UCHWAŁA NR XVII/107/2012 RADY GMINY GOMUNICE

z dnia 28 czerwca 2012 r.

w sprawie przyjęcia „Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice” oraz Prognozy oddziaływania na środowisko dla "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice na lata 2009 – 2032”

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.15911) ) i art. 18 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 1502) ) w związku z art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2011 r. o odpadach (Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 i Nr 203, poz. 1351; z 2011 r. Nr 106, poz.622, Nr 117, poz.678, Nr 138, poz.809, Nr 152, poz.897 i Nr 171, poz.1016) oraz „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” przyjętego uchwałą Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2009 r. uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się "Inwentaryzację i Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice" stanowiącą załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. § 2. Przyjmuje się Prognozę oddziaływania na środowisko dla "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice na lata 2009 – 2032” stanowiącą załącznik nr 2 do niniejszej uchwały . § 3. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Gomunice. § 4. Uchyla się uchwałę nr VII/47/2011 Rady Gminy Gomunice z dnia 29 czerwca 2011 roku w sprawie przyjęcia Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice. § 5. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego.

Przewodniczący Rady Gminy Gomunice

Henryk Zawisza

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 214, poz. 1806 i Nr 153, poz. 1271; z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz.1203 i Nr 167, poz. 1759, z 2005 r. Nr 172, poz.1441 i Nr 175, poz. 1457; z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181, poz. 1337; z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218; z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i Nr 223, poz. 1458; z 2009 r. Nr 52, poz. 420 i Nr 157, poz. 1241; z 2010 r. Nr 28, poz.142 i 146, Nr 40, poz. 230, Nr 106, poz. 675; z 2011 r. Nr 21, poz. 113, Nr 117, poz. 679, Nr 134, poz. 777, Nr 149, poz. 887, Nr 217 poz. 1218 i 2012 r. poz. 567 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464 i Nr 227, poz. 1505; z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130, poz. 1070 i Nr 215, poz. 1664; z 2010 r. Nr 21, poz. 104, Nr 28, poz. 145, Nr 40, poz. 227, Nr 76, poz. 489, Nr 119, poz. 804, Nr 152, poz. 1018 i 1019, Nr 182, poz. 1228, Nr 229, poz. 1498 i Nr 249, poz. 1657 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159, Nr 63, poz.322, Nr 94, poz.551, Nr 99, poz.569, Nr 122, poz.695, Nr 152, poz.897, Nr 178, poz.1060 i Nr 224, poz.1341; z 2012 r. poz. 460.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 ZałącznikNr 1 do Uchwały Nr XVII/104/2012 Rady GminyGomunice z dnia 28 czerwca 2012 r.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 Aktualizacja na podstawie dokumentu pn.: „Inwentaryzacja i Program usuwania azbestu i wyrobówzawierających azbest na terenie Gminy Gomunice” opracowanego w 2006 r. na zlecenie Urzędu Gminy w Gomunicach przez:

Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe „EkoPerfekt” Iwona Kowalska ul. Wyspiańskiego 10/30 97 – 300 Piotrków Tryb.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 2 SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI str.3 1. WPROWADZENIE str.3 2. OBOWIĄZUJĄCE AKTY PRAWNE str.4 3. CELE I ZADANIAPROGRAMU str.5 PODSTAWOWEINFORMACJE DOTYCZĄCE „PROGRAMU OCZYSZCZANIAKRAJU Z AZBESTU NA 4. LATA2009-2032” str.5 5. INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE AZBESTU str.8 5.1. Podział stosowanych wyrobów azbestowych str.9 6. PRACE NAPRAWCZEORAZ DEMONTAŻ WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCHAZBEST str.10 7. PROCEDURY BEZPIECZNEGO POSTĘPOWANIAZ MATERIAŁAMIZAWIERAJĄCYMIAZBEST str.14 7.1. Wyszczególnienieprocedur usuwania wyrobów zawierającychazbest str.14 7.2. Omówienie wybranych procedur str.15 OKREŚLENIE ILOŚCI WYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH NA TERENIE GMINY 8. GOMUNICE str.18 9. KOSZTY USUNIĘCIA WYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY GOMUNICE str.22 OCENA PILNOŚCI USUWANIAWYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY 10. GOMUNICE str.22 PROPONOWANY WARIANTUSUWANIAPŁYT AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY 11. GOMUNICE str.36 12. HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANSOWYREALIZACJIPROGRAMU str.38 13. ZAŁOŻENIAORGANIZACJI,KONTROLI I MONITORINGU „Programu ...” str.39 14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM str.42 SPIS TABEL str.47 SPIS RYSUNKÓW str.47 WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW str.47

1. WPROWADZENIE

Od 1997 r. obowiązuje zakaz produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. Zakaz został wprowadzony ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r.o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.). Program pn.: „Inwentaryzacja i Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice” zwany dalej „Programem…” powstał jako realizacja przepisów: Ø ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierającychazbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.), Ø ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Ø ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), Ø „Programu usuwania azbestu wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002 r., Ø „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032”, przyjętego Uchwałą Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2009 r., Ø „Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Gomunice”.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 3 2. OBOWIĄZUJĄCE AKTY PRAWNE

Akty prawne regulujące kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem wyrobów zawierających azbest: Ø Rezolucja Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 19 czerwca 1997 roku – w sprawie programu wycofywaniaazbestu z gospodarki (M.P.,Nr 38, poz. 373), Ø Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.), Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), Ø Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Ø Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222 z późn. zm.), Ø Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych(Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z póź. zm.), Ø Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielonych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231), Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206), Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych(Dz. U. z 2002 r. Nr 236, poz. 1986), Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywanyazbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876), Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny(Dz. U. Nr 191, poz. 1595), Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549), Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004 r. Nr 71, poz. 649),

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 4 Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. z 2005 r. Nr 216, poz. 1824), Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencjiodpadów (Dz. U. 2006 Nr 30, poz. 213).

3. CELE I ZADANIA PROGRAMU

Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z azbestu na lata 2009 – 2032” podstawowym celem „Programu…” jest usunięcie z terenu Gminy Gomunice i unieszkodliwienieazbestu i stosowanych od wielu lat wyrobów zawierającychazbest. Realizacja „Programu…” ma na celu minimalizację negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium Gminy Gomunice oraz likwidację szkodliwego oddziaływaniaazbestu na środowisko.

Ponadto celem niniejszego Programu jest: Ø zmniejszenieemisji włókien azbestu, Ø doprowadzenie,w określonymhoryzoncieczasowym, do spełnienia wymogówochrony środowiska, Ø stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymiazbest, Ø pomoc mieszkańcom Gminy Gomunice w zgodnej z przepisami prawa realizacji kosztownej wymiany płyt cementowo– azbestowych, Ø propagowanie właściwychmetod i sposobów bezpiecznego dla środowiska i zdrowia ludzkiego usuwania azbestu i wyrobów zawierającychazbest, Ø poprawa ochrony zdrowia mieszkańców Gminy Gomunice.

4. PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE „PROGRAMU OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA2009-2032”

„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032” jest kontynuacją oraz aktualizacją celów i działań ustalonych w przyjętym przez Radę Ministrów 14 maja 2002 r. „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Program ten utrzymuje cele poprzedniego Programu: Ø usunięcie i unieszkodliwieniewyrobów zawierającychazbest, Ø minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 5 Ø likwidacjaszkodliwegooddziaływaniaazbestu na środowisko. Ponadto wprowadza nowe zadania niezbędne do oczyszczenia Polski z azbestu. Nowe zadania wynikają m.in. ze zmian gospodarczych i społecznych, które nastąpiły po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032” podstawowym warunkiemoczyszczenia kraju z azbestu jest: Ø zapewnienie odpowiednich środków finansowych na prowadzenie prac związanym z bezpiecznym usuwaniem wyrobów azbestowych, Ø stworzenie regulacji prawnych stymulujących efektywne współdziałanie właścicieli zanieczyszczonych obiektów budowlanychz władzami lokalnymi. Program wskazuje na konieczność podjęcia licznych działań legislacyjnych, mających na celu uporządkowanie przepisów prawnych w zakresie problematyki azbestowej oraz umożliwienie uruchomienia procedur, które są niezbędne do tego, aby przyspieszyć proces oczyszczania kraju z azbestu. Proponowane przez Program zmiany legislacyjnew zakresie problematyki azbestowej obejmują m.in.: Ø nałożenie na gminy obowiązku sporządzenia gminnego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierającychazbest oraz raportowania jego realizacji. Monitoring procesu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest będzie się odbywał przy wykorzystaniu planowanego do uruchomienia ElektronicznegoSystemu Informacji Przestrzennej; Ø wprowadzenie regulacji prawnej, która umożliwi pod pewnymi warunkami pozostawianie w ziemi rur zawierającychazbest i trwałe zabezpieczenie dróg zawierającychazbest; Ø dopuszczenie przetwarzania odpadów azbestowych przy użyciu nowychtechnologii. Ponadto Program zakłada przeprowadzenie do 2012 r. rzetelnej inwentaryzacji wyrobów zawierającychazbest. Program zawiera szereg istotnych informacji, w tym o ilości wyrobów zawierającychazbest. Szacuje się, iż na terenie kraju użytkowane jest w dalszym ciągu ok. 14,5 mln ton wyrobów zawierających azbest. W latach 2003 – 2008 usunięto ok. 1 mln ton. Całkowity koszt realizacji Programu w latach 2009 – 2032 został oszacowany na kwotę ok. 40,4 mld zł. Na tą kwotę składają się środki własne właścicieli nieruchomości, środki inwestorów, środki z budżetu państwa oraz środki jednostek samorządu terytorialnego. Zamieszczona poniżej mapka kraju ilustruje nagromadzenie wyrobów zawierających azbest, w układzie wojewódzkim.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 6 Rysunek 1 Nagromadzeniewyrobów zawierającychazbest w układzie wojewódzkim

Źródło: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2010

Ponadto Program określa liczbę istniejących oraz przygotowywanych składowisk odpadów zawierającychazbest. W 2009 r. na terenie kraju funkcjonowało 29 składowisk przyjmujących odpady zawierające azbest (woj. łódzkie – 2 składowiska), w tym 3 składowiska były wykorzystywanejedynie przez właścicieli (zakłady przemysłowe). Natomiast wolna pojemność wszystkich składowisk przeznaczonych do przyjmowania odpadów azbestowych według stanu na czerwiec2009 r. wynosiła 1 031 095 m3. Składowiska odpadów zawierających azbest nie są rozmieszczane równomierne na terenie całego kraju. Niektóre z województw nie posiadają żadnego składowiska, w momencie gdy województwa sąsiednie posiadają liczne składowiska. Problemem jest niewystarczająca liczba składowisk w województwach, które mają największą ilość użytkowanychwyrobów zawierającychazbest – tj. mazowieckie,lubelskie. W latach 2009 – 2032 planowana jest budowa 56 składowisk odpadów zawierających azbest lub kwater do składowania odpadów zawierającychazbest. Jednak, w przypadku istotnego rozwoju i wdrożeń nowych technologii unicestwiania włókien azbestu, pozwalających na bezpieczne przetwarzanie odpadów azbestowych, planowana do 2032 roku liczba uruchomionychskładowisk odpadów zawierającychazbest może ulec zmniejszeniu.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 7 5. INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE AZBESTU

Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymikrzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Azbest posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne. Odporność azbestu na działanie wysokich temperatur (temperatura rozkładu i topnienia ok. 1500 °C) jest jedną z najważniejszych zalet, dzięki którym znalazł on szerokie zastosowanie jako surowiec niepalny w różnego rodzaju wyrobach. Właściwości termoizolacyjne i dźwiękochłonne, wytrzymałość na rozciąganie, elastyczność, a także odporność niektórych odmian azbestu na działanie kwasów, alkaliów i wody morskiej czynią zeń surowiec o szerokim zastosowaniu w ponad tysiącu technologii. 60 – 70 % azbestu zużywane było do produkcji wyrobów azbestowo – cementowych. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Ryzykowynikającedla zdrowia z wchłaniania pyłu drogą pokarmową jest znikome. Biologiczna agresywność pyłu azbestu jest związana ze stopniem i ilością włókien w dolnej części układu oddechowego. Proces ten zależy od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien. Szczególne znaczenie ma średnica poszczególnych włókien, długość odgrywa mniejszą rolę. Włókna cienkie o średnicy poniżej 3 mikronów przenoszone są łatwiej i odkładają się w końcowych odcinkach dróg oddechowych, podczas gdy włókna grube, o średnicy powyżej 5 mikronów, zatrzymują się w górnej części układu oddechowego,Skręcone włókna chryzotylu o dużej średnicy mają tendencje do zatrzymywania się wyżej niż igłowe włókna azbestów amfibolowych,z łatwością przenikające do obrzeży płuca. Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne, tj. takie, które z powietrzem dostają się do pęcherzyków płucnych, skąd mogą penetrować tkankę płucną. Średnica włókien respirabilnych jest mniejsza od 3 mikronów. Pojawienie się patologii będących następstwem ekspozycji na pył azbestu jest zależne od rodzaju ekspozycji. W narażaniu na pył azbestu wyróżnia się ekspozycję zawodową, parazawodową i środowiskową. Różnią się one w sposób istotny wielkościąstężeń włókien, ich rozmiarami, długością trwania narażenia, a co za tym idzie skutkami dla zdrowia i wielkościąryzyka wystąpienia określonychnowotworówzłośliwych. Narażenie zawodowe na pył azbestu może być przyczyną następujących chorób: pylicy azbestowej, łagodnychzmian opłucnowych,raka płuca i międzybłoniaków. W ekspozycji para zawodowej i środowiskowej na pył azbestowy praktycznie głównym skutkiem, który należy brać pod uwagę jest międzybłoniak opłucnej. W zależności od poziomu ekspozycji może być również obserwowanywzrost ryzyka raka płuc. Doniesienia kliniczne i epidemiologiczne sugerują, że z azbestem może być również związane występowanie innych nowotworów: krtani, żołądka i jelit, trzustki, jajników oraz chłonniaków. Jednak zwiększenie ryzyka w tych grupach nowotworów nie jest wystarczająco pewne, ze względu na rozbieżność wynikóww różnych badaniach można je określić jako prawdopodobne.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 8 Długie okresy między pierwszym narażeniem a pojawieniem się patologii – zwłaszcza nowotworów – oznaczają, że skutki aktualnego narażenia pojawiać się będą do 30 lat od rozpoczęcia ekspozycji.

5.1. Podział stosowanych wyrobów azbestowych

Wyroby zawierające azbest oraz odpady azbestowe można podzielić, w zależności od trwałości i ilości zastosowanego spoiwa wiążącego, na:

Ø miękkie (łamliwe, kruche), Ø twarde (niekruche,sztywne).

Wyroby miękkie o gęstości < 1000 kg/m3

Charakteryzują się dużym procentowym udziałem azbestu. Łatwo ulegają uszkodzeniom, powodując duże emisje pyłu azbestu. Najczęściej spotykane są w obiektach przemysłowych (elektrociepłownie, huty). Narażeni na oddziaływanieich pyłów są pracownicy wykonującyremonty izolacji lub uszczelnień urządzeń z udziałem azbestu.

Wyrobymiękkie to m.in.:

- sznury,płótna, tkaniny z dodatkiem azbestu (lub wykonanez samego azbestu),

- płyty i uszczelki kinkieryt (typu Gambit, Polonit), stosowane w ciepłownictwiena złączach rur, zaworów z gorącą wodą lub parą,

- płaszcze azbestowo-gipsowe stosowane w izolacji rur w ciepłownictwie,

- płyty i tektury miękkie (stosowane w izolacjach ognioochronnych),

- płyty ognioochronne typu „PYRAL” produkcji czechosłowackiej lub „SOKALIT” produkcji NRD, zawierające ok. 30 - 50% azbestu (służą do okładzin ognioochronnychkonstrukcji budynków oraz jako sufity podwieszane o podwyższonej odporności na ogień, także jako materiał do klap przeciwpożarowychi przeciwdymnych),

- natryski azbestowe na konstrukcje stalowe zastosowane jako ognioochronne zabezpieczenie stalowej konstrukcji budynków o tzw. konstrukcji niesztywnej (np. budynki przemysłowe, biurowe; często są to obiekty indywidualnieprojektowane, „nasycone” technologią budowlaną krajów zachodnioeuropejskich z lat 60 -70., np. budynki ambasad).

Wyroby twarde o gęstości > 1000 kg/m3

Są to najpowszechniej występujące w krajowym budownictwie wyroby zawierające azbest. Charakteryzują się dużym stopniem zwięzłości, dużym udziałem spoiwa (najczęściej jest nim cement), niską

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 9 procentową zawartością azbestu (ok. 5% w płytach płaskich lignocementowychmodyfikowanych,12 -13% w płytach płaskich i falistych azbestowo-cementowych i ok. 20% w rurach azbestowo-cementowych). W przeciwieństwie do wyrobów miękkich, przez długi okres pozostają wyrobami emitującymi małe ilości pyłu azbestu. Można je więc uważać za mniej groźne w użytkowaniuoraz podczas prac remontowychod wyrobów miękkich.Mniej groźne są też ich odpady.

Emisja pyłu azbestu może powstawać podczas uszkodzeń mechanicznych, np. przy piłowaniu lub szlifowaniu szybkoobrotowyminarzędziami elektrycznymi,nie wyposażonymiw miejscoweodciągi pyłu. Do emisji pyłu dochodzi także w trakcie trwania destrukcji, np. emitują go stare płyty pokryć dachowych azbestowo-cementowycho naruszonej przez czynniki atmosferyczne lub chemiczne powierzchni zewnętrznej. Wówczas zanieczyszczonyjest też grunt w bezpośrednim sąsiedztwie rynny odprowadzającejwodę opadową.

Wyrobytwarde to m.in.:

- płyty azbestowo-cementowefaliste,

- płyty azbestowo-cementowepłaskie prasowane,

- płyty azbestowo-cementoweKARO,

- płyty warstwowe PW3/A i podobne,

- rury azbestowo-cementowe,

- złącza, listwy,gąsiory wykonanez azbestocementu,

- płaszcze azbestowo-cementowestosowane w izolacji rur w ciepłownictwie.

6. PRACE NAPRAWCZE ORAZ DEMONTAŻ WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST

Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że pewna część prac polegających na usuwaniu z budynków mieszkalnych elewacyjnych płyt azbestowo - cementowych, wykonywana jest na życzenie mieszkańców, bez wcześniejszego rozpoznania zagrożeń i rzeczywistej potrzeby takich prac. Co gorsza, szczupłe środki finansowe, przeznaczane na wykonanie takich robót, nie umożliwiają zatrudnienia firm prawidłowo i rzetelnie wykonującychwymagane czynności. Tak więc dochodzi do sytuacji, w której wyroby z azbestocementu, dające obecnie tak znikomy poziom zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego w budynku, że nie odróżnia się go na podstawie wielogodzinnychpomiarów od poziomu tła (stanu powietrza zewnętrznego)- są usuwane i to w niewłaściwysposób. Usuwanie to powoduje zanieczyszczeniew powietrzu zewnętrznym (pomiary wykonywane na stanowiskach pracy) wynoszące kilkanaście lub kilkadziesiąt tyś wł/m³. Już sama destrukcja powierzchni płyt azbestowo - cementowych przy użyciu szczotki drucianej, stosowanej dla oczyszczenia powierzchni płyt, w zależności od siły docisku i spoistości ścieranej płyty powodowaćmoże zanieczyszczenieod 1000 do powyżej 50 000 wł/m³ .

Brak uszczelnienia otworów okiennych i inne błędy w organizacji pracy gwarantują

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 10 przedostawanie się wytworzonych podczas demontażu pyłów azbestu do wnętrza budynku.

Można więc wyrazić opinię, że większe zagrożenie pyłami azbestu powoduje nieumiejętnydemontaż wyrobów z azbestem niż właściwa eksploatacja tych wyrobów. Powstaje zatem pytanie: - kiedy można eksploatować obiekt z wbudowanymi wyrobami zawierającymi azbest bez działań „naprawczych"?, - kiedy zaś należy podjąć działania „naprawcze " i jakie są to działania?

Przyjmuje się, że wyroby zawierające azbest w budynku nie są automatycznie zagrożeniem dla jego mieszkańców, więc nie powinny być bezwzględnie usuwane z obiektu. Usuwanie tych wyrobów nieodłącznie związane jest z pewnym ich uszkadzaniem w trakcie demontażu, a więc ryzykiem przejściowego wzrostu zanieczyszczenia powietrza pyłami azbestu w strefach pracy (pośrednio wokół budynku lub w jego wnętrzu). Ryzyko to powinno być minimalizowaneprzez „wyspecjalizowanychwykonawców"i specjalistyczne - a więc kosztowne techniki pracy. Jednak „oszczędna" i jednocześnie „bezpieczna" forma realizacji prac nie jest możliwa. Z tego względu decydujące znaczenie ma odpowiednia kwalifikacja wyrobów pod względem bezpieczeństwa i prawidłowa ocena kiedy należy je usunąć. W celu kwalifikacji wyrobów zawierających azbest do dalszego użytkowania lub usunięcia oraz określenia „stopnia pilności działań naprawczych", właściciele obiektów posiadających obiekty z wyrobami zawierającymi azbest powinni wykonać „ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów" według zał. nr 1 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649). Podczas sporządzania wspomnianej tu „oceny " lub wobec planowanych remontów w budynku, w którym znajdują się wbudowane wyroby zawierające azbest, należy mieć świadomość jakie czynności, albo wyroby i ich szczególna konfiguracja w obiekcie, stwarzają ryzyko uwolnienia do powietrza pyłów azbestu.

