Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Opracowanie Biuro Doradcze ALTIMA s.c.
Data opracowania Luty 2020 r. Kwiecień 2020 r. Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Spis treści
1 Wybrane materiały i dokumenty związane z programem ...... 4
2 Istota i znaczenie Lokalnego Programu Rewitalizacyjnego dla rozwoju miasta ...... 7
3 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej w mieście ...... 9
3.1 Położenie miasta i rys historyczny ...... 9 3.2 Sfera społeczna...... 10 3.2.1 Demografia ...... 10 3.2.2 Edukacja, kapitał społeczny ...... 16 3.2.3 Problemy społeczne ...... 27 3.2.4 Bezrobocie ...... 33 3.2.5 Ochrona zdrowia i opieka nad dzieckiem do lat 3 ...... 36 3.2.6 Osoby starsze...... 37 3.2.7 Bezpieczeństwo publiczne ...... 39 3.2.8 Kultura, sport, rekreacja ...... 42 3.3 Sfera gospodarcza ...... 44 3.3.1 Podmioty gospodarcze, rynek pracy ...... 44 3.4 Sfera przestrzenno-funkcjonalna ...... 48 3.5 Sfera techniczna ...... 52 3.5.1 Infrastruktura transportowa ...... 52 3.5.2 Infrastruktura komunalna sieciowa ...... 53 3.5.3 Infrastruktura mieszkaniowa ...... 53 3.6 Sfera środowiskowa ...... 55 3.6.1 Ukształtowanie terenu i zasoby geologiczne ...... 55 3.6.2 Tereny zielone ...... 56 3.6.3 Gospodarka odpadami ...... 58 3.6.4 Jakość powietrza atmosferycznego ...... 59 3.7 Warunki i jakość życia mieszkańców – wyniki badania ankietowego ...... 60 4 Wyznaczenie obszarów problemowych ...... 66
5 Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji ...... 77
5.1 Obszar zdegradowany ...... 77 5.2 Obszar rewitalizacji ...... 77 6 Wizja i cele rewitalizacji ...... 80
6.1 Wizja rewitalizacji dla wyznaczonego OR ...... 80 6.2 Cele rewitalizacji ...... 80 7 Partycypacja społeczna ...... 84
7.1 Ankietyzacja mieszkańców miasta ...... 84 7.2 Konsultacje społeczne ...... 85 7.3 Ankietyzacja przedsiębiorców ...... 87 7.4 Ankietyzacja mieszkańców OR ...... 88
2
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
8 Zaplanowane projekty i przedsięwzięcia ...... 89
8.1 Projekty podstawowe ...... 89 8.2 Projekty dodatkowe ...... 106 8.3 Komplementarność pomiędzy projektami ...... 106 9 Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi miasta ...... 108
10 System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji ...... 112
11 System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu ...... 115
11.1 Wskaźniki dla programu ...... 116 11.2 Wskaźniki oddziaływania ...... 116 12 Spis rysunków i tabel ...... 118
13 Załączniki ...... 120
13.1 Mapy – obszar zdegradowany = obszar rewitalizacji ...... 120
3
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
1 Wybrane materiały i dokumenty związane z programem
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 został opracowany z uwzględnieniem zasad i wymagań określonych w następujących dokumentach: . Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji 2022 (Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, 2014r.), . Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, . Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 480/2014 z dnia 3 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013, . Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska, . Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, . Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, . Ustawa z dnia 20 lutego 2015r. - Prawo budowlane, . Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, . Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, . Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, . Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020+, . Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, . Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Łaziska Górne na lata 2016 – 2023, . Miejska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Łaziska Górne na lata 2012-2022 (aktualizacja), . Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, . Lokalny program wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży z terenu Gminy Miejskiej Łaziska Górne, . Roczny Program Współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na 2020 rok,
4
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Łaziska Górne na lata 2013-2024, . Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Łaziska Górne (aktualizacja), . Program Ochrony Środowiska dla Gminy Łaziska Górne na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 (aktualizacja), . Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łaziska Górne, . Raport o stanie Miasta Łaziska Górne za rok 2018, . Analiza Stanu Gospodarki Odpadami Komunalnymi za rok 2018 w Mieście Łaziska Górne, . Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych na terenie Miasta Łaziska Górne za rok szkolny 2018/2019, . Statut Miasta Łaziska Górne, . Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Łaziskach Górnych, . Dane Urzędu Miejskiego w Łaziskach Górnych – Biuletyn Informacji Publicznej, . Dane statystyczne Urzędu Miejskiego w Łaziskach Górnych, . Dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Mikołowie, . Dane statystyczne Urzędu Statystycznego w Katowicach, . Dane statystyczne dotyczące Gminy Łaziska Górne i Powiatu Mikołowskiego - GUS, bank danych lokalnych, . Dane statystyczne i raporty Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łaziskach Górnych, Komisariatu Policji w Łaziskach Górnych, Miejskiego Ośrodka Wspierania Rodziny i Dziecka w Łaziskach Górnych, . Protokoły z przeprowadzonych konsultacji społecznych, . Pismo Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego ws. Oceny Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 z dnia 06.04.2020r.
Przyjęto następujące definicje1:
Rewitalizacja proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Program inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 rewitalizacji pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych
1 Źródło: Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020
5
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
aktywności w ramach rewitalizacji. Projekt projekt w rozumieniu art. 2 pkt 18 ustawy, wynikający z programu rewitalizacji, rewitalizacyjny tj. zaplanowany w programie rewitalizacji i ukierunkowany na osiągnięcie jego celów albo logicznie powiązany z treścią i celami programu rewitalizacji, zgłoszony do objęcia albo objęty współfinansowaniem UE z jednego z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego. Wynikanie projektu rewitalizacyjnego z programu rewitalizacji oznacza zatem albo wskazanie (wymienienie) go wprost w programie rewitalizacji albo określenie go w ogólnym (zbiorczym) opisie innych, uzupełniających rodzajów działań rewitalizacyjnych. Obszar obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Obszar zdegradowany zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. Obszar obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się rewitalizacji szczególną koncentracją negatywnych zjawisk. Stan kryzysowy stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej.
6
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
2 Istota i znaczenie Lokalnego Programu Rewitalizacyjnego dla rozwoju miasta
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 stanowi dokument określający politykę gospodarczą, przestrzenną i społeczną Miasta do roku 2023. Rozwija cele określone w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020+ i jest zgodny z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego oraz Strategią Zrównoważonego Rozwoju Miasta Łaziska Górne na lata 2016 – 2023 i Miejscowymi Planami Zagospodarowania Przestrzennego. LPR zgodny jest ponadto z założeniami Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 zawiera opis aktualnej sytuacji społecznej, przestrzennej i gospodarczej, technicznej i środowiskowej miasta, diagnozę obszarów wymagających rewitalizacji, opis planowanych zadań, plan finansowy, oczekiwane wskaźniki osiągnięć oraz opis monitoringu, zarządzania i sposobów promocji. Realizacja zamierzeń zdefiniowanych w programie będzie współfinansowana w miarę możliwości z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej, przyczyniając się do zwiększenia potencjału gospodarczego, rozwoju i dostosowania strukturalnego do regionów Wspólnoty Europejskiej. Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 ukierunkowany jest na poprawę warunków życia mieszkańców miasta, wsparcie rozwoju gospodarczego, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom działania i restrukturyzacji przemysłu ciężkiego, takim jak marginalizacja społeczna osób i rodzin, degradacja przestrzeni miejskiej, zanieczyszczenie środowiska. Rewitalizacja jest szansą na zastosowanie kompleksowych i zrównoważonych rozwiązań w zakresie wsparcia wyznaczonych obszarów miasta, które w wyniku przemian gospodarczych, procesów historycznych, a także wielu innych czynników zostały zdegradowane i zaniedbane.
Niniejszy program rewitalizacji wypracowany został przez samorząd Miasta Łaziska Górne w oparciu o diagnozę lokalnych problemów: społecznych, gospodarczych, przestrzenno- funkcjonalnych, technicznych i środowiskowych.
Dane wyjściowe do analizy pozyskane zostały: . z rejestrów Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych), . z danych rejestrowych i statystycznych Urzędu Miejskiego w Łaziskach Górnych oraz jednostek organizacyjnych miasta (jak MOPS i MOWRiD),
7
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Danych Komisariatu Policji w Łaziskach Górnych, . Danych Powiatowego Urzędu Pracy w Mikołowie, . z wywiadów autorów opracowania z pracownikami UM w Łaziskach Górnych, MOPS w Łaziskach Górnych, MOWRiD w Łaziskach Górnych oraz lokalnymi przedsiębiorstwami i organizacjami pozarządowymi, . na podstawie ankietyzacji mieszkańców miasta, . na podstawie spotkań warsztatowych/konsultacyjnych z mieszkańcami miasta. W pracach nad przygotowaniem dokumentu partycypowały wszystkie grupy społeczne i interesariusze programu.
8
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
3 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej w mieście
3.1 Położenie miasta i rys historyczny
Miasto Łaziska Górne położone jest w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, wchodzi w skład powiatu mikołowskiego. Łaziska Górne oddalone są o 18 kilometrów od stolicy województwa – Katowic. Miasto sąsiaduje z Mikołowem i Orzeszem oraz gminą Wyry. Pod względem formalnym administracja miasta nie rozróżnia podziału terenu na dzielnice. W języku potocznym i świadomości mieszkańców do dziś funkcjonują 3 historyczne dzielnice: . Łaziska Górne – Centrum, które charakteryzują się funkcją usługową, gospodarczą i mieszkaniową, . Łaziska Średnie, w których dominują funkcje gospodarcza i mieszkaniowa, . Łaziska Dolne charakteryzujące się znacznym udziałem funkcji mieszkaniowej i rolniczej. Wyróżnia się również dzielnicę Kopanina znajdującą się w południowej części miasta i charakteryzującą się dużym udziałem terenów przemysłowych, na których zlokalizowane są między innymi elektrownia i huta „Łaziska” oraz rejon Brada położony w zachodniej części miasta.
Miasto położone jest na granicy dwóch jednostek geomorfologicznych: Wyżyny Śląskiej oraz Kotliny Oświęcimskiej. Znaczna część terenu miasta znajduje się we wschodniej części Garbu Mikołowskiego, południowa część znajduje się w obszarze Równiny Gostyni. Granica między wymienionymi jednostkami przebiega wzdłuż linii kolejowej Tychy – Orzesze. Wysokość najwyższego wzniesienia, znajdującego się w centrum Łazisk Górnych, wynosi 351,6 m n.p.m. Natomiast najniższy punkt o wysokości około 266 m n.p.m. znajduje się na południowym skraju miasta, u wylotu doliny Potoku Dolnołaziskiego. Powierzchnia Łazisk Górnych jest niejednorodna – występują tu zarówno tereny pagórkowate, jak i sztuczne formy ukształtowania terenu będące wynikiem intensywnej działalności przemysłu, do których należą między innymi hałda „Skalny” i hałda „Waleska”.
Historycznie na terenach Łazisk Górnych występowały trzy odrębne wsie – Łaziska Górne, Łaziska Średnie i Łaziska Dolne. Łaziska Dolne i Górne od początku stanowiły własność rodów panujących na obszarze państwa pszczyńskiego. Do XVIII wieku Łaziska Górne były terenami typowo rolniczymi. Odkrycie na terenie dzisiejszego miasta bogatych złóż węgla na przełomie XVIII/XIX wieku
9
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 spowodowało dynamiczny rozwój przemysłu – górnictwa i hutnictwa oraz powstanie linii kolejowych. W XIX wieku na omawianym terenie działało 7 kopalń. Największą miejscowością pod względem liczby mieszkańców były wówczas Łaziska Górne. Na początku XX wieku otworzono w Łaziskach fabrykę materiałów wybuchowych oraz elektrownię Łaziska. Okres I i II wojny światowej spowodował znaczne zniszczenia na terenach dzisiejszego miasta. W 1921 roku wraz z częścią Górnego Śląska Łaziska Górne zostały przyłączone do Polski. W 1951 roku nadano Łaziskom Górnym prawa miejskie, ustalono status osiedla dla Łazisk Średnich. Ostatecznie w 1973 roku utworzono jednostkę miejską, która powstała z połączenia Łazisk Dolnych, Średnich i Górnych. Wysoki poziom uprzemysłowienia terenów miasta spowodował degradację walorów naturalnych. Dopiero po 1989 roku następowało stopniowe naprawianie strat wyrządzonych intensywną industrializacją.
3.2 Sfera społeczna
3.2.1 Demografia
Liczba mieszkańców Łazisk Górnych, zgodnie ze stanem z dnia 31.12.2019 r. wynosi 20 567 osób. Struktura ludności wg płci wskazuje przewagę liczby kobiet – ponad 52% w ogólnej liczbie mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 1 028 osób/km2. Dane charakteryzujące liczbę ludności na terenie miasta w latach 2015-2019 przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 1 Liczba ludności w Mieście Łaziska Górne, stan na 31.12 Rodzaj danych 2015 2016 2017 2018 2019 Liczba ludności ogółem [osoba] 21 047 20 946 20 833 20 768 20 567 Liczba kobiet [osoba] 10 904 10 841 10 775 10 780 10 706 Liczba mężczyzn [osoba] 10 143 10 105 10 058 9 988 9 861 Źródło: UM w Łaziskach Górnych, Wydział Spraw Obywatelskich – ewidencja ludności
Liczba mieszkańców miasta w latach 2015-2019 nieznacznie, acz systematycznie spada.
Dane dotyczące liczby mieszkańców miasta z podziałem na poszczególne ulice przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2 Liczba mieszkańców miasta, w podziale na ulice, stan z 18 grudnia 2019 r. Ulica Liczba mieszkańców wg zameldowań na pobyt stały 1-go Maja 162 Akacjowa 0 Astrów 19 Barlickiego 3
10
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Bażantów 10 Boczna 92 Brada 186 Bratków 45 Brzozowa 137 Bukowa 68 Cegielniana 40 Chopina 350 Cicha 8 Cicierz 77 Cieszyńska 295 Dębowa 41 Długa 75 Dworcowa 1290 Działkowców 87 Energetyków 951 Familijna 68 Fiołkowa 36 Gajowa 84 Głogowa 0 Gostyńska 119 Goździków 33 Górna 75 Górnicza 160 Górnośląska 231 Grabowa 79 Graniczna 104 Hutnicza 17 Ignacego Krasickiego 0 Irysów 0 Jaśminowa 0 Jaworowa 30 Jesionowa 43 Jodłowa 33 Kałuże 30 Kamienna 11 kard. Wyszyńskiego 305 Kasztanowa 50 Kąty 138 Kieszki 138 Klonowa 0 Kolejowa 136 Konopnickiej 32 Konwalii 29
11
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Kopalniana 333 Kościelna 49 Kościuszki 1812 Krokusów 0 Krótka 5 ks. Jana Głowińskiego 608 ks. Prałata Konrada Szwedy 16 Kwiatowa 215 Lasoki 159 Leśna 147 Ligonia 148 Lipowa 25 Łazy 54 Łączna 79 Łąkowa 123 Malinowa 12 Marta Waleska 38 Miarki 19 Mickiewicza 523 Mikołowska 259 Miła 56 Miodowa 34 Młyńska 114 Modrzewiowa 180 Mokierska 176 Moniuszki 37 Morcinka 68 Narcyzów 28 Nowa 75 Ogrodowa 637 Okrężna 36 Olchowa 50 Orzeska 470 Paprotna 32 Parkowa 221 Pawła Wyry 76 Piaskowa 184 Piękna 15 Plac Ratuszowy 54 Pocztowa 178 Pogodna 18 Pokoju 70 Polna 210 Południowa 62
12
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Poprzeczna 27 Poręba 23 Potokowa 21 Powstańców 213 Poziomkowa 4 Prądna 37 Promienna 8 Prusa 206 Przysiółki 103 Pszczelna 54 Radosna 125 Rolna 37 Różana 31 Rybnicka 18 Salamander 27 Sienkiewicza 108 Sikorskiego 180 Skowronków 44 Słoneczna 82 Słowackiego 64 Słowików 29 Sobieskiego 343 Sosnowa 96 Spacerowa 12 Spokojna 87 Sportowa 0 Stara 0 Stara Droga 76 Starowiejska 49 Staszica 598 Stawowa 32 Stokrotek 0 Stroma 49 Szarotki 167 Szkolna 243 Szybowa 7 św. Barbary 435 św. Jana 68 św. Jana Pawła II 489 Świerkowa 36 Tadeusza Zawadzkiego 52 Topolowa 78 Torowa 53 Tulipanów 49
13
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tuwima 74 Wapienna 19 Waryńskiego 54 Wąska 15 Wesoła 3 Widokowa 56 Wiejska 132 Wierzbowa 166 Wierzysko 27 Wieżowa 54 Wiosenna 26 Wiśniowa 0 Wodna 54 Wodociągowa 91 Wróblewskiego 75 Wspólna 42 Wyniosła 36 Wyrska 816 Wyzwolenia 286 Zacisze 85 Zakątek 51 Zgody 8 Zielona 77 Zwałowa 77 Zwycięstwa 250 Źródlana 67 Źródło: UM w Łaziskach Górnych Wydział Spraw Obywatelskich
Najliczniej zamieszkałe obszary miasta to rejon osiedli wielorodzinnych oraz ścisłego centrum miasta objętego zabudową mieszkalną.
Zgodnie z prognozami GUS liczba mieszkańców powiatu mikołowskiego, w skład którego wchodzą Łaziska Górne, będzie wzrastać do roku 2050, co jest trendem odwrotnym w stosunku do całego województwa.
Tabela 3 Prognoza liczby mieszkańców powiatu mikołowskiego w latach 2025-2050 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Prognozowana liczna ludności ogółem na 99 270 99 822 100 042 100 163 100 276 100 292 dzień 31.12 Źródło: GUS, Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata 2014-2050
W mieście występuje dodatni przyrost naturalny, którego wartość w roku 2018 wynosiła +10 osób. Zestawienie danych dotyczących przyrostu naturalnego w latach 2015-2018 przedstawia poniższa tabela.
14
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 4 Przyrost naturalny w Mieście Łaziska Górne w latach 2015-2018, stan na 31.12 Rodzaj danych 2015 2016 2017 2018 Urodzenia żywe [osoba] 238 236 256 229 Zgony [osoba] 244 212 239 219 Przyrost liczby mieszkańców (różnica między liczbą -6 +24 +17 +10 urodzeń a liczbą zgonów) [osoba] Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych
Saldo migracji jest ujemne w analizowanych latach, co jest trendem zgodnym w skali całego województwa. Położenie miasta w Aglomeracji Górnośląskiej oraz w pobliżu innych znaczących ośrodków miejskich, determinuje spory odsetek migracji wewnętrznych - w szczególności z i do miast. Coraz większa liczba wymeldowań świadczyć może o pogorszeniu warunków życia na terenie miasta, w szczególności o ograniczonym dostępie do miejsc pracy.
Odpływ ludności jest nieznaczny w skali całego miasta i nie jest nasilony terytorialnie, nie można wskazać rejonu miasta, w którym zanotowano szczególne natężenie migracji.
Tabela 5 Migracje miejskie na pobyt stały wg płci, typu i kierunku w latach 2016-2018 2016 2017 2018 zameldowania ogółem [osoba] 240 257 257 zameldowania z miast [osoba] 203 212 213 zameldowania ze wsi [osoba] 31 41 40 zameldowania z zagranicy ogółem [osoba] 6 4 4 wymeldowania ogółem [osoba] 250 266 288 wymeldowania do miast [osoba] 181 185 216 wymeldowania na wieś [osoba] 69 73 70 wymeldowania za granicę [osoba] 0 8 2 saldo migracji [osoba] -10 -9 -31 Źródło: GUS, BDL
Struktura wiekowa mieszkańców wskazuje na starzenie się populacji (co obserwuje się w większości śląskich gmin). Co roku przybywa osób w wieku poprodukcyjnym, na rzecz spadku osób w wieku produkcyjnym. Korzystnym wskaźnikiem jest rosnący udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, mogący dawać nadzieje na odwrócenie tendencji do starzenia się populacji w perspektywie kolejnych dziesięcioleci. Podstawowym zadaniem miasta jest w tym wypadku stworzenie dla osób w wieku przedprodukcyjnym atrakcyjnych warunków zamieszkania, przy jednoczesnym dostępie do miejsc pracy zgodnych z trendami rynku tak, aby młodzi ludzie w przyszłości zdecydowali o założeniu rodziny na terenie miasta.
15
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 6 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Mieście Łaziska Górne, lata 2015-2018 2015 2016 2017 2018 Ludność w wieku przedprodukcyjnym 17,9 18,1 18,3 18,3 Ludność w wieku produkcyjnym 64,5 63,6 62,9 61,9 Ludność w wieku poprodukcyjnym 17,6 18,3 18,9 19,8 Źródło: GUS, BDL
Prognozy GUS dotyczące przyrostu naturalnego w powiecie mikołowskim wykazują w latach 2025-2050 ujemny przyrost naturalny, co jest zgodne z prognozami regionalnymi.
Wskaźnik prognozy salda migracji jest dodatni, co jest trendem odwrotnym w stosunku do całego województwa. Konieczne jest konsekwentne utrzymywanie atrakcyjności gmin powiatu jako potencjalnego miejsca zamieszkania i rozwoju osobistego.
Tabela 7 Prognoza salda migracji oraz przyrostu naturalnego w powiecie mikołowskim w latach 2025- 2050 Przyrost naturalny liczby mieszkańców powiatu mikołowskiego 2025 2030 2035 2040 2045 2050 urodzenia [osoba] 836 798 811 850 864 841 zgony [osoba] 1 019 1 044 1 096 1 137 1 155 1 146 przyrost liczby mieszkańców [osoba] -183 -246 -285 -287 -291 -305 Migracje krajowe i zagraniczne w powiecie mikołowskim 2025 2030 2035 2040 2045 2050 napływ [osoba] 1 329 1 253 1 218 1 219 1 221 1 217 odpływ [osoba] 979 928 905 907 912 918 saldo migracji [osoba] +350 +325 +313 +312 +309 +299 Źródło: GUS, Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata 2014-2050
Zdiagnozowano problemy:
P.1. Starzejąca się populacja.
P.2. Ujemne saldo migracji.
3.2.2 Edukacja, kapitał społeczny
W roku szkolnym 2018/2019 Miasto Łaziska Górne było organem prowadzącym dla następujących 6 szkół podstawowych oraz 6 przedszkoli: . Szkoła Podstawowa nr 1 im. Ks. Prałata Konrada Szwedy, . Szkoła Podstawowa nr 2 im. Piastów Śląskich, . Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika, . Szkoła Podstawowa nr 4 im. Przyjaciół Ziemi, . Szkoła Podstawowa nr 5 im. Powstańców Śląskich, . Szkoła Podstawowa nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II, . Przedszkole nr 2 Integracyjne,
16
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Przedszkole nr 3 im. Przyjaciół Przyrody, . Przedszkole nr 4 im. Krainy Uśmiechu, . Przedszkole nr 5 im. Przyjaciół Bohaterów Bajek, . Przedszkole nr 6 im. Pod Topolą, . Przedszkole nr 7. Ponadto w SP 1 , SP 2 i SP 6 działały oddziały przedszkolne, a w SP 2, SP 3 i SP 4 działały oddziały klasy III gimnazjum.
Liczba dzieci w łaziskich przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w roku szkolnym 2018/2019 przedstawiona została w poniższej tabeli.
Tabela 8 Liczba dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w roku szkolnym 2018/2019
Źródło: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2018/2019, UM w Łaziskach Górnych Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W stosunku do roku poprzedniego liczba dzieci zmniejszyła się o 40, przy niezmiennej liczbie oddziałów. Wychowanie przedszkolne obejmowało dzieci w wieku 3 - 6 lat, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również dzieci 2-5-letnie. Przedszkolaki stanowiły 90,47% ogółu zameldowanych w mieście dzieci w wieku przedszkolnym (wzrost o 1,77% punktu procentowego w stosunku do roku poprzedniego). Dyrektorzy szkół podstawowych nie zgłosili przypadków nierealizowania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego przez dzieci 6-letnie. Wskaźniki charakteryzujące dostępność oferty wychowania przedszkolnego są korzystne. Z danych GUS przedstawionych w poniższej tabeli wynika, iż począwszy od roku 2018 w Łaziskach Górnych wszystkie dzieci w wieku 3-6 miały zapewnione miejsce w placówce. Wskaźniki są szczególnie korzystne biorąc pod uwagę dodatni przyrost naturalny w mieście. Pomimo wzrostu liczby dzieci w wieku przedszkolnym organizator systemu edukacji przedszkolnej jest w stanie zapewnić właściwą opiekę wszystkim chętnym.
17
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 9 Wskaźniki charakteryzujące dostępność oferty przedszkolnej w Mieście Łaziska Górne, lata 2015-2018 Wskaźniki charakteryzujące dostępność oferty przedszkolnej 2015 2016 2017 2018 dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na 1 tys. 903 850 916 920 dzieci w wieku 3-5 lat dzieci w wieku 3-5 lat przypadające na jedno miejsce 1,12 1,12 1,03 0,97 w placówce wychowania przedszkolnego miejsca w przedszkolach na 1000 dzieci w grupie wieku 3-6 664,1 685,6 708,6 750,0 lat Źródło: GUS, BDL
Dane dotyczące liczby uczniów w szkołach podstawowych w roku szkolnym 2018/19 przedstawia poniższa tabela (SP-szkoła podstawowa, G-gimnazjum).
Tabela 10 Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w roku szkolnym 2018/2019
Źródło: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2018/2019, UM w Łaziskach Górnych Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
Liczba uczniów w oddziałach klas szkół podstawowych wzrosła o 55 w stosunku do roku szkolnego 2017/18, a liczba oddziałów wzrosła o 5. Natomiast liczba uczniów w oddziałach klas gimnazjalnych zmalała o 159, a liczba tych oddziałów zmalała o połowę, tj. o 7. Wpływ na takie wartości miało utworzenie ośmioklasowych szkół podstawowych i funkcjonowanie od roku szkolnego 2018/2019 klas VIII szkół podstawowych i prowadzenie oddziałów klas III wygaszanych gimnazjów. W roku szkolnym 2019/2020 liczba uczniów w szkołach podstawowych zmalała o 166 w stosunku do roku poprzedniego, a liczba oddziałów zmalała o 6. W porównaniu do roku szkolnego 2016/2017 liczba uczniów w szkołach po całkowitym wygaszeniu gimnazjów zmniejszyła się o 103. Zmalała również ogólna liczba oddziałów – o 1. Prognozuje się, iż w kolejnych latach, do końca roku szkolnego 2021/2022, liczba uczniów będzie wzrastać. Znaczący spadek liczby uczniów nastąpi w roku szkolnym 2022/2023, a w kolejnym wzrośnie. Prognozę prezentuje poniższa tabela.
18
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 11 Prognoza liczby uczniów i oddziałów w szkołach podstawowych w latach 2019-2026
Źródło: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2018/2019, UM w Łaziskach Górnych Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W roku szkolnym 2018/2019 oprócz obowiązkowych zajęć dydaktycznych wynikających z ramowych planów nauczania, realizowano w szkołach i przedszkolach zajęcia dla uczniów i wychowanków na podstawie orzeczeń poradni psychologiczno-pedagogicznej tj. orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczeń o potrzebie indywidualnego nauczania. Liczbę uczniów uczestniczących w zajęciach z podziałem na placówki przedstawia poniższa tabela.
Tabela 12 Liczba uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną w poszczególnych placówkach w roku szkolnym 2018/2019 Placówka Liczba uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną SP 1 234 SP 2 236 SP 3 88 SP 4 89 SP 5 109 SP 6 323 Razem szkoły podstawowe 1079 P 2 38 P 3 39 P 4 37 P 5 89 P 6 77 P 7 36 OP w SP 1 23 OP w SP 2 91 OP w SP 6 129 Razem przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach 559 podstawowych Źródło: Opracowanie własne na bazie: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2018/2019, UM w Łaziskach Górnych Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
Niemal 30% uczniów szkół podstawowych i ponad 23% przedszkolaków objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną uczęszcza do jednej placówki – tj. SP 6 i oddziału przedszkolnego w SP 6. W roku szkolnym 2018/2019 kształcenie specjalne w łaziskich szkołach i przedszkolach odbywało się w placówkach ogólnodostępnych i w placówkach z oddziałami integracyjnymi.
