ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ

دوﻣﺎﻫﻨﺎﻣﺔ ﻋﻠﻤﻲ - ﭘﮋوﻫﺸﻲ د 11 ، ش 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399 ، ﺻﺺ 359 - 386

ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﺋﺶ و ﺳﻤﻴﺮ ﺑﺪﻳﺮ

ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺘﺮﺟﻢ: ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي*

داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي، داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎرﻳﺲ ﺳﻮرﺑﻦ ﻧﻮول ( Paris3). ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ( HTL )، ﭘﺎرﻳﺲ . .

درﻳﺎﻓﺖ: /23 /12 97 ﭘﺬﻳﺮش: /18 /04 98 98

ﭼﻜﻴﺪه ﻟﻮﻳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭼﻬﺮه اي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻣﻘﺎم ﻳﻚ زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﺑﺎ آﺛﺎر و ﻧﻈﺮﻳﻪ اش (ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » از آن ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد) ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻢ ﮔﻴ ﺮي ﺑﻪ ﺿﺮورت اﻳﺠﺎد ﻳﻚ « ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎﻧﻲ » ﭘﺎﺳﺦ داده اﺳﺖ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي او ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي ﻣﺮزﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ راﻳﺞ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ: وي ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن، ﻳﻚ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر را اﺑﺪاع ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻓﻲ، ﻳﻚ ﻋﻠﻢ ﺻﻮري ﻛﻞ ﮔﺮا و ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲ داد و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ داﻧﺶ ﺷﻨﺎﺳﻲ اي را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺴﺨﻪ اي ﺑﺪﻳﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﮕﺮ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﺑﮕﺬارد. در زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ، دﻛﺘﺮﻳﻦ او ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ وراي ﺣﻠﻘﺔ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻈﺮﻳﺔ وي را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮدن و ﺷﻜﻞ و ﺷﻤﺎﻳﻞ ر ﻳﺎﺿﻲ وارش ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﺑﻴﺮون از زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ، اﻳﺪه ﻫﺎي او ﺗﺎ ﺣﺪي در ﺷﺎﺧﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ » (ﺑﺎﻻﺧﺺ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ) ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ

ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻧﻤﺎﻳﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دارد: او ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاري رﻫﺎﺷﺪه اﺳﺖ. ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 وﺿﻌﻴﺖ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﻢ؟ ﻣﻨﺸﺄ و ﻣﻨﺎﺑﻊ روﻳﻜﺮد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻫﺎي وﻳﮋة روﻳﻜﺮد او را در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ روﻳﻜﺮدﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد؟ ﻣﻴﺮاث او ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻣﺮوز ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻲ ﺗﻮان در دﻛﺘﺮﻳﻦ او ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ در زﻣﻴﻨﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭘﮋو ﻫﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺎ ﺗﻼش ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ در ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﺑﺎ ﺳﻤﻴﺮ ﺑﺪﻳﺮ و ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﺋﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﻢ.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ * ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ: E-mail: [email protected]

ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﻳ: ﻠﻤﺰﻟﻒ، ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳ ،ﻲ ﺦﻳﺗﺎر زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳ ،ﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳ ،ﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا ﻳﻲ ،ﺳﻤ ﺮﻴ ﺮ،ﻳﺑﺪ ﺮ،ﻳﺑﺪ ﺮﻴ ﻳﻛﺮ ﻦﻴﺴﺘ ﭘﻮﺋﺶ

1 . ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﻦ ﭘﻴﺶ رو ﺣﺎﺻﻞ ﮔﻔﺖو ﮔﻮﻳﻲ دوﺳﺎﻋﺘﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎس و اﻟﺒﺘﻪ ، ، ﻛﻢ اﻗﺒﺎل ﻧﻈﺮﻳ ﺔ زﺑﺎﻧﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﻲ ﭘﺮدازد. در اﻳﻦ ﮔﻔﺖ ﮔﻮ ﺗﻼش ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻛﻠﻴﺎت ﻧﻈﺮﻳ ﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در اﻓﻖ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ داده ﺷﻮد. ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر دو اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪه ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ ﻫﻢ را اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ: ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﺋﺶ1 از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ داﻧﺎن زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺳﻤﻴﺮ ﺑﺪﻳﺮ2 ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﺷﺎرح ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ. ﭘﻮﺋﺶ اﺳﺘﺎد ﺑ ﺎزﻧﺸﺴﺘ ﺔ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻮرﺑﻮن ﻧﻮول و رﺋﻴﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ « ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ » ( HTL )، ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﮔﺴﺘﺮده اي درﺑﺎرة ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎ و اﻳﺪه ﻫﺎ در ﺑﺎب زﺑﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮن ﻫﺎي ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺘﻢ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ. ﻧﺎم او در ﺑﻴﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎ ن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ اروﭘﺎ، ﻷﺑﺎ ﺧﺺ ﭘﺲ از ﻣ ﺮاوداﺗﺶ ﺑﺎ ژاك درﻳﺪا در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺌﻠ ﺔ ﻧﻮﺷﺘﺎر، ﻧﺎﻣﻲ آﺷﻨﺎﺳﺖ. در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر او ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ. در ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، ﺑﺪﻳﺮ ، اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻦ ﻟﻮﻳﻲ ﺑﺮوﻛﺴﻞ و رﺋﻴﺲ ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم زﺑﺎﻧﻲ و رﺗﻮرﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﻟﻴِﮋ اﺳﺖ. او ﻛﻪ در دو ﺣﻴﻄ ﺔ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ زﺑﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻌﺎل اﺳﺖ، در ﺷﺮح و ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ آرا ء ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در آورﻳﻞ 2018 در ﻣﺤﻞ ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ « ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ » واﻗﻊ در داﻧﺸﮕﺎه دﻳﺪرو ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ؛ اﻣﺎ ﻫﺪف از ﻫﻤﺎن ا ﺑﺘﺪا اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺘﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و اراﺋ ﺔ آن در ﻓﻀﺎي اﻳﺮان ﺑﻮد. اﻣﻴﺪوارم ﻣﺎﺣﺼﻞ ﻛﺎر ﻣﻮرد ﺑﻬﺮ ة ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮔﻮﺷﻪ اي از ﻛﻤﺒﻮد آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎﺣﺖ ﻣﻬﻢ اﻧﺪﻳﺸﮕﺎﻧﻲ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ. Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021

2 . ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ - ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪه اﻳﻢ ﺗﺎ درﺑﺎرة ﭼﻬﺮه اي ﺷﺎﺧﺺ و ﺑﺴﻴﺎ ر ﻣﻬﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ، ﻳﻌﻨﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎس داﻧﻤﺎرﻛﻲ، ﻟﻮﻳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ3 ، ﮔﻔﺖ وﮔﻮ ﻛﻨﻴﻢ و از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻣﺮوزي زﻳﺴﺖ اﻧﺪﻳﺸﺔ

1 Christian Puech 23 Sém ir Badir Louis Hjelmslev (1899- 1965)

360 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

او و ﻧﻈﺮﻳﻪ اش ﺑﺎ ﻧﺎم ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ4 ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮﻳﻢ. ﭘﻴﺶ از ﻫﺮﭼﻴﺰ، ﻗﺼﺪ دارم ﺑﺤﺚ را ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺷﺮوع ﻛﻨﻢ. ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﻣﻴﺎن زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻞ ارﺟﺎﻋﺶ ﻫﻤﭽﻮن وﻳﻮل5 ، اﺳﺘﺎﻳﻨﺘﻬﺎل6 ، ﺳﺎﭘﻴﺮ7 ، دﻻﻛﺮوا8 ، ﻫﻮﻣﺒﻮﻟﺖ9 ، ﻟﻮي ﺑﺮول 10 ، ﻳﺴﭙﺮﺳﻦ 11 و دﻳﮕﺮان، ﺣﺴﺎب ﻓﺮدﻳﻨﺎن دو ﺳﻮﺳﻮر 12 را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻃﻼﻳﻪ دار ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺪﻳﺸﮕﺎﻧﻲ ﺧﻮدش و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻋﻠﻢ ﻧﻮﻳﻦ زﺑﺎن ﺟﺪا ﻣ ﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺶ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﻛﺘﺎب ﺳﻮﺳﻮر، ﻳﻌﻨﻲ دورة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ 13 ، ﺗﻔﺴﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر وﻳﮋه و ﺗﺎ ﺣﺪي ﺷﺨﺼﻲ ﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ. و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، او ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﺎ ﻣﻲ ﻓﺸﺎرد ﻛﻪ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﺮوژة ﺳﻮﺳﻮري ﺧﻠﻂ ﻛﺮد و ﻳﻜﻲ اﻧﮕﺎﺷﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺨﺴﺖ را اﺑﺘﺪا رو ﺑﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﺋﺶ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﻬﻢ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻣﻴﺮاث ﺳﻮﺳﻮري، ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺘﺎب دوره و ﭼﻪ از ﺣﻴﺚ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آن، ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﭘﻮﺋﺶ: ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ واﻗﻊ ﻳﻜﻲ از ﻣﻴﺮاث داران ﻛﺘﺎب دورة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ . در ﻣﻴﺎن ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﻣﻜﺎﺗﺐ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ اي ﻛﻪ ﺣﻮل اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از دﻫﺔ 1920 ﺗﺎ 1930 در اروﭘﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺒﻲ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮوﻧﺪال 14 ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻣﻜﺘﺒﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ راﻧﺪه ﺷﺪ. در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺳﺎل ﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ، آﻟﻤﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪﻃ ﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺰرگ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ. در وﻫﻠﺔ ﻧﺨﺴﺖ، ﭘﺲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي « اﻧﺠﻤﻦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺎرﻳﺲ» 15 ، ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻮر در آن ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲ ﻛﺮد، ﺳﻜﺎن زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎرﻳﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪ. در وﻫﻠﺔ ﺑﻌﺪ، ﭘﺲ از 1916 ، ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎل اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب دوره ، ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﻫﺎي ﺑﻪ اﺻﻄﻼح در ﺣﺎﺷﻴﻪ از ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺮﻛﺰﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺘﻌﺪد در ﭘﺮاگ، ﻛﭙﻨﻬﺎگ و ﻏﻴﺮه ﺳﺮ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺑﺮآوردﻧﺪ. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻠﻘﺔ ﻛﭙﻨﻬﺎگ 16 ﺑﻮد. اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ در ﺳﺎل 1939 ﻣﺠﻠﺔ Acta Linguistica را راه اﻧﺪازي ﻛﺮد. ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ « ﻧﺸﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺎﺧ ﺘﺎري 17 » ﺑﻮد. از ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﻴﺮاث داران ﺳﻮﺳﻮر و ﻛﺘﺎب دورة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ، ﻣﻜﺘﺐ ﻳﺎ ﺣﻠﻘﺔ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﺮد آﻧﭽﻪ ﺑﻪ « ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮاﻳﻲ 18 زﺑﺎﻧﻲ » ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪ. اﻟﺒﺘﻪ، ﺧﻮد اﺻﻄﻼح « ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮاﻳﻲ » اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل 1928 ،

4 89765 GlossématiqueH. G. Wiwel 1311121014 W.C.E.H. DelacroixSapirSteinthal von Humboldt 16151817 O.FerdinandL.V.Cours Lévy-BruhlJespersenBrøndal de ling de uistique Saussure générale (1916) CerclestructuralismestructuralSociété delinguistique Copenhague de Paris