Są to np.: - nieumyślne, nieświadome uszkadzanie mechaniczne wspomnianych wyrobów podczas adaptacji, remontów i modernizacji (np. okablowanie, usuwanie ścianek działowych, usuwanie pokryć dachowych,itp.); - usuwanie lub próby zabezpieczenia, tych wyrobów zwłaszcza w sposób niewłaściwy; - niewłaściwa eksploatacja wyrobów, lub zmiana sposobu eksploatacji wyrobów, powodująca ich drgania, tarcie, (szczególnie zagrożone destrukcją są wyroby w obiektach o konstrukcji niesztywnej), wibracje przenoszone na wyroby z azbestem, pochodzące od: pracy maszyn, wind, także niekorzystne dla budynku sąsiedztwo dróg obciążonych ciężkim transportem, transport szynowy, metro itp. - poddanie wyrobów z azbestem silnym ruchom powietrza, wywołanym pracą maszyn (np. wentylatory,odkurzacze);

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 11 - uszkodzenia eksploatacyjne wyrobów zawierających azbest oraz starzenie się ich oraz zły stan techniczny, w tym uszkodzenia mechaniczne, spękania powierzchni, wyszczerbienie krawędzi, korozja chemiczna, biologiczna, termiczna, wilgotnościowa powodują zmiany (osłabienie) spoiwa wyrobów, co objawia się np. obecnością wykwitów,złuszczeń wyrobów, śladami drobnego pyłu na podłodze w miejscu zastosowania wyrobów (z widocznymi fragmentami uszkodzonych wyrobów a nawet masywnychwiązek włókien azbestu). - ogólnie przyjmuje się, że wyroby będące w dobrym stanie „technicznym" nie wykazujące objawów zużycia, uszkodzenia, starzenia się, można eksploatować „bezpiecznie", jeśli: - kompetentnie i rzetelnie wykonana „ocena wyrobów", zgodnie z załącznikiem nr 1 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649) nie przekroczyła 55 punktów; wyroby są prawidłowo eksploatowane (zgodnie ze swoim przeznaczeniem i zgodnie z zaleceniami dotyczącymi użytkowania wyrobów azbestowych), a ponadto są one pokryte powłoką zabezpieczającą. W przeciwnych okolicznościach polecane jest: podjęcie „prac naprawczych" - rozumianych jako: zabezpieczenie wyrobów odpowiednimi preparatami (wgłębnie penetrującymi),hermetycznazabudowa wyrobów lub ich całkowite usunięcie.

Wśród sposobów eliminacji zagrożeń, które przewiduje się dla budynków z wyrobami azbestowymi, wyróżnia się więc następujące główne kierunki działań:

1. Całkowite usunięcie wyrobów

Jest to kosztowne, ale radykalne rozwiązanie problemu, wymaga specjalistycznychnarzędzi, stwarza nowe problemy – wytworzenie „niebezpiecznych odpadów" oraz powoduje okresowo wzrost pyłów azbestu w otoczeniu, których minimalizacja wymaga zaangażowania kosztownej techniki. „Usuwanie wyrobów zawierających azbest" nie może być „zasadą", wyborem stosowanym jako rozwiązanie „ogólne" dla wszystkich sytuacji (ze względów ekonomicznych, a także ograniczonych możliwości gospodarowania i składowania odpadów). Polecane byłoby zatem „rozłożenie " tego sposobu postępowania w czasie.

2. Impregnowaniewyrobów z azbestem

Pomalowanie wyrobów odnosić się może wyłącznie do wyrobów we względnie dobrej kondycji technicznej. Polecane może być np. dla tych wyrobów,które mogą przenieść dodatkowe zwiększenie ciężaru, których powierzchnia jest czysta lub może być odczyszczona i może przyjąć powłokę ochronną. Metodą tą, powinny być objęte wyroby azbestowo - cementowe, będące w dobrym stanie „technicznym" w obiektach, które nie wymagają termo - modernizacji. Opisywane postępowanie jest rozwiązaniem tymczasowym, które jednocześnie „przesuwa" problem „azbestu" w czasie, a nie rozwiązuje go całkowicie, gdyż wyrób azbestowy pozostaje w budynku, zobowiązując właścicielado okresowychprzeglądów („ocen") tego wyrobu. Na Zachodzie powszechnie stosuje się to rozwiązanie dla przedłużenia żywotności zarówno wyrobów

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 12 azbestowo – cementowych będących w dobrej kondycji technicznej, czekając na zużycie wyrobów, planowany, większy remont jak też w obiektach przemysłowych azbestowych dla konserwacji izolacji, wyrobów azbestowych „miękkich". Co do pokryć dachowych z „ eternitu”, najmłodsze wyroby montowano zgodnie z prawem jeszcze na przełomie 1998/1999 r. - jest więc nieco inaczej niż na Zachodzie (nie akcentując nadmiernie różnicy wyposażenia wykonawców robót i przeznaczanych na ten cel środków). Formalnie, impregnację wyrobów „miękkich” należy stosować jako rozwiązanie doraźnie, używając preparatów „wgłębnie penetrujących",a posiadających aprobatę techniczną ITB. Założyć jednocześnie trzeba, że wyroby te, mimo impregnacji, w określonej perspektywie czasowej zostaną usunięte.

3. Stosowanie barier pyłowych

Stosowanie barier pyłowych ze ścianek działowych, szczelnych sufitów podwieszanych, oddzielających hermetycznie wyroby z azbestem od otoczenia. Rozwiązanie to, podobnie jak rozwiązanie z pkt 2 jest doraźnym zmniejszeniem zagrożeń, przesuwa ono problem w czasie, umożliwiając eksploatację obiektu bez kosztownych prac specjalistycznych polegających na usuwaniu wyrobu. Ma ono większe zastosowanie w obiektach przemysłowychw Polsce na ogół nie jest ono popularne.

W odniesieniu do wyboru tych metod, w szczególności zaś sposobów zabezpieczania wyrobów zawierających azbest, uznać należy, że żaden przepis prawny nie został tu przyjęty a ogólną przesłanką kwalifikowania wyrobów do „niezwłocznego usunięcia lub dalszej ich eksploatacji jest wynik „oceny" wyrobu. Przygotowana „ocena" nie orzeka o wyborze prac naprawczych. Decyzję co do szczegółowych metod wyboru postępowania należałoby podjąć po uwzględnieniu bardzo wielu czynników skłaniającychsię na: stan wyrobów,warunków jego eksploatacji, kalkulację kosztów prawidłowo wykonanychprac „naprawczych " lub ich demontażu. Z dużym przybliżeniem,które ma wyjaśnić podejście do problemu a nie stanowi zarazem uniwersalnego rozwiązania, można przyjąć, że: wyroby „twarde" (azbestowo - cementowe) zastosowane na zewnątrz budynków, o ile spełniają swoją funkcję (np. pokrycie dachowe jest szczelne, elewacja nie jest spękana) mogą być pozostawione w obiekcie bez usuwania ale powinny być pokryte odpowiednimipowłokami ochronnymi(o ile wcześniejtego nie uczyniono). Dotyczy to sytuacji gdy budynek posiada wystarczającą warstwę izolacji cieplnej, spełniając aktualne wymagania normowe. Jeśli wymagań izolacji cieplnej obiekt nie spełnia, a elewacja jest w dobrym stanie technicznym, właściciel sam powinien zdecydować, czy w ramach czekającej go termomodernizacji, może ponieść dodatkowe koszty związane z usunięciemi unieszkodliwieniemposiadanych wyrobów azbestowych. Sytuacja wydaje się oczywista, gdy opisywana elewacja jest technicznie zużyta a termiczna izolacyjność ścian niewystarczająca - po usunięciu elewacji wykonać należy termomodernizację. Wyroby tzw. „miękkie" np. izolacje azbestowe, tektury, sznury itp. oraz wyroby znajdujące się wewnątrz obiektów (kontaktujące się z powietrzem wewnętrznym), zwłaszcza wyroby w obiektach przeznaczonych na pobyt stały - zazwyczaj

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 13 uzyskują tak dużą liczbę punktów we wspomnianych„ocenach", że należy je z obiektów usunąć.

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami do zabezpieczeń wyrobów budowlanych zawierających azbest powinny być stosowane środki impregnujące, które uzyskały aprobatę techniczną ITB (wymagania dla tych środków zostały ostatnio uzupełnione i zebrane w formie opracowanychdokumentów: · ZUAT-15A/1.12/2002 „Wyroby do zabezpieczania elewacyjnych i dachowych płyt azbestowo-cementowychw istniejącychobiektach budowlanych”; · ZUAT-15A/1.13„Wyroby do zabezpieczania zawierającychazbest elementów istniejących obiektów budowlanych(z wyjątkiemelewacyjnychi dachowychpłyt azbestowo-cementowych)”.

7. PROCEDURY BEZPIECZNEGO POSTĘPOWANIA Z MATERIAŁAMI ZAWIERAJĄCYMIAZBEST

7.1. Wyszczególnienie procedur usuwania wyrobów zawierających azbest

Problematyka bezpiecznego postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest została uszeregowana w 4 grupach tematycznych,przedstawionychponiżej.

GRUPA I. Procedury obowiązujące właścicieli i zarządzających obiektami, instalacjami i urządzeniami zawierającymiazbest lub wyroby zawierającymiazbest.

Procedura 1. dotycząca obowiązków i postępowania właścicieli i zarządców, przy użytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawierającymiazbest, Procedura 2. dotycząca obowiązków i postępowania właścicieli i zarządców, przy usuwaniu wyrobów zawierającychazbest z obiektów lub terenów.

GRUPA II. Procedury obowiązujące wykonawców prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwórcówodpadów niebezpiecznych.

Procedura 3. Postępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierającychazbest. Procedura 4. Prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych,wraz z oczyszczeniemobiektu, terenu, instalacji.

GRUPA III. Procedura obowiązująca prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów niebezpiecznychzawierającychazbesty.

Procedura 5. Przygotowaniei transport odpadów niebezpiecznychzawierającychazbest.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 14 GRUPA IV. Procedura obowiązująca zarządzających składowiskami odpadów niebezpiecznych zawierającychazbest.

Procedura 6. Składowanie odpadów na składowiskach lub wydzielonych kwaterach przeznaczonychdo wyłącznegoskładowania odpadów zawierającychazbest. W przypadku „Programu usuwania azbestu na terenie Gminy Gomunice” proponuje się wprowadzeniepierwszych dwóch procedur. Pozostałe procedury dotyczą wytwórców (firm świadczących usługi usuwania) oraz firm świadczącychusługi transportowe i zarządców składowisk odpadów wyrobów zawierającychazbest.

7.2. Omówienie wybranych procedur

Procedura 1 (uproszczona). Pierwsza procedura dotyczy właścicieli oraz zarządców obiektów,instalacji oraz terenów z wyrobami zawierającymi azbest. Jej celem jest przedstawienie zakresu obowiązków i zasad postępowania właścicieli i zarządców budynków, budowli, instalacji lub urządzeń oraz terenów gdzie znajduje się azbest lub wyroby zawierające azbest. Procedura dotyczy bezpiecznego ich użytkowania.

Zakres procedury Zakres procedury obejmuje cały okres, w czasie którego na terenie budynku, budowli, instalacji lub urządzeniu przemysłowego oraz terenu, niezależnie od ich wielkości lub stanu, znajdują się wyroby zawierające azbest.

Opis szczegółowy Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia technicznego oraz terenu, gdzie znajdują się wyroby zawierające azbest, ma obowiązek sporządzania „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”. Właściciele lub zarządcy, którzy spełnili ten obowiązek wcześniej – sporządzają następne „Oceny ...” w terminach wynikającychz warunków poprzedniej „Oceny ...” tzn.: - po 5-u latach, jeżeli wyroby zawierające azbest są w dobrym stanie technicznymi nieuszkodzone, - po roku, jeżeli przy poprzedniej „Ocenie ...” ujawnione zostały drobne (do 3% powierzchni wyrobów) uszkodzenia. Wyroby,które posiadały lub posiadają duże i widoczne uszkodzenia – powinny zostać bezzwłocznie usunięte. „Ocenę...” właściciel lub zarządca obowiązany jest złożyć właściwemu organowi nadzoru budowlanego.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 15 Procedura 2 (uproszczona) Druga procedura przedstawia zakres obowiązków i zasady postępowania właścicieli, zarządców budynków,budowli, instalacji lub urządzeń oraz terenów z wyrobami zawierającymiazbest – przed i w czasie wykonywaniaprac, usuwania lub zabezpieczenia takich wyrobów.

Zakres procedury Zakres procedury obejmuje okres od podjęcia decyzji o zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierającychazbest, do zakończenia tych robót i uzyskania stosownego oświadczenia od wykonawcyprac.

Opis szczegółowy Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu, gdzie znajduje się azbest lub wyroby zawierające azbest, powinien dokonać identyfikacji rodzaju i ilości azbestu w wyrobach, przez uprawnione do takich prac laboratorium. Identyfikacja azbestu powinna nastąpić w okresie użytkowania takich wyrobów, o ile informacja ta nie jest podana w innych dokumentach budowy przedmiotowegoobiektu. Identyfikacja azbestu jest obowiązkiem właściciela lub zarządcy, wynikającym z tytułu własności oraz odpowiedzialności prawnej, dotyczącej ochrony osób trzecich od szkód mogących wynikać z nieodpowiedniej eksploatacji przedmiotu stanowiącego własność. Wyniki identyfikacji azbestu powinny być uwzględnioneprzy: - sporządzaniu informacji dla wójta gminy, - zawieraniu umowy na wykonanieprac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierającychazbest z wykonawcątych prac – wytwarzającymodpady niebezpieczne.

Właściciel lub zarządca może zlecić innym – odpowiednio przygotowanym osobom lub podmiotom

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 16 prawnym – przeprowadzenie czynności wykonania identyfikacji azbestu w wyrobach. W każdym przypadku powinno to mieć miejsce przed rozpoczęciem prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest. Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu z wyrobami zawierającymi azbest, ma obowiązek zgłoszenia na 30 dni przed rozpoczęciem prac, wniosku o pozwolenie na budowę (remont), wraz z określonymi warunkami. Wniosek powinien być sporządzony z uwzględnieniemprzepisów wynikającychz art. 30, ust. 7 ustawy – Prawo budowlane. Zatajenie informacji o występowaniu azbestu w wyrobach, które będą przedmiotem prac remontowo – budowlanychskutkuje – na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska – odpowiedzialnościąprawną. Po dopełnieniu obowiązków formalnoprawnych, właściciel lub zarządca dokonuje wyboru wykonawcyprac. Zawiera umowę na wykonaniezabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierającychazbest oraz oczyszczenia budynku, budowli, instalacji lub urządzenia i terenu z azbestu. W umowie powinny być jasno sprecyzowane obowiązki stron, również w zakresie zabezpieczenia przed emisją azbestu w czasie wykonywaniaprac. Niezależnie od obowiązków wykonawcyprac, właściciel lub zarządca powinien poinformować mieszkańców lub użytkowników budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu, o usuwaniu niebezpiecznych materiałów zawierających substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla ludzi oraz o sposobach zabezpieczenia przed tą szkodliwością. Na końcu właściciel lub zarządca powinien uzyskać od wykonawcy prac, pisemne oświadczenie o prawidłowości wykonania robót i oczyszczenia z azbestu, a następnie przechowywaćje przez okres co najmniej 5 – lat, wraz z inną dokumentacją budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 17 Schemat przepływu informacji oraz procedur wykonawczych dla odpadów azbestowych zabudowanychna obiektach na terenie Gminy Gomunice (łączenie procedur ogólnych).

8. OKREŚLENIE ILOŚCI WYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH NA TERENIE GMINY GOMUNICE

Gmina Gomunice jest jedną z 14 gmin powiatu radomszczańskiego. Położona jest w południowej części województwa łódzkiego. Graniczy z następującymi gminami: Radomsko – od południa, Dobryszyce – na zachodzie, Kamieńsk – na północy, Gorzkowice – na północnym wschodzie oraz Kodrąb – na południowymwschodzie. Położenie Gminy na tle powiatu radomszczańskiego przedstawia poniższa mapa.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 18 Rysunek 2 Położenie Gminy Gomunice

Obszar gminy zajmuje powierzchnię 62,57 km2, co stanowi ok. 0,3% powierzchni województwa łódzkiego (18 219 km2) i 4,3% powiatu radomszczańskiego (1 443 km2). Gmina Gomunice podzielona jest na 10 sołectw obejmujących 24 miejscowości, z których największe to: Gomunice, Słostowice, Kletnia.

W celu określenia ilości wyrobów azbestowo – cementowych zabudowanych na terenie gminy Gomunice przeprowadzono ich inwentaryzację polegającą na pozyskiwaniu bezpośredniej informacji od ich posiadaczy (mieszkańców gminy Gomunice). Nadmienić tu należy, że w latach 2004 – 2005 prowadzona była już częściowa inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest. W roku 2006 do wszystkich mieszkańców gminy Gomunice zostały przekazane w formie „kurend” informacyjneo celowościi zakresie wykonywanejinwentaryzacji.U sołtysów oraz w Urzędzie Gminy zostały wyłożonedo wypełnienianiżej wymienionedruki: - Ocena stanu i możliwościbezpiecznego użytkowania wyrobów zawierającychazbest – załącznik nr 1, - Informacja o wyrobach zawierającychazbest i miejscu ich wykorzystania– załącznik nr 2.

Ponadto w latach 2010 - 2011 inwentaryzacja została uzupełniona o kolejne zgłoszenia, a w 2012r. została przeprowadzona uzupełniająca inwentaryzacja,przez pracowników Urzędu Gminy i sołtysów. Z przeprowadzonej inwentaryzacjiwynika, że na terenie gminy Gomunice znajduje się łącznie 125 628 m² wyrobów „eternitowych” na 946 budynkach znajdujących się na terenie 561 nieruchomości.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 19 Poniżej przedstawiono ilości wyrobów azbestowo – cementowych z podziałem na poszczególne miejscowościgminy oraz na budynki mieszkalne i gospodarcze.

MIEJSCOWOŚĆ Zabudowa Powierzchnia w m² RAZEM mieszkaniowa 100 BorowieckoKol 1 660 gospodarcza 1 560 mieszkaniowa 6 734 Chrzanowice 21 146 gospodarcza 13 887 mieszkaniowa 600 Chruścin 3 000 gospodarcza 2 400 mieszkaniowa 1 700 Gertrudów 6 549 gospodarcza 4 549 mieszkaniowa 2 065 Gomunice 3 616 gospodarcza 1041 mieszkaniowa 1 407 Hucisko 2 900 gospodarcza 1 339 mieszkaniowa 320 Karkoszki 590 gospodarcza 270 mieszkaniowa 4 618 Kletnia 13 868 gospodarcza 8 726 mieszkaniowa 5 055 Kocierzowy 16 624 gospodarcza 10 979 mieszkaniowa 0 Kosówka 261 gospodarcza 261 mieszkaniowa 270 Paciorkowizna 366 gospodarcza 96 mieszkaniowa 2 599 Piaszczyce 9 029 gospodarcza 6 180 mieszkaniowa 980 Piaszczyce Kol. 8 782 gospodarcza 7 670 mieszkaniowa 140 Pirowy 1 845 gospodarcza 1 465 mieszkaniowa 1 815 Pudzików 6 260 gospodarcza 4 255 mieszkaniowa 2 974 Słostowice 6 375 gospodarcza 3 170 mieszkaniowa 3 806 Wąglin 18 040 gospodarcza 14 084 mieszkaniowa 1 393 Zygmuntów 4 717 gospodarcza 3 084 mieszkaniowa 36 576 RAZEM gospodarcza 85 016 125 628 ŁĄCZNIE 121 520

Poniżej przedstawiono ilość nieruchomościoraz ilość budynków objętych inwentaryzacją. Miejscowość Liczba nieruchomości Liczba budynków BorowieckoKol 10 14 Chrzanowice 109 181 Chruścin 22 33 Gertrudów 27 50 Gomunice 35 37

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 20 Hucisko 16 22 Karkoszki 5 6 Kletnia 77 126 Kocierzowy 55 113 Kosówka 4 6 Paciorkowizna 4 5 Piaszczyce 42 73 Piaszczyce Kol. 15 24 Pirowy 11 16 Pudzików 24 46 Słostowice 36 54 Wąglin 47 108 Zygmuntów 22 31 RAZEM 561 945

Razem na terenie gminy Gomunice zgłoszonych zostało do końca kwietnia 2006 r. (plus aktualizacja z l. 2010 - 2012 r.) 125 628 m² eternitu. Zgłoszenia dokonało 269 mieszkańców gminy, a pozostały azbest został zinwentaryzowanyprzez pracowników Urzędu Gminy. Średnia waga 1 m² płyt azbestowo – cementowychwynosi 13 kilogramów. Znając ilość zabudowy eternitowej oraz wagę 1 m² płyty azbestowo -cementowej wyliczono co następuje: 125 628 m² x 13 kg 1 633 164 kg – 1 633,16 Mg.