19
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
W SP 6 funkcjonowało 10 oddziałów integracyjnych, do których uczęszczało 184 uczniów, w tym 44 uczniów z niepełnosprawnościami (w poprzednim roku 166, w tym 42 z niepełnosprawnościami), z którymi realizowano 88 godzin zajęć rewalidacyjnych (w poprzednim roku 84). Do oddziałów ogólnodostępnych w szkołach podstawowych uczęszczało 61 uczniów z niepełnosprawnościami (w poprzednim roku 52). Realizowano z nimi 122 godziny zajęć rewalidacyjnych (w poprzednim roku 100). Dla 13 uczniów organizowano nauczanie indywidualne. Dla 7 uczniów organizowano zindywidualizowaną ścieżkę kształcenia. Na podstawie Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego prowadzone były również zajęcia edukacyjne w formie indywidualnej w dwóch szkołach: SP1 z dwoma uczniami i SP6 z czteroma uczniami. W każdej szkole zatrudniony był pedagog, logopeda i psycholog. Z ich pomocy stale korzystało odpowiednio 195, 206 i 110 uczniów. Doraźnie z pomocy pedagoga korzystało 170 uczniów, psychologa – 137, a logopedy 14 osób. W P2 Integracyjnym działały 2 oddziały integracyjne, do których uczęszczało 40 dzieci, tym 11 dzieci z niepełnosprawnościami. Liczba dzieci z niepełnosprawnościami wzrosła o 2 w stosunku do roku ubiegłego. Realizowano w tych oddziałach tygodniowo 22 godziny zajęć rewalidacyjnych oraz 50 godzin przez nauczycieli współorganizujących kształcenie integracyjne. Do oddziałów ogólnodostępnych w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych uczęszczało 28 dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego. 26 dzieci uczęszczających do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych miało opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju. W przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych w zajęciach z logopedą stale uczestniczyło 371 dzieci, co stanowiło 43,39% wszystkich przedszkolaków. Istnieje tendencja wzrostowa – w poprzednim roku w tych samych zajęciach uczestniczyło 35 dzieci mniej. Doraźnie z pomocy logopedy korzystało 55 dzieci. Stałą opieką psychologa objętych było 47 dzieci. 47 dzieci było objętych opieką doraźną. Dzieci uczestniczyły również w zajęciach z pedagogiem stale i doraźnie – w liczbie odpowiednio 13 i 3. W ramach pomocy psychologiczno- pedagogicznej w P6 zorganizowano zajęcia terapii pedagogicznej w wymiarze 5 godzin tygodniowo, dla 5 dzieci.
W roku szkolnym 2018/2019 w stołówkach szkół podstawowych z obiadów korzystało 1113 uczniów (58,88% wszystkich uczniów), w tym 348 uczniów korzystało z dofinansowania do obiadu z MOPS-u lub budżetu szkoły. W poprzednim roku szkolnym z obiadów korzystało 1018 uczniów (55,48% ogółu), w tym 303 uczniom obiady dofinansowywano. Z obiadów w przedszkolach korzystało 853 dzieci, z czego 172 miało dofinansowanie ze środków MOPS lub budżetu przedszkola, co stanowi 20,16% przygotowywanych obiadów. Jest
20
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 to o 4,15% więcej niż w poprzednim roku. Poziom dofinansowania obiadów z budżetu MOPS lub budżetu placówki oświatowej w podziale na placówki przedstawia poniższa tabela. Z danych wynika, iż najwięcej dzieci korzystających z dofinansowanych posiłków uczęszcza do SP 6 oraz Przedszkola 6 i Oddziału Przedszkolnego w SP 6.
Tabela 13 Poziom dofinansowania obiadów z budżetu MOPS lub budżetu placówki oświatowej w podziale na placówki w roku szkolnym 2018/2019 Placówka Liczba posiłków Liczba posiłków Liczba posiłków Procentowy pełnopłatnych z dofinansowania zwolnionych udział liczby MOPS z odpłatności posiłków decyzją dofinansowanych dyrektora w ogólnej liczbie wydanych posiłków2 SP 1 199 97 1 49% SP 2 242 127 5 54% SP 3 95 30 0 31% SP 4 62 35 3 61% SP 5 103 18 2 19% SP 6 139 86 20 76% P 2 182 0 0 0% P 3 231 26 0 11% P 4 222 44 2 20% P 5 268 32 26 21% P 6 339 88 3 26% P 7 191 27 0 14% OP w SP 1 184 19 24 23% OP w SP 2 93 5 4 10% OP w SP 6 272 68 0 25% Źródło: Opracowanie własne na bazie: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2018/2019, UM w Łaziskach Górnych Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki egzaminów ósmoklasistów w powiecie mikołowskim w roku szkolnym 2018/2019.
Tabela 14 Wyniki egzaminów ósmoklasistów w powiecie mikołowskim [%] Miasto Egzaminowany przedmioty J. polski Matematyka Angielski podstawa Łaziska Górne 62,94 37,47 58,03 Mikołów 66,64 51,83 67,37 Orzesze 64,63 47,75 62,96 Ornontowice 63,53 44,85 59,61 Wyry 64,87 51,02 71,27 Źródło: UM w Łaziskach Górnych, Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
Uczniowie łaziskich podstawówek osiągnęli najniższe wyniki w całym powiecie, we wszystkich egzaminowanych przedmiotach. Różnice względem innych miast powiatu:
2 posiłek = żywienie danego rodzaju (śniadanie, obiad lub podwieczorek) w trakcie całego roku szkolnego
21
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. względem Mikołowa różnica: 3,7% z j. polskiego, 14,36% z matematyki, 9,34% z j. angielskiego, . względem Orzesza różnica: 1,69% z j. polskiego, 10,28% z matematyki, 4,93% z j. angielskiego, . względem Ornontowic: 0,59% z j. polskiego, 7,38% z matematyki, 1,58% z j. angielskiego, . względem Wyr różnica: 1,93% z j. polskiego, 13,55% z matematyki, 13,24% z j. angielskiego. Poniższa tabela prezentuje wyniki osiągnięte w każdej z podstawówek. Wynika z nich, że poziom łaziskich podstawówek zaniża przede wszystkim SP 6, w każdym z egzaminowanych przedmiotów.
Tabela 15 Wyniki egzaminów ósmoklasistów w poszczególnych szkołach podstawowych [%] Szkoła Egzaminowany przedmiot J. polski Matematyka J. angielski SP 1 64,11 37,87 57,16 SP 2 72,38 47,35 65,65 SP 3 58,51 33,97 55,26 SP 4 62,68 34,93 56,64 SP 5 68.00 44,29 69,60 SP 6 56,47 30,03 40,59 Źródło: UM w Łaziskach Górnych, Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W powiecie mikołowskim działa 29 szkół podstawowych. Wyniki egzaminu ósmoklasisty plasują SP 6 na ostatnim miejscu w powiecie w 2 przedmiotach, w trzecim – zajmuje miejsce 27. Wyniki uczniów SP 6 są więc najsłabszymi wynikami zanotowanymi w całym powiecie. Dane szczegółowe prezentuje poniższa tabela.
Tabela 16 Ranking łaziskich szkół podstawowych w szkołach podstawowych w powiecie mikołowskim, wg wyników egzaminu ósmoklasisty Szkoła Egzaminowany przedmiot J. polski Matematyka J. angielski SP 1 14 23 21 SP 2 4 15 9 SP 3 26 27 24 SP 4 18 28 22 SP 5 10 20 7 SP 6 27 29 29 Źródło: UM w Łaziskach Górnych, Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W poniższej tabeli przedstawiono obwody poszczególnych szkół podstawowych. Z danych wynika, iż uczniowie SP 6 – tj. szkoły prezentujące najmniej korzystne wskaźniki w wyżej analizowanych aspektach, to głównie mieszkańcy Osiedla Kościuszki i Osiedla ks. Głowińskiego. Oddział Przedszkolny w SP 6 oraz Przedszkole nr 6 to również placówki, do
22
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 których uczęszczają w przeważającej ilości dzieci mieszkające na Osiedlu Kościuszki i Osiedlu ks. Głowińskiego (źródło: dane ewidencyjne ww. placówek).
Tabela 17 Obwody szkół podstawowych w Łaziskach Górnych Szkoła Ulice w obwodzie
SP 1 Barlickiego, Bukowa, Chopina, Dworcowa numery nieparzyste do 43, Dworcowa numery parzyste do 24, Energetyków, Mickiewicza, Moniuszki, Orzeska numery nieparzyste do 37, Orzeska numery parzyste do 34, osiedle Centrum, Parkowa, Plac Ratuszowy, Pocztowa, Poręba, Świętego Jana Pawła II, Wąska, Wiśniowa SP 2 Akacjowa, Bażantów, Brada, Cegielniana, Cicierz, Cieszyńska, Działkowców, Familijna, Głogowa, Gostyńska, Górna, Hutnicza, Jana III Sobieskiego, Kąty, Kieszki, Kolejowa, Kościelna, Krasickiego, Księdza Szwedy, Łazy, Łączna, Malinowa, Miarki, Miodowa, Młyńska, Okrężna, Orzeska numery nieparzyste od 39, Orzeska numery parzyste od 36, Paprotna, Piękna, Pszczelna, Prądna, Przyjaciół, Przysiółki, Rolna, Salamander, Skowronków, Słowików, Spokojna, Starowiejska, Szybowa, Torowa, Waryńskiego, Wesoła, Wiejska, Wiosenna, Wróblewskiego, Wyzwolenia, Zakątek, Zawadzkiego, Zielona SP 3 1 Maja, Astrów, Bratków, Brzozowa, Dębowa, Dworcowa numery nieparzyste od 45, Dworcowa numery parzyste od 26, Fiołkowa, Goździków, Grabowa, Irysów, Jaśminowa, Jaworowa, Jesionowa, Jodłowa, Kasztanowa, Klonowa, Konwalii, Krokusów, Kwiatowa, Leśna, Modrzewiowa, Narcyzów, Ogrodowa, Olchowa, Prusa, Radosna, Różana, Rybnicka, Sienkiewicza, Sosnowa, Sportowa, Stara, Stokrotek, Szarotki, Świerkowa, Topolowa, Tulipanów, Wierzbowa, Zacisze SP 4 Długa, Kardynała Wyszyńskiego, Kopalniana, Księdza Głowińskiego, Lipowa, Łąkowa, Marta Waleska, Powstańców, Poziomkowa, Spacerowa, Staszica, Świętej Barbary, Świętego Jana, Tuwima, Wspólna, Zwałowa, Zwycięstwa, Źródlana SP 5 Cicha, Górnicza, Kałuże, Kamienna, Krótka, Ligonia, Mikołowska, Mokierska, Pawła Wyry, Piaskowa, Pogodna, Polna, Poprzeczna, Potokowa, Stara Droga, Stroma, Szkolna, Widokowa, Wierzysko, Wieżowa, Wodna, Wodociągowa, Wyniosła, Zgody SP 6 Boczna, Bojowników, Gajowa, Generała Sikorskiego, Górnośląska, Graniczna, Konopnickiej, Lasoki, Miła, Morcinka, Nowa, osiedle Kościuszki, Pokoju, Południowa, Promienna, Słoneczna, Słowackiego, Stawowa, Wapienna, Wyrska Źródło: UM w Łaziskach Górnych, Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia, Kultury i Sportu
W Łaziskach Górnych działa Zespół Szkół Energetycznych i Usługowych, będący jednostką organizacyjną powiatu mikołowskiego. W roku szkolnym 2019/2020 w placówce kształci się 409 osób, w ramach 17 oddziałów. Szkoła oferuje naukę w technikum, szkole branżowej oraz liceum dla dorosłych. Rekrutacja na kierunki techniczne przewiduje następujące możliwości: technik logistyk, technik logistyk w służbach mundurowych, technik elektryk (pod patronatem Polskiej Grupy Górniczej), technik informatyk, technik organizacji turystyki, technik energetyk (pod patronatem Tauron Serwis), technik górnictwa podziemnego, technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej. Powyższy wykaz kierunków kształcenia jest zgodny z obecną sytuacją struktury przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku pracy
23
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 w Łaziskach Górnych, jedynie nieliczne kierunki pozwalają na zdobycie wykształcenia w kierunkach związanych z gospodarką odchodzącą od wysokiego przemysłu.
Zdiagnozowano problemy:
P.3. Problemy edukacyjne i wychowawcze wychowanków przedszkoli oraz szkół podstawowych w wybranych częściach miasta.
P.4. Ograniczony dostęp do oferty edukacyjnej dla osób dorosłych.
W roku 2019 w wyborach do sejmu i senatu frekwencja w wybranych jednostkach terytorialnych prezentowała się następująco: . województwo śląskie: 62,25%, . powiat mikołowski: 65,74%, . Miasto Łaziska Górne: 63,41%, . Gmina Ornontowice: 65,62%, . Gmina Wyry: 68,36%, . Miasto Mikołów: 66,93%, . Miasto Orzesze: 64,82%. Łaziska Górne zanotowały więc najniższą frekwencję w powiecie mikołowskim. W mieście funkcjonowało 16 Obwodowych Komisji Wyborczych, frekwencję w każdej z nich prezentuje poniższa tabela.
Tabela 18 Frekwencja w wyborach do sejmu i senatu w 2019, komisje wyborcze w Łaziskach Górnych z granicami okręgów L.p. Obwodowa Frekwencja Granice okręgu Komisja Wyborcza w % 1 SP 2 59,46 Cegielniana, Cieszyńska, Gostyńska, Hutnicza, Kąty, Łazy, Młyńska, Wyzwolenia, Zakątek 2 Przedszkole 2 65,15 Akacjowa, Bażantów, Brada, Głogowa, Kolejowa, Księdza Szwedy, Malinowa, Miodowa, Orzeska od 62 do końca numery parzyste oraz od 69 do końca numery nieparzyste, Paprotna, Piękna, Prądna, Przyjaciół, Przysiółki, Pszczelna, Rolna, Salamander, Torowa, Wesoła 3 Zespół Szkół 61,38 Działkowców, Energetyków numery parzyste, Familijna, Energetycznych i Krasickiego, Miarki, Parkowa, Skowronków, Słowików, Usługowych Waryńskiego, Wróblewskiego, Zawadzkiego 4 Miejski Dom Kultury 66,48 Barlickiego, Cicierz, Górna, Jana III Sobieskiego, Kieszki, Kościelna, Łączna, Moniuszki, Okrężna, Orzeska od 1 do 67 numery nieparzyste oraz od 2 do 60D numery parzyste, Plac Ratuszowy, Spokojna, Starowiejska, Szybowa, Wąska, Wiejska, Wiosenna, Zielona 5 SP 1 64,20 Bukowa, Osiedle Centrum, Pocztowa, Poręba, Świętego Jana Pawła II 6 Przedszkole 5 63,25 Chopina, Dworcowa od 1 do 25 numery nieparzyste, Energetyków numery nieparzyste
24
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
7 SP 3 58,81 Dworcowa od numeru 26 do końca, Ogrodowa, Prusa, Radosna, Szarotki 8 SP 1 65,45 1 Maja, Astrów, Bratków, Dworcowa od 2 do 24 numery parzyste, Fiołkowa, Goździków, Irysów, Klonowa, Konwalii, Krokusów, Kwiatowa, Mickiewicza, Narcyzów, Różana, Sienkiewicza, Stara, Stokrotek, Tulipanów, Wiśniowa 9 SP 6 58,39 Bojowników, Morcinka, Osiedle Kościuszki od numeru 106 do końca, Wyrska 10 SP 6 62,58 Boczna, Gajowa, Górnośląska, Graniczna, Konopnickiej, Lasoki, Miła, Nowa, Osiedle Kościuszki do numeru 105, Pokoju, Południowa, Promienna, Słoneczna, Słowackiego, Stawowa 11 SP 4 54,27 Długa, Generała Sikorskiego, Kardynała Wyszyńskiego do numeru 7, Łąkowa, Powstańców, Świętej Barbary, Wapienna, Zwałowa, Źródlana 12 SP 5 67,79 Górnicza, Kamienna, Mokierska, Piaskowa, Polna, Poprzeczna, Sportowa, Stroma, Szkolna, Wodna 13 SP 5 68,19 Cicha, Kałuże, Kopalniana od 1 do 33 numery parzyste i nieparzyste oraz od 35 do 55 numery nieparzyste, Krótka, Ligonia, Marta Waleska, Mikołowska, Pawła Wyry, Pogodna, Potokowa, Poziomkowa, Spacerowa, Stara Droga, Świętego Jana, Widokowa, Wierzysko, Wieżowa, Wodociągowa, Wspólna, Wyniosła, Zgody 14 MDK (filia Łaziska 59,93 Kopalniana od 34 do 56 numery parzyste oraz od 57 do Średnie) końca numery nieparzyste i parzyste, Staszica, Zwycięstwa 15 Miejska Biblioteka 63,85 Kardynała Wyszyńskiego od numeru 8 do końca, Księdza Publiczna (Filia w Głowińskiego, Lipowa, Tuwima Łaziskach Średnich) 16 Salon 80,61 Brzozowa, Dębowa, Grabowa, Jaśminowa, Jaworowa, samochodowy, ul. Jesionowa, Jodłowa, Kasztanowa, Leśna, Modrzewiowa, Leśna 1 Olchowa, Rybnicka, Sosnowa, Świerkowa, Topolowa, Wierzbowa, Zacisze Źródło: Opracowanie własne na bazie danych: https://sejmsenat2019.pkw.gov.pl/
Niska frekwencja wyborcza wskazuje, iż mieszkańcy nie wykazują dużego zainteresowania polityką regionalną. Najniższa frekwencja notowana jest w okręgach wyborczych zlokalizowanych na terenie osiedli mieszkaniowych: Kościuszki, Centrum i Energetyków (częściowo) i ks. Głowińskiego.
Na terenie Łazisk Górnych działają następujące organizacje pozarządowe: . Fundacja „Brajlówka”, . Fundacja Alana i Julii, . Polskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki, . Centrum Społecznego Rozwoju, . Towarzystwo Przyjaciół Łazisk, . Stowarzyszenie Sportowo-Kulturalne „Elektro”, . Ochotnicza Straż Pożarna w Łaziskach Średnich, . Ochotnicza Straż Pożarna w Łaziskach Dolnych,
25
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Fundacja Pracownicza Pro-Eko, . Klub Sportowy „Polonia”, . Ochotnicza Straż Pożarna w Łaziskach Górnych, . Stowarzyszenie na rzecz Profilaktyki, Pomocy i Rozwoju Psychospołecznego „Promoc”, . Stowarzyszenie Kultury „Drzewo Dobrej Woli”, . Stowarzyszenie Dziedzictwo Kultury, . Klub Hodowców Kanarków Kształtnych, . Regionalne Stowarzyszenie Miłośników Turystyki Rowerowej, . Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Białe Misie”, . Śląski Okręgowy Związek Kręglarski w Katowicach, . Górnośląskie Stowarzyszenie Diabetyków w Mikołowie, . Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Mikołowie, . BO WARTO! Fundacja oraz stowarzyszenia zwykłe: . Stowarzyszenie Brada, . Stowarzyszenie „Fight Club Ares”, . Uczniowski Klub Sportowy „Sprint”, . Klub Abstynentów „Pierwszy Krok”. Oferta NGO jest różnorodna i odpowiada zainteresowaniom mieszkańców miasta. W roku 2020 miasto realizując zapisy Rocznego Programu Współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na 2020 rok, udziela dotacji na cele publiczne związane z realizacją zadań miasta w szczególności w zakresie: . nauki, edukacji, oświaty i wychowania, . wspierania i upowszechniania kultury fizycznej, . turystyki i krajoznawstwa, . kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, . pomocy społecznej w tym pomocy osobom i rodzinom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób, . ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, . porządku i bezpieczeństwa publicznego, . ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego,
26
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka, . działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w art. 4 ust. 1 pkt. 1-32a ustawy. Wywiady bezpośrednie autorów niniejszego opracowania z przedstawicielami NGO nie wskazują na występowanie problemów w sferze funkcjonowania organizacji czy współpracy z samorządem lokalnym. Podkreślano jednak, iż działalność organizacji aktywizuje przeważnie osoby o wyższej kulturze społecznej i świadomości samorozwoju, dużo rzadziej natomiast osoby z niższym wyksztalceniem, w tym pracowników zaangażowanych w przemyśle (zamieszkałych głównie na terenie osiedli wielorodzinnych).
Zdiagnozowano problemy:
P.5. Niski poziom zaangażowania społecznego, w wybranych częściach miasta.
3.2.3 Problemy społeczne
Zadania w obszarze pomocy społecznej realizują w Łaziskach Górnych dwie jednostki organizacyjne Miasta: . Miejski Ośrodek Wspierania Rodziny i Dziecka (dalej MOWRiD), . Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (dalej MOPS).
3.2.3.1 Problemy w Rodzinie
Wspieranie rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze oraz organizacja systemu pieczy zastępczej realizowana jest w mieście głównie zasobami MOWRiD. MOWRiD prowadzi stałą współpracę z innymi podmiotami samorządowymi oraz organizacjami pozarządowymi. Pomoc rodzinie realizowana jest w dwóch kluczowych obszarach: . poprzez pracę obejmującą cały system rodzinny (poradnictwo, grupowe formy pomocy, asysta rodzinna), . wsparcie dzieci w ramach dziennej placówki. Poradnictwo (bezpłatne dla mieszkańców miasta) stanowi obszar pomocy oferowany mieszkańcom Łazisk Górnych w różnych aspektach emocjonalnego funkcjonowania człowieka (m.in. w obrębie pełnionych ról, przeżywanych relacji, podejmowanych zadań). Na przestrzeni 2019 roku poradnictwo realizowane było poprzez następujące formy: konsultacje, spotkania o charakterze wspierającym, terapie. W 2019 r. z różnych form oferowanych w ramach poradnictwa skorzystały całe rodziny, małżonkowie/pary, a także indywidualne osoby. Odbyło się 557 spotkań.
27
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Grupowe formy pomocy w 2019 r. realizowano w formie warsztatów, spotkań tematycznych, grup wsparcia, prelekcji, szkoleń. Kontynuowano działania grupy wsparcia dla dzieci w wieku 13 – 15 oraz grupy wsparcia dla pań pracujących w dziale usług opiekuńczych MOPS oraz warsztaty dla mam małych dzieci. Kolejną formą wsparcia jest asysta rodzinna, tj. profesjonalne wsparcie rodziny w środowisku jej życia. W roku 2019 ze wsparcia asystentów w sumie skorzystało 27 rodzin. Wśród działań realizowanych w roku 2019 znaczącym kierunkiem była pomoc w utrzymaniu lub przywróceniu właściwych warunków rozwojowych dla dzieci oraz dbałość o prawidłowy rozwój dzieci z szczególnym uwzględnieniem obszaru diagnozy i realizowania przez rodziców zaleceń specjalistów.
W 2019 r. MOWRiD realizował także działania w ramach placówki wsparcia dziennego w Siedzibie i Filii Ośrodka. Placówka realizowała zajęcia opiekuńczo-wychowawcze w czterech grupach dobranych pod względem wieku i rozwoju (2 grupy w Siedzibie i 2 grupy w Filii Ośrodka). W roku 2019 pomocą placówki wsparcia dziennego zostało objętych 53 dzieci. Wychowawcy podejmowali pracę z 41 rodzinami wychowanków, przeprowadzili 152 spotkania z rodzicami, podczas których omawiali aktualną sytuację rozwojową dziecka i kierunki podejmowanych działań.
W roku 2019 z pomocy Placówki Wsparcia Dziennego skorzystało 59 dzieci. Poniższa tabela wskazuje ulice zamieszkania podopiecznych. Ponad 54% podopiecznych zamieszkuje osiedla wielorodzinne, przy czym powtarzające się lokalizacje to: Osiedle Energetyków, Centrum, ks. Głowińskiego, Kościuszki oraz ulica Zwałowa.
Tabela 19 Liczba dzieci objętych wsparciem Placówki Wsparcia Dziennego w 2019 r. wg miejsca zamieszkania Ulica zamieszkania Liczba dzieci objętych Osiedle wielorodzinne wsparciem Torowa 2 Nie Chopina 4 Tak, Energetyków Wyszyńskiego 3 Tak, ks. Głowińskiego Wyrska 2 Tak, ks. Głowińskiego Kąty 1 Nie Lasoki 2 Tak, Lasoki Zwycięstwa 2 Tak, ks. Głowińskiego Staszica 5 Tak, ks. Głowińskiego Mikołowska 2 Nie Dworcowa 3 Tak, Energetyków Orzeska 2 Tak, Energetyków Mickiewicza 4 Tak, zabudowa mieszkaniowa w centrum miasta Powstańców 4 Tak, ks. Głowińskiego Zwałowa 7 Nie Wiejska 2 Tak, Centrum
28
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Wyzwolenia 1 Nie Sikorskiego 1 Tak, Kościuszki Działkowców 1 Tak, Centrum Zawadzkiego 2 Nie Bukowa 2 Nie Kościuszki 2 Tak, Kościuszki Źródło: MOWRiD w Łaziskach Górnych
Asystą rodzinną MOWRiD objął w 2019 r. 27 rodzin. Beneficjentów pomocy w podziale na miejsce zamieszkania prezentuje poniższa tabela. Ponad 77% podopiecznych zamieszkuje osiedla wielorodzinne, przy czym powtarzające się lokalizacje to: Osiedle Energetyków, Centrum, ks. Głowińskiego, Kościuszki oraz ulica Zwałowa.
Tabela 20 Rodziny korzystające z pomocy asystenta rodziny w roku 2019 z podziałem na miejsce zamieszkania Ulica zamieszkania Liczba rodzin objętych asystą Osiedle wielorodzinne Chopina 2 Tak, Energetyków Wyszyńskiego 1 Tak, ks. Głowińskiego Głowińskiego 2 Tak, ks. Głowińskiego Wyrska 1 Tak, ks. Głowińskiego Młyńska 1 Nie Długa 1 Nie Prądna 1 Nie Staszica 4 Tak, ks. Głowińskiego Dworcowa 2 Tak, Energetyków Orzeska 2 Tak, Energetyków Powstańców 3 Tak, ks. Głowińskiego Zwałowa 1 Nie Wiejska 1 Tak, zabudowa mieszkaniowa w centrum miasta Ogrodowa 3 Tak, zabudowa mieszkaniowa w centrum miasta Kościuszki 2 Tak, Kościuszki Źródło: MOWRiD w Łaziskach Górnych
3.2.3.2 Problemy społeczne
Z danych MOPS w Łaziskach Górnych wynika, że w 2019 roku z pomocy społecznej w formie świadczenia pieniężnego skorzystało 295 osób (z roku na rok ta ilość maleje), ze świadczenia niepieniężnego skorzystało 501 osób, z usług opiekuńczych skorzystały 94 osoby, ze specjalistycznych usług opiekuńczych skorzystały 3 osoby, a 40 osobom założono Niebieską Kartę.
29
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
W roku 2019 MOPS udzielił pomocy 7723 rodzinom w trudnej sytuacji życiowej, liczącym łącznie 2141 osób. Powody udzielanej pomocy przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 21 Powody udzielania pomocy przez MOPS w 2019 r. LICZBA LICZBA OSÓB W POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ RODZIN RODZINACH UBÓSTWO 43 66 SIEROCTWO 1 3 BEZDOMNOŚĆ 21 21 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 96 442 W TYM: 58 305 WIELODZIETNOŚĆ BEZROBOCIE 126 313 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 86 184 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA 203 352 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.-WYCHOWAWCZYCH I 74 274 PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO - OGÓŁEM W TYM: 22 69 RODZINY NIEPEŁNE RODZINY WIELODZIETNE 11 56 PRZEMOC W RODZINIE 4 13 POTRZEBA OCHRONY OFIAR HANDLU LUDŹMI 1 2 ALKOHOLIZM 18 28 NARKOMANIA 1 1 TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z 2 3 ZAKŁADU KARNEGO TRUDNOŚCI W INTEGRACJI OSÓB, KTÓRE OTRZYMAŁY STATUS UCHODŹCY, OCHRONĘ UZUPEŁNIAJĄCĄ LUB ZEZWOLENIE NA POBYT 0 0 CZASOWY ZDARZENIE LOSOWE 5 9 SYTUACJA KRYZYSOWA 0 0 KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA 0 0 Źródło: MOPS w Łaziskach Górnych
Najbardziej dominujące problemy społeczne w mieście to: . długotrwała i ciężka choroba i/lub niepełnosprawność, . problemy rodzinne (potrzeba ochrony macierzyństwa oraz bezradność w sprawach opiekuńczych), . ubóstwo i bezrobocie.
W poniższej tabeli przedstawiono liczbę rodzin objętych wsparciem MOPS w roku 2019 w podziale na miejsce zamieszkania. Z danych wynika, iż beneficjenci pomocy społecznej zamieszkują głównie: Osiedle Kościuszki, Osiedle ks. Jana Głowińskiego, centrum miasta, ul. Wyzwolenia , ul. Zwałową. W tabeli oznaczono ulice z największym natężeniem wsparcia wraz z ewentualnym przyporządkowaniem do osiedla.