361 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ از 10 ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب دوره ، در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺟﻼس ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن در ﻻﻫﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ. ﭘﺲ ﻇﻬﻮر اﺻﻄﻼح ﻫﺎي « ﺳﺎﺧﺘﺎري » «و ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮاﻳﻲ » ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن 19 ، ﺗﺮوﺑﺘﺴﻜﻮي 20 ، ﻛﺎرﭼﻮﺳﻜﻲ 21 ، ﺑﻠﻲ 22 و ﺳﺸﻴﻪ 23 در اﻳﻦ اﺟﻼس ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ» ، ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻳﻦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺧﻮد ﻣﻲ دﻫﺪ، در ﭘﻴﺸﺒﺮد، ﺗﺜﺒﻴﺖ و رادﻳﻜﺎﻟﻴﺰه ﻛﺮدن روﻳﻜﺮد ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا در دﻫﺔ 1930 ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه اي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﻜﺘﺔ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺿﺮوري ﻣﻲ آﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ [زﺑﺎن ﻫﺎ] ﺑﺴﻴﺎر زﺑﺮدﺳﺖ ﺑﻮد. او ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗ ﻄﻊ در زﻣﺮة روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﻮﺳﻮري ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮادي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ـ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﻪ آن ﻫﺎ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ در ﻗﺒﺎل ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﺎزﺳﺎزي زﺑﺎن ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ روﺷﻨﮕﺮ و ﺗﺎ ﺣﺪي ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺘﻲ [ﻳﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ] اﺗﺨﺎذ ﻛﺮد ( اﻟﺒﺘﻪ، ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﺑ ﮕﻮﻳﻢ « ﺗﺎﺣﺪي» ؛ زﻳﺮا ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺧﻮدش از « ﺻﻮرت» 24 ، ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر اﺳﺖ). ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺘﻲ، زﺑﺎن ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻧﮕﺎر ﻣﻠﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ، در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ زﺑﺎن ﻳﻚ « ﻣﺼﻨﻮع » ﺧﺎﻟﺺ ﭘﮋوﻫ ﺸﻲ اﺳﺖ، ﺑﺮ اﺳﺘﻘﺮا و اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ارزﺷﺶ را وام دار ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ. در واﻗﻊ، اﻳﻦ روﻳﻜﺮد اﺳﺎﺳﺎً ﻧﮕﺎه ﺳﻮﺳﻮر را از ﻧﻮ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ،ﺑﻪ وﻳﮋه ﻧﮕﺎه ﺳﻮﺳﻮر در رﺳﺎﻟﻪ اي در ﺑﺎب ﻧﻈﺎم واﻛﻪ اي زﺑﺎن ﻫﺎي ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ 25 . از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻋﺼﺮ اﻧﺶ ﻧﺪارد. ﻣﻨﻈﻮر از ﻫﻢ ﻋﺼﺮان زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲِ ﺑﻴﻦ دو ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ: ﭘﺮاگ، ﻛﭙﻨﻬﺎگ و ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮة ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﻮﻳﻮرك و ژﻧﻮ. ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ و ﻛﺎرزار ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ اش در ﺷﻴﻮة ﻳﮕﺎﻧﺔ ﻣﻴﺮاث داري اش از ﺳﻮﺳﻮر اﺳﺖ: ﺗﻔﺴﻴﺮي رادﻳﻜﺎل از دورة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ، ﺑﺎ روﻳﻜﺮدي ﻧﻘﺎداﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﻛﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﻮﺳﻮر را ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺲ زدن « ﺗﻌﻤﻴﻖ» 26 ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. در ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ درﺳﺖ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد. ﭘﺮاﮔﻲ ﻫﺎ، Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن و ﺗﺮوﺑﺘﺴﻜﻮي، ﺧﻴﻠﻲ زود ﺑﻪ ﻧﻘﺪي دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ از دوره ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺷ ﺪﻧﺪ. ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن در ﺗﻤﺎم دوران ﻛﺎري اش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﺣﺎل دﻳﺎﻟﻮگ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻮر و ﻛﺘﺎب دوره اﺳﺖ و ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم درﺑﺎرة ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب دوره ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺤﺚ روز اﺳﺖ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ: اﺧﺘﻴﺎري ﺑﻮدن ﻧﺸﺎﻧﻪ 27 ، ﺗﻤﺎﻳﺰ درزﻣﺎﻧﻲ 28 / ﻫﻢ زﻣﺎﻧﻲ 29 و ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻻﻧﮓ 30 / ﭘﺎرول 31 . ﻧﺰد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت. ﻣﻦ اداﻣﺔ ﻛﻼم

19 212220 2425232726 C.S.N.R. Karcevski BallyJaTroubetzkoy kobson 31302928 formA.l’arbitraireapprofondissementMémoire Sechehay e sur du ele s ignesys tème des voyelles dans les langues indo-européennes (1879) parolelanguesynchroniediachronie

362 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

را ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎرم ﺳﻤﻴﺮ ﻣﻲ ﺳﭙﺎرم ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻦ اﻳﻦ ﺷﻴﻮة ﻣﺘﻔﺎوت را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد. ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺷﺎره ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻧﻘﺪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺻﻮرت/ ﺟﻮﻫﺮ 32 ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮد. او ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻋﻤﻖ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﻮﺳﻮري را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺣﻮل اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺪﻳﺮ: ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﻫﻤﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺛﺮ ﺧﻮد اﺻﻮل دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ 33 ﻛﻪ در ﺳﺎل 1928 ـ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از دﻓﺎع از رﺳﺎﻟﺔ دﻛﺘﺮي اش ـ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ، ﺧﻮاﻧﺸﻲ ﻳﻜ ﻪ و اﺻﻴﻞ از ﻛﺘﺎب دورة ﺳﻮﺳﻮر ﭘﻴﺶ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ. او اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻮﺳﻮر را در ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻈﺮي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ. در - واﻗﻊ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﻳﻚ ﻣﻴﺮاث دار ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺳﺨﻦ را ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻨﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮم و ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺮاث ﺳﻮﺳﻮري را ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧ ﺰد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻳﺎﻓﺖ. اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث ﻧﺰد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺣﻮل دو ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ـ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ـ ﺣﻮل دو ﺟﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﮔﺮدش در آﻣﺪ: ﻧﺨﺴﺖ ﺟﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺻﻮرت/ ﺟﻮﻫﺮ ﻛﻪ اﺳﻜﻠﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻈﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﺮ آن ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ آﻣﻮزه ﻫﺎي رﺳﺎﻟﻪ را ﺑﻪ درون [ ﻧﻈﺎم] ﻛﺘﺎب دوره ﻛﻪ ﺣﻀﻮر اﻳﻦ ﺟﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در آن ﺣﻀﻮري ﻣﺴﻠﻂ ﻧﻴﺴﺖ، ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ و آن ﻫﺎ را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﭘﺲ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻮاﻧﺶ ﻓﻌﺎل، ﺑﺮﺳﺎزﻧﺪه و ﺧﻼق روﺑﻪ روﻳﻴﻢ. ﺟﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ دوم ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه اول ﻇﺎﻫﺮاً ﻛﻤﺘﺮ اﺻﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ، ﺑﺪﻳﻞ ﺟﻔﺖ دال 34 / ﻣﺪﻟﻮل 35 اﺳﺖ. ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ « ﻛﻤﺘﺮ اﺻﻴﻞ » ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺎي ﺑﻴﺎن 36 و ﻣﺤﺘﻮا 37 را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻇﺎﻫﺮ روﻧﻮﺷﺖ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮﺳﻮري (دال و ﻣﺪﻟﻮل) ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﺮد؛ اﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ، اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري رخ ﻣﻲ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم را در اﻧﺪﻳﺸﻪ اي از « ﻧﻈﺎم ﻫﺎي ﻧﺸﺎﻧﻪ »ﻫﺎ 38 ادﻏﺎم ﻣﻲ ﻛﻨ ﺪ، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺳﻮﺳﻮر دال و ﻣﺪﻟﻮل ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ اي از « ﻧﺸﺎﻧﻪ » ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻣﻴﺮاث ﺳﻮﺳﻮري در ﻧﺰد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎ اﺣﻴﺎﻳﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ در دو ﺳﻮﻳﺔ ﻫﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ. از ﻳﻚ ﺳﻮ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 اﺳﺘﺪﻻل ﻫﺎي ﻧﻈﺮي اﻋﻄﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. اﮔﺮ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ واژه ﺑﺎﺷﻴﻢ، اﻳﻦ « ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﻢِ » ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ 39 ﺑﺴﺎزد، ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺼﺪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن ﺣﻠﻘﺔ وﻳﻦ 40 ﺑﻮد. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ: از ﻧﻈﺮ او ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺤﺎﺳﺒ ﺎﺗﻲ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ 41 ﺑﺎﺷﺪ، اﻳﺪه اي ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً در ﺣﻴﻄﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ 42 ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم « اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ» 43 ﻛﻪ در آﺛﺎر ﮔﺮﻣﺲ 44 ( 1966 ) اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ از

32 333738363435 substancePrincipes de gr ammaire générale (1928) 39424140 contenusystèmesexpressionsignifiésignifian t de signes 4443 calculSémdéductifCercle iotique de Vienne A.algorithm J. Greimas e

363 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﺳﻮﻳﺔ ﻧﺨﺴﺖ... ﭘﻮﺋﺶ : اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭘﺴﺮ ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻟﻄﻒ آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل در ﺟﺮﻳ ﺎن ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻜﺘﺐ وﻳﻦ و ﭘﻮزﻳﺘﻴﻮﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي در ﺑﻴﻦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺷﺎﻳﻊ ﻧﻴﺴﺖ. زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ درك ﭼﻨﺪاﻧﻲ از ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﺪارﻧﺪ. ﺑﺪﻳﺮ: ... ﺑﻠﻪ، دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ. ﺳﻮﻳﺔ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ در ﻧﻘﻄﺔ ﺛﻘﻞ، ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ـ و ﺗﻤﺎم زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ او ـ ﻛﺘﺎب دوره را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺧﻮاﻧﺶ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي آن را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻧﻈﺮﻳﻪ اي در ﺑﺎب داﻧﺶ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ داﻧﺶ زﺑﺎﻧﻲ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ. اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺶ ان ﮔﺌﻞ ﺗﻮﺗﻦ 45 (2012 ) اﺗﻜﺎ ﻛﻨﻴﻢ، ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺶ « ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا» ﻳﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺎي ﺳﻮﺳﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺪون ﺷﻚ ﺳﻮﺳﻮر ﻣﻔﻬﻮم ﭘﺮدازي ﻛﻤﺘﺮ اﻧﻀﺒﺎﻃﻲ اي را از اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻧﻈﺮي ﻣﺪﻧﻈﺮ دارد؛ ﻣﺮادش اﻧﺪﻳﺸﻪ اي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﺮ و ﺣﺘﻲ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ. ﭘﺮﺳﺶ ﺷﺎﻟﻮده اي ﺳﻮﺳﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ: « زﺑﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ». ﺣﺎل آﻧ ﻜﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ درﺑﺎرة [ﻣﻔﻬﻮم] ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ ﮔﻔﺖ ﻫﻢ ذﻳﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد: « ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ در ﺑﺎب زﺑﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ». ﭘﺲ ﭘﺮﺳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ « ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟» ، ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺮﺳﺶ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ: « ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ از زﺑﺎن را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد؟ ». ». ـ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻠﻮﻳﺤﻲ در ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﺋﺶ اﺷﺎره ﺷﺪ، روﻳﻜﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﻮﺳﻮر ﻟﻪ و ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺪه ﻫﺎي او ﻇﻬﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺣﺎل ﻗﺼﺪ دارم اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ دﻳﮕﺮ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ آن ﭼﻴﺴﺘﻨﺪ؟ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻫﻪ ﻫﺎي 1930 ﺗﺎ 1960 ﻣﻴﻼدي اﺳﺖ: ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ، ﻣﻜﺘﺐ ژﻧﻮ، ﻣﺎرﺗﻴﻨﻪ 46 ، دﻧﻴﻞ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺟﻮﻧﺰ 47 و ﺣﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﻠﻮﻣﻔﻴﻠﺪ 48 ، ﺳﺎﭘﻴﺮ و ﻫﻤﻜﺎران. ﭘﻮﺋﺶ: [...] اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴ ﻢ روﻳﻜﺮد ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ، ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺮاگ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ. در روﻳﻜﺮد ﭘﺮاﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻛﺘﺎب دوره ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻳﻚ ﻣﺘﻦ ﭘﺎﻳﻪ اي ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﺪ و اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﻴﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ زود ﺑﺎ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاﺿﻊ ﻛﺘﺎب دوره ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺪﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در ﻣﻴﺎن ﻣﻜﺎﺗ ﺒﺎت ﺗﺮوﺑﺘﺴﻜﻮي و ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺮوﺑﺘﺴﻜﻮي

4645 4847 A.Anne-Gaëlle Martinet Toutain L.Daniel Bloom Jones field

364 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در آن ﺣﻤﻼت ﺷﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن ﻫﻢ ﮔﻪ ﮔﺎه ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﻫﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ. در اداﻣﻪ، در ﺳﺎل 1945 ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎي ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﭘﺲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺳﻮ ﺳﻮري» 49 در اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ. او در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﺗﻤﺎﻳﺰات ﭘﺎﻳﻪ اي، ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ و درون ﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺿﺮوري دورة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻃﻲ دﻳﺎﻟﻮﮔﻲ ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻣﺸﺎن را ﻋﻤﻼً زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﻲ ﺑﺮد: اﺧﺘﻴﺎري ﺑﻮدن ﻧﺸﺎﻧﻪ، ﺧﻄﻲ ﺑﻮدن 50 دال، ﻫﻢ ﻧﻬﺸﺖ 51 /ﺻﻴﻐﮕﺎن 52 ، در زﻣﺎﻧﻲ/ ﻫﻢ زﻣﺎﻧﻲ، ﻻﻧﮓ/ ﭘﺎرول، ﻧﻴﺮوي ﻣﺮاوده 53 /ﺣﺐ وﻃﻦ 54 و اﻟﻲ آﺧﺮ. ﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻞ ﻣﻴﺮاث زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮده ﺷﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن در ﺷﻜﻞ و ﺷﻤﺎﻳﻠﻲ ﻃﺮح ﮔﻮن و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠﻲ از ﻧﻮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ: ﻃﺮد ﻣﻴﺮاث، اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﻳﻚ ﻃﺮد ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل. ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ، ﻳﻌﻨ ﻲ در ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ و ﺣﻮل و ﺣﻮش آن، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻋﻄﺎﺷﺪه ﺑﻪ « ﺟﻮﻫﺮ » در اﻣﻮر ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ زا ﺷﺪ. ﺧﻴﻠﻲ ﺻﺮﻳﺢ و اﻟﺒﺘﻪ، ﻛﻠﻲ ﺑﮕﻮﻳﻢ: ﻧﻮﻋﻲ « ﺑﺎزﺟﻮﻫﺮي ﻛﺮدن» 55 ﻣﻔﻬﻮم ﻻﻧﮓ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻼش ﻫﺎي ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ وﺟﻮد داﺷﺖ. ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺿﺪروان ﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﺮي 56 ﺳﻮﺳﻮر از ﺳﻮي اﻓﺮادي، ﭼﻮن ﻛﺎرل ﺑﻮﻟﺮ 57 ﻛﻪ ﺗ ﺎ ﺣﺪي ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن در ﻫﺎﻟﺔ ﭘﺮاﮔﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﺪ، زﻳﺮ ﺳﺆال رﻓﺖ. ﺣﺎﻻ اﮔﺮ از ﭘﺮاگ ﺑﻪ ژﻧﻮ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ، ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﺘﺎب دوره از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪ دارﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺷﺎﻫﺪش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺮﺳﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ژﻧﻮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﻛﺮﺳﻲ ﻓﺮدﻳﻨﺎن دو ﺳﻮﺳﻮر » وﺟﻮد داﺷﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺑﻠﻲ، ﺳﺸﻮﻳﻪ و ﺳ ﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﺮي 58 ﺳﭙﺮده ﺷﺪ. اﻳﻦ ﺳﻪ زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﻧﻮﻋﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﺶ را « زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺎرول » ﮔﺬاﺷﺖ: ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴﺎن اﺳﺖ و ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺪي 59 و ﺑﻴﺎن ﭘﺬﻳﺮي 60 ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻫﺎي ﮔﻔﺘﻤﺎن 61 ، اﺑﺮازﮔﺮي 62 و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. ﺗﻤﺎم آﻧﭽ ﻪ ﻛﻪ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺳﻮﺳﻮر ﺑﺮاي زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﻧﺎروا و ﻣﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ، درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺳﻮﺳﻮر در ﻣﻜﺘﺐ ژﻧﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دادﻧﺪ. Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 و ﺑﺎز اﮔﺮ اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ـ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ، اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﻣﻔﻴﻠﺪ و ﺳﺎﭘﻴﺮ و ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺘﻲ اﺷﺎره ﻛﻨﻢ ـ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻠﻮﻣﻔﻴﻠﺪ را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ روﻳﻜﺮد رﻓﺘﺎرﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺪه ﭘﺮدازي ﻫﺎ ﺣﻮل ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺎﻻت ذﻫﻨﻲ، ﺳﻮﺳﻮر و اﻳﻦ اﺻﻠﺶ ﻛﻪ « ﻛﻞ آﻧﭽﻪ در ﻻﻧﮓ اﺳﺖ رواﻧﻲ اﺳﺖ » را ﻛﻨﺎر ﻣﻲ زﻧﺪ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﭘﺮدازد.

49 52535150 La théo rie saus surienne en rétrospectio n 5857555654 forceparadigmsyntagmelinéarité d’intercourse e 62616059 H.Karlresubstantificationantipsychologismeesprit Frei Bühler de clocher énonciationdiscoursexprimabilitéexpressivité

365 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﺧ ﺐ، اﻳﻦ از ﺷﺒﻜﺔ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻴﺮاث داري ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﺣﺎﻻ در ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد. دوﺳﺖ دارم ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﺳﻤﻴﺮ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺷﺮح دﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪ اي اﺳﺎﺳﻲ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﻢ. ﺑﻴﻦ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕ ﺎه را دارد: ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن ﻫﻤﻮاره از ﺳﻮﺳﻮر ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﻳﻚ « ﭘﻴﺸﮕﺎم » ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ « ﭘﻴﺸﮕﺎم » در ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ زﻣﺎن ﻣﻨﺪ و ﮔﺎهﺷﻤﺎراﻧﻪ. ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎﻳﺪ از ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روزي ﭼﻴﺰي را وﺿﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ، ﻋﺒﻮر ﻛﺮد و ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﺗﻌﺎﺑﻴﺮي از اﻳﻦ دﺳﺖ. اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻛﺘ ﺎب دوره را ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﮕﺎم، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﻣﺘﻨﻲ « ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ » در ﻧﻈﺮ دارد. اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺳﻮﺳﻮر را در دورﻧﻤﺎﻳﻲ از ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ، ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺑﺨﺸﻲ اي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ اي ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮد اوﺳﺖ و ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﺠﺶ ﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ، اﻫﻤﻴﺖ ﺳﻮﺳﻮر از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ: ﻧﺰد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ او ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺳﻮﺳﻮر را در ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ از « ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﻢ » ﺳﺮه، در ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪ، ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﺮ: ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﻗﺎب ﺑﻨﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ اي اراﺋﻪ داد ﻛﻪ از ﺧﻼ ل آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻴﺎدﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد. ﻣﻦ ﻗﺼﺪ دارم اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺮ اراﺋﻪ ﺑﺪﻫﻢ. ﺧﺐ، اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي ذاﺗﻲ و ﺿﺮوري ﻣﺸﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ را ﺑﺮﺷﻤﺮم، ﺑﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد. ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻗﺪرت اﻋﺠﺎب اﻧﮕﻴﺰي در اﻧﺘﺰا ع دارد. ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﻲ از ﻳﻚ ﻗﻮة ﻣﻌﻤﻮل و راﻳﺞ ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﻳﺎدآوري ﻛﺮد، ﻟﻮﻳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭘﺪري رﻳﺎﺿﻲ دان داﺷﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، او ﺑﺎ رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻣﻨﻄﻖ اﺧﺖ ﺑﻮد. « اﺧﺖ ﺑﻮدن » ﭼﻴﺰ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ از ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ 63 ﻣﻲ ﻓﻬﻤﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. ﭼﺎﻣﺴ ﻜﻲ « ﻣﺴﺤﻮر » رﻳﺎﺿﻴﺎت اﺳﺖ. ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻣﻨﻄﻖ را آﻣﻮزش دﻳﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺧﻴﻠﻲ دﻳﺮ، ﻳﻌﻨﻲ در ﺣﻴﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﻣﻘﻄﻊ دﻛﺘﺮي. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ـ ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﭘﻮزش ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ـ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اوﺑﻠﻴﻜﺲ 64 اﺳﺖ: ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮد در [دﻳﮓ] رﻳﺎﺿﻴﺎت اﻓﺘﺎد! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، او ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ در ﻓﻬﻢ اﻟﺰاﻣﺎت و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﺪارد. ﺑﺮاي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻬﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻬﻞ و ﺳﺎده اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻫﻤﻴﻦ [ﺗﻮان] اﻧﺘﺰاع ﺳﺎزي ﺣﺴﺎب او را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ از دﻳﮕﺮ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨ ﺪ: ﻧﺨﺴﺖ از ﺣﻴﺚ ﺣﻴﻄﺔ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ اش و در اداﻣﻪ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻘﻴﻦ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻼواﺳﻄﻪ ﺑﻪ

63 64 Obélix : ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻛﺎرﺗﻮﻧ ﻲ ﻓﻮق ﻗﻮ ي د ر ﺳﺮي داﺳﺘﺎن ﻫﺎ ي آﺳﺘﺮﻳﻜﺲ ( Astérix) . او د ر ﻛﻮدﻛ ﻲ در دﻳ ﮓ « ﻗﺪرت ﺟ ﺎدوﻳﻲ » اﻓﺘﺎده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴ ﺮوﻳﻲﺧﺎ رق اﻟﻌﺎده و اﺑ ﺪي دار د. N. Chom s ky

366 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﺑﺴﺘﺮ ﮔﺰاره ﻫﺎي ﻧﻈﺮي اي ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ آن ﻫﺎ را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد، ﻓﺮو ﻣﻲ اﻓﺘﺪ [و از ﻫﻤﺎن ﻫﺎ ﻣﻲ آﻏﺎزد]. ﺧﺐ، اﻳﻦ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ، ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮان ﻓﻌﺎﻻﻧﺔ اﻧﺘﺰاع. دوﻣﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺗ ﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻮر و ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب رﺳﺎﻟﻪ . رﺳﺎﻟﻪ اﺛﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻳﻚ « ﻣﻨﻄﻖ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر 65 » در زﺑﺎن را ﺑﺮاي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎﺧﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻃﺮف ﺑﺤﺚ ﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن و رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ، ﭼﻪ دﻳﺮو ز و ﭼﻪ اﻣﺮوز، ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﻣﻨﻄﻘﻲ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در زﺑﺎن ﻛﺎري اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ . اﻳﻦ از آن آن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن و رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺎن ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺧﻮد را ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪن از ﺟﻬﺎن و ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ 66 ﺑﻪ واﺳﻄﺔ ﻛﺎر ﺑﺮ روي ﻧﻤﺎد ﻫﺎ 67 ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ آ ن را « زﺑﺎن ﺻﻮري» 68 ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ. ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻧﺰد ﺳﻮﺳﻮر، ﻻاﻗﻞ ﻃﺒﻖ ﻣﺸﻲ ﺧﻮاﻧﺸﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از او، ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ اي ﺑﺎ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻨﻄﻖ دان و رﻳﺎﺿﻲ دان ﻧﺪارد؛ ﻛﺎر وي از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر « درون زﺑﺎن » واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻳﺪة اﻧﻘﻼﺑﻲ اي ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﻫﻤﺎن ﻛﺘﺎب ا ﺻﻮل دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ از ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادن اﻧﺪﻳﺸﺔ ﭘﻴﺸﺎﻣﻨﻄﻘﻲ 69 در آﺛﺎر ﻟﻮي ﺑﺮول ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﻌﺪﺗﺮ در ﻛﺘﺎب ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ 70 ( 1937 - 1935 ) او از ﻧﻈﺎم « زﻳﺮﻣﻨﻄﻘﻲ» 71 ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ، در ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن 72 ( 1961 [ 1943 ]؛ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎرﺳﻲ: 1397 ) اﻳﻦ د و اﺻﻄﻼح (ﭘﻴﺸﺎﻣﻨﻄﻖ و زﻳﺮﻣﻨﻄﻖ) را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﺻﻄﻼح « ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن» 73 را اﺑﻘﺎ ﻛﻨﺪ. « ﻣﻨﻄﻖ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر » زﺑﺎن ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺧﺼﻴﺼﺔ ﻧﺸﺎﻧﮕﺎﻧﻲ آن. رﺳﺎﻟﺔ ﺳﻮﺳﻮر اﻳﻦ ﺧﺼﻴﺼﺔ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر را ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ واج ﻫﺎي واﻛﻪ اي 74 ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮﺳﺎزﻧﺪة ﺻﻔﺤﺔ ﺑﻴﺎن 75 ، ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺧﻮد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ در ﻛﻨﻜﺎش اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻴﺼﻪ را در ﺻﻔﺤﺔ ﻣﺤﺘﻮا 76 آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد (دﻻﻟﺖ ﻫﺎي ﺻﻮري 77 ، ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ از زﺑﺎن ﻫﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ). اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺎﻳﻪ اي اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ. ﺑﻪ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا، ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻫﺎ 78 را ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، در واﻗﻊ ﻋﻼﻗﻪ اي ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﻚ ﻧﻈﺎم در ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺮﻳﺢ ﻛﻠﻤﻪ ﻧﺪارﻧﺪ. اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻪ زﺑﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﺔ ﻧﻈﺎﻣﻲ از ﮔﻮﻧﻪ اي ﺑﺴﻴﺎر وﻳﮋه، ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ « ﭘﻴﺸﺎﻣﻨﻄﻘﻲ » «، زﻳﺮﻣﻨﻄﻘﻲ » و در ﻳﻚ ﻛﻼم « ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن » ﻗﻮام ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ اوﻟﻮﻳﺖ ﻧﻈﺮي آن ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ. ﺳﺮآﺧﺮ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺼﻴﺼﺔ ﺳﻮﻣﻲ از اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﺷﺎره ﻛﻨﻢ، ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﺔ او در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ و

65 68696766 imm anente 7172707473 prélogiqueLangagesymtranscendante bole form el 78777675 sublogiquephonèmsémProlégomènesCatégorie iotique es desvocaliques casà une (1935-37) théorie du langage [Omkrin g spr ogteorien s grun dlæ ggelse , 194 3] oppositionsignificationsplan dude contenul’expression s form elles

367 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪا ن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻳﻚ زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﺑﻲ ﺷﻚ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎر ﻓﻜﺮي اي ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻳﻨﻜﻪ او را زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺳﺒﺐ ﻛﮋﻓﻬﻤﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن درﺻﺪد اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻦ دو ﺷﺎﺧﺔ ﻋﻠﻤﻲ ذﻛﺮﺷﺪه [ﻣﻨﻄﻖ و زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ] را ﺑﻪ ﻳﺎري ﻣﻔﻬﻮم « واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ» 79 ﻣﻀﻤﻮن ﭘﺮدازي ﻛﻨﺪ. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺳﻮ، ﻧﻈﺮﻳﻪ اش واﻗﻊ ﮔﺮا ﻧﻴﺴﺖ، ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ، ﻫﻤﭽﻮن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻖ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ و در ﺧﻮد از اﺑﮋه ﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻨﻔ ﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، ﻧﻈﺮﻳﻪ در ﻫﺮ ﺣﺎل واﻗﻊ ﮔﺮاﺳﺖ؛ زﻳﺮا درﺻﺪد ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﺧﻮد در اﻣﻮر زﺑﺎن اﺳﺖ. اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎده، ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ دادن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ 80 . ﭘﺲ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮأﻣﺎن ﻏﻴﺮواﻗﻊ ﮔﺮا و واﻗﻊ ﮔﺮا ﺳﺖ. ﺧﺐ، اﻳﻦ ﻫﻢ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧﺼﻴﺼﻪ از ﺧﺼﺎﻳﺼﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻢ. ـ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ. ﺣﺎﻻ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺤﺚ را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻢ. ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ، از ﻧﻈﺮﮔﺎﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠﻲ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در آﺛﺎر ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ دو دوره را از ﻫﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﻢ: دورة « ﭘﻴﺸﺎﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » و دورة « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ». در دورة ﻧﺨﺴﺖ، ﻳﻌﻨﻲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺛﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﺳﺎل 1928 ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺻﻮل دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪن ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات در ﺳﺎل 1943 ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻋﻠﻢ زﺑﺎن را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﺷﺎﺧﻪ اي از روان ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ درك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﺎ ﻣﻲ ﻓﺸﺎرد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ روش ﻣﺸﺮوع ﺑﺮاي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ روش اﺳﺘﻘﺮا 81 اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، او ﻣﺴﺌﻠﺔ « ﻧﺸﺎﻧﻪ » را ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺬﻳﺮ « دال » اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ، اﺑﮋة ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻋﻠﻢ زﺑﺎن ﻫﻤﺎﻧﺎ « ﺑﻴﺎن » اﺳﺖ. ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻫﻤﻴﻦ دوره، ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً، ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻤﺎﻳﺰﮔﺬاري ﻣﺸﻬﻮرش ﺑﻴﻦ « ﺻﻮرت » Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 «و ﺟﻮﻫﺮ» ، ﺗﻤﺎﻳﺰي ﻣﻴﺎن « ﺻﻮرت » «و ﻣﺤﺘﻮا » ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻫﺮ ﺳﺔ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم، در ﻇﺎﻫﺮ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺿﺪﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ. ﺣﺮﻓﻢ را ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و اداﻣﺔ ﺻﺤﺒﺖ را ﺑﻪ آﻗﺎي ﺑﺪﻳﺮ ﻣﻲ ﺳﭙ ﺎرم. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ، ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ؟ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﮕﺎره اي اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ؟

8079 81 réalisme inductioapproprié n

368 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﺑﺪﻳﺮ: ﺣﺮﻓﻢ را از اﻳﻨﺠﺎ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ دادﻳﺪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮا ﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ. ﺑﻲ ﺷﻚ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻛﺘﺎب اﺻﻮل ، ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از ﻛﺎرﻧﺎپ 82 و ﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن ﻫﻢ ﻋﺼﺮش، « اﺳﺘﻘﺮا » را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﺔ اﻛﺘﺸﺎف ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻠﻤﻲ در زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد، ﺣﺎل آﻧﻜﻪ در ﺳﺎل 1943 از اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺮا ﺑﻪ « اﺳﺘﻨﺘﺎج» 83 ﮔﺬر ﻛﺮده و ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻋﻼم ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧ ﻈﺮﮔﺎﻫﺶ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ. ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﻣﻦ در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﺮوژة ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﭘﺮوژة ﺷﺨﺼﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﻨﻴﻢ. ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮوژه اي ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻫﺎﻧﺲ ﻳﻮرﮔﻦ اوﻟﺪال 84 در ﻣﻴﺎﻧﺔ دﻫﺔ 1930 ﻋﻬﺪه دار آن ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري از 1933 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ. در ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ 85 ﻧﻴﺰ اﻧﺒﻮه ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎﻳﻲ را ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ در ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ از اﻳﻦ دو ﻓﺮد، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ و اوﻟﺪال، ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﻬﻴﺪات را ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد، ﭘﻴﺸﺘﺮ از ﭘﺮوژة ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑ ﻮد و دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﻧﺒﻮد ﺗﺎ ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎﻧﺶ را زﻳﺮ ﺑﻴﺮق ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ دوره ﺑﻨﺪي اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﻢ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ دوره را از ﻫﻢ ﺗﻤﻴﺰ دﻫﻴﻢ: « ﭘﻴﺸﺎﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻛﺘﺎب اﺻﻮل «، ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎﻧﺔ دﻫﺔ 1930 «و ﭘﺴﺎﮔﻠﻮﺳﻢﺷ ﻨﺎﺳﻲ » از ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺑﻪ ﺑﻌﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دوره ﺑﻨﺪي، ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در دورة ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺘﺎب ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ » ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﺪال ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ آن را در ﺳﺎل 1957 ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻃﺮﺣﻲ از ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ 86 ﻣﻨ ﺘﺸﺮ ﻛﺮد. اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه اي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻏﺮﻳﺐ روﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ اﺿﻄﺮاب ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﺮوژه اي ﻛﻼن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ: ﺑﺎ ﺗﺐو ﺗﺎﺑﻲ ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اوﻟﺪال درﮔﻴﺮ آن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮد از آن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻪ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ « ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن» ، ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﺗﻤﻬﻴﺪات و در ﭼﻜﻴﺪه اي 87 از ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﺑﺎ آن ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ، « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » اﺳﺖ. ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺻﻄﻼﺣﻲ اﺳﺖ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﻛﻪ ﻣﻦ آن را ﺑﺮاي اوﻟﺪال ﻛﻨﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارم. ﭘﻮﺋﺶ: اوﻟﺪال و اﻟﺒﺘﻪ، اﻓﺮادي ﻣﺜﻞ ﺗﻮﮔﺒﻲ 88 و ﻫﻤﻜﺎران. ﺑﺪﻳﺮ: ﺑﻠﻪ، ﺑﻠﻪ و ﺣﺘﻲ ﻛﻞ ﺣﻠﻘﻪ؛ زﻳﺮا ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻫﻮﻳﺘﺶ را در دل ﺣﻠﻘﺔ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ. اﻟﻲ ﻓﻴﺸﺮ ـ ﻳﻮرﮔﻨﺴﻦ 89 ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻮد، ﻧﻴﺰ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎﻳﺶ را زﻳﺮ ﺑﻴﺮق

82 858483 86 HansBibliothèquedéductionR.Outline Carnap Jørgen o f Glos Uldall Royale sematics (1957) 87 8988 Résumé to a Theory of Language (1975) EliK. Togeby Fischer-Jørgensen

369 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺣﺎﻻ، از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دروﻧﻲ از اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ، ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻛﻪ « ژﻧﺘﻴﻚ ﭘﮋوﻫﺶ» 90 را از « ﮔﺎه ﺷﻤﺎري ﻧﺸﺮ آﺛﺎر» 91 ﺗﻤﻴﺰ دﻫﻴﻢ. ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ در ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم ﺑﻪ ژﻧﺘﻴﻚ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ. ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺮ آﺛﺎر، ﮔﺎه ﺷﻤﺎري ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﻛﺎر اﺳﺖ، ﭼﻮن ﻣﺜﻼً ﭼﻜﻴﺪه ، ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﺗﺎ ﺳﺎل 1975 ، ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎ ل ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه، ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد. ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻣﻲ داﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از دورة ﭘﺮﺗﻨﺶ ﺑﻴﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي 1943 ﺗﺎ 1948 ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ دﭼﺎر ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﻋﺼﺒﻲ 92 ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل، در آن دوران اﻧﺘﺸﺎر آﺛﺎر ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﺎدر ﺷﺪ. ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻘﺎﻟﺔ « ﭼﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪي زﺑﺎن» 93 در ﺳﺎل 1954 ، دﻳﮕﺮ اﺛﺮي از ا ﻧﺪﻳﺸﺔ ﻧﻈﺮي اﺻﻴﻞ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ. ﭘﻮﺋﺶ: ﻣﺘﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﺮ: ﺑﻠﻪ، ﻣﺘﻨﻲ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﻬﻴﺪات ، از ﺣﻴﺚ ﻧﻈﺮي، ﻳﻚ ﭘﺲ آﻣﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد. در واﻗﻊ، اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺮش ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ روﺑﻪ روﻳﻴﻢ: ﭘﺲ از 11 ﺳﺎل او اﻳﻦ ﺑﺎر ﻫﻢ دارد ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اش ﺑﻪ ﺷﻴﻮة د ﻳﮕﺮي ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻮل اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻳﻚ دورة ﭼﻬﺎرم ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ در ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻫﻴﭻ دﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻳﻚ دورة ﭼﻬﺎرم را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ. از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، ﻛﺘﺎب زﺑﺎن 94 ﻛﻪ در ﺳﺎل 1963 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ، ﺳﺎل ﻫﺎ ﭘﻴﺶ از آن، ﻳﻌﻨﻲ در دﻫﺔ 1940 ، ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ه ﺑﻮد و از اﻳﻦ رو ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮي ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻧﺪارد. اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰي ﻗﺎﻃﻊ و ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻴﻦ ژﻧﺘﻴﻚ آﺛﺎر و ﮔﺎه ﺷﻤﺎري ﻧﺸﺮ آﺛﺎر ﻟﺰوم ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ. ـ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﺸﻜﺮم. آﻳﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﺷﺎره اي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺒﺮدﻫﺎ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻫﺎي اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ در دﻳﮕﺮ ﺣﻴﻄﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﺑﻴﺮوﻧﻲ؟ ﻣﻨﻈﻮرم ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎ و روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ. [...] Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺑﺪﻳﺮ: واﻗﻌﻴﺖ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ در ﻣﻴﺎن ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ، ﻣﻮارد اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎري ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل، در زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ [...] ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ و اﺳﺘﻤﺮاري ﺑﺮاي ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. [...] اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از « ﺗﺄﺛﻴﺮات » ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ـ زﻳﺮا در ﺣﻘﻴﻘﺖ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ـ ﺑﺎﻳﺪ آن را در ﺑﻴﺮون از زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎﺷﻴﻪ اي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺠﻮﻳﻴﻢ؛

90 91 92 épuisemchronologiegénétique ent de nerveuxdes la recherchepu blications 93 94 La stratification du langage (1954) Le langa ge (1963)

370 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﻳﻌﻨﻲ در ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ. از اواﻳﻞ دﻫﺔ 1960 ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺳﺮﻣﺸﻖ و ﻣﺤﻞ اﺗﻜﺎي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ، ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﻓﺮاﻧﺴﻮي، ﭼﻮن ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از دﻧﻴﺎ، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺟﻬﺎن ﻻﺗﻴﻦ، ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺜ ﺎﺑﺔ ﺷﺎﺧﻪ اي ﻋﻠﻤﻲ در ﺑﺎب داﻧﺶ از دل ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮاﻳﻲ زاده ﺷﺪ و ﻣﻴﺮاث ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﻫﻢ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮ روي ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺷﺪ. ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎل رﺷﺘﻪ اي از زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻳﻚ ﺑﺎزﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪيِ 95 داﻧﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ 96 را ﺳﺘﻴﻦِ داﻧﺶ ﻫﺎ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ [در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ رﺷﺘﻪ] دﺳﺖو ﭘﺎ ﻛﻨﺪ. ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﺿﺮس ﻗﺎﻃﻊ ﻫﻢ ﺷﺎﻟﻮدة ﭘﺮوژة ﻧﻈﺮي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﭘﺎﻳﺔ ﭘﺮوژة ﻫﻮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ آن؛ اﻣﺎ ﭼﺮا؟ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ از ﻃﺮﻓﻲ، ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺎ ي ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺘﻮن روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺮوﻳﺞ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ: ﺑﻴﺎن/ ﻣﺤﺘﻮا، ﺻﻮرت/ ﺟﻮﻫﺮ، ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ 97 / ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ 98 و اﻟﻲ آﺧﺮ. اﻳﻦ ﻫﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻴﺪي روش ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪاً در اداﻣﻪ، ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد، ﺑ ﺎز دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ: اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﻠﻮد زﻳﻠﺒﺮﺑﺮگ 99 ﻧﺎم ﺑﺒﺮم. ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ « ﺗﺸﺮﻳﻚ» 100 «، درون ﺗﻨﺸﻲ» 101 «و ﺑﺮون ﺗﻨﺸﻲ» 102 ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻛﺘﺎب ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه اﻧﺪ. در اﻳﻦ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻧﻈﺮي (ﻛﻪ ﺑﻪ « ﭼﺮﺧﺶ ﺗﻨﺸﻲ» 103 ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ)، ﺑﺮاي ﺗﺎرﻳﺨﺪان اﻳﺪه ﻫﺎ ﻧﻜﺘﺔ ﻧﻐﺰ و ﺟﺬاﺑﻲ وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ در اﻳﻦ وﻫﻠﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﺎر ﺳﻮﺳﻮر ـ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ـ ﮔﺮﻣﺲ را ﺑﮕﺴﻠﺪ و اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑﺪل ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻫﺮﻣﺎن ﭘﺮه 104 ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ. از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ، ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ داﻧﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ از آن، ﻗﺼﺪ دارم ﺑﺮ آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﻨﻢ، ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻴﺼﺔ [ﺗﻮان] اﻧﺘﺰاع ﻧﻈﺮﻳﺔ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 اوﺳﺖ. ﺧﺼﻴﺼﺔ اﻧﺘﺰاع اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻋﻄﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺑﮋه ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮ از ﻻﻧﮓ 105 را ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازي ﻛﻨﻨﺪ. از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ، ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داد ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰي ﺑﺮوﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻮر ﺑﺸﺎرﺗﺶ را داده ﺑﻮد. ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن او ﻧﻈﺮﻳﻪ اي اﺳﺖ ﻧﻪ در ﺑﺎب « ﻻﻧﮓ »ﻫﺎ ، ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺎب اﺑﮋه اي اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﻛﻪ آن را « ﻻﻧﮕﮋ» 106 ﻳﺎ « ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن» 107 ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ. ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﻫﺎ را در دل ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎد و دﻗﻴﻘﺎً در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎم

95 10010199979896 gnoséologreconfiguration ique 105104103102 Claudesyntagmatiqueparadigm participationintensité Zilberberg atique 107106 langueHermantournantextensité tensParret if sémlangage iotique

371 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار رﺷﺘﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻦ از ﺗﻐﻴﻴﺮ و اﻧﺘﻘﺎل در ﺣﻴﻄﻪ ﻳﺎ رﺷﺘﺔ ﻋﻠﻤﻲ، ﻣﺤﻠﻲ از اﻋﺮاب ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻢ، آﺛﺎر و آراي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺾ در زﻣﺮة ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ درﺑﺎرة ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻤﺎ، اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺧﺎﻟﻲ از ﻟﻄﻒ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘِﻴﺮس 108 ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ. ﭘﻴﺮس دﻳﮕﺮ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻳﺎ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ ﺑﺰ رگ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ [ﻓﻠﺴﻔﻪ اش] ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارد و ﻣﻠﻬﻢ از ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺘﺰاع، اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺑﺮ اﺑﮋه ﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از اﺑﮋه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﻋﻼﻗﺔ ﭘﻴﺮس ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد. ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪة ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ و ﭘﻴﺮس در ﺳﺎزوﺑﺮگ ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﻫﺎي روش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺟﺎي د ارد: ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﭘﻴﺮس از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن را ﺗﻬﻲ دﺳﺖ رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد. در ﻳﻚ ﺳﻮ، ﭘﺮﻣﺎﻳﮕﻲ روش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، در ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﻲ ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮي 109 . ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺎدر ﺷﺪﻧﺪ « ﻣﻨﻄﻘ ﻲ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ » ﻣﻨﻮط ﺑﻪ « ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠﻤﻲ ﺟﻬﺎن » اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺮس ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺸﺪ. ـ در راﺳﺘﺎي اﺷﺎره اي ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻫﻢ درﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ و ﻓﻀﺎي ﻧﻈﺮي اﻣﺮوز ﻣﻄﺮح ﺷﺪ، ﻗﺼﺪ دارم اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از آﻗﺎي ﺑﺪﻳﺮ ﺑﭙﺮﺳﻢ ﻛﻪ در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﺑﺎب ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳ ﻲ ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ زﺑﺎن ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﻧﺪ؟ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻫﺮﻣﺎن ﭘﺮه اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ. اﻣﺮوز ﭼﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ـ ﻛﻪ ﭘﺮوژة ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در زﻣﺮة آن ﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ـ در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﺪﻳﺮ: ﺧﺐ، ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ اي در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده اﻧﺪ، ﻻﺟﺮم از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد. ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ، ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻓﻴﻠﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻛﺎر اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﻣﺘﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه در ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻛﺎري ﺑﺮ روي آن ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎﻻﺧﺺ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﻣﻲ ﺧﻮرﻳﻢ ﻛﻪ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اراﺋﺔ آن ﻫﺎ ﻣﺼﺎدف ﺑﻮده ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺘﺎب ﭼﻜﻴﺪه اي از ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن . ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺮاي ﻛﻞ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﺎدة Sprogteori ( ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ) را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ، ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻜﻤﻠﻲ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده و ﺿﺮوري ﺑﺮاي دو ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات و ﭼﻜﻴﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در واﻗﻊ، در ﻳﻚ ﺳﻮ

109108 applicabilitéC. S. Peirce

372 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﻛﺘﺎب ﭼﻜﻴﺪه را دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺻﺤﺮاي ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻗﺤﻄﻲ زده. در ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﻤﻬﻴﺪات را دا رﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻣﻮرد آن ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ـ ﺣﺮﻓﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻨﺪه ﻣﻲ اﻧﺪازد ـ « ﭘﺮآﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻪ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن، ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮدم ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ. اﻳﻦ اﺛﺮ ﻳﻚ ﺳﺎده ﺳﺎزي ﻣﺤﺾ اﺳﺖ ». ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﻳﻦ، ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح « ﺳﺎده ﺳﺎزي » ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻣﺘﻦ ﺟﺪي ﻛﺘﺎب ﭼﻜﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي « ﺧﻮاص ﻣﻤﺘﺎز » ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻣﺘﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ رو ﺑﻪ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ، ﺣﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ: دورة ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺎ اﺗﻴﻜﺖ Forelæsninger over sprogeteori [ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در ﺑﺎب ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن] ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺣﺠﻤﺸﺎن ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻧﺪ. ﻗﻄﻌﺎً اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﺿﺮورت دارد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، در ﻣﻮرد ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﭘﺮﺷﻤﺎر ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﻢ ﻋﺼﺮ ﺧﻮدش، ازﺟﻤﻠﻪ ﻳﺎﻛﻮﺑﺴﻮن، ِﺑﻨﻮﻧﻴﺴﺖ 110 ، ﻣﺎرﺗﻴﻨﻪ و ﻫﻤﻜﺎران، اﻳﻦ ﺿﺮورت اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان وﺟﻮد دارد. ﺣﻠﻘﺔ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺎدوا ( Circolo glossematico ) ، اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻳﺎب ﻳﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه اي را ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻬﻤﻨﺪ، ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد. ﻋﻼوه ﺑﺮ ا ﻳﻦ ﻫﺎ، ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ. در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﺗﻼش ﻫﺎي ﻟﻮرﻧﺰو ﭼﻴﮕﺎﻧﺎ 111 اﺷﺎره ﻛﻨﻢ. او ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﺖ دﻛﺘﺮي اش را در ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻦ در ﻟﻴِﮋ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ، در آﻳﻨﺪه اي ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﻨﺪي از ﻣﺘﻮن ﻛﻠﻴﺪي را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧ ﻮاﻫﺪ ﻛﺮد. ﻻزم اﺳﺖ ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ، ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﻮﺳﻮر ﺷﻮد. وﺟﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻋﺮﺻﺔ ﻛﺎر ﻓﻴﻠﻮﻟﻮژﻳﻚ، ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﺘﻮن اﺳﺖ. در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ، ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﺮ آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد، ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺷﺪن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ، ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺎﻣﻲ از ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 وﻳﺘﻔﻴﻠﺪ 112 ﺑﺒﺮم. وﻳﺘﻔﻴﻠﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺑﻮد و آن را ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، او ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﺘﻦ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮاﻫﻤﻴﺘﻲ را ـ ﻛﻪ ﺳﺮآﻣﺪﺷﺎن ﻛﺘﺎب ﭼﻜﻴﺪه اﺳﺖ ـ وﻳﺮاﻳﺶ، ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﻛﺮد. در ﺟﻬﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي زﺑﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻛﺘﺎب ﭼﻜﻴﺪه از ﺳﻮي آﻟﻦ ارﻣﺎن 113 اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻧﻼﻳﻦ 114 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ از آن، وﻳﺮاﻳﺶ و ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻛﺘﺎب ﻧﻈﺎم زﺑﺎﻧﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات زﺑﺎﻧﻲ 115 ( 2016 ) ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ از ﺳﻮي ان ﮔﺌﻞ ﺗﻮﺗﻦ. ﺧﻼﺻﻪ

111110 113112 115114 AlainFrancisLorenzoE. Benvenis Herrem Whitfield Cigana te an http://resume.univ-rennes1.fr/Système linguistiq ue et changement linguistique (2016)

373 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

اﻳﻨﻜﻪ در وﻫﻠﺔ اول، ﺗﻼش زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺳﻴﻊ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻛﺎر اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ. در وﻫﻠﺔ دوم، ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﻫﻨﻮز ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻳﻚ ﭘﻴﻮﺳﺘﺎر ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮد، ﻛﺠﺎ و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ، اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ وام دار ﭼﻴﺴﺖ و اﻟﻲ آﺧﺮ. ﻣﺎ ﻧﺎم ﺳﻮﺳﻮر را در ﻣﻴﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاران ﻋﻤﺪه ﺑﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ در واﻗﻊ او درﻳﺎﻳﻲ از ﻣﺘﻮن را ﺧﻮاﻧﺶ ﻛﺮده اﺳﺖ. ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﺧﻴﻠﻲ درﺳﺖ و ﺑﺠﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در زﻣﺮة ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺰرگ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﭼﻴﮕﺎﻧﺎ، در ﻛﻨﺎر ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺑﺮ روي ﻣﺘﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه، ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ در ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺮار دادن رواﺑﻂ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﺔ دﻳﮕﺮ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن و ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن، ﺗﻜﻮﻳﻦ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ را روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﻧﺪ. ﺳﻮﻣﻴﻦ وﺟﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎي در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از آن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺮوژة ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ. ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺑﻮدﻧﺶ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد؛ زﻳﺮا ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ اﺑﮋة ﺟﺪﻳﺪي را ﭘﻴﺶ روي ﺧﻮد ﺑﺒﻴﻨﺪ، آن اﺑﮋه ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺸﻲ دوﺑﺎره از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ دﻋﻮت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﻨﺠﻴﺪه اﻧﺪ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل، ﻧﺸﺎﻧ ﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻻﺟﺮم ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ را ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﻣﺘﻔﺎوت از آﻧﭽﻪ در ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﺸﺎن ﮔﺴﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ، ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ ﻳﻲ ﻧﻴﺰ از ﻧﻮع ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﻛﺎرﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺎل ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي اﻧﺪ. اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻼش ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر در دﻳﺎﻟﻮگ ﺟﺪي ﻗﺮار دادن زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن زﺑﺎن و ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﺎن و در ﻛﻞ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ. ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺪف ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺘﺎب اﺧﻴﺮم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ : ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﻟﻮﻳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ 116 ( 2014 ) را ﻧﻮﺷﺘﻢ؛ اﻣﺎ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را درﮔﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ، ﻫﻤﺔ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 آن ﻫﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺑﺤﺚ در ﺑﺎب اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد. ﭘﻮﺋﺶ: ﺑﻠﻪ. [...] ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ آﻧﺘﻮﻧﻴﻨﻮ ﺑﻮﻧﺪي 117 در ﺑﺎب « ﭼﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪي زﺑﺎن » ﻛﻪ واﻗﻌﺎً رﺳﺎﻟﺔ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ، اﺷﺎره ﻛﺮد. ﺑﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺳﻤﻴﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد؛ ﻳﻌﻨﻲ راﺑﻄﺔ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن، ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﻤﻮاره ﻣﻄﺮح

116117 AntoninEpistémologie o Bo ndì sémiotique : la théorie du langage de Louis Hjelmslev (2014)

374 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ « آﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻣﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻓﻀﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؟ ». ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد. ـ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻤﻨﻮﻧﻢ. ﺣﺎﻻ ﻗﺼﺪ دارم ﻛﻤﻲ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﺮوم و ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ را در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺎري زﺑﺎن ﺑﺒﻴ ﻨﻢ. آﻗﺎي ﭘﻮﺋﺶ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ، ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ، ﺳﺎزﮔﺎري ﻫﺎ ﻳﺎ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻫﺎي ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﻳﺎ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎ روﻳﻜﺮدﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻣﺮوز ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻨﻈﻮرم از روﻳﻜﺮدﻫﺎي اﻣﺮوز، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮري و زاﻳﺸﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻘﺶ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﭘﻮﺋﺶ: ﻫﻨﮕﺎﻣ ﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ، درﻳﺎﻓﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ واﻗﻊ ﭼﻪ زﻣﺎن و ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻏﺎز ﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎز دﺷﻮارﺗﺮ از آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻓﻼن ﺟﺮﻳﺎن ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﺳﻠﻮب ﺗﻮﺳﻌﺔ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺮ ﻋﻠﻢ و رﺷﺘﺔ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن، ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان از ﻧﻮع « اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺧﻄﻲ» 118 ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻤﻮاره ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ « ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﻫﺎ » اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻤﺮار اﻧﺪﻳﺸﻪ اش را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ، ﻣﻨﻈﻮرم اﺳﺘﻤﺮاري ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ داﻧﺸﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﺳﺘﻤﺮار ﮔﻮﻧﻪ اي ﭘﻴﻜﺮه ﺑﻨﺪي از « ﻛﻞ » اﺳﺖ، ﻛﻠﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد [ﻳﻜﻪ] ﻧﺪارد و اﺳﺎﺳﺎً ﻳﻚ ﺷﺒﺢ اﺳﺖ. اﻣﺮوز ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ در زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ و زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺣﻮل ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ و ﻣﻴﺮاث او ﻃﺮح ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻧﻪ ﺣﻮل ﻣﻴﺮاث ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ؛ وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﻮز ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد و دﻳ ﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة ﻣﻦ ﭘﺎراداﻳﻢ ﭼﺎﻣﺴﻜﻴﺎﻳﻲ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﺑﻲ رﻣﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﺎراداﻳﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻫﻨﻮز ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ زﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد ﺗﺎ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﻨﺪة ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﺑﺪﻳﺮ: ﺑﻠﻪ، ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ. ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﻋﻠﻢ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ راﻳﺞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﭼﻪ ﻛﻪ در ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻠﻤﻲ ـ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ـ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ، اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺒﻮﻫﺸﺎن ﻫﻴﭻ ﮔﺎه از ﺳﺎل 2000 ﻣﻴﻼدي ﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﻧﻤﻲ رود. اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻋﻴﻨﺎً در ﺟﺎﻣ ﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و روان ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻢ رخ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪه اﺳﺖ. ﭘﻮﺋﺶ: اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاي ﻣﺄﻣﻮران ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻼك ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ.

118 cum ulativité linéaire

375 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﺑﺪﻳﺮ: ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ! وﺿﻌﻴﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ. ﭘﻮﺋﺶ: وﺿﻌﻴﺖ دراﻣﺎﺗﻴﻚ اﺳﺖ! اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﺎ دﭼﺎر ﻣﺮض ﻳﺎدزدودﮔﻲ 119 ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻳﺎدزدودﮔﻲ ﺷﺎن از ﺳﻮي ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻫﺎ ﺳﺎزﻣ ﺎن دﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺑﺪﻳﺮ: دﻗﻴﻘﺎً. در اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ـ ﻛﻪ در آن ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﺘﻮن ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻫﻴﭻ اﻳﺮادي ﻧﺪارد ـ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﮔﻪ ﮔﺎه ﻧﺎم ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﺳﻴﺎﻫﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣĤﺧﺬ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد، ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ، ﺷﺎ ﻳﺪ در روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻫﺎ از روﻳﻜﺮد ﭼﺎﻣﺴﻜﻴﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﮔﺎه ﺑﻪ اﺷﺎراﺗﻲ ﺑﺮﺑﺨﻮرﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻲ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن روزﺑﻪ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ درﮔﻴﺮ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل، در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﮕﺎﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ 120 ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ ﻳﺎ در رده ﺷﻨﺎﺳﻲ 121 زﺑﺎﻧﻲ، ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﺮﻣﻲ ﺧﻮرﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺶ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن اﺳﺖ: ﻧﺎﻣﺶ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺷﺪن ﻣﻲ آﻳﺪ. زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ، ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل، ﻧﻤﻮدار ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ [ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ] ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ -Baum-Holz Wald آﻟﻤﺎﻧﻲ و arbre-bois-forêt ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﺳﺖ 122 ، ﭘﻴﺶ اﻧﮕﺎﺷﺖ و ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻣﺮوزي ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﻗﻮع ﻛﺘﺎب ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻜﻢ را دارد. ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻫﺴﭙﻠﻤﺖ 123 از اﻳﻦ اﺛﺮ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ وﻟﻲ در ﻣﻮردش ﺑﺤﺜﻲ ﻧ ﻤﻲ ﻛﻨﺪ. ـ ﻣﺘﺸﻜﺮم. در راﺳﺘﺎي ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه در ﻣﻮرد اﻣﺮوزي ﺑﻮدن اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮم. در ﻓﻀﺎي اﻧﺪﻳﺸﮕﺎﻧﻲ اﻣﺮوز، اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﭼﻴﺴﺖ: در ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ؟ و ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان؟ ﭘﻮﺋﺶ: اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت اﺻﻠﻲ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻣﺮوز ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ، ﺣﺘﻲ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ آن ﻗﺴﻢ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دل ﻫﺎﻳﻤﺰ 124 ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎس ﺑﺎ اﺻﻄﻼح « دب اﺻﻐﺮ» 125 از آن ﻫﺎ ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻣﺮاد از اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻧﺎم ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﺑﺮ ﻛﻞ ﻳﻚ ﻓ ﻀﺎي داﻧﺶ ﺣﻜﻢ ﻓﺮﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. وﻗﺘﻲ آﻳﻨﺪة زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ، ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه اي ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﺣﺎﻻ، ﻛﻠﻴﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻤﺎ، ﺧﻮد ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺸﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ: « ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺻﻼً ﺑﻪ ﭼﻪ دردي ﻣﻲ ﺧﻮرد؟ ». ﻫﻤ ﻮاره ﺗﺄﻛﻴﺪ

120119 121 125124123 tySemam pologie nésie antic Maps 122 در ﻗﻴﺎس ﻣﻲ ﺗﻮا ن ﺑﺮا ي زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﺎر « درﺧﺖ-ﺑﻴﺸﻪ - ﺟﻨﮕﻞ » را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮ د. م. cyDellMartin nosure Hy Haspelmath mes

376 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ. اﻳﻦ دﺷﻮاري ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻓﻼن ﭼﻴﺰ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ در « اﻓﻖ ﭘﺲ ﻧﮕﺮي» 126 ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي اﻣﺮوزي ﻗﺮار ﻧﺪارد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮح ﻧﻴﺴﺖ و اﻫﻤﻴﺘﺶ را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ، دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻣﻬﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﻫﻴﭻ ﻧﻘﻄﻪ اي ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻃﺮح ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮد. دﺷﻮاري ﺑﻪ ﺧﻮد وﻇﻴﻔﺔ ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻜﻠﻲ از ﻧﻘﺪ ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﺮدن؛ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻏﻮاﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﻴﻚ و ﺑﺮﻫﻪ اي ﻓﻼن ﭘ ﺎراداﻳﻢ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﺘﺒﺎرات، ﺗﺄﺛﻴﺮات و ﭘﺮﺳﺘﻴﮋﻫﺎ را از آن ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺒﺐ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪن و ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ، ﭼﻮن ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺧﺐ، اﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻛﻞ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ در ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺸﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ، ﻣﻲ داﻧﻢ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ و ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﻳﺤﻲ ﺑﺮاي اﺻﻞ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻢ. ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ از ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﺪ: « ﭼﺮا ﻧﮕﺎه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﻣﺮوزي اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ؟ و ﭼﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺮده ﻫﺎ را زﻧﺪه ﻛﻨﻲ؟ ». ﻣﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳ ﺦ ﻋﻠﻮم زﺑﺎﻧﻲ اﺳﺎﺳﺎً ارواح و اﺷﺒﺎح ﻣﻄﺮح ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺠﺮﺑﺔ درازﻣﺪت، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎت ﻫﺎي ﭘﺮﺛﻤﺮ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ - ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دﻫﻪ ﻫﺎي 1970 و 1980 روي « ﻛﺎرﮔﻔﺖ» 127 ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﺪه ﻫﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ را ﺑﺎزﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ ، اﺷﺎره ﻛﺮد. ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﮔﻔﺖ رﻳﺸﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ دارﻧﺪ. ﺧﺐ، ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزﻛﺸﻒ ﻫﺎﻳﻲ ﻧﺘﻴﺠﺔ « ﻧﺴﺒﻲ ﻧﮕﺮي » ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎز ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻧﮕﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺮدود ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ، ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﻳﺪه ﻫﺎ اﻣﺮوز ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺮ دود ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﻣﺜﻼً روش ﻛﺎرﺑﺮدي « ﻗﻴﺎس ﭼﻨﺪوﺟﻬﻲ زﺑﺎن »ﻫﺎ 128 در ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺑﺮاي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﺮوزي دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻠﻲ از اﻋﺮاب ﻧﺪارد. در واﻗﻊ، اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ روش ﺧﻂ ﺑﻄﻼﻧﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه، ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﮔﺮ دﻗﻴﻖ ﺷﻮﻳﻢ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ روش دارد در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻛﻢ ﻛﻢ از ﻧﻮ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲ ﺷﻮد. Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 در ﻣﻴﺎن اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﻨﺸﺄ زﺑﺎن ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، ﻋﺪه اي ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ « ﻛﻼن ﺧﺎﻧﻮاده» 129 ﻫﺎي زﺑﺎن دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ! ﻛﻼن ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ در ﭘﺲ ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ اي ﻛﻪ در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ وﺿﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ زﺑﺎن ﻳﻚ ﻛﻨﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل در ﺑﺮاﺑﺮ اﻇﻬﺎرات ﻗﻄﻌﻲ و ﺑﻲ ﭼﻮن وﭼﺮا از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻛﻪ « ﻓﻼن

127126 129128 macro-famillelaactesl'horizon comparaison de langage de rétrospection m ultilatérale des langues

377 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ﻛﺲ ﻳﺎ ﻓﻼن ﺟﺮﻳﺎن دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد و ﻣﻬﺠﻮر اﺳﺖ » روﻳﻜﺮدي اﻧﺘﻘﺎدي و ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﺪ، در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪه اي ﻗﺎﺑﻞ ردﻳﺎ ﺑﻲ اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﺮ: ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﭘﻴﺶ از ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ آن را از ﻣﻨﻈﺮ ﺧﻮدم ﺗﺪﻗﻴﻖ ﻛﻨﻢ: ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻫﻤﻴﺖ اﻣﺮوزﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺘﺮ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ « اﻣﺮوز اﻫﻤﻴﺖ " ﻧﻈﺮﻳﻪ" در ﭼﻴﺴﺖ؟ ». ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﺳﺸﻲ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز اﺳﺖ ﻛ ﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﭼﻮن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﻞ ﺷﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻤﺎن اﻫﻤﻴﺘﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺶ آراي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻲ دﻫﻪ ﻫﺎي 1960 و 1970 و در ﺳﺎل ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎم ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، در زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻇﻬﻮر ﻛﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳ ﻦ، اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ اي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ از ﻣﺴﺌﻠﺔ اﺳﺘﻤﺮار ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ. در ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و آﻛﺎدﻣﻴﻚ، اﻳﻦ ﻛﺎر اﺣﺴﺎس ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎ را ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻨﻨﺪ. ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮرد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﻢ. ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻲ داﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻌ ﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻓﺮادي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻲ ﺷﺎن رﻳﺎﺿﻴﺎت، ﻓﻠﺴﻔﻪ، ﻓﻴﺰﻳﻚ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﺗﻮﻣﺎس ﻛﻮﻫﻦ 130 ) و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮد و ﻫﻢ و ﻏﻢ ﺷﺎن را ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ از اﻛﺘﺸﺎف ﻋﻠﻤﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي 131 ﻋﻠﻤﻲ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻋﻠﻮم ﻣﻨﻔﺮد، ﻳﻌﻨﻲ رﻳﺎﺿﻴﺎت، ﻓﻴﺰﻳﻚ، زﻳ ﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ و در ﻛﻞ ﻋﻠﻮم دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ. ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﮋوﻫﺶ در اﻳﻦ ﺑﺎره از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﻃﺒﻖ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن، ﺑﻪ « ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ » ﺑﺴﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد. ﭘﻮﭘﺮ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻼش ﻛﺮده و ﻛﻮﻫﻦ ﻫﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺎﻳﺶ را در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﺮ دو اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﭘﻴﺶ داوري ﻫﺎي ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﺮده اﻧﺪ. ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺶ داوري ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﻧﻈﺮﻳﻪ اي ﻛﻪ ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوﺑﻠﻢ ﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آﮔﺎه اﺳﺖ، اﻣﻜﺎن ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، اﺻﺎﻟﺖ ﺧﻂ ﻣﺸﻲ وﻳﮋة ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در اﻳﻨﺠ ﺎ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻛﺮدن ﻧﻈﺮﮔﺎه ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻠﻮم زﺑﺎن و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﺷﻤﺎﻳﻠﻲ اﺳﺖ از ﺟﻨﺲ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 ﮔﺸﺘﺎر 132 و اﻓﺘﺮاق 133 ، ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺎدة ﻧﻈﺮﮔﺎه ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻮم دﻗﻴﻘﻪ. ـ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ. از ﻫﺮ دو ﺑﺰرﮔﻮار ﻛﻪ ﻗﺒﻮل زﺣﻤﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ رﺳﺎﻧﻲ آراﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﮔﻔﺖ - وﮔﻮي ارزﺷﻤﻨ ﺪ را ﺷﻜﻞ دادﻧﺪ، ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري را دارم؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص از ﺟﻨﺎب ﺑﺪﻳﺮ ﻛﻪ اﻣﺮوز از ﺑﺮوﻛﺴﻞ ﻣﻬﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻤﻨﻮن.

131130 133132 justificationThomas Kuhn différenciationtransformation

378 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

3 . ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻟﻮﻳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺮاث داران ﺳﻮﺳﻮر و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ آن ﻫﺎﺳﺖ. او ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮوﻧﺪال ﺣﻠﻘﺔ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد. او ﺑﻪ ﻣ ﻮازات دﻳﮕﺮ ﻣﻜﺘﺐ ﻫﺎي زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا در ﻧﻴﻤﺔ ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ، از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮاگ، ﻣﻜﺘﺐ ژﻧﻮ و ﻣﻜﺘﺐ ﻧﻴﻮﻳﻮرك، روﻳﻜﺮدي ﺑﺴﻴﺎر وﻳﮋه و ﺳﺨﺖ ﻳﺎب را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ » ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد. اﻟﺒﺘﻪ، ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ روﻳﻜﺮد او ﭘﺲ از ﺗﺪﻗﻴﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ اش دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎن ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ اي ﻧﺒﻮد ﻛ ﻪ در اﺑﺘﺪا ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان « ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎﻧﻲ » «ﻳﺎ ﮔﻠﻮﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ». روﻳﻜﺮد ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻮر، ﺧﻼف ﻣﻜﺘﺐ ﭘﺮروﻧﻖ ﭘﺮاگ، ﻧﻪ رد و ﻃﺮد و ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺳﻮﺳﻮر، ، ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻌﻤﻴﻖ و رادﻳﻜﺎﻟﻴﺰه ﻛﺮدن اﻳﺪه ﻫﺎي او ﺑﻮد. اﺳﻜﻠﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻈﺮ ي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﻪ دو ﺟﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺻﻮرت/ ﺟﻮﻫﺮ و ﺑﻴﺎن/ ﻣﺤﺘﻮا ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﻲ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻧﻪ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ، ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ: « ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ در ﺑﺎب زﺑﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ». او در ﻧﻈﺮﻳﻪ اش ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ اﺳﺖ و از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻣﻄﻠﻘﺎً روﻳﻜﺮدي ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دارد. ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﺳﻪ ﻣﺸﺨﺼﺔ وﻳﮋه دارد: ﻳﻜﻲ ﻗﺪرت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪ ﻓﺮد اﻧﺘﺰاع آن؛ دوم، ﺑﻨﺎ ﺷﺪن آن ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﺳﻮم، واﻗﻊ ﮔﺮا و ﻏﻴﺮواﻗﻊ ﮔﺮا ﺑﻮدن ﺗﻮأﻣﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ. ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد، ﺷﺎﻟﻮدة ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺮ آراي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ. ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﻫﻢ ﺷﺎﻟﻮدة ﭘﺮوژة ﻧﻈﺮي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﭘﺎﻳﺔ ﭘﺮوژة ﻫﻮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ آن. اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد، ﺑﺎز دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف ﻣﺎ داﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﻣﺤﺪودي درﺑﺎرة ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ دارﻳﻢ. ﻫﻨﻮز ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﺑﻪ ﺗﻔﺤﺺ در ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد و دﻳﺪ ﻛﻪ Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 اﻳﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻳﻠﻤﺰﻟﻔﻲ ﭼ ﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ و داﻧﺶ ﻣﺎ از زﺑﺎن ﻣﻲ ﮔﺬارد.

379 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

4 . ﭘﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻫﺎ ﻫﺎ 1.Christian Puech 49 .La théorie saussurienne en 93 .La stratification du 2.Sémir Badir rétrospection langage (1954) 3.Louis Hjelmslev (1899- 50.linéarité 94.Le langage (1963) 1965) 51.syntagme 95.reconfiguration 4.glossématique 52.paradigme 96.gnoséologique 5.H. G. Wiwel 53.force d’intercourse 97.paradigmatique 6.H. Steinthal 54.esprit de clocher 98.syntagmatique 7.E. Sapir 55.resubstantification 99.Claude Zilberberg 8.C. Delacroix 56.antipsychologisme 100.participation 9.W. von Humboldt 57.Karl Bühler 101.intensité 10.L. Lévy-Bruhl 58.H. Frei 102.extensité 11.O. Jespersen 59.expressivité 103.tournant tensif 12.Ferdinand de Saussure 60.exprimabilité 104.Herman Parret 13.cours de linguistique 61.discours 105.langue générale (1916) 62.énonciation 106.langage 14.V. Brøndal 63.N. Chomsky 107.sémiotique Obélix 64. 108.C. S. Peirce : ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ ﻓﻮق Société linguistique de.15 Paris 109.applicabilité ﻗﻮي در ﺳﺮي داﺳﺘﺎن ﻫﺎي آﺳﺘﺮﻳﻜﺲ 16.cercle de Copenhague 110.E. Benveniste Astérix ) 111.Lorenzo Cigana) . او در ﻛﻮدﻛﻲ در دﻳﮓ « ﻗﺪرت structural.17 18.structuralisme 112.Francis Whitfield ﺟﺎدوﻳﻲ » اﻓﺘﺎده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ 19.R. Jakobson 113.Alain Herreman -http://resume.univ.114 ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده و اﺑﺪي دارد. N. Troubetzkoy.20 21.S. Karcevski 65.immanente rennes1.fr/ 22.C. Bally 66.transcendante 115.Système linguistique 23.A. Sechehaye 67.symbole et changement 24.forme 68.Langage formel linguistique (2016) 25.Mémoire sur le système 69.prélogique 116.Epistémologie sémiotique : la théorie du des voyelles dans les 70.Catégorie des cas (1935-37) langues indo-européennes 71.sublogique langage de Louis (1879) 72.Prolégomènes à une théorie Hjelmslev (2014)

Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 26.approfondissement du langage [Omkring 117.Antonino Bondì 27.l’arbitraire du signe sprogteoriens grundlæggelse , 118.cumulativité linéaire 119.amnésie 28.diachronie 1943] 120.Semantic Maps 29.synchronie 73.sémiotique 30.langue 74.phonèmes vocaliques 121.typologie 122 د. ر ﻗﻴﺎس ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي parole 75.plan de l’expression.31 32.substance 76.plan du contenu زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﺎر « درﺧﺖ- principes de grammaire 77.significations formelles.33 ﺑﻴﺸﻪ- ﺟﻨﮕﻞ » را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد. م. générale (1928) 78.oppositions

380 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

34.signifiant 79.réalisme 123.Martin Haspelmath 35.signifié 80.approprié 124.Dell Hymes 36.expression 81.induction 125.cynosure 37.contenu 82.R. Carnap 126.l'horizon de 38.systèmes de signes 83.déduction rétrospection 39.calcul 84.Hans Jørgen Uldall 127.actes de langage 40.Cercle de Vienne 85.Bibliothèque Royale 128.la comparaison 41.déductif 86.Outline of Glossematics multilatérale des langues 42.Sémiotique (1957) 129.macro-famille 43.algorithme 87.Résumé to a Theory of 130.Thomas Kuhn 44.A. J. Greimas Language (1975) 131.justification 45.Anne-Gaëlle Toutain 88.K. Togeby 132.transformation 46.A. Martinet 89.Eli Fischer-Jørgensen 133.différenciation 47.Daniel Jones 90.génétique de la recherche 48.L. Bloomfield 91.chronologie des publications 92.épuisement nerveux

5 . ﻣﻨﺎﺑﻊ • ﺷﺎﻛﺮي، ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ و آزاده ﻣﻴﺮزاﺋﻲ ( 1395 ). « ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ زﺑﺎﻧﻲ درون ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﺰد ﺳﻮﺳﻮر و ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ : ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ». ﻋﻠﻢ زﺑﺎن . د 3 . ش .5 ﺻﺺ 117 ـ 140. • ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ، ﻟﻮﻳﻲ (1397 ). ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ زﺑﺎن . ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي . ﺗﻬﺮان: ﺧﻮارزﻣﻲ. • Shakeri, M. A. (2016), “A Contribution to Epistemology: Immanency in Saussure and Hjelmslev.” In Le Cours de Linguistique Générale . 1916-2016. Le Devenir. • Hjelmslev, L. (1928). Principes de Grammaire Générale . Vol. 1. AF Høst. • ------(1935-37). La Catégorie Des Cas: Étude de Grammaire Générale .

Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 Universitetsforlaget. • ------. (1954). “La Stratification Du Langage.” Word 10 (2–3). Pp. 163– 188. • ------(1975). Résumé of a Theory of Language . Vol. 16. University of Wisconsin Press. • ------(1985). Nouveaux Essais . Vol. 3. Presses Universitaires de France-

381 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

PUF. • ------(2016). Système Linguistique et Changement Linguistique. Vol. 8. Classiques Garnier. • Badir, S. (1998). “La notion de texte chez Hjelmslev.” Texto!: Textes et Cultures . • ------(2006). “La hiérarchie sémiotique.” Signo. • ------(2014). “ Épistémologie Sémiotique. La Théorie Du Langage de Louis Hjelmslev.” • Chiss. J-L. & Puech, C. (1994). “Saussure et la constitution d’un domaine de mémoire pour la linguistique moderne.” Langages . Pp. 41–53. • ------(1995). “La linguistique structurale, du discours de fondation à l’émergence disciplinaire.” Langages , No. 120. Pp. 106–126. • Colombat. B., Fournier. J-M., Puech. C. (2010). Histoire Des Idées Sur Le Langage et Les Langues . Vol. 33. Klincksieck. • Saussure. F. de. (1879). Mémoire Sur Le Système Primitif Des Voyelles Dans Les Langues Indo-Européennes . BG Teubner. • ------(1916). Cours de Linguistique Générale . Geneva. • Jakobson, R. (1984). (1945). La Théorie Saussurienne En Rétrospection . Walter de Gruyter, Berlin/New York. • Greimas, A. J. (1966). Sémantique Structurale: Recherche de Méthode . Presses universitaires de France. • Toutain, A. G. (2012). “Montrer au linguiste ce qu'il fait”: une analyse épistémologique du structuralisme européen (Louis Hjelmslev, Roman Jakobson, Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 André Martinet, Emile Benveniste) dans sa filiation saussurienne (PhD Dissertation, Paris 4).

References : • Hjelmslev, L. (1928), Principles of General Grammar . AF Høst. Copenhagen.

382 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

[In French]. • Badir, S. (1998). “The Notion of Text for Hjelmslev”. Texto!: Textes et Cultures. Available on : < http://www.revue-texto.net/Dialogues/Debat_Hjelmslev/ Badir_ Notion.html >. [In French]. • ------. (2007). Hjelmslev . Taishukan. • ------. (2006). “ The Semiotic Hierarchy ”, in Louis Hébert (dir.), Signo [online], Rimouski (Quebec), http://www.signosemio.com/hjelmslev/semiotic- hierarchy.asp . [In French]. • ------. (2014). Semiotic Epistemology. The Theory of Language of Louis Hjelmslev . Honoré Champion. Paris. [In French]. • Chiss. J-L., Puech, C. (1994). “Saussure and the constitution of a field of memory for modern linguistics”. Language. Pp. 41–53. Larousse. Paris. [In French]. • ------(1995). “Structural linguistics, from discourse of foundation to disciplinary emergence”. Language . Pp. 41–53. Larousse. Paris. [In French]. • Colombat. B., Fournier. J-M., Puech. C. (2010). History of Ideas about Language and Languages . Klincksieck. [In French]. • Greimas, A. J. (1966). Structural Semantics: Research of Method . Larousse. Paris. [In French]. • Hjelmslev, L. (1961). Prolegomena to a Theory of Language : Transl. by Francis J. Whitfield. University of Wisconsin Press.

Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 • ------(1970). Language; an Introduction . Trans. F.J. Whitfield, University of Wisconsin Press: Madison WI. • ------(1971). Essais Linguistiques . Paris, Minuit. • ------. (2018). Prolegomena to a Theory of Language . Translated by Shakeri, M. A. Tehran: Kharazmi Pub. [In Persian].

383 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

• ------, (1935-37). The Category of Cases: Study in General Grammar . Universitetsforlaget. Copenhagen. [In French]. • ------(1954). “The stratification of language”. Word 10 (2–3).Pp. 163– 188 .[In French]. • ------(1971). Linguistic Essays . Minuit. Paris. [In French]. • ------(1985). New Essays . Presses Universitaires de France-PUF. Paris. [In French]. • ------(2016). Linguistic System and Linguistic Change . Classiques Garnier. Paris. [In French]. • Jakobson. R. (1984). “Saussure an theory in retrospection”. Linguistics 22 . Pp. 161-196. New York-Berlin. [In French]. • Saussure. F. de. (1879). Dissertation on the Primitive Vowel System in Indo- European Languages . BG Teubner. [In French]. • ------(1916). Course in General Linguistics . Payot. Lausanne-Paris. [In French]. • Shakeri, M. A. & Mirzaei, A. (2016). “Immanent Linguistic Epistemology in Saussure and Hjelmslev: A Comparative Study” in Language Science 3 (5) .140- 117, 2016. [In Persian]. • Toutain, A. G. (2012). “Showing the Linguist What He Does”: An Epistemological Analysis of European Structuralism (Louis Hjelmslev, Roman Jakobson, André Martinet, and Émile Benveniste) in Its Saussure Filiation. (PhD Dissertation, Paris 4). [In French].

Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 • Uldall, H J. (1957). Outline of Glossematics . 1. General Theory. Vol. 10. Nordisk Sprog-og Kulturforlag.

384 ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ دورة 11 ، ﺷﻤﺎرة 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 55 )، ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1399

Hjelmslev in the History of Linguistic Ideas: An interview with Christian Puech and Sémir Badir

Mohammad Shakeri ∗∗∗

Ph.D. Candidate, University of Paris Sorbonne (Paris3). Member of the Research Group on the History of Linguistic Theories (HTL), Paris.

Received: 14/03/2019 Accepted: 9/07/2019

Abstract Louis Hjelmslev is a prominent figure in the history of Linguistics. As a linguist, his works and theory (usually referred to under the name of “Glossematics”) have largely contributed to the demand for a "theory of language". However, his studies have in fact extremely surpassed the boundaries of ordinary linguistics: by embarking on language, he has proposed an innovated immanent semiotic epistemology that, on the one hand, could lead to a holistic and general formal science, and on the other hand, could provide a gnoseology capable to be introduced as an alternative for other philosophical versions. His doctrine in linguistics did not receive an appropriate acceptance beyond the Circle of Copenhagen and many linguists abandoned his theory, considering it too sophisticated and too mathematical. But beyond linguistics, his ideas have been partially followed in a new scientific discipline called “semiotics