Po przeprowadzonej wizji lokalnej przez pracownika Urzędu Gminy okazało się, że ok. 43 % mieszkańców mimo szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej nie zgłosiło posiadania na swoich nieruchomościach wyrobów azbestowo – cementowych, stanowi to ok. 54 272 m². Do dalszych wyliczeń oraz szacunków ilości zabudowy eternitowej jak również kosztów jej usunięcia należy więc przyjąć wszystkie wyroby, zgłoszone w czasie inwentaryzacji przez mieszkańców w ilości 71 356 m², oraz zinwentaryzowane przez pracowników Urzędu Gminy w ilości 54 272 m², które znajdują się na nieruchomościachzlokalizowanychna terenie gminy Gomunice, tj.:

71 356 m² + 54 272 m² = 125 628 m² 125 628 x 13 kg = 1 633 164 kg = 1 633,16 Mg

Po przejściu trąby powietrznej w dniu 15 sierpnia 2008 r. ilość wyrobów azbestowo – cementowych na terenie Gminy Gomunice uległa zmniejszeniu o 6,96 Mg1. Po uwzględnieniu ilości przekazanych do utylizacji odpadów azbestowych powstałych w wyniku trąby powietrznej szacuje się, iż na terenie Gminy Gomunice znajduje się 1 626,20 Mg wyrobów azbestowych, tj. 125 092,31 m2.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 21 9. KOSZTY USUNIĘCIA WYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY GOMUNICE

W celu ustalenia kosztów usunięcia wyrobów zawierających azbest („eternitowych” płyt falistych) zabudowanych na terenie gminy Gomunice zasięgnięto informacji od 3 firm posiadających zezwolenia na wytwarzanietego typu odpadów. Poniższa tabela przedstawia szacunkowykoszt transportu i utylizacji odpadów zawierającychazbest.

Tabela 1 Średni koszt brutto transportu i utylizacji odpadów zawierającychazbest

LP FIRMA CENA 1 Firma 1 669 zł/Mg 2 Firma 2 642 zł/Mg 3 Firma 3 696 zł/Mg Średnia cena 669 zł/Mg

Na podstawie powyższychdanych wyliczyćmożna: Koszt transportu 1 Mg – 669 zł. Przyjmując, że 77 szt. płyty eternitowej przypada na 1 Mg otrzymujemy 8,69 zł za przewóz 1 m² płyty azbestowo – cementowej.

Całkowity koszt transportu i utylizacji płyt cementowo – azbestowych znajdujących się na terenie gminy Gomunice szacuje się na kwotę:

125 092,31 m² x 8,69 zł = 1 087 052,17 zł.

10. OCENA PILNOŚCI USUWANIA WYROBÓW AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY GOMUNICE

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649), w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest ustalono stopień pilności wymiany lub naprawy zabudowy „eternitowej”.

Tabela 2 Ilość budynków w poszczególnych kategoriach punktacji wraz z powierzchnią

Chrzanowice POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 100 0 100 45 1 0 70 70

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 22 55 1 90 0 90 55 1 160 0 160 55 1 120 0 120 55 1 120 0 120 55 2 80 20 100 55 2 0 130 130 55 1 120 0 120 55 2 140 20 160 55 1 75 0 75 55 2 110 12 122 55 1 180 0 205 55 1 0 80 80 55 1 120 0 120 55 2 100 25 125 55 1 0 33 33 55 1 60 0 60 RAZEM 23 1575 390 1990 65 2 150 150 300 65 1 0 150 150 70 2 0 248 248 70 2 0 175 175 70 1 0 30 30 70 1 0 180 180 RAZEM 9 150 933 1083 75 1 0 70 70 75 1 0 130 130 75 1 170 0 170 75 2 30 140 170 75 1 0 130 130 75 2 170 300 470 75 2 0 156 156 75 2 0 140 140 75 1 0 30 30 75 3 84 320 404 75 2 120 80 200 75 2 0 190 190 75 3 110 100 210 75 2 100 70 170 75 2 100 120 220 75 4 50 400 450 75 2 60 0 60 75 2 100 50 150 75 1 190 0 190 75 1 0 80 80 75 1 150 52 202 75 1 0 100 100 75 2 140 35 175 75 2 150 40 190 75 3 200 280 480 75 2 150 330 480 75 1 0 100 100 75 1 0 240 240 75 2 0 210 210 75 2 140 15 155

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 23 75 1 0 42 42 75 3 160 330 490 75 2 0 280 280 75 2 120 50 170 75 1 0 40 240 75 1 160 0 160 75 4 80 280 360 75 1 0 20 120 75 1 0 40 40 75 2 0 400 400 75 1 80 0 80 75 1 0 96 96 75 3 0 150 150 75 1 0 180 180 75 3 100 230 330 75 2 0 280 280 75 1 0 80 80 75 1 0 60 60 75 1 150 0 150 75 2 0 80 80 75 2 0 120 120 75 2 150 241 391 75 1 0 100 100 75 3 150 270 420 75 2 100 100 200 75 1 0 100 100 75 2 150 276 426 75 2 100 70 170 75 2 100 250 350 75 2 0 350 350 75 2 0 460 460 75 1 100 0 100 75 1 0 100 100 75 2 100 170 270 80 1 0 130 130 80 1 0 165 165 80 1 0 190 190 80 1 0 50 50 RAZEM 117 4014 9688 14002 85 1 85 50 135 85 2 0 200 200 85 1 0 176 176 85 1 0 135 135 85 4 250 300 550 85 3 120 220 340 85 3 110 155 265 85 5 120 580 700 85 1 0 80 80 85 1 80 30 110 85 1 0 180 180 85 3 0 241 241 85 1 0 51 51 95 2 100 150 250 100 2 0 328 328

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 24 105 1 130 0 130 135 0 0 0 200 RAZEM 33 995 2876 4071

Gertrudów POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 60 60 55 1 0 135 135 55 1 0 260 260 55 2 110 16 126 55 1 120 0 120 RAZEM 6 230 471 701 65 1 0 70 70 75 3 100 90 190 75 2 100 51 151 75 3 140 180 320 75 2 0 106 106 75 2 200 225 425 75 2 150 154 304 75 3 150 258 408 75 2 0 115 115 75 2 0 440 440 75 2 150 200 350 75 1 0 140 140 75 1 0 35 35 75 2 100 100 200 75 2 120 60 180 75 2 0 200 200 75 1 0 240 240 75 2 0 234 234 75 2 0 360 360 RAZEM 37 1210 3258 4468 85 2 150 180 330 90 4 110 210 320 100 2 0 500 500 RAZEM 8 260 890 1150

Karkoszki POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 50 0 50 RAZEM 1 50 0 50 75 1 120 0 120 75 1 0 100 100 75 1 0 20 20 75 2 150 150 300 RAZEM 5 270 270 540

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 25 Piaszczyce POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 90 0 90 45 1 88 0 88 45 1 180 0 180 45 1 0 180 180 55 1 0 65 65 55 1 0 300 300 55 2 0 263 263 55 2 0 263 263 RAZEM 10 358 1071 1429 70 2 0 502 502 75 3 100 80 180 75 3 140 160 300 75 2 100 30 130 75 2 0 300 300 75 1 136 0 136 75 1 0 160 160 75 1 0 300 300 75 2 150 120 270 75 1 136 0 136 75 1 136 0 136 75 3 80 130 210 75 2 100 180 280 75 1 0 20 20 75 2 0 100 100 75 2 100 120 220 75 3 120 480 600 75 2 100 20 120 75 1 88 0 88 75 1 0 150 150 75 1 0 200 200 75 2 110 200 310 75 3 100 250 350 75 1 165 0 165 75 2 0 180 180 75 3 0 100 100 75 1 0 40 40 80 2 0 390 390 RAZEM 51 1861 4212 6073 85 2 0 200 200 85 1 0 250 400 85 2 100 90 190 85 2 0 270 270 85 2 100 50 250 85 3 100 280 380 90 2 80 20 100 RAZEM 14 380 1160 1790

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 26 Pirowy POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 182 182 RAZEM 1 0 182 182 65 1 0 154 154 75 1 0 180 180 75 1 0 180 180 75 3 20 300 320 75 2 120 100 120 75 2 0 89 89 75 2 0 70 70 RAZEM 12 140 1073 1113 85 3 0 140 140 85 0 0 0 140 RAZEM 3 0 140 280 105 1 0 250 250 105 0 0 0 100 RAZEM 3 0 140 350

Słostowice POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 167 0 167 45 0 0 0 81 55 1 0 148 148 55 1 250 0 250 55 1 110 0 110 55 1 120 0 120 RAZEM 5 647 148 876 70 2 0 210 210 75 1 0 60 60 75 2 0 70 70 75 1 0 24 24 75 2 150 200 350 75 2 100 60 160 75 1 155 0 155 75 1 0 80 80 75 1 0 72 72 75 1 150 0 150 75 1 0 24 24 75 1 0 120 120 75 1 180 0 180 75 2 0 156 156 75 2 140 140 280 75 4 120 150 270 75 1 80 0 80

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 27 75 2 0 170 170 75 3 150 250 400 75 2 120 84 354 75 1 0 82 82 80 3 195 220 415 RAZEM 37 1540 2172 3862 85 1 100 0 100 85 2 104 110 214 85 1 173 0 173 85 1 0 80 80 95 3 150 179 329 95 1 90 0 90 95 2 170 180 350 105 1 0 200 200 RAZEM 12 787 749 1536

Zygmuntów POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 170 170 RAZEM 1 0 170 170 65 1 0 70 70 70 2 0 600 600 70 1 0 90 90 70 2 0 200 200 75 2 150 120 270 75 1 60 30 90 75 2 100 150 250 75 2 150 120 270 75 1 161 0 161 75 1 0 160 160 75 2 130 150 280 75 2 100 20 120 75 2 200 382 582 75 1 0 100 100 75 1 0 100 100 75 1 0 160 160 75 2 0 234 234 RAZEM 26 1051 2686 3737 85 2 192 108 300 85 1 0 120 120 90 1 150 0 150 120 0 0 0 240 RAZEM 4 342 228 810

Chruścin POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²]

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 28 45 1 140 0 140 45 1 0 40 40 55 1 0 50 50 55 2 120 60 180 RAZEM 5 260 150 410 70 1 0 30 30 70 1 0 60 60 70 1 0 180 180 75 1 0 160 160 75 2 0 90 90 75 4 60 160 220 75 1 0 140 140 75 1 0 110 110 75 1 0 120 120 75 1 0 160 160 75 1 0 160 160 75 2 180 45 225 75 1 0 240 240 75 2 0 50 50 75 2 0 180 180 75 2 0 105 105 80 1 0 70 70 RAZEM 25 240 2060 2300 90 3 100 190 290 RAZEM 3 100 190 290

Gomunice POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 130 0 130 45 1 120 0 120 55 1 150 0 150 55 1 110 0 110 55 1 30 0 30 55 1 240 0 240 55 1 130 0 130 55 1 120 0 120 55 1 120 0 120 55 1 180 0 180 55 1 100 0 100 55 0 0 0 140 RAZEM 11 1430 0 1570 75 1 0 80 80 75 1 0 100 100 75 2 0 70 70 75 1 0 24 24 75 2 0 170 170 75 1 0 60 60 75 2 120 55 175 75 3 0 95 95

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 29 75 1 0 30 30 75 1 0 85 85 75 2 0 60 60 75 1 0 50 50 75 1 0 12 12 75 1 0 60 60 85 0 0 0 60 95 0 0 0 20 95 1 0 40 175 95 0 0 0 155 100 1 130 0 130 115 1 75 0 75 115 1 150 0 150 125 1 0 50 50 135 1 160 0 160 RAZEM 24 635 969 1974

Kletnia POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 35 2 0 140 140 45 1 140 0 140 50 1 0 80 80 50 3 130 20 150 55 1 0 56 56 55 1 170 0 170 55 2 0 180 180 55 1 0 150 150 55 2 120 150 270 55 3 0 250 250 55 1 180 0 180 55 1 0 120 120 55 1 115 0 115 55 3 200 160 360 55 2 0 300 300 55 1 160 0 160 55 1 120 0 120 55 2 100 30 130 55 2 190 70 260 55 1 120 0 120 55 1 200 0 200 55 1 140 0 140 RAZEM 34 2085 1706 3791 65 1 0 90 90 65 1 0 85 85 75 1 0 85 85 75 2 0 40 40 75 1 0 90 90 75 2 0 180 180 75 2 0 85 85

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 30 75 2 140 120 260 75 3 0 240 240 75 4 140 350 490 75 3 20 160 180 75 2 120 140 260 75 3 120 140 260 75 1 0 140 140 75 2 120 45 165 75 2 0 198 198 75 5 180 211 391 75 3 90 260 350 75 1 0 220 220 75 1 0 50 50 75 1 0 160 160 75 1 150 0 150 75 2 0 113 125 75 1 0 180 210 75 2 0 230 230 75 5 160 450 610 75 5 0 538 538 75 2 120 50 170 75 1 0 140 140 75 3 120 170 290 75 2 0 110 110 75 3 0 265 265 75 1 0 25 25 75 2 120 160 280 RAZEM 73 1600 5520 7162 85 2 0 150 150 85 1 0 110 110 85 1 120 0 120 85 1 80 0 80 85 0 0 0 100 85 1 0 110 110 85 1 0 100 100 85 1 0 130 130 85 1 100 0 100 85 1 200 0 200 85 1 163 0 163 85 1 0 150 150 85 1 0 200 200 85 2 120 100 220 RAZEM 15 783 1050 1933 100 0 0 0 200 115 0 0 0 22 125 1 0 252 252 125 1 150 0 150 125 0 0 0 120 125 1 0 148 148 125 1 0 50 50 RAZEM 4 150 450 942

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 31 Paciorkowizna POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 75 1 0 30 30 75 1 0 24 24 75 2 90 42 132 85 1 180 0 180 RAZEM 5 270 96 366

Hucisko POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 160 0 160 45 1 160 0 160 55 1 150 0 150 55 1 100 0 100 55 2 112 150 262 55 1 165 0 165 RAZEM 7 847 150 997 75 1 0 120 120 75 1 0 120 120 75 1 0 140 140 75 1 0 150 150 75 2 120 30 150 75 3 80 220 300 85 3 140 179 319 85 1 0 80 80 105 1 0 150 304 125 1 220 0 220 RAZEM 15 560 1189 1903

Kocierzowy POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 100 100 55 1 0 180 180 55 2 200 100 300 55 2 130 255 385 55 2 100 120 220 55 1 150 0 150 55 1 200 0 200 55 2 270 150 420 55 2 170 50 220 55 1 200 0 200 RAZEM 15 1420 955 2375

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 32 65 1 0 34 34 65 2 80 150 230 65 2 0 180 180 75 1 0 650 650 75 2 120 60 180 75 3 120 230 350 75 3 0 370 370 75 2 0 720 720 75 1 0 150 350 75 2 160 410 570 75 3 180 240 420 75 2 0 240 240 75 2 0 240 240 75 4 140 160 300 75 1 0 150 150 75 2 160 200 360 75 2 160 80 240 75 1 0 50 50 75 2 100 160 310 75 2 180 140 320 75 2 0 200 200 75 2 140 140 280 75 3 200 180 380 75 2 150 70 220 80 2 0 400 400 80 2 0 390 390 80 3 190 300 490 80 3 140 250 390 85 2 100 115 415 85 3 200 335 535 85 1 0 100 240 85 4 0 440 440 85 3 160 220 380 85 2 0 220 220 85 1 0 160 160 85 4 160 500 660 85 3 140 170 140 85 2 100 120 220 85 3 120 160 280 85 2 60 100 160 85 1 0 160 160 85 4 140 300 440 RAZEM 94 3400 9644 13464 115 1 0 200 200 125 1 115 0 115 125 2 120 180 300 RAZEM 4 235 380 615

Kosówka POW. ZABUDOWY POW. LICZBA BUDYNKÓW ZABUDOWY OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. BUDYNKÓW [M²] GOSP.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 33 [M²] 75 1 0 36 36 75 1 0 15 15 75 1 0 40 40 75 3 0 170 170 RAZEM 5 0 261 261

Piaszczyce Kol. POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 170 0 170 55 1 130 0 130 RAZEM 2 300 0 300 70 1 0 110 110 75 5 0 6000 6000 75 1 0 40 40 75 2 150 110 260 75 4 0 700 700 75 2 140 130 270 75 1 0 50 50 75 1 0 200 200 75 1 0 160 160 75 1 150 0 150 75 2 140 120 260 85 0 0 0 132 100 1 100 50 150 RAZEM 22 680 7670 8482

Pudzików POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 150 0 150 55 1 220 0 220 RAZEM 2 370 0 370 65 2 110 100 210 70 1 0 300 300 75 2 0 150 190 75 2 0 250 250 75 1 0 160 160 75 1 0 50 50 75 2 150 180 330 75 1 0 250 250 75 4 120 450 570 75 2 0 140 140 75 4 0 252 252 75 3 100 150 250 75 3 100 215 315 75 1 0 60 60

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 34 75 2 360 288 648 75 3 100 230 330 80 1 0 150 150 85 3 100 250 350 85 2 55 30 85 RAZEM 38 1195 3655 4890 95 2 100 100 200 120 2 150 500 650 125 0 0 0 150 RAZEM 4 250 600 1000

Wąglin POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 140 140 55 1 70 0 70 55 1 0 50 50 RAZEM 3 70 190 260 65 3 200 700 900 65 1 0 200 200 70 2 0 500 500 70 2 0 350 350 70 1 0 86 86 70 1 0 350 350 75 2 150 50 200 75 2 150 220 370 75 3 0 354 354 75 1 0 115 115 75 3 0 360 360 75 1 0 220 220 75 3 150 400 550 75 3 0 250 250 75 2 120 20 140 75 3 0 500 500 75 3 200 600 800 75 3 100 347 447 75 3 200 410 610 75 1 0 200 300 75 1 0 250 250 75 1 0 50 50 80 1 0 330 330 85 3 200 350 550 85 4 140 400 540 85 4 0 480 480 85 2 0 200 250 85 2 0 360 360 85 3 100 240 340 85 4 170 550 720 85 3 150 270 420 85 2 160 100 260 85 3 150 400 550

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 35 85 3 100 400 500 85 2 150 220 370 85 3 80 140 220 90 3 140 460 600 90 3 110 170 280 RAZEM 90 2920 11602 14672 100 2 150 250 400 100 3 120 400 520 100 3 200 730 930 105 3 150 350 500 105 3 108 140 248 105 3 88 422 510 RAZEM 17 816 2292 3108

Borowiecko Kol. POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 2 0 250 250 55 1 0 140 140 RAZEM 3 0 390 390 65 2 0 160 160 65 1 100 0 100 70 1 0 160 160 75 2 0 340 340 75 1 0 180 180 75 1 0 30 30 75 2 0 50 50 75 1 0 250 250 RAZEM 11 100 1170 1270 * W powyższejtabeli umieszczono wyłącznieosoby,które złożyły„ocenę ...” w latach 2004 – 2006 oraz w latach 2010 - 2012 r.

Tabela 3 Ilość budynków w poszczególnych stopniach pilności usunięcia pokrycia STOPIEŃ ILOŚĆ SPOSÓB POSTĘPOWANIA ILOŚĆ PUNKTÓW PILNOŚCI BUDYNKÓW Wymianalub naprawa wymagana Stopień pilności III 60 i więcej punktów 817 bezzwłocznie Ponowna ocena wymaganaw czasie 1 Stopień pilności II 30 – 60 punktów 129 roku Stopień pilności I Ponowna ocena w terminie 5 lat do 30 0 RAZEM ILOŚĆ BUDYNKÓW 946

Jak widać z powyższych zestawień zabudowa „eternitowa” na 946 budynkach znalazła się w kategorii bezzwłocznej wymiany. Dlatego też gmina powinna podjąć działania pomocowe, by jak najszybciej wymianytej dokonać.

11. PROPONOWANY WARIANT USUWANIA PŁYT AZBESTOWO – CEMENTOWYCH Z TERENU GMINY GOMUNICE

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 36 Po zatwierdzeniu formy oraz sposobu dofinansowywania przedsięwzięcia polegającego na zdjęciu i unieszkodliwieniuzabudowy „eternitowej” przeprowadzony zostanie cykl spotkań z właścicielami obiektów, którzy zgłosili posiadanie tej zabudowy. Na spotkaniach tych przedstawiony zostanie sposób oraz terminy usuwania płyt azbestowo – cementowych oraz forma pomocy (dofinansowania). Osoby przybyłe na spotkania złożą deklarację co do ewentualnegoterminu wymianypokryć „eternitowych”. Trzeba podkreślić, że deklaracja ta nie będzie obligatoryjna i termin w niej podany nie musi być ostatecznym terminem wykonania wymiany. Obligatoryjne będzie złożenie wniosku do Wójta Gminy Gomunice z prośbą o dofinansowanie usunięcia zabudowy eternitowej. W niniejszym „Programie…” przyjmuje się następujący sposób prowadzenia likwidacji zabudowy „eternitowej”: KROK 1 Przyjęciewniosku o dofinansowanielikwidacjiazbestu. KROK 2 Mieszkańcy na własny koszt dokonują zdjęcia zabudowy z płyt cementowo – azbestowych. Miejsce czasowego zdeponowania płyt przygotowane jest przez firmę zajmującą się wytwarzaniem (zdjęciem) „eternitu”. Przekazanie właścicielowi nieruchomości oświadczenia o zdjęciu płyt azbestowo – cementowych zgodnie z przepisami prawa. KROK 3 Transport wytworzonychodpadów przez koncesjonowanąfirmę posiadającą zezwoleniena transport odpadów niebezpiecznych,wyłonionąw drodze przetargu przeprowadzonego przez Gminę Gomunice. KROK 4 Zdeponowanie odpadów na składowisku. Dostarczenie dokumentów ewidencji odpadów świadczącycho zgodnych z przepisami prawa ich unieszkodliwieniu. Na terenie województwa łódzkiego istnieją 2 składowiska odpadów, w tym jedno wykorzystywane przez właściciela.

Tabela 4 Wykazistniejącychskładowisk odpadów zawierającychazbest (stan na czerwiec2009r.)

Nazwa i adres Nazwa składowiska Wolna pojemność Lp. zarządzającego lokalizacja składowania (m3) składowiskiem Składowisko Odpadów Transport Metalurgia S.A. 1. Niebezpiecznych ul. Reymonta 62 12 000 Jadwinówka gm. Radomsko 97-500 Radomsko Elektrownia Bełchatów S.A. „Bagno-Lubień” – teren z/s w Rogowcu wykorzystywaneprzez 2. Elektrowni Bełchatów S.A. ul. Wyzwolenia30 właściciela 97-406 Rogowiec Źródło: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2010

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 37 Poniższa tabela przedstawia ogólny koszt realizacji całego przedsięwzięciaw podziale na poszczególne kroki realizacji.

Tabela 5 Ogólne koszty całkowitejrealizacji przedsięwzięciaoraz podział kosztów LP. PONOSZĄCY KOSZTY KOSZTY W ZŁ 1 KROK 1 Bez kosztów - 2 KROK 2 Kosztyponosi właściciel nieruchomości 1 376 015,41 * 3 KROK 3 Kosztyponosi Urząd Gminy 1 087 052,17 ** 4 KROK 4 Kosztyponosi Urząd Gminy RAZEM KOSZTY 2 463 067,58 *125 092,31 x 11 = 1 376 015,41 zł (przy założeniu średniego kosztu demontażu w wysokości11 zł/m2) **125 092,31 x 8,69 = 1 087 052,17 zł.

Do obliczenia kosztu całkowitej realizacji przedsięwzięcia przyjęto faktycznie zinwentaryzowane wyroby azbestowe. Przykład Właściciel nieruchomości posiadający zabudowę „eternitową” wielkości 100 m² na budynkach zabudowy niskiej (do I piętra) poniósł by następujące koszty. 11 zł/m² x 100 m² = 1 100,00 złotych Urząd Gminy w Gomunicach za transport i złożenie poniósłby niżej podane koszty. 8,69 zł/m² x 100 m² = 869,00 złotych

Trzeba tu wziąć pod uwagę dodatkowe koszty ponoszone przez mieszkańców w zakresie zakupu i montażu nowego pokrycia dachowego.

12. HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU

Analizując złożone „Oceny ...” oraz koszty związane z usunięciem wyrobów azbestowo – cementowych zlokalizowanych na budynkach znajdujących się na terenie gminy Gomunice, jak również sugestie właścicieli obiektów, którzy składali informacje o wyrobach z azbestocementu co do terminu ich zdjęcia postanowiono przyjąć okres likwidacji pokryć „eternitowych” – do 2032 r. Założony termin realizacji „Programu…” wynika również z tego, iż właściciele zabudowy „eternitowej” po wykonaniu odpowiedniejkonserwacji(malowania środkami wgłębnymi)mogą wyroby te użytkować do roku 2032. Należy założyć, iż w pierwszym okresie realizacji „Programu…” usunięte winny być pokrycia stwarzające największe zagrożenie dla mieszkańców i otoczenia.

Koszt związany ze zdjęciem, transportem i utylizacją azbestu oraz wyrobów zawierających azbest jest bardzo wysoki. Trzeba tu również nie zapominać o kosztach jakie musi ponieść każdy posiadacz zabudowy „eternitowej” na nowe pokrycie swojego dachu. Niejednokrotnie wymiana pokrycia wiązała się

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 38 będzie również z generalnymremontem lub wymianą stolarki. Przy obecnych zasobach finansowych większości mieszkańców gminy Gomunice, zdjęcie „szkodliwego dachu” zgodnie z przepisami (przez specjalistyczną firmę), transport, utylizacja oraz wykonanieremontu i montażu nowego pokrycia dachowegoprzekracza ich możliwościfinansowe. W programie założono, iż usuwanie wyrobów zawierających azbest będzie się odbywać ze wsparciem finansowymGminy Gomunice w latach 2012 – 2032. Ponieważ usuwanie wyrobów zawierających azbest jest kosztowne i wymaga odpowiednich nakładów finansowych, konieczne będzie również pozyskiwanie zewnętrznego wsparcia finansowego dla wszystkich inicjatywzwiązanych z usuwaniem wyrobów i odpadów zawierającychazbest. Wśród dostępnych źródeł finansowania demontażu, transportu i unieszkodliwiania azbestu i wyrobów zawierającychazbest można wymienić,m.in.: - pożyczki, dotacje udzielane przez Narodowy oraz Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - środki unijne w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 oraz RegionalnychProgramów Operacyjnychdla poszczególnych województw, - środki budżetu państwa pozostające w dyspozycji Ministra Gospodarki,

- kredyty komercyjne lub kredyty preferencyjne z dopłatami z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej– Bank Ochrony Środowiska S.A., - fundusze własne właścicielinieruchomości,

- środki własne inwestorów prywatnych.

Z uwagi na wysoki koszt prac „naprawczych”, które to nie będą „zabiegami” docelowymi, lecz tylko naprawczymi, wymiana eternitu przy współfinansowaniu Gminy staje się intratna. Dodatkowym bardzo ważnym elementem realizacji „Programu…” jest pewność, że odpady „eternitowe” trafią na zalegalizowane składowisko i unieszkodliwione w ten sposób nie będą stwarzały zagrożenia zarówno dla zdrowia mieszkańców Gminy Gomunice jak i środowiska naturalnego.

13. ZAŁOŻENIA ORGANIZACJI, KONTROLI I MONITORINGU „Programu ...”

Cele określone w „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032” zostaną osiągnięte przez realizację wzajemnieuzupełniającychsię zadań, na trzech poziomach: - centralnym– Rada Ministrów, Minister Gospodarki i w strukturze Ministerstwa Gospodarki Główny Koordynator, - wojewódzkim– samorząd województwa,

- lokalnym – samorząd powiatowy i samorząd gminny.

Zadania te będą finansowane ze środków prywatnych i publicznych, w tym ze środków budżetowych

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 39 pozostających w dyspozycji Ministra Gospodarki.

Interdyscyplinarność „Programu...” powoduje konieczność koordynacji wszystkich jednostek i instytucji przedmiotowo odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań lub pośrednio biorących udział w ich realizacji.

Poniższy rysunek przedstawia schemat współpracy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego,jednostek inspekcyjnychi organizacji pozarządowych.

Rysunek 3 Schemat współpracy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, jednostek inspekcyjnychi organizacji pozarządowych

Źródło: „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2010

Do głównychzadań samorządu gminnego należy: - gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest oraz przekazywanie tych informacji do marszałka województwa przy wykorzystaniu dostępnego narzędzia informatycznegowww.bazaazbestowa.pl; - przygotowywanie i aktualizacja programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, także w ramach planu gospodarki odpadami; - organizowanie szkoleń lokalnych w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu nieruchomościbez korzystania z usług wyspecjalizowanychfirm;

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 40 - organizowanie usuwania wyrobów zawierających azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowychlub unijnychz uwzględnieniemzasad zawartych w Programie; - inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów zawierającychazbest; - współpraca z marszałkiem województwa w zakresie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest oraz opracowywania programów usuwania wyrobów zawierających azbest, w szczególności w zakresie lokalizacji składowisk odpadów zawierających azbest oraz urządzeń przewoźnych do przetwarzania odpadów zawierającychazbest; - współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednichinicjatyw społecznychoraz rozpowszechniania informacji dotyczącychzagrożeń powodowanychprzez azbest; - współpraca z organizacjamispołecznymiwspierającymirealizację „Programu”; - współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego,inspekcja ochrony środowiska). Do zadań rady gminy należy przyjmowanie rocznych sprawozdań rzeczowo - finansowych z realizacji zadań „Programu....” uwzględniających wskaźniki monitorowania oraz zatwierdzanie harmonogramu rzeczowo – finansowego na rok następny. Realizacja „Programu…” wymaga systematycznego monitoringu, który obejmuje gromadzenie informacji dotyczącychm.in.: Ø ilości usuniętego azbestu i wyrobów zawierającychazbest – wytworzonychodpadów niebezpiecznych; Ø ilości unieszkodliwionychodpadów zawierającychazbest; Ø nakładów finansowychponiesionychna usunięcie odpadów zawierającychazbest; Ø procentowegowykorzystaniaśrodków finansowychzaplanowanychna realizację „Programu…”; Ø wdrażania nowychtechnologiiunicestwiania włókien azbestu w odpadach azbestowych; Ø ewidencjonowaniazmian legislacyjnychdotyczącychproblematyki azbestowej. Poniższa tabela określa wskaźniki, które pozwolą na ocenę efektywności realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierającychazbest na terenie gminy Gomunice”.

Tabela 6 Wskaźniki monitorowania „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Gomunice”

JEDNOSTK L.P. Wskaźnik A A. Wskaźniki efektywności realizacji „programu ...” i zmiany presji na środowisko Ilość usuniętego azbestu i wyrobów zawierającychazbest – Mg/rok, 1. wytworzonychodpadów niebezpiecznych m2/rok Mg/rok, 2. Ilość unieszkodliwionychodpadów niebezpiecznychzawierającychazbest m2/rok 3. Stopień usunięcia pokryć azbestowo - cementowych %

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 41 Stopień wykorzystaniaśrodków finansowychzaplanowanychna 4. % realizację „Programu ...” w danym roku B. Wskaźniki świadomości społecznej Ilość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców 1. szt./rok dotyczącychusunięcia azbestu i wyrobów zawierającychazbest 2. Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno– informacyjnej liczba/opis

Lista wskaźników podanych w tabeli powyżej nie jest ostateczna i może ulec rozszerzeniu. Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Gomunice” jest procesem długofalowym. W związku z powyższym zakłada się jego aktualizację w celu dostosowania do zmieniającegosię stanu prawnego oraz możliwościfinansowychrealizacji Programu.

14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Program pn.: „Inwentaryzacja i Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice” zwany dalej „Programem…” powstał jako realizacja przepisów: Ø ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierającychazbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.), Ø ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Ø ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251z późn. zm.), Ø „Programu usuwania azbestu wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002 r., Ø „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032”, przyjętego Uchwałą Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2009 r., Ø „Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Gomunice”.

Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z azbestu na lata 2009 – 2032” podstawowym celem „Programu…” jest usunięcie z terenu Gminy Gomunice i unieszkodliwienieazbestu i stosowanych od wielu lat wyrobów zawierającychazbest. Realizacja „Programu…” ma na celu minimalizację negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium Gminy Gomunice oraz likwidację szkodliwego oddziaływaniaazbestu na środowisko.

Ponadto celem niniejszego Programu jest: Ø zmniejszenieemisji włókien azbestu, Ø doprowadzenie,w określonymhoryzoncieczasowym, do spełnienia wymogówochrony środowiska, Ø stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymiazbest,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 42 Ø pomoc mieszkańcom Gminy Gomunice w zgodnej z przepisami prawa realizacji kosztownej wymiany płyt cementowo– azbestowych, Ø propagowanie właściwychmetod i sposobów bezpiecznego dla środowiska i zdrowia ludzkiego usuwania azbestu i wyrobów zawierającychazbest, Ø poprawa ochrony zdrowia mieszkańców Gminy Gomunice.

Azbest posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne. Odporność azbestu na działanie wysokich temperatur, właściwości termoizolacyjne i dźwiękochłonne, wytrzymałość na rozciąganie, elastyczność sprawiły, że znalazł on zastosowanie w ponad tysiącu technologii. 60 – 70% azbestu zużywane było do produkcji wyrobów azbestowo – cementowych przede wszystkim pokryć dachowych i rur wodociągowych. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Szczególne znaczenie ma średnica włókien. Największe zagrożenie dla organizmu stanowią włókna respirabilne, tj takie, które z powietrzem dostają się do pęcherzykówpłucnych skąd mogą penetrować tkankę płucną. Długie okresy między pierwszym narażaniem na ekspozycję pyłu azbestowego a pojawieniem się patologii- zwłaszcza nowotworów – oznaczają, że skutki mogą występować do 30 lat od wystąpienia ekspozycji. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że większość prac polegających na usuwaniu materiałów z azbestocementu wykonywanajest bez wcześniejszegorozpoznania zagrożeń oraz rozpoznanie rzeczywistych potrzeb takich prac. Co gorsza, szczupłe środki finansowe, przeznaczane na wykonywanietakich robót, nie zapewniają wyboru firm prawidłowo i rzetelnie wykonujących wymagane czynności. Już sama destrukcja powierzchni płyt azbestowo – cementowych przy użyciu np. szczotki drucianej, stosowanej dla potrzeb oczyszczenia powierzchni, w zależności od siły docisku i spoistości ściernej płyty powodować może ogromne zanieczyszczeniepowietrza włóknami azbestowymi. Tak więc, można śmiało wyrazić opinię, że większe zagrożenie pyłami azbestowymi powoduje nieumiejętnydemontaż wyrobów z azbestu niż właściwa eksploatacja tych wyrobów.Powstaje więc pytanie; - kiedy można eksploatować obiekt z wbudowanymi wyrobami zawierającymi azbest bez podejmowaniadziałań „naprawczych”? - kiedy zaś należy podjąć działania „naprawcze” i jakie są to działania?. W celu kwalifikacji wyrobów zawierających azbest do dalszego użytkowania lub usunięcia oraz określenia „stopnia pilności działań naprawczych", właściciele obiektów posiadających obiekty z wyrobami zawierającymi azbest wykonać powinni „ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów" według zał. nr 1 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649). Podczas sporządzania wspomnianej tu „oceny " lub wobec planowanych remontów w budynku, w którym znajdują się wbudowane wyroby zawierające azbest, należy mieć świadomość jakie czynności albo wyroby i ich szczególna konfiguracja w obiekcie, stwarzają ryzyko

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 43 uwolnieniado powietrza pyłów azbestu. Są to np.: · Nieumyślne, nieświadome uszkadzanie mechaniczne wspomnianych wyrobów podczas adaptacji, remontów i modernizacji (np. okablowanie, usuwanie ścianek działowych, usuwanie pokryć dachowychitp),. · Usuwanie lub próby zabezpieczenia, tych wyrobów zwłaszcza w sposób niewłaściwy;

Uszkodzenia eksploatacyjne wyrobów zawierających azbest oraz starzenie się ich oraz zły stan techniczny, w tym uszkodzenia mechaniczne, spękania powierzchni, wyszczerbienie krawędzi, korozja chemiczna, biologiczna, termiczna, wilgotnościowa powodują zmiany (osłabienie) spoiwa wyrobów, co objawia się np. obecnością wykwitów, złuszczeń wyrobów, śladami drobnego pyłu na podłodze w miejscu zastosowania wyrobów (z widocznymi fragmentami uszkodzonych wyrobów a nawet masywnych wiązek włókien azbestu). Ogólnie przyjmuje się, że wyroby będące w dobrym stanie „ technicznym" nie wykazujące objawów zużycia, uszkodzenia, starzenia się, można eksploatować „bezpiecznie", jeśli: - kompetentnie i rzetelnie wykonana „ocena wyrobów", przekroczyła 55 punktów; wyroby są prawidłowo eksploatowane (zgodnie ze swoim przeznaczeniem i zgodnie z zaleceniami dotyczącymiużytkowania wyrobów azbestowych), a ponadto są one pokryte powłoką zabezpieczającą. W przeciwnych okolicznościach polecane jest: podjęcie „prac naprawczych" - rozumianych jako: zabezpieczenie wyrobów odpowiednimi preparatami, hermetyczna zabudowa wyrobów lub ich całkowite usunięcie. Wśród sposobów eliminacjizagrożeń, które przewiduje się dla budynków z wyrobami azbestowymi, wyróżnia się więc następujące główne kierunki działań: 1. Całkowite usunięcie wyrobów. Jest to kosztowne, ale radykalne rozwiązanie problemu. Wymaga specjalistycznych narzędzi, stwarza nowe problemy -wytworzenie „niebezpiecznych odpadów" oraz powoduje okresowo wzrost pyłów azbestu w otoczeniu, których minimalizacja wymaga zaangażowania kosztownej techniki. „Usuwanie wyrobów zawierających azbest" nie może być „zasadą", wyborem stosowanym jako rozwiązanie „ogólne" dla wszystkich sytuacji (ze względów ekonomicznych a także ograniczonych możliwości gospodarowania i składowania odpadów). Polecane byłoby zatem „rozłożenie " tego sposobu postępowania w czasie. 2. Pomalowanie czyli impregnowanie wyrobów z azbestem. Pomalowanie wyrobów odnosić się może wyłącznie do wyrobów we względnie dobrej kondycji technicznej. Polecane może być np. dla tych wyrobów, które mogą przenieść dodatkowe zwiększenie ciężaru, których powierzchnia jest czysta lub może być odczyszczona i może przyjąć powłokę ochronną. Metodą tą powinny być objęte wyroby azbestowo - cementowe,będące w dobrym stanie „technicznym"w obiektach, które nie wymagają termo - modernizacji. Opisywane postępowanie jest rozwiązaniem tymczasowym, które jednocześnie „przesuwa" problem „azbestu" w czasie a nie rozwiązuje go całkowicie, gdyż wyrób azbestowy pozostaje w budynku i do roku 2032 i tak musi być zdjęty. W odniesieniu do wyboru tych metod, w szczególności zaś sposobów zabezpieczania wyrobów

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 44 zawierających azbest, uznać należy, że żaden przepis prawny nie został tu przyjęty a ogólną przesłanką kwalifikowaniawyrobów do „niezwłocznegousunięcia lub dalszej ich eksploatacji jest wynik „ oceny". Przygotowana „ocena" nie orzeka o wyborze prac naprawczych. Decyzję co do szczegółowych metod wyboru postępowania należałoby podjąć po uwzględnieniu bardzo wielu czynników skłaniającychsię na: stan wyrobów,warunków jego eksploatacji, kalkulację kosztów prawidłowo wykonanychprac „naprawczych " lub ich demontażu. Z dużym przybliżeniem,które ma wyjaśnić podejście do problemu a nie stanowi zarazem uniwersalnego rozwiązania, można przyjąć, że: wyroby „twarde" (azbestowo - cementowe) zastosowane na zewnątrz budynków, o ile spełniają swoją funkcję (np. pokrycie dachowe jest szczelne, elewacja nie jest spękana) mogą być pozostawione w obiekcie bez usuwania ale powinny być pokryte odpowiednimipowłokami ochronnymi(o ile wcześniejtego nie uczyniono). Dotyczy to sytuacji gdy budynek posiada wystarczającą warstwę izolacji cieplnej, spełniając aktualne wymagania normowe. Jeśli wymagań izolacji cieplnej obiekt nie spełnia, a elewacja jest w dobrym stanie technicznym, właściciel sam powinien zdecydować, czy w ramach czekającej go termo - modernizacji, może ponieść dodatkowe koszty związane z usunięciemi unieszkodliwieniemposiadanych wyrobów azbestowych. Sytuacja wydaje się oczywista, gdy opisywana elewacja jest technicznie zużyta a termiczna izolacyjność ścian niewystarczająca- po usunięciu elewacjiwykonaćnależy termo - modernizację. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami do zabezpieczeń wyrobów budowlanych zawierających azbest powinny być stosowane środki impregnujące, które uzyskały aprobatę techniczną ITB (Wymagania dla tych środków zostały ostatnio uzupełnione i zebrane w formie opracowanychdokumentów; · ZUAT-15A/1.12/2002 „Wyroby do zabezpieczania elewacyjnych i dachowych płyt azbestowo-cementowychw istniejącychobiektach budowlanych„ · ZUAT-15A/1.13„Wyroby do zabezpieczania zawierającychazbest elementów istniejących obiektów budowlanych(z wyjątkiemelewacyjnychi dachowychpłyt azbestowo-cementowych. Koszt prac „naprawczych” jest obecnie wysoki. Trzeba tu jeszcze raz podkreślić, że prace te będą tylko „zabiegami kosmetycznymi”,które opóźnią proces zdjęcia zabudowy z azbestocementu. Dlatego też, w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice” nie uwzględniono tej formy prac. Wiąże się to również z tym, że zgodnie ze złożonymi „ocenami ...”, większość pokryć „eternitowych”kwalifikujesię do wymiany. W „Programie ...” położono więc główny nacisk na prawidłowe, nie stwarzające zagrożenia dla zdrowia mieszkańców i środowiska naturalnego usunięcie pokryć „eternitowych”. Głównym celem „Programu...” jest również pomoc finansowa mieszkańcom gminy w zakresie prawidłowego zdjęcia, transportu i unieszkodliwieniawyrobów z azbestocementu. W celu określenia ilości wyrobów azbestowo – cementowych zabudowanych na terenie gminy Gomunice przeprowadzono jego inwentaryzację polegającą na pozyskiwaniu bezpośrednich informacji od ich posiadaczy. Z przeprowadzonej inwentaryzacji wynika, że na terenie gminy Gomunice znajduje się łącznie

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 45 125 092,31 m² wyrobów „eternitowych” na 946 budynkach znajdujących się na terenie 561 nieruchomości. W celu ustalenia kosztów usunięcia wyrobów zawierających azbest („eternitowych” płyt falistych) zabudowanych na terenie gminy Gomunice zasięgnięto informacji od 3 firm posiadających zezwolenia na wytwarzanietego typu odpadów. Uśredniając pozyskane informacje stwierdzono, iż; Koszt transportu 1 Mg – 669 zł. Przyjmując, że 77 szt. płyty eternitowej przypada na 1 Mg otrzymujemy 8,69 zł za przewóz 1 m² płyty azbestowo – cementowej.

Całkowity koszt transportu i utylizacji płyt cementowo – azbestowych znajdujących się na terenie gminy Gomunice szacuje się na kwotę:

125 092,31 m² x 8,69 zł = 1 087 052,17 zł.

W programie założono, iż usuwanie wyrobów zawierających azbest będzie się odbywać ze wsparciem finansowymGminy Gomunice w latach 2012 – 2032.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 46 SPIS TABEL

Tabelanr 1 Średni koszt brutto transportu i utylizacjiodpadów zawierającychazbest str. 22 Tabelanr 2 Ilość budynków w poszczególnychkategoriachpunktacji wraz z powierzchnią str. 22 Tabelanr 3 Ilość budynków w poszczególnychstopniach pilnościusunięcia pokrycia str. 36 Tabelanr 4 Wykazistniejącychskładowiskodpadów zawierającychazbest (stan na czerwiec 2009 r.) str. 37 Tabelanr 5 Ogólne koszty całkowitejrealizacjiprzedsięwzięciaoraz podziałkosztów str. 38 Wskaźnikimonitorowania „Programu usuwania azbestu i wyrobówzawierającychazbest z terenu gminy Tabelanr 6 Gomunice” str. 41 SPIS RYSUNKÓW

Rysunek nr 1 Nagromadzenie wyrobów zawierającychazbest w układzie wojewódzkim str. 7 Rysunek nr 2 Położenie Gminy Gomunice str. 19 Schemat współpracyorganów administracjirządowej, samorządu terytorialnego,jednostek inspekcyjnych Rysunek nr 3 i organizacjipozarządowych str. 40 WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW

Załączniknr 1 Ocena stanu i możliwościbezpiecznegoużytkowania wyrobów zawierającychazbest Załączniknr 2 Informacja o wyrobach zawierającychazbest i miejscuich wykorzystania Załączniknr 3 Listy osób, u których przeprowadzonoinwentaryzacjęz podziałemna miejscowościoraz punktację Załączniknr 4 Warunkibezpiecznegousuwania wyrobów zawierającychazbest

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 47 Załącznik Nr 1 do "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice"

OCENA stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest

Miejsce/obiekt/urządzenie budowlane/instalacja przemysłowa: ...... Adres miejsca/obiektu/urządzenia budowlanego/instalacji przemysłowej: ......

Pomieszczenie:......

Rodzaj/nazwa wyrobu1) ......

Ilość wyrobów (m2, tony)2) ......

Grupa Wyrób - rodzaj Ocena Przyjęta punktacja / Nr I. Sposób zastosowania azbestu 1. Powierzchnia pokryta masą natryskową z azbestem (torkret) 30 2. Tynk zawierający azbest 30 Lekkie płyty izolacyjne z azbestem 3. 25 (ciężar obj. < 1.000 kg/m3) 4. Pozostałe wyroby z azbestem 10 II. Rodzaj azbestu 5. Azbest chryzotylowy 5 6. Inny azbest (np. krokidolit) 15 III. Struktura powierzchni wyrobu z azbestem 7. Rozluźniona (naruszona) struktura włókien 30 Mocna struktura włókien, lecz bez albo z niewystarczającą powłoką farby 8. 10 zewnętrznej 9. Pomalowana i nieuszkodzona powłoka zewnętrzna 0 IV. Stan zewnętrzny wyrobu z azbestem 10. Duże uszkodzenia 303) 11. Małe uszkodzenia 104) 12. Brak 0 V. Możliwość uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem 13. Wyrób jest przedmiotem jakichś prac 15 14. Wyrób przez bezpośrednią dostępność narażony na uszkodzenia (do wysokości 2 m) 10 15. Wyrób narażony na uszkodzenia mechaniczne 10

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 16. Wyrób narażony na wstrząsy i drgania 10 17. Wyrób narażony na działanie czynników atmosferycznych (na zewnątrz obiektu) 10 18. Wyrób znajduje się w zasięgu silnych ruchów powietrza 10 19. Wyrób nie jest narażony na wpływy zewnętrzne 0 VI. Wykorzystanie pomieszczenia 20. Regularnie przez dzieci, młodzież lub sportowców 35 21. Trwałe lub częste przebywanie w pomieszczeniach innych osób 30 22. Czasowo wykorzystywane pomieszczenie 20 23. Rzadko wykorzystywane pomieszczenie 10 VII. Usytuowanie wyrobu 24. Bezpośrednio w pomieszczeniu 30 25. Za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem 25 26. W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanały wentylacyjne) 25 Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczelną 27. 10 powierzchnią lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym Suma punktów oceny ......

Stopień pilności I 60 i więcej punktów (wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie) Stopień pilności II powyżej 35 do 55 punktów (ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku) Stopień pilności III do 30 punktów (ponowna ocena w terminie do 5 lat) UWAGA : podkreślić należy tylko jedną pozycję w grupie, jeśli wystąpi więcej niż jedna, podkreślić należy najwyższą punktację. Zsumować ilość punktów, ustalić ocenę końcową i stopień pilności.

...... Oceniający nazwisko i imię Właściciel/ Zarządca ...... data Adres

1) Według klasyfikacji wyrobów przyjętych w sprawozdaniu rocznym - załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). 2) Zgodnie z inwentaryzacją i sprawozdaniem rocznym - § 7 wymienionego w odnośniku 1 rozporządzenia. 3) Duże uszkodzenia - widoczne pęknięcia lub ubytki na powierzchni równej lub większej niż 3 % powierzchni wyrobu. 4) Małe uszkodzenia - brak widocznych pęknięć, a ubytki na powierzchni mniejszej niż 3 % powierzchni wyrobu.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 2 Załącznik Nr 2 do "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice"

Informacja o wyrobach zawierających azbest1) i miejscu ich wykorzystania

1. Miejsce, adres ...... 2. Właściciel, zarządca, użytkownik * a) osoba prawna – nazwa, adres……...…….…...... …...... ………………………… b) osoba fizyczna – imię, nazwisko i adres ...... 3. Tytuł własności ...... 4. Nazwa, rodzaj wyrobu2) ...... 5. Ilość (m2, tony)3) ...... 6. Przydatność do dalszej eksploatacji4) ...... 7. Przewidywany termin usunięcia wyrobu: a) okresowej wymiany z tytułu zużycia wyrobu5) …...... b) całkowitego usunięcia niebezpiecznych materiałów i substancji...... Inne istotne informacje o wyrobach6) ......

...... /data/ /podpis/ Objaśnienia: * niepotrzebne skreślić

1) Za wyrób zawierający azbest, uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu. 2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: - płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i złącza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie nie wymienione, w tym papier i tektura. 3) Podać podstawę zapisu ( np. dokumentacja techniczna, pomiar z natury). 4) Według „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” – załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest. 5) Na podstawie corocznego rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających azbest do produkcji lub wprowadzania na polski obszar celny. 6) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym terenu instalacji lub urządzenia zawierającego azbest.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 3 do "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice"

Listy osób, u których przeprowadzono inwentaryzację z podziałem na miejscowości oraz punktację

Nazwa miejscowości: ......

L.p. Imię Ulica Nr Punktacja Liczba Pow. zabudowy budynków Pow. zabudowy budynków Ogółem i nazwisko budynków mieszk. [m²] gosp. [m²] 1. 2. 3. …

RAZEM

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 4 do "Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice"

Warunki bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest (na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. Dz. U. Nr 71, poz. 649) Usuwanie Wykonawca prac (firma) wiązanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest zobowiązany jest do szczególnych zabezpieczeń polegających na ochronie ludzi oraz środowiska przed szkodliwymi czynnikami azbestu. Teren, na którym będą usuwane wyroby zawierające azbest musi być ogrodzony osłoną izolacyjną chroniąc przed przenikaniem azbestu do środowiska. Za osłonami izolacyjnymi musi być drugie ogrodzenie nie mniejsze niż 1 metr od traktów komunikacyjnych dla pieszych. Obowiązkowe jest także umieszczenie w widocznym miejscu na tym terenie ostrzegawczej tablicy informacyjnej o treści: „Uwaga! Zagrożenie azbestem”, lub „Uwaga! Zagrożenie azbestem – krokidolitem” jeżeli usuwane są wyroby zawierające krokidolit. Wykonawca musi mieć odpowiednie środki techniczne ograniczające do minimum emisje azbestu do środowiska, aby mógł właśnie tymi środkami usunąć te wyroby. Na koniec każdego dnia pracy trzeba usuwać pozostałości pyłu azbestowego z terenu prowadzonych prac przy zastosowaniu podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na mokro. Przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest należy je zwilżyć wodą przed demontażem oraz utrzymać ten stan wilgoci do końca dnia pracy. Demontaż należy w miarę technicznych możliwości przeprowadzić tak, aby zdejmować części składowe w całości. Trwałe przytwierdzone części do podłoża należy usuwać narzędziami ręcznymi lub wolnoobrotowymi, wyposażonymi w miejscowe instalacje odciągające powietrze. Po każdym dniu pracy odpady te, należy zabezpieczyć i składować w wyznaczonym bezpiecznym miejscu. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy usuwaniu tych wyrobów muszą być zapoznani z planem prac, a w szczególności z wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac. Transport Transport odpadów zawierających azbest jest obciążony przepisami o przewozie towarów niebezpiecznych. Ze względu na to, że odpady te są szczególne, należy dodatkowo spełnić inne warunki określone dla tych odpadów, a w szczególności nie dopuścić do emisji azbestu do środowiska. Odpady powinny być odpowiednio oznakowane (w 40% wysokości oznakowania litera „a” prawie na całej powierzchni tej części oznakowania, poniżej w 60% wysokości napis: „UWAGA! ZAWIERA AZBEST! Wdychanie pyłu azbestu stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia! Postępuj zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy”, górna część oznakowania zaokrąglona), natomiast przed załadowaniem tych odpadów środek transportu powinien być tak oczyszczony Abu nie było elementów umożliwiających mogących uszkodzić opakowania w czasie transportu. Ładunek tych odpadów musi tak umocowany aby nie był narażony na wstrząsy, przewracanie lub wypadanie w czasie transportu. W trakcie przygotowywania odpadów do transportu należy utrzymać je w stanie wilgotnym. W zależności od rodzaju odpadu zawierającego azbest odpowiednio przygotowuje się je do transportu. Jeżeli są to odpady o gęstości objętościowej równej lub większej niż 1000 kg/m3, należy je pakować w szczelne opakowanie z folii polietylenowej o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm. Odpady o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3, należy najpierw scalić cementem, a następnie po stwardnieniu spakować szczelnie w folie polietylenowe o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm. Pozostałe odpady pozostające w kontakcie z azbestem o gęstości objętościowej mniejszej niż 10000 kg/m3, spakować należy w worki z folii polietylenowej o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm, a następnie w szczelnie zbiorcze opakowanie z folii polietylenowej.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 ZałącznikNr 2 do Uchwały Nr XVII/104/2012 Rady GminyGomunice z dnia 28 czerwca 2012 r.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIANA ŚRODOWISKO DLA „INWENTARYZACJII PROGRAMU USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCHAZBEST NA TERENIE GMINY GOMUNICE NA LATA2009 – 2032”

Aktualizacja Marzec 2012

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 1 Spis treści:

1. Podstawa prawna i cel prognozy...... 3 2. Zawartość merytoryczna prognozy...... 3 3. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy...... 4 4. Założenia zawarte w krajowych planach usuwania azbestu...... 4 5. Informacje o zawartości i głównych celach programu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami...... 4 5.1. Zawartość i główne cele Programu...... 4 5.2. Powiązania Programu z innymi dokumentami strategicznymi...... 5 6. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji i projektowanego dokumentu...... 6 6.1. Określenie, analiza i ocena istniejącego stanu środowiska...... 8

a) środowisko przyrodnicze...... 8 b) uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego...... 9

c) gospodarka odpadami...... 14 d) gospodarka...... 17 7. Określenie, analiza i ocena stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym, znaczącym oddziaływaniem...... 21 7.1. Korzystne oddziaływania na środowisko...... 22 7.2. Negatywne oddziaływania na środowisko...... 23 8. Określenie, analiza i ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu...... 23 9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu...... 38 10. Informacje o możliwym transgenicznym oddziaływaniu na środowisko...... 38 11. Informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień projektowanego dokumentu...... 39 12. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym ...... 39

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 2 1. PODSTAWAPRAWNAI CEL PROGNOZY.

Prognoza oddziaływania na środowisko „Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierającychazbest na terenie Gminy Gomunice na lata 2009 – 2032” zwanego dalej „Programem” została przygotowana na podstawie obowiązujących przepisów prawa - ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 późn. zm.). Artykuł ten zobowiązuje organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów do przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływaniana środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Nadrzędnym celem prognozy jest określenie potencjalnych skutków w środowisku, jakie mogą wystąpić po wdrożeniu zapisów Programu, jak również sformułowanie zaleceń o charakterze przeciwdziałania lub minimalizacji dla wszelkich jego negatywnych oddziaływań. Prognoza winna wspierać proces decyzyjnydla realizacji inwestycjiingerującychw stan środowiska.

Celem przeprowadzenia niniejszej Prognozy jest: · ocena stopnia i sposobu uwzględnienia zagadnień ochrony środowiska we wszystkich częściach Programu, · identyfikacjapotencjalnychskutków środowiskowychwdrażania zapisów Programu.

2. ZAWARTOŚĆMERYTORYCZNAPROGNOZY.

Zgodnie z obowiązującymiprzepisami prawa prognoza oddziaływaniana środowisko powinna: 1) zawierać informacje na temat zawartości, głównych celów projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, 2) określać, analizować i oceniać istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanegodokumentu, 3) określać, analizować i oceniać istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanegodokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych, 4) określać, analizować i oceniać przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe,stałe i chwilowe, oraz pozytywne i negatywne, na środowisko, z uwzględnieniem zależności między tymi elementamiśrodowiska i między oddziaływaniamina te elementy, 5) przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnychoddziaływańna środowisko, mogącychbyć rezultatem realizacji projektowanegodokumentu, 6) przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym także wskazania napotkanych trudności wynikającychz niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 3 7) zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, 8) zawierać informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, 9) zawierać informacje o możliwymtransgranicznym oddziaływaniuna środowisko, 10) zawierać streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.

3. METODY ZASTOSOWANEPRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY.

Przy opracowaniu Prognozy kierowano się zapisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), jak również zapisami „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, zapisami „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” oraz Programem opracowanymdla Gminy Gomunice. Do opracowania niniejszej prognozy na środowisko dla „Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice na lata 2009 – 2032”, wykorzystano także informacje uzyskane w Urzędzie Marszałkowskim WojewództwaŁódzkiego.

4. ZAŁOŻENIA ZAWARTEW KRAJOWYCH PLANACH USUWANIAAZBESTU.

Opracowane dla Polski programy dotyczące usuwania azbestu - „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” oraz „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” wyznaczają następujące cele: · oczyszczenie terytorium Polski z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierającychazbest, · wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowań, spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w określonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogówochrony środowiska, · stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymiazbest stosowanych w Unii Europejskiej.

5. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI I GŁÓWNYCH CELACH PROGRAMU ORAZ JEGO POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI.

5.1. Zawartość i główne cele Programu.

Zgodnie z przyjętymi przez Radę Ministrów - „Programem usuwania azbestu i wyrobów

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 4 zawierającychazbest stosowanych na terytorium Polski” oraz „Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”, opracowany dla Gminy Gomunice „Program”, zakłada usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy do 2032 r., a przez to minimalizację negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu oraz likwidację szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Dokument ten został sporządzony przez pracowników Urzędu Gminy w Gomunicach. Niniejszy Program zawiera: · opis przedmiotu, celu i zakresu opracowania, · wyszczególnienie aktów prawnych ze szczególnym uwzględnieniem krajowych programów dotyczącychazbestu, przyjętych przez Radę Ministrów, · opis zadań jednostek samorządu terytorialnego, właścicieli i zarządców nieruchomości oraz użytkowników nieruchomości i pracowników firm świadczących usługi w zakresie demontażu, transportu i utylizacji wyrobów zawierających azbest, wynikających z opracowanych krajowych programów usuwania azbestu, · dokładną charakterystykęazbestu dotyczącą jego klasyfikacji, zastosowania oraz szkodliwości, · diagnozę stanu dla Gminy Gomunice przeprowadzoną na podstawie inwentaryzacji, z uwzględnieniemoraz opisaniem ilości i rozmieszczenia wyrobów zawierających azbest na terenie gminy, jak również przewidywania dotyczące ilości powstających odpadów zawierających azbest w latach 2009-2032, · opis możliwychform finansowania zadań zawartych w Programie, · szczegółowyopis właściwegopostępowania z wyrobami i odpadami zawierającymiazbest, · wykaz składowisk przyjmujących odpady zawierające azbest oraz informacje na temat firm zajmujących się kompleksowym usuwaniem azbestu, działających na terenie powiatu radomszczańskiego,posiadających odpowiedniepozwolenia wymaganeaktami prawnymi, · harmonogram oraz system monitoringu i oceny realizowanychcelów zawartych w Programie.

5.2. Powiązania Programu z innymi dokumentami strategicznymi.

· DyrektywaRady 74/442/EEC Unii Europejskiej Podstawowym dokumentem określającym ramy prawne gospodarki odpadami w Unii Europejskiej jest Dyrektywa Rady 74/442/EEC, nakładająca na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia odzysku i usuwania odpadów w sposób nie zagrażający życiu ludzkiemu oraz nie powodujący szkód w środowisku. Ponadto nakłada ona obowiązek zapobiegania tworzeniu się lub ograniczaniu ilości odpadów i ich szkodliwości. · Rezolucja przyjęta przez Sejm dnia 19 czerwca 1997 r. – w sprawie programu wycofywaniaazbestu z gospodarki. · Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest wraz z

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 5 odpowiednimiprzepisami wykonawczymido tej ustawy. · Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Głównym celem polityki ekologicznej państwa w zakresie gospodarki odpadami jest zapobieganie powstawaniu odpadów poprzez redukcję ilości powstających odpadów „u źródła”, odzyskiwanie surowców, ponowne wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów niewykorzystanych. · Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski oraz Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Niniejsze programy usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, uchwalone przez Radę Ministrów zakładają oczyszczenie kraju z azbestu do roku 2032 poprzez ich demontaż oraz unieszkodliwianiepoprzez składowanie. · KrajowyPlan Gospodarki Odpadami.

6. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGODOKUMENTU.

Pełna analiza stanu środowiska przyrodniczego Gminy Gomunice dokonana została w szeregu obowiązujących dokumentów dotyczących rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego gminy, w tym w „Programie Ochrony Środowiska” oraz „Planie Gospodarki Odpadami”, dlatego też niniejsza Prognoza omawia jedyniewybrane zagadnienia środowiska na terenie gminy. Oddziaływanie na środowisko i jego poszczególne elementy zostało określone w tabeli poniżej. Prognoza oddziaływania na środowisko dla Programu opracowanego dla Gminy Gomunice, jest dokumentem wspomagającym ten plan. Jej głównym celem jest wskazanie zagrożeń, jakie mogą wystąpić w wyniku braku jego realizacji. Poniższa tabela przedstawia sposób oddziaływania Programu na poszczególne elementy środowiska w przypadku realizacji lub zaniechania planowanychdziałań.

Działania Brak działań określone w Oddziaływanie określonych w Oddziaływanie Programie Programie Powietrze Niekorzystne Objęcie wszystkich Korzystne Brak inwentaryzacji Pozbywanie się odpadów posiadaczy Ograniczanie możliwości i informacjio selektywnej zawierającychazbest inwentaryzacjąi odbiorem pozbywania się azbestu zbiórki odpadów i deponowanie ich odpadów poza systemem. zawierającychazbest. w miejscach do tego zawierającychazbest. nieprzystosowanych.

Transport azbestu w Korzystne Niekorzystne systemie Ograniczanie emisji Dowóz odpadów w sposób Zwiększenie emisji zorganizowanym. powstałej w wyniku indywidualny. powstałej w wyniku transportu. transportu.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 6 Korzystne Eliminacja „dzikich” Pozostawianie „dzikich” Niekorzystne Eliminacja zagrożeń składowisk. składowisk. Porzucanie odpadów związanychz pyleniem. w lasach i wzdłuż dróg. Wody powierzchniowei podziemne Objęcie wszystkich Korzystne Niekorzystne Brak nadzoru nad zbiórką posiadaczy odbiorem Ograniczanie możliwości Zanieczyszczanie odpadów zawierających odpadów zawierających pozbywania się azbestu odpadami zawierającymi azbest. azbest. poza systememzbiórki. azbest zbiorników i cieków wodnych. Niekorzystne Porzucanie odpadów Eliminacja „dzikich” Korzystne Pozostawianie „dzikich” niebezpiecznych składowisk. Poprawa jakości wody. składowisk. zawierającychazbest powoduje pogarszanie się jakości wód. Gleby Niekorzystne Zakopywanieodpadów Objęcie wszystkich Korzystne zawierającychazbest na posiadaczy odbiorem Ograniczanie możliwości Brak selektywnejzbiórki posesjach lub ich odpadów zawierających pozbywania się azbestu odpadów zawierających porzucanie poza azbest. poza systememzbiórki. azbest. posesjami. Niekorzystne Porzucanie odpadów Eliminacja „dzikich” Korzystne Pozostawianie „dzikich” zawierającychazbest w składowisk. Poprawa jakości gleb. składowisk. glebie. Krajobraz Niekorzystne Korzystne Zbyt duże zagęszczenie Wzrost walorów dzikich wysypisk krajobrazowych,wzrost zawierającychodpady Eliminacja „dzikich” Pozostawianie „dzikich” zainteresowania rekreacją azbestowe obniża składowisk. składowisk. i sportem. wartość estetyczne krajobrazu. Zasoby przyrody Niekorzystne Porzucanie odpadów Korzystne zawierającychazbest Eliminacja „dzikich” Poprawa warunków Pozostawianie „dzikich” w lasach niszczy składowisk. funkcjonowaniaform składowisk. i uniemożliwia przyrody. występowanieoraz rozwój rzadkich form przyrody. Zdrowie mieszkańców Niekorzystne Korzystne Uszkodzone wyroby Usuwanie w pierwszej Eliminacja materiałów Użytkowanie zawierające azbest kolejności uszkodzonych zawierającychazbest uszkodzonychmateriałów stanowią największe wyrobów zawierających stanowiącychnajwiększe zawierającychazbest. zagrożenie dla zdrowia azbest. zagrożenie dla zdrowia. ludzi oraz środowiska naturalnego. Przeprowadzanie prac Korzystne Przeprowadzanie prac związanychz demontażem, Fachowe usunięcie związanychz demontażem, Niekorzystne transportem i utylizacją wyrobów zawierających transportem i utylizacją Stworzenie materiałów zawierających azbest, w sposób możliwie materiałów zawierających bezpośredniego azbest przez firmy bardzo ograniczającyich azbest przez osoby zagrożenia zdrowia. specjalistyczne. pylenie. niewykwalifikowane.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 7 Zasadniczym celem polityki ekologicznej gminy w obszarze ochrony gospodarowania odpadami azbestu jest podjęcie takich działań, by wyeliminować zagrożenia związane z występowaniem tego rodzaju odpadów na terenie Gminy Gomunice.

6.1. Określenie, analiza i ocena istniejącego stanu środowiska

a) środowisko przyrodnicze.

Z obszaru gminy wyodrębnić można kilka charakterystycznych struktur środowiska geograficznego: · Gomunice z przysiółkami i dzielnicami oraz najbliższe otocznie z miejscowościami Kletnia, Wielki Bór, Hucisko, Wojciechów,Paciorkowiznai Kosówka, · biologicznie czynny pas gruntów o szerokości ok. 1000 m biegnący od południowego wschodu do północnego zachodu obszaru gminy, · bogato urzeźbiona wysoczyznapółnocno-wschodniegoobszaru gminy, · wielofunkcyjnypłaskowyż ciągnący się w kierunku wschodnimod miejscowościKletnia.

Przez teren gminy przepływa rzeka Widawka. W jej dolinie znajdują się liczne stawy – Stawy Kocierzowskie. Oprócz Widawkiprzez obszar gminy przepływa jeszcze rzeka Świętojanka i Kamionka. Najistotniejszym elementem przestrzennym gminy w zakresie przyrodniczym jest jej wysoka lesistość – ok. 37%. Są to przede wszystkim bory znajdujące się w uroczyskach Fryszerka oraz Słostowice. Lasy uroczyska Fryszerka to siedliska lasu świeżego, boru mieszanego świeżego, boru suchego – z drzewostanem zaliczanym w większości do II klasy wiekowej,z przewagą sosny. Wschodnia część uroczyska Słostowice to siedliska lasu mieszanego z niewielką domieszką lasu świeżego i boru mieszanego świeżego. Część północna stanowi bór suchy, bór świeży i bór świeży mieszany.Występujetu przewaga drzewostanu III klasy wieku i starsze. Na terenie gminy występują obszary pradolinne, podmokłe o niskiej nośności oraz obszary występowaniainwersji klimatycznych.Terenyte są wyłączonez zabudowania kubaturowego. Takie urzeźbienie i tereny pradolinne wpływają na walory biologiczne czynnychobszarów. Na podstawie rozporządzenia WojewodyŁódzkiego Nr 59/2007 z dnia 04 grudnia 2007 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Doliny Widawki, południowa część gminy włączona została do Obszaru Chronionego Doliny Widawki. W zakresie ochrony konserwatorskiej najcenniejszym obiektem jest rezerwat florystyczny „Wójcik”, w którym ochronie gatunkowej podlega m.in. okrągłolistna rosiczka i turzyce.

Ciekawe przyrodniczo są tereny bagienne w rozlewisku rzeki Widawki, gdzie występują rzadkie

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 8 okazy flory i fauny,m.in. rośliny bagienne i ptaki wodne. Ze względu na wysoką lesistość i różnorodność środowiskową fauna gminy jest wyjątkowo bogata. W obszarze krajobrazu rolniczego występują: · owady - krowieńczak księżycoróg – rzadki żuk, drapieżne kusaki, bąk bydlęcy, drapieżny łowik szerszeniak, motyle – paź królowej, owady – turkuć podjadek, · ptaki – bogatka, modraszka, kos, zięba, kruk, bocian czarny, · gryzonie – norniki, mysz zielna, chomik europejski. Na obszarze gminy występują ponadto istotne ze względów gospodarczych tereny kopalin użytecznychzlokalizowanew miejscowościach:Gertrudów, Karkoszki, Kletnia, Kocierzowy,Wąglin. W Gomunicach występuje złoże ropy naftowej znajdujące się w utworach dolomitu na głębokości 2442-2491 m. Jego zasoby geologicznewynosiły276,14 tys. ton, natomiast wydobywczeokreślono na 41,42 tys. ton. Złoże to było eksploatowane na niewielkąskalę do 1994 r., po czym eksploatację przerwano. Gmina charakteryzuje się łagodnymi zimami z okresami krótkotrwałych mrozów przeplatanych odwilżami. Okres bezprzymrozkowy trwa 157 dni ( od 5.V. do 9 X.). Na tego typu klimat wpływ mają dominujące wilgotne masy powietrza polarno-morskiego oraz polarno-kontynentalnego. Zdecydowanie przeważają wiatry zachodnie i południowo – zachodnie, a wyraźnie zaznaczają się z kierunku wschodniego i północno - wschodniego. Pod względem nasłonecznienia gmina charakteryzuje się wielkościamiśrednimitypowymidla większości obszarów Polski. Średnia roczna temperatura powietrza osiąga 7,60 C i nawiązuje do reszty obszarów środkowej Polski. Najchłodniejszym miesiącem jest luty ze średnią temperaturą powietrza - 30 C, natomiast najcieplejszymlipiec, kiedy średnie temperatury zawierają się w granicach od 17,8 do 18,20 C. Okres wegetacyjny na terenie gminy trwa średnio 210 dni. Rozpoczyna się 5 kwietnia, a trwa do 1 listopada; jego wartość progową wyznacza izoterma + 50 C. Opady roczne wynoszą ok. 600 mm.

b) uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego.

W zakresie gospodarki wodno-ściekowej istotnym problemem jest średni poziom skanalizowania gminy. Sieć obejmuje jedynie zwartą zabudowę wielorodzinną w miejscowościach Gomunice, Kletnia, Wojciechów,Paciorkowizna. Pozostały obszar gminy obsługiwany jest w zakresie zrzutu ścieków w ramach 15 przyzagrodowych biologicznych oczyszczalni ścieków i 955 bezodpływowych zbiorników (szamb). Z istniejących szamb ścieki sanitarne usuwane są taborem asenizacyjnym do oczyszczalni ścieków LEMNA w Gomunicach o przepustowości 650 m3/d (docelowo950 m3/d) . Powszechne odprowadzanie ścieków do przydomowychszamb stanowi niebezpieczeństwo dla stanu

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 9 środowiska naturalnego w regionie, gdyż w przypadku ich nieszczelnościwyciekstanowi ogromne zagrożenie dla wód powierzchniowychi podziemnych.

Ponadto, wywożenie części ścieków gospodarczych na pola powoduje w konsekwencji znaczne zanieczyszczeniajakości gleby oraz wód powierzchniowychi gruntowych. Istotne zagrożenie dla środowiska przyrodniczegostanowią również zbiorniki z gnojowicą.

Niski poziom skanalizowania terenu gminy i częste przypadki odprowadzania ścieków nieoczyszczonych wpływa na złą jakość wód płynących oraz gleb. 74% gleb w powiecie wymaga wapnowania, 60% wymaga zwiększonego nawożenia fosforem, 73% wymaga zwiększonego nawożenia potasem, 66% zwiększonegonawożenia magnezem. Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Gomunice są tzw. niskie emisje pochodzące z palenisk domowych i lokalnych kotłowni. Źródła te emitują do atmosfery głównie dwutlenek węgla i dwutlenek siarki. Na terenie gminy nie występuje kompleksowa sieć ciepłownicza, a zaopatrzenie w ciepło odbywa się w większości z lokalnych ciepłowni oraz przy pomocy ogrzewania piecowego. Istniejące zasoby budynków wielorodzinnychobsługiwane są przez Spółdzielnię Mieszkaniową w Wojciechowie,która jest w ogrzewana przez własną ciepłownięgazową. Ponadto źródłem emisji zanieczyszczeń gazowych do atmosfery są silniki spalinowe z pojazdów przejeżdżającychsiecią dróg z terenu gminy: drogą krajową Warszawa-Katowicenr 1 (E 75) i drogą krajową Gdańsk-Cieszyn nr 91 oraz pozostałymi drogami powiatowymii gminnymi. Systematycznie rosnące natężenie ruchu powoduje zwiększenie natężenia gazów z tyt. spalania paliw w silnikach samochodowych. Innym źródłem zanieczyszczenia atmosfery są gazy ulatniające się z obszaru oczyszczalni ścieków LEMNA w Gomunicach. Zagrożenie dla powietrza jest jednak redukowane dzięki rosnącej na powierzchni stawów w ramach cyklu technologicznego warstwie rzęsy wodnej, która zatrzymuje zanieczyszczenia w strefie korzeniowejlemny. Ponadto bliskie położenie Gomunic w strefie oddziaływań ośrodków przemysłowych Bełchatowa, Piotrkowa Trybunalskiego, Częstochowy powoduje, iż wiele wyprodukowanych przez nich zanieczyszczeń gazowychdociera również na obszar gminy na zasadzie rozprzestrzeniania się. W wyniku przeprowadzonej rocznej oceny jakości powietrza ogólnie powiat radomszczański uzyskał klasę A w dziedzinie ochrony roślin, co oznacza, że stan powietrza w powiecie został zaklasyfikowany do najłagodniejszej klasy, a więc poziom stężenia zanieczyszczeń nie przekracza wartości dopuszczalnych wg Rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz. U. nr 87 z 2002 r., poz. 796). Natomiast w dziedzinie ochrony zdrowia zaklasyfikował się do klasy B/C, co z kolei oznacza, że występuje możliwość przekroczenia stężeń zanieczyszczeńwartości dopuszczalnej powiększonejo margines tolerancji. Głównym źródłem hałasu na obszarze gminy są silniki pojazdów użytkujących sieć dróg z terenu gminy: trasę szybkiego ruchu Warszawa-Katowice,drogę krajową nr 1 Gdańsk-Cieszyn oraz pozostałe drogi powiatowe i gminne.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 10 Uciążliwościakustyczne pochodzą również od linii kolejowejPKP oraz czynnychtransformatorów. W zakresie emisji pola elektromagnetycznego istniejące na terenie gminy stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej w Słostowicach oraz TP S.A. w Kocierzowach i Chrzanowicach nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt. Na obszarze gminy Gomunice nie wykorzystuje się obecnie żadnych niekonwencjonalnych źródeł energii. Istnieje jednak możliwość wprowadzenia energii uzyskiwanej ze spalania biomasy pochodzącej z wierzby energetycznej. Do tego celu wykorzystać można gleby klas V i VI, które stanowią wystarczające podłoże pod takie uprawy. W zakresie pozyskiwania energii z niekonwencjonalnych źródeł proponuje się przeprowadzenie badań w celu rozpatrzenia możliwościrozwoju energetykiwiatrowej. Środowisko naturalne gminy nie jest szczególnie zagrożone negatywnymi skutkami działalności przemysłowej. Poprawa stanu powietrza może nastąpić w miarę zmniejszania się ilości źródeł energii cieplnej z zastosowaniem węgla. Jednak wzrastające natężenie ruchu pojazdów samochodowych skutecznie niweluje korzyści wynikającez redukcji emisji zanieczyszczeńgazowychw ramach palenisk domowych. W zakresie gospodarki wodno-ściekowej na poprawę jakości wód powierzchniowych oraz zmniejszenie zagrożenia wód podziemnych jest w stanie wpłynąć uporządkowanie gospodarki ściekowej, optymalne stosowanie nawozów i środków ochrony roślin w rolnictwie oraz odpowiednio prowadzona gospodarka odpadami komunalnymi. Objęcie ochroną prawną terenów cennych przyrodniczo spowoduje w dłuższym okresie wzrost różnorodności biologiczneji krajobrazowej środowiska gminy Gomunice. Gmina Gomunice posiada opracowany „Program ochrony środowiska”, który zakłada następujące działania na rzecz poprawy stanu i ochrony środowiska naturalnego w zakresie:

1. Zachowania różnorodności biologicznej: · rozwój systemów inwentaryzacjii monitoringu bioróżnorodności, · wspieranie rolnictwa ekologicznego, · działanie na rzecz utrzymania urozmaiconegokrajobrazu rolniczego, · gospodarowanie zasobami biologicznymiw sposób oszczędny i racjonalny, · sukcesywnerozszerzenie zasięgu prawnej ochrony obszarów lub stanowisk, · realizacja przestrzennych programów ochrony środowiska („Warta”, „Pilica”), · ograniczenie eksploatacji surowców naturalnych w obszarach prawnie chronionych (lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie), · integrowanie systemu regionalnego z wieloprzestrzennymsystemem krajowym oraz siecią NATURA 2000 i ECONET, · intensyfikacja edukacji ekologicznej w zakresie ochrony bioróżnorodności biologicznej i krajobrazowej,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 11 · zintensyfikowanie działań ograniczających straty wynikające z czynów przestępczych i wykroczeń (kłusownictwo,wycinkadrzew,podpalenia lasów, niszczenie roślin i zwierząt), · intensyfikacja nadzoru nad inwestycjami realizowanymi w sąsiedztwie lub wewnątrz parków krajobrazowych (dotyczy autostrad, dróg i szlaków kolejowych oraz budownictwa letniskowego i mieszkaniowego), · współdziałanie gmin na rzecz ochrony wartości przyrodniczo-krajobrazowychprzy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego, · rygorystyczne przestrzeganie zasad lokalizacji inwestycji w aspekcie zapobiegania procesom niszczenia bioróżnorodności, · kontrola gospodarki środkami ochrony roślin.

2. Wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów leśnych: · opracowanie i wzmożona realizacja planu zwiększenia lesistości, · kształtowanie struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów zgodnie z naturalnymi predyspozycjamilokalnychbiotopów, · intensyfikacja ochrony prewencyjnej dla zachowania lub odtworzenia będących w stanie zbliżonym do naturalnego ekosystemów leśnych oraz śródleśnych zbiorników wodnych, cieków, bagien i wszelkich użytków ekologicznych, · użytkowanie zasobów leśnych w sposób zgodny z zasadami ochrony przyrody, bioróżnorodności i krajobrazu, · podjęcie działań związanych z niewystarczającym poziomem świadomości w społeczeństwie dotyczącym konsekwencji ekonomicznych problemów ekologicznych – poprzez szeroko rozumianą edukację ekologiczną, · dostosowanie lasów do bezpiecznego spełniania funkcji społecznych(turystyka, edukacja), · egzekwowaniezasad ochrony zasobów leśnych, · intensyfikacja zalesień, zwłaszcza na gruntach odłogowych oraz nieprzydatnych i mało przydatnych dla rolnictwa, · kształtowanie zwartych obszarów leśnych (scalanie fragmentów przez dolesienia).

3. Ochrony gleby: · zwiększeniestopnia zalesiania tzw. gruntów marginalnych,nieprzydatnychdla rolnictwa, · ograniczanie skali oraz intensywności naturalnej i antropogenicznej erozji gleb, a także zakresu występowaniajej negatywnychskutków, · racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów, · ochrona gleb przed degradacją i rekultywacjagleb zdegradowanych, · ochrona gleb przed negatywnymwpływemtransportu i infrastruktury transportowej,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 12 · wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, · wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego, · właściweutrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych.

4. Ochrony wód: · zmniejszenie wodochłonności w przemyśle oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik i technologiiw instalacjach produkcyjnych, · rozbudowa i modernizacja systemów kanalizacyjnych, · modernizacja systemów wodociągowych, · wzmożeniefunkcji kontrolnychi egzekucyjnychprawa w zakresie jakości zasobów wodnych, · ograniczenie ładunków zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przemysłowych i przestrzennych oraz powierzchniowychi rolniczych,a także sanitacja terenów o zabudowie rozproszonej, · zintegrowanie programów i działań w zakresie stosunków wodnych i jakości wód z planami zagospodarowania przestrzennego, · zmiana struktury źródeł poboru wody przez przemysł, · realizacja kompleksowychprogramów gospodarowania zasobami wodnymi, · intensyfikacja działań na rzecz retencji wody i likwidacja deficytów wody przy równoczesnej minimalizacjizagrożeń powodziowych, · modernizacja stacji uzdatniania wody pitnej zgodnie z wymogamiprzepisów prawa, · sukcesywna realizacja programów „Warta” po zaktualizowaniu zakresu i zadań priorytetowychzgodnych z realizacją „Programu Małej Retencji”, · opracowanie programów naprawczychw odniesieniudo jakości wód powierzchniowych, · pełne wdrożenie i egzekwowanie nowych regulacji prawnych oraz nowych systemów stymulowania ochrony zasobów wód (opłaty za szczególne korzystanie z wód, kary za przekroczenie standardów emisji, zawieszenie opłat przy intensyfikacjidziałań ochronnych,

5. Ochrony zasobów kopalin – zmniejszenie wydobycia występujących na terenie gminy surowców, w tym głównie niekontrolowanego z nich korzystania, z uwagi na brak eksploatacji na skalę przemysłową istniejącychzłóż.

6. Ochrony powietrza: · stymulowanie procesów opracowywania i realizacji gminnych planów zaopatrzenia w energię (zgodnie z Prawem Energetycznym), uwzględniających zasady ochrony środowiska, w tym atmosferycznego, · wzmożenie nadzoru nad osiąganiem i przestrzeganiem normatywów emisyjnych w jednostkach gospodarczych,

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 13 · ograniczanie roli indywidualnychpalenisk węglowychw strukturze systemu grzewczegomiast, · wspieranie wszelkich działań inwestycyjnych minimalizujących drogowy ruch tranzytowy przez miasta oraz działań organizacyjnych ograniczających uciążliwość emisyjną środków transportu drogowego, · programowanie zintegrowanych działań na rzecz minimalizacji zużycia energii i surowców energetycznych, · zintegrowanieprogramów ochrony powietrza z planami zagospodarowania przestrzennego gmin, · wspieranie działań dostosowującychmonitoring zanieczyszczeńatmosfery do aktualnych wymogów, · pełne wdrożenie i egzekwowanie nowych regulacji prawnych w zakresie ochrony środowiska (dotyczy standardów emisyjnych i imisyjnych oraz realizacji monitoringu atmosfery, ocen i oszacowań stanu zanieczyszczeniaatmosfery), · realizacja wielokierunkowychdziałań na rzecz poprawy i utrzymania standardów jakości powietrza, · proekologiczna optymalizacja rozwoju i modernizacji lokalnych systemów grzewczych (w tym także z uwzględnieniem zmiany nośników energii i wykorzystania źródeł energii odnawialnej oraz racjonalizacji i oszczędzania energii wytworzonej), · działania na rzecz lepszej organizacji ruchu drogowego, · egzekwowanie zintegrowanych pozwoleń na emisję (od wytypowanych jednostek gospodarczych) oraz korzystania z najlepszych dostępnych technologii wytwórczych, technik i instalacji ochrony powietrza (BAT), · eliminacja z ruchu pojazdów generującychponadnormatywneemisje zanieczyszczeńpowietrza.

7. ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: · restrykcyjne przestrzeganie przepisów prawa w zakresie rozwiązań technicznych i lokalizacji obiektów emitującychpromieniowanieelektromagnetyczne, · wdrożenienowoczesnegosystemu monitoringu pól elektromagnetycznych, · rozszerzenie zakresu częstotliwości pomiarów pól elektromagnetycznychwokół źródeł emisji, · przestrzeganie zasad kształtowania stref ochronnych wokół źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego, · kształtowanie świadomości ekologicznej w zakresie skali rzeczywistychzagrożeń stwarzanych przez źródła emisji promieniowanianiejonizującego, · realizacja ocen oddziaływania na środowisko w zakresie emisji promieniowania elektromagnetycznego przez źródła projektowane (wraz z upowszechnianiem informacji i skali i zasięgu zagrożeń).

c) gospodarka odpadami. Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów. Odpady komunalne wytwarzane na terenie gminy dostarczane są na składowiska, z którymi poszczególne firmy wywozoweposiadają podpisane umowy

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 14 (w większości rejonowewysypisko na terenie gminy Radomsko w miejscowościJadwinówka). Teren gminy obsługiwany jest przez 5 firm, zajmującychsię gospodarką odpadami komunalnymi: · PHU JUKO Jerzy Szczukocki z/s w Piotrkowie Tryb. – zajmujące się odbiorem odpadów komunalnychoraz selektywnązbiórką odpadów, · EKO-REGION Sp. z o.o. z/s w Bełchatowie – prowadząca działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych, · Rethmann Recycling- prowadzący działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych, · Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Gomunicach (jako jednostka budżetowa gminy Gomunice) - prowadzący działalność w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminie, · Miejski Zakład Gospodarki Komunalnejw Radomsku – prowadzący działalność w zakresie wywozu odpadów komunalnychz terenu gminy.

Odpady komunalne w ramach klientów indywidualnych zbierane są w pojemniki o pojemności 110, 120, 240 l oraz w ramach odbiorców instytucjonalnych w kontenerach KP-5, KP-7. Szacunkowo na obszarze gminy wytwarzanychjest 1365 Mg odpadów rocznie w składzie: Ilość w Lp. Rodzaj odpadów % Mg 1 Odpady 16 218,40 2 Papier i tektura 13 177,45 3 Tworzywasztuczne 13 177,45 4 Materiały tekstylne 3 40,95 5 Szkło 8 109,20 6 Metale 4 54,60 7 Pozostałe odpady 43 586,95 RAZEM 100 1 365,00 Źródło: Dokumenty wewnętrzneUrzędu Gminy w Gomunicach.

Jednym z bieżących problemów związanych z gospodarką odpadami jest funkcjonowanie nielegalnych, dzikich składowisk odpadów. Najczęściej zlokalizowane one są na terenach leśnych oraz na nieużytkach. Gmina Gomunice aktualnie wdraża „Program selektywnej zbiórki odpadów komunalnych” opracowany przez PW EKO-PERFEKT z/s w Piotrkowie Tryb. w listopadzie 2003 r., zwany dalej Programem. Wprowadzenie na terenie gminy Programu segregacji odpadów spowoduje: § efektywną realizację programu informacji i edukacji ekologicznej w wyniku akceptacji Programu przez mieszkańców gminy, § zapewnienie warunków technicznych obsługi programu segregacji, § zapewnienie zbytu dla wysegregowanych surowców wtórnych.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 15 Opracowany Program uwzględnia zapobieganie powstawaniu odpadów, bezpieczne nimi gospodarowanie, w tym odpadami niebezpiecznymii komunalnymi,ograniczenie ilości składowych odpadów oraz potrzebę utworzenia zintegrowanejsieci urządzeń i instalacji do unieszkodliwianiaodpadów. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych na terenie gminy prowadzona jest od 2002 r. w ramach 37 pojemników ustawionychw 16 punktach, w tym: · 21 szt. pojemników siatkowych 2,2 m3 na odpady tworzyw sztucznych (jeden pojemnik przypadający na 165 mieszkańców), · 14 szt. pojemników z tworzyw sztucznych 1100 l na szkło (jeden pojemnik przypadający na 437 mieszkańców), · 2 szt. pojemników z tworzyw sztucznych i blachy ocynkowanej 1100 l na makulaturę (jeden pojemnik przypadający na 3062 mieszkańców).

Łącznie jeden pojemnik do segregacji odpadów przypada na 165 mieszkańców gminy. Na obszarze gminy nie prowadzi się zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów niebezpiecznych. W roku 2003 Urząd Gminy w Gomunicach zrealizował następujące zadania w ramach przedmiotowegoProgramu: · rozpoczęcie prowadzenia edukacji ekologicznej, · rozpoczęcie selektywnejzbiórki opakowań plastikowych, · rozpoczęcie selektywnejzbiórki odpadów szklanych, · rozpoczęcie selektywnejzbiórki odpadów makulatury.

Ponadto planuje się doposażyć już istniejące miejsca segregacji w pojemniki na szkło oraz makulaturę. Powstaną w ten sposób „wysepki” ekologiczne, w skład których wchodzić będzie: pojemnik siatkowy na plastik oraz pojemnik na szkło i makulaturę. Wysepkiekologiczneplanuje się rozpowszechnićna terenach: · zwartej zabudowy wielorodzinneji jednorodzinnej- w miejscowościGomunice, · tylko wiejskich– ze względu na małą produkcję nieczystości stałych, · zbiorowego wypoczynku– ze względu na strefy ochronne, · okolice sklepów, barów, szkół.

System selektywnej zbiórki odpadów „u źródeł” dotyczy tych terenów, gdzie brak jest zwartej zabudowy i polega na przekazywaniu różnokolorowych worków na śmieci poszczególnych właścicielom nieruchomości oraz ich systematyczny odbiór w ustalonych terminach. Ustalenie stałego harmonogramu wywozupozwoli przyzwyczaićmieszkańców gminy do wystawiania pełnych worków w wyznaczonedni. System „u źródeł” planuje się rozpowszechnićna terenach wiejskichi letniskowych. Od 2004 r. rozpoczęto segregację odpadów niebezpiecznych wyselekcjonowanych ze strumienia

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 16 odpadów komunalnych,obejmującychm.in.: · lampy fluoroscencyjne, · przeterminowanei wycofaneze sprzedaży leki, · przeterminowaneśrodki ochrony roślin i ich opakowania, · złom elektroniczny, · odpady zawierające freony (lodówki, zamrażarki, klimatyzatory), w ramach bezpłatnego, objazdowego punktu odbioru odpadów niebezpiecznych przez specjalistyczną firmę. Również w 2004 r. uruchomiono pilotażowy program zbiórki odpadów wielkogabarytowych w systemie objazdowymw terminach: wiosennymi jesiennym. W II etapie segregacji wprowadzone zostaną scentralizowane punkty odbioru odpadów wielkogabarytowychi odpadów niebezpiecznych.

Środowisko przyrodnicze w gminie charakteryzują następujące czynniki: · uwarunkowania środowiska przyrodniczego w postaci wysokiej lesistości obszaru gminy (37%), występowania Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki oraz rezerwatu florystycznego „Wójcik”, mikroklimatu terenów położonych nad wodami - zbiornikiem wodnym we Fryszerce, oraz w Pradolinie rz. Widawki, · wyodrębnienie w ramach „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” terenów „zielonych”, z ograniczonymifunkcjami zabudowy kubaturowej, · średni poziom skanalizowania obszaru gminy, · zła jakość wód płynącychoraz gleb występującychna obszarze gminy. · brak kompleksowychrozwiązań w zakresie gospodarki ściekowej, · wysoki udział niskich emisji w zanieczyszczeniu atmosfery, pochodzących z przydomowychpalenisk w ramach ogrzewania piecowego, · brak przemysłu szczególnie uciążliwego dla obszaru gminy, wpływającego na zanieczyszczenie środowiska, · brak składowiska odpadów komunalnychna obszarze gminy, · występowanieprzejściowychi dzikich wysypisk śmieci.

d) gospodarka. Klimat i rzeźba terenu gminy są bardzo korzystne dla rozwoju rolnictwa. Na obszarze gminy przeważają jednak gleby piaszczyste klas III, IV,IVa,V,VI z dominacją klas V i VI. Najkorzystniejsze tereny rolnicze znajdują się w miejscowościach:Wąglin, Piaszczyce, Chrzanowice, Kolonia Kletnia. Rolnictwo jest podstawową funkcją gminy Gomunice. Użytki rolne zajmują 53,4% powierzchni gminy (2430,65 ha).

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 17 Rolnictwo jest reprezentowane przez gospodarstwa indywidualne,które zajmują 99,9% powierzchni użytków rolnych. Na rozwój rolnictwa ma duży wpływ wielkość i charakter gospodarstw rolnych oraz ilość osób utrzymującychsię z pracy w tymże gospodarstwie. W gminie dominują gospodarstwa o powierzchni od 1 do 5 ha (blisko 53% wszystkich gospodarstw) oraz gospodarstwa do 1 ha powierzchni (ok. 30% wszystkich gospodarstw). Średnia powierzchnia gospodarstwa na terenie gminy jest mała i wynosi 3,5 ha. Są to gospodarstwa o małej opłacalności. Nie są one w stanie ponieść kosztów modernizacji i unowocześnieniasprzętu rolniczego, a także zmienić charakteru produkcji na bardziej opłacalny. Uznaje się, iż dopiero gospodarstwa o powierzchni powyżej 15 ha mogą podjąć ciężar przekształcania gospodarki do wymogów stawianych obecnie przed rolnictwem przez Unię Europejską (na terenie gminy stanowią one ok. 1% wszystkich gospodarstw rolnych).

Struktura wg wielkościpowierzchniindywidualnychgospodarstw rolnych:

15 ha i Wyszczególnienie do1 ha 1 - 5 5 - 10 10 - 15 Ogółem więcej Liczba gospodarstw 271 483 112 16 7 889 Powierzchnia 174,38 1573,74 997,47 222,25 161,03 3128,87 gospodarstw w ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu PowszechnegoLudności i mieszkań oraz PowszechnegoSpisu Rolnego

Struktura procentowa liczby gospodarstw w analizowanej gminie kształtowała się następująco:

do 1 ha 1 - 5 5 - 10 10 - 15 15 ha i więcej Ogółem Liczba gospodarstw 30,5% 54,3% 12,6% 1,8% 0,8% 100,00% Źródło: Opracowanie własne.

W 2003 r. liczba gospodarstw rolnych w gminie wzrosła do 920, natomiast w 2004 r. wynosiła już 906.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 18 Występujące warunki geograficzne (klimat i rzeźba terenu) sprzyjające rozwojowi rolnictwa ograniczane są przez słabe klasy gleb, bogatą sieć wodną (lokalne podmokłości i okresowe zalewania gruntów). Na terenie gminy około 572 ha gruntów jest zmeliorowanych, wiele wymaga poprawy istniejącego systemu melioracyjnego,bądź budowy nowego. Z ogólnej powierzchnigminy w granicach administracyjnychprzypada na: Powierzchnia Struktura w % Wyszczególnienie w ha 1. Użytki rolne: 2430,65 77,7% - grunty orne 1821,3 74,9% - w tym odłogi i ugory 873,71 48,0% - sady 4,42 0,2% - łąki i pastwiska 604,93 24,9% 2. Lasy i grunty leśne 539,76 17,3% 3. Pozostałe grunty 158,46 5,1% Razem 3128,87 100,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznychGUS.

Sadownictwo na terenie gminy jest słabo rozwinięte. Spowodowane jest to przede wszystkim brakiem tradycji upraw sadowniczych oraz słabymi glebami. W 2003 roku sady zajmowały powierzchnię 4 ha, co stanowi zaledwie 0,2% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Odłogi i nieużytkizajmujądużą część gruntów ornych – ok. 50%. W strukturze zasiewów przeważają zboża (83,8%), w tym żyto – 72,3%, a następnie ziemniaki– 15,6%, natomiast warzywa 0,2%. Szczegółowo użytkowanie ziemi na terenie gminy Gomunice wg poszczególnych miejscowościprezentuje poniższa tabela.

Użytki Tereny Ogółe Grunty Tereny Lp Sołectwo rolne Sady Łąki Pastwiska Lasy Wody komunikac Inne Nieużytki m orne osadnicze łącznie yjne

1 Gomunice 153,027 30,578 19,101 2,859 4,668 3,951 41,627 0,264 23,635 54,829 1,950 0,143 2 Chrzanowice 1068,933 841,910 619,775 9,500 64,470 148,168 158,233 5,510 26,530 26,253 - 10,494

3 Gertrudów 811,950 457,090 354,060 3,300 19,960 79,770 321,080 1,630 18,490 7,300 0,690 5,670 4 Karkoszki 126,113 46,987 21,395 0,222 12,151 13,219 61,842 0,631 12,222 3,323 - 1,108 5 Kletnia 380,328 255,096 214,710 8,530 17,110 14,746 87,244 0,326 15,000 20,892 - 1,770 6 Kocierzowy 965,437 426,554 312,015 3,839 64,230 46,470 394,960 93,420 23,476 20,391 0,160 6,476

Kolonia 7 231,325 95,464 94,613 - - 0,851 115,083 - 9,467 11,273 - 0,038 Borowiecko

Kolonia 8 463,265 257,630 134,946 1,337 76,190 45,157 161,132 9,430 21,570 9,673 2,180 1,650 Kletnia

9 Piaszczyce 666,484 515,270 313,290 3,720 167,510 30,754 94,500 15,300 18,090 7,300 0,580 15,440 10 Słostowice 989,638 274,991 202,759 2,016 19,512 50,704 652,940 2,443 38,500 18,974 1,790

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 19 11 Wąglin 376,590 290,400 222,130 0,470 22,080 45,720 63,990 0,620 7,300 8,490 0,040 5,750 Gmina razem 6233,090 3491,970 2508,794 35,793 467,881 479,510 2152,631 129,574 214,280 188,698 5,600 50,329

Z powyższego zestawienia wynika, iż miejscowość Chrzanowice jest wiodąca w regionie w zakresie rolniczej powierzchni użytkowania gruntów. Obszary rolne zajmują tu 23% łącznych użytków rolnych w gminie, natomiast grunty orne 25%. Warunkiglebowo-klimatycznepanujące na terenie analizowanej gminy,a także warunki ekonomiczne dla rolnictwa uzasadniają coraz większą rangę produkcji zwierzęcej. W 2002 roku na terenie całej gminy stan pogłowia trzody chlewnej wynosił 641 sztuk, natomiast bydła 601 sztuk, w tym 339 krów. Są to w większości zwierzęta gospodarskie. Jedynie w miejscowościPaciorkowiznaprowadzona jest hodowla koni dla celów rekreacyjnych. W regionie dokonuje się skupu mleka pochodzącego od istniejącego pogłowia bydła mlecznego w ramach trzech zlewni mleka OSM Radomsko w miejscowościachKletnia, Kocierzowy,Chrzanowice. Na terenie gminy istnieje Bak-Pol PPHU Zakład Przetwórstwa Mięsnego, Cukiernictwo-Piekarnictwo- Owczarek Grzegorz. W gminie Gomunice zlokalizowane jest również Mazowieckie Centrum Hodowli i Unasienniania Zwierząt Łowicz w Kocierzowach, które podlega Stacji Hodowli i Unasienniania Zwierząt w Łowiczu. Centrum to specjalizuje się m.in.: w hodowli bydła i trzody chlewnej, w organizowaniu masowego zarodu tych zwierząt. Dzięki pomocy Centrum hodowcy mają możliwość zwiększenia wydajności mlecznych krów, poprawy zawartości tłuszczów w mleku oraz zwiększenia wagi zwierząt. Obecnie we wsi Kocierzowyfunkcjonuje prywatne Gospodarstwo Rybackie, które powstało na bazie Spółdzielni Rybackiej w Dziepółci. Gospodarstwo obejmuje 80 ha stawów rybnych, przeważa hodowla karpia. Gmina Gomunice systematycznie realizuje inwestycje w celu podniesienia jakości podstawowej działalności gospodarczej regionu jaką jest rolnictwo, w postaci: · tworzenia dróg dojazdowychdo pól, · przeprowadzenia melioracji – 20 km rowów za sumę 80 tys. zł.

Reasumując, gmina Gomunice w zakresie rolnictwa charakteryzujesię: · niekorzystną jakością gleb; · małą powierzchnią użytków rolnych; · dużym rozdrobnieniemupraw; · monostrukturą upraw; · brakiem specjalizacji indywidualnychgospodarstw rolnych; · niską dochodowościąprodukcji rolnej z uwagi na powyższe czynniki; · brakiem w regionie tradycji upraw sadowniczychoraz warzywniczych.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 20 7. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM,ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM.

Zasadniczym celem Programu jest przedstawienie takiego sytemu gospodarki odpadami zawierającymi azbest, dzięki któremu zostanie ograniczona możliwość niekorzystnego oddziaływania na życie i zdrowie mieszkańców gminy oraz elementy środowiska, jak również promowanie działań nastawionychna poprawę wiedzy i właściwychpostaw wśród mieszkańców. Podjęcie działań w zakresie gospodarki odpadami zawierającymi azbest, które zostały zaproponowane w Programie, wpłynie na poprawę stanu środowiska i zdrowie mieszkańców gminy.

Gmina Gomunice jest jedną z 14 gmin powiatu radomszczańskiego. Położona jest w południowej części województwa łódzkiego. Graniczy z następującymi gminami: Radomsko – od południa, Dobryszyce – na zachodzie, Kamieńsk – na północy, Gorzkowice – na północnym wschodzie oraz Kodrąb – na południowymwschodzie. Położenie Gminy na tle powiatu radomszczańskiego przedstawia poniższa mapa.

Obszar gminy zajmuje powierzchnię 62,57 km2, co stanowi ok. 0,3% powierzchni województwa łódzkiego (18 219 km2) i 4,3% powiatu radomszczańskiego (1 443 km2). Gmina Gomunice podzielona jest na 10 sołectw obejmujących 24 miejscowości, z których największe to: Gomunice, Słostowice, Kletnia.

W celu określenia ilości wyrobów azbestowo – cementowych zabudowanych na terenie gminy

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 21 Gomunice przeprowadzono ich inwentaryzację polegającą na pozyskiwaniu bezpośredniej informacji od ich posiadaczy (mieszkańców gminy Gomunice).

Zmiany stanu środowiska wynikające z wdrożenia zaproponowanych działań w Programie będą następujące: · poprawa stanu powietrza atmosferycznegooraz jakości wód powierzchniowychi podziemnych, · zminimalizowanie degradacji gleb poprzez odpowiednią rekultywację i monitoring dzikich składowisk odpadów zawierającychazbest, · przeciwdziałanie składowaniu odpadów w miejscu na ten cel nie przeznaczonym oraz likwidacja „dzikich składowisk azbestu” poprzez wprowadzanie systemu zorganizowanego zbierania odpadów zawierającychazbest, · zmniejszenie zanieczyszczenia komponentów środowiska poprzez właściwe postępowanie z odpadami zawierającychazbest, · zmniejszenie straty w bioróżnorodności poprzez odpowiednie postępowanie z odpadami zawierającymiazbest.

Kluczowym zadaniem Programu jest monitorowanie ilości azbestu zinwentaryzowanego na terenie gminy oraz coroczna jego aktualizacja. Równie ważne jest, aby edukować mieszkańców na temat zagrożenia zdrowotnego ze strony azbestu oraz o konieczności selektywnej zbiórki niniejszych odpadów niebezpiecznych. Dotrzymanie terminów oraz poziomów usuwania azbestu przyjętych w Programie, spowoduje całkowite usunięcie azbestu z terenu Gminy Gomunice do roku 2032. Na terenie gminy nie stwierdza się innego rodzaju wyrobów zawierających azbest użytych w budownictwie (np. rur wodociągowych) poza pokryciami dachowymi, czyli płytami cementowo-azbestowymi, dlatego oczyszczenie terenu gminy z azbestu dotyczyć będzie głównie terenów zurbanizowanych. W związku z powyższym ewentualne szkodliwe oddziaływanie w trakcie rozbiórki będzie dotyczyłotylko niewielkiegoobszaru i nie będzie znacząco wpływaćna stan środowiska naturalnego.

7.1. Korzystne oddziaływania na środowisko.

Realizacja Programu będzie za sobą niosła następujące korzyści dla środowiska: · oczyszczanie z azbestu gminy,a tym samym udział w oczyszczaniu z azbestu terytorium kraju, · poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców i obniżenie śmiertelności spowodowanej szkodliwym działaniem azbestu, · poprawa wyglądu estetycznego środowiska naturalnego, · ograniczeniepowstawania „dzikich wysypisk” odpadów, · ograniczeniedewastacji i degradacji gleb, zanieczyszczeńdo wód, ograniczeniedewastacji siedlisk, · wdrożenie systemu monitoringu realizacji planu wpłynie korzystnie na stan środowiska poprzez

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 22 umożliwienie lepszej kontroli źródeł powstawania odpadów i dróg ich przepływu, dostarczy informacji o brakach systemu oraz umożliwi oszacowanie pośrednich skutków środowiskowych dla decyzji gospodarczych i planistycznych, · gmina zakłada powierzenie zadań z zakresu usuwania i zagospodarowania odpadów wyspecjalizowanym firmom, gwarantującym odpowiedni poziom bezpieczeństwa ekologicznego – wyeliminujeto przedostawanie się pyłów azbestowych do powietrza przy demontażu, · zbiórka odpadów odbywać się będzie z zastosowaniem specjalistycznych zabezpieczeń, bez możliwości ich przemieszczania się – zapewnienie prawidłowego postępowania wyeliminuje możliwość ich dostawania się do poszczególnych komponentów środowiska.

7.2. Negatywne oddziaływania na środowisko.

Prace związane z demontażem wyrobów zawierających azbest będą prowadzone przez specjalistyczne firmy,posiadające zezwoleniena wykonywanietakich prac. Spełnianie sposobów i warunki bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest określone rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 z późn. zm.) zapewni, że realizacja Programu nie będzie powodowała negatywnychoddziaływań na poszczególne komponenty środowiska, w tym szczególnie powietrza.

8. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649), w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest ustalono stopień pilności wymiany lub naprawy zabudowy „eternitowej” w wyszczególnionychniżej sołectwach w gminie Gomunice.

Ilość budynków w poszczególnych kategoriach punktacji wraz z powierzchnią

Chrzanowice POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 100 0 100 45 1 0 70 70 55 1 90 0 90 55 1 160 0 160 55 1 120 0 120

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 23 55 1 120 0 120 55 2 80 20 100 55 2 0 130 130 55 1 120 0 120 55 2 140 20 160 55 1 75 0 75 55 2 110 12 122 55 1 180 0 205 55 1 0 80 80 55 1 120 0 120 55 2 100 25 125 55 1 0 33 33 55 1 60 0 60 RAZEM 23 1575 390 1990 65 2 150 150 300 65 1 0 150 150 70 2 0 248 248 70 2 0 175 175 70 1 0 30 30 70 1 0 180 180 RAZEM 9 150 933 1083 75 1 0 70 70 75 1 0 130 130 75 1 170 0 170 75 2 30 140 170 75 1 0 130 130 75 2 170 300 470 75 2 0 156 156 75 2 0 140 140 75 1 0 30 30 75 3 84 320 404 75 2 120 80 200 75 2 0 190 190 75 3 110 100 210 75 2 100 70 170 75 2 100 120 220 75 4 50 400 450 75 2 60 0 60 75 2 100 50 150 75 1 190 0 190 75 1 0 80 80 75 1 150 52 202 75 1 0 100 100 75 2 140 35 175 75 2 150 40 190 75 3 200 280 480 75 2 150 330 480 75 1 0 100 100 75 1 0 240 240 75 2 0 210 210 75 2 140 15 155 75 1 0 42 42 75 3 160 330 490 75 2 0 280 280

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 24 75 2 120 50 170 75 1 0 40 240 75 1 160 0 160 75 4 80 280 360 75 1 0 20 120 75 1 0 40 40 75 2 0 400 400 75 1 80 0 80 75 1 0 96 96 75 3 0 150 150 75 1 0 180 180 75 3 100 230 330 75 2 0 280 280 75 1 0 80 80 75 1 0 60 60 75 1 150 0 150 75 2 0 80 80 75 2 0 120 120 75 2 150 241 391 75 1 0 100 100 75 3 150 270 420 75 2 100 100 200 75 1 0 100 100 75 2 150 276 426 75 2 100 70 170 75 2 100 250 350 75 2 0 350 350 75 2 0 460 460 75 1 100 0 100 75 1 0 100 100 75 2 100 170 270 80 1 0 130 130 80 1 0 165 165 80 1 0 190 190 80 1 0 50 50 RAZEM 117 4014 9688 14002 85 1 85 50 135 85 2 0 200 200 85 1 0 176 176 85 1 0 135 135 85 4 250 300 550 85 3 120 220 340 85 3 110 155 265 85 5 120 580 700 85 1 0 80 80 85 1 80 30 110 85 1 0 180 180 85 3 0 241 241 85 1 0 51 51 95 2 100 150 250 100 2 0 328 328 105 1 130 0 130 135 0 0 0 200 RAZEM 33 995 2876 4071

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 25 Gertrudów POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 60 60 55 1 0 135 135 55 1 0 260 260 55 2 110 16 126 55 1 120 0 120 RAZEM 6 230 471 701 65 1 0 70 70 75 3 100 90 190 75 2 100 51 151 75 3 140 180 320 75 2 0 106 106 75 2 200 225 425 75 2 150 154 304 75 3 150 258 408 75 2 0 115 115 75 2 0 440 440 75 2 150 200 350 75 1 0 140 140 75 1 0 35 35 75 2 100 100 200 75 2 120 60 180 75 2 0 200 200 75 1 0 240 240 75 2 0 234 234 75 2 0 360 360 RAZEM 37 1210 3258 4468 85 2 150 180 330 90 4 110 210 320 100 2 0 500 500 RAZEM 8 260 890 1150

Karkoszki POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 50 0 50 RAZEM 1 50 0 50 75 1 120 0 120 75 1 0 100 100 75 1 0 20 20 75 2 150 150 300 RAZEM 5 270 270 540 Piaszczyce LICZBA POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW BUDYNKÓW

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 26 MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 90 0 90 45 1 88 0 88 45 1 180 0 180 45 1 0 180 180 55 1 0 65 65 55 1 0 300 300 55 2 0 263 263 55 2 0 263 263 RAZEM 10 358 1071 1429 70 2 0 502 502 75 3 100 80 180 75 3 140 160 300 75 2 100 30 130 75 2 0 300 300 75 1 136 0 136 75 1 0 160 160 75 1 0 300 300 75 2 150 120 270 75 1 136 0 136 75 1 136 0 136 75 3 80 130 210 75 2 100 180 280 75 1 0 20 20 75 2 0 100 100 75 2 100 120 220 75 3 120 480 600 75 2 100 20 120 75 1 88 0 88 75 1 0 150 150 75 1 0 200 200 75 2 110 200 310 75 3 100 250 350 75 1 165 0 165 75 2 0 180 180 75 3 0 100 100 75 1 0 40 40 80 2 0 390 390 RAZEM 51 1861 4212 6073 85 2 0 200 200 85 1 0 250 400 85 2 100 90 190 85 2 0 270 270 85 2 100 50 250 85 3 100 280 380 90 2 80 20 100 RAZEM 14 380 1160 1790

Pirowy LICZBA POW. ZABUDOWY POW. OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW ZABUDOWY

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 27 MIESZK. BUDYNKÓW [M²] GOSP. [M²] 55 1 0 182 182 RAZEM 1 0 182 182 65 1 0 154 154 75 1 0 180 180 75 1 0 180 180 75 3 20 300 320 75 2 120 100 120 75 2 0 89 89 75 2 0 70 70 RAZEM 12 140 1073 1113 85 3 0 140 140 85 0 0 0 140 RAZEM 3 0 140 280 105 1 0 250 250 105 0 0 0 100 RAZEM 3 0 140 350

Słostowice POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 167 0 167 45 0 0 0 81 55 1 0 148 148 55 1 250 0 250 55 1 110 0 110 55 1 120 0 120 RAZEM 5 647 148 876 70 2 0 210 210 75 1 0 60 60 75 2 0 70 70 75 1 0 24 24 75 2 150 200 350 75 2 100 60 160 75 1 155 0 155 75 1 0 80 80 75 1 0 72 72 75 1 150 0 150 75 1 0 24 24 75 1 0 120 120 75 1 180 0 180 75 2 0 156 156 75 2 140 140 280 75 4 120 150 270 75 1 80 0 80 75 2 0 170 170 75 3 150 250 400 75 2 120 84 354 75 1 0 82 82

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 28 80 3 195 220 415 RAZEM 37 1540 2172 3862 85 1 100 0 100 85 2 104 110 214 85 1 173 0 173 85 1 0 80 80 95 3 150 179 329 95 1 90 0 90 95 2 170 180 350 105 1 0 200 200 RAZEM 12 787 749 1536

Zygmuntów POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 170 170 RAZEM 1 0 170 170 65 1 0 70 70 70 2 0 600 600 70 1 0 90 90 70 2 0 200 200 75 2 150 120 270 75 1 60 30 90 75 2 100 150 250 75 2 150 120 270 75 1 161 0 161 75 1 0 160 160 75 2 130 150 280 75 2 100 20 120 75 2 200 382 582 75 1 0 100 100 75 1 0 100 100 75 1 0 160 160 75 2 0 234 234 RAZEM 26 1051 2686 3737 85 2 192 108 300 85 1 0 120 120 90 1 150 0 150 120 0 0 0 240 RAZEM 4 342 228 810

Chruścin POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 140 0 140 45 1 0 40 40 55 1 0 50 50 55 2 120 60 180

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 29 RAZEM 5 260 150 410 70 1 0 30 30 70 1 0 60 60 70 1 0 180 180 75 1 0 160 160 75 2 0 90 90 75 4 60 160 220 75 1 0 140 140 75 1 0 110 110 75 1 0 120 120 75 1 0 160 160 75 1 0 160 160 75 2 180 45 225 75 1 0 240 240 75 2 0 50 50 75 2 0 180 180 75 2 0 105 105 80 1 0 70 70 RAZEM 25 240 2060 2300 90 3 100 190 290 RAZEM 3 100 190 290

Gomunice POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 130 0 130 45 1 120 0 120 55 1 150 0 150 55 1 110 0 110 55 1 30 0 30 55 1 240 0 240 55 1 130 0 130 55 1 120 0 120 55 1 120 0 120 55 1 180 0 180 55 1 100 0 100 55 0 0 0 140 RAZEM 11 1430 0 1570 75 1 0 80 80 75 1 0 100 100 75 2 0 70 70 75 1 0 24 24 75 2 0 170 170 75 1 0 60 60 75 2 120 55 175 75 3 0 95 95 75 1 0 30 30 75 1 0 85 85 75 2 0 60 60 75 1 0 50 50

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 30 75 1 0 12 12 75 1 0 60 60 85 0 0 0 60 95 0 0 0 20 95 1 0 40 175 95 0 0 0 155 100 1 130 0 130 115 1 75 0 75 115 1 150 0 150 125 1 0 50 50 135 1 160 0 160 RAZEM 24 635 969 1974

Kletnia POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 35 2 0 140 140 45 1 140 0 140 50 1 0 80 80 50 3 130 20 150 55 1 0 56 56 55 1 170 0 170 55 2 0 180 180 55 1 0 150 150 55 2 120 150 270 55 3 0 250 250 55 1 180 0 180 55 1 0 120 120 55 1 115 0 115 55 3 200 160 360 55 2 0 300 300 55 1 160 0 160 55 1 120 0 120 55 2 100 30 130 55 2 190 70 260 55 1 120 0 120 55 1 200 0 200 55 1 140 0 140 RAZEM 34 2085 1706 3791 65 1 0 90 90 65 1 0 85 85 75 1 0 85 85 75 2 0 40 40 75 1 0 90 90 75 2 0 180 180 75 2 0 85 85 75 2 140 120 260 75 3 0 240 240 75 4 140 350 490 75 3 20 160 180

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 31 75 2 120 140 260 75 3 120 140 260 75 1 0 140 140 75 2 120 45 165 75 2 0 198 198 75 5 180 211 391 75 3 90 260 350 75 1 0 220 220 75 1 0 50 50 75 1 0 160 160 75 1 150 0 150 75 2 0 113 125 75 1 0 180 210 75 2 0 230 230 75 5 160 450 610 75 5 0 538 538 75 2 120 50 170 75 1 0 140 140 75 3 120 170 290 75 2 0 110 110 75 3 0 265 265 75 1 0 25 25 75 2 120 160 280 RAZEM 73 1600 5520 7162 85 2 0 150 150 85 1 0 110 110 85 1 120 0 120 85 1 80 0 80 85 0 0 0 100 85 1 0 110 110 85 1 0 100 100 85 1 0 130 130 85 1 100 0 100 85 1 200 0 200 85 1 163 0 163 85 1 0 150 150 85 1 0 200 200 85 2 120 100 220 RAZEM 15 783 1050 1933 100 0 0 0 200 115 0 0 0 22 125 1 0 252 252 125 1 150 0 150 125 0 0 0 120 125 1 0 148 148 125 1 0 50 50 RAZEM 4 150 450 942

Paciorkowizna POW. ZABUDOWY POW. LICZBA BUDYNKÓW ZABUDOWY OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. BUDYNKÓW [M²] GOSP.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 32 [M²] 75 1 0 30 30 75 1 0 24 24 75 2 90 42 132 85 1 180 0 180 RAZEM 5 270 96 366

Hucisko POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 160 0 160 45 1 160 0 160 55 1 150 0 150 55 1 100 0 100 55 2 112 150 262 55 1 165 0 165 RAZEM 7 847 150 997 75 1 0 120 120 75 1 0 120 120 75 1 0 140 140 75 1 0 150 150 75 2 120 30 150 75 3 80 220 300 85 3 140 179 319 85 1 0 80 80 105 1 0 150 304 125 1 220 0 220 RAZEM 15 560 1189 1903

Kocierzowy POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 100 100 55 1 0 180 180 55 2 200 100 300 55 2 130 255 385 55 2 100 120 220 55 1 150 0 150 55 1 200 0 200 55 2 270 150 420 55 2 170 50 220 55 1 200 0 200 RAZEM 15 1420 955 2375 65 1 0 34 34 65 2 80 150 230 65 2 0 180 180 75 1 0 650 650

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 33 75 2 120 60 180 75 3 120 230 350 75 3 0 370 370 75 2 0 720 720 75 1 0 150 350 75 2 160 410 570 75 3 180 240 420 75 2 0 240 240 75 2 0 240 240 75 4 140 160 300 75 1 0 150 150 75 2 160 200 360 75 2 160 80 240 75 1 0 50 50 75 2 100 160 310 75 2 180 140 320 75 2 0 200 200 75 2 140 140 280 75 3 200 180 380 75 2 150 70 220 80 2 0 400 400 80 2 0 390 390 80 3 190 300 490 80 3 140 250 390 85 2 100 115 415 85 3 200 335 535 85 1 0 100 240 85 4 0 440 440 85 3 160 220 380 85 2 0 220 220 85 1 0 160 160 85 4 160 500 660 85 3 140 170 140 85 2 100 120 220 85 3 120 160 280 85 2 60 100 160 85 1 0 160 160 85 4 140 300 440 RAZEM 94 3400 9644 13464 115 1 0 200 200 125 1 115 0 115 125 2 120 180 300 RAZEM 4 235 380 615

Kosówka POW. POW. ZABUDOWY ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 75 1 0 36 36 75 1 0 15 15 75 1 0 40 40

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 34 75 3 0 170 170 RAZEM 5 0 261 261

Piaszczyce Kol. POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 45 1 170 0 170 55 1 130 0 130 RAZEM 2 300 0 300 70 1 0 110 110 75 5 0 6000 6000 75 1 0 40 40 75 2 150 110 260 75 4 0 700 700 75 2 140 130 270 75 1 0 50 50 75 1 0 200 200 75 1 0 160 160 75 1 150 0 150 75 2 140 120 260 85 0 0 0 132 100 1 100 50 150 RAZEM 22 680 7670 8482

Pudzików POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 150 0 150 55 1 220 0 220 RAZEM 2 370 0 370 65 2 110 100 210 70 1 0 300 300 75 2 0 150 190 75 2 0 250 250 75 1 0 160 160 75 1 0 50 50 75 2 150 180 330 75 1 0 250 250 75 4 120 450 570 75 2 0 140 140 75 4 0 252 252 75 3 100 150 250 75 3 100 215 315 75 1 0 60 60 75 2 360 288 648 75 3 100 230 330 80 1 0 150 150 85 3 100 250 350

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 35 85 2 55 30 85 RAZEM 38 1195 3655 4890 95 2 100 100 200 120 2 150 500 650 125 0 0 0 150 RAZEM 4 250 600 1000

Wąglin POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 1 0 140 140 55 1 70 0 70 55 1 0 50 50 RAZEM 3 70 190 260 65 3 200 700 900 65 1 0 200 200 70 2 0 500 500 70 2 0 350 350 70 1 0 86 86 70 1 0 350 350 75 2 150 50 200 75 2 150 220 370 75 3 0 354 354 75 1 0 115 115 75 3 0 360 360 75 1 0 220 220 75 3 150 400 550 75 3 0 250 250 75 2 120 20 140 75 3 0 500 500 75 3 200 600 800 75 3 100 347 447 75 3 200 410 610 75 1 0 200 300 75 1 0 250 250 75 1 0 50 50 80 1 0 330 330 85 3 200 350 550 85 4 140 400 540 85 4 0 480 480 85 2 0 200 250 85 2 0 360 360 85 3 100 240 340 85 4 170 550 720 85 3 150 270 420 85 2 160 100 260 85 3 150 400 550 85 3 100 400 500 85 2 150 220 370 85 3 80 140 220 90 3 140 460 600

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 36 90 3 110 170 280 RAZEM 90 2920 11602 14672 100 2 150 250 400 100 3 120 400 520 100 3 200 730 930 105 3 150 350 500 105 3 108 140 248 105 3 88 422 510 RAZEM 17 816 2292 3108

Borowiecko Kol. POW. ZABUDOWY POW. ZABUDOWY LICZBA BUDYNKÓW BUDYNKÓW OGÓŁEM PUNKTACJA BUDYNKÓW MIESZK. GOSP. [M²] [M²] 55 2 0 250 250 55 1 0 140 140 RAZEM 3 0 390 390 65 2 0 160 160 65 1 100 0 100 70 1 0 160 160 75 2 0 340 340 75 1 0 180 180 75 1 0 30 30 75 2 0 50 50 75 1 0 250 250 RAZEM 11 100 1170 1270 * W powyższejtabeli umieszczono wyłącznieosoby,które złożyły„ocenę ...” w latach 2004 – 2006 oraz w latach 2010 - 2012 r. Zamieszczonorównież osoby spisane przez pracowników Urzędu Gminy w 2012 r.

Ilość budynków w poszczególnych stopniach pilności usunięcia pokrycia

STOPIEŃ ILOŚĆ SPOSÓB POSTĘPOWANIA ILOŚĆ PUNKTÓW PILNOŚCI BUDYNKÓW Wymianalub naprawa wymagana Stopień pilności III 60 i więcej punktów 817 bezzwłocznie Ponowna ocena wymaganaw czasie 1 Stopień pilności II 30 – 60 punktów 129 roku Stopień pilności I Ponowna ocena w terminie 5 lat do 30 0 RAZEM ILOŚĆ BUDYNKÓW 946

Jak widać z powyższych zestawień zabudowa „eternitowa” na 817 budynkach znalazła się w kategorii bezzwłocznej wymiany.Dlatego też gmina powinna podjąć działania pomocowe, by jak najszybciej wymianytej dokonać.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 37 9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEMREALIZACJI PROJEKTOWANEGODOKUMENTU.

Efektem ekologicznympodejmowanychdziałań zawartych w Programie będzie usunięcie wszystkich wyrobów zawierających azbest z terenu gminy. Przyniesie ono pozytywny efekt ekologiczny zarówno dla zdrowia ludzi, jak i stanu środowiska.

Do ogólnych działań ograniczającychoddziaływanienależą: · edukacja ekologiczna mieszkańców o szkodliwości samowolnego, samodzielnego usuwania azbestu oraz jego „dzikiego” składowania, · w czasie realizacji przedsięwzięciazabezpieczenie techniczne sprzętu i miejsca realizacji, · odpowiedniezabezpieczenie osób pracujących przy demontażu pokryć azbestowych, · odpowiedniezabezpieczenie azbestu podczas przewozu na miejsce składowania.

Wszelkie działania związane z azbestem powinny być wykonywanezgodnie z zapisami zawartymi w Programie, gdyż zapewniać to będzie ochronę przyrody. Dlatego też wykazywanie rozwiązań służących zapobieganiu, ograniczaniu i kompensacji ewentualnychnegatywnychoddziaływańnie jest zasadne. Program nie zawiera żadnych rozwiązań służących łagodzeniu lub kompensacji ewentualnych negatywnychoddziaływańna środowisko. Nie przewiduje się specjalnychśrodków zapobiegawczych. Program usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest nie oddziałuje negatywnie na środowisko, a wręcz przeciwnie zapewni jego znaczną poprawę poprzez zmniejszenie, a następnie całkowite wyeliminowanie z terenu gminy. Należy zaznaczyć, że przewidywany do realizacji Program nie będzie wpływał na obszary ochrony środowiska naturalnego. W trakcie opracowywania prognozy nie stwierdzono istotnych niedostatków lub braków materiałów, które ograniczyłybymożliwość wykonaniaprognozy.

10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGENICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO.

W związku z obowiązkiem rozważania możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć specjalnej analizie powinny podlegać inwestycje zlokalizowane blisko granic państwa, a także te realizowane dalej, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku. Na terenie Gminy Gomunice realizacja Programu nie będzie oddziaływać w skali ponadlokalnej. Przewidziane do realizacji działania nie są inwestycjami mogącymi w znaczącym stopniu wpływać na środowisko, tym bardziej ich oddziaływanie nie będzie miało znaczenia transgranicznego. Ewentualne

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 38 negatywneoddziaływanieprzedsięwzięćbędzie miało zasięg lokalny. Oddziaływanie transgraniczne może wystąpić w przypadku transgranicznego przemieszczania się odpadów,w szczególności odpadów niebezpiecznych.

11. INFORMACJE O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGODOKUMENTU.

Ocena realizacji ustaleń przedstawionychw Programie prowadzona będzie poprzez: · określenie wskaźników odpowiadającychzałożonym w Programie celom, · ocenę dynamiki zmian poszczególnych parametrów, · ocenę realizacji zadań.

Prowadzenie monitoringu pozwoli na przeprowadzenie bardzo dokładnej oceny efektywności realizacji Programu, będąc jednocześnie dobrym punktem wyjścia do analizy i opracowania sprawozdania z jego realizacji. Zaproponowane w Programie wskaźniki monitorowania są wystarczające i nie wymagają rozszerzeń. Sprawozdanie z realizacji wykonywane będzie co rok. Monitorowane będą również środowiskowe skutki usuwania azbestu jak również ich zaniechania. Urząd Gminy w Gomunicach w obszarze monitoringu będzie współpracował z innymi instytucjami, w tym z Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Wojewódzką Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną w Łodzi oraz Państwowym Inspektorem Pracy.

12. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.

Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko została opracowana dla „Inwentaryzacji i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Gomunice na lata 2009-2032”. Prognoza ta została opracowana zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) oraz zakresem określonym przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologicznąw Łodzi i RegionalnegoDyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi. Prognoza ma na celu określenie potencjalnych skutków dla środowiska, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji zadań przewidywanychw Programie. Analizie poddano obecny stan środowiska na terenie Gminy Gomunice, problemy związane z gospodarką odpadami azbestowymi, przyjęte cele i działania zmierzające do poprawy stanu oraz metody monitoringu. W niniejszym opracowaniu przeanalizowano wpływ wskazanych do realizacji w Programie zadań i określono czy oddziaływanie to może mieć kierunek negatywny, pozytywny na poszczególne elementy środowiska. Ocena ta umożliwiła określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 39 Podsumowując analizę oddziaływania Programu na środowisko, należy podkreślić, iż realizacja Programu będzie miała pozytywny wpływ na środowisko naturalne oraz zdrowie ludzi. Należy także zaznaczyć, iż spełnianie wymogów bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest spowoduje, iż realizacja Programu nie będzie powodowała negatywnych oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska, w tym szczególnie powietrza.

———————————————————————————————————————————————————————————————— Id: C0347AFB-0840-4B93-937D-2C775ECCF30B. Podpisany Strona 40