowe przedsiębiorstwa energetycznego ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji w Bydgoszczy zasilającego teren Gminy Janowiec Wielkopolski są zgodne z jej aktualnymi potrzebami rozwojowymi. W związku z faktem, że zakres i okres realizacji inwestycji planowanych do realizacji w zakresie infrastruktury elektroenergetycznej obejmujących rozbudowę sieci wynikają przede wszystkim z potrzeb przyłączeniowych zgłaszanych przez mieszkańców i przedsiębiorców Gminy (na podstawie indywidualnych umów o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej), należy domniemywać, że istniejącą sieć energetyczna będzie systematycznie rozbudowywana zgodnie z zgłaszanymi potrzebami rozwojowymi Gminy Janowiec Wielkopolski.
8. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych
Jednym z warunków rozwoju współczesnego świata jest dążenie do zmniejszenia zużycia energii w różnych procesach. Dotyczy to również procesów, które służą do utrzymania komfortu klimatycznego i komfortu użytkowania w budynkach: ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, podgrzewania wody wodociągowej.
W Polsce udział sektora bytowo-komunalnego w ogólnym zużyciu energii wynosi ok. 40%, z czego 36% przypada na budynki, przy czym ok. 30% przypada na budynki mieszkalne, a reszta na budynki użyteczności publicznej. Ponieważ tam, gdzie zużywa się znaczne ilości energii, można też jej dużo zaoszczędzić, stąd duże możliwości samorządów terytorialnych
WESTMOR CONSULTING 57 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 administrujących częścią budynków mieszkalnych i będących właścicielami dużej ilości budynków użyteczności publicznej do działań w tym zakresie, począwszy od szczebla podstawowego, czyli od gminy. Również bardzo duże możliwości oszczędzania mają odbiorcy indywidualni (gospodarstwa domowe) oraz inni drobni odbiorcy.
W chwili obecnej sektor bytowo-komunalny na terenie Polski, jak i Gminy Janowiec Wielkopolski, zużywa nadmierne ilości energii. Sami użytkownicy mieszkań nie mają jednak pełnych możliwości ograniczenia kosztów ogrzewania ze względu na stan techniczny i dalekie od nowoczesnych rozwiązania techniczne instalacji dostarczających energię do poszczególnych lokali. Szczególny wpływ na taki stan ma brak liczników energii cieplnej, urządzeń regulacyjnych, niska sprawność źródeł ciepła, duże straty ciepła w instalacjach, ale także duże straty ciepła istniejących budynków, nierzadko wielokrotnie przekraczające obecnie obowiązujące normatywy. Rezerwy powstałe po usunięciu powyższych przyczyn są znaczne i sięgają 30 - 40% energii zużywanej do ogrzewania i podgrzewania wody wodociągowej.
Wykorzystanie tych rezerw jest możliwe przez poprawę stanu technicznego istniejących układów zaopatrzenia w ciepło i samych budynków na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego poprzez: modernizację źródeł ciepła, termomodernizację budynków, modernizację instalacji odbiorczych (centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej), energooszczędne korzystanie z biurowych i domowych urządzeń.
1. Modernizacja źródeł ciepła – Modernizacja systemu ogrzewania powinna obejmować przede wszystkim źródło wytwarzania ciepła, ale także inne elementy instalacji wewnętrznej, jak: armatura, zawory, grzejniki, zastosowanie automatyki, odpowiednia regulacja wstępna.
2. Termomodernizacja budynków:
ocieplenie ścian zewnętrznych – powoduje przede wszystkim zmniejszenie straty ciepła oraz podwyższenie temperatury ściany od strony pomieszczeń, przez co w znaczącym stopniu redukuje się zagrożenie powstawania pleśni i zagrzybień. Najczęstszym sposobem izolowania ścian jest izolowanie od zewnątrz, dzięki czemu likwiduje się mostki cieplne występujące w konstrukcjach zewnętrznych, tworzy się jednorodną izolację na całej powierzchni, poprawia się estetykę często starych i uszkodzonych elewacji. Ponadto wzrasta akumulacyjność cieplna budynku, dzięki czemu nawet przy czasowym obniżeniu ogrzewania temperatura w budynku nieznacznie spada, a doprowadzenie jej do wymaganego poziomu zajmuje znacznie mniej czasu.
WESTMOR CONSULTING 58 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
ocieplenie stropów – ocieplenie stropów nad piwnicami nieogrzewanymi wykonuje się głównie od strony pomieszczeń piwnic przez zamocowanie płyt izolacyjnych, głównie styropianowych do stropów. W budynkach mieszkalnych w piwnicach zazwyczaj znajdują się komórki lokatorskie, a więc już sam fakt iż komórki należą do wielu właścicieli uniemożliwia praktyczne wykonanie prac. Inną trudnością jest obniżenie wysokości sufitu, co w niektórych budynkach stanowi poważne przeciwwskazanie. Z kolei najprostszym sposobem zaizolowania stropów nad ostatnią kondygnacją oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanego poddasza jest ułożenie szczelnych warstw izolacyjnych wprost na stropie. W przypadku poddaszy użytkowych oprócz izolacji o wzmocnionych parametrach (utwardzanych) należy wykonać zabezpieczenie chroniące przed uszkodzeniem warstwy izolacyjnej poprzez wykonanie odeskowania lub wylewki gładzi cementowej.
modernizacja okien i drzwi zewnętrznych – najbardziej rozpowszechnionym i najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia strat ciepła jest wymiana istniejących okien na nowoczesne, energooszczędne. Należy pamiętać, że wymiana okien to nie tylko zabieg poprawiający efektywność cieplną, ale również zabieg poprawiający bezpieczeństwo użytkowania, jak i samą użyteczność okien. Tak więc, mimo wysokich kosztów związanych z wymianą okien, uzyskuje się wiele korzyści dodatkowych, jak np. poprawienie warunków akustycznych, szczelność, łatwość konserwacji (brak konieczności malowania okien z PCV). Innym sposobem na zmniejszenia strat ciepła jest zmniejszenie powierzchni okien tam, gdzie ich powierzchnia jest za duża w stosunku do potrzeb naświetlenia naturalnego. Sytuacja taka często ma miejsce w budynkach użyteczności publicznej gdzie nierzadko całe ciągi komunikacyjne, czy klatki schodowe przeszklone są stolarką okienną, nierzadko stalową lub aluminiową o bardzo złych parametrach izolacyjnych.
3. Modernizacja instalacji odbiorczych (centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej) – do przedsięwzięć racjonalizujących użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych w tym zakresie należy zaliczyć m.in. stosowanie źródeł ciepła o wysokiej sprawności, dobranych adekwatnie do zapotrzebowania na ciepłą wodę; izolowanie przewodów instalacji c.w.u.; stosowanie układów solarnego podgrzewania wody (we współpracy ze źródłem konwencjonalnym); stosowanie zbiorników, zasobników o wysokim standardzie izolacyjności cieplnej; stosowanie pomp cyrkulacyjnych z płynną regulacją ich wydajności; stosowanie układów cyrkulacyjnych, dodatkowej armatury typu zawory termostatyczne.
WESTMOR CONSULTING 59 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
4. Energooszczędne korzystanie z biurowych i domowych urządzeń – pierwszym krokiem, który może doprowadzić do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej jest zmiana przyzwyczajeń. Należy przede wszystkim pamiętać o tym, by nie zostawiać włączonych sprzętów, z których w danej chwili nie korzystamy np. włączonego telewizora lub komputera. Równe ważne jest pozostawienie zapalonego światła w pomieszczeniach, gdzie akurat nie przebywamy, a także umiejętne korzystanie ze sprzętów (np. nie należy stawiać lodówki w pobliżu urządzeń wydzielających ciepło oraz wkładać do niej gorących produktów).
Jeśli to możliwe zamiast oświetlać dom, należy lepiej wykorzystać światło naturalne. Należy również pamiętać o odpowiednim wykorzystaniu naturalnego światła np. przez malowanie ścian na jasne kolory i używaniu dużych luster. Ponadto warto wymienić tradycyjne żarówki na energooszczędne świetlówki. Zużywają one nawet 5-krotnie mniej energii. I najważniejsza, a zarazem najprostsza zasada - nieużywane oświetlenie należy wyłączać.
Dla oszczędności energii istotne znaczenie ma także energooszczędny sprzęt. Model klasy A potrzebuje o 15% więcej prądu niż urządzenie A+ i nawet 40% więcej niż A++. Koszt zakupu urządzeń energooszczędnych nie jest dużo wyższy od tych o gorszej klasie. Dlatego już na etapie decyzji o kupnie danego sprzętu, warto zastanowić się jaka jest jego efektywność energetyczna.
Zastosowanie powyższych rozwiązań spowoduje generalne podniesienie sprawności użytkowej eksploatowanych układów poprzez bardziej efektywną konwersję energii chemicznej paliwa na energię cieplną oraz bardziej optymalne wykorzystanie wytworzonej energii.
Jednocześnie w obiektach nowo wznoszonych na terenie Gminy należy stosować nowoczesne rozwiązania techniczne o wysokiej sprawności użytkowej tj.: nowoczesne rozwiązania źródeł ciepła opartych o kotły grzewcze o wysokiej sprawności opalanych paliwem ciekłym lub gazowym, instalacje grzewcze wyposażone w urządzenia regulacyjne pozwalające na oszczędną ich eksploatację, instalacje grzewcze i ciepłej wody użytkowej wyposażone w urządzenia pomiarowe, umożliwiające indywidualne rozliczanie, co skłania użytkowników do działań zmierzających do oszczędzania energii, właściwą izolację termiczną instalacji, co zminimalizuje niepożądane straty ciepła, budynki o przegrodach charakteryzujących się małym współczynnikiem przenikania ciepła, co najmniej nie przekraczającym obowiązujących normatywów.
WESTMOR CONSULTING 60 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Stosowanie nowoczesnych rozwiązań technicznych, poza podstawowym, ekonomicznym aspektem, zapewnia każdemu użytkownikowi wygodną, bezpieczną i łatwą eksploatację urządzeń.
Niebagatelną zaletą stosowania nowoczesnych rozwiązań technicznych jest ograniczenie zanieczyszczenia środowiska poprzez zmniejszenie ilości spalanego paliwa oraz zmianie paliwa stałego (węgiel) na bardziej ekologiczne paliwa ciekłe, gazowe lub biopaliwa. Kwestia ochrony środowiska ma duże znaczenie ze względu na rolniczy charakter Gminy.
Zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludzi, zwierząt lub technologii przemysłowych wymaga wytworzenia i dostarczenia odpowiedniej ilości ciepła. Ciepło to uzyskuje się najczęściej z konwersji energii chemicznej paliwa stałego, ciekłego lub gazowego. W ostatnich latach również coraz większą ilość energii uzyskuje się z odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatru, słoneczna, geotermalna, fal i pływów morskich. Jednak w zaopatrzeniu w ciepło budynków dominuje ciągle energia uzyskiwana ze spalania paliw w paleniskach kotłów.
Obecnie największą sprawnością i największą ilością energii wyprodukowanej z jednostki paliwa umownego charakteryzują się nowoczesne kotły opalane gazem, lekkim olejem opałowym oraz biopaliwami takimi jak słoma i pellet. Ze źródeł ciepła z kotłami opalanymi węglem największą sprawność mają duże jednostki instalowane w elektrociepłowniach. Najmniejszą sprawnością charakteryzuje się produkcja energii elektrycznej w elektrowni kondensacyjnej. Wynika to z niskiej sprawności teoretycznej obiegu termodynamicznego, który jest podstawą działania elektrowni kondensacyjnej.
Zastosowanie nowoczesnych kotłów gazowych, olejowych lub opalanych biopaliwem w miejsce przestarzałych lub w miejsce kotłów węglowych daje wyraźne oszczędności energii pierwotnej (39 – 43%). Poza tym należy stwierdzić, że: najbardziej niekorzystny ze względu na ilość zużytej energii pierwotnej jest układ ogrzewania elektrycznego oporowego (361% energii pierwotnej w paliwie stałym zużytym w elektrowni), w razie stosowania paliw stałych najbardziej efektywne energetycznie jest skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej w elektrociepłowniach, źródła ciepła opalane węglem o małych mocach (kotłownie lokalne i indywidualne w małych domach) są nieopłacalne energetycznie i uciążliwe dla środowiska naturalnego, bardzo korzystne energetycznie i z punktu widzenia ochrony środowiska są układy grzewcze na paliwo gazowe lub ciekłe, wyposażone w nowoczesne jednostki kotłowe oraz kotłownie wykorzystujące w procesie spalania biopaliwa tj. pellet, słoma, drewno, owies,
WESTMOR CONSULTING 61 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
rozwiązaniem, mającym w przyszłości szanse na powszechne stosowanie, są pompy ciepła z napędem silnikiem spalinowym lub turbiną gazową, obecnie rzadko stosowane ze względu na wysokie koszty inwestycyjne.
Modernizacja źródeł ciepła z technicznego punktu widzenia polega na: wymianie istniejących kotłów na nowocześniejsze, o wyższej sprawności i mniejszej emisji zanieczyszczeń do atmosfery, zastosowaniu nowoczesnych, wysokosprawnych i powodujących małe straty ciepła układów i urządzeń do przygotowania ciepłej wody użytkowej – w przypadku kotłowni dwufunkcyjnych, zastosowaniu elektronicznych regulatorów automatyzujących proces spalania paliwa i dostosowujących produkcję ciepła do aktualnych warunków pogodowych oraz do chwilowego rozbioru ciepłej wody użytkowej, zastosowaniu pomp obiegowych w instalacjach centralnego ogrzewania, tam gdzie przed modernizacją instalacja pracowała jako grawitacyjna, dostosowaniu istniejących kominów do specyficznych wymogów, jakie stawia zastosowanie kotłów opalanych gazem lub olejem opałowym, przez stosowanie wkładek z blachy stalowej chromoniklowej, bądź budowie nowych kominów zewnętrznych dwuściennych ze stali chromoniklowej, stosowaniu stacji uzdatniania wody, przedłużającej żywotność urządzeń grzewczych i instalacji i gwarantujących zachowanie wysokiej sprawności, dzięki znacznej redukcji odkładania się kamienia kotłowego na powierzchniach ogrzewalnych kotłów i w rurociągach instalacji.
Obecnie przy modernizacji źródeł ciepła stosowane są następujące rodzaje kotłów lub innych układów grzewczych:
1. KOTŁY NA PALIWA STAŁE (WĘGIEL)
Nowoczesne kotły na paliwa stałe wyposażone są w automatyczny regulator procesu spalania, sterujący ilością powietrza dolotowego do komory spalania w funkcji temperatury wody wylotowej lub temperatury w ogrzewanym pomieszczeniu, zabezpieczający również przed wrzeniem wody i wygaśnięciem ognia. Kotły te są często wyposażane w przykotłowy zasobnik paliwa o dużej pojemności, z którego węgiel do paleniska podawany jest automatycznie. Sprawność kotłów wynosi 70—80%.
Pomimo wysokiej sprawności w porównaniu ze stosowanymi wcześniej kotłami węglowymi, niedorównującej jednak nowoczesnym kotłom na paliwa gazowe i ciekłe oraz ograniczeniem uciążliwości obsługi, nie zaleca się stosowania tych kotłów przy modernizacji źródeł ciepła z uwagi na: mniejszą sprawność, niż nowoczesnych kotłów gazowych i olejowych,
WESTMOR CONSULTING 62 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
dużą emisję zanieczyszczeń do atmosfery, jakość regulacji temperatury nie dorównującą układom stosowanym w kotłowniach gazowych, olejowych i na biopaliwa.
Zastosowanie takiego kotła można rozważać jedynie w następujących przypadkach: braku możliwości podłączenia do sieci gazowej, braku możliwości lokalizacji zbiorników oleju opałowego i gazu płynnego, ze względu na niskie koszty inwestycyjne, przy braku środków finansowych i konieczności wymiany istniejącego kotła węglowego w przypadku awarii.
2. KOTŁY OPALANE GAZEM ZIEMNYM
Zaletami tych kotłów są: wysoka sprawność 91–93%, w przypadku kotłów kondensacyjnych powyżej 100%, niska emisja zanieczyszczeń do atmosfery, brak konieczności zatrudnienia obsługi stałej, możliwość stosowania wysokiej klasy automatyki, zwiększającej ekonomiczność systemu grzewczego, oszczędność miejsca – brak magazynu paliwa, stała gotowość do pracy i szybki rozruch, opłata za paliwo następuje po jego zużyciu.
Wady: konieczność budowy przyłącza gazu, zależność od jedynego dostawcy gazu przewodowego w Polsce jakim jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo.
Kotły opalane gazem ziemnym należy stosować przy modernizacji kotłowni wszędzie tam, gdzie istnieje możliwość przyłączenia do sieci gazowej, a koszty wykonania przyłącza nie są zbyt wysokie.
3. KOTŁY OPALANE LEKKIM OLEJEM OPAŁOWYM LUB GAZEM PŁYNNYM.
Zaletami tych kotłów są: wysoka sprawność – ok. 90%, niska emisja zanieczyszczeń do atmosfery, brak konieczności zatrudnienia obsługi stałej, możliwość stosowania wysokiej klasy automatyki, zwiększającej ekonomiczność systemu grzewczego, stała gotowość do pracy i szybki rozruch, dowolny wybór dostawcy paliwa.
WESTMOR CONSULTING 63 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wady: konieczność budowy magazynu oleju lub zbiornika na gaz płynny, wysoki koszt paliwa, opłata za paliwo następuje przed jego zużyciem.
Kotły opalane lekkim olejem opałowym lub gazem płynnym należy stosować przy modernizacji kotłowni wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości przyłączenia do sieci gazowej, lub koszty przyłączenia są zbyt wysokie ze względu na znaczną odległość, bądź konieczność przebudowy istniejącej sieci rozdzielczej. Wyboru między olejem opałowym, a gazem płynnym należy dokonać po szczegółowej analizie kosztów inwestycji oraz późniejszych kosztów eksploatacji kotłowni, biorąc pod uwagę aktualne ceny paliw i ewentualnie przewidując ich przyszłe zmiany.
4. KOTŁY OPALANE BIOPALIWAMI (PELLET, ZRĘBKI, SŁOMA)
Zaletami tych kotłów są: wysoka sprawność – 80-90%, niska emisja zanieczyszczeń do atmosfery, brak konieczności zatrudnienia obsługi stałej (wyjątek – słoma), możliwość stosowania wysokiej klasy automatyki, zwiększającej ekonomiczność systemu grzewczego, stała gotowość do pracy i szybki rozruch, dowolny wybór dostawcy paliwa.
Wady: dość wysoki koszt urządzeń, duże gabaryty w przypadku kotłów opalanych słomą, konieczność budowy magazynu paliwa, w przypadku słomy – o dużej kubaturze, opłata za paliwo następuje przed jego zużyciem.
Kotły opalane biopaliwami należy stosować przy modernizacji kotłowni wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości przyłączenia do sieci gazowej, lub koszty przyłączenia są zbyt wysokie ze względu na znaczną odległość, bądź konieczność przebudowy istniejącej sieci rozdzielczej. Wyboru rodzaju biopaliwa należy dokonać po szczegółowej analizie kosztów inwestycji oraz późniejszych kosztów eksploatacji kotłowni, biorąc pod uwagę aktualne ceny paliw i ewentualnie przewidując ich przyszłe zmiany, a także możliwości odbioru od lokalnych producentów.
5. KOTŁY ZASILANE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ
Zalety: bardzo wysoka sprawność kotłowni – 99%,
WESTMOR CONSULTING 64 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
bardzo niskie koszty inwestycyjne, brak instalacji odprowadzenia spalin, brak emisji zanieczyszczeń do atmosfery w miejscu lokalizacji kotłowni, możliwość stosowania wysokiej klasy automatyki, zwiększającej ekonomiczność systemu grzewczego.
Wady: duże koszty eksploatacji ze względu na wysoką cenę energii elektrycznej, nawet w systemie dwutaryfowym, zależność od dostawcy energii elektrycznej.
6. POMPY CIEPŁA
Pompy ciepła umożliwiają wykorzystanie energii cieplnej zgromadzonej w środowisku naturalnym, a w szczególności w: ciekach wodnych powierzchniowych i podziemnych, powietrzu, gruncie.
Zaletami układu ogrzewania z pompą ciepła są: 75% energii zużywanej przez układ czerpane jest z odnawialnego (bezpłatnego) źródła, jakim jest środowisko naturalne, brak emisji zanieczyszczeń do atmosfery w miejscu lokalizacji układu, możliwość stosowania wysokiej klasy automatyki, zwiększającej ekonomiczność systemu grzewczego.
Wady: do zbudowania układu potrzebne jest sąsiedztwo zbiornika wodnego lub duża powierzchnia terenu, 25% energii dostarczane jest w postaci energii elektrycznej, wady jak w przypadku kotłowni elektrycznej, wysokie koszty inwestycyjne.
W przypadku wykorzystania do napędu pompy silnika spalinowego lub turbiny gazowej maleją wprawdzie koszty eksploatacji, ale znacznie rosną koszty inwestycyjne.
7. KOLEKTORY SŁONECZNE
Kolektory słoneczne wykorzystują promieniowanie słońca do podgrzewania czynnika grzewczego, który stosowany jest do przygotowania ciepłej wody użytkowej w podgrzewaczach pojemnościowych z dwoma wężownicami. Druga wężownica zasilana jest czynnikiem grzewczym z kotłowni i podgrzewa wodę w przypadku zachmurzenia.
WESTMOR CONSULTING 65 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Zalety: znikome koszty eksploatacji.
Wady: duże koszty inwestycyjne, konieczność współpracy z innym źródłem ciepła np. kotłownią gazową, olejową lub na biopaliwo, konieczność dostosowania konstrukcji dachu do zamontowania kolektorów, zależność wydajności układu od warunków pogodowych i pory roku.
Należy stwierdzić, że modernizację źródeł ciepła na terenie Gminy należy prowadzić w oparciu o kotły opalane biopaliwem lub gazem ziemnym w przypadku realizacji gazyfikacji Gminy. Wyboru rodzaju paliwa należy dokonywać biorąc pod uwagę możliwość i koszty podłączenia do sieci gazowej.
Modernizacja kotłowni musi być poprzedzona opracowaniem szczegółowego projektu budowlanego i wykonawczego, który m.in. powinien rozwiązać następujące zagadnienia: optymalny dobór kotła lub kotłów, wybór kotła o odpowiedniej konstrukcji, wybór optymalnego układu regulacji, dostosowanego do ilości i rodzaju zastosowanych kotłów oraz charakteru odbiorcy ciepła, wybór układu technologicznego kotłowni dostosowanego do charakteru odbiorcy, określenie i dobór urządzeń i osprzętu niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania kotłowni, określenie obliczeniowego zużycia paliwa w sezonie grzewczym, bądź w roku w przypadku kotłowni dwufunkcyjnych.
W celu racjonalizacji wykorzystania energii na terenie Gminy możliwa jest także realizacja inwestycji związanych z modernizacją oświetlenia ulicznego. Nie można bowiem zapomnieć, że władze samorządowe zobowiązane są do utrzymania takiego oświetlenia i zapewnienia mieszkańcom Gminy bezpiecznych warunków do podróżowania po zmroku. W tym też celu niezbędne jest zapewnienie funkcjonowania sprawnego i efektywnego oświetlenia. Jedną z możliwości poprawy wykorzystania energii w tym celu jest modernizacja obecnie ustawionych lamp i wykorzystanie nowoczesnych, a przez to bardziej oszczędnych lamp oświetleniowych. Inną możliwością jest wykorzystanie do oświetlenia systemów hybrydowych związanych z pozyskiwaniem energii wiatru oraz słońca. Hybrydowe światła uliczne działają w oparciu o elektryczność powstałą poprzez przechwytywanie energii słonecznej za pomocą paneli słonecznych oraz energii wiatru przy użyciu silników wiatrowych. Kombinacja ta sprawia, że systemy te są bardziej praktyczne w stosunku do systemów oświetleniowych opierających się jedynie na energii słonecznej. Hybrydowe
WESTMOR CONSULTING 66 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 zasilanie jest wyposażone w akumulatory pozwalające na działanie od trzech do pięciu dni, niezależnie od warunków atmosferycznych. Wiatrowo – słoneczna metoda oświetlenia jest samowystarczalna, niezależna oraz eliminuje potrzebę budowania ziemnych łączy elektrycznych, które są typowe dla konwencjonalnych systemów oświetleń ulicznych. Wykorzystanie systemów hybrydowych przyczynia się również do zmniejszenia ilości środków ponoszonych przez władze gminne na zapewnienie odpowiednich standardów związanych z oświetleniem ulicznym. Trzeba bowiem wskazać, że oświetlenie zasilane energią słoneczną i wiatrową jest darmowe, a zatem w przypadku zastosowania wskazanych rozwiązań możliwe jest uzyskanie dużych oszczędności w budżecie Gminy i przeznaczenie dodatkowych środków na inwestycje rozwojowe, przyczyniające się do wzrostu atrakcyjności danej jednostki samorządowej.
Odnośnie przedsięwzięć przyczyniających się do racjonalizacji wykorzystania źródeł energii oraz poprawy efektywności energetycznej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski przewidziano do realizacji inwestycje zaprezentowane w tabeli 22. Trudno jest sporządzić dokładny spis projektów przewidywanych do wykonania przez mieszkańców Gminy, spodziewać się jednak należy, że podążając za przykładem władz analizowanej jednostki samorządu terytorialnego, osoby zamieszkujące Gminę Janowiec Wielkopolski przystąpią do wykonywania inwestycji mających na celu zmniejszenie zapotrzebowania budynków na energię, a to wpłynie z kolei do poprawy stanu środowiska naturalnego w regionie
Tabela 22. Wykaz inwestycji planowanych do realizacji na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Nazwa zadania Termin realizacji Podmiot odpowiedzialny Urząd Miejski w Janowcu Szkolenia dla pracowników I kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat Gminy w zakresie Eco Driving 2017 Infrastruktury i Ochrony Środowiska Kampania edukacyjna Urząd Miejski w Janowcu skierowana do mieszkańców I kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat odnośnie instalacji 2022 Infrastruktury i Ochrony odnawialnych źródeł energii w Środowiska budynkach prywatnych Urząd Miejski w Janowcu Budowa punktów świetlnych i I kwartał 2018 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat modernizacja oświetlenia 2022 Infrastruktury i Ochrony ulicznego na terenie Gminy Środowiska Urząd Miejski w Janowcu Wymiana oświetlenia na I kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat energooszczędne w Szkołach 2022 Infrastruktury i Ochrony Podstawowych Środowiska Urząd Miejski w Janowcu Wymiana oświetlenia na I kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat energooszczędne w 2022 Infrastruktury i Ochrony świetlicach wiejskich Środowiska Wymiana grzejników i instalacji I kwartał 2016 - IV kwartał Urząd Miejski w Janowcu
WESTMOR CONSULTING 67 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Nazwa zadania Termin realizacji Podmiot odpowiedzialny CO (bez wymiany źródła 2022 Wielkopolskim, Referat ciepła) w szkole podstawowej Infrastruktury i Ochrony w Żernikach Środowiska Głęboka termomodernizacja Urząd Miejski w Janowcu obiektów szkolnych w Janowcu I kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat Wielkopolskim ( Szkoła 2020 Infrastruktury i Ochrony Podstawowa i Publiczne Środowiska Gimnazjum) Termomodernizacja - Urząd Miejski w Janowcu ocieplenie ścian budynku Wielkopolskim, Referat I kwartał 2018-IV kwartał 2022 Szkoły Podstawowej w Infrastruktury i Ochrony Świątkowie Środowiska Termomodernizacja budynku- Urząd Miejski w Janowcu ocieplenie ścian i dachu Stacji Wielkopolskim, Referat I kwartał 2018-IV kwartał 2022 Uzdatniania Wody w Janowcu Infrastruktury i Ochrony Wielkopolskim Środowiska Przebudowa i remont Stacji Urząd Miejski w Janowcu Uzdatniania Wody w Tonowie- Wielkopolskim, Referat ocieplanie ścian, dachu oraz I kwartał 2017-IV kwartał 2022 Infrastruktury i Ochrony wymiana urządzeń Środowiska technologicznych Urząd Miejski w Janowcu Budowa chodników wzdłuż II kwartał 2016 - IV kwartał Wielkopolskim, Referat dróg gminnych i powiatowych 2022 Infrastruktury i Ochrony (ok. 3 km) Środowiska Montaż kolektorów I kwartał 2016 - IV kwartał słonecznych na budynkach mieszkańcy 2022 prywatnych Montaż instalacji I kwartał 2016 - IV kwartał fotowoltaicznych na budynkach mieszkańcy 2022 prywatnych Montaż instalacji pomp ciepła I kwartał 2016 - IV kwartał mieszkańcy w budynkach prywatnych 2022 Wymiana kotłów i palenisk I kwartał 2016 - IV kwartał węglowych na ekologiczne w mieszkańcy 2022 budynkach prywatnych Termomodernizacja budynków I kwartał 2016 - IV kwartał mieszkańcy prywatnych 2022 Budowa, rozbudowa i modernizacja linii kablowych i napowietrznych SN oraz stacji I kwartał 2016 - IV kwartał ENEA Operator Sp. z o.o. transformatorowych związana 2022 z przyłączaniem odbiorców III grupy Budowa, rozbudowa i modernizacja linii kablowych i napowietrznych SN oraz stacji transformatorowych i I kwartał 2016 - IV kwartał ENEA Operator Sp. z o.o. transformatorów SN/nn oraz 2022 słupów SN związana z przyłączeniem odbiorców grupy IV-VI Budowa przyłączy SN I kwartał 2016 - IV kwartał ENEA Operator Sp. z o.o.
WESTMOR CONSULTING 68 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Nazwa zadania Termin realizacji Podmiot odpowiedzialny związana z przyłączeniem 2022 nowych odbiorców grupy III Budowa przyłączy nn związana I kwartał 2016 - IV kwartał z przyłączeniem nowych ENEA Operator Sp. z o.o. 2022 odbiorców grupy IV-VI Głęboka termomodernizacja I kwartał 2016 - IV kwartał Domu Pomocy Społecznej w Starostwo Powiatu Żnińskiego 2018 Tonowie
Źródło: Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Janowiec Wielkopolski z perspektywą czasową do 2020 roku z uwzględnieniem lat 2021-2022
Zgodnie z zapisami ustawy o efektywności energetycznej (Rozdział 3, Art. 10, ust. 1-2 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej):
1. Jednostka sektora publicznego, realizując swoje zadania, stosuje co najmniej dwa ze środków poprawy efektywności energetycznej, o których mowa w ust. 2.
2. Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja; nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 2014, Nr 0, poz. 712); sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. — Prawo budowlane (Dz. U. 2016, Nr 0, poz. 290), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą.
Gmina Janowiec Wielkopolski realizuje zapisy Ustawy o efektywności energetycznej poprzez wdrażanie zaplanowanych inwestycji z zakresu racjonalizacji wykorzystania źródeł energii oraz poprawy efektywności energetycznej na jego terenie.
WESTMOR CONSULTING 69 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
9. Analiza możliwości wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii
9.1. Energia wiatru
Polska położona jest w strefie o przeciętnych warunkach wietrzności, z prędkościami wiatru na poziomie 3,5 – 4,5 m/s. Dla obszaru Polski maksymalne sezonowe zasoby energii wiatru dość dobrze pokrywają się z maksymalnym zapotrzebowaniem na energię cieplną, czyli okresem występowania najniższych temperatur, trzeba zatem stwierdzić, że korzystanie z tego źródła energii jest jak najbardziej uzasadnione.
Energia wiatru należy do odnawialnych źródeł energii, nie jest jednak dla środowiska neutralna. W praktyce bowiem elektrownie wiatrowe mogą wywierać negatywny wpływ na otoczenie – ludzi, ptaki oraz krajobraz. Problemem jest np. wytwarzany przez turbiny wiatrowe monotonny, stały hałas o niskim natężeniu, który niekorzystnie oddziałuje na psychikę człowieka. Innym ujemnym aspektem jest wpływ elektrowni na ptaki. Nie można też zapomnieć o ujemnym wpływie farm na krajobraz, zajmują one bowiem duże powierzchnie i zlokalizowane są często w rejonach turystycznych lub nadmorskich, co zniechęca część osób do odwiedzenia takich miejsc. Instalacje wiatrowe utrudniają także rozchodzenie się fal radiowych.
Zaletami siłowni wiatrowych są: bezpłatność energii wiatru; brak zanieczyszczenia środowiska naturalnego; możliwość budowy na nieużytkach.
Z kolei jako wady wymienić należy: wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne; zagrożenie dla ptaków; zniekształcenie krajobrazu; negatywny wpływ na psychikę człowieka.
Korzyścią ekologiczną wyprodukowania 1 kWh energii elektrycznej z elektrowni wiatrowej, w stosunku do tradycyjnie wyprodukowanej w elektrowni węglowej, jest uniknięcie emisji do atmosfery następujących zanieczyszczeń: 5,5 g SO2, 4,2 g NOx, 700 g CO2, 49 g pyłów i żużlu.
Zgodnie w rysunkiem 9 przedstawiającym strefy energetyczne wiatru w Polsce, wykonanej przez H. Lorenc, Gmina Janowiec Wielkopolski znajduje się w II strefie, korzystnej pod względem zasobów energii wiatru. Energia użyteczna wiatru wynosi w tej strefie na wysokości 10m >700-1000 kW/h/m2/rok.
WESTMOR CONSULTING 70 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 8. Strefy energetyczne wiatru w Polsce – mapa prof. H. Lorenc
Źródło: Halina Lorenc, Instytut Meteorologii i Gospodarki wodnej, Opracowanie 2001, Warszawa
Również w dokumencie planistycznym województwa kujawsko-pomorskiego, tj. Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii, (rysunek 10) Gmina Janowiec Wielkopolski ma korzystne warunki do wykorzystania energii wiatru jako odnawialnego źródła energii.
WESTMOR CONSULTING 71 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 9. Strefy energii wiatru na terenie województwa kujawsko-pomorskiego
Źródło: Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii województwa kujawsko-pomorskiego Analizując czynniki atmosferyczne występujące na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski należy stwierdzić, że sprzyjają one pozyskiwaniu odnawialnej energii elektrycznej z siły wiatru. Do jej produkcji wymagane będzie jednak sytuowanie na obszarze Gminy masztów elektrowni wiatrowych. Farmy wiatrowe, produkujące energię elektryczną dzięki sile wiatru, stanowią przykład wykorzystania alternatywnego źródła energii. Korzystanie z tego rodzaju źródeł energii ma na celu ograniczenie stosowania niekorzystnie oddziaływujących na środowisko konwencjonalnych źródeł energii. Obecnie na terenie Gminy nie funkcjonuje żadna elektrownia wiatrowa. Jednakże tego typu przedsięwzięcie cieszy się zainteresowaniem wśród mieszkańców Gminy (zwłaszcza terenów wiejskich). Zgodnie z informacjami Urzędu Miejskiego, w latach 2010-2011 do Urzędu zgłosiły się 2 osoby zainteresowane uruchomieniem elektrowni wiatrowych.
Z uwagi na uwarunkowania prawne, przyrodnicze, krajobrazowe i sozologiczne, należy uznać za wyłączone dla lokalizacji elektrowni wiatrowych następujące obszary:
wszystkie tereny objęte formami ochrony przyrody, projektowane obszary ochronne, w tym zwłaszcza obszary planowane do włączenia
WESTMOR CONSULTING 72 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
do Parku Narodowych oraz wytypowane w ramach tworzenia Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000, projektowane i postulowane zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, tereny tworzące osnowę ekologiczną województwa, której zasięg określony został w planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych, parkowo- pałacowych i parkowo-dworskich, tereny zabudowy mieszkaniowej oraz intensywnego wypoczynku ze strefą 500 m, ze względu na hałas oraz występowanie efektu stroboskopowego, tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania.
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski brak jest możliwości budowy morskich farm wiatrowych (farm wiatrowych napędzanych wiatrami morskimi) ze względu na znaczne oddalenie Gminy od akwenów morskich.
Nie można jednak wykluczyć rozwoju małych turbin wiatrowych (MTW), wykorzystywanych na potrzeby własne właściciela, m.in. do oświetlenia domów, pomieszczeń gospodarczych, ogrzewania. MTW mają liczne zalety, do których zaliczyć można:
odporność na silne wiatry, cyklony, nawałnice; łatwiejszą instalację w porównaniu z dużymi turbinami; brak linii przesyłowych, co powoduje, że nie występują straty przesyłu i koszty eksploatacyjne, inwestycyjne oraz konserwacyjne z tym związane; potencjalnie małe oddziaływanie na środowisko; brak wywierania istotnego wpływu na krajobraz, gdyż można je wkomponować w otocznie, a nawet traktować jako elementy dekoracyjne.
Lokalizacja elektrowni wiatrowej następuje wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, odległość wiatraka od budynków mieszkalnych czy terenów chronionych nie może być mniejsza niż dziesięciokrotność całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, tj. wysokości wraz z wirnikiem i łopatami. W praktyce oznacza to odległość 1,5-2 km.
9.2. Energia słoneczna
Polska nie jest krajem uprzywilejowanym pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej ze względu na położenie na stosunkowo dużej szerokości geograficznej, w której promieniowanie słoneczne jest mniej intensywne, szczególnie w okresie jesienno – zimowym, kiedy to przypada sezon grzewczy. Z tego względu w polskich warunkach
WESTMOR CONSULTING 73 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 uzasadnione jest wspomaganie energią słoneczną jedynie produkcji ciepłej wody użytkowej, bowiem energię słoneczną warto pozyskiwać tylko w sezonie ciepłym, a więc od kwietnia do października.
Zaletą wykorzystania energii słonecznej jest brak jej negatywnego oddziaływania na środowisko. Trudność wykorzystania tego źródła energii wynika zaś z dobowej i sezonowej zmienności promieniowania słonecznego. Do wad należy także mała gęstość dobowa strumienia energii promieniowania słonecznego.
Energię słoneczną wykorzystuje się przetwarzając ją w inne użyteczne formy, a więc w energię: cieplną – za pomocą kolektorów;
elektryczną – za pomocą ogniw fotowoltaicznych.
W Polsce wykorzystanie paneli fotowoltaicznych w układach zasilających jest ograniczone jedynie do specyficznych zastosowań, na ogół tam, gdzie ze względu na małą moc odbiornika doprowadzenie sieci elektroenergetycznej jest mało opłacalne. Najczęściej są więc stosowane do zasilania znaków ostrzegawczych i reklam.
Rysunek 10. Usłonecznienie względnie na terenie Polski
Źródło: http://maps.igipz.pan.pl/atlas/
Gmina Janowiec Wielkopolski położona jest na obszarze, gdzie usłonecznienie względne w ciągu roku (czyli liczba godzin z bezpośrednio widoczną tarczą słoneczną) waha się w granicach 34-36%. Natomiast średnioroczne sumy napromieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej na obszarze Gminy wynoszą 3 700 MJ/m2, zaś roczna liczba godzin czasu promieniowania słonecznego wynosi 1 600.
WESTMOR CONSULTING 74 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 11. Średnioroczne sumy napromieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej w MJ/m2
Rysunek 12. Roczna liczba godzin czasu promieniowania słonecznego (usłonecznienie)
Źródło: IMGiW
WESTMOR CONSULTING 75 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 13. Strefy nasłonecznienia dla województwa kujawsko-pomorskiego
Źródło: Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii województwa kujawsko-pomorskiego Analizując powyższe rysunki należy stwierdzić, że potencjał energii słonecznej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski jest mniejszy niż średnia dla kraju. Energia słoneczna może jednak stanowić na tym terenie jedno z alternatywnych źródeł energii – zwłaszcza w gospodarstwach jednorodzinnych. Szczególnie latem może być wykorzystywana do podgrzewania wody użytkowej, suszenia płodów rolnych, w tym np. biomasy wykorzystywanej do spalania. Preferowanym kierunkiem rozwoju energetyki słonecznej jest instalowanie indywidualnych kolektorów na domach mieszkalnych i budynkach użyteczności publicznej w Gminie.
Wykres 11 prezentuje szacunkowy stopień pokrycia zapotrzebowania na podgrzewanie c.w.u. energią słoneczną przy wykorzystaniu prawidłowo dobranej i wykonanej instalacji.
WESTMOR CONSULTING 76 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 11. Stopień wykorzystania energii słonecznej na przestrzeni roku
Źródło: http://www.zsgastro.internetdsl.pl/kolektor.htm Jak wynika z powyższego rysunku, największa efektywność kolektorów słonecznych przypada na okres od kwietnia do września i to właśnie w tym okresie ich wykorzystanie jest najbardziej opłacalne, choć można ich używać przez cały rok. Nawet jeśli ogrzeją one wodę tylko o kilka stopni, to generowane są oszczędności.
Energia słoneczna na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski może być również wykorzystywana jako energia elektryczna przetworzona poprzez ogniwa fotowoltaiczne. Ogniwa fotowoltaiczne podobnie jak termiczne kolektory słoneczne, są obecnie najczystszymi urządzeniami do produkcji energii. W przypadku kolektorów jest to energia cieplna, natomiast w przypadku ogniw energia elektryczna. Na pracę, a tym samym wydajność ogniw fotowoltaicznych pory roku nie mają dużego znaczenia, bowiem przy ogniwach fotowoltaicznych niemal każda pora roku przynosi podobne efekty: wiosną uzyskuje się około 30% energii rocznej, latem 40%, jesienią 20%, a zimną 10%.
Ogniwa fotowoltaiczne wykorzystuje się zarówno do wspomagania dużych instalacji przemysłowych, jak i indywidualnych - w domach jedno- i wielorodzinnych. Generowana energia elektryczna jest wykorzystywana niezależnie od przyłączonej sieci oraz może być magazynowana. Dla uzyskania instalacji o mocy 1 kWel wymagana jest instalacja o powierzchni od 7 m² do 20 m² w zależności od zastosowanego modułu. Zwykle instalacja zapewniająca 2 kW energii elektrycznej jest wystarczająca dla pokrycia niemal całego zapotrzebowania domu jednorodzinnego.
Możliwe jest także wykorzystywanie ogniw fotowoltaicznych do zasilania znaków ostrzegawczych ustawionych na drogach przebiegających przez Gminę, co dodatkowo poprawi bezpieczeństwo osób poruszających się tymi szlakami komunikacyjnymi.
WESTMOR CONSULTING 77 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykres 12 prezentuje możliwości produkcji energii elektrycznej przy użyciu baterii słonecznych. Również w tym przypadku okres największej efektywności przypada na okres największego nasłonecznienia, które w Polsce występuje w okresie od kwietnia do września.
Wykres 12. Produkcja energii elektrycznej przez panele fotowoltaiczne
Źródło: Opracowanie własne W związku z powyższym należy zaznaczyć, że Gmina Janowiec Wielkopolski, wykorzystując sprzyjające warunki nasłonecznienia, powinna stopniowo podejmować działania w celu rozpowszechniania wykorzystania energii słonecznej na potrzeby c.o. i c.w.u. budynków użyteczności publicznej, jaki i pozostałych obiektów. Ponadto, władze Gminy powinny zacząć propagować wśród mieszkańców oraz lokalnych przedsiębiorców korzyści wynikające z zastosowania kolektorów słonecznych na potrzeby c.o. i c.w.u., zachęcając ich do wykorzystywaniu w szerokim zakresie niniejszego odnawialnego źródła energii.
W chwili obecnej na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski żadne budynki użyteczności publicznej nie są wyposażone w instalacje solarne. Instalacje solarne znajdują się natomiast na prywatnych nieruchomościach, przy czym Urząd Miejski nie posiada szczegółowych informacji w tym zakresie. Mieszkańcy oraz władze Gminy są jednak zainteresowane niniejszym odnawialnym źródłem energii, w związku z czym istnieje możliwość, że budynki na terenie Gminy, w najbliższej przyszłości, zostaną wyposażone w instalacje solarne.
Główną barierą ograniczającą stosowanie instalacji solarnych w Polsce jest także dość wysoki koszt realizacji przedsięwzięcia. Coraz wyższa jest jednak dostępność preferencyjnych źródeł finansowania tego typu proekologicznych inwestycji, co przyczynia się do ich popularyzacji i powszechniejszego zastosowania, także w budownictwie indywidualnym.
Wykres 13 prezentuje porównanie kosztów energii za 1 kWh w przypadku różnych źródeł energii. Wynika z niego, że najniższy koszt wytworzenia 1 kWh energii gwarantują kolektory
WESTMOR CONSULTING 78 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 słoneczne, dzięki którym można zaoszczędzić nawet do 70% kosztów energii przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz do 20% na C.O.
Wykres 13. Koszty energii w zł na 1 kWh
Źródło: Ocena efektów ekonomicznych i ekologicznych wykorzystania energii słonecznej na przykładzie domu jednorodzinnego 9.3. Energia geotermalna
Ze względu na odmienną technologię i inne kierunki zastosowań w wykorzystaniu energii geotermalnej stosuje się podział na geotermię płytką (niskiej entalpii) – pompy ciepła oraz geotermię głęboką (wysokiej entalpii) – źródła geotermalne.
Główną zaletą wykorzystania energii zawartej w wodach geotermalnych (geotermii głębokiej) jest jej „czystość”, gdyż zastępując tradycyjne nośniki energii (np. węgiel, koks), energią gorącej wody eliminuje się emisję gazów i pyłów, co ma istotny wpływ na środowisko naturalne. Poza tym instalacje oparte na wykorzystaniu energii geotermalnej odznaczają się stosunkowo niskimi kosztami eksploatacyjnymi.
Wadami pozyskiwania tego rodzaju energii są:
duże nakłady inwestycyjne na budowę instalacji; ryzyko przemieszczenia się złóż geotermalnych, które na całe dziesięciolecia mogą „uciec” z miejsca eksploatacji; ich eksploatację ograniczają często niesprzyjające wydobyciu warunki; efektem ubocznym ich wykorzystania jest niebezpieczeństwo zanieczyszczenia atmosfery, a także wód powierzchniowych i podziemnych przez szkodliwe gazy (np. siarkowodór) i minerały.
WESTMOR CONSULTING 79 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 14. Potencjał energii geotermalnej z uwzględnieniem okręgów i subbasenów
Źródło: Roman Ney i Julian Sokołowski, 1992. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polska Akademia Nauk, Kraków
Rysunek 15. Występowanie wód geotermalnych w Polsce
źródło: www.seo.org.pl
WESTMOR CONSULTING 80 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
„Według. Prof. J. Sokołowskiego z Zakładu Geosynoptyki i Geotermii PAN Kraków, ponad 80 % powierzchni Polski zajmują baseny geostrukturalne, zawierające między innymi liczne zbiorniki wód geotermalnych. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego występują bogate zasoby wód geotermalnych. Przez teren województwa przebiega linia zasobów wód geotermalnych okręgu szczecińsko-łódzkiego o powierzchni 67 tys. km2 i zasobach 2 580 km3, m.in. przez teren powiatu żnińskiego. Według „Wstępnej oceny możliwości wykorzystania wód geotermalnych na terenie byłego woj. bydgoskiego” opracowanej przez prof. Góreckiego z Zakładu Geosynoptyki i Geotermii PAN Kraków, 1994) w granicach województwa istnieją dwa poziomy z wodami geotermalnymi o znaczeniu praktycznym: dolnokredowy i dolnojurajski. Wody występują pod ciśnieniem ułatwiającym ich eksploatację. Najwyższe temperatury (60-100oC) charakteryzują wody w południowej części województwa. Najbardziej korzystne warunki do ujmowania tych wód istnieją w południowej części województwa, na południe od równoleżnika przebiegającego przez Szubin - Toruń.
Możliwość zastosowania wód geotermalnych w wybranych rejonach:
Mogilno: o z dolnej kredy, możliwość ujęcia wód o temperaturze wody 70-85oC i mineralizacji wody 50-100 g/dm3, z głębokości 1800-2000 m o z utworów dolnej jury możliwość ujęcia wód o temperaturze 90-100oC, mineralizacji wody 100-150 g/dm3 i głębokości 2500-3000 m.
Żnin - w utworach dolnej kredy występują wody o temperaturze 30oC. Nadają się do rekreacji i wodolecznictwa. Natomiast z dolnej jury można ująć wody o temperaturze 60oC i mineralizacji ponad 50 g/dm3. Najkorzystniejsze warunki do ujmowania wód geotermalnych istnieją w rejonie Mogilna i Strzelna, korzystne w Inowrocławiu, Pakości i Żninie.”
Źródło: Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla Powiatu Żnińskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Zasoby wód geotermalnych są odnawialnym źródłem energii i mogą być wykorzystywane praktycznie w nieograniczony sposób np. na cele komunalne, przemysłowe, rolnicze itp. Warunki wykorzystania tych zasobów na terenie gminy nie są dokładnie rozpoznane.
Rozważenie wykorzystania tego rodzaju źródeł energii odnawialnej dla Gminy Janowiec Wielkopolski powinno się wiązać przede wszystkim z inwestycjami w sektorze komunalnym, gdyż tego rodzaju przedsięwzięcia jak odnawialne źródła energii mogą się liczyć obecnie z dofinansowaniem z funduszy krajowych oraz europejskich. Przedsięwzięcia takie dla obiektów użyteczności publicznej (szkoły, urzędy) są najbardziej optymalne ze względu na ich specyfikę funkcjonowania, a ich dofinansowanie najkorzystniejsze.
WESTMOR CONSULTING 81 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wykorzystanie geotermii płytkiej może następować poprzez wykorzystanie pomp ciepła. Ciepło produkowane przez pompy może być w dużej części pobierane z ogólnie dostępnego środowiska cechującego się niewyczerpalnymi zasobami energii (np. grunt, cieki wodne, powietrze atmosferyczne), nie powodując przy tym jego degradacji. Ponadto pompy zapewniają wysoki komfort użytkowania, nie wymagają codziennej obsługi, cechują się cichą pracą i nie zanieczyszczają środowiska w miejscu użytkowania. Wadę pomp stanowią duże koszty inwestycyjne, zwykle znacząco wyższe od innych równoważnych systemów pozyskania energii. Ich wadą jest także niebezpieczeństwo skażenia środowiska naturalnego freonami - w przypadku pomp sprężarkowych – lub czynnikami stosowanymi w pompach absorpcyjnych (NH3, H2SO4, CH3OH itp.). Z tego względu przed podjęciem decyzji o zainstalowaniu pompy ciepła należy przeprowadzić staranną analizę ekonomiczną uwzględniającą konkretne warunki użytkowania układu, w którym znajduje ona zastosowanie.
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski obecnie zainstalowanych jest kilka pomp ciepła, przy czym Urząd Miejski nie dysponuje szczegółowymi informacjami na ten temat. Należy się jednak spodziewać, że ze względu na ich wysoki koszt, będą one pełniły marginalną rolę w produkcji energii. Mogą one być w przyszłości wykorzystywane przede wszystkim w budynkach o dużej kubaturze, np. użyteczności publicznej, jednak trudno jest je promować wśród indywidualnych odbiorców. Ponadto biorąc pod uwagę koszt instalacji pomp ciepła na analizowanym obszarze, należy uznać to źródło energii za mało efektywne w porównaniu z innymi odnawialnymi źródłami energii.
9.4. Energia wodna
Polska jest krajem ubogim w wodę, dlatego też rozwój dużych elektrowni wodnych na jej terenie jest ograniczony. Możliwy jest jednak wzrost ilości małych elektrowni wodnych, które dzielą się jeszcze na: mikroelektrownie o mocy do 50 kW, ewentualnie 300 kW; minielektrownie o mocy 50 kW – 1 MW, ewentualnie 300 kW – 1 MW; małe elektrownie o mocy 1 – 5 MW.
Budowa elektrowni wodnych uzależniona jest od spełnienia szeregu wymogów wprowadzonych przepisami prawa, do których należą m.in. umożliwienie migracji ryb, jeżeli jest to uzasadnione warunkami lokalnymi, zapobieganie stratom ryb przy przejściu przez turbiny elektrowni, ograniczenia w zakresie przekształcenia istniejącej rzeźby terenu i naturalnego układu koryta rzeki. Z tego względu nie jest to źródło energii masowo wykorzystywane na terenie Polski i należy stwierdzić, że także na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski nie należy się spodziewać w najbliższym czasie masowego powstania elektrowni wodnych.
WESTMOR CONSULTING 82 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Energia wody jest nieszkodliwa dla środowiska, nie przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych, nie powoduje zanieczyszczeń, a jej produkcja nie pociąga za sobą wytwarzania odpadów. Poza tym koszty użytkowania elektrowni wodnych są niskie. Jej zaletą jest także stworzenie możliwości wykorzystania zbiorników wodnych do rybołówstwa, celów rekreacyjnych czy ochrony przeciwpożarowej. Wśród wad hydroenergetyki należy wymienić niekorzystny wpływ na populację ryb, którym uniemożliwia się wędrówkę w górę i w dół rzeki, niszczące oddziaływanie na środowisko nabrzeża, a także fakt, że uzależnione od dostaw wody hydroelektrownie mogą być niezdolne do pracy np. w czasie suszy. Wadą jest również fakt, że niewiele jest miejsc odpowiednich do lokalizacji takich elektrowni.
Obszar Gminy Janowiec Wielkopolski, podobnie jak obszar powiatu żnińskiego, posiada bogatą sieć hydrograficzną ze znacznym udziałem wód powierzchniowych w ogólnej powierzchni. Zasoby wodne w bardzo dużym stopniu decydują o konkurencyjności regionu, gwarantują ciągłość procesów przyrodniczych, decydują o walorach ekologicznych regionu i różnorodności biologicznej. Gmina leży w dorzeczu Odry. Głównymi zbiornikami wód powierzchniowych na terenie Gminy są: rzeka Wełna i jeziora: Żernickie (11 ha), Tonowskie (159,9 ha) i Kołdrąbskie (92,3 ha). Przez skrajnie północną część Gminy przebiega dział wodny II-go rzędu rozgraniczający zlewnię rzeki Wełny od zlewni rzeki Noteci. Pomimo korzystnych warunków, na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski nie funkcjonują obecnie żadne małe elektrownie wodne.
9.5. Energia z biomasy
Zgodnie z zapisami Dyrektywy 2001/77/WE biomasa oznacza podatne na rozkład biologiczny produkty oraz ich frakcje, odpady i pozostałości przemysłu rolnego (łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi), leśnictwa, związanych z nim gałęzi gospodarki, jak również podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich. Z kolei zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (tj. Dz.U. 2015 nr 0 poz. 775 ) biomasa to ulegające biodegradacji części produktów, odpady lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi, leśnictwa i rybołówstwa oraz powiązanych z nimi działów przemysłu, w tym z chowu i hodowli ryb oraz akwakultury, a także ulegająca biodegradacji część odpadów przemysłowych i komunalnych, w tym z instalacji służących zagospodarowaniu odpadów oraz uzdatniania wody i oczyszczania ścieków.
Pochodzenie biomasy może być różnorodne, poczynając od polowej produkcji roślinnej, poprzez odpady występujące w rolnictwie, w przemyśle rolno – spożywczym, w gospodarstwach domowych, jak i w gospodarce komunalnej. Biomasa może również pochodzić z odpadów drzewnych w leśnictwie, przemyśle drzewnym i celulozowo –
WESTMOR CONSULTING 83 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 papierniczym. Zwiększa się również zainteresowanie produkcją biomasy do celów energetycznych na specjalnych plantacjach: drzew szybko rosnących (np. wierzba), rzepaku, słonecznika, wybranych gatunków traw. Ważnym źródłem biomasy są też odpady z produkcji zwierzęcej oraz odpady z gospodarki komunalnej.
Jedną z barier w wykorzystaniu biomasy do celów energetycznych jest dostępność węgla kamiennego i wytworzonego z niego koksu. Jedynie wahania cen węgla, który trzeba przeważnie transportować na znaczne odległości oraz łatwość dostępu do paliwa w warunkach lokalnych, takiego jak słoma, zrębki leśne, drewno wierzbowe, mogą przyczynić się do zwiększenia zapotrzebowania na surowce lokalne.
Biomasa charakteryzuje się niską gęstością energii na jednostkę (transportowanej) objętości i z natury rzeczy powinna być wykorzystywana możliwie blisko miejsca jej pozyskiwania. Jest zasobem ograniczonym. Nie można też zapomnieć, że produkcja biomasy dla celów energetycznych jest konkurencją dla produkcji dla celów żywnościowych – powoduje zmniejszenie jej zasobów bezpośrednio poprzez zmianę przeznaczenia plonów lub pośrednio – przez zmniejszenie powierzchni upraw. Poza tym przeznaczenie powierzchni pod plantacje energetyczne niesie zagrożenie dla bioróżnorodności i często dla naturalnych walorów rekreacyjnych.
Gmina Janowiec Wielkopolski to obszar o dużych zasobach ziem wykorzystywanych rolniczo. W efekcie pielęgnacji zieleni urządzonej, a także w wyniku działania sił przyrody (mróz, wiatr) powstają odpady obejmujące zdrewniałe i niezdrewniałe części roślin drzewiastych. Ponadto w warunkach wiejskich, w efekcie pielęgnacji lasów, czy też w czasie żniw, powstają odpady roślinne, które mogą być wykorzystane jako biomasa do produkcji energii. Gmina Janowiec Wielkopolski jest typowym obszarem rolniczym, w którym użytki rolne zajmują większą powierzchnię Gminy. Stąd, wykorzystując rolniczy charakter Gminy, polem działania dla wykorzystania biomasy jest energetyka cieplna. Biomasę można także wykorzystywać do produkcji estrów rzepakowych, stosowanych jako dodatek do olejów napędowych.
9.5.1. Biomasa z lasów
Z jednego drzewa w wieku rębnym można uzyskać 54 kg drobnicy gałęziowej, 59 kg chrustu oraz 166 kg drewna pniakowego z korzeniami. Przyjmując średnio liczbę 400 drzew na 1 hektarze można uzyskać 111 t/ha drewna. W ramach analizy przyjęto tę zależność dla 1% powierzchni lasów na danym terenie.
WESTMOR CONSULTING 84 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 23. Zasoby biomasy z lasów na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
powierzchnia terenów potencjał energetyczny lata zasoby drewna (m3/rok) leśnych (ha) (GJ/rok)
2016 738,00 823,61 5 271,09 2017 738,00 823,61 5 271,09 2018 738,00 823,61 5 271,09 2019 738,00 823,61 5 271,09 2020 738,00 823,61 5 271,09 2021 738,00 823,61 5 271,09 2022 738,00 823,61 5 271,09 2023 738,00 823,61 5 271,09 2024 738,00 823,61 5 271,09 2025 738,00 823,61 5 271,09 2026 738,00 823,61 5 271,09 2027 738,00 823,61 5 271,09 2028 738,00 823,61 5 271,09 2029 738,00 823,61 5 271,09 2030 738,00 823,61 5 271,09 2031 738,00 823,61 5 271,09
Źródło: Opracowanie własne Powyższa tabela przedstawia potencjalne zasoby biomasy z lasów zlokalizowanych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, przy założeniu, że powierzchnia terenów leśnych będzie kształtowała się na poziomie około 738 ha. Zgodnie z danymi przedstawionymi powyżej, w każdym roku, prognozowany potencjał energetyczny z terenów leśnych na terenie Gminy będzie kształtował się na poziomie około 5 271,09 GJ/rok. Oznacza to, że w każdym roku poddanym analizie możliwe będzie pozyskanie około 5 271,09 GJ energii z biomasy pochodzącej z terenów leśnych.
9.5.2. Biomasa z sadów
Drewno z sadów na cele energetyczne można uzyskać z corocznych wiosennych prześwietleń drzew oraz likwidacji starych sadów. Do obliczenia ilości drewna odpadowego z sadów przyjęto jednostkowy wskaźnik 0,35 m3/ha/rok.
WESTMOR CONSULTING 85 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 24. Zasoby biomasy z sadów na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
powierzchnia sadów potencjał energetyczny lata zasoby drewna (m3/rok) (ha) (GJ/rok)
2016 40,00 14,00 89,60 2017 40,00 14,00 89,60 2018 40,00 14,00 89,60 2019 40,00 14,00 89,60 2020 40,00 14,00 89,60 2021 40,00 14,00 89,60 2022 40,00 14,00 89,60 2023 40,00 14,00 89,60 2024 40,00 14,00 89,60 2025 40,00 14,00 89,60 2026 40,00 14,00 89,60 2027 40,00 14,00 89,60 2028 40,00 14,00 89,60 2029 40,00 14,00 89,60 2030 40,00 14,00 89,60 2031 40,00 14,00 89,60
Źródło: Opracowanie własne
9.5.3. Biomasa z drewna odpadowego z dróg
Jako drewno odpadowe z dróg należy rozumieć odpady powstałe z corocznego wycinania i obcinania drzew i zarośli rosnących przy drogach.
Informacje o drogach przyjęto na podstawie danych Urzędu Gminy Janowiec Wielkopolski. Obecnie na terenie Gminy długość dróg gminnych to 88,93 km. Ilość zasobów drewna oszacowano metodą wskaźnikową, przyjmując ilość drewna możliwego do wykorzystania energetycznego jako 1,5 m3/km. W przypadku długości dróg brano pod uwagę wyłącznie drogi gminne, bowiem tylko te odcinki dróg znajdują się w gestii władz Gminy i to one decydują o możliwości przeprowadzenia wycinki drzew i krzewów rosnących przy drogach. Co roku bowiem przy drogach wyrastają nowe drzewa i krzewy, a niektóre wcześniej wycięte odrastają. Aby zapewnić właściwy poziom bezpieczeństwa, każdego roku przeprowadza się odpowiednie prace pielęgnacyjne, polegające na wycince drzew i krzewów. Biomasa pozyskana w ten sposób może zostać wykorzystana do pozyskania energii. Poniższa tabela przedstawia szacunkowe wyliczenia dotyczące potencjału energetycznego biomasy pochodzącej z drewna odpadowego z dróg na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski.
WESTMOR CONSULTING 86 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 25. Zasoby biomasy z drewna odpadowego z dróg na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
potencjał energetyczny lata długość (km) zasoby drewna (m3/rok) (GJ/rok)
2016 88,93 123,04 787,45 2017 88,93 120,58 771,70 2018 88,93 133,40 853,73 2019 88,93 130,73 836,65 2020 88,93 128,11 819,92 2021 88,93 125,55 803,52 2022 88,93 123,04 787,45 2023 88,93 120,58 771,70 2024 88,93 133,40 853,73 2025 88,93 130,73 836,65 2026 88,93 128,11 819,92 2027 88,93 125,55 803,52 2028 88,93 123,04 787,45 2029 88,93 120,58 771,70 2030 88,93 118,17 756,27 2031 88,93 115,80 741,14
Źródło: Opracowanie własne
9.5.4. Biomasa ze słomy i siana
Słoma
Według „Małej Encyklopedii Rolniczej” słoma to dojrzałe lub wysuszone źdźbła roślin zbożowych; określenia tego używa się również w stosunku do wysuszonych łodyg roślin strączkowych, lnu i rzepaku. Słoma jest najczęściej używanym materiałem ściółkowym. Stosuje się ją w chowie wszystkich rodzajów zwierząt gospodarskich, zwłaszcza w gospodarstwach posiadających tradycyjne budynki inwentarskie. Ilość stosowanej ściółki jest różna i zależy m.in. od rodzaju zwierząt, jakości paszy, konstrukcji budynków czy też liczby dni przebywania zwierząt w pomieszczeniach. Pogłowie zwierząt na analizowanym obszarze zaprezentowano w poniższej tabeli.
Tabela 26. Pogłowie zwierząt na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Wyszczególnienie Jednostka miary Ilość bydło szt. 2 407 krowy szt. 792 pozostałe szt. 1 615 trzoda chlewna szt. 46 365
WESTMOR CONSULTING 87 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Wyszczególnienie Jednostka miary Ilość trzoda chlewna lochy szt. 3 839 pozostałe szt. 42 526 konie szt. 30 owce szt. 18
Źródło: Dane GUS Słoma stanowi materiał niejednorodny, o stosunkowo niskiej wartości energetycznej odniesionej do jednostki objętości, szczególnie w porównaniu z konwencjonalnymi nośnikami energii. Poza tym jest to paliwo zdecydowanie lokalne – ze względu na niski ciężar (po sprasowaniu ok. 100 – 140 kg/m3) ekonomicznie uzasadniona odległość transportu nie przekracza 50-60 km. Pomimo tych niedogodności jest to surowiec, który przy zachowaniu pewnej staranności pozwala uzyskać znaczne ilości czystej, odnawialnej energii co roku.
Potencjał słomy do wykorzystania energetycznego obliczono poprzez obniżenie zbiorów słomy o jej zużycie w rolnictwie. Na podstawie dotychczasowych badań i obserwacji przyjęto założenie, że słoma w pierwszej kolejności ma pokryć zapotrzebowanie produkcji zwierzęcej (ściółka i pasza) oraz cele nawozowe (przyoranie). Dopiero nadwyżki słomy zaproponowano do wykorzystania energetycznego, co zaprezentowano w tabeli 27.
Tabela 27. Potencjał wykorzystania słomy na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
produkcja słomy (w t) zużycie słomy (w t) do wykorzystania potencjał lata zboża podstawowe rzepak i energetycznego (w GJ) razem pasza ściółka przyoranie z rzepik (w t) mieszankami 2016 13 616,28 876,76 14 493,04 2 530,48 1 810,48 0,00 10 152,08 44 161,53 2017 13 361,24 826,80 14 188,04 2 555,70 1 824,80 0,00 9 807,54 42 662,79 2018 13 029,06 776,84 13 805,89 2 580,92 1 839,12 0,00 9 385,85 40 828,46 2019 12 626,82 726,88 13 353,70 2 606,14 1 853,44 0,00 8 894,11 38 689,39 2020 12 147,40 677,10 12 824,51 2 631,36 1 867,76 0,00 8 325,38 36 215,42 2021 11 618,84 627,33 12 246,17 2 656,58 1 882,08 0,00 7 707,51 33 527,65 2022 11 012,64 577,56 11 590,20 2 681,80 1 896,40 0,00 7 011,99 30 502,15 2023 10 328,79 527,78 10 856,58 2 707,02 1 910,73 0,00 6 238,83 27 138,90 2024 9 631,28 478,01 10 109,29 2 732,24 1 925,05 0,00 5 452,00 23 716,21 2025 8 859,85 428,24 9 288,09 2 757,46 1 939,37 0,00 4 591,25 19 971,96 2026 8 014,50 378,46 8 392,96 2 782,68 1 953,69 0,00 3 656,59 15 906,15 2027 7 110,62 328,69 7 439,31 2 807,90 1 968,01 0,00 2 663,40 11 585,77 2028 7 181,69 278,92 7 460,60 2 833,12 1 982,33 0,00 2 645,15 11 506,40 2029 7 253,80 229,14 7 482,94 2 858,34 1 996,65 0,00 2 627,95 11 431,57 2030 7 326,95 179,37 7 506,32 2 883,56 2 010,97 0,00 2 611,78 11 361,26
WESTMOR CONSULTING 88 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
2031 7 401,15 129,59 7 530,74 2 908,78 2 025,29 0,00 2 596,66 11 295,49
Źródło: Opracowanie własne
Z powyższych danych wynika, iż Gmina posiada rezerwy słomy, które mogą zostać wykorzystane na potrzeby energetyczne.
Siano
Sianem nazywa się zielone rośliny skoszone przed ukończeniem wzrostu i rozwoju oraz wysuszone w naturalnych warunkach do takiego stanu (15-17% wody), aby można je było bezpiecznie przechowywać. W bilansie zasobów siana na cele energetyczne uwzględniono areał z trwałych użytków zielonych nieużytkowanych. Założono ponadto, że średni plon suchej masy wynosi 4,5 t/ha. Nie brano tu pod uwagę powierzchni nieużytkowanych pastwisk, gdyż plon suchej masy jest trudny do pozyskania z tych terenów.
W tabeli 28 podano szacunkową ilość siana, które można wykorzystać na cele energetyczne. Trzeba jednak wskazać, że wykorzystanie siana jako surowca energetycznego może się okazać kłopotliwe. Szczególnie niekorzystna jest wysoka zawartość chloru w sianie, co powoduje korozję instalacji grzewczych. Z tego względu zaleca się – przy próbach wykorzystania siana do celów energetycznych – szczególną ostrożność oraz dobór odpowiednich kotłów odpornych na korozję spowodowaną spalaniem tego paliwa.
Tabela 28. Zasoby siana
do wykorzystania energetycznego lata potencjał energetyczny (GJ/rok) (w t)
2016 229,95 1 471,68 2017 229,95 1 471,68 2018 229,95 1 471,68 2019 229,95 1 471,68 2020 229,95 1 471,68 2021 229,95 1 471,68 2022 229,95 1 471,68 2023 229,95 1 471,68 2024 229,95 1 471,68 2025 229,95 1 471,68 2026 229,95 1 471,68 2027 229,95 1 471,68 2028 229,95 1 471,68 2029 229,95 1 471,68 2030 229,95 1 471,68 2031 229,95 1 471,68
WESTMOR CONSULTING 89 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Źródło: Opracowanie własne
Analiza zasobów siana na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski w latach 2016-2031 wskazuje na dość duży potencjał tego surowca energetycznego, jednak jego wykorzystanie na cele energetyczne wiąże się z koniecznością wykonania kosztownej instalacji, co zapewne zniechęci wielu mieszkańców do korzystania z tego odnawialnego źródła energii.
9.5.5. Biomasa pozyskiwana z upraw roślin energetycznych
Na terenie Polski, ze względu na uwarunkowania klimatyczne i glebowe, pod uprawy energetyczne mogą być wykorzystywane następujące rośliny: wierzba wiciowa; ślazowiec pensylwański; słonecznik bulwiasty; trawy wieloletnie.
Wierzba energetyczna
Obecnie coraz większego znaczenia nabiera uprawa wierzby na cele energetyczne. Jest to poza tym nowy, dochodowy kierunek produkcji rolniczej. Wierzbowy surowiec energetyczny charakteryzuje się tym, że jest w zasadzie niewyczerpalnym i samoodtwarzającym się źródłem. Poza tym spalane drewno jest znacznie mniej szkodliwe dla środowiska niż m.in. produkty spalania węgla. Produkcja prawidłowo założonej plantacji powinna trwać co najmniej 15-20 lat z możliwością 5-8 – krotnego pozyskiwania drewna w ilości 10-15 ton suchej masy w przeliczeniu na 1 ha rocznie. Wartość energetyczna 1 tony suchej masy drzewnej wynosi 4,5 MWh.
Szybko rosnące gatunki wierzby dają ekologiczny i odnawialny surowiec do produkcji energii. Podczas spalania drewna wierzbowego wydzielają się zaledwie śladowe ilości związków siarki i azotu. Powstający wówczas dwutlenek węgla jest asymilowany w trakcie kolejnego okresu wegetacyjnego, a więc jego ilość nie zwiększa się.
Za uprawą wierzby na cele energetyczne przemawiają następujące argumenty:
może być ona nasadzona na gruntach zdegradowanych i zdewastowanych chemicznie i biologicznie, gdzie uprawa roślin na cele żywnościowe i paszowe jest niemożliwa; nasadzenia wierzby pozwalają zagospodarować grunty odłogowane i ugorowane, w tym słabe gleby, położone w niekorzystnych warunkach fizjograficznych, które często są narażone na erozję; plantacje zlokalizowane wzdłuż szlaków komunikacyjnych, wokół zakładów przemysłowych i wysypisk odpadów stanowią rolę naturalnego filtra przechwytującego toksyczne substancje znajdujące się w powietrzu, glebie i wodach; pasy ochronne wierzb eliminują hałas powstający na drogach, w fabrykach.
WESTMOR CONSULTING 90 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Nie można jednak zapomnieć, że z uprawą wierzby na cele energetyczne wiążą się też liczne problemy:
założenie plantacji wiąże się z poniesieniem znacznych nakładów finansowych, w szczególności na zakup kwalifikowanych sadzonek (pierwszy pełny zbiór biomasy wierzby zalecany jest po 4 latach, zaś następne co 3 lata); konieczność chemicznej ochrony plantacji; konieczność wykorzystywania specjalistycznych maszyn i urządzeń lub dużych nakładów robocizny przy zbiorze, co wiąże się z poniesieniem wysokich nakładów finansowych; konieczność suszenia biomasy, której wilgotność po zbiorze kształtuje się na poziomie ok. 50%; znaczne koszty transportu, na co wpływa znaczna wilgotność oraz stosunkowo niewielka gęstość usypowa; zakładanie plantacji wierzby wiąże się ze zmianą stosunków wodno – powietrznych gleby; istnieje zagrożenie nadmiernego przesuszania gruntów przez rośliny.
Ślazowiec pensylwański
Ślazowiec pensylwański może być uprawiany na terenach zdegradowanych, zboczach terenów erodowanych i generalnie na gruntach wyłączonych z rolniczego użytkowania. Barierę dla szybkiego wzrostu powierzchni uprawy tego gatunku stanowić może ograniczoność materiału siewnego, wynikająca m.in. z niskiej siły kiełkowania.
Słonecznik bulwiasty
Występuje dziko w Ameryce Północnej, a uprawiany jest głównie w Azji i Afryce. W Polsce rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie, gdyż nasiona nie dojrzewają przed nastaniem jesiennych przymrozków. Rośliny wytwarzają podziemne rozłogi, na końcach których tworzą się bulwy o nieregularnych kształtach. Wysokość roślin waha się od 2 do 4 m. Gatunek ten sprowadzony do Polski w XIX wieku jako roślina dekoracyjna, nie doczekał się dotychczas dostatecznego wykorzystania w produkcji rolniczej. Jest wiele przyczyn tego zjawiska, a przede wszystkim niedostatki w technice i technologii zbioru, przechowywania i przetwarzania tak wielkiej masy organicznej.
Słonecznik bulwiasty wykazuje wiele cech szczególnie istotnych z punktu widzenia wykorzystania energetycznego. Podstawową cechą jest wysoki potencjał plonowania, kolejną – niska wilgotność uzyskiwana w sposób naturalny, bez konieczności energochłonnego suszenia. Kolejna zaleta tej rośliny to możliwość pozyskania zarówno części nadziemnych, jak i podziemnych organów spichrzowych. Części nadziemne słonecznika po zaschnięciu mogą być spalane w specjalnych piecach przystosowanych do spalania biomasy lub współspalane z węglem. Mogą też służyć do produkcji brykietów
WESTMOR CONSULTING 91 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 i peletów (są to sprasowane z dużą gęstością granule, sporządzane np. z trocin, odpadów drzewnych, biomasy wierzby, ślazowca czy właśnie topinamburu).
Trawy wieloletnie
W celach energetycznych można wykorzystywać zarówno rodzime, jak i obce gatunki traw wieloletnich. Do tych pierwszych należy np. pozyskiwana w warunkach naturalnych trzcina pospolita, którą ewentualnie można by uprawiać, stosując jako nawóz ścieki miejskie. Inne krajowe trawy wieloletnie to obficie plonujące kostrzewy i życice. Jednak większe znaczenie dla energetyki mają rośliny obcego pochodzenia. Trawy te, najczęściej pochodzące z Azji i Ameryki Północnej, charakteryzują się większą w porównaniu z polskimi trawami wieloletnimi wydajnością, większą zdolnością wiązania CO2 i niższą zawartością popiołu, powstającego podczas spalania.
Jako źródło energii odnawialnej mogą być wykorzystywane następujące egzotyczne gatunki traw: miskant olbrzymi (zwany trawą chińską lub trawą słoniową), miskant cukrowy, spartina preriowa i palczatka Gerarda. Są to rośliny wieloletnie. Plantacje traw wieloletnich mogą być użytkowane przez 15–20 lat.
Trawy te nie wymagają gleb wysokiej jakości, wystarczy V i VI klasa, a także nieużytki. Mają głęboki system korzeniowy, sięgający 2,5 m w głąb ziemi, dzięki temu łatwo pobierają składniki pokarmowe i wodę. Rośliny te osiągają znaczne rozmiary, przekraczające 2 m (miskant olbrzymi wyrasta do 3 m wysokości). Miskant olbrzymi w warunkach europejskich nie rozmnaża się z nasion, lecz z sadzonek korzeniowych. Młode pędy wyrastają późno, zwykle nie wcześniej niż w trzeciej dekadzie kwietnia lub w pierwszej dekadzie maja, ale później dość szybko rosną. W ciągu miesiąca osiągają pół metra wysokości, a pod koniec czerwca – wysokość człowieka. W pierwszym roku po zasadzeniu miskant jest podatny na wymarzanie, dlatego plantację warto przykryć słomą. Trawy te plonują już od pierwszego roku uprawy. Wówczas ich średni plon z hektara wynosi około 6 ton, w drugim roku – ok. 15 ton, a od trzeciego roku 25–30 ton (miskant olbrzymi nawet 40 ton z 1 ha). Najkorzystniejszym okresem zbioru jest luty-marzec, kiedy zawartość suchej masy w roślinach wynosi 70 proc.
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski obecnie nie występują plantacje, na których uprawia się rośliny energetyczne. Można wnioskować, że podstawowym czynnikiem zniechęcającym lokalnych gospodarzy do tworzenia plantacji roślin energetycznych jest opłacalność takich upraw. Zwrot poniesionych nakładów na plantację jest możliwy dopiero po pięciu latach od jej założenia. Dodatkowo występujące okresy suszy znacznie ograniczają przyrosty biomasy.
WESTMOR CONSULTING 92 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Jednakże po dokonaniu analizy potencjału energetycznego Gminy pochodzącego z zasobów drewna z roślin energetycznych można stwierdzić, że potencjał ten w perspektywie lat 2016 – 2031 jest dość wysoki w porównaniu z innymi rodzajami biomasy.
Podczas analizy przyjęto jako powierzchnię upraw roślin energetycznych powierzchnię nieużytków oraz pozostałych gruntów na terenie Gminy, które można byłoby wykorzystać na cele upraw roślin energetycznych.
Tabela 29. Zasoby drewna z roślin energetycznych
potencjał energetyczny lata powierzchnia upraw (ha) zasoby drewna (m3/rok) (GJ/rok)
2016 144,91 161,71 1 034,97 2017 144,92 161,73 1 035,06 2018 144,93 161,75 1 035,18 2019 144,96 161,77 1 035,34 2020 144,99 161,80 1 035,55 2021 145,02 161,84 1 035,79 2022 145,06 161,89 1 036,07 2023 145,11 161,94 1 036,40 2024 145,16 161,99 1 036,77 2025 145,21 162,06 1 037,18 2026 145,28 162,13 1 037,62 2027 145,35 162,21 1 038,11 2028 145,42 162,29 1 038,64 2029 145,50 162,38 1 039,21 2030 145,58 162,47 1 039,82 2031 145,68 162,57 1 040,48
Źródło: Opracowanie własne
Tabela 30. Potencjał biomasy na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski [GJ/rok]
zasoby drewna zasoby drewna z biomasa z biomasa z lata słoma siano odpadowego z roślin razem lasów sadów dróg energetycznych
2016 44 161,53 1 471,68 5 271,09 89,60 787,45 1 034,97 52 816,33 2017 42 662,79 1 471,68 5 271,09 89,60 771,70 1 035,06 51 301,92 2018 40 828,46 1 471,68 5 271,09 89,60 853,73 1 035,18 49 549,74 2019 38 689,39 1 471,68 5 271,09 89,60 836,65 1 035,34 47 393,76 2020 36 215,42 1 471,68 5 271,09 89,60 819,92 1 035,55 44 903,25 2021 33 527,65 1 471,68 5 271,09 89,60 803,52 1 035,79 42 199,34 2022 30 502,15 1 471,68 5 271,09 89,60 787,45 1 036,07 39 158,05 2023 27 138,90 1 471,68 5 271,09 89,60 771,70 1 036,40 35 779,38
WESTMOR CONSULTING 93 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
zasoby drewna zasoby drewna z biomasa z biomasa z lata słoma siano odpadowego z roślin razem lasów sadów dróg energetycznych
2024 23 716,21 1 471,68 5 271,09 89,60 853,73 1 036,77 32 439,07 2025 19 971,96 1 471,68 5 271,09 89,60 836,65 1 037,18 28 678,16 2026 15 906,15 1 471,68 5 271,09 89,60 819,92 1 037,62 24 596,07 2027 11 585,77 1 471,68 5 271,09 89,60 803,52 1 038,11 20 259,78 2028 11 506,40 1 471,68 5 271,09 89,60 787,45 1 038,64 20 164,87 2029 11 431,57 1 471,68 5 271,09 89,60 771,70 1 039,21 20 074,85 2030 11 361,26 1 471,68 5 271,09 89,60 756,27 1 039,82 19 989,72 2031 11 295,49 1 471,68 5 271,09 89,60 741,14 1 040,48 19 909,48
Źródło: Opracowanie własne
Dane zbiorcze zawarte w powyższej tabeli obrazują potencjał energetyczny dla Gminy Janowiec Wielkopolski pochodzący z biomasy. Największy potencjał posiada biomasa ze słomy, a w następnej kolejności, jednak już znacznie niższy potencjał, posiada biomasa z lasów i siana. Wysoki potencjał biomasy ze słomy wynika z dość dużego udziału powierzchni pól uprawnych w strukturze gruntów na terenach wiejskich Gminy Janowiec Wielkopolski. Potencjał ten może stać się bodźcem dla władz lokalnych do propagowania wykorzystywania biomasy jako jednego ze źródeł energii wśród mieszkańców tego obszaru.
9.6. Energia z biogazu
Biogaz rolniczy
Biogazownie stanowią instalacje, które wytwarzają energię cieplną i elektryczną z biogazu powstającego w procesie fermentacji beztlenowej. Mogą być jej poddane wszystkie substraty ulegające biodegradacji. Budowane w Polsce biogazownie rolnicze zazwyczaj dysponują mocą elektryczną i cieplną w przedziale od 0,5 MW do 2,0 MW. Niniejszy rodzaj elektrociepłowni cechuje się szerokim spektrum pozytywnych oddziaływań na otoczenie zarówno przyrodnicze, jak i społeczno-gospodarcze. Jednak w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że biogazownia jest źródłem ekologicznej energii. Jako paliwo wykorzystywane są surowce odnawialne, do których należą głównie rośliny energetyczne, odpady rolnicze pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego. Produkcja energii z ich wykorzystaniem cechuje się niemalże zerowym oddziaływaniem na środowisko w porównaniu do tradycyjnych metod, opartych na takich surowcach jak węgiel czy ropa naftowa.
Biogazownia jest stabilnym i pewnym źródłem energii cieplnej i elektrycznej, gdyż jest ona wytwarzana w trybie ciągłym przez 90% czasu w ciągu roku. Zarówno ilość jak i parametry wytworzonej energii są utrzymywane na stałym poziomie, dzięki czemu zwiększa się bezpieczeństwo energetyczne regionu. Wyprodukowana energia elektryczna
WESTMOR CONSULTING 94 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 w biogazowi jest zazwyczaj sprzedawana operatorowi energetycznemu, lub ewentualnie dostarczana jest bezpośrednio do pobliskich odbiorców. Ponadto biogazownia może współpracować z lokalnymi sieciami cieplnymi i dostarczać tanią energię do celów grzewczych dla budynków użyteczności publicznej, domów lub bloków mieszkalnych.
Na podstawie dostępnych publikacji, szacuje się, że ciepło wyprodukowane przez biogazownię o mocy 1 MW jest w stanie zaspokoić w 100% zapotrzebowanie na c.o. i c.w.u. około 200 domów jednorodzinnych. Ponadto odbiorcami ciepła z biogazowni mogą być zakłady przemysłowe, hodowle zwierząt, suszarnie oraz wszelkie obiekty, które cechują się zapotrzebowaniem na ciepło. Najbardziej efektywne wykorzystanie energii cieplnej ma miejsce w sytuacji, gdy jej odbiorcy znajdują się w niedalekim sąsiedztwie biogazowni (max 1,5 km).
W związku z powyższym biogazownia może więc pełnić rolę lokalnego, ekologicznego źródła prądu i ciepła, które w znacznym stopniu może uniezależnić odbiorców od stale rosnących cen nośników energii. Biogaz o zawartości 65% metanu ma wartość kaloryczną 23 MJ/m3. Po porównaniu do tradycyjnych źródeł energii biogaz okazuje się być dobrym ich zamiennikiem. Dla przykładu jeden metr sześcienny biogazu o wartości opałowej 26 MJ/m3 może zastąpić 0,77 m3 gazu ziemnego lub 1,1kg węgla kamiennego, czy 2 kg drewna.
Biogaz z oczyszczalni ścieków oraz z odpadów komunalnych
Do bezpośredniej produkcji biogazu najlepiej dostosowane są oczyszczalnie biologiczne, które mają zastosowanie w oczyszczalniach ścieków komunalnych. Ponieważ oczyszczalnie ścieków mają stosunkowo wysokie zapotrzebowanie własne zarówno na energię cieplną i elektryczną, energetyczne wykorzystanie biogazu z fermentacji osadów ściekowych jest uzasadnione dla poprawienia rentowności tych usług komunalnych. Pozyskanie biogazu w celu sprzedaży energii jest uzasadnione tylko w większych oczyszczalniach ścieków przyjmujących średnio ponad 8 000-10 000 m3/dobę.
Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, w miejscowości Flantorowo funkcjonuje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o dopuszczalnym przepływie 1 707 m3/dobę.
Tabela 31. Ilość ścieków odprowadzonych do oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Lata 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Objętość 154,4 153 153 167 192 202 183 [dam3/rok]
Źródło: Dane GUS
WESTMOR CONSULTING 95 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Potencjał teoretyczny biogazu z oczyszczalni ścieków oszacowano przy założeniu, że do jego wytworzenia wykorzystane zostaną wszystkie ścieki wpływające do oczyszczalni ścieków. Potencjał ten został przeliczony na jednostki energetyczne i możliwą do uzyskania z tego źródła moc, przyjmując następujące założenia:
sprawność przetwarzania oczyszczalni ścieków wynosi 100%; z 1 000 m3 (1 dam3) wpływających do oczyszczalni ścieków wyłącznie z sektora komunalnego można uzyskać 200 m3 biogazu. wytwarzany w komorach fermentacyjnych oczyszczalni ścieków biogaz charakteryzuje się zawartością metanu wahającą się w przedziale 55 – 65%. Do dalszych obliczeń przyjęto średnią wartość, to jest 60%. wartość opałową biogazu przy 60% zawartości metanu przyjęto na poziomie 23 MJ/m3, co odpowiada 5,5 – 6,5 kWh/m3.
Uwzględniając aktualnie dostępne urządzenia techniczne, jeden metr sześcienny biogazu pozwala na wyprodukowanie:
2,1 kWh energii elektrycznej (przy założonej sprawności układu 33%), 5,4 kWh energii cieplnej (przy założonej sprawności układu 85%), w skojarzonym wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła: 2,1 kWh energii elektrycznej i 2,9 kWh ciepła.
Tabela 32. Potencjał teoretyczny biogazu z oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski
Ilość potencjalnej energii w skojarzeniu Średnioroczna Ilość Ilość Ilość ilość Potencjał potencjalnej potencjalnej potencjalnej Wyszczególnienie odprowadzonych biogazu energii w energii energii Ilość Ilość ścieków w 2014 r. (m3/rok) biogazie elektrycznej cieplnej energii energii (dam3) (GJ/rok) (MWh/rok) (MWh/rok) cieplnej elektrycznej (MWh/rok) (MWh/rok)
Oczyszczalnia ścieków na terenie Gminy 183,0 36 600,00 841,80 384,30 988,20 384,30 530,70 Janowiec Wielkopolski
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS Zgodnie z danymi zawartymi w powyższej tabeli, przy założeniu, że do oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski trafi rocznie około 183,0 dam3 ścieków, potencjał energetyczny z biogazu wynosi 841,80 GJ/rok. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy w kolejnych latach spowoduje wzrost ilości odprowadzanych do oczyszczalni ścieków, a co za tym idzie wzrost ilości potencjalnej energii w biogazie.
WESTMOR CONSULTING 96 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
W zakresie pozyskania biogazu z odpadów komunalnych, ze względu na brak składowiska odpadów lub instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych na terenie Gminy, nie ma obecnie technicznych możliwości pozyskania biogazu z odpadów komunalnych. Obecnie odpady z terenu Gminy transportowane są na komunalne składowisko odpadów w Wawrzynkach, znajdujące się na terenie gminy Żnin.
Obecnie na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski nie funkcjonuje żadna biogazownia i w najbliższym czasie nie jest planowana jej budowa.
10. Prognoza zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i gaz
10.1. Prognoza zapotrzebowania na ciepło Dynamika wzrostu zapotrzebowania na moc i energię cieplną ma ścisły związek z dynamiką rozwoju ludności i jej dążenia do poprawy warunków funkcjonowania, co pociąga za sobą rozwój budownictwa mieszkaniowego, usługowego i przemysłu w mieście. Z informacji pozyskanych z Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim wynika, że Gmina dysponuje terenami dla rozwoju mieszkalnictwa jednorodzinnego, przy czym nie przewiduje się znacznego przyrostu liczby mieszkańców. Ponadto nie przewiduje się również wyraźnego zainteresowania wśród zewnętrznych inwestorów. Mimo tego, Gmina dysponuje terenami dla rozwoju aktywizacji gospodarczej.
Prognoza liczby mieszkańców Gminy, sporządzona w oparciu o prognozę GUS dla obszarów wiejskich oraz miejskich województwa kujawsko - pomorskiego, wskazuje iż przyrost liczby ludności w Gminie będzie ujemny. Pomimo tego, nowe mieszkania będą nadal powstawały w Gminie, m.in. dla poprawy aktualnych warunków mieszkaniowych jej mieszkańców. Wzrost liczby mieszkań w kolejnych latach będzie również spowodowany tym, że coraz więcej młodych rodzin decyduje się na „wyprowadzkę z rodzinnego domu” i budowę własnego domu w celu uniezależnienia i usamodzielnienia.
Prognozę liczby i powierzchni mieszkań na terenie Gminy prezentują tabele 31 i 32.
Tabela 33. Prognoza liczby mieszkań w gminie wg okresu budowy [szt.]
przed 1918 - 1945 - 1971 - 1979 - 1989 - lata po 2002 razem 1918 1944 1970 1978 1988 2002 2016 600 373 598 444 289 199 161 2 664 2017 600 373 598 444 289 199 168 2 671 2018 600 373 598 444 289 199 175 2 678 2019 600 373 598 444 289 199 182 2 685 2020 600 373 598 444 289 199 189 2 692 2021 600 373 598 444 289 199 196 2 699 2022 600 373 598 444 289 199 203 2 706
WESTMOR CONSULTING 97 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
przed 1918 - 1945 - 1971 - 1979 - 1989 - lata po 2002 razem 1918 1944 1970 1978 1988 2002 2023 600 373 598 444 289 199 210 2 713 2024 600 373 598 444 289 199 217 2 720 2025 600 373 598 444 289 199 224 2 727 2026 600 373 598 444 289 199 231 2 734 2027 600 373 598 444 289 199 238 2 741 2028 600 373 598 444 289 199 245 2 748 2029 600 373 598 444 289 199 252 2 755 2030 600 373 598 444 289 199 259 2 762 2031 600 373 598 444 289 199 266 2 769
Źródło: Opracowanie własne
Tabela 34. Prognoza powierzchni użytkowej mieszkań [m2]
przed 1918 - 1945 - 1971 - 1979 - 1989 - lata po 2002 razem 1918 1944 1970 1978 1988 2002 2016 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 217 452 412 813 2017 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 218 023 413 384 2018 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 218 593 413 954 2019 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 219 164 414 525 2020 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 219 734 415 095 2021 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 220 305 415 666 2022 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 220 876 416 237 2023 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 221 446 416 807 2024 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 222 017 417 378 2025 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 222 587 417 948 2026 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 223 158 418 519 2027 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 223 728 419 089 2028 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 224 299 419 660 2029 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 224 870 420 231 2030 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 225 440 420 801 2031 41 167 25 627 42 943 31 374 33 665 20 585 226 011 421 372
Źródło: Opracowanie własne Z punktu widzenia odbiorców ciepła pożądane są działania zmierzające do obniżenia zużycia ciepła, które w Polsce jest wyższe niż w krajach rozwiniętych. W warunkach klimatu Polski można przyjąć, że budynek jest ciepły, jeżeli zużywa na ogrzewanie ok. 30 - 40 kWh/m3 energii w ciągu sezonu grzewczego. Na terenie Gminy działania termomodernizacyjne przeprowadzane są w zakresie dostosowanym do możliwości finansowych mieszkańców. Przyjęcie Ustawy termomodernizacyjnej obejmującej program kredytowania takich przedsięwzięć pozwoliło na ożywienie tempa prac. Opłacalność i zakres termomodernizacji
WESTMOR CONSULTING 98 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 zwłaszcza w przypadku budownictwa wielorodzinnego, powinny być określone w audycie energetycznym, który jest podstawą do udzielenia kredytu. Praktyka wskazuje, że najlepsze efekty oszczędzania energii w budynkach uzyskuje się poprzez ocieplenie stropodachów, ścian zewnętrznych i stropów piwnic, wraz z regulacją i automatyką systemu grzewczego budynku. Wymianę okien i drzwi na nowe o zwiększonej izolacyjności cieplnej i szczelności dokonywane jest, gdy stare są w złym stanie technicznym. Opłacalny zakres termorenowacji musi określić audyt energetyczny w oparciu o ocenę kosztów i oszczędności poszczególnych elementów działań termomodernizacyjnych. Według wstępnych oszacowań stopień termomodernizacji zasobów mieszkaniowych Gminy nie przekracza kilkudziesięciu procent.
W horyzoncie roku 2031 przewiduje się dalsze prace termomodernizacyjne, mające na celu również poprawienie standardu życia mieszkańców. W związku ze wzrastającymi kosztami ogrzewania budynków mieszkalnych, obserwowane jest coraz większe zainteresowanie wykonaniem prac termomodernizacyjnych. Założono zatem stopniowe wykonywanie prac termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach mieszkalnych na terenie Gminy. Po wykonaniu usprawnień termomodernizacyjnych zakłada się, że przegrody termomodernizowanych budynków będą spełniały wymogi w zakresie współczynnika przenikania ciepła U, co zapewni zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło średnio o 30%. Spodziewany efekt zabiegów termomodernizacyjnych, to zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną w docieplonych budynkach rzędu 15,10%.
Prognozowane zmiany zapotrzebowania energii cieplnej wskutek opisanych wyżej czynników do roku 2031 przedstawiono w kolejnych tabelach.
Tabela 35. Planowane efekty działań termomodernizacyjnych - budynki mieszkalne wg okresu budowy
WESTMOR CONSULTING 99 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
WESTMOR CONSULTING 100 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Źródło: Opracowanie własne
Powyższe tabele przedstawiają planowane efekty działań termomodernizacyjnych w latach 2016-2031 dla budynków mieszkalnych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski wg okresu budowy. Wykonanie usprawnień termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych na terenie Gminy w zakresie wskazanym w powyższych tabelach pozwoli na ograniczenie zapotrzebowania na ciepło w latach 2016 – 2031 o 15,19% w stosunku do stanu obecnego.
Tabela 36. Zapotrzebowanie na ciepło – gospodarstwa domowe
Zużycie energii Zużycie energii Zużycie energii cieplnej cieplnej do cieplnej podczas Łączne zużycie do ogrzewania wytwarzania Lata przygotowania energii cieplnej pomieszczeń ciepłej wody posiłków [GJ/rok] [GJ/rok] użytkowej [GJ/rok] [GJ/rok] 2016 279 778,93 36 605,80 10 473,89 326 858,62 2017 276 900,07 36 532,69 10 501,49 323 934,25 2018 274 030,20 36 456,43 10 529,08 321 015,71 2019 271 168,59 36 378,04 10 556,68 318 103,31 2020 268 314,57 36 295,46 10 584,27 315 194,30 2021 265 467,58 36 208,71 10 611,86 312 288,15 2022 262 627,08 36 114,66 10 639,46 309 381,20 2023 259 792,59 36 015,96 10 667,05 306 475,59 2024 256 963,68 35 909,97 10 694,65 303 568,30 2025 254 139,97 35 797,24 10 722,24 300 659,45 2026 251 321,10 35 677,76 10 749,83 297 748,69 2027 248 506,74 35 550,51 10 777,43 294 834,68 2028 245 696,61 35 417,58 10 805,02 291 919,21 2029 242 890,42 35 277,40 10 832,62 289 000,44 2030 240 087,95 35 129,96 10 860,21 286 078,11
WESTMOR CONSULTING 101 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
2031 237 288,95 34 975,28 10 887,80 283 152,03
Źródło: Opracowanie własne
Na zapotrzebowanie na ciepło gospodarstw domowych oprócz ogrzewania pomieszczeń wchodzi również zużycie energii cieplnej do wytwarzania ciepłej wody użytkowej oraz zużycie energii cieplnej podczas przygotowania posiłków. Planowane prace termomodernizacyjne niniejszych gospodarstw domowych znacząco wpłyną na ograniczenie w poszczególnych latach zużycia ciepła na ogrzewanie pomieszczeń, co znajdzie również odzwierciedlenie w łącznym zużyciu energii cieplnej w GJ.
Poniżej przedstawiono zapotrzebowanie na ciepło w odniesieniu do budynków użyteczności publicznej i podmiotów gospodarczych na terenie Gminy.
Tabela 37. Zapotrzebowanie na ciepło - budynki użyteczności publicznej oraz podmioty gospodarcze
Budynki użyteczności publicznej Lata Zakłady przemysłowe [GJ/rok] [GJ/rok]
2016 5 951,84 28 996,73 2017 5 827,85 28 392,64 2018 5 703,85 27 788,54 2019 5 579,85 27 184,44 2020 5 455,85 26 580,34 2021 5 331,86 25 976,24 2022 5 207,86 25 372,14 2023 5 083,86 24 768,04 2024 4 959,87 24 163,95 2025 4 835,87 23 559,85 2026 4 711,87 22 955,75 2027 4 587,88 22 351,65 2028 4 463,88 21 747,55 2029 4 339,88 21 143,45 2030 4 215,89 20 539,35 2031 4 091,89 19 935,26
Źródło: Opracowanie własne
Planowana termomodernizacja budynków użyteczności publicznej umożliwi finalne ograniczenie zapotrzebowanie na ciepło o ok. 31,25% w stosunku do stanu obecnego.
Zapotrzebowanie na ciepło dla podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie Gminy określono na podstawie danych o obecnym zużyciu paliw energetycznych. W rezultacie
WESTMOR CONSULTING 102 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 zapotrzebowanie to może być nieco wyższe. W rezultacie, wprowadzenie usprawnień w lokalnych podmiotach gospodarczych pozwoli na ograniczenie zużycia ciepła o ok. 31,25 %.
W tabeli 36 przedstawiono łączne zapotrzebowanie na ciepło budynków na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski.
Tabela 38. Łączne prognozowane zapotrzebowanie na energię cieplną
Łączne prognozowane zużycie energii cieplnej Lata GJ/rok MWh/rok 2016 361 807,20 100 220,59 2017 358 154,73 99 208,86 2018 354 508,10 98 198,74 2019 350 867,60 97 190,32
2020 347 230,50 96 182,85
2021 343 596,25 95 176,16 2022 339 961,20 94 169,25 2023 336 327,50 93 162,72 2024 332 692,11 92 155,71 2025 329 055,17 91 148,28 2026 325 416,32 90 140,32 2027 321 774,21 89 131,46 2028 318 130,64 88 122,19 2029 314 483,77 87 112,01 2030 310 833,36 86 100,84 2031 307 179,17 85 088,63
Źródło: Opracowanie własne
Z powyższych danych wynika, iż w roku 2031 w porównaniu z rokiem 2016 łączne prognozowane zużycie energii cieplnej [GJ] na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski zmaleje o 15,10%. Sytuacja ta jest odzwierciedleniem zaplanowanych prac termodernizacyjnych budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej, a także wprowadzonych usprawnień w lokalnych podmiotach gospodarczych w zakresie zużywanej energii.
10.2. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną Na podstawie prognozy liczby ludności na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski sporządzono kalkulację w zakresie zapotrzebowania na energię elektryczną wśród odbiorców indywidualnych.
WESTMOR CONSULTING 103 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Założono, że wzrost zapotrzebowania na energię spowodowany większym wykorzystaniem sprzętów elektrycznych w gospodarstwach domowych będzie zrównoważony poprzez coraz powszechniejsze stosowanie energooszczędnego sprzętu RTV i AGD. Ponadto wzrastające koszty energii elektrycznej mobilizują do oszczędnego zużycia energii i stosowanie energooszczędnych rozwiązań w gospodarstwach domowych.
Tabela 39. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną – odbiorcy indywidualni
budynki mieszkalne [MWh/rok] lata na wsi w mieście OGÓŁEM 2016 3 649,09 2 807,69 6 456,78 2017 3 652,16 2 791,73 6 443,88 2018 3 655,14 2 775,29 6 430,43 2019 3 658,12 2 758,48 6 416,61 2020 3 660,93 2 741,11 6 402,04 2021 3 663,37 2 723,37 6 386,74 2022 3 665,18 2 704,97 6 370,15 2023 3 666,44 2 686,30 6 352,74 2024 3 666,98 2 667,06 6 334,04 2025 3 666,80 2 647,36 6 314,16 2026 3 665,90 2 627,19 6 293,09 2027 3 664,09 2 606,55 6 270,64 2028 3 661,56 2 585,63 6 247,19 2029 3 658,12 2 564,34 6 222,47 2030 3 653,88 2 542,58 6 196,46 2031 3 648,72 2 520,45 6 169,18
Źródło: Opracowanie własne
Poniższa tabela prezentuje prognozę zużycia energii elektrycznej na potrzeby budynków użyteczności publicznej, oświetlenia ulicznego oraz przemysłu i usług na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2016-2031.
10.3. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny
W związku z ty, iż Gmina Janowiec Wielkopolski nie jest zgazyfikowana, nie sporządzono prognozy zapotrzebowania na gaz ziemny.
11. Stan zanieczyszczenia środowiska gminnego
Głównymi problemami dotykającymi zarówno Gminy Janowiec Wielkopolski, jak i jej okolice jest znaczna emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego. Największe zagrożenie niesie ze sobą emisja pyłu i substancji smołowych czyli sadzy.
WESTMOR CONSULTING 104 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze jest bardzo skomplikowany i nie zawsze w sposób właściwy można określić strefy jej skażenia. Jest jednak pewne, że jakość powietrza w jednym rejonie jest ściśle uzależniona od zanieczyszczeń na innych obszarach. Zanieczyszczenia bowiem, w określonych warunkach transportowane są na dalekie odległości wpływając bezpośrednio na stan jakości powietrza na tych terenach (duży udział w ogólnym tle zanieczyszczeń).
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy janowiec Wielkopolski są:
1. źródła komunalno – bytowe: kotłownie lokalne, indywidualne paleniska domowe, emitory z obiektów użyteczności publicznej. Mają one znaczący wpływ na lokalny stan zanieczyszczenia powietrza, gdyż są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Emitują najczęściej zanieczyszczenia pyłowe i gazowe; 2. źródła transportowe, w których emisja zanieczyszczeń następuje na niskiej wysokości, tworząc niską emisję. Główne zanieczyszczenia to: węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla, pyły, związki ołowiu, tlenki siarki; 3. pylenie wtórne z odsłoniętej powierzchni terenu; 4. zanieczyszczenia allochtoniczne, napływające spoza terenu Miasta, zgodnie z dominującym kierunkiem wiatru.
Jednym z największych źródeł zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski jest tzw. „niska emisja”, czyli emisja pochodząca ze źródeł o wysokości nieprzekraczającej kilkunastu metrów wysokości. Zjawisko to jest obserwowalne na terenach zwartej zabudowy, charakteryzującej się brakiem możliwości przewietrzania. Elementem składowym „niskiej emisji” są zanieczyszczenia emitowane podczas ogrzewania budynków mieszkalnych. Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje, w których występuje opalanie węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń.
Rzeczywista emisja zanieczyszczeń z jednego źródła może się różnić w zależności od: spalania węgla o różnej kaloryczności; opalania mieszkań drewnem; spalanie w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych).
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na obszarze Gminy są kotłownie osiedlowe, lokalne kotłownie przy obiektach produkcyjnych i indywidualne paleniska domowe. Wszystkie te źródła stanowią obecnie coraz mniejsze zagrożenie dla czystości powietrza, ponieważ w ostatnich latach kotłownie węglowe zostają sukcesywnie zastępowane przez kotły olejowe.
WESTMOR CONSULTING 105 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Niewątpliwym problemem jest jednak nagminne spalanie w domowych piecach paliw niskiej jakości, a także odpadów, w tym tworzyw sztucznych, gumy i tekstyliów. W związku z tym do atmosfery przedostają się duże ilości sadzy, węglowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi związków chemicznych. To niekorzystne zjawisko nasila się szczególnie w okresie grzewczym, co może powodować wyraźne okresowe pogorszenie stanu sanitarnego powietrza na terenach zasiedlonych i w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Ta sytuacja jest szczególnie uciążliwa także dla mieszkańców terenów o słabych warunkach przewietrzania.
Z punktu widzenia higieny atmosfery, sytuacja w Gminie Janowiec Wielkopolski przedstawia się na ogół korzystnie, głównie ze względu na brak przemysłu, który byłby źródłem generowania związków zanieczyszczających powietrze atmosferyczne. Uciążliwości mają charakter głównie lokalny i na ogół nie wykraczają poza granice własności obiektów.
Kolejnym źródłem zanieczyszczeń powietrza na opisywanym terenie są środki komunikacyjne. Największe zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodzącymi ze spalania paliw w silnikach pojazdów zdiagnozowano przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu, biegnących przez obszary o zwartej zabudowie. Główną przyczyną nadmiernej emisji zanieczyszczeń ze środków transportu jest przede wszystkim ich zły stan techniczny, nieodpowiednia eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu, a także zbyt mała przepustowość dróg lokalnych. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych są drogi krajowe, a w dalszej kolejności drogi wojewódzkie oraz drogi powiatowe. Istotne znaczenie ma płynność ruchu, dlatego w celu ograniczenia zanieczyszczeń powietrza spowodowanego ruchem samochodowym przeprowadza się modernizacje, remonty i przebudowy dróg. W miarę posiadanych środków finansowych Gmina realizuje zadania związane z modernizacjami dróg zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym. Modernizacja dróg gminnych przeprowadzana jest celem uzyskania lepszych parametrów akustycznych dróg. Na tych obszarach Gminy, gdzie występuje ruch samochodowy na poziomie lokalnym, problem związany z zanieczyszczeniami komunikacyjnymi ma znaczenie marginalne.
W tabeli 40 przedstawiono podstawowe informacje na temat emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych znajdujących się na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego oraz powiatu żnińskiego.
WESTMOR CONSULTING 106 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Tabela 40. Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego oraz powiatu żnińskiego w latach 2008-2014 r.
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Jednostka terytorialna t/r t/r t/r t/r t/r t/r t/r Emisja zanieczyszczeń pyłowych
Woj. kujawsko-pomorskie 5 188 4 539 4 326 4 073 3 886 3 384 3 752
Powiat żniński 180 133 107 179 173 133 143
Udział % zanieczyszczeń gazowych powiatu żnińskiego w stosunku do 3,47% 2,93% 2,47% 4,39% 4,45% 3,93% 3,81% woj. kujawsko- pomorskiego
Emisja zanieczyszczeń gazowych
Woj. kujawsko-pomorskie 6 966 372 6 766 934 6 998 979 7 033 523 8 456 423 7 938 915 8 102 409
Powiat żniński 1 240 298 1 116 293 1 352 237 1 454 439 1 321 194 1 212 400 1 378 679
Udział % zanieczyszczeń gazowych powiatu żnińskiego w stosunku do 17,80% 16,50% 19,32% 20,68% 15,62% 15,27% 17,02% woj. kujawsko- pomorskiego
Źródło: Dane GUS Analizując dane zawarte w powyższej tabeli możemy zauważyć, że na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2008 – 2014 następowały wahania ilości zanieczyszczeń gazowych emitowanych do środowiska. Ostatecznie porównując rok 2014 z rokiem 2008, nastąpił ogólny wzrost zanieczyszczenia gazowego na terenie województwa kujawsko- pomorskiego o 16,31%. Jednocześnie można zaobserwować, że ilość dostających się do powietrza zanieczyszczeń gazowych na terenie powiatu żnińskiego również ulegała wahaniom, ale ostatecznie w latach 2008-2014 uległa zwiększeniu o 11,16%. Należy ponadto zauważyć, że udział procentowy zanieczyszczeń gazowych na terenie powiatu w stosunku do zanieczyszczeń gazowych całego województwa kujawsko-pomorskiego stanowił 17,02%.
Biorąc pod uwagę zanieczyszczenia pyłowe, to w odniesieniu do województwa kujawsko- pomorskiego, wielkość ich emisji spadła aż o 27,68%, a analizując ilość tych zanieczyszczeń w powiecie żnińskim widać, że ulegały one wahaniom podobnie jak zanieczyszczenia gazowe. Jednakże w okresie 2008-2014 ilość zanieczyszczeń pyłowych na tym terenie spadła o 20,56% i w 2014 r. stanowiła 3,81% całości zanieczyszczeń pyłowych województwa kujawsko-pomorskiego.
Monitoring powietrza na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Kompleksowe pomiary prowadzone przez
WESTMOR CONSULTING 107 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 tą instytucję obejmują obszary wszystkich powiatów na terenie województwa. W związku z powyższym, aby scharakteryzować stan aktualny w zakresie jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski odniesiono się do „Rocznej oceny jakości powietrza województwa kujawsko-pomorskiego za rok 2015” sporządzonej przez WIOŚ w układzie stref. Biorąc pod uwagę, że Gmina Janowiec Wielkopolski wchodzi w skład strefy kujawsko-pomorskiej, w tabeli 41 przedstawiono wyniki uzyskane dla tej strefy w 2015 roku.
Tabela 41. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia wg jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru Nazwa Kod całej strefy strefy strefy SO2 NO2 CO C6H6 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P O3 Strefa kujawsko- PL0404 A A A A C C A A A A C A pomorska
Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w województwie kujawsko-pomorskim. Raport za rok 2015”. Uwagi: W zależności od analizy stężeń w danej strefie można wydzielić następujące klasy stref: klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe,
klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji,
klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych.
Zidentyfikowany powyżej stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego strefy kujawsko- pomorskiej, a tym samym położonej na jej terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, stanowi świadectwo dość dobrego stanu powietrza atmosferycznego na niniejszym obszarze.
Stężenia na terenie strefy kujawsko-pomorskiej zanieczyszczeń tj. SO2, NO2, C6H6, CO, O3 oraz metali: Pb, Cd, Ni, As nie przekraczały wartości dopuszczalnych, dlatego tez klasą wynikową dla wymienionych zanieczyszczeń jest klasa A.
Z danych zestawionych w powyższej tabeli wynika, iż poziomy stężeń pyłu PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piranu kształtowały się powyżej poziomu dopuszczalnego, co zadecydowało o klasyfikacji wynikowej C dla tych zanieczyszczeń. Najwyższe stężenia BaP zanotowano na terenach, gdzie emisja niska z indywidualnego ogrzewania budynków jest dominująca. W sezonie grzewczym wielkości stężeń BaP były bardzo wysokie, natomiast w okresie letnim niskie. Najwyższy poziom stężeń benzo/a/piranu odnotowywany w okresie grzewczym dodatkowo uzasadnia konieczność wdrażania na terenie województwa, a więc i Gminy Janowiec Wielkopolski nowych rozwiązań mających na celu racjonalizację wykorzystania
WESTMOR CONSULTING 108 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 energii oraz promowanie wykorzystania źródeł odnawialnych.
Zgodnie z Aktualizacją Programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu, dominującym typem źródeł emisji pyłu zawieszonego PM10 jest emisja powierzchniowa, która w 2014 roku stanowiła 53% emisji ze strefy. Emisja liniowa stanowiła 21%, natomiast emisja punktowa – 18% łącznej emisji. Najmniej, bo 8% emisji pyłu zawieszonego pochodziła z rolnictwa.
Wykres 14. Udział procentowy emisji pyłu zawieszonego PM10 poszczególnych typów w emisji całkowitej ze strefy kujawsko-pomorskiej w 2014 r.
Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu – aktualizacja
WESTMOR CONSULTING 109 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Rysunek 16. Emisja pyłu zawieszonego PM10 z terenu strefy kujawsko-pomorskiej w 2014 r.
Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu – aktualizacja
WESTMOR CONSULTING 110 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
12. Współpraca z innymi gminami w zakresie gospodarki energetycznej Gmina Janowiec Wielkopolski sąsiaduje z następującymi gminami: Żnin, Rogowo, Damasławek, Mieleszyn i Mieścisko.
Tabela 42. Charakterystyka energetyczna gmin sąsiednich Gminy Janowiec Wielkopolski
Gmina Żnin na terenie Gminy funkcjonuje sieć gazowa, Gmina nie posiada koncepcji gazyfikacji, w przyszłości planowana jest rozbudowa gazociągu Jadowniki Rycerskie – kawerny w Mogilnie, rozbudowa Sieć gazowa gazociągu Barcin- Żnin o długości ok. 15,0 km, budowa gazociągu w Żninie w ciągu ul. Kasztanowej o długości ok. 1,0 km, budowa gazociągu w Żninie w ciągu ulic Podgórnej i Spacerowej o długości ok. 1,0 km – dokładny termin realizacji powyższych działań nie został jeszcze ustalony; obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy nie są wyposażone w instalacje solarne, w kolejnych latach nie zaplanowano montażu systemów solarnych na obiektach użyteczności publicznej, budynki mieszkalne na terenie Gminy są wyposażone w instalacje solarne, występuje zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii wśród mieszkańców, w kolejnych latach planowana jest wymiana systemów ogrzewania budynków użyteczności publicznej, na terenie Gminy występują farmy wiatrowe: 5 wiatraków, Odnawialne źródła energii w tym 4 o mocy 2,0 MW oraz 1 wiatrak o mocy 0,86 MW, Gmina posiada koncepcję lokalizacji elektrowni wiatrowych, w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Gmina nie uwzględniła terenów pod budowę farm wiatrowych, do UM w Żninie zgłosiły się podmioty zainteresowane stworzeniem farm wiatrowych na terenie Gminy, na terenie Gminy nie funkcjonuje elektrownia wodna, ponadto nie występują warunki do jej utworzenia, na terenie Gminy wykorzystywane są pompy ciepła; na terenie Gminy występuje sieć ciepłownicza, którą Sieć ciepłownicza zarządza VEOLIA; Biogazownia na terenie Gminy nie występuje biogazownia; Uprawa roślin energetycznych brak Współpraca z Gminą Janowiec Gmina Żnin wykazała chęć współpracy z Gminą Janowiec Wielkopolski w zakresie Wielkopolski gospodarki energetycznej Projekt założeń do planu Gmina posiada uchwalony Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe elektryczną i paliwa gazowe opracowany w 2012 r.
WESTMOR CONSULTING 111 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Gmina Rogowo na terenie Gminy nie funkcjonuje sieć gazowa, Sieć gazowa Gmina nie posiada koncepcji gazyfikacji, w przyszłości nie planuje się rozbudowy sieci gazowej; obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy nie są wyposażone w instalacje solarne, w kolejnych latach nie zaplanowano montażu systemów solarnych na obiektach użyteczności publicznej; budynki mieszkalne na terenie Gminy nie są wyposażone w instalacje solarne; występuje zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii wśród mieszkańców Gminy, w kolejnych latach nie zaplanowano wymiany systemów ogrzewania budynków użyteczności publicznej; Odnawialne źródła energii na terenie Gminy nie występują farmy wiatrowe, Gmina nie posiada koncepcji lokalizacji elektrowni wiatrowych, na terenie Gminy są podmioty zainteresowane stworzeniem farm wiatrowych, w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz Miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Gmina nie uwzględniła terenów pod budowę farm wiatrowych; na terenie Gminy nie funkcjonuje elektrownia wodna i nie występują korzystne warunki do ich tworzenia; na terenie Gminy nie są wykorzystywane pompy ciepła; na terenie Gminy występuje sieć ciepłownicza, którą Sieć ciepłownicza zarządza Spółdzielnia Lokatorsko-Własnościowa „ZŁOTNIKI” w Złotnikach; Biogazownia na terenie Gminy nie występuje biogazownia; na terenie Gminy, w miejscowości Skórki na powierzchni 25 Uprawa roślin energetycznych ha istnieją uprawy roślin energetycznych; Współpraca z Gminą Janowiec chęć współpracy z Gminą Janowiec Wielkopolski Wielkopolski w zakresie w zakresie wspólnego wyłonienia dostawcy energii gospodarki energetycznej elektrycznej; Projekt założeń do planu Gmina posiada opracowany Projekt założeń. zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gmina Damasławek terenie Gminy nie funkcjonuje sieć gazowa, Sieć gazowa Gmina nie posiada koncepcji gazyfikacji jej terenu, w kolejnych latach nie planuje się rozbudowy sieci gazowej; obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy nie są wyposażone w instalacje solarne, w kolejnych latach nie przewidziano montażu systemów solarnych na obiektach użyteczności publicznej, Odnawialne źródła energii budynki mieszkalne na terenie Gminy są wyposażone w instalacje solarne, występuje zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii wśród mieszkańców Gminy, w kolejnych latach zaplanowano wymianę systemów
WESTMOR CONSULTING 112 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
ogrzewania budynków użyteczności publicznej, na terenie Gminy nie występują farmy wiatrowe, Gmina nie posiada koncepcji lokalizacji elektrowni wiatrowych, w Studium zagospodarowania przestrzennego oraz w Miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Gmina uwzględniła tereny pod budowę farm wiatrowych, do Gminy nie zgłosiły się podmioty zainteresowane stworzeniem farm wiatrowych, na terenie Gminy nie funkcjonuje elektrownia wodna i występują korzystne warunki do ich tworzenia, na terenie Gminy nie są wykorzystywane pompy ciepła; na terenie Gminy funkcjonuje sieć ciepłownicza, którą Sieć ciepłownicza zarządza ZSP Damasławek; brak biogazowni, przy czym na lata 2016-2020 planowana jest budowa biogazowni rolniczych w miejscowościach Biogazownia Niemczyn i Wiśniewko, produkty biogazowni będą wykorzystywane na własne potrzeby technologiczne; Uprawa roślin energetycznych brak Projekt założeń do planu Gmina posiada Projekt założeń, uchwalony uchwałą Rady zaopatrzenia w ciepło, energię Gminy z dnia 27 lipca 2012 r. Obecnie Gmina Damasławek elektryczną i paliwa gazowe jest na etapie aktualizacji ww. dokumentu. Gmina Mieleszyn na terenie Gminy nie funkcjonuje sieć gazowa, Sieć gazowa Gmina posiada koncepcję gazyfikacji w latach 2017-2018 planuje budowę sieci gazowej w miejscowości Karniszewo i Mieleszyn; obecnie brak jest instalacji solarnych na budynkach użyteczności publicznej i w kolejnych latach nie zaplanowano realizacji podobnych inwestycji, budynki mieszkalne na terenie Gminy wyposażone są częściowo w instalacje solarne, występuje zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii wśród mieszkańców Gminy, w kolejnych latach zaplanowano wymiany systemów ogrzewania w budynkach użyteczności publicznej, Odnawialne źródła energii na terenie Gminy nie występują farmy wiatrowe, ponadto Gmina nie posiada koncepcji lokalizacji farm wiatrowych, w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy nie uwzględniono terenów pod budowę farm wiatrowych; do Gminy zgłosiły się podmioty zainteresowane stworzeniem farm wiatrowych, na terenie Gminy nie funkcjonuje elektrownia wodna i występują korzystne warunki do ich tworzenia, na terenie Gminy nie są wykorzystywane pompy ciepła; Sieć ciepłownicza na terenie Gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza; Biogazownia brak na terenie Gminy, w miejscowości Popowo-Ignacewo na Uprawa roślin energetycznych powierzchni 36 ha istnieją uprawy wierzby energetycznej;
WESTMOR CONSULTING 113 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Współpraca z Gminą Janowiec Gmina Mieleszyn nie wyklucza współpracy z Gminą Wielkopolski w zakresie Janowiec Wielkopolski; gospodarki energetycznej Projekt założeń do planu brak zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gmina Mieścisko funkcjonuje sieć gazowa, Sieć gazowa Gmina w przyszłości nie planuje rozbudowy sieci gazowej; obecnie brak jest instalacji solarnych na budynkach użyteczności publicznej, przy czym w kolejnych latach zaplanowano ich montaż, część budynków mieszkalnych na terenie Gminy wyposażona jest w instalacje solarne, występuje zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii wśród mieszkańców Gminy, w kolejnych latach nie zaplanowano wymiany systemów ogrzewania w budynkach użyteczności publicznej, na terenie Gminy występują farmy wiatrowe – 3 turbiny Odnawialne źródła energii o mocy 6 MW, Gmina nie posiada koncepcji lokalizacji farm wiatrowych, w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy uwzględniono tereny pod budowę farm wiatrowych; do Gminy zgłosiły się podmioty zainteresowane stworzeniem farm wiatrowych, na terenie Gminy nie funkcjonuje elektrownia wodna, ale występują korzystne warunki do ich tworzenia, na terenie Gminy są wykorzystywane pompy ciepła; Sieć ciepłownicza na terenie Gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza, Biogazownia brak w obrębie geodezyjnym Mieścisko na powierzchni ok. 5 ha Uprawa roślin energetycznych istnieje uprawa wierzby energetycznej Współpraca z Gminą Janowiec Gmina jest zainteresowana współpracą z Gminą Janowiec Wielkopolski w zakresie Wielkopolski gospodarki energetycznej Projekt założeń do planu Gmina posiada Projekt założeń do planu zaopatrzenia zaopatrzenia w ciepło, energię w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; elektryczną i paliwa gazowe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet z gmin sąsiednich
Zaopatrzenie w ciepło
Analizując możliwości bezpośredniego zaopatrzenia w ciepło Gminy Janowiec Wielkopolski z gminami sąsiednimi, należy stwierdzić, że brak jest takich możliwości. Wymiana energii cieplnej pomiędzy wszystkimi sąsiadującymi jednostkami samorządu terytorialnego jest nieuzasadniona techniczno – ekonomicznie ze względu na znaczne oddalenie istniejących ciepłowni oraz potencjalnych odbiorców ciepła zlokalizowanych na obszarach kilku gmin.
WESTMOR CONSULTING 114 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Jednakże współpraca Gminy Janowiec Wielkopolski z sąsiednimi gminami w zakresie gospodarki ciepłowniczej może polegać na wspólnej budowie na obszarze przygranicznym zakładu ciepłowniczego opartego również o energię ze źródeł odnawialnych lub utworzeniu klastra opartego na idei solarów produkujących ciepłą wodę użytkową na terenie kilku sąsiednich gmin.
Zaopatrzenie w energię elektryczną
Na podstawie aktualnych prognoz oraz opracowań dotyczących przewidywanego zużycia energii elektrycznej w Polsce, należy stwierdzić, że zużycie energii elektrycznej będzie systematycznie wzrastać, głównie w gospodarce komunalnej oraz w średnim i drobnym przemyśle. Spadnie natomiast zużycie energii elektrycznej w dużym przemyśle, co jest bezpośrednio związane z restrukturyzacją gospodarki i wprowadzeniem energooszczędnych technologii.
Biorąc pod uwagę fakt, że inwestycje oraz eksploatacja systemów elektroenergetycznych znamionują się zasięgiem regionalnym oraz ponadregionalnym, modernizacja systemów elektroenergetycznych na terenie powiatu żnińskiego wymusza ścisłą współpracę poszczególnych gmin z jego areału.
Decydujące znaczenie w zakresie planowania dostaw energii elektrycznej w analizowanym rejonie ma działające tam przedsiębiorstwo energetyczne, które decyduje o wielkości produkcji energii elektrycznej, również przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii (MEW, elektrownie wiatrowe) oraz o obszarze dystrybucji energii elektrycznej.
Zaopatrzenie w paliwa gazowe
W ramach zaopatrzenia w paliwa gazowe istnieją ograniczone możliwości współpracy i wspólnego działania kilku gmin w ramach modernizacji istniejących oraz budowy nowych odcinków sieci gazowych. Obecnie żadna z gmin sąsiadujących nie jest w pełni zgazyfikowana. Sieć gazowa funkcjonuje na terenie gminy Żnin oraz Mieścisko. Zróżnicowany charakter poszczególnych gmin, rozproszona zabudowa na części terenów oraz zróżnicowane plany w zakresie rozbudowy sieci gazociągowej, decydują o realnych barierach ekonomiczno – kosztowych związanych z budową sieci gazociągowych.
Odnawialne źródła energii
Realizacja założeń Polityki energetycznej Polski do 2030 roku na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski odbywa się poprzez stałe dążenie do wykorzystania niskoemisyjnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej istniejących źródeł ciepła, termomodernizacje budynków przyczyniającą się do zmniejszenia zużycia paliw oraz dążenie do wykorzystania OZE.
Na obszarze Gminy Janowiec Wielkopolski oraz sąsiadujących gmin można wykorzystać
WESTMOR CONSULTING 115 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031 lokalny potencjał istniejących zasobów energii odnawialnej, a mianowicie:
Energii słonecznej: poprzez utworzenie np. klastra opartego na idei solarów produkujących ciepłą wodę użytkową na terenie kilku sąsiednich gmin, farmy fotowoltaicznej zasilającej w energię elektryczną Gminę Janowiec Wielkopolski wraz z wybranymi gminami sąsiednimi oraz wspieranie budowy instalacji solarnych w budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych. Energii wiatrowej: poprzez m.in. budowę farm wiatrowych, zasilających istniejący system elektroenergetyczny; Biomasy: w gminach sąsiadujących znajdują się potencjalne zasoby biomasy (głownie zrębki i odpady drzewne oraz słoma), które mogą być wykorzystane na potrzeby energetyczne gmin; Biogaz: Gmina Janowiec Wielkopolski charakteryzuje się niskim potencjałem produkcji biogazu z oczyszczalni ścieków. W celu wykorzystania tego potencjału, na terenie Gminy mogłaby powstać biogazownia rolnicza, której nadwyżki energii mogłaby być dostarczane na tereny sąsiednich gmin.
W związku z powyższym współpraca samorządów powinna koncentrować się również na wykorzystaniu wysokiego potencjału biogazu, biomasy oraz promowaniu wykorzystania energii słonecznej oraz wiatrowej.
13. Podsumowanie i wnioski
1. Zgodnie z art. 19 ust. 3 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.) Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe powinien zawierać:
ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; zakres współpracy z innymi gminami.
WESTMOR CONSULTING 116 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
Zawartość opracowania „Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2016-2031” odpowiada pod względem redakcyjnym i merytorycznym wymogom Ustawy Prawo energetyczne.
2. Ze względu na przewagę gruntów ornych, tereny wiejskie Gminy mają charakter głównie rolniczy. Natomiast główną funkcją Miasta Janowiec Wielkopolski jest funkcja mieszkaniowo-usługowa z preferowaniem usług dla obsługi zaplecza rolniczego i drobnej wytwórczości z nastawieniem na docelowy rozwój funkcji turystycznej i wypoczynkowej. Gmina Janowiec Wielkopolski ze względu na walory krajobrazowe może stanowić atrakcyjne miejsce do zamieszkania, odpoczynku, a także prowadzenia działalności agroturystycznej. Ponadto brak uciążliwego przemysłu, dostęp do jezior i rzek oraz dogodne połączenie komunikacyjne, umożliwia rozwój turystyki wędrownej, rowerowej, kajakarskiej, żeglarskiej i wędkarskiej. Wszystkie ww. czynniki, przy dobrym wykorzystaniu władz lokalnych mogą skutkować napływem nowych mieszkańców, co będzie skutkowało wzrostem liczby budynków mieszkalnych na terenie Gminy, a także wzrostem zapotrzebowania na ciepło i energię elektryczną. Analizując potencjał energetyczny Gminy należy stwierdzić, że planowane zapotrzebowanie na energię w analizowanym okresie zostanie zaspokojone, nie wywierając jednocześnie nadmiernego negatywnego wpływu na środowisko przyrodnicze.
3. Na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski brak jest centralnej kotłowni zaopatrującej w ciepło. Źródłem ciepła są lokalne kotłownie w spółdzielniach mieszkaniowych w Janowcu Wielkopolskim, Sarbinowie Drugim i Brudzyniu oraz kotłownie lokalne – zakładowe. W zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej kotłownie węglowe są stopniowo zamieniane na paliwa ekologiczne (olej, gaz). Ze względów przestrzenno-funkcjonalnych na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski nie jest planowane budowanie zbiorczych ciepłowni. Brak również planów i prognoz dotyczących powstania takich przedsiębiorstw w przyszłości. Ze względu na rolniczy charakter obszaru Gminy oraz znaczne rozproszenie zabudowy, stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie na ciepło, realizacja przedsięwzięcia związanego z uruchomieniem przedsiębiorstwa ciepłowniczego obsługującego mieszkańców Gminy, byłaby bardzo kosztowne i najprawdopodobniej ekonomicznie nieuzasadniona.
4. Gmina Janowiec Wielkopolski nie jest zgazyfikowana i przez jej teren nie przebiega żaden gazociąg dystrybucyjny. Mieszkańcy w szerokim zakresie stosują gaz butlowy – propan-butan. W chwili obecnej Gmina Janowiec Wielkopolski nie posiada aktualnej koncepcji gazyfikacji jej terenu.
5. Gmina Janowiec Wielkopolski jest zasilana ze stacji elektroenergetycznej 110 kV/SN „Żnin", stanowiącej własność ENEA Operator Sp. z o.o., gdzie następuje transformacja
WESTMOR CONSULTING 117 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
wysokiego napięcia 110 kV na napięcie średnie 15 kV. Transformacja napięcia z 15 kV na 0,4 kV odbywa się w ponad 100 stacjach transformatorowych, rozmieszczonych na obszarze całej Gminy. Na system oświetlenia ulicznego Gminy składa 1 006 punktów świetlnych, których stan oceniany jest jako dobry. W latach 2018-2022 Gmina Janowiec Wielkopolski planuje budowę kolejnych punktów świetlnych oraz modernizację oświetlenia ulicznego.
6. Część budynków użyteczności publicznej oraz mieszkalnych znajdujące się na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski wymaga termomodernizacji. Duża energochłonność budynków wynika z niskiej izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych, a więc ścian, dachów i podłóg. W źle zaizolowanych budynkach, w których zainstalowane są stare, zużyte i niskosprawne instalacje grzewcze pomimo bardzo dużego zużycia ciepła pomieszczenia mogą być niedogrzane. Taka sytuacja nie tylko generuje duże zużycie energii oraz emisje zanieczyszczeń powietrza, ale również generuje wysokie koszty związane z użytkowaniem nośników energii.
7. Na terenie Gminy obserwuje się znikome wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na potrzeby c.o.i c.w.u. Mieszkańcy oraz władze Gminy są jednak zainteresowane odnawialnymi źródłami energii, w związku z czym istnieje możliwość, że budynki na terenie Gminy, w najbliższej przyszłości, zostaną w nie wyposażone. Jednym z głównych alternatywnych źródeł energii na terenie Gminy powinna stanowić energia słoneczna. Preferowanym kierunkiem rozwoju w tym zakresie jest wykorzystanie ogniw fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej na własne potrzeby oraz instalowanie indywidualnych kolektorów na domach mieszkalnych i budynkach użyteczności publicznej, bądź w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Szczególnie latem może być wykorzystywana do podgrzewania wody użytkowej. Pomimo korzystnych warunków, na terenie Gminy nie funkcjonują obecnie żadne małe elektrownie wodne. Nie funkcjonuje również biogazownia.
8. W zakresie przedsięwzięć związanych z racjonalizacją użytkowania ciepła oraz energii elektrycznej w obiektach należących do Gminy, budynkach mieszkalnych oraz innych budynkach należących do podmiotów gospodarczych zaleca się:
o popularyzowanie wśród indywidualnych mieszkańców działań mających na celu ograniczenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych oraz informowanie ich o możliwościach współfinansowania przedsięwzięć ze źródeł zewnętrznych,
o głęboką termomodernizację w budynkach należących do Gminy tj. ocieplenie przegród zewnętrznych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, montaż zaworów termostatycznych, modernizację źródeł ciepła. Zgodnie z ustawą z dnia 21 listopada
WESTMOR CONSULTING 118 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów, przedsięwzięcia termomodernizacyjne to przedsięwzięcia, których przedmiotem jest:
a. ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych,
b. ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków,
c. wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a,
d. całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji;
9. W zakresie rozwoju energetyki odnawialnej na terenie Gminy proponuje się:
o wykorzystanie istniejącego potencjału energetycznego biomasy na miejscu w gospodarstwach rolnych lub innych podmiotach zajmujących się przeróbką drewna, o montaż instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej, o zastosowanie pomp ciepła w budynkach użyteczności publicznej, budynkach mieszkalnych, budynkach handlowo – usługowych.
WESTMOR CONSULTING 119 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
14. Spis tabel TABELA 1. STRUKTURA ZAGOSPODAROWANIA GRUNTÓW GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W 2015 R...... 22 TABELA 2. PODMIOTY GOSPODARZE NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008 – 2014 . 23 TABELA 3. STAN I STRUKTURA BEZROBOCIA NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008- 2014 ...... 25 TABELA 4. LICZBA LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 ...... 26 TABELA 5. LICZBA LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI (STAN NA DZIEŃ 31.12.2015 R.) 27 TABELA 6. LICZBA LUDNOŚCI GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W LATACH 2008–2014 ...... 27 TABELA 7. POZIOM PRZYROSTU NATURALNEGO W NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 ...... 30 TABELA 8. MIGRACJE NA POBYT STAŁY W GMINIE JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 ...... 30 TABELA 9. PROGNOZA LICZBY LUDNOŚCI GMINY MIEJSKO-WIEJSKIEJ JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 31 TABELA 10. PROGNOZA LICZBY GOSPODARSTW DOMOWYCH NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI .. 32 TABELA 11. WIELOLETNIE TEMPERATURY ŚREDNIOMIESIĘCZNE [TE(M)], LICZBA DNI OGRZEWANIA [LD(M)] ORAZ LICZBA STOPNIODNI Q(M) DLA TEMPERATURY WEWNĘTRZNEJ 200 C ...... 38 TABELA 12. PODZIAŁ BUDYNKÓW ZE WZGLĘDU NA ZUŻYCIE ENERGII DO OGRZEWANIA ...... 41 TABELA 13. STAN INFRASTRUKTURY MIESZKANIOWEJ NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 41 TABELA 14. ZESTAWIENIE LICZBY MIESZKAŃ NA TERENIE SOŁECTW I MIEJSCOWOŚCI WCHODZĄCYCH W SKŁAD GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI (STAN NA 31.12.2015 R.) ...... 44 TABELA 15. MIESZKANIA WYPOSAŻONE W INSTALACJE – W % OGÓŁU MIESZKAŃ ...... 45 TABELA 16. WYPOSAŻENIE MIESZKAŃ Z GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W INSTALACJE TECHNICZNO- SANITARNE ...... 49 TABELA 17. WYKAZ OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ...... 50 TABELA 18. SYSTEM GRZEWCZY STOSOWANY W PODMIOTACH GOSPODARCZYCH USYTUOWANYCH NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 51 TABELA 19. OGRZEWANIE BUDYNKÓW WIELORODZINNYCH NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI .... 52 TABELA 20. LICZBA ODBIORCÓW ORAZ ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA TERENIE OBSZARÓW MIEJSKICH W GMINIE JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 54 TABELA 21. PLANY ROZWOJOWE PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNEGO NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 57 TABELA 22. WYKAZ INWESTYCJI PLANOWANYCH DO REALIZACJI NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 67 TABELA 23. ZASOBY BIOMASY Z LASÓW NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 85 TABELA 24. ZASOBY BIOMASY Z SADÓW NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 86 TABELA 25. ZASOBY BIOMASY Z DREWNA ODPADOWEGO Z DRÓG NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 87 TABELA 26. POGŁOWIE ZWIERZĄT NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 87 TABELA 27. POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA SŁOMY NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 88 TABELA 28. ZASOBY SIANA ...... 89 TABELA 29. ZASOBY DREWNA Z ROŚLIN ENERGETYCZNYCH ...... 93 TABELA 30. POTENCJAŁ BIOMASY NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI [GJ/ROK] ...... 93 TABELA 31. ILOŚĆ ŚCIEKÓW ODPROWADZONYCH DO OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 95 TABELA 32. POTENCJAŁ TEORETYCZNY BIOGAZU Z OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 96 TABELA 33. PROGNOZA LICZBY MIESZKAŃ W GMINIE WG OKRESU BUDOWY [SZT.] ...... 97 TABELA 34. PROGNOZA POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ MIESZKAŃ [M2]...... 98 TABELA 35. PLANOWANE EFEKTY DZIAŁAŃ TERMOMODERNIZACYJNYCH - BUDYNKI MIESZKALNE WG OKRESU BUDOWY ...... 99 TABELA 36. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPŁO – GOSPODARSTWA DOMOWE ...... 101 TABELA 37. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPŁO - BUDYNKI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ORAZ PODMIOTY GOSPODARCZE ...... 102
WESTMOR CONSULTING 120 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
TABELA 38. ŁĄCZNE PROGNOZOWANE ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ CIEPLNĄ ...... 103 TABELA 39. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ – ODBIORCY INDYWIDUALNI ...... 104 TABELA 40. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWYCH I GAZOWYCH POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ORAZ POWIATU ŻNIŃSKIEGO W LATACH 2008-2014 R...... 107 TABELA 41. WYNIKOWE KLASY STREF DLA POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ, UZYSKANE W OCENIE ROCZNEJ DOKONANEJ Z UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIÓW USTANOWIONYCH W CELU OCHRONY ZDROWIA WG JEDNOLITYCH KRYTERIÓW W SKALI KRAJU, ZGODNYCH Z KRYTERIAMI UE ...... 108 TABELA 42. CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA GMIN SĄSIEDNICH GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 111
15. Spis rysunków
RYSUNEK 1. PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE- LEGISLACJA ...... 5 RYSUNEK 2. POŁOŻENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKIE NA TLE POWIATU ŻNIŃSKIEGO I WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ...... 20 RYSUNEK 3. POŁOŻENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 21 RYSUNEK 4. POŁOŻENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA TLE OBSZARÓW CHRONIONYCH ...... 35 RYSUNEK 5. DZIELNICE ROLNICZO-KLIMATYCZNE POLSKI WG R. GUMIŃSKIEGO ...... 36 RYSUNEK 6. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH POLSKI ...... 37 RYSUNEK 7. PODZIAŁ POLSKI NA STREFY KLIMATYCZNE ...... 38 RYSUNEK 8. STREFY ENERGETYCZNE WIATRU W POLSCE – MAPA PROF. H. LORENC ...... 71 RYSUNEK 9. STREFY ENERGII WIATRU NA TERENIE WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ...... 72 RYSUNEK 10. USŁONECZNIENIE WZGLĘDNIE NA TERENIE POLSKI ...... 74 RYSUNEK 11. ŚREDNIOROCZNE SUMY NAPROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO CAŁKOWITEGO PADAJĄCEGO NA JEDNOSTKĘ POWIERZCHNI POZIOMEJ W MJ/M2 ...... 75 RYSUNEK 12. ROCZNA LICZBA GODZIN CZASU PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO (USŁONECZNIENIE) ...... 75 RYSUNEK 13. STREFY NASŁONECZNIENIA DLA WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ...... 76 RYSUNEK 14. POTENCJAŁ ENERGII GEOTERMALNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM OKRĘGÓW I SUBBASENÓW ...... 80 RYSUNEK 15. WYSTĘPOWANIE WÓD GEOTERMALNYCH W POLSCE...... 80 RYSUNEK 16. EMISJA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 Z TERENU STREFY KUJAWSKO-POMORSKIEJ W 2014 R. . 110
16. Spis wykresów
WYKRES 1. STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W 2014 ROKU ...... 24 WYKRES 2. LICZBA LUDNOŚCI WG PŁCI W GMINIE JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 ...... 26 WYKRES 3. UDZIAŁ LUDNOŚCI WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W % LUDNOŚCI OGÓŁEM W GMINIE JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 29 WYKRES 4. PROGNOZA LICZBY LUDNOŚCI GMINY MIEJSKO-WIEJSKIEJ JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 32 WYKRES 5. PROGNOZA LICZBY GOSPODARSTW DOMOWYCH NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI .. 33 WYKRES 6. ROZKŁAD ŚREDNICH TEMPERATUR NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 39 WYKRES 7. ROCZNE ZAPOTRZEBOWANIE ENERGII NA OGRZEWANIE W BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM W KWH/M2 POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ ...... 40 WYKRES 8. LICZBA MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 ...... 42 WYKRES 9. POWIERZCHNIA MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI W LATACH 2008-2014 [M2] ...... 43 WYKRES 10. STRUKTURA WIEKOWA BUDYNKÓW WG LICZBY MIESZKAŃ I POWIERZCHNI W GMINIE JANOWIEC WIELKOPOLSKI ...... 43 WYKRES 11. STOPIEŃ WYKORZYSTANIA ENERGII SŁONECZNEJ NA PRZESTRZENI ROKU ...... 77 WYKRES 12. PRODUKCJA ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRZEZ PANELE FOTOWOLTAICZNE ...... 78 WYKRES 13. KOSZTY ENERGII W ZŁ NA 1 KWH...... 79
WESTMOR CONSULTING 121 PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2016-2031
WYKRES 14. UDZIAŁ PROCENTOWY EMISJI PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW W EMISJI CAŁKOWITEJ ZE STREFY KUJAWSKO-POMORSKIEJ W 2014 R...... 109
WESTMOR CONSULTING 122