3 Zestawienie sumaryczne, w wybranych rodzinach wsparcia udzielono z kilku powodów, wybrane rodziny znajdują się w zestawieniu wielokrotnie.
30
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 22 Beneficjenci pomocy społecznej w roku 2019 z podziałem na miejsce zamieszkania ulica liczba osób w rodzinach otrzymujących wsparcie 1go Maja 7 Adama Mickiewicza – centrum miasta 42 Boczna 7 Bolesława Prusa 10 Brada 33 Bratków 2 Brzozowa 24 Bukowa 10 Cegielniana 8 Cieszyńska 25 Długa 13 Dworcowa – centrum miasta 83 Działkowców 5 Energetyków – centrum miasta, os. Energetyków 75 Fiołkowa 3 Fryderyka Chopina – centrum miasta 70 Gajowa 11 Głowińskiego – os. ks. Głowińskiego 49 Gostyńska 11 Górna 5 Górnicza 2 Górnośląska 19 Grabowa 10 Graniczna 16 Jodłowa 5 Kałuże 5 Kąty 14 Kieszki 6 Kolejowa 14 Kopalniana 15 Kościelna 1 Kościuszki – os. Kościuszki 80 Kwiatowa 9 Lasoki 10 Leśna 2 Ligonia 1 Łazy 9 Łączna 1 Łąkowa 13 Marta Waleska 3 Miarki 5 Mikołowska 19 Młyńska 11
31
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Modrzewiowa 17 Mokierska 18 Moniuszki 10 Morcinka 1 Nowa 9 Ogrodowa – centrum miasta 45 Okrężna 5 Orzeska 48 Paprotna 2 Parkowa 19 Piaskowa 1 Pocztowa 15 Pokoju 6 Polna 20 Południowa 7 Powstańców – os. ks. Głowińskiego 51 Przysiółki 6 Pszczelna 1 Radosna 15 Rolna 6 Rybnicka 1 Salamander 4 Sienkiewicza 2 Sikorskiego 24 Słowików 4 Sobieskiego 13 Sosnowa 5 Spokojna 11 Stara Droga 1 Starowiejska 5 Staszica – os. ks. Głowińskiego 43 Stroma 6 Szarotki 22 Szkolna 16 Św. Jana 4 Św. Jana Pawła II – centrum miasta 45 Św. Barbary – os. ks. Głowińskiego i os. Kościuszki 54 Tulipanów 7 Tuwima 12 Wapienna 5 Waryńskiego 5 Wiejska 17 Wierzysko 4
32
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Wodociągowa 1 Wyrska – os. Kościuszki 89 Wyszyńskiego – os. ks. Głowińskiego 68 Wyzwolenia - 73 Zacisze 5 Zawadzkiego 1 Zielona 3 Zwałowa – sąsiedztwo os. Kościuszki 58 Zwycięstwa 23 Źródlana 3 Źródło: MOPS w Łaziskach Górnych
Zdiagnozowano problemy:
P.6. Wśród problemów społecznych występujących w wybranych częściach miasta dominują problemy osób starszych, problemy rodzinne oraz ubóstwo i bezrobocie.
3.2.4 Bezrobocie
Według stanu na koniec lipca 2019 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mikołowie zarejestrowanych było 262 mieszkańców miasta Łaziska Górne, z czego 181 stanowiły kobiety (ponad 69%). Jedynie 21% ogółu bezrobotnych mieszkańców miasta posiada prawo do zasiłku. Szczególnie niepokojące są dane dotyczące liczby osób do 35 roku życia pozostających bez pracy – stanowiących ponad 54% ogółu. W przypadku młodszej grupy bezrobotnych stałe miejsca pracy będą determinantą decydującą o założeniu rodziny na terenie miasta, co bezpośrednio wpłynie na trendy demograficzne (w tej chwili niekorzystne jest saldo migracji). Konieczne są więc przede wszystkim działania zwiększające podaż miejsc pracy. Niepokojące są ponadto dane obrazujące poziom wykształcenia osób bezrobotnych - ponad 57% posiada zaledwie wyksztalcenie zasadnicze zawodowe lub niższe, co w przypadku braku rozwoju kwalifikacji znacznie ogranicza szanse na rynku pracy. Konieczne są działania pozwalające podnieść kwalifikacje bezrobotnych i pomóc im się odnaleźć w obowiązujących realiach rynku pracy, znaczące będą tu projekty pozainwestycyjne, tzw. „miękkie”, jak kursy, szkolenia, etc. Terytorialne występowanie problemu bezrobocia na terenie miasta przedstawia poniższa tabela. Najwięcej osób bezrobotnych mieszka na terenie Łazisk Górnych i Średnich. Bezrobocie jest znacznie mniejszym problemem w Łaziskach Dolnych, gdzie liczba bezrobotnych jest blisko czterokrotnie i pięciokrotnie niższa niż we wcześniej wspomnianych jednostkach. Lokalizacje z dominującym bezrobociem to Osiedle Kościuszki, Osiedle ks. Jana
33
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Głowińskiego, centrum miasta, ul. Wyzwolenia , ul. Zwałowa. W tabeli oznaczono ulice z największym natężeniem wsparcia wraz z ewentualnym przyporządkowaniem do osiedla.
Tabela 23 Bezrobotni mieszkańcy Miasta Łaziska Górne zarejestrowani w PUP Mikołów, z podziałem na ulice, zestawienie za rok 2019 Ulica zamieszkania Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Adama Mickiewicza – centrum miasta 12 Barlickiego 1 Boczna 1 Bolesława Prusa 4 Brada 5 Bratków 2 Brzozowa 8 Bukowa 1 Cegielniana 1 Cieszyńska 9 Długa 8 Dworcowa – centrum miasta 34 Działkowców 3 Energetyków – centrum miasta os. Energetyków 24 Familijna 1 Fryderyka Chopina – centrum miasta 11 Głowińskiego – os. ks. Głowińskiego 10 Gostyńska 4 Górna 2 Górnicza 7 Górnośląska 6 Graniczna 2 Jaworowa 1 Kałuże 1 Karola Miarki 1 Kąty 2 Kieszki 3 Kolejowa 7 Konopnickiej 3 Konwalii 1 Kopalniana 9 Kościelna 1 Kościuszki – os. Kościuszki 45 Ks. Prałata Szwedy 1 Kwiatowa 1 Lasoki 1 Leśna 2 Ligonia 2 Łazy 3
34
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Łąkowa 3 Malinowa 1 Marta Waleska 1 Mikołowska 6 Miła 3 Młyńska 1 Modrzewiowa 2 Mokierska 6 Moniuszki 1 Morcinka 3 Narcyzów 2 Nowa 2 Ogrodowa – centrum miasta 21 Olchowa 1 Orzeska 13 Paprotna 1 Parkowa – centrum miasta 10 Pawła Wyry 1 Piaskowa 4 Piękna 2 Pocztowa – centrum miasta 15 Pokoju 1 Polna 4 Południowa 3 Powstańców – os. ks. Głowińskiego 12 Prądna 1 Przysiółki 5 Radosna 4 Plac Ratuszowy 1 Rybnicka 1 Sienkiewicza 1 Sikorskiego 2 Skowronków 1 Słoneczna 3 Sobieskiego 5 Sosnowa 1 Spokojna 1 Stara Droga 2 Starowiejska 2 Staszica – os. ks. Głowińskiego 23 Stroma 2 Szarotki 5 Szkolna 7
35
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Św. Jana Pawła II – centrum miasta 10 Św. Barbary – os. Kościuszki i os. ks. Głowińskiego 16 Topolowa 2 Torowa 2 Tulipanów 4 Tuwima 1 Wapienna 1 Waryńskiego 1 Widokowa 1 Wiejska 8 Wierzbowa 2 Wieżowa 1 Wodociągowa 1 Wróblewskiego 4 Wspólna 2 Wyrska – os. Kościuszki 26 Wyszyńskiego – os. ks. Głowińskiego 13 Wyzwolenia 21 Zawadzkiego 1 Zgody 1 Zwałowa – sąsiedztwo os. Kościuszki 12 Zwycięstwa 7 Źródlana 4 Źródło: PUP Mikołów, zestawienie za rok 2019
Zdiagnozowano problemy:
P.7. Wśród problemu bezrobocia występującego w wybranych częściach miasta dominuje: duży udział osób młodych w ogólnej liczbie bezrobotnych, niski poziom wykształcenia większości bezrobotnych, duży odsetek bezrobotnych kobiet.
3.2.5 Ochrona zdrowia i opieka nad dzieckiem do lat 3
Od 2012 roku w Łaziskach Górnych funkcjonuje Żłobek Miejski zapewniający opiekę dla 33 dzieci. Na terenie miasta działa również jeden Żłobek niepubliczny „Maciusiowo” zapewniający w 2018 roku opiekę dla 15 dzieci. W Żłobku Miejskim im. Tadeusza Więcka w Mikołowie na podstawie porozumienia z Miastem Mikołów, Łaziska Górne dofinansowywały pobyt dla 5 dzieci w placówce, natomiast w Niepublicznym Żłobku „Troskliwe Misie” na podstawie zadania publicznego Miasto Łaziska Górne dofinansowywało pobyt 14 dzieci. Wg danych GUS (BDL) w roku 2018 6,8% dzieci w wieku do 3 lat było w mieście objętych opieką w żłobku.
36
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Zgodnie z danymi GUS (BDL) w roku 2018 na terenie miasta funkcjonowało 8 przychodni ambulatoryjnych, udzielono łącznie 146 623 porad. Opieka zdrowotna skupia się w zabudowie centrum miasta.
Nie zdiagnozowało problemów w analizowanej strefie. Wprawdzie w Łaziskach usługi zdrowotne i opieka nad dzieckiem do lat 3 realizowane są jedynie w wybranym obszarze miasta – dostępne są jednak dla wszystkich mieszkańców (m.in. za sprawą bezpłatnej komunikacji miejskiej).
3.2.6 Osoby starsze
W mieście zdiagnozowano problem starzenia się populacji. Od lat na wysokim poziomie utrzymuje się też ilość osób z niepełnosprawnościami, według danych MOPS rokrocznie ośrodek udziela wsparcia znacznej liczbie osób z niepełnosprawnościami (z orzeczeniami o różnym stopniu niepełnosprawności). W roku 2017 z pomocy społecznej skorzystało 129 osób z niepełnosprawnościami, a w roku 2018 – 131 osób. Narastająca wraz z wiekiem wielochorobowość oraz niesprawność fizyczna powoduje, że wzrasta zapotrzebowanie na korzystanie z pomocy innych osób. W przypadku braku osób bliskich lub kiedy rodzina nie jest w stanie zabezpieczyć opieki nad chorym, nieodzowne staje się korzystanie z pomocy w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania chorego oraz specjalistycznych usług opiekuńczych, dostosowanych do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, które są świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem (np. pielęgniarka, rehabilitant, psychiatra). Osoby, którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych lub SUO mogą zostać umieszczone w domu pomocy społecznej, gdzie zapewniona jest całodobowa opieka. Pomimo choroby osoby w podeszłym wieku, chore, z niepełnosprawnościami chcą być w swoim domu, mieszkaniu, łóżku tak długo, jak to tylko jest możliwe. Do tych grup osób skierowana jest pomoc w formie usług opiekuńczych i SUO. Działania podejmowane względem tych osób mają na celu pozostawienie osób w środowisku rodzinnym, lokalnym i zaopiekowanie się nimi w taki sposób, by nie musiały być one umieszczane w całodobowych placówkach opiekuńczych (tj. dom pomocy społecznej, zakład opiekuńczo-leczniczy). W Łaziskach Górnych co roku odnotowuje się wzrost liczby osób objętych usługami opiekuńczymi (dane MOPS): . 2017 r. – 81 osób, . 2018 r. -100 osób, . SUO 2017 – 1 osoba, . SUO 2018 r. – 3 osoby.
37
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
W 2018 roku w mieście uruchomiono wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego, która cieszy się dużą popularnością – do 15 czerwca 2019 zanotowano 33 wypożyczenia sprzętu. W wypożyczalni widoczne są niedobory sprzętowe (łóżka pielęgnacyjne, stojaki na kroplówki, kule ortopedyczne, wózek inwalidzki, stoliki przyłóżkowe na kółkach do posiłków).
W mieście uwidacznia się też konieczność, związana z procesem starzenia się społeczeństwa, objęcia opieką osób samotnych. W odpowiedzi na potrzeby mieszkańców w 2018 r. otwarto Klub Seniora. Zajęcia odbywają się 2 razy w tygodniu. Docelowa liczba miejsc w Klubie ma wynosić 17.
Wśród podopiecznych korzystających z usług opiekuńczych i SUO widoczny jest znaczny procent osób leżących. Osoby te z powodu choroby cierpią na przykurcze kończyn, które są dla nich bardzo bolesne. NFZ nie zapewnia rehabilitacji w miejscu zamieszkania, a transport chorego mógłby zagrażać jego zdrowiu. Dlatego ważne dla poprawy funkcjonowania i ulgi w bólu jest rehabilitowanie osób leżących, korzystających z usług opiekuńczych. Do czerwca 2019 r. wśród 75 osób, które korzystały z pomocy w formie usług opiekuńczych dla co najmniej 20 wskazane byłoby wsparcie rehabilitanta lub fizjoterapeuty. Ponadto pracownicy socjalni borykają się z problemem natury psychicznej i obniżeniem nastroju wśród osób korzystających z pomocy w formie usług opiekuńczych. Na terenie miasta nie ma możliwości skorzystania z pomocy lekarza psychiatry. W związku z tym, iż są to zazwyczaj osoby starsze, chore, z niepełnosprawnościami, wymagają konsultacji psychiatrycznej lub poradnictwa specjalistycznego w miejscu zamieszkania – w ramach SUO. Aktualnie spośród osób korzystających z usług opiekuńczych co najmniej 7 w ocenie pracownika socjalnego i opiekunek wykonujących usługi opiekuńcze wymagałoby konsultacji psychiatrycznej w miejscu zamieszkania. Wieloletnia praca środowiskowa pracowników MOPS wskazuje, iż w mieście konieczna jest: aktywizacja osób starszych (wyjście z domu i związane z tym przygotowanie), kontynuacja działań w ramach Klubu Seniora, wzmożona opieka - SUO, rehabilitacja, niedzielne obiady, wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego. Natężenie problemów i potrzeb jest równomierne na terenie całego miasta.
38
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Zdiagnozowano problemy:
P.8. Konieczność aktywizacji osób starszych i wzrostu dostępności do szeroko rozumianej oferty opiekuńczej w związku ze starzeniem się społeczeństwa.
3.2.7 Bezpieczeństwo publiczne
Bezpieczeństwo publiczne w Łaziskach Górnych organizowane i realizowane jest przede wszystkim przez 3 podmioty: . Komisariat Policji w Łaziskach Górnych, . OSP w Łaziskach Górnych, . Straż Miejską w Łaziskach Górnych.
39
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
REJON 9 REJON 10 REJON 11 REJON 12 REJON 13 REJON 14 Ulice wchodzące w obszar rejonu: 1-go Maja, Astrów, Barlickiego, Brada, Bukowa, os. Centrum, Brzozowa, Górnicza, Długa, Gajowa, Boczna, Bojowników, oś. Bratków, Chopina, Cegielniana, Cicierz, Klonowa, Krokusów, Grabowa, Jaworowa, Gostyńska, Hutnicza, Głowińskiego, Graniczna, Dworcowa, Działkowców, Cieszyńska, Górna, Kąty, Mickiewicza, Ogrodowa, Jesionowa, Jodłowa, Konopnickiej, Lasoki, Kościuszki, oś. Kościuszki, os. Energetyków, Kieszki, Kolejowa, Pocztowa, Poręba, Prusa, Kamienna, Kopalniana, Łazy, Łąkowa, Górnośląska, Miła, Fiołkowa, Familijna, Kościelna, Łączna, Radosna, Szarotki, św. Krótka, Leśna, Ligonia, Konopnickiej, Południowa, Morcinka, Nowa, Pokoju, Goździków, Irysów, Malinowa, Młyńska, Jana Pawła II Marta Waleska, Powstańców, Stawowa, Promienna, Sikorskiego, Konwalii, Ignacego Moniuszki, Okrężna, Mikołowska, Wyszyńskiego, Słoneczna, Słowackiego, Krasickiego, Kwiatowa, Orzeska, Paprotna, Modrzewiowa, Mokierska, Wyzwolenia, Zwałowa, Tuwima, Wapienna, Lompy, Skowronków, Prądna, Plac Ratuszowy, Olchowa, Pawła Wyry, Zwycięstwa, Źródlana Wyrska Miarki, Narcyzów, Pszczelna, Przysiółki, Pisakowa, Polna, Parkowa, Różana, Rolna, Salamander, Poprzeczna, Św. Barbary, Słowików, Sienkiewicza, Sobieskiego, Spokojna, Rybnicka, Sosnowa, Stara Stara, Stokrotek , Starowiejska, ks. Szwedy, Droga, Staszica, Stroma, Tulipanów, Waryńskiego, Szybowa, Torowa, Wąska, Szkolna, św. Jana, Wiśniowa, Wróblewskiego, Wiejska, Zakątek, Zielona Świerkowa, Topolowa, Tadeusza Zawadzkiego Widokowa, Wierzbowa, Wieżowa, Wodna, Wodociągowa, Wspólna, Wyniosła, Zacisze, Sportowa Statystyka zdarzeń w roku 2019: Zabójstwa 1 1 Przestępczość 2 2 1 rozbójnicza Bójki i pobicia 1 1 1 Przestępstwa 1 przeciwko wolności seksualnej Uszkodzenie ciała 3 1 Zniszczenie mienia 2 2 1 4 4 Kradzież z 2 3 6 1 4 włamaniem Kradzież mienia 7 4 5 5 1 3 Przestępczość 1 1 1 1 samochodowa Przestępstwa w 2 2 1 5 5 ruchu drogowym Przemoc w 1 1 1 1 rodzinie
40
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Oszustwo 10 2 7 3 3 5 Inne 4 1 1 4 4 4 Narkotyki 3 1 3 5 7 4 Groźby karalne 2 1 1 1 2 Źródło: Komisariat Policji w Łaziskach Górnych
41
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Jak wskazują powyższe dane – poziom przestępczości w gminie nie wykazuje wyraźnego natężenia w konkretnym rejonie. Największa liczba zdarzeń zarejestrowana została w rejonie 9 – odpowiadającym centrum miasta, różnica jest jednak niewielka w porównaniu z pozostałymi rejonami. Ogólnie poziom przestępczości w gminie nie jest bardzo niepokojący. Statystyki są wyższe w rejonach z zabudową wielorodzinną, co jest zjawiskiem typowym dla dużych osiedli, ze skupioną dużą liczbą mieszkańców. Nie zdiagnozowano problemów, których rozwiązanie miałoby cechy działań rewitalizacyjnych. Generalnie podniesienie standardu i jakości życia wpływa pozytywnie na ograniczenie zachowań patologicznych, a co za tym idzie – poziomu przestępczości. Realizacja założeń niniejszego LPR da więc pośrednio efekt w postaci zmniejszenia przestępczości.
3.2.8 Kultura, sport, rekreacja
Głównymi miejskimi instytucjami realizującymi zadania z zakresu kultury w Łaziskach Górnych są Miejski Dom Kultury oraz Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna. Obie instytucje oferują mieszkańcom bogaty wachlarz zajęć oraz wydarzeń i imprez jednorazowych lub cyklicznych.
Miejski Dom Kultury organizuje liczne imprezy, festiwale, koncerty, przedstawienia, konkursy, wystawy, wyjazdy. MDK proponuje również zajęcia w ramach kółek zainteresowań czy też Uniwersytetu III Wieku, takie jak: kółko plastyczne, zumba, capoeira, ceramika, fabryka kreatywności, kółko szachowe, kółko fotograficzne, pilates, nauka języków – angielskiego, niemieckiego, basen, grupa śpiewacza, joga, taniec w kręgu, FIT kręgosłup, komputery. W łaziskim MDK działają między innymi: Dziecięcy Zespół „Radość”, chór Echo, chór Moniuszko, chór Wanda, zespół wokalny Camerton, AKF „Nurt 58”, Kółko Fotograficzne „M42, Fotografia alternatywna, Kółko teatralne Teatr „Baza” i „Mała Baza”. Uczestnictwo mieszkańców w imprezach kulturalnych utrzymuje się na wysokim poziomie, w 2018 roku liczba uczestników imprez organizowanych przez MDK wyniosła 34 751 osób (w tym 12 727 – koncerty, wyjazdy, wernisaże, zajęcia podczas ferii itd. 22 024 – kluby i kółka zainteresowań). W organizację wycieczek i wyjazdów kulturalnych włącza się również Urząd Miejski. Wydział Edukacji, Ochrony Zdrowia Kultury i Sportu w 2018 r. zorganizował 5 wycieczek turystycznych jednodniowych dla rodzin (za częściową odpłatnością), w których wzięło udział 235 mieszkańców, a także 2 wyjazdy do Opery Śląskiej w Bytomiu, w których wzięło udział 51 mieszkańców.
42
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Miejska Biblioteka Publiczna realizuje zadania statutowe w siedzibie głównej przy ul. Jana Pawła II oraz w filiach w Łaziskach Średnich i Dolnych. Wielkość księgozbioru bibliotecznego na dzień 31.12.2018r. to 68 637 woluminów. Dodatkowo biblioteka posiada 14 382 zbiorów audiowizualnych, w tym 2 738 audiobooków. Dostęp do ebooków gwarantuje platforma IBUK Libra. W czytelniach dostępnych jest ponad 100 tytułów prasy. W 2018 r. biblioteka wzbogaciła się o 3 082 jednostki inwentarzowe nowych zbiorów. W 2018 roku liczba zarejestrowanych czytelników wynosiła 3 419, a bibliotekę odwiedziło 55 703 osób. Ponadto w bibliotece zorganizowano 70 imprez czytelniczych i edukacyjnych, w których uczestniczyło ponad 4 700 osób. Dział muzyczny biblioteki od wielu lat współpracuje z Kołem Terenowym Polskiego Związku Niewidomych w Mikołowie. Bibliotekarze regularnie spotykają się z osobami niewidomymi, a część audiobooków kupowana jest w uzgodnieniu z członkami Koła.
Niepubliczną instytucją kultury oferującą mieszkańcom miasta i regionu interesujący sposób spędzenia wolnego czasu jest Muzeum Energetyki prowadzone przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki. Muzeum znajduje się na terenie zakładu TAURON Wytwarzanie S. A – oddział Elektrownia Łaziska, dysponuje powierzchnią wystawienniczą wynoszącą 1000 m2, na której znajduje się ponad 6 tysięcy eksponatów. Muzeum Energetyki należy do Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Najbardziej znanymi eventami organizowanymi przez placówkę jest Święto Światła oraz Industriada. Oprócz tego muzeum angażuje się w działalność edukacyjną prowadząc pokazy w ramach cyklu „Fizyczne Fascynacje”. Ogółem w 2018 roku muzeum odwiedziło około 8900 osób, w tym 4980 w zorganizowanych grupach 4980, z czego 4090 młodzieży szkolnej.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Łaziskach Górnych zarządza sześcioma obiektami sportowymi: Ośrodkiem Rekreacyjno- Sportowym „Żabka” przy ul. Sportowej 1, Stadionem Miejskim z budynkiem zaplecza sportowego oraz boiskiem treningowym przy ul. Sportowej 3, Halą Widowiskowo-Sportową przy ul. Ogrodowej 50, Halą Sportową z boiskiem sportowym przy ul. Staszica, Skateparkiem przy ul. Sportowej 1, boiskiem treningowym przy ul. Chopina 17. Obok infrastruktury wchodzącej w struktury MOSiR w mieście znajdują się tereny rekreacyjne: 22 miejskie place zabaw dla dzieci, teren turystyczno–wypoczynkowy Ynzla, ścieżki rekreacyjne ze skateparkiem, teren rekreacyjno-sportowy Małpi Gaj, teren rekreacyjno-sportowy Centrum Frajdy Ogrodowa oraz ogólnodostępne boiska (6 obiektów przyszkolnych z nawierzchnią poliuretanową). Część z obszarów rekreacyjnych została przygotowana i przeprowadzona w ramach procesów rewitalizacyjnych terenów poprzemysłowych oraz dofinansowana ze środków Unii Europejskiej.
43
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Do najważniejszych zadań statutowych jakie MOSiR realizował w 2018r. należało prowadzenie działalności w sekcjach rekreacyjnych i sportowych oraz organizacja szkolenia dzieci i młodzieży. W 2018 roku zajęcia były prowadzone w 8 sekcjach sportowych, w których ćwiczyło 505 młodych sportowców w 31 grupach wiekowych. W ciągu 2018 r. MOSiR organizował, współorganizował lub pomagał w organizacji ponad 200 wszelkiego rodzaju imprez sportowo-rekreacyjnych, jak zawody sportowe, mecze, turnieje, wystawy, marsze, rozgrywki ligowe i amatorskie, w których wzięło udział około 13 000 osób. Zasadniczo w strefie kultury, sportu i rekreacji nie zdiagnozowano problemów, poza ograniczonym dostępem do otwartych, zewnętrznych obiektów mogących stanowić miejsce spotkań lokalnej społeczności i integracji rodzinnej i społecznej. Problem został szerzej omówiony w podrozdziale dotyczącym zagospodarowania funkcjonalno-przestrzennego.
3.3 Sfera gospodarcza
3.3.1 Podmioty gospodarcze, rynek pracy
Na początku lat 90. całe województwo śląskie poddane zostało trudnemu procesowi restrukturyzacji gospodarczej i społecznej. Efektem przekształceń regionalnej gospodarki jest rozwój sektora prywatnego oraz zmiany na rynku pracy, które wymuszają wzrost lokalnej przedsiębiorczości przy wykorzystaniu lokalnych potencjałów zarobkowych. Coraz większą rolę odgrywają małe i średnie przedsiębiorstwa, mające bezpośredni wpływ na rozwój poszczególnych gmin. Na terenie Łazisk Górnych w dalszym ciągu wiodącymi pracodawcami są duże przedsiębiorstwa działające w gałęzi przemysłu ciężkiego. Wskutek restrukturyzacji przemysłu liczba zatrudnionych w przemyśle jednak systematycznie maleje, co stanowi w perspektywie najbliższych lat olbrzymie wyzwanie dla miasta, które powinno podjąć wszelkie możliwe działania zapobiegające reperkusjom tego zjawiska. Zgodnie z danymi GUS (BDL) przedstawionych w poniższej tabeli: . liczba podmiotów gospodarczych w mieście corocznie rośnie, . dominują przedsiębiorstwa małe (do 9 pracowników), . najliczniej reprezentowane przez przedsiębiorstwa sektory klasyfikacji PKD to: Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle oraz budownictwo, . wskaźniki przedsiębiorczości są korzystne, a ich wartość corocznie wzrasta.
44
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 24 Charakterystyka podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestrów REGON w latach 2016-2018 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON 2016 r. 2017 r. 2018r. ogółem 1607 1617 1671 w tym zatrudniające liczbę pracowników w przedziale: 0-9 1519 1533 1587 10-49 73 70 71 50-249 14 13 12 250-999 1 1 1 w tym zarejestrowane w sekcjach PKD: A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 10 10 9 C Przetwórstwo przemysłowe 192 196 201 D Wytwarzanie i zaopatrywanie energię elektryczną , gaz , ropę 1 1 1 naftową, gorącą wodę, i powietrze do układów klimatyzacyjnych E Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 17 17 17 działalność związana z rekultywacją F Budownictwo 182 198 210 G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów 445 424 424 samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa 123 118 122 I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 61 54 53 gastronomicznymi J Informacja i komunikacja 38 42 44 K Działalność Finansowa i Ubezpieczeniowa 45 39 39 L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 41 44 45 M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 145 157 163 N Działalność w zakresie usług administrowania i usług 48 47 56 wspierających O Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe 8 8 8 zabezpieczenia społeczne P Edukacja 49 47 55 Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczne 56 66 66 R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 22 25 27 S i T Pozostała działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe 121 100 127 zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby w tym działające w sektorze: Publicznym 43 42 42 Prywatnym 1551 1565 1617 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 717 722 748 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 54 55 58 ludności Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób 8,6 8,8 9,4 w wieku produkcyjnym Podmioty nowo zarejestrowane na 10 tys. ludności w wieku 107 96 115 produkcyjnym Źródło: GUS, BDL
Dane charakteryzujące statystyki rynku pracy przedstawia poniższa tabela. Na przestrzeni ostatnich lat liczba osób pracujących na terenie miasta zwiększa się. W strukturze płci zatrudnionych widoczna jest wyraźna dysproporcja. Kobiety stanowią jedynie 33% ogółu zatrudnionych.
45
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 25 Liczba osób pracujących na terenie miasta w latach 2016-2018 Pracujący: 2016 r. 2017 r. 2018 r. mężczyźni 3 778 3 935 4 012 kobiety 1 855 1 930 1 992 ogółem 5 633 5 865 6 004 Źródło: GUS, BDL, stan na 31.12.
W mieście dominują przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, stanowiące ponad 95% ogółu przedsiębiorstw. Mimo tego 2 największych pracodawców w mieście to firmy związane z przemysłem ciężkim, tj.: . Tauron Wytwarzanie SA – Oddział Elektrownia Łaziska w Łaziskach Górnych, . Polska Grupa Górnicza – Kopalnia Węgla Kamiennego Bolesław Śmiały.
Monokultura zatrudnienia w połączeniu z problemami jakimi dotknięty jest sektor górnictwa i hutnictwa stwarzają bardzo poważne ryzyko nasilenia w przyszłości problemu bezrobocia, którego ewentualnym skutkom należy zapobiegać już teraz. Miejski rynek pracy cechuje duże zagrożenie bezrobociem. Zgodnie z danymi ze stycznia 2020 r: . Stan zatrudnienia w Tauron Wytwarzanie SA – Oddział Elektrownia Łaziska w Łaziskach Górnych wynosił: 372 osoby, w tym 150 mieszkańców Łazisk Górnych, . Stan zatrudnienia w KWK Bolesław Śmiały wynosił: 1760 osób, w tym 541 mieszkańców Łazisk Górnych. Około 12% pracujących w mieście znajduje zatem zatrudnienie w 2 przedsiębiorstwach. Relatywnie duża liczba osób pracujących w kopalni i zakładzie energetycznym stanowi o przemysłowym charakterze miasta, co jest nadal charakterystycznym obrazem gospodarki Górnego Śląska. Świadczy to jednak równocześnie o braku zróżnicowanej oferty zarobkowej dostępnej w mieście. Podkreślić należy, iż w zdecydowanej większości 691 zatrudnionych w 2 największych firmach przemysłowych stanowią mężczyźni, będący jedynymi żywicielami rodziny bądź wnoszący znaczny wkład do rodzinnego budżetu. Zmiana ich sytuacji materialnej bezpośrednio dotnie pozostałych członków rodziny. Bezrobocie zgodnie z danymi MOPS w Łaziskach Górnych jest czynnikiem po którym występują w rodzinach kolejne problemy społeczne, w tym szczególnie ubóstwo. Stopniowa likwidacja miejsc pracy bądź zwolnienia zbiorowe bezpośrednio wpłyną na pogorszenie sytuacji społecznej wielu łaziskich rodzin.
Niezbędne są działania zmierzające do zróżnicowania struktury zatrudnienia mieszkańców i zmiany ich wykształcenia. Należy dążyć do uatrakcyjnienia warunków życia mieszkańców, tworzenia nowych miejsc pracy i przyciągania nowych inwestorów.
46
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
W związku z powyższym działania strategiczne skierowane są na4: zachęcania firm do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie miasta oraz prowadzenie działalności promocyjno-edukacyjnej; kolejnym proponowanym działaniem jest pozyskiwanie przez miasto terenów inwestycyjnych.
Statystyka dotycząca problemu bezrobocia obrazuje, że nie jest ono obecnie dominującym problemem, jest jednak główną przyczyną początkującą występowanie innych problemów społecznych, od obniżenia poziomu życia do wykluczenia społecznego. Oznacza to, że ze wzrostem bezrobocia zwiększy się również nasilenie występowania problemów społecznych w mieście. Horyzont czasowy LPR-u obliguje do prognozowania trendów we wszystkich dziedzinach społeczno-gospodarczych determinujących jakość życia w mieście, w przypadku Łaziskach Górnych bezrobocie jest czynnikiem najbardziej narażonym na zmiany, ponieważ: . 3 firmy przemysłowe są największymi pracodawcami w mieście, . miejska gospodarka jest silnie uzależniona od wysokiego przemysłu, . sektory przemysłu działające w mieście są w większości własnością Skarbu Państwa i są silnie zależne od decyzji politycznych, które z punktu widzenia samorządu są niemożliwe do przewidzenia. W przypadku łaziskiego bezrobocia mowa więc zarówno o bezrobociu obecnie rejestrowanym, jak również o potencjalnym bezrobociu, na które narażeni są szczególnie wszyscy pracownicy firm związanych z tradycyjnymi na śląsku gałęziami przemysłu.
W dniu 27 stycznia 2020 r. Prezes Zarządu firmy Tauron Wytwarzanie S.A. wystosował do Burmistrza Łazisk Górnych pismo ws. perspektyw dla dostaw ciepła grzewczego Elektrowni Łaziska. Z treści pisma wynika, iż Elektrownia Łaziska ma zapewniony plan prac do roku 2028, a w dalszych latach rozważa się zamknięcie obiektu w zależności od sytuacji rynkowej.
Zachodzące zmiany na rynku pracy determinują podjęcie niezbędnych działań w zakresie całej polityki edukacyjnej, łącznie z system dokształcania oraz przede wszystkim przekwalifikowania. Niezbędne są w tym zakresie wszelkie działania umożliwiające dostosowanie kształcenia do rynku pracy i zaoferowanie takich standardów uczącym się, aby w sposób płynny mogli funkcjonować na rynku pracy.
Zgodnie z danymi PUP w Mikołowie (Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych za 2018 rok powiat mikołowski) w 2018 roku w powiecie mikołowskim odnotowano dwadzieścia osiem zawodów deficytowych: operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych, pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej
4 Strategia Rozwoju Miasta Łaziska Górne na lata 2016-2023
47
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 niesklasyfikowani, robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani, inżynierowie mechanicy, betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni, ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna, robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe, pomocniczy personel medyczny, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych, inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani, dekarze, operatorzy urządzeń pakujących, znakujących i urządzeń do napełniania butelek, elektrycy budowlani i pokrewni, robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych, pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani, kierowcy samochodów ciężarowych, pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani, administratorzy systemów komputerowych, kierownicy do spraw produkcji przemysłowej, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni, operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna, sprzedawcy na targowiskach i bazarach, asystenci nauczycieli, pracownicy ochrony osób i mienia, sprzedawcy w stacji paliw, inżynierowie elektrycy, ratownicy medyczni oraz pracownicy działów kadr. Zestawienie zawodów deficytowych publikowane przez PUP daje możliwość zorganizowania oferty kursów i szkoleń, których absolwenci będą mogli częściowo zaspokoić niszę. Dotyczy to przede wszystkim zawodów niewymagających długotrwałej edukacji.
Na terenie miasta widoczny jest deficyt terenów inwestycyjnych w tradycyjnym ich rozumieniu, będących w posiadaniu miasta. Co za tym idzie – ograniczone są możliwości utworzenia alternatywnych dla przemysłu miejsc pracy przez zewnętrznych potencjalnych inwestorów.
Zdiagnozowano problemy:
P.9. Oparcie miejskiej gospodarki na przemyśle ciężkim i zagrożenie bezrobociem.
P.10. Brak terenów inwestycyjnych dających szanse na utworzenie alternatywnych do przemysłu miejsc pracy.
3.4 Sfera przestrzenno-funkcjonalna
W strukturze funkcjonalnej miasta Łaziska Górne wyróżnia się trzy zasadnicze jednostki strukturalne: . Łaziska Górne – charakteryzujące się funkcją usługową, gospodarczą i mieszkaniową, . Łaziska Dolne – charakteryzujące się funkcją mieszkaniową i rolniczą, . Łaziska Średnie – charakteryzujące się funkcją gospodarczą i mieszkaniową.
48
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Miejską dominantę przestrzenną stanowi zespół przemysłowy między ul. Cieszyńską, Wyzwolenia i Łazy i zabudowa KWK Bolesław Śmiały oraz elementy krajobrazowe, wśród których najważniejsze są hałdy „Skalny” i „Waleska”. Charakterystyczną cechą miasta jest występowanie dwóch całkowicie ze sobą sprzecznych form krajobrazowych – licznych krajobrazów naturalnych i krajobrazów silnie antropogenicznych. Obie formy graniczą ze sobą, zdecydowanie mniej występuje form krajobrazu naturalnego. Ponad 10% powierzchni miasta zajmuje strefa techniczno- produkcyjna.
Zabudowa Łazisk Górnych w przeważającej części ma charakter zwarty i niski. Większość mieszkańców zamieszkuje budynki jedno- lub dwu- rodzinne.
Rozproszone, niewielkie zespoły rolnicze zlokalizowane są na terenie całego miasta, główna część funkcji rolniczej realizowana jest jednak na Bradzie i Łaziskach Dolnych.
Tereny produkcyjne, magazynowe i usługowe skupione są głównie w Łaziskach Górnych oraz w obszarze nieformalnej dzielnicy Kopanina.
Jeśli chodzi o dostępność wolnych terenów należących do miasta – można wyróżnić 2 lokalizacje: . zwałowisko przy ul. Stokrotek i ul. Kwiatowej, . teren tzw. „skarpy” zlokalizowany w sąsiedztwie os. Kościuszki i os. Głowińskiego, oddzielony od ulicy Zwałowej torami kolejowymi. Oba tereny cechuje duży stopień zaniedbania i historia poprzemysłowa. Tereny w przeszłości stanowiły własność kopalni, od lat nie są jednak użytkowane. Zwałowisko nazywane jest także „czerwoną hałdą” powstało na skutek eksploatacji prowadzonej przez nieistniejącą kopalnię „Brada”. Teren zajmujący powierzchnię ok. 2,5 ha przeszedł na własność gminy w roku 1990 w ramach komunizacji mienia Skarbu Państwa. Hałdę nazywano czerwoną, ze względu na kolor materiału, który tam był składowany, najprawdopodobniej odpadów pogórniczych. Obecnie obszar częściowo stał się dzikim wysypiskiem odpadów. Stanowi zagrożenie dla sąsiednich działek, na poniższym zdjęciu zauważyć można jak fragment zwałowiska przejmuje część powierzchni działki mieszkalnej przy ul. Kwiatowej. Obecnie trwają prace badawcze, mające na celu określenie dokładnej zawartości hałdy.
49
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Rysunek 1 Fragment zwałowiska, widok z działki przy ul. Kwiatowej
Źródło: UM w Łaziskach Górnych
Teren tzw. „Skarpy” to obszar wykorzystywany niegdyś przez kopalnię. Po przejęciu własności przez miasto – został niezagospodarowany. Z czasem stał się tzw. „dzikim parkingiem”, użytkowanym głównie przez mieszkańców kopalni. Każdy z ww. terenów wymaga zagospodarowania.
Nieformalny podział miasta na Łaziska Górne, Średnie i Dolne ma początek już w czasach formowania się jej obecnych granic. Historycznie teren obecnych Łazisk Górnych obejmował 3 odrębne miejscowości – Łaziska Górne, Średnie i Dolne. Każda z odrębnych miejscowości samodzielnie wyznaczała obszar centralny, pełniący funkcję rynku, realizowała funkcje edukacyjne, zdrowotne i gospodarcze. Konsekwencje tego zjawiska odczuwalne są do dziś. Centrum miasta leży obecnie na terenie Łazisk Górnych i skupia podstawowe usługi społeczne – tam siedzibę ma m.in. Urząd Miejski, zespół poradni, komisariat Policji, MOPS, Miejski Dom Kultury i Miejska Biblioteka Publiczna. W mieście nie wykształciła się jednak do dnia dzisiejszego fizyczna przestrzeń centralna odpowiadająca funkcji tradycyjnego rynku. Centralnym punktem Łazisk Górnych jest de facto rondo drogowe, wzdłuż zjazdów którego zlokalizowane są poszczególne placówki pełniące funkcje społeczne.
50
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Rysunek 2 Widok Ratusza w Łaziskach Górnych – siedziby UM w Łaziskach Górnych
Źródło: Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Łaziska Górne na lata 2016 – 2023
Centrum miasta pomimo centralizacji usług społecznych nie wykazuje innych cech sprzyjających integracji lokalnej społeczności. Sytuację potęguje fakt identyfikacji mieszkańców z najbliższym otoczeniem zamieszkania – stąd utrwalone w świadomości podziały na mieszkańców: Górnych, Średnich i Dolnych. Zaszłości historyczne są jednym z powodów braku przestrzeni centro-twórczej w mieście. Kolejnym są priorytety inwestycyjne miasta w przeszłości, skupione przede wszystkim na poprawie warunków życia w mieście, co odkładało inwestycję w wykształcenie rynku na kolejne lata. W momencie kiedy stworzenie rynku było inwestycją realną dla budżetu miasta pojawiła się konieczność oczekiwanej społecznie centralizacji opieki medycznej i modernizacji infrastruktury opieki zdrowotnej w mieście. Budowa obiektu przeznaczonego na zespół poradni medycznych zagospodarowała ostatnią działkę w centrum miasta mogącą przyjąć funkcję rynku. W chwili obecnej bez ewentualnych wyburzeń nie ma możliwości wykształcenia powierzchni rynku na terenie centrum miasta. Wyburzenia nie są scenariuszem racjonalnym, gdyż w mieście nie ma pustostanów, wszystkie obiekty w centrum są użytkowane i dobrze spełniają swoje funkcje. W mieście brakuje więc obszaru, który mógłby pełnić funkcje zarówno reprezentacyjne jak również integrujące lokalną społeczność ze wszystkich 3 obszarów. Integracja przestrzenna i społeczna miasta musi objąć centralizację lokalnych przestrzeni publicznych, rozwój terenów zabaw, rekreacji oraz zieleni towarzyszącej. Należy zadbać o wytworzenie przestrzeni reprezentacyjnej oraz przestrzeni sprzyjającej integracji – lub
51
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 jednego terenu umożliwiającego łączenie tych funkcji. Inwestycje mogłyby zostać zrealizowane w każdej z 3 części miasta, spotęgowałoby to jednak animozje między mieszkańcami miasta i doprowadziło do głębszych podziałów. Centrum miasta musi uzyskać funkcję integracyjną.
Zdiagnozowano problemy:
P.11. Brak przestrzeni centralnej realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności.
3.5 Sfera techniczna
3.5.1 Infrastruktura transportowa
Główną oś komunikacyjną Łazisk Górnych stanowi droga krajowa numer 81 relacji Katowice – Wisła. Przez sąsiednie gminy biegną dwie drogi wojewódzkie: . DW 925 łącząca Rybnik z Bytomiem, . DW 927 biegnąca w całości na terenie powiatu mikołowskiego. Ponadto w mieście funkcjonuje dobrze rozwinięta sieć dróg powiatowych (ponad 31 km) oraz gminnych (60 km). Przez miasto przebiegają dwie linie kolejowe relacji: Katowice – Rybnik, Racibórz oraz Tychy – Jaśkowice i funkcjonują dwie stacje kolejowe: dworzec kolejowy Łaziska Górne oraz stacja kolejowa Łaziska Górne Brada. Na terenie miasta funkcjonuje komunikacja publiczna obsługiwana na liniach: . 29 – Łaziska Górne, Mikołów, Katowice, . 45 – Łaziska Średnie, Mikołów, Katowice, . 69 – Mikołów, Żory, . 525 – Mikołów, Łaziska Dolne, Łaziska Średnie, Łaziska Górne, . 294 – Łaziska Górne, Mikołów, . 655 – Łaziska Górne, Orzesze - Zgoń. Linia PKS przebiega w relacji: . Łaziska Górne, Skoczów, Katowice, . Łaziska Górne, Cieszyn, Katowice. Miasto oferuje ponadto bezpłatną komunikację w ramach 3 linii: . Ł ŁAZISKA – Łaziska Średnie Plac Autobusowy – Orzesze Kościół Ł ŁAZISKA – Orzesze Kościół – Łaziska Średnie Plac Autobusowy . M ŁAZISKA – Łaziska Górne Ratusz – Łaziska Dolne – Łaziska Średnie Dworzec M ŁAZISKA – Łaziska Średnie Dworzec – Łaziska Dolne – Łaziska Górne Ratusz
52
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. N ŁAZISKA – Łaziska Górne Kopanina – Mikołów Kolonia Huta N ŁAZISKA – Mikołów Kolonia Huta – Łaziska Górne Kopanina Najbliższy międzynarodowy port lotniczy znajduje się w Katowicach – Pyrzowicach.
W sferze infrastruktury transportowej nie zdiagnozowano problemów odbiegających od zwyczajowych problemów gmin w tym zakresie (np. niedobór ścieżek rowerowych i miejsc parkingowych). Problemy nie mają cech wysokiej degradacji kwalifikujących do ewentualnej rewitalizacji.
3.5.2 Infrastruktura komunalna sieciowa
Stan infrastruktury sieciowej w mieście Łaziska Górne przedstawia poniższa tabela.
Tabela 26 Infrastruktura sieciowa na terenie miasta Łaziska Górne, stan na 31.12.2018 j.m. 2018r. Korzystający z instalacji w % ogółu ludności Wodociąg % 100 Kanalizacja % 90,2 Gaz % 68,1 Energia elektryczna % 100 Źródło: GUS, BDL
Biorąc pod uwagę występowanie na analizowanym obszarze rozproszonej zabudowy jednorodzinnej uznaje się, że powyższe wskaźniki są bardzo dobre. Nie zdiagnozowano problemów.
3.5.3 Infrastruktura mieszkaniowa
Zgodnie z danymi GUS (BDL): . liczba budynków mieszkalnych w mieście corocznie wzrasta: 2015 r. - 2796 2016 r. - 2823 2017 r.- 2882 2018 r. – 2924 . przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania corocznie wzrasta: 2015 r. – 70,4 m2 2016 r. – 70,7 m2 2017 r.- 71,2 m2 2018 r. – 71,6 m2 . przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę corocznie wzrasta: 2015 r. – 25,6 m2 2016 r. – 25,7 m2
53
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
2017 r.- 26,2 m2 2018 r. – 26,5 m2 . liczba mieszkań na terenie miasta corocznie wzrasta: 2015 r. – 8135 2016 r. – 8163 2017 r.- 8226 2018 r. – 8266
W 14 budynkach na terenie miasta znajdują się lokale przeznaczone na najem mieszkalny – łącznie 244 mieszkania. Szczegółową lokalizację wskazano w poniższej tabeli.
Tabela 27 Wykaz lokali przeznaczonych na najem mieszkalny na terenie Łazisk Górnych, stan z grudnia 2020 r Ilość lokali przeznaczonych na lp Adres najem mieszkalny 1 Chopina 2 18 2 Chopina 6 18 3 Dworcowa 21 12 4 Dworcowa 47a 21 5 Orzeska 6 i 8 23 6 Szarotki 2 36 7 Szarotki 4 32 8 Szarotki 6 32 9 Św. Jana Pawła II 1b 27 10 Św. Jana Pawła II 1c 21 11 Dworcowa 32/12 1 12 Wyrska 6/16 1 13 Dworcowa 9/6 1 14 Ogrodowa 44/2 1 Razem 244 Źródło: UM w Łaziskach Górnych
W 14 budynkach na terenie miasta znajdują się lokale przeznaczone na najem socjalny – łącznie 157 mieszkań. Szczegółową lokalizację wskazano w poniższej tabeli.
Tabela 28 Wykaz lokali przeznaczonych na najem socjalny na terenie Łazisk Górnych, stan z grudnia 2020 r. Ilość lokali przeznaczonych na lp Adres najem socjalny 1 Cieszyńska 2 7 2 Chopina 13 22 3 Chopina 17 24 4 Dworcowa 41 6 5 Kolejowa 4 8 6 Górnośląska 8 4 7 Moniuszki 14 8 8 Wyrska 30 7
54
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
9 Wyzwolenia 25 6 10 Wyzwolenia 36 11 11 Zwałowa 7 22 12 Ogrodowa 46 2 13 Wyzwolenia 16 24 14 Wyzwolenia 18 6 Razem 157 Źródło: UM w Łaziskach Górnych
Blisko 1/3 mieszkań przeznaczonych na najem mieszkalny jest zadłużona (ponad 28% lokali) na łączną kwotę 693 867,84 zł plus ustawowe odsetki. Większość mieszkań przeznaczonych na najem socjalny jest zadłużona (ponad 65% lokali) na łączną kwotę 1 252 011,36 zł plus ustawowe odsetki. W mieście nie funkcjonują mieszkania wspomagane. W zasobie miasta funkcjonują 3 mieszkania chronione – 1 lokal na ul. Zwałowej i 2 lokale na ulicy Chopina17. Zasoby mieszkaniowe miasta są zdecydowanie zbyt małe aby zaspokoić potrzeby mieszkańców. Zgodnie ze stanem ze stycznia 2020 r. w mieście na przydział lokalu mieszkalnego oczekuje 335 rodzin, w tym 243 rodziny kwalifikują się do otrzymania lokalu socjalnego. Przydział lokalu socjalnego obejmuje również rodziny objęte eksmisją, którym lokal udostępnia się w pierwszej kolejności. Pomijając rodziny objęte eksmisją, średni czas oczekiwania na mieszkanie socjalne w mieście wynosi od 3-7 lat. Problemem jest ponadto zły stan techniczny aktualnie zagospodarowanych zasobów mieszkaniowych i ich niedostosowanie do obowiązujących przepisów.
Z uwagi na występujące niedobory priorytety inwestycyjne powinny w pierwszej kolejności objąć mieszkania chronione i wspomagane, następnie lokale przeznaczone na najem socjalny i mieszkaniowy.
Zdiagnozowano problemy:
P.12. Niedobór mieszkań w zasobie miasta i zły stan techniczny już eksploatowanych.
3.6 Sfera środowiskowa
3.6.1 Ukształtowanie terenu i zasoby geologiczne
Obszar Łazisk Górnych znajduje się w centralnej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w obrębie jednego z czterech poziomów grupy łękowej – warstw łaziskich. Dominującym rodzajem osadów w warstwach łaziskich są piaskowce, zlepieńce z wkładkami łupków oraz
55
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 warstw węgla kamiennego. Miąższość karbonu produktywnego sięga na obszarze miasta 2000 m, pokłady węgla charakteryzuje różna miąższość od 1 do 5,5 m. Rzeźba terenu jest urozmaicona – widoczne są różnice w ukształtowaniu powierzchni pomiędzy północną a południową częścią miasta. Różne są też wysokości bezwzględne tych obszarów. Wysokość najwyższego wzniesienia, znajdującego się w centrum Łazisk Górnych, wynosi 351,6 m n.p.m. Natomiast najniższy punkt o wysokości około 266 m n.p.m. znajduje się na południowym skraju miasta, u wylotu doliny Potoku Dolnołaziskiego. Naturalna rzeźba została w znacznym stopniu przeobrażona w wyniku gospodarczej działalności człowieka – powstało wiele sztucznych form terenu. Charakterystycznym elementem łaziskiego krajobrazu są hałdy pokopalniane. Na terenie miasta leży Hałda Skalny (ok. 92 m. względnej wysokości i 30 ha powierzchni) będąca jedną z największych hałd w Europie. Drugim charakterystycznym wzniesieniem jest hałda Waleska – usypywana od 1994 r. Przekształcenia powierzchni ziemi należy zaliczyć do jednych z bardziej uciążliwych oddziaływań górnictwa na środowisko. Najczęściej przywrócenie środowiska przyrodniczego do stanu poprzedniego jest w praktyce niewykonalne, jednak odpowiednio zaplanowana i przeprowadzona rekultywacja oraz zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych może prowadzić do nadania im nowych walorów przyrodniczych, często cenniejszych od pierwotnych. W przypadku Łazisk Górnych ingerencja w powierzchnię hałd na ten moment jest jeszcze niemożliwa, z uwagi na własność terenu pozostającą poza władzą miasta (własność kopalni). Uporządkowanie terenu i nadanie mu nowych funkcji mieści się w dalekosiężnych planach władz, nie jest jednak możliwe do realizacji w ramach czasowych obejmujących niniejszy LPR. Poza problemem własności raporty środowiskowe wskazują, iż teren hałd możliwy będzie do bezpiecznego zagospodarowania po minimum 50 latach. Niezwykle istotne jest więc wykorzystywanie wszelkich terenów dostępnych w mieście do przywracania miastu terenów zielonych, niwelujących przytłaczające wrażenie przemysłowego krajobrazu.
3.6.2 Tereny zielone
Gospodarcza działalność człowieka prowadzona od wieków na terenie miasta Łaziska Górne doprowadziła do znacznych zmian w szacie roślinnej. Roślinność stanowi mozaikę zbiorowisk o różnym stopniu naturalności. Brak zbiorowisk o całkowicie naturalnym charakterze, występują zbiorowiska naturalne odkształcone, półnaturalne oraz synantropijne. Obserwuje się zanikanie gatunków wrażliwych we florze w wyniku antropopresji oraz ekspansję roślin o szerokiej skali tolerancji na warunki środowiska.
56
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Ważnym elementem szaty roślinnej Łazisk są kompleksy łąkowe. Wiele z nich znajduje się w miejscach przynajmniej okresowo wilgotnych, dlatego nie zostały zamienione w pola uprawne. Na terenie miasta nie występują obszary NATURA 2000, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu ani zespoły przyrodniczo krajobrazowe. Zgodnie z danymi GUS (BDL) na terenie miasta występują: . Obszary prawnie chronione: 26,2 ha użytków ekologicznych oraz 0,1 ha stanowisk dokumentacyjnych, . 18 pomników przyrody.
W mocno przekształconym krajobrazie miasta szczególnie istotne są założenia zieleni, w tym przede wszystkim założenia parkowe. Uzupełnieniem istniejących założeń parkowych są tereny cmentarzy, zadrzewień śródpolnych, aleje (m.in. aleja dębowa przy ul. Chopina, aleja lipowa), tereny ogrodów i sadów wśród zabudowy mieszkalnej, a także pasy zieleni izolacyjnej powstałe przy zakładach przemysłowych oraz składowiskach odpadów przemysłowych. Do najważniejszych założeń zieleni zalicza się: . Park w Łaziskach Górnych, ulice Dworcowa, Radosna, . Park przy ul. 1 Maja, . Plac Ratuszowy, . „Małpi Gaj”, . Ynzla przy ul. Południowej, . tereny rekreacyjne za basenem „Żabka. Stan zagospodarowania parków nie jest zadowalający. Zagospodarowania i uporządkowania wymaga przede wszystkim Park na skrzyżowaniu ul. Dworcowej i Radosnej oraz przestrzeń przy ul. 1 Maja. Teren jest zaniedbany brakiem inwestycji, zieleń jest nieuporządkowana i chaotycznie rozmieszczona, brakuje infrastruktury rekreacyjnej, a obecna jest znacznie zdegradowana.
Zgodnie z danych GUS (BDL) w 2018 r. udział parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni miasta ogółem wynosił jedynie 3,1%. Powierzchnia lasów na terenie miasta wynosiła znikomą wartość 6,92 ha. Zdiagnozowano problemy:
P.13. Mały udział terenów zielonych o funkcjach rekreacyjnych i społecznych w centrum miasta. Wysoki poziom degradacji miejskich parków.
57
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
3.6.3 Gospodarka odpadami
Miasto Łaziska Górne znajduje się w Regionie III gospodarki odpadami, który swym obszarem obejmuje 81 gmin. W w/w regionie w 2019 roku funkcjonowało siedem regionalnych instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (RIPOK-MBP) oraz jedenaście regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów (RIPOK-OZiB), a także jedna zastępcza instalacja do przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów (OZiB). Od 1 lipca 2013 roku w Łaziskach Górnych funkcjonuje punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych PSZOK. W 2019 r. masa odpadów komunalnych odebranych i zebranych z terenu całego miasta wynosiła: . 4 815,02 Mg odebranych zmieszanych odpadów komunalnych z nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, . 1 034,40 Mg odebranych odpadów segregowanych PMTS (papier, metale tworzywa sztuczne, szkło), . 1 319,12 Mg odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Po weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych Miasta Łaziska Górne w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi stwierdza się: . działania Miasta Łaziska Górne prowadzone są zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a gospodarka odpadami komunalnymi realizowana jest w sposób prawidłowy, . doskonalenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych pozwala osiągać wyższe poziomy odzysku i recyklingu, . pomimo podjęcia działań ze strony Miasta istnieje ryzyko braku osiągnięcia w kolejnych latach rosnących wymaganych poziomów odzysku i recyklingu, które wynoszą docelowo dla papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2020 – 50%, oraz ograniczenia poziomu składowania odpadów ulegających biodegradacji. Przyczyn takiego stanu może być wiele, jedną z nich jest sposób obliczania poziomu uwzględniający odpady wytwarzane na instalacjach zagospodarowujących przekazane odpady, na co gminy nie mają bezpośredniego wpływu, . Miasto Łaziska Górne ściśle dostosowuje się do wymaganych przepisami prawa terminów i wymagań określonych w przepisach, . dostrzega się konieczność zmian niektórych zapisów ustawowych w celu wyeliminowania przeszkód prawnych uniemożliwiających efektywne gospodarowanie odpadami,
58
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. system jest ciągle doskonalony, nastawiony na realizację uzasadnionych potrzeb mieszkańców i osiągnięcie wysoko postawionych wskaźników5.
Na terenie miasta występują obiekty pokryte azbestem, jest on jednak systematycznie usuwany. W mieście funkcjonuje sprawny system dotacji do usuwania azbestu, zgodnie z Uchwałą nr XXX/300/17 Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia 1 września 2017 roku.
Nie zdiagnozowano problemów związanych z rewitalizacją.
3.6.4 Jakość powietrza atmosferycznego
W woj. śląskim analizę stanu powietrza atmosferycznego przeprowadza się zgodnie z podziałem na strefy: aglomeracja górnośląska, aglomeracja rybnicko-jastrzębska, miasto Bielsko-Biała, miasto Częstochowa, strefa śląska. Łaziska Górne wchodzą w skład strefy śląskiej. Dla przedmiotowego obszaru Program ochrony powietrza dla Województwa Śląskiego wskazuje na następujące zagrożenia związane z poszczególnymi rodzajami zanieczyszczeń: . pył zawieszony PM10: przekroczenie stężenia średniorocznego, liczba przekroczeń dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych, . pył zawieszony PM2,5: przekroczenie stężenia średniorocznego powiększonego o margines tolerancji, . benzo(a)piren: przekroczenie stężenia średniorocznego, . dwutlenek azotu: przekroczenie stężenia średniorocznego. Zgodnie z Raportem „Stan Środowiska w województwie śląskim w 2018 r.” stan powietrza w Strefie Śląskiej w roku 2018 kształtował się następująco: . wartości średnie stężeń pyłu PM10 przekroczone – od 25 μg/m3 (Ustroń) do 56 μg/m3 (Pszczyna) - wartość dopuszczalna 40 mikrogram/m3, . liczba przekroczeń dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 była wyższa niż dopuszczalna częstość i wynosiła od 23 w Złotym Potoku do 106 dni w Wodzisławiu, . wartość dopuszczalna stężenia pyłu zawieszonego PM2,5, została przekroczona na 8 z 9 stanowisk w strefie śląskiej wynosiła od 20 g/m3 w Złotym Potoku do 30 g/m3 w Godowie, . średnioroczne stężenia benzo(α)pirenu w strefie śląskiej przekroczyły wartość docelową 1 ng/m3 i wynosiły od 6 do 14 ng/m3.
5 Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi za rok 2019, UM w Łaziskach Górnych
59
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Jakość powietrza atmosferycznego w Łaziskach Górnych nie jest zadowalająca, podobnie jak w innych śląskich miastach. Problem niskiej emisji jest jednak problemem systemowym, na który władze miasta mają wpływ jedynie w ograniczonym zakresie. W ramach kompetencji miasta Łaziska Górne podjęły różnorodne kroki zmierzające do ograniczenia emisji na terenie miasta. Władze konsekwentnie wdrażają założenia miejskiego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Dopłaty do wymiany źródeł ciepła, termomodernizacja, inwestycje w instalacje fotowoltaiczną dają wymierne efekty, jednak w dalszym ciągu lokalna niska emisja generowana jest przez duże zakłady przemysłowe działające na jej terenie.
W mieście diagnozuje się problem niskiej emisji, jego rozwiązania nie wiąże się jednak z miejską rewitalizacją. Problem nie jest nasilony terytorialnie, dotyczy w równej części terenu całego miasta.
3.7 Warunki i jakość życia mieszkańców – wyniki badania ankietowego
W grudniu 2019 r. w mieście Łaziska Górne przeprowadzone zostało badanie ankietowe, którego adresatami byli wszyscy mieszkańcy. Badanie odbywało się przy użyciu kwestionariusza papierowego/elektronicznego, było anonimowe. Ankiety dostępne były: w siedzibie UM w Łaziskach Górnych, MOPS w Łaziskach Górnych, MOWRiD w Łaziskach Górnych, publicznych placówkach edukacyjnych miasta, na stronie internetowej (portal UM Łaziska Górne). Złożono 427 poprawnie wypełnionych ankiet.
Charakterystyka ankietowanych: płeć 427 ankietowanych, w tym: . 243 mężczyzn (niemal 57%) . 184 kobiety (ponad 43%) Z uwagi na brak formalnych granic dzielnic w ankiecie nie wskazywano konieczności określenia miejsca zamieszkania ankietowanego. wiek . mniej niż 18 lat – 0 ankiet, . 18-25 lat – 54 ankiety, . 25-40 lat – 72 ankiety, . 41-55 lat – 142 ankiety, . 56-65 lat – 107 ankiet, . powyżej 65 lat – 52 ankiety. status zawodowy
60
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. pracownik – 175 ankiet, w tym 111 osób pracujących na terenie miasta, . przedsiębiorca – 82 ankiety, w tym 51 prowadzących działalność na terenie miasta, . bezrobotny – 46 ankiet, . emeryt/rencista – 63 ankiety, . student – 35 ankiety, . uczeń – 26 ankiet; 26 z wykształceniem średnim (w trakcie edukacji). Badani zaznaczali tylko 1 odpowiedź – status dominujący.
Badanie zjawisk świadczących o jakości życia na terenie miasta Ankietowali oceniali w tabeli dane zjawisko w skali 0-5, gdzie: 5=bardzo dobrze 4=dobrze 3=ani dobrze ani źle 2= źle 1=bardzo źle 0=nie mam zdania Wyniki prezentuje poniższa tabela.
61
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Odpowiedź średni suma Suma punktów (punktacja * liczba ankiet) Lp Pytanie 1 2 3 4 5 06 wynik ankiet 1-5 1 2 3 4 5 RAZEM Jak ocenia Pani/Pan jakość życia 1. 27 63 82 115 105 35 3,53 392 27 126 246 460 525 1384 na terenie miasta? Czy uważa Pani/Pan, że miasto tak 290 odpowiedzi 2. rozwija się? nie 137 odpowiedzi Jak ocenia Pani/Pan ogólny poziom 3. 65 106 104 85 67 0 2,96 427 65 212 312 340 335 1264 zadbania przestrzeni publicznych?
Jak ocenia Pani/Pan dostępność 4. 25 45 180 120 50 7 3,3 420 25 90 540 480 250 1385 miejsc pracy na terenie miasta? /Jeśli dotyczy/ – Czy widzi Pani/Pan możliwości rozwoju 5. 3 0 10 19 50 345 4,38 82 3 0 30 76 250 359 własnej firmy działając na terenie miasta? Jak ocenia Pani/Pan dostępność bezpłatnych/dofinansowanych 6. 95 98 61 78 19 76 2,51 351 95 196 183 312 95 881 szkoleń podnoszących kwalifikacje w mieście?
Jak ocenia Pani/Pan dostępność do 7. publicznej oferty kulturalnej 23 58 70 165 111 0 3,66 427 23 116 210 660 555 1564 w mieście?
Jak ocenia Pani/Pan dostępność do 8. publicznej oferty rekreacyjnej 59 127 129 43 69 0 2,85 427 59 254 387 172 345 1217 w mieście?
Jak ocenia Pani/Pan jakość miejsc 9. zielonych przeznaczonych dla ogółu 112 120 78 65 45 7 2,55 420 112 240 234 260 225 1071 mieszkańców (parki, skwery, etc.)
6 0=brak odpowiedzi
62
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
w mieście? Jak ocenia Pani/Pan dostępność do 10. publicznej opieki zdrowotnej 39 47 168 95 78 0 3,3 427 39 94 504 380 390 1407 w mieście? Jak ocenia Pani/Pan dostępność 11. działań aktywizujących osoby 75 72 97 55 30 98 2,67 329 75 144 291 220 150 880 starsze w mieście? Jak ocenia Pani/Pan poziom pomocy w zakresie polityki 12. socjalnej (pomoc dla biednych, 33 24 33 204 126 7 3,87 420 33 48 99 816 630 1626 bezrobotnych, wsparcie dzieci, etc.) w mieście? Jak ocenia Pani/Pan dostępność mieszkań będących w zasobach 13. 72 152 78 25 0 100 2,17 327 72 304 234 100 0 710 miasta (komunalne, socjalne, chronione, wspomagane)? Jak ocenia Pani/Pan dostępność 14. komunikacji publicznej w mieście 0 19 78 195 135 0 4,04 427 0 38 234 780 675 1727 (np. dostateczna liczba połączeń)? Jak ocenia Pani/Pan jakość oferty 15. edukacyjnej dla dzieci w mieście 28 65 98 106 104 26 3,48 401 28 130 294 424 520 1396 (przedszkola i szkoły)? Czy poleciłaby/-by Pani/Pan tak 352 odpowiedzi 21. Łaziska Górne jako miejsce nie 75 odpowiedzi zamieszkania?
63
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Oceny ankietowanych poniżej średniej dotyczyły następujących zagadnień: . poziom zadbania przestrzeni publicznych – wg ankietowanych za niski, . dostępność bezpłatnych/dofinansowanych szkoleń podnoszących kwalifikacje – wg ankietowanych za niska, . dostępność do publicznej oferty rekreacyjnej – wg ankietowanych za niska, . jakość miejsc zielonych przeznaczonych dla ogółu mieszkańców (parki, skwery, etc.) – wg ankietowanych za niska, . dostępność działań aktywizujących osoby starsze – wg ankietowanych za niska, . dostępność mieszkań będących w zasobach miasta (komunalne, socjalne, chronione, wspomagane) – za niska.
Oceny pokrywają się z wybranymi problemami sformułowanymi we wcześniejszej analizie społecznej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej, gospodarczej i środowiskowej.
Badanie charakterystycznych cech poszczególnych obszarów miasta
Ankietowani uzupełniali poniższą tabelę wskazując obszar miasta pasujący do wskazanej charakterystyki. Dopuszczona została możliwość wskazania jednego miejsca kilkakrotnie dla wielu cech bądź kilku miejsc dla każdej cechy. Wyniki przedstawiają najczęściej powtarzające się odpowiedzi (co najmniej 20 powtórzone w ankietach).
Tabela 29 Charakterystyczne cechy obszarów miasta Lp. Cecha obszaru Lokalizacja (ulica, osiedle, charakterystyczna lokalizacja) 1. Wymagający zagospodarowania - centrum miasta (np. niedoinwestowany, zdegradowany, źle - hałda Waleska i Skalny skomunikowany, z ograniczoną siecią usługową) - parki - tereny przy osiedlu Kwiatowym 2. Niebezpieczny (np. wzmożona przestępczość, wybryki - osiedle Kościuszki chuliganów, alkoholizm, narkomania, występowanie innych - osiedle ks. Głowińskiego patologii) - ul. Wyzwolenia - ul. Zwałowa - tereny poprzemysłowe 3. Zaniedbany (np. brudne i zaniedbane otoczenie, - hałda Waleska i Skalny zanieczyszczona przestrzeń publiczna oraz obiekty/NIE - park przy ul. Dworcowej PRYWATNE) - park przy ul. 1 Maja - centrum miasta 4. Biedny (zamieszkały w większości przez osoby bezrobotne - mieszkania socjalne przy i/lub ubogie) ul. Cieszyńskiej - ul. Wyzwolenia - osiedle Kościuszki 5. Zanieczyszczony (np. dzikie wysypiska śmieci, brak - hałda Waleska i Skalny, kanalizacji, duże natężenie transportu drogowego, znaczny - zwałowisko przy osiedlu hałas) Kwiatowym - tereny poprzemysłowe - ulica Zwałowa i ulica Długa 6. Wizytówka miasta (np. ładne otoczenie, reprezentatywny - brak – najczęstsza odpowiedź
64
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
obszar miasta) - Urząd Miejski - Ośrodek Rekreacyjno- Sportowy Żabka Źródło: Ankiety
Jedynie 5 ankietowanych skorzystało z możliwości zaproponowania pomysłów na poprawę sytuacji i inwestycje w wymienionych obszarach miasta. Zaproponowano: zwiększenie inwestycji w rozwój infrastruktury rekreacyjnej, modernizację parków i utworzenie rynku w centrum miasta.
Wskazane lokalizacje pokrywają się z obszarami przejawiającymi problemy we wcześniej analizowanych sferach.
65
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
4 Wyznaczenie obszarów problemowych
Podsumowanie analizy przeprowadzonej w poprzednim rozdziale doprowadziło do zidentyfikowania następujących problemów:
P.1. Starzejąca się populacja.
P.2. Ujemne saldo migracji.
P.3. Problemy edukacyjne i wychowawcze wychowanków przedszkoli oraz szkół podstawowych w wybranych częściach miasta.
P.4. Ograniczony dostęp do oferty edukacyjnej dla osób dorosłych.
P.5. Niski poziom zaangażowania społecznego, w wybranych częściach miasta.
P.6. Wśród problemów społecznych występujących w wybranych częściach miasta dominują problemy osób starszych, problemy rodzinne oraz ubóstwo i bezrobocie.
P.7. Wśród problemu bezrobocia występującego w wybranych częściach miasta dominuje: duży udział osób młodych w ogólnej liczbie bezrobotnych, niski poziom wykształcenia większości bezrobotnych, duży odsetek bezrobotnych kobiet.
P.8. Konieczność aktywizacji osób starszych i wzrostu dostępności do szeroko rozumianej oferty opiekuńczej w związku ze starzeniem się społeczeństwa.
P.9. Oparcie miejskiej gospodarki na przemyśle ciężkim i zagrożenie bezrobociem.
P.10. Brak terenów inwestycyjnych dających szanse na utworzenie alternatywnych do przemysłu miejsc pracy.
P.11. Brak przestrzeni centralnej realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności.
P.12. Niedobór mieszkań w zasobie miasta i zły stan techniczny już eksploatowanych.
P.13. Mały udział terenów zielonych o funkcjach rekreacyjnych i społecznych w centrum miasta. Wysoki poziom degradacji miejskich parków.
66
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Zidentyfikowane problemy stanowią strukturę wielowarstwową, wzajemnie na siebie wpływają (pośrednio lub bezpośrednio), często występowanie jednego problemu rodzi kolejne.
Wymienione problemy można uporządkować wg czynników charakteryzujących jakość życia w mieście – podział w poniższej tabeli. W sytuacji, w której wybrany problem można przyporządkować do większej niż 1 ilości kategorii wybrano kategorię dominującą.
Tabela 30 Obszary problemowe a czynniki charakteryzujące jakość życia w mieście czynnik obszar problemowy charakteryzujący jakość życia w mieście demografia P.1. Starzejąca się populacja. P.2. Ujemne saldo migracji. jakość kapitału ludzkiego P.3. Problemy edukacyjne i wychowawcze wychowanków przedszkoli oraz szkół podstawowych w wybranych częściach miasta. P.4. Ograniczony dostęp do oferty edukacyjnej dla osób dorosłych. P.5. Niski poziom zaangażowania społecznego, w wybranych częściach miasta. P.6. Wśród problemów społecznych występujących w wybranych częściach miasta dominują problemy osób starszych, problemy rodzinne oraz ubóstwo i bezrobocie. P.12. Niedobór mieszkań w zasobie miasta i zły stan techniczny już eksploatowanych. potencjał gospodarczy P.10. Brak terenów inwestycyjnych dających szanse na utworzenie alternatywnych do przemysłu miejsc pracy. rynek pracy P.7. Wśród problemu bezrobocia występującego w wybranych częściach miasta dominuje: duży udział osób młodych w ogólnej liczbie bezrobotnych, niski poziom wykształcenia większości bezrobotnych, duży odsetek bezrobotnych kobiet. P.9. Oparcie miejskiej gospodarki na przemyśle ciężkim i zagrożenie bezrobociem. spędzanie czasu wolnego P.8. Konieczność aktywizacji osób starszych i wzrostu dostępności do szeroko rozumianej oferty opiekuńczej w związku ze starzeniem się społeczeństwa. P.13. Mały udział terenów zielonych o funkcjach rekreacyjnych i społecznych w centrum miasta. Wysoki poziom degradacji miejskich parków. relacje międzyludzkie P.11. Brak przestrzeni centralnej realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności. Źródło: Opracowanie własne
Czynniki charakteryzujące jakość życia w mieście: demografia, jakość kapitału ludzkiego potencjał gospodarczy, rynek pracy, spędzanie czasu wolnego i relacje międzyludzkie mają na siebie wzajemny wpływ podobnie jak wszystkie obszary problemowe. Wpływ jest zarówno pozytywny jak i negatywny, tzn. pozytywna zmiana w jednym sektorze da pozytywną zmianę w kolejnym. Zależności przedstawia poniższy rysunek.
67
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Rysunek 3 Zależności pomiędzy czynnikami charakteryzującymi jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
Jak wynika z powyższego rysunku demografia jest czynnikiem najbardziej zależnym od wszystkich pozostałych. Podjęcie działań we wszystkich pozostałych sektorach da pośredni wpływ na poprawę danych demograficznych w mieście. Dwa z powyższych problemów, tj. P.1. Starzejąca się populacja oraz P.2. Ujemne saldo migracji wymagają realizacji działań długofalowych, których efekty nie będą widoczne w perspektywie realizacji niniejszego LPR. Praca w zakresie wymienionych problemów polegać będzie przede wszystkim na poprawie warunków życia w mieście oraz zapobieganiu wyłączeniu społecznemu i infrastrukturalnemu mieszkańców OR. Realizacja założeń LPR i rozwiązanie wszystkich pozostałych problemów wpłynie więc pośrednio na rozwiązanie problemów P.1. i P.2.
W kolejnym kroku problemy kluczowe przyporządkowano terytorialnie do poszczególnych obszarów miasta co prezentuje poniższa tabela.
Tabela 31 Obszary występowania problemów kluczowych Problem kluczowy Obszar występowania problemu P.1. Starzejąca się populacja. Całe miasto P.2. Ujemne saldo migracji. Całe miasto P.3. Problemy edukacyjne i wychowawcze Rejon SP 6 oraz oddziału przedszkolnego wychowanków przedszkoli oraz szkół w SP 6 – tj. Osiedle Kościuszki i Osiedle podstawowych w wybranych częściach ks. Głowińskiego miasta. P.4. Ograniczony dostęp do oferty Całe miasto edukacyjnej dla osób dorosłych. P.5. Niski poziom zaangażowania Osiedle Kościuszki i Osiedle społecznego, w wybranych częściach miasta. ks. Głowińskiego Część Osiedla Energetyków Zabudowa mieszkalna w centrum miasta
68
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
P.6. Wśród problemów społecznych Główni beneficjenci pomocy społecznej, tj. występujących w wybranych częściach mieszkańcy: miasta dominują problemy osób starszych, Osiedla Kościuszki i Osiedla problemy rodzinne oraz ubóstwo ks. Głowińskiego i bezrobocie. Część Osiedla Energetyków Zabudowa mieszkalna w centrum miasta Ul. Zwałowa Ul. Wyzwolenia Ul. Górnośląska (mieszkańcy lokali socjalnych) Ul. Cieszyńska 2 (mieszkańcy lokali socjalnych) P.7. Wśród problemu bezrobocia Nasilenie bezrobocia wraz z jego występującego w wybranych częściach wszystkimi problemami dominującymi: miasta dominuje: duży udział osób młodych Osiedle Kościuszki i Osiedle w ogólnej liczbie bezrobotnych, niski poziom ks. Głowińskiego wykształcenia większości bezrobotnych, Część Osiedla Energetyków duży odsetek bezrobotnych kobiet. Zabudowa mieszkalna w centrum miasta Ul. Zwałowa Ul. Wyzwolenia Ul. Górnośląska (mieszkańcy lokali socjalnych) Ul. Cieszyńska 2 (mieszkańcy lokali socjalnych) P.8. Konieczność aktywizacji osób starszych Całe miasto i wzrostu dostępności do szeroko rozumianej oferty opiekuńczej w związku ze starzeniem się społeczeństwa. P.9. Oparcie miejskiej gospodarki na Całe miasto przemyśle ciężkim i zagrożenie Problem dotyczy całego miasta, podkreślić bezrobociem. jednak należy iż większość pracowników przemysłu zamieszkuje: Osiedle Kościuszki, Osiedle ks. Głowińskiego, Osiedle Energetyków i centrum miasta. Zagrożenie bezrobociem w największym stopniu dotyka właśnie ich. P.10. Brak terenów inwestycyjnych dających Całe miasto szanse na utworzenie alternatywnych do przemysłu miejsc pracy. P.11. Brak przestrzeni centralnej Całe miasto realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności. P.12. Niedobór mieszkań w zasobie miasta Całe miasto, ze szczególnym i zły stan techniczny już eksploatowanych. uwzględnieniem najemców lokali socjalnych i komunalnych. P.13. Mały udział terenów zielonych Niedobory w całym mieście. o funkcjach rekreacyjnych i społecznych Wysoki poziom degradacji dla parków: w centrum miasta. Wysoki poziom - przy ul. Dworcowej – Radosnej degradacji miejskich parków. - przy ul. 1 Maja Źródło: Opracowanie własne
Rewitalizacja jest procesem, który kierować należy przede wszystkim do rozwiązywania problemów nasilonych w konkretnym rejonie/rejonach miasta. Tak, aby podjęte działania
69
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 umożliwiły osiągnięcie zrównoważonego poziomu jakości społecznej w mieście. Dane w powyższej tabeli wyraźnie wskazują, iż wsparcie powinno trafić w następujące obszary: . Osiedle Kościuszki, . Osiedle ks. Głowińskiego, . Część Osiedla Energetyków, . Część zabudowy mieszkalnej w centrum miasta, . Ul. Wyzwolenia, . Ul. Zwałowa. Wskazany obszar zamieszkuje znaczna liczba mieszkańców miasta, należy go zawęzić do lokalizacji, w których natężenie problemów społecznych jest największe. Do analizy przyjęto 2 kryteria: . Poziom korzystania z pomocy społecznej, . Poziom bezrobocia rejestrowanego w PUP Mikołów. Poniższa tabela przedstawia dane statystyczne za rok 2019 we wskazanych kryteriach oraz liczbę mieszkańców poszczególnych ulic. Analizę przedstawiono wyłącznie dla ulic na których zarejestrowano dane zjawisko. W obszar rewitalizacji weszły ulice, na których problem wystąpił dwutorowo (zarówno osoby zarejestrowane w PUP, jak również beneficjenci pomocy udzielanej przez MOPS). W tabeli oznaczono ulice, z największym natężeniem problemów.
Tabela 32 Dane statystyczne – wyznaczenie obszaru rewitalizacji Liczba osób Liczba osób bezrobotnych w rodzinach zarejestrowanych w otrzymujących Liczba Ulica PUP w Mikołowie wsparcie MOPS mieszkańców ulicy 1go Maja - 7 162 Adama Mickiewicza – centrum miasta 12 42 523 Barlickiego 1 - 3 Boczna 1 7 92 Bolesława Prusa 4 10 206 Brada 5 33 186 Bratków 2 2 45 Brzozowa 8 24 137 Bukowa 1 10 68 Cegielniana 1 8 40 Cieszyńska 9 25 295 Długa 8 13 75 Dworcowa – centrum miasta 34 83 1290 Działkowców 3 5 87 Energetyków- centrum miasta, os. Energetyków 24 75 951
70
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Familijna 1 - 68 Fiołkowa - 3 36 Fryderyka Chopina – centrum miasta 11 70 350 Gajowa - 11 84 Głowińskiego – centrum miasta 10 49 608 Gostyńska 4 11 119 Górna 2 5 75 Górnicza 7 2 160 Górnośląska 6 19 231 Grabowa - 10 79 Graniczna 2 16 104 Jaworowa 1 - 30 Jodłowa - 5 33 Kałuże 1 5 30 Karola Miarki 1 - 19 Kąty 2 14 138 Kieszki 3 6 138 Kolejowa 7 14 136 Konopnickiej 3 - 32 Konwalii 1 - 29 Kopalniana 9 15 333 Kościelna 1 1 49 Kościuszki – os. Kościuszki 45 80 1812 Ks. Prałata Szwedy 1 - 16 Kwiatowa 1 9 215 Lasoki 1 10 159 Leśna 2 2 147 Ligonia 2 1 148 Łazy 3 9 54 Łączna - 1 79 Łąkowa 3 13 123 Malinowa 1 - 12 Marta Waleska 1 3 38 Miarki - 5 19 Mikołowska 6 19 259 Miła 3 - 56 Młyńska 1 11 114 Modrzewiowa 2 17 180 Mokierska 6 18 176 Moniuszki 1 10 37 Morcinka 3 1 68 Narcyzów 2 - 28 Nowa 2 9 75
71
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Ogrodowa – centrum miasta 21 45 637 Olchowa 1 - 50 Okrężna - 5 36 Orzeska 13 48 470 Paprotna 1 2 32 Parkowa 10 19 221 Pawła Wyry 1 - 76 Piaskowa 4 1 184 Piękna 2 - 15 Pocztowa 15 15 178 Pokoju 1 6 70 Polna 4 20 210 Południowa 3 7 62 Powstańców – os. ks. Głowińskiego 12 51 213 Prądna 1 - 37 Przysiółki 5 6 103 Pszczelna - 1 54 Radosna 4 15 125 Rolna - 6 37 Plac Ratuszowy 1 - 54 Rybnicka 1 1 18 Salamander - 4 27 Sienkiewicza 1 2 108 Sikorskiego 2 24 180 Skowronków 1 - 44 Słoneczna 3 - 82 Słowików - 4 29 Sobieskiego 5 13 343 Sosnowa 1 5 96 Spokojna 1 11 87 Stara Droga 2 1 76 Starowiejska 2 5 49 Staszica – os. ks. Głowińskiego 23 43 598 Stroma 2 6 49 Szarotki 5 22 167 Szkolna 7 16 243 Św. Jana - 4 68 Św. Jana Pawła II – centrum miasta 10 45 489 Św. Barbary – os. Kościuszki i os. ks. Głowińskiego 16 54 435 Topolowa 2 - 78
72
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Torowa 2 - 53 Tulipanów 4 7 49 Tuwima 1 12 74 Wapienna 1 5 19 Waryńskiego 1 5 54 Widokowa 1 - 56 Wiejska 8 17 132 Wierzbowa 2 - 166 Wierzysko - 4 27 Wieżowa 1 - 54 Wodociągowa 1 1 91 Wróblewskiego 4 - 75 Wspólna 2 - 42 Wyrska – os. Kościuszki 26 89 816 Wyszyńskiego – os. ks. Głowińskiego 13 68 305 Wyzwolenia 21 73 286 Zacisze - 5 85 Zawadzkiego 1 1 52 Zgody 1 - 8 Zielona - 3 77 Zwałowa 12 58 77 Zwycięstwa 7 23 250 Źródlana 4 3 67 Źródło: UM w Łaziskach Górnych, MOPS w Łaziskach Górnych, PUP w Mikołowie
Wyniki przeprowadzonej analizy są zbieżne z wnioskami autorów niniejszego opracowania poczynionymi po analizie społeczno-gospodarczej, wywiadach z pracownikami MOPS i MOWRiD oraz pracownikami UM w Łaziskach Górnych, a także wynikami badania ankietowego przeprowadzonego z mieszkańcami miasta. Biorąc pod uwagę wnioski z przeprowadzonych analiz – w obszar rewitalizacji powinny wejść ulice zaznaczone w powyższej tabeli, nie pozwala jednak na to ich gęstość zaludnienia. Obszar należy zmniejszyć tak, aby w jego granicach zamieszkiwało maksymalnie 30% mieszkańców miasta. Widoczna jest duża koncentracja problemów w obszarach gęsto zamieszkanych, na osiedlach wielorodzinnych i w zabudowie wielorodzinnej w centrum miasta.
Analiza prowadzona w poprzednich rozdziałach w zasadzie w każdym kryterium wskazywała jednoznaczne występowanie problemów na osiedlach Kościuszki i ks. Głowińskiego – teren osiedli wraz ze ściśle przylegającymi zabudowaniami wielorodzinnymi objętymi problemem uznaje się za obszar zdegradowany w całości.
73
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Biorąc pod uwagę dane statystyczne koniecznym było również dołączenie do obszaru ulicy Zwałowej, która leży w niedalekiej odległości od os. Kościuszki i os. ks. Głowińskiego i wykazuje b. duży stopień degradacji społecznej. Kolejnym wyraźnie problematycznym obszarem jest ul. Wyzwolenia – duży udział osób bezrobotnych, beneficjentów MOPS, duży udział mieszkań pozostających w zasobie miasta. Po wyznaczeniu powyższych obszarów pozostaje do wytyczenia obszar w centrum miasta. Ograniczeniem jest tu liczba mieszkańców możliwa do objęcia wsparciem. Obszar skoncentrowano na ulicach o największym natężeniu problemów, część ulic objęto obszarem fragmentarycznie zgodnie ze szczegółową ewidencją MOPS wskazującą natężenie wsparcia pod poszczególnymi adresami. Do obszaru centrum dodano ponadto 1 budynek – przy ul. Cieszyńskiej 2, jest to budynek na który składają się mieszkania udostępniane na najem socjalny, a jego mieszkańcy generują ok. 90% problemów diagnozowanych w analizie w stosunku do wszystkich mieszkańców ulicy.
Poza wyznaczonym obszarem mieszkalnym do obszarów zdegradowanych na podstawie powyższej analizy zaliczono również: . teren zwałowiska przy ul. Stokrotek i ul. Kwiatowej, . park przy ul. Dworcowej - Radosnej, . park przy ul. 1 Maja, . teren tzw. „skarpy” przy os. Kościuszki i os. ks. Głowińskiego
Łącząc zabudowę mieszkalną oraz tereny zdegradowane przestrzenno-funkcjonalnie wyznaczono obszar rewitalizacji, złożony z następujących podobszarów: . Podobszar Rewitalizacji 1 – PR. 1 Osiedle Kościuszki (część zabudowy + teren poprzemysłowy tzw. Skarpa) i Osiedle ks. Głowińskiego (część zabudowy) Ulice wchodzące w obszar: ul. Zwałowa, ul. Wyszyńskiego, część ul. św. Barbary, ul. Kościuszki, ul. ks. Głowińskiego, ul. Powstańców, ul. Wyrska. . Podobszar Rewitalizacji 2 – PR. 2 ul. Wyzwolenia (zabudowa mieszkalna). . Podobszar Rewitalizacji 3 – PR.3 Osiedle Energetyków (część zabudowy) i centrum miasta (część zabudowy + park przy ul. Dworcowej - Radosnej, park przy ul. 1 Maja, zwałowisko przy ul. Stokrotek – Kwiatowej) Ul. wchodzące w obszar: część ul. Dworcowej, ul. Energetyków, część ul. Chopina, ul. Cieszyńska 2.
Poniższa tabela wskazuje liczbę osób objętych problemem na wskazanym obszarze rewitalizacji, wraz z liczbą mieszkańców ulicy/lub jej fragmentu zaliczonego do podobszaru.
74
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 33 Natężenie problemów społecznych w OR Liczba osób w Liczba osób rodzinach Liczba Liczba mieszkańców zarejestrowanych otrzymujących mieszkańcó objętych obszarem Ulica w PUP wsparcie MOPS w ulicy rewitalizacji Cieszyńska 2 4 12 12 12 83 34 w tym 49 556 w tym 18 objętych objętych obszarem obszarem Dworcowa rewitalizacji rewitalizacji 1290 Energetyków 24 75 951 951 11 70
w tym 8 objętych w tym 43 objęte 150 Fryderyka obszarem obszarem Chopina rewitalizacji rewitalizacji 350 Głowińskiego 10 49 608 608 Kościuszki 45 80 1812 1812 Powstańców 12 51 213 213 54 16 w tym 31 200 w tym 10 objętych objętych obszarem obszarem Św. Barbary rewitalizacji rewitalizacji 435 Wyrska 26 89 816 816 Wyszyńskiego 13 68 305 305 Wyzwolenia 21 73 286 286 Zwałowa 12 58 77 77 RAZEM 5986 Źródło: Opracowanie własne na bazie danych UM w Łaziskach Górnych, MOPS w Łaziskach Górnych, PUP w Mikołowie
Poza problemami społecznymi i bezrobociem na wyznaczonym OR widoczny jest problem uzależnienia dochodów od branży przemysłowej i co za tym idzie -zagrożenia bezrobociem.
Zabudowa mieszkaniowa w każdym z PR została ujęta z oczywistych powodów – stanowi miejsce zamieszkania rodzin, w których zdiagnozowano kluczowe z pkt. widzenia analizy zjawiska. Podkreślić należy, że motywacją podejmowania działań rewitalizacyjnych jest w pierwszej kolejności potrzeba społeczna. Można jednak wskazać projekty, których działania inwestycyjne będą początkiem przemian społecznych. Dostępna na skutek realizacji niniejszego programu infrastruktura nie jest zlokalizowana na każdym z wyznaczonych obszarów rewitalizacji (poza PR 2, gdzie nie ma terenu możliwego do adaptacji), ale prowadzi do niwelowania lub wyeliminowania problemów społecznych tychże obszarów. Decyzja o wyborze lokalizacji projektów inwestycyjnych podyktowana była przede wszystkim następującymi powodami:
75
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Duży odsetek powierzchni miasta będący własnością zakładów przemysłowych (np. hałdy, których terenów nie można przekształcić). . Ograniczony dostęp terenów zielonych w mieście. . Duży odsetek rozproszonej zabudowy, co ze względów ekonomicznych ogranicza możliwości zrównoważonego dostępu do infrastruktury we wszystkich częściach miasta. . Darmowa komunikacja publiczna dla mieszkańców, znacznie ułatwiająca poruszanie się mieszkańców w granicach miasta. . Zły stan techniczny lokali przeznaczonych na najem komunalny i socjalny oraz ograniczenia budżetowe miasta uniemożliwiające budowę nowych lokali, przy jednoczesnej niemożliwości zajęcia pustostanów (brak budynków o takim charakterze). . Zdegradowany przemysłem krajobraz miejski wymaga inwestycji oraz nadania lub zmiany formy użytkowania w wielu lokalizacjach. Racjonalne ekonomicznie jest wyczerpanie możliwości inwestycyjnych w lokalizacjach stanowiących własność miasta, przed rozpoczęciem procesu nabywania terenu od innych właścicieli. Poza zabudową mieszkaniową w obszary PR wchodzą więc dodatkowo 4 tereny: . teren na tzw. Skarpie – stanowiący obszar zdegradowany przestrzennie, niepełniący obecnie żadnej funkcji poza degradacją krajobrazu. Teren ma duży potencjał rekreacyjny i centro-twórczy. Przestrzeń leży na granicy 2 osiedli objętych obszarem rewitalizacji, a więc w bezpośrednim sąsiedztwie mieszkańców wymagających wsparcia. . 2 tereny parkowe – funkcjonujące obecnie jako parki miejskie w centrum, pozbawione jednak zarówno walorów reprezentatywnych, jak również funkcji centro-twórczej. Tereny wykazują znaczny poziom degradacji przyrodniczej i przestrzennej. Obszary leżą w centrum miasta, sąsiadują bezpośrednio z wybranymi ulicami objętymi rewitalizacją społeczną. . zwałowisko przy ul. Stokrotek – Kwiatowej – jest to obszar zanieczyszczony przemysłowo. Priorytety inwestycyjne miasta odkładały uporządkowanie terenu na kolejne lata, co spowodowało zaniedbanie obszaru i utracenie jakichkolwiek funkcji prospołecznych. Obszar nie przylega ściśle do żadnej z ulic objętych rewitalizacją społeczną, leży jednak w centrum miasta i ma duży potencjał do zagospodarowania na cele społeczne. Wykorzystanie obszaru wpłynie pozytywnie zarówno na ludność PR 3, jak również może być dobrym miejscem integracji mieszkańców wszystkich OR z pozostałymi mieszkańcami miasta.
76
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
5 Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji
5.1 Obszar zdegradowany
Zgodnie z wytycznymi7 obszar zdegradowany to „obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy”. Jak przedstawiono w rozdziale 3 niniejszego opracowania na terenie Miasta Łaziska-Górne zidentyfikowano stan kryzysowy w 4 sferach: . gospodarczej, . przestrzenno-funkcjonalnej, . technicznej, . środowiskowej. Stan kryzysowy w przypadku każdego czynnika współwystępuje z koncentracją negatywnych zjawisk społecznych. Zidentyfikowane sfery problemowe są wspólne dla wszystkich wyznaczonych obszarów rewitalizacji. Cały obszar zdegradowany jest jednocześnie obszarem rewitalizacji.
5.2 Obszar rewitalizacji
Zgodnie z wytycznymi8 obszar rewitalizacji to „obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego zamierza prowadzić się rewitalizację”.
Dla każdego z wymienionych podobszarów rewitalizacji można wskazać dominujący rodzaj rewitalizacji: . PR.1. Osiedle Kościuszki (część zabudowy + teren poprzemysłowy tzw. Skarpa) i Osiedle ks. Głowińskiego (część zabudowy), ul. Zwałowa, ul. Wyszyńskiego, ul. Górnośląska – rewitalizacja społeczna (ludzie) i przestrzenna (zdegradowana infrastruktura), . PR.2. ul. Wyzwolenia – rewitalizacja społeczna, . PR.3 Osiedle Energetyków (część zabudowy) i centrum miasta (część zabudowy + park przy ul. Dworcowej - Radosnej, park przy ul. 1 Maja, zwałowisko przy ul. Stokrotek – Kwiatowej) - rewitalizacja społeczna (ludzie) i przestrzenna (zdegradowana infrastruktura).
7 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, sierpień 2016 r. 8 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, sierpień 2016 r.
77
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Analiza obszarów kryzysowych wskazała na występowanie na terenie miasta stanów kryzysowych w sferze: . gospodarczej (P.9. Oparcie miejskiej gospodarki na przemyśle ciężkim i zagrożenie bezrobociem; P.10. Brak terenów inwestycyjnych dających szanse na utworzenie alternatywnych do przemysłu miejsc pracy), . przestrzenno-funkcjonalnej (P.11. Brak przestrzeni centralnej realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności), . technicznej (P.12. Niedobór mieszkań w zasobie miasta i zły stan techniczny już eksploatowanych), . środowiskowej (P.13. Mały udział terenów zielonych o funkcjach rekreacyjnych i społecznych w centrum miasta. Wysoki poziom degradacji miejskich parków). Zidentyfikowane stany kryzysowe prowadzą do występowania licznych problemów społecznych – a więc częściowej degradacji społecznej (P.1. – P.8.). Lokalizacja na terenie miasta zrewitalizowanej przestrzeni (projekty inwestycyjne) pozwoli na prowadzenie w dostępnych lokalizacjach działań pozainwestycyjnych, których adresatami będą w pierwszej kolejności osoby zamieszkujące wyżej wymienione obszary objęte rewitalizacją społeczną. W programie zaproponowano ponadto projekty pozainwestycyjne kierowane do osób zamieszkujących na całym terenie miasta (częściowo rozporoszona zabudowa nie pozwala na wskazanie szczegółowych lokalizacji), są to osoby objęte konkretnym problemem społecznym (jak osoby starsze pozbawione opieki; osoby z zasądzoną eksmisją, etc.).
Zasięg terytorialny zidentyfikowanych podobszarów przedstawiają mapy stanowiące załącznik nr 1 do niniejszego opracowania. Obszar rewitalizaci mieści się w limitach wskazanych w Wytycznych Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, tj. obszar rewitalizacji nie jest większy niż 20% powierzchni miasta i dotyczy liczby ludności nie większej niż 30% jej mieszkańców. Obliczenia: Wg danych geodezyjnych UM w Łaziskach Górnych: . powierzchnia miasta Łaziska Górne: 20,07 km2, tj. 2007 ha, . PR.1. Osiedle Kościuszki (część zabudowy + teren poprzemysłowy tzw. Skarpa) i Osiedle ks. Głowińskiego (część zabudowy), ul. Zwałowa, ul. Wyszyńskiego, ul. Górnośląska 8 – powierzchnia wynosi 24,36 ha, . PR.2. ul. Wyzwolenia – powierzchnia wynosi 7,94 ha,
78
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. PR.3 Osiedle Energetyków (część zabudowy) i centrum miasta (część zabudowy + park przy ul. Dworcowej - Radosnej, park przy ul. 1 Maja, zwałowisko przy ul. Stokrotek – Kwiatowej) - powierzchnia wynosi 11,83 ha, . łącznie powierzchnia OR wynosi 44,14 ha, co stanowi 2,2% powierzchni miasta. Wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje 2,2% powierzchni miasta. Wg danych pochodzących z ewidencji ludności UM w Łaziskach Górnych liczba osób zamieszkałych na terenie: . PR.1. Osiedle Kościuszki (część zabudowy + teren poprzemysłowy tzw. Skarpa) i Osiedle ks. Głowińskiego (część zabudowy), ul. Zwałowa, ul. Wyszyńskiego – 4031 osób, . PR.2. ul. Wyzwolenia – 286 osób, . PR.3 Osiedle Energetyków (część zabudowy) i centrum miasta (część zabudowy + park przy ul. Dworcowej - Radosnej, park przy ul. 1 Maja, zwałowisko przy ul. Stokrotek – Kwiatowej) – 1669 osób, . liczba mieszkańców Miasta Łaziska Górne wynosi: 20 723 osoby; . łącznie liczba osób zamieszkujących PR1-PR3 wynosi 5986 osób, co stanowi 28,88% mieszkańców całego miasta. Na wyznaczonym obszarze rewitalizacji zamieszkuje 28,88% mieszkańców całego miasta.
79
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
6 Wizja i cele rewitalizacji
Wizja jest opisem pożądanego wizerunku miasta w odległej lecz wyraźnie zdefiniowanej przyszłości, po zakończeniu procesu rewitalizacji. Zakłada się przy tym, że realizacja wizji możliwa będzie przy zaistnieniu wszystkich korzystnych uwarunkowań do jej realizacji niezbędnych.
Horyzont czasowy to rok 2023, gdyż do tego okresu niniejszy program będzie wdrażany. Weryfikacja wyników osiągnięcia zakładanych celów rewitalizacyjnych a za ich pośrednictwem – realizacji wizji, możliwa będzie po roku 2023.
6.1 Wizja rewitalizacji dla wyznaczonego OR
W roku 2023: . OR nie będzie wyróżniał się na tle całego miasta pod względem liczby klientów pomocy społecznej i liczby bezrobotnych, a jakość życia na terenie OR wzrośnie, . wartość kapitału społecznego na terenie OR nie będzie odbiegała od miejskiej średniej, . w mieście wykształcone będą wyraźne tereny rekreacyjne, sprzyjające integracji mieszkańców OR z mieszkańcami innych części miasta, . społeczność wszystkich historycznie wykształconych jednostek miasta będzie zintegrowana, . na terenie OR osoby w każdym wieku będą mogły produktywnie zagospodarować czas wolny, . oferta rekreacyjna i społeczna miasta będzie odpowiadała oczekiwaniom mieszkańców OR i wspierała będzie budowanie prawidłowych relacji w rodzinie a także więzi lokalnych i między pokoleniowych.
6.2 Cele rewitalizacji
Podejmowanie konsekwentnych i zintegrowanych działań zmierza do osiągnięcia równowagi społecznej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej i gospodarczej we wszystkich aspektach funkcjonowania OR.
W pierwszej kolejności określono cel strategiczny, którego osiągnięcie związane jest z długim horyzontem czasowym a jego zakres wynika bezpośrednio z przyjętej wizji. Redukcja zjawisk kryzysowych na wyznaczonym Obszarze Rewitalizacji, poprzez ożywienie społeczne i przestrzenne przy aktywnym udziale lokalnej społeczności, z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju i dbałości o środowisko naturalne.
80
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Podrzędne cele strategiczne określone zostały dla każdego z kluczowych kryteriów rozwoju obszarów strategicznych, w korespondencji ze zdefiniowanymi wizjami:
C.1. Zintegrowana, aktywna społecznie i zawodowo społeczność wyznaczonegoObszaru Rewitalizacji. C.2. Dobre warunki bytowe i jakość życia mieszkańców wyznaczonego Obszaru Rewitalizacji. C.3. Przestrzeń i infrastruktura publiczna (szczególnie obszary zielone) dostosowane do potrzeb społecznych mieszkańców Obszaru Rewitalizacji.
Zrównoważony i zintegrowany rozwój OR, którego osiągnięcie przewiduje nadrzędny cel strategiczny, jest procesem zmian w sektorach: społecznym, gospodarczym, technicznym, przestrzenno-funkcjonalnym i środowiskowym, zapewniającym równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju. Rozwój ten zakłada równowagę na wszystkich płaszczyznach rewitalizacji obszarów, co za tym idzie – żaden z kluczowych sektorów rozwoju nie może zostać wdrażany priorytetowo. Nie występuje hierarchizacja poszczególnych sektorów, zakłada się bowiem, że jedynie wielotorowe, równoległe zmiany w każdym obszarze mogą przynieść zamierzony efekt w postaci wypełnienia nadrzędnego celu strategicznego. Reasumując – wszystkie zdefiniowane podrzędne cele strategiczne są sobie równe pod względem rangi i priorytetu w ich wdrażaniu. Aby proces rewitalizacji mógł zaistnieć w pełnym wymiarze konieczne jest podejmowanie działań we wszystkich sektorach, bowiem jedynie ich spójne działanie zagwarantuje efekt synergii. Podrzędne cele strategiczne realizowane będą za pomocą precyzyjnych kierunków działań. Kierunki działań stanowią uszczegółowienie celów strategicznych i zakładają realizację w krótszym horyzoncie czasowym. Kierunki działań przedstawiono w poniższej tabeli scalającej wszystkie elementy założeń strategicznych miasta.
81
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 34 Cele i kierunki rewitalizacji
Ogólny, nadrzędny cel rewitalizacji Redukcja zjawisk kryzysowych na wyznaczonymObszarze Rewitalizacji, poprzez ożywienie społeczne i przestrzenne przy aktywnym udziale lokalnej społeczności, z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju i dbałości o środowisko naturalne. Podrzędne cele strategiczne C.3. Przestrzeń i infrastruktura publiczna C.1. Zintegrowana, aktywna społecznie i C.2. Dobre warunki bytowe i jakość życia (szczególnie obszary zielone) dostosowane do zawodowo społeczność wyznaczonego Obszaru mieszkańców wyznaczonego Obszaru potrzeb społecznych mieszkańców Obszaru Rewitalizacji. Rewitalizacji. Rewitalizacji. Kierunki działań w ramach celu strategicznego C.1. w ramach celu strategicznego C.2. w ramach celu strategicznego C.3. Reintegracja i aktywizacja Rozwój i poprawa jakości oferty Rozwój bazy technicznej społeczna grup wykluczonych oraz mieszkalnictwa socjalnego, umożliwiającej prowadzenie zagrożonych wykluczeniem chronionego i wspomaganego. działań socjalnych dla mieszkańców C.1.1. społecznym, ze szczególnym C.2.1. C.3.1. OR. uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z dziećmi. Aktywizacja zawodowa osób Wzrost dostępności usług Wykształcenie przestrzeni centro- bezrobotnych (w szczególności społecznych dla mieszkańców OR. twórczej. będących w trudnej sytuacji na C.1.2. rynku pracy) oraz osób zagrożonych C.2.2. C.3.2. bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – działania w kierunku rozwoju kwalifikacji). C.1.3. Stworzenie przestrzeni dla C.2.3. Poprawa dostępu do oferty C.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju 82
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
aktywności społecznej rekreacyjnej, w szczególności dla działalności gospodarczej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych w szczególności usług i handlu. rodzin z dziećmi i osób starszych. zamieszkałych w OR. Stworzenie przestrzeni do - Promocja i wsparcie integracji międzypokoleniowej oraz przedsiębiorczości w mieście. C.1.4. - C.3.4. integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. Źródło: Opracowanie własne
83
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
7 Partycypacja społeczna
W procesie przygotowywania niniejszego dokumentu zapewniono aktywne włączenie mieszkańców i innych grup docelowych. Efektywna realizacja LPR-u wymaga wdrażania w układzie wielopodmiotowym, co umożliwia optymalne wykorzystanie lokalnych zasobów ludzkich oraz instytucjonalnych. Realizacja większości projektów rewitalizacyjnych lub też ich późniejsze funkcjonowanie wymaga współdziałania mieszkańców i innych podmiotów uczestniczących w lokalnym życiu społecznym (szczególnie w obrębie wyznaczonych PR). Podejście partycypacyjne w procesie rewitalizacji zakłada aktywne uczestnictwo środowisk lokalnych, przedsiębiorstw, instytucji, grup nieformalnych, organizacji pozarządowych, jak również podmiotów zewnętrznych (instytucje regionalne, krajowe, międzynarodowe). Podstawowa korzyść podejścia partycypacyjnego wiąże się ze skutecznym dopasowaniem realizowanych projektów do potrzeb społeczności lokalnych (szczególnie społeczności wskazanych PR) oraz zapewnia niezbędne ich zaangażowanie w proces wdrażania programu. Między innymi z tego powodu w kierunkach działań sformułowanych w programie często występuje konieczność diagnozy konkretnych potrzeb, która powinna zostać przeprowadzona na bazie badania opinii mieszkańców.
7.1 Ankietyzacja mieszkańców miasta
W grudniu 2019 r. (02-20) w mieście Łaziska Górne przeprowadzone zostało badanie ankietowe, którego adresatami byli wszyscy mieszkańcy. Badanie odbywało się przy użyciu kwestionariusza papierowego/elektronicznego, było anonimowe. Ankiety dostępne były: w siedzibie UM w Łaziskach Górnych, MOPS w Łaziskach Górnych, MOWRiD w Łaziskach Górnych, publicznych placówkach edukacyjnych miasta, na stronie internetowej (portal UM Łaziska Górne). Złożono 427 poprawnie wypełnionych ankiet. Szczegółowe wyniki przedstawiono w rozdziale 3.7 niniejszego opracowania.
Wywiady bezpośrednie z pracownikami UM w Łaziskach Górnych oraz MOPS w Łaziskach Górnych i MOWRiD w Łaziskach Górnych dotyczące interpretacji wyników zgromadzonych ankiet wskazują, iż obszary wskazane przez ankietowanych jako konieczne do rewitalizacji zostały trafnie określone przez mieszkańców. Problematyczny jest jedynie obszar hałd Waleska i Skalny – teren nie należy do miasta i w perspektywie finansowej niniejszego LPR nie ma możliwości ingerencji. Ankietyzacja stanowiła pierwszy krok do opracowania LPR-u. Dane zebrane w trakcie badania były jednym z elementów decydującym o wyznaczeniu konkretnych PR.
84
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Analiza wyników ankiet pozwoliła ponadto na sformułowanie następujących problemów najbardziej istotnych dla mieszkańców, stanowiących jednocześnie zestawienie najważniejszych dla mieszkańców priorytetów rozwojowych: . poziom zadbania przestrzeni publicznych – wg ankietowanych za niski, . dostępność bezpłatnych/dofinansowanych szkoleń podnoszących kwalifikacje – wg ankietowanych za niska, . dostępność do publicznej oferty rekreacyjnej – wg ankietowanych za niska, . jakość miejsc zielonych przeznaczonych dla ogółu mieszkańców (parki, skwery, etc.) – wg ankietowanych za niska, . dostępność działań aktywizujących osoby starsze – wg ankietowanych za niska, . dostępność mieszkań będących w zasobach miasta (komunalne, socjalne, chronione, wspomagane) – za niska. Odpowiedzią na wskazane problemy jest lista projektów planowanych do realizacji w ramach LPR (projekty opisane w kolejnym rozdziale). Wszystkie kluczowe postulaty zostały wzięte pod uwagę w procesie wyznaczania projektów do realizacji.
7.2 Konsultacje społeczne
Konsultacje ws. zakresu LPR-u: Grudzień 2019 r. W grudniu 2019 r. odbyło się spotkanie ws. zakresu i założeń rewitalizacji w mieście. W spotkaniach udział wzięli: . Sekretarz Miasta Łaziska Górne, . Radni Miasta Łaziska Górne, . naczelnicy i wybrani pracownicy wydziałów UM w Łaziskach Górnych, . dyrekcja placówek edukacyjnych działających w mieście, . przedstawiciel Komendy Miejskiej Policji w Łaziskach Górnych, . przedstawiciele kierownictwa miejskich jednostek organizacyjnych, w tym MOPS i MOWRiD, . przedstawiciele PUP w Mikołowie, . przedstawiciele PCPR w Mikołowie, . przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń. Na spotkaniu przedstawiono dotychczasowe założenia LPR (wstępne wnioski z diagnozy społeczno-gospodarczej, wstępnie wyznaczone obszary rewitalizacji, wstępnie wyznaczone działania strategiczne). W przypadku, gdy spostrzeżenia, wnioski czy propozycje formułowane na spotkaniu powielały dane zebrane poprzednio – analizy nie dublowano.
85
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Uczestnicy spotkań jednogłośnie zgodzili się co do słuszności pierwotnych założeń, nie wniesiono uwag. Uczestnicy wykazali dużą aktywność w zakresie składania propozycji realizacji poszczególnych projektów. Zgłoszone projekty zostały uwzględnione na liście projektów planowanych do realizacji.
Postulaty inwestycyjne skupiały się głównie na: utworzeniu w mieście przestrzeni centro – twórczej, zmianie funkcji obszarów zdegradowanych na tereny rekreacyjne, zwiększeniu inwestycji w zasób mieszkaniowy stanowiącą własność miasta.
Długo dyskutowano nad racjonalnością utworzenia przestrzeni centralnej w każdej z trzech historycznie wytworzonych części miasta. Argument braku uzasadnienia ekonomicznego oraz ryzyka pogłębienia izolacji społecznej każdej z części ostatecznie zdecydował o podjęciu decyzji wyodrębnienia obszaru w centrum miasta.
Podkreślić należy, iż wielokrotnie w analizie problemowej zwracano uwagę na groźbę zatrzymania rozwoju miasta w przypadku kłopotów finansowych tradycyjnych gałęzi śląskiego przemysłu. Niepokojące jest uzależnienie miejskich dochodów i gospodarki od działalności przemysłu, należy więc podejmować działania zmierzające do zmiany kwalifikacji przynajmniej części lokalnej społeczności.
Styczeń 2020 r. W styczniu 2020 r. zorganizowano otwarte dla wszystkich zainteresowanych spotkanie konsultacyjne ws. zakresu LPR-u. Informacje dotyczące konsultacji 14 dni przed terminem spotkania zostały zamieszczone na miejskiej stronie internetowej, tablicach ogłoszeniowych w siedzibie UM w Łaziskach Górnych, we wszystkich siedzibach jednostek organizacyjnych miasta. Przedstawiciele przedsiębiorców, NGO i jednostek organizacyjnych miasta, Policjanci, Strażnicy Miejscy oraz Radni otrzymali pisemne zaproszenia do udziału w konsultacjach. Na spotkaniu przedstawiono dotychczasowe założenia LPR (wyznaczone obszary rewitalizacji, cele miejskiej rewitalizacji oraz główne zdiagnozowane problemy i założenia projektów rewitalizacyjnych). Mieszkańcy uczestniczący w spotkaniu wnioskowali o projekty inwestycyjne, niezwiązane stricte z ideą rewitalizacji (odnowienie elewacji, budowa placów zabaw, remont chodników, budowa ścieżki rowerowej, tworzenie miejsc parkingowych, etc). Konieczne było ponowne uświadomienie zebranym czym jest rewitalizacja i wskazanie, że działania tego typu nie mają charakteru rewitalizacji społeczno-gospodarczej.
86
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Spostrzeżenia, wnioski i propozycje powielały dane zebrane poprzednio – analizy nie dublowano, natomiast poinformowano uczestników spotkania o reakcjach na uzyskane postulaty. Osoby zatrudnione w przemyśle wskazywały liczne obawy przed utratą miejsc pracy i brakiem alternatywnych miejsc pracy. Odpowiedzią na te problemy jest projekt pozainwestycyjny, polegający na doskonaleniu lokalnych kadr (przekwalifikowanie, podnoszenie kompetencji, szkolenia).
7.3 Ankietyzacja przedsiębiorców
W związku z diagnozą problemu bezrobocia, jako jednego z problemów kluczowych, przeprowadzono ankietyzację przedsiębiorców działających w mieście. Przedstawiciele przedsiębiorców uczestniczyli w spotkaniu konsultacyjnym, jednak uznano, iż sektor nie wypowiedział się dostatecznie licznie (w spotkaniu uczestniczyło ok. 5 przedsiębiorców). Z bazy danych UM w Łaziskach Górnych losowo wybrano ok. 7% firm zarejestrowanych na terenie miasta, wśród których przeprowadzono telefoniczne badanie opinii. Pytano głownie o: . formę prowadzenia działalności, . częstotliwość wypuszczania na rynek ofert pracy, . metody rekrutacji i wymagania względem kandydatów. Losowanie firm trzykrotnie uzupełniano, ponieważ 29 firm odmówiło wzięcia udziału w badaniu, w 15 firmach nie zastano trzykrotnie osoby odpowiedzialnej za procesy rekrutacji. Ostatecznie uzyskano odpowiedzi z 115 firm. Ankietę w dniach 03-07.02.2020 r. przeprowadziła firma doradcza (autor opracowania).
Wnioski z badania: . proces rekrutacji w ankietowanych formach trwa średnio do 2 miesięcy, . oferty pracy dotyczą przede wszystkim ofert dla specjalistów z konkretnymi umiejętnościami (jak operator wózka widłowego, spawacz, etc.), . kandydatów z historią zatrudnienia w zakładach związanych z przemysłem cechują roszczeniowość przy jednoczesnych kierunkowych, ograniczonych kwalifikacjach. Planowane w ramach realizacji LPR-u działania pozainwestycyjne polegające na doskonaleniu lokalnych kadr (przekwalifikowanie, podnoszenie kompetencji, szkolenia) realizowane będą przede wszystkim przez PUP w Mikołowie i będą odpowiedzią na: . udostępniane przez pracodawców oferty pracy, . zestawienie zawodów deficytowych w powiecie.
87
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
7.4 Ankietyzacja mieszkańców OR
W dniach 03-07 oraz 10.02 przeprowadzone zostały wywiady bezpośrednie z mieszkańcami wyznaczonych PR. Autorzy dokumentu przeprowadzili osobiste rozmowy z: . PR1 – 64 mieszkańców, . PR2 – 15 mieszkańców, . PR3 – 32 mieszkańców. Ze względu na konieczność zapewnienia ankietowanym pełnej anonimowości wykluczono możliwość wywiadów w bezpośrednim miejscu zamieszkania (tj. w mieszkaniach ankietowanych). Każdemu z ankietowanych przedstawiono propozycje projektów kluczowych planowanych do realizacji. Wszystkie spotkały się z akceptacją ankietowanych. Za jedyną wadę założonych planów uznano brak inwestycji poprawiających miejski krajobraz (np. odnowienie elewacji) oraz brak ingerencji w teren hałd. Mieszkańcy wskazywali również b. duże potrzeby związane z brakiem odpowiedniej ilości lokalów przeznaczanych na najem socjalny i komunalny. Ograniczenia budżetowe miasta i brak pustostanów możliwych do zagospodarowania wymuszają jednak ograniczenie działań do poprawy stanu obecnej infrastruktury w pierwszej kolejności. Możliwość zwiększenia ilości lokali będzie realna w perspektywie finansowej wykraczającej poza 2023 r.
Reakcja na zgłoszone propozycje: Podobnie jak w przypadku spotkania konsultacyjnego – konieczne było wyjaśnienie części ankietowanych zakresu działań rewitalizacyjnych.
88
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
8 Zaplanowane projekty i przedsięwzięcia
8.1 Projekty podstawowe
Za strategiczne dla prawidłowej realizacji programu uznano następujące kierunki działań:
1. Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z dziećmi.
2. Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych (w szczególności będących w trudnej sytuacji na rynku pracy) oraz osób zagrożonych bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – działania w kierunku rozwoju kwalifikacji).
3. Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych.
4. Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta.
5. Rozwój i poprawa jakości oferty mieszkalnictwa socjalnego, chronionego i wspomaganego.
6. Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR.
7. Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR.
8. Rozwój bazy technicznej umożliwiającej prowadzenie działań socjalnych dla mieszkańców OR.
9. Wykształcenie przestrzeni centro-twórczej.
10. Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej w szczególności usług i handlu.
11. Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście.
W ramach każdego z kierunków działań zaplanowano do realizacji projekty wskazane w poniższej tabeli. Tabela przedstawia ponadto związek logiczny miedzy przedsięwzięciami a zaplanowanymi do realizacji celami. Wszystkie założone cele znalazły odzwierciedlenie w planowanych przedsięwzięciach.
89
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 35 Projekty podstawowe zaplanowane w ramach przedsięwzięć rewitalizacyjnych lp. Projekt Realizacja kierunku działań realizacja celu LPR-u9 1 Rewitalizacja parku przy - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.2. Dobre warunki ul. Dworcowej grup wykluczonych oraz zagrożonych bytowe i jakość życia w Łaziskach Górnych wykluczeniem społecznym, ze mieszkańców szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru międzypokoleniowej oraz rodzin Rewitalizacji. z dziećmi. - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. - Wykształcenie przestrzeni centro- twórczej. 2 Aktywnie na Dworcowej - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. dziećmi. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR.
3 Wytchnienie na Skarpie – - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.2. Dobre warunki rewitalizacja terenu tzw. grup wykluczonych oraz zagrożonych bytowe i jakość życia Skarpy w Łaziskach wykluczeniem społecznym, ze mieszkańców Górnych w kierunku szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru utworzenia przestrzeni międzypokoleniowej oraz rodzin Rewitalizacji. rekreacyjno-spacerowej z dziećmi. wraz z infrastrukturą - Stworzenie przestrzeni dla aktywności parkingową społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla
9 Wybrano cel, na który projekt ma wpływ największy, nie wyklucza to wpływu na kilka celi jednocześnie.
90
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. - Wykształcenie przestrzeni centro- twórczej. 4 Wytchnienie na Skarpie - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. dziećmi. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. 5 Rekultywacja zwałowiska - Stworzenie przestrzeni dla aktywności C.3. Przestrzeń i położonego w Łaziskach społecznej mieszkańców OR, w infrastruktura publiczna Górnych przy szczególności rodzin z dziećmi i osób (szczególnie obszary ul. Stokrotek/Kwiatowa starszych. zielone) dostosowane - Stworzenie przestrzeni do integracji do potrzeb społecznych międzypokoleniowej oraz integracji mieszkańców Obszaru pomiędzy wszystkimi mieszkańcami Rewitalizacji. miasta. - Wykształcenie przestrzeni centro- twórczej. - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej w szczególności usług i handlu. - Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście. 6 Dla malucha i seniora – - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.3. Przestrzeń i uporządkowanie grup wykluczonych oraz zagrożonych infrastruktura publiczna i rewitalizacja przestrzeni wykluczeniem społecznym, ze (szczególnie obszary rekreacyjnej przy ul. 1- szczególnym uwzględnieniem integracji zielone) dostosowane Maja w Łaziskach Górnych międzypokoleniowej oraz rodzin do potrzeb społecznych z dziećmi. mieszkańców Obszaru - Stworzenie przestrzeni dla aktywności Rewitalizacji. społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. - Wykształcenie przestrzeni centro- twórczej. 7 Rodzinnie w parku - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. dziećmi. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty
91
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. 8 Rewitalizacja terenu przy - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.2. Dobre warunki Dziennym Domu Senior + grup wykluczonych oraz zagrożonych bytowe i jakość życia przy ul. Wyszyńskiego wykluczeniem społecznym, ze mieszkańców w Łaziskach Górnych szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru w kierunku utworzenia międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. przestrzeni dziećmi. wypoczynkowo- - Stworzenie przestrzeni dla aktywności rekreacyjnej dla społecznej mieszkańców OR, w seniorów. szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. - Rozwój bazy technicznej umożliwiającej prowadzenie działań socjalnych dla mieszkańców OR. 9 Funkcjonowanie - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, Dziennego Domu Senior +, grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie Rozwój usług społecznych wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność w Mieście Łaziska Górne szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru 2020+ międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. dziećmi. - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. 10 Modernizacja i adaptacja - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.2. Dobre warunki budynku przy grup wykluczonych oraz zagrożonych bytowe i jakość życia ul. Górnośląskiej 8 w celu wykluczeniem społecznym, ze mieszkańców stworzenia mieszkań szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru dostosowanych do międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. potrzeb rodzin z dziećmi dziećmi. wraz z rewitalizacją - Stworzenie przestrzeni dla aktywności otoczenia budynku społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Rozwój i poprawa jakości oferty mieszkalnictwa socjalnego, chronionego i wspomaganego. - Wzrost dostępności usług społecznych
92
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
dla mieszkańców OR. - Rozwój bazy technicznej umożliwiającej prowadzenie działań socjalnych dla mieszkańców OR.
11 Po prostu rodzina – - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, zajęcia mające na celu grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie zwiększenie kompetencji wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność rodzinnych rodzin szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru mieszkających w budynku międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. przy ul. Górnośląskiej 8 dziećmi. - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. 12 Modernizacja i adaptacja - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.2. Dobre warunki budynku przy grup wykluczonych oraz zagrożonych bytowe i jakość życia ul. Cieszyńskiej 2 w celu wykluczeniem społecznym, ze mieszkańców stworzenia mieszkań szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru dostosowanych do międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. potrzeb osób/rodzin dziećmi. z niepełnosprawnością - Stworzenie przestrzeni dla aktywności intelektualną wraz społecznej mieszkańców OR, w z rewitalizacją otoczenia szczególności rodzin z dziećmi i osób budynku starszych. - Rozwój i poprawa jakości oferty mieszkalnictwa socjalnego, chronionego i wspomaganego. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Rozwój bazy technicznej umożliwiającej prowadzenie działań socjalnych dla mieszkańców OR. 13 Bezpieczne miejsce – - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, działania mające na celu grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie zwiększenie poczucia wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność bezpieczeństwa szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru osób/rodzin międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. z niepełnosprawnością dziećmi. intelektualną - Stworzenie przestrzeni dla aktywności mieszkających w budynku społecznej mieszkańców OR, w przy ul. Cieszyńskiej 2 szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. 14 Dobrze być - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, przedszkolakiem grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego Obszaru międzypokoleniowej oraz rodzin z Rewitalizacji. dziećmi. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR.
93
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
15 Projekt edukacyjny dla - Reintegracja i aktywizacja społeczna C.1. Zintegrowana, szkół grup wykluczonych oraz zagrożonych aktywna społecznie wykluczeniem społecznym, ze i zawodowo społeczność szczególnym uwzględnieniem integracji wyznaczonego międzypokoleniowej oraz rodzin z ObszaruRewitalizacji. dziećmi. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. 16 Twoja praca – Twój - Aktywizacja zawodowa osób C.3. Przestrzeń i sukces bezrobotnych (w szczególności infrastruktura publiczna będących w trudnej sytuacji na rynku (szczególnie obszary pracy) oraz osób zagrożonych zielone) dostosowane bezrobociem (pracownicy ciężkiego do potrzeb społecznych przemysłu – działania w kierunku mieszkańców Obszaru rozwoju kwalifikacji). Rewitalizacji. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej w szczególności usług i handlu. - Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście. Źródło: UM w Łaziskach Górnych; PUP w Mikołowie
Tabela 36 Projekty podstawowe – lokalizacja lp. Projekt Lokalizacja projektu 1 Rewitalizacja parku przy ul. Dworcowej w Łaziskach Ul. Dworcowa, park Górnych 2 Aktywnie na Dworcowej Ul. Dworcowa, park 3 Wytchnienie na Skarpie – rewitalizacja terenu tzw. Skarpy Skarpa przy Osiedlu w Łaziskach Górnych w kierunku utworzenia przestrzeni Kościuszki/Osiedlu Głowińskiego rekreacyjno-spacerowej wraz z infrastrukturą parkingową 4 Wytchnienie na Skarpie Skarpa przy Osiedlu Kościuszki/Osiedlu Głowińskiego 5 Rekultywacja zwałowiska położonego w Łaziskach Górnych Ul. Stokrotek/Kwiatowa przy ul. Stokrotek/Kwiatowa 6 Dla malucha i seniora – uporządkowanie i rewitalizacja Ul. 1 Maja, park przestrzeni rekreacyjnej przy ul. 1-Maja w Łaziskach Górnych 7 Rodzinnie w parku Ul. 1 Maja, park 8 Rewitalizacja terenu przy Dziennym Domu Senior + przy ul. Ul. Wyszyńskiego Wyszyńskiego w Łaziskach Górnych w kierunku utworzenia przestrzeni wypoczynkowo-rekreacyjnej dla seniorów. 9 Funkcjonowanie Dziennego Domu Senior +, Rozwój usług Ul. Wyszyńskiego społecznych w Mieście Łaziska Górne 2020+ 10 Modernizacja i adaptacja budynku przy ul. Górnośląskiej 8 Ul. Górnośląska 8 w celu stworzenia mieszkań dostosowanych do potrzeb rodzin z dziećmi wraz z rewitalizacją otoczenia budynku 11 Po prostu rodzina – zajęcia mające na celu zwiększenie Ul. Górnośląska 8 kompetencji rodzinnych rodzin mieszkających w budynku przy ul. Górnośląskiej 8 12 Modernizacja i adaptacja budynku przy ul. Cieszyńskiej 2 w Ul. Cieszyńska 2 celu stworzenia mieszkań dostosowanych do potrzeb osób/rodzin z niepełnosprawnością intelektualną wraz z rewitalizacją otoczenia budynku 13 Bezpieczne miejsce – działania mające na celu zwiększenie Ul. Cieszyńska 2 poczucia bezpieczeństwa osób/rodzin z niepełnosprawnością intelektualną mieszkających w
94
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
budynku przy ul. Cieszyńskiej 2 14 Dobrze być przedszkolakiem Projekty o charakterze ogólno- 15 Projekt edukacyjny dla szkół miejskim, jednak ze szczególnym 16 Twoja praca – Twój sukces uwzględnieniem potrzeb mieszkańców PR i dające mieszkańcom PR pierwszeństwo uczestnictwa.
Projekt 14 i 15 realizowany będzie we wszystkich miejskich przedszkolach i szkołach, w tym placówkach zlokalizowanych na terenie PR,
Projekty 14 i 15 dają możliwość dostosowania oferty zajęć do indywidualnych potrzeb każdej placówki. Pozwoli to na udostępnienie oferty pozwalającej na minimalizowanie problemów wychowawczych charakterystycznych dla placówek zlokalizowanych w PR.
Projekt 16 realizowany będzie przez PUP w Mikołowie, z siedzibą w Łaziskach Górnych. Budynek PUP nie leży bezpośrednio w OR, jednak nie ma żadnego uzasadnienia do mnożenia infrastruktury PUP i przenoszenia jej na poszczególne PR. Praca z beneficjentami (mieszkańcami OR) prowadzona może być w siedzibie PUP. Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy Łazisk Górnych, z pierwszeństwem osób zamieszkałych w OR. Źródło: UM w Łaziskach Górnych; PUP w Mikołowie
Zaplanowane przedsięwzięcia wpłyną na zminimalizowanie bądź wykluczenie zdiagnozowanych problemów społeczno-gospodarczych. W poniższej tabeli wskazano poszczególne problemy i odpowiadające im kierunki działań 10.
Tabela 37 Zdiagnozowane problemy i odpowiadające im kierunki działań Problemy Kierunek działań P.1. Starzejąca się populacja. - Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z dziećmi. - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej
10 Wybrano kierunki działań, które zidentyfikowano jako bezpośrednio wpływające na zdiagnozowany problem, nie wyklucza to wpływu kilku przedsięwzięć na dany problem (wpływ pośredni).
95
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. P.2. Ujemne saldo migracji. Wszystkie kierunki podejmowanych działań przyczyniają się do poprawy jakości życia w mieście, co przekłada się na wzrost zainteresowania obszarem miasta jako potencjalnego miejsca zamieszkania. P.3. Problemy edukacyjne i - Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz wychowawcze wychowanków zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym przedszkoli oraz szkół uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z podstawowych w wybranych dziećmi. częściach miasta. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. P.4. Ograniczony dostęp do - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. oferty edukacyjnej dla osób - Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych (w szczególności dorosłych. będących w trudnej sytuacji na rynku pracy) oraz osób zagrożonych bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – działania w kierunku rozwoju kwalifikacji). - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej w szczególności usług i handlu. - Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście. P.5. Niski poziom - Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz zaangażowania społecznego, zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym w wybranych częściach uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z miasta. dziećmi. - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. P.6. Wśród problemów - Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz społecznych występujących zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym w wybranych częściach uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z miasta dominują problemy dziećmi. osób starszych, problemy - Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych (w szczególności rodzinne oraz ubóstwo i będących w trudnej sytuacji na rynku pracy) oraz osób bezrobocie. zagrożonych bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – działania w kierunku rozwoju kwalifikacji). - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób starszych. - Rozwój i poprawa jakości oferty mieszkalnictwa socjalnego, chronionego i wspomaganego. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej w szczególności usług i handlu. P.7. Wśród problemu - Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych (w szczególności bezrobocia występującego w będących w trudnej sytuacji na rynku pracy) oraz osób wybranych częściach miasta zagrożonych bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – dominuje: duży udział osób działania w kierunku rozwoju kwalifikacji). młodych w ogólnej liczbie - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej bezrobotnych, niski poziom w szczególności usług i handlu. wykształcenia większości - Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście. bezrobotnych, duży odsetek bezrobotnych kobiet. P.8. Konieczność aktywizacji - Reintegracja i aktywizacja społeczna grup wykluczonych oraz
96
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
osób starszych i wzrostu zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym dostępności do szeroko uwzględnieniem integracji międzypokoleniowej oraz rodzin z rozumianej oferty dziećmi. opiekuńczej w związku ze - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej starzeniem się mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób społeczeństwa. starszych. - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Wzrost dostępności usług społecznych dla mieszkańców OR. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. P.9. Oparcie miejskiej - Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych (w szczególności gospodarki na przemyśle będących w trudnej sytuacji na rynku pracy) oraz osób ciężkim i zagrożenie zagrożonych bezrobociem (pracownicy ciężkiego przemysłu – bezrobociem. działania w kierunku rozwoju kwalifikacji). P.10. Brak terenów - Tworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej inwestycyjnych dających w szczególności usług i handlu. szanse na utworzenie - Promocja i wsparcie przedsiębiorczości w mieście. alternatywnych do przemysłu miejsc pracy. P.11. Brak przestrzeni - Wykształcenie przestrzeni centro-twórczej. centralnej realizującej funkcję integracyjną dla lokalnej społeczności. P.12. Niedobór mieszkań w - Rozwój i poprawa jakości oferty mieszkalnictwa socjalnego, zasobie miasta i zły stan chronionego i wspomaganego. techniczny już eksploatowanych. P.13. Mały udział terenów - Stworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej zielonych o funkcjach mieszkańców OR, w szczególności rodzin z dziećmi i osób rekreacyjnych i społecznych w starszych. centrum miasta. Wysoki poziom - Stworzenie przestrzeni do integracji międzypokoleniowej degradacji miejskich parków. oraz integracji pomiędzy wszystkimi mieszkańcami miasta. - Poprawa dostępu do oferty rekreacyjnej, w szczególności dla rodzin z dziećmi i osób starszych zamieszkałych w OR. - Wykształcenie przestrzeni centro-twórczej. Źródło: Opracowanie własne
Charakterystykę zaplanowanych do realizacji projektów podstawowych przedstawiono w poniższej tabeli.
97
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 38 Charakterystyka projektów podstawowych tytuł projektu zakres projekt planowane planowany planowan beneficjenci procesu inwestycyjny źródło koszt [PLN] e rewitalizacji – tak Nie finansowani lata mieszkańcy OR w a realizacji szczególności: Rewitalizacja parku przy ul. Kompleksowa rewitalizacja X - Budżet - całkowity 2021- - młodzież Dworcowej w Łaziskach przestrzeni parkowej przy ul. Miasta 1 500 00,00 2022 - rodziny z dziećmi Górnych Dworcowej. W wyniku realizacji Łaziska - osoby starsze projektu park otrzyma nowe Górne funkcje poprzez budowę - EFRR infrastruktury społecznej, w ramach rekreacyjnej i edukacyjno- RPO WSL rekreacyjnej, w tym ciągów 2014- pieszych, miejsc wypoczynku, 2020/2021- miejsc edukacjo-rekreacyjnych 2027 lub wraz z infrastrukturą towarzyszącą Fundusze oraz liczne zasadzenia. W ten Norweskie sposób poszerzona zostanie oferta lub WFOŚ i rekreacyjno-edukacyjno-społeczna GW na przyległe tereny, co spowoduje ich ożywienie i rozwój. Aktywnie na Dworcowej Przywracanie funkcji społecznych X - Budżet - całkowity 2022- przestrzeni parkowej poprzez Miasta 100 000,00 2023 realizację działań kulturalnych, Łaziska edukacyjnych i rekreacyjnych dla Górne mieszkańców OR – w tym pikniki – - EFS Aktywne popołudnia z rodziną, Klub w ramach młodzieżowy – praca z młodzieżą, RPO WSL nabywanie umiejętności spędzania 2014- wolnego czasu. 2020/2021- 2027, rządowe programy dla NGO Wytchnienie na Skarpie – Kompleksowa rewitalizacja X - Budżet - całkowity 2022- - młodzież rewitalizacja terenu tzw. przestrzeni tzw. Skarpy – Miasta 1000000,00 2023 - rodziny z dziećmi Skarpy w Łaziskach Górnych w uporządkowanie terenu, Łaziska - osoby starsze kierunku utworzenia nasadzenie, ścieżki parkowe, Górne
98
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 przestrzeni rekreacyjno- wybudowanie ogrodzonego, - EFRR spacerowej wraz z tematycznego placu zabaw w ramach infrastrukturą parkingową nawiązującego do charakteru RPO WSL parku, elementy małej 2014- architektury, wybieg dla psów. 2020/2021- Rekultywacja parkingów. 2027 lub Kreowanie funkcjonalnej i Fundusze przyjaznej przestrzeni publicznej Norweskie zapewniającej warunki do rozwoju lub WFOŚ i oraz integracji społecznej i GW kulturowej mieszkańców miasta na OR. Wytchnienie na Skarpie Działania na zrewitalizowanym X - Budżet - całkowity 2023 obszarze Skarpy sprzyjające Miasta 100 000,00 nawiązywaniu kontaktów Łaziska społecznych oraz aktywnemu Górne spędzaniu wolnego czasu - EFS dostosowane do zdiagnozowanych w ramach potrzeb lokalnych, w tym pikniki – RPO WSL Aktywne popołudnia z rodziną, Klub 2014- młodzieżowy – praca z młodzieżą, 2020/2021- nabywanie umiejętności spędzania 2027 lub wolnego czasu. społeczne programy rządowe/ programy dla NGO Rekultywacja zwałowiska Rekultywacja składowiska odpadów X - Budżet - całkowity 2023 - wszyscy mieszkańcy OR położonego w Łaziskach przy ul Stokrotek/Kwiatowej na Miasta 1000000,00 Górnych przy ul. cele społeczne i przyrodnicze. Łaziska Stokrotek/Kwiatowa Projekt polega na nadaniu Górne zdegradowanym terenom nowych - EFRR wartości – przywróceniu ich dla w ramach celów społecznych oraz RPO WSL wartościowych przyrodniczo- 2014- krajobrazowych. 2020/2021- 2027 lub Fundusze
99
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Norweskie/ WFOŚiGW. Dla malucha i seniora – Kreowanie funkcjonalnej i x - Budżet - całkowity 2022 - młodzież uporządkowanie i rewitalizacja przyjaznej przestrzeni publicznej Miasta 300 000,00 - rodziny z dziećmi przestrzeni rekreacyjnej przy zapewniającej warunki do rozwoju Łaziska - osoby starsze ul. 1-Maja w Łaziskach oraz integracji społecznej poprzez Górne Górnych rewitalizację przestrzeni - EFRR rekreacyjnej przy ul. 1-Maja w w ramach/p Łaziskach Górnych – w tym rogramy dla uporządkowanie terenu, NGORPO nasadzenia, elementy małej WSL 2014- architektury, budowa małego placu 2020 zabaw oraz wybiegu dla psów. Rodzinnie w parku Przywracanie funkcji społecznych X Budżet przestrzeni parkowej poprzez Miasta realizację działań kulturalnych, Łaziska edukacyjnych i rekreacyjnych dla Górne mieszkańców OR – w tym pikniki – - EFS Aktywne popołudnia z rodziną, Klub w ramach młodzieżowy – praca z młodzieżą, RPO WSL nabywanie umiejętności spędzania 2014-2020 wolnego czasu. Rewitalizacja terenu przy Rewitalizacja terenu przy budynku X - Budżet - całkowity 2020- - osoby starsze Dziennym Domu Senior + przy Dziennego Domu Senior + ul. Miasta 400 000,00 2021 - młodzież ul. Wyszyńskiego w Łaziskach Wyszyńskiego 8 w Łaziskach Łaziska - rodziny z dziećmi Górnych w kierunku Górnych – teren mieści Górne utworzenia przestrzeni bezpośrednio przylega do - EFRR wypoczynkowo-rekreacyjnej Dziennego Domu Seniora – poprzez w ramach dla seniorów. jego rewitalizację – RPO WSL uporządkowanie, nasadzenia, mała 2014-2020 siłownia zewnętrzna z kilkoma sprzętami, obiekty małej architektury planuje się stworzenie tam przyjaznego miejsca wypoczynku dla beneficjentów korzystających z oferty Dziennego Domu Seniora. Funkcjonowanie Dziennego Integracja i uczestnictwo seniorów X - Budżet - całkowity 2020-
100
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Domu Senior +, Rozwój usług w ciekawych, dedykowanych Miasta 600 000,00 2021 społecznych w Mieście Łaziska specjalnie dla nich zajęciach w Łaziska Górne 2020+ ramach Dziennego Domu Senior +, Górne zajęcia Klubu Seniora, opieka - EFS wytchnieniowa w budynku w ramach Dziennego Domu Senior + poza RPO WSL godzinami funkcjonowania Domu, 2014- oraz wsparcie dziecka 2020/2021- niepełnosprawnego i jego rodziny – 2027 konsultacje ze specjalistami, grupa Program wsparcia dla rodziców dzieci z Rządowy niepełnosprawnościami, zajęcia Senior + w terapeutyczne dla dzieci ramach wynikające z ich specjalnych Modułu II potrzeb. Modernizacja i adaptacja Przeprowadzenie gruntownego x - Budżet - całkowity 2023 - rodziny z dziećmi budynku przy ul. Górnośląskiej remontu całego budynku z Miasta 1500000,00 będące w trudnej 8 w celu stworzenia mieszkań zamiarem stworzenia mieszkań Łaziska sytuacji socjalno- dostosowanych do potrzeb dostosowanych przede wszystkim Górne bytowej rodzin z dziećmi wraz z dla rodzin z dziećmi. Zapleczem - EFRR rewitalizacją otoczenia budynku jest rozległy teren, który w ramach budynku dzięki rewitalizacji uzyska nowe RPO WSL funkcje – wypoczynkowego zaplecza 2014- dla rodzin zamieszkujących 2020/2021- budynek. 2027 lub BGK Po prostu rodzina – zajęcia Praca z rodzinami zamieszkującymi X - Budżet - całkowity 2023 mające na celu zwiększenie budynek przy ul. Górnośląskiej 8 – Miasta 250 000,00 kompetencji rodzinnych rodzin asysta rodzinna, akademia rodzica, Łaziska mieszkających w budynku przy poradnictwo, psychoedukacja, Górne ul. Górnośląskiej 8 integracja społeczna, imprezy - EFS rodzinne, pikniki rodzinne na w ramach zrewitalizowanym terenie RPO WSL przylegającym do budynku, zajęcia 2014-2020, mające na celu zwiększenie Rządowy kompetencji życiowych Program Asystent rodziny i
101
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
koordynator rodzinnej pieczy zastępczej Modernizacja i adaptacja Przeprowadzenie gruntownego X - Budżet - całkowity 2023 - osoby z budynku przy ul. Cieszyńskiej remontu całego budynku z Miasta 1500000,00 niepełnosprawnością, 2 w celu stworzenia mieszkań zamiarem stworzenia mieszkań Łaziska - rodziny, którymi dostosowanych do potrzeb dostosowanych przede wszystkim Górne członkami są osoby z osób/rodzin z potrzeb osób/rodzin z - EFRR niepełnosprawnością niepełnosprawnością niepełnosprawnością intelektualną. w ramach intelektualną wraz z RPO WSL rewitalizacją otoczenia Jak wskazują poprzednie zapisy 2014- budynku (str. 74): 20202021- Do obszaru centrum dodano 2027 lub ponadto 1 budynek – przy ul. BGK Cieszyńskiej 2, jest to budynek na który składają się mieszkania udostępniane na najem socjalny, a jego mieszkańcy generują ok. 90% problemów diagnozowanych w analizie w stosunku do wszystkich mieszkańców ulicy.
Budynek objęty projektem zgodnie z rekomendacją pracowników socjalnych wymaga natychmiastowej interwencji, a prace w nim powinny zostać zrealizowane w pierwszej kolejności.
Bezpieczne miejsce – działania Praca z rodzinami zamieszkującymi X - Budżet - całkowity 2023 - osoby z mające na celu zwiększenie budynek przy ul. Cieszyńskiej 2 – Miasta 250 000,00 niepełnosprawnością, poczucia bezpieczeństwa asysta rodzinna, akademia rodzica, Łaziska - rodziny, którymi osób/rodzin z poradnictwo, psychoedukacja, Górne członkami są osoby z niepełnosprawnością integracja społeczna, imprezy - EFS niepełnosprawnością intelektualną mieszkających w rodzinne, pikniki rodzinne na w ramach
102
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 budynku przy ul. Cieszyńskiej zrewitalizowanym terenie RPO WSL 2 przylegającym do budynku, zajęcia 2014-2020, mające na celu zwiększenie Rządowy poczucia bezpieczeństwa Program osób/rodzin z niepełnosprawnością Asystent intelektualną, opieka rodziny i wytchnieniowa koordynator rodzinnej pieczy zastępcze Dobrze być przedszkolakiem - Poprawa jakości wychowania X - Budżet - całkowity 2020- - dzieci w wieku poprawa jakości wychowania przedszkolnego poprzez organizację Miasta 1 054 252,00 2021 przedszkolnym przedszkolnego poprzez zajęć wspierających oraz Łaziska zł. uczęszczające do organizację zajęć specjalistycznych w przedszkolach i Górne placówek przedszkolnych wspierających oraz oddziałach przedszkolnych w szkole - EFS w w granicach OR specjalistycznych wraz z doskonaleniem kompetencji ramach RPO w przedszkolach i oddziałach nauczycieli w Łaziskach Górnych. WSL 2014- przedszkolnych w szkole wraz 2020 z doskonaleniem Projekt kierowany jest do kompetencji nauczycieli wszystkich placówek w mieście, w Łaziskach Górnych daje jednak możliwość dostosowania oferty zajęć do indywidualnych potrzeb każdej placówki. Pozwoli to na udostępnienie oferty pozwalającej na minimalizowanie problemów wychowawczych charakterystycznych dla placówek zlokalizowanych w OR. Z PASJĄ DO NAUKI - rozwój Poprawa jakości kształcenia X - Budżet - całkowity 2020- - dzieci w wieku oferty edukacyjnej szkół poprzez organizację zajęć Miasta 1 035 760,20 2022 szkolnym (szkoła podstawowych w Łaziskach wspierających oraz Łaziska zł. podstawowa) Górnych specjalistycznych w szkołach Górne uczęszczające do podstawowych z doskonaleniem - EFS w kompetencji nauczycieli w ramach RPO placówek przedszkolnych Łaziskach Górnych. WSL 2014- w granicach OR 2020 Projekt kierowany jest do
103
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
wszystkich placówek w mieście, daje jednak możliwość dostosowania oferty zajęć do indywidualnych potrzeb każdej placówki. Pozwoli to na udostępnienie oferty pozwalającej na minimalizowanie problemów wychowawczych charakterystycznych dla placówek zlokalizowanych w OR. Twoja praca – Twój sukces Grupę docelową stanowią X - Budżet - całkowity 2020- - bezrobotni mieszkańcy mieszkańcy Łazisk Górnych, z Powiatu 515 548,75 2022 OR pierwszeństwem osób Mikołowskie zł. - osoby zagrożone zamieszkałych w OR, będące w go (PUP w bezrobociem wieku powyżej 30 roku życia (od Mikołowie) dnia 30 urodzin), zarejestrowane w - EFS w Powiatowym Urzędzie Pracy w ramach RPO Mikołowie jako osoby bezrobotne WSL 2014- (zgodnie z ustawą o promocji 2020 zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).
Osoby te to osoby poszukujące zatrudnienia i szukające wsparcia w tym zakresie, co skłoniło je do rejestracji w PUP w Mikołowie. Przewiduje się, że wśród uczestników projektu przeważać będą kobiety (62%). Wśród uczestników szczególną uwagą otoczeni zostaną byli uczestnicy projektów z zakresu włączenia społecznego realizowanych w ramach celu tematycznego 9 w RPO WSL 2014-2020, którzy będą mieli pierwszeństwo udziału w projekcie.
W projekcie udzielana będzie
104
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
pomoc de minimis (subsydiowanie zatrudnienia) dla przedsiębiorców organizujących prace interwencyjne dla UP. Źródło: UM w Łaziskach Górnych; PUP w Mikołowie
105
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
8.2 Projekty dodatkowe
Nie przewidziano realizacji projektów dodatkowych.
8.3 Komplementarność pomiędzy projektami
Jak wykazały analizy prowadzone w niniejszym opracowaniu wszystkie problemy zdiagnozowane w mieście i poszczególnych obszarach rewitalizacji łączą się przyczynowo- skutkowo (rysunek nr 3). Próby zminimalizowania problemów lub ich całkowitego wyeliminowania są również komplementarne względem siebie.
106
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Rysunek 4 Powiązania przyczynowo-skutkowe obszarów problemowych
Źródło: Opracowanie własne
107
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
9 Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi miasta
Na moment opracowywania niniejszego dokumentu (luty 2020 r.) Miasto Łaziska Górne dysponuje następującymi dokumentami strategicznymi i planistycznymi: . Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Łaziska Górne na lata 2016 – 2023, . Miejska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Łaziska Górne na lata 2012-2022 (aktualizacja), . Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, . Lokalny program wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży z terenu Gminy Miejskiej Łaziska Górne, . Roczny Program Współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na 2020 rok, . Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Łaziska Górne na lata 2013-2024, . Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Łaziska Górne (aktualizacja), . Program Ochrony Środowiska dla Gminy Łaziska Górne na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 (aktualizacja), . Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego.
Ze względu na specyfikę niniejszego programu można wykazać powiązania tematyczne/terytorialne jedynie z wybranymi dokumentami, co wskazuje się przez podkreślenie wybranych pozycji na liście powyżej. W poniższej tabeli wskazuje się stosowne powiązania pomiędzy LPR a wskazanymi dokumentami planistycznymi i strategicznymi. Cele strategiczne LPR wyznaczone w poprzednim rozdziale to: . C.1. Zintegrowana, aktywna społecznie i zawodowo społeczność wyznaczonego Obszaru Rewitalizacji. . C.2. Dobre warunki bytowe i jakość życia mieszkańców wyznaczonego Obszaru Rewitalizacji. . C.3. Przestrzeń i infrastruktura publiczna (szczególnie obszary zielone) dostosowane do potrzeb społecznych mieszkańców Obszaru Rewitalizacji. Jak wynika z poniższej tabeli – wyznaczone cele strategiczne są spójne z celami dokumentów strategicznych/planistycznych miasta.
108
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 39 Matryca logiczna powiązania dokumentów strategicznych i planistycznych miasta z celami strategicznymi LPR-u Nazwa dokumentu Założenia strategiczne Cele strategiczne rewitalizacji C.1. C.2. C.3. Strategia Zrównoważonego Wizja: Łaziska Górne – miasto przyjazne, komfortowe, aktywne, świadome swych atutów, zielone, otwarte i gotowe na różne Rozwoju Miasta Łaziska scenariusze rozwoju. Miasto dumne ze swojej historii, które w oparciu o przemysłowe i śląskie tradycje oraz wyzwania dynamicznie Górne na lata 2016 – 2023 rozwijającego się otoczenia, stwarza warunki do bezpiecznego i aktywnego życia. Łaziska Górne – nowoczesne śląskie miasto. Cele strategiczne: . Wzrost atrakcyjności Miasta dla mieszkańców, inwestorów i gości + + . Rozwój infrastruktury na terenie gminy + + . Wsparcie przedsiębiorczości na terenie gminy + . Stały wzrost jakości środowiska naturalnego Łazisk Górnych + Miejska Strategia Cele strategiczne: Rozwiązywania Problemów . Prowadzenie działań wzmacniających prawidłowe funkcjonowanie rodziny + Społecznych Miasta . Stymulowanie rozwoju społeczno - gospodarczego oraz przeciwdziałanie skutkom bezrobocia + + + Łaziska Górne na lata . Promocja zdrowego stylu życia oraz poprawa stanu zdrowia mieszkańców Łazisk + 2012-2022 (aktualizacja) . Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców . Zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz wzrost udziału mieszańców w działaniach kulturalnych + + i społecznych . Zapewnienie warunków optymalnego rozwoju dzieci i młodzieży + + . Tworzenie warunków do rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz przeciwdziałanie + bezdomności . Wzmocnienie sieci współpracy Gminny program Celem głównym programu jest zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie poprzez zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania przeciwdziałania przemocy w rodzinie. przemocy w rodzinie oraz Cele szczegółowe: ochrony ofiar przemocy . Stworzenie i funkcjonowanie zespołu interdyscyplinarnego ds. pomocy ofiarom przemocy w rodzinie w rodzinie . Ochrona ofiar przemocy w rodzinie . Podnoszenie świadomości i wrażliwości społecznej oraz podejmowanie działań w zakresie + zjawiska przemocy i sposobów radzenia sobie z tym problemem . Wspieranie ofiar przemocy w sytuacjach kryzysowych . Oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie Wieloletni program Wszystkie zaplanowane działania inwestycyjne związane z zasobem mieszkaniowym są zgodne z zapisami programu. gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Łaziska Górne na lata 2013-2024
109
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Plany zagospodarowania Wszystkie zaplanowane działania inwestycyjne są zgodne z zapisami planu zagospodarowania przestrzennego właściwego dla miejsca przestrzennego Gminy realizacji projektu. Łaziska Górne Źródło: Opracowanie własne
110
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Niniejszy dokument jest ponadto zgodny z założeniami Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Strategia ZIT stanowi podstawę do uczestniczenia Związku Subregionu Centralnego w zarządzaniu Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2014- 2020, w uzgodnionym zakresie. Proces ten został szczegółowo przedstawiony w Porozumieniu nr 12/RR/2015 ws. powierzenia zadań z zakresu realizacji instrumentu Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 zawartym dnia 17 marca 2015 roku pomiędzy Zarządem Województwa Śląskiego (Instytucją Zarządzającą RPO WSL) a Związkiem Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego. Przy pomocy instrumentu ZIT, w oparciu o Strategię, podejmowane będą działania mające na celu: . zwiększenie potencjału inwestycyjnego na terenach brownfield, . zwiększenie udziału energii pochodzącej z OZE, . poprawę efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym, . wzrost atrakcyjności transportu publicznego, . zwiększenie ilości unieszkodliwionych odpadów, . rozbudowę systemu oczyszczania ścieków, . ochronę zasobów naturalnych, . poprawę dostępu do usług społecznych oraz aktywizację społeczno-gospodarczą na obszarach rewitalizowanych, . zwiększenie dostępu do wychowania przedszkolnego oraz kształcenia zawodowego. Realizacja LPR-u wpłynie bezpośrednio na poprawę dostępu do usług społecznych oraz aktywizację społeczno-gospodarczą w Łaziskach Górnych.
111
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
10 System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji
Lokalny Program Rewitalizacji będzie wdrażany i zarządzany przez władze miasta. Wdrażanie zaplanowanych zadań uzależnione będzie od wielkości pozyskanych środków z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej i innych środków zewnętrznych oraz możliwości budżetowych miasta w najbliższych latach. Zakłada się otwartą formułę wdrażania, umożliwiającą dokonywanie niezbędnych zmian celem optymalnej i skutecznej realizacji projektów. Ze względu na długookresowy charakter dokumentu, wdrażanie założeń LPR-u jest procesem ciągłym i wymagającym stałego monitorowania. Wdrażaniu programu towarzyszyć musi jego ciągła ewaluacja, prowadzona w oparciu o pozyskiwane informacje dotyczące rozwoju Obszaru Rewitalizacji, skutków prowadzonych działań i ich odbioru społecznego.
Instytucją odpowiedzialną za wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie Urząd Miejski w Łaziskach Górnych. Za realizację poszczególnych projektów odpowiedzialni będą właściwi beneficjenci (w większości Miasto Łaziska Górne). W przypadku projektów własnych Miasta oraz jednostek organizacyjnych miasta, przygotowanie i wdrożenie projektu spoczywać będzie na pracownikach właściwych referatów Urzędu Miejskiego lub dyrektorach/kierownikach właściwych jednostek organizacyjnych. Ponadto, w kompetencjach wyznaczonej przez Burmistrza jednostki leżeć będzie gromadzenie sprawozdań z realizacji poszczególnych przedsięwzięć i postępów w realizacji całego programu. Biuro Promocji i Rozwoju Miasta działające w strukturach UM w Łaziskach Górnych będzie przekazywało Burmistrzowi zbiorcze sprawozdanie z realizacji programu wraz z ewentualnym wnioskiem o konieczności aktualizacji dokumentu. Na podstawie otrzymywanych danych Burmistrz Miasta będzie przedstawiał Radzie Miejskiej informację o stopniu realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji lub o konieczności jego aktualizacji. W przypadku konieczności dokonania aktualizacji dokumentu Burmistrz Miasta powoła zespół ds. aktualizacji LPR-u i/lub zleci aktualizację zewnętrznemu podmiotowi. Raport z realizacji LPR będzie ponadto przedstawiany na cyklicznych spotkaniach Burmistrza z mieszkańcami (co najmniej 1 raz na 12 miesięcy) oraz na stronie internetowej UM w Łaziskach Górnych. Na spotkaniach dyskutowane będą również ewentualne wnioski o rozszerzeniu zaplanowanych działań, bądź ich modyfikacji.
Powołane struktury organizacyjne czuwać będą nad osiąganiem założonych celów programu w płaszczyźnie: . finansowej (minimalizacja nakładów przy założonym planie), 112
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. społecznej (wzrost zadowolenia mieszkańców, wzrost jakości życia,), . gospodarczej (rozwój kapitału ludzkiego, rozwój przedsiębiorczości). W proces wdrażania programu UM współpracował będzie ściśle z następującymi podmiotami: . Centrum Usług Społecznych (od 1 kwietnia 2020 r. obecny MOPS i MOWRiD wchodziły będą w strukturę CUS), . Powiatowy Urząd Pracy w Mikołowie. W każdym z wymienionych podmiotów wyznaczona zostanie osoba odpowiedzialna za koordynowanie działań wynikających z realizacji LPR oraz kontakt z przedstawicielami UM Biura Promocji i Rozwoju Miasta. Planuje się, że w stałych okresach czasowych, nie rzadszych niż 1 raz na kwartał zorganizowane zostanie spotkanie zespołu roboczego, w którym udział wezmą przedstawiciele UM w Łaziskach Górnych oraz wszystkich wymienionych jednostek. Na spotkaniu na bieżąco omawiane będą kwestie organizacyjne oraz wszelkie aspekty funkcjonowania programu.
Podejście partycypacyjne w procesie rewitalizacji zakłada aktywne uczestnictwo środowisk lokalnych, przedsiębiorstw, instytucji, grup nieformalnych, organizacji pozarządowych, jak również podmiotów zewnętrznych (instytucje regionalne, krajowe, międzynarodowe). Podstawowa korzyść podejścia partycypacyjnego wiąże się ze skutecznym dopasowaniem realizowanych projektów do potrzeb społeczności lokalnych (szczególnie społeczności wskazanych OR) oraz zapewnia niezbędne ich zaangażowanie w proces wdrażania programu. Między innymi z tego powodu w kierunkach działań sformułowanych w programie często występuje konieczność diagnozy konkretnych potrzeb, która powinna zostać przeprowadzona na bazie badania opinii mieszkańców. Niniejszy program przed przyjęciem przez Radę Miejską skonsultowany został zarówno z jej członkami, jak i przedstawicielami samorządu i społeczności lokalnej. Po przeanalizowaniu zgłoszonych uwag i konstruktywnej dyskusji opracowano ostateczną wersję dokumentu, uwzględniającą wszystkie zastrzeżenia. Po przyjęciu dokumentu przez Radę Miejską należy w kolejnym kroku przedstawić treść programu wszystkim zainteresowanym mieszkańcom. Kampania informacyjna zawierała będzie co najmniej następujące działania: . Umieszczenie na plakatach i/lub ulotkach informacji o przyjęciu programu wraz z podaniem źródła internetowego do elektronicznej wersji dokumentu. Proponuje się kolportaż plakatów/ulotek na terenie jednostek organizacyjnych. . Umieszczenie informacji o przyjęciu LPR-u na stronie internetowej miasta oraz w prasie o lokalnym zasięgu. Prawidłowo realizowana w ramach programu polityka promocyjno-informacyjna powinna zapewnić: 113
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. wyjaśnienie mieszkańcom lub innym grupom interesariuszy korzyści płynących z wdrażania poszczególnych kierunków działań, . dostęp do informacji na temat ewentualnych problemów związanych z wdrażaniem programu. Konieczne jest systematyczne przekazywanie informacji na temat podejmowanych działań i osiąganych wskaźników produktu i rezultatu, np. w formie raportu z monitoringu programu (mogą być to np. podsumowania z przeprowadzonych spotkań zespołu roboczego wdrażającego LPR). Podstawowe obszary działań w zakresie komunikacji dwustronnej i współpracy władz miasta ze społecznością lokalną to: . informacja o postępach we wdrażaniu LPR-u - mieszkańcy będą mieli możliwość uzyskania informacji o aktualnym zaawansowaniu we wdrażaniu programu bezpośrednio w Urzędzie Miasta lub poprzez stronę internetową Urzędu Miejskiego, . podjęcie współpracy z mediami lokalnymi - podawanie informacji o wdrażanych projektach w mediach lokalnych przynajmniej raz w roku.
114
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
11 System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 stanowi dokument otwarty, który poddawany będzie systematycznej, okresowej analizie i ocenie oraz będzie w razie potrzeby aktualizowany w zakresie dostosowania do zmieniających się uwarunkowań. Do zmieniających się uwarunkowań zaliczyć należy m.in. możliwość wyznaczenia innych niż identyfikowane obecnie obszarów rewitalizacji, co wiązało będzie się z koniecznością przeprowadzenia ponownej analizy społeczno-gospodarczej. Do monitorowania, oceny realizacji programu i jego aktualizacji służyć będzie system współpracy pomiędzy podmiotami realizującymi program oraz analiza osiąganych wskaźników rezultatów i oddziaływania. Komórką odpowiedzialną za prowadzenie stałego monitoringu będzie Biuro Promocji i Rozwoju Miasta UM w Łaziskach Górnych, którego zadaniem będzie pozyskiwanie niezbędnych danych umożliwiających monitoring programu, a następnie ich przetwarzanie i przygotowywanie raportu o stanie realizacji Programu. Biuro będzie ściśle współpracowało w tym zakresie z Centrum Usług Społecznych oraz PUP. W cyklu rocznym (od dnia uchwalenia programu przez Radę Miejską) zwoływane będzie spotkanie robocze, podczas którego weryfikowane i analizowane będą wszystkie aspekty związane z wdrażaniem programu, w szczególności: . osiągalność zakładanych wskaźników, . wpływ realizacji poszczególnych przedsięwzięć na przyjęte cele i priorytety, . harmonogram realizowanych przedsięwzięć, . możliwości budżetowe miasta do dalszej realizacji programu. W przypadku znacznej dysproporcji pomiędzy założeniami LPR-u a realnymi efektami jego realizacji, powołany zostanie Zespół ds. realizacji LPR-u, którego rolą będzie podjęcie kroków zmierzających do odwrócenia niekorzystnych czynników. Jeżeli zaistnieje konieczność aktualizacji dokumentu, Burmistrz zwoła Zespół Zadaniowy oraz zorganizuje konsultacje społeczne z partnerami zaangażowanymi w realizację programu. W kolejnym kroku propozycja zaktualizowanej strategii przedłożona zostanie do konsultacji Radzie Miejskiej. Po opracowaniu kompletnego dokumentu aktualizacja zostanie przyjęta uchwałą Rady Miejskiej.
Monitorowanie postępu we wdrażaniu LPR-u będzie możliwe dzięki wykorzystaniu zdefiniowanych poniżej wskaźników produktu oraz rezultatu. Formułując wskaźniki przyjęto założenie, iż stan bazowy dla realizacji każdego z nich zostaje ustalony na
115
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023 poziomie zerowym („0,00”), natomiast postęp będzie mierzony w cyklach rocznych, począwszy od roku w którym Rada Miejska przyjmie LPR do realizacji. Podstawą monitorowania niektórych wskaźników będą informacje pozyskane od podmiotów zewnętrznych odpowiedzialnych za realizację poszczególnych działań, gdyż nie wszystkie przedsięwzięcia wpływające na realizację założeń niniejszego programu pozostają w gestii UM w Łaziskach Górnych.
11.1 Wskaźniki dla programu
Wskaźniki zdiagnozowano w momencie przyjmowania zakresu projektów strategicznych/podstawowych, ich realizacja odzwierciedlać będzie realizację poszczególnych celów programu, należą do nich: . liczba obszarów zrewitalizowanych na cele społeczne: 5 szt. - realizacja C.3. . liczba użytkowników obszarów zrewitalizowanych na cele społeczne: 4500 osób rocznie - realizacja C.1. . liczba nowych usług publicznych prowadzących do rozwiązania problemów społecznych: 6 szt. – realizacja C.1. i C.2. . liczba wdrożonych programów aktywizacji i integracji społecznej: 6 szt. – realizacja C.1. i C.2. . liczba dostępnych nowych mieszkań chronionych i wspomaganych: 11 szt. – realizacja C.2. i C.3. . liczba nowych usług publicznych prowadzących do podniesienia kompetencji zawodowych: 2 szt. – realizacja C.1. i C.2.
11.2 Wskaźniki oddziaływania
Wskaźniki oddziaływania dla LPR-u określono w odniesieniu do podstawowych problemów, na których opiera się program. Realizacja programu w perspektywie długookresowej przynieść ma korzyści mierzone następującymi wskaźnikami oddziaływania: . Wzrost kompetencji zawodowych u co najmniej 5% mieszkańców wskazanych Podbszarów Rewitalizacji (ok. 299 osób). . Zwiększenie dostępu do usług społecznych dla co najmniej 15% mieszkańców wskazanych Podobszarów Rewitalizacji (ok. 897 osób). Poza wskaźnikami dla programu określić można również wskaźniki oddziaływania, tj. korzyści planowane do osiągnięcia w perspektywie długookresowej, należą do nich: . Poprawa atrakcyjności warunków zamieszkania w mieście dla obecnych i potencjalnych mieszkańców. . Poprawa jakości kapitału ludzkiego w mieście. . Poprawa atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej miasta.
116
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
. Zawiązanie więzi społecznych pomiędzy mieszkańcami wszystkich obszarów miasta (historyczny podział na Łaziska Górne, Średnie i Dolne). . Włączenie społeczne mieszkańców OR do życia społecznego miasta. . Wzrost jakości życia w całym mieście. . Wzrost atrakcyjności przestrzennej miasta. . Poprawa estetyki miejskiego krajobrazu. . Poprawa stanu środowiska naturalnego. . Podniesienie atrakcyjności oferty rekreacyjnej na terenie miasta (szczególnie dla rodzin). . Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa publicznego w mieście. Mimo, że co do zasady wskaźniki oddziaływania są niemierzalne i stanowią odzwierciedlenie subiektywnych odczuć obywateli, można wskazać następujące mierzalne wskaźniki, świadczące o skuteczności wdrażania LPR-u jako całościowego planu. Pozytywne skutki rewitalizacji podniosą atrakcyjność społeczno-gospodarczych rewitalizowanych obszarów a w konsekwencji również całego miasta: . Wzrost liczby mieszkańców miasta [osoba] . Wzrost wskaźników salda migracji – osiągnięcie przewagi zameldowań nad wymeldowaniami . Wzrost liczby podmiotów gospodarczych działających na terenie miasta [szt.] Wszystkie wskaźniki można monitorować na bazie danych GUS, jednak nie częściej niż w okresie corocznym (dane GUS aktualizowane są maksymalnie 1 raz w roku).
117
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
12 Spis rysunków i tabel
Rysunek 1 Fragment zwałowiska, widok z działki przy ul. Kwiatowej ...... 50 Rysunek 2 Widok Ratusza w Łaziskach Górnych – siedziby UM w Łaziskach Górnych ...... 51 Rysunek 3 Zależności pomiędzy czynnikami charakteryzującymi jakość życia ...... 68 Rysunek 4 Powiązania przyczynowo-skutkowe obszarów problemowych ...... 107
Tabela 1 Liczba ludności w Mieście Łaziska Górne, stan na 31.12 ...... 10 Tabela 2 Liczba mieszkańców miasta, w podziale na ulice, stan z 18 grudnia 2019 r...... 10 Tabela 3 Prognoza liczby mieszkańców powiatu mikołowskiego w latach 2025-2050 ...... 14 Tabela 4 Przyrost naturalny w Mieście Łaziska Górne w latach 2015-2018, stan na 31.12 ...... 15 Tabela 5 Migracje miejskie na pobyt stały wg płci, typu i kierunku w latach 2016-2018 ...... 15 Tabela 6 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Mieście Łaziska Górne, lata 2015-2018 ...... 16 Tabela 7 Prognoza salda migracji oraz przyrostu naturalnego w powiecie mikołowskim w latach 2025-2050 ...... 16 Tabela 8 Liczba dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w roku szkolnym 2018/2019 .. 17 Tabela 9 Wskaźniki charakteryzujące dostępność oferty przedszkolnej w Mieście Łaziska Górne, lata 2015-2018 ...... 18 Tabela 10 Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w roku szkolnym 2018/2019 ...... 18 Tabela 11 Prognoza liczby uczniów i oddziałów w szkołach podstawowych w latach 2019-2026 ..... 19 Tabela 12 Liczba uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną w poszczególnych placówkach w roku szkolnym 2018/2019 ...... 19 Tabela 13 Poziom dofinansowania obiadów z budżetu MOPS lub budżetu placówki oświatowej w podziale na placówki w roku szkolnym 2018/2019 ...... 21 Tabela 14 Wyniki egzaminów ósmoklasistów w powiecie mikołowskim [%] ...... 21 Tabela 15 Wyniki egzaminów ósmoklasistów w poszczególnych szkołach podstawowych [%] ...... 22 Tabela 16 Ranking łaziskich szkół podstawowych w szkołach podstawowych w powiecie mikołowskim, wg wyników egzaminu ósmoklasisty ...... 22 Tabela 17 Obwody szkół podstawowych w Łaziskach Górnych ...... 23 Tabela 18 Frekwencja w wyborach do sejmu i senatu w 2019, komisje wyborcze w Łaziskach Górnych z granicami okręgów ...... 24 Tabela 19 Liczba dzieci objętych wsparciem Placówki Wsparcia Dziennego w 2019 r. wg miejsca zamieszkania ...... 28 Tabela 20 Rodziny korzystające z pomocy asystenta rodziny w roku 2019 z podziałem na miejsce zamieszkania ...... 29 Tabela 21 Powody udzielania pomocy przez MOPS w 2019 r...... 30 Tabela 22 Beneficjenci pomocy społecznej w roku 2019 z podziałem na miejsce zamieszkania ...... 31 Tabela 23 Bezrobotni mieszkańcy Miasta Łaziska Górne zarejestrowani w PUP Mikołów, z podziałem na ulice, zestawienie za rok 2019 ...... 34 Tabela 24 Charakterystyka podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestrów REGON w latach 2016-2018 ...... 45 Tabela 25 Liczba osób pracujących na terenie miasta w latach 2016-2018 ...... 46 Tabela 26 Infrastruktura sieciowa na terenie miasta Łaziska Górne, stan na 31.12.2018 ...... 53 Tabela 27 Wykaz lokali przeznaczonych na najem mieszkalny na terenie Łazisk Górnych, stan z grudnia 2020 r ...... 54 Tabela 28 Wykaz lokali przeznaczonych na najem socjalny na terenie Łazisk Górnych, stan z grudnia 2020 r...... 54 Tabela 29 Charakterystyczne cechy obszarów miasta ...... 64 Tabela 30 Obszary problemowe a czynniki charakteryzujące jakość życia w mieście ...... 67
118
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
Tabela 31 Obszary występowania problemów kluczowych ...... 68 Tabela 32 Dane statystyczne – wyznaczenie obszaru rewitalizacji ...... 70 Tabela 33 Natężenie problemów społecznych w OR ...... 75 Tabela 34 Cele i kierunki rewitalizacji ...... 82 Tabela 35 Projekty podstawowe zaplanowane w ramach przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 90 Tabela 36 Projekty podstawowe – lokalizacja ...... 94 Tabela 37 Zdiagnozowane problemy i odpowiadające im kierunki działań ...... 95 Tabela 38 Charakterystyka projektów podstawowych ...... 98 Tabela 39 Matryca logiczna powiązania dokumentów strategicznych i planistycznych miasta z celami strategicznymi LPR-u ...... 109
119
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
13 Załączniki
13.1 Mapy – obszar zdegradowany = obszar rewitalizacji
PODOBSZAR REWITALIZACJI 1
120
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
PODOBSZAR REWITALIZACJI 2
121
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
PODOBSZAR REWITALZIACJI 3
122
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
123
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Łaziska Górne na lata 2020-2023
OBSZAR REWITALIZACJI NA TLE MIASTA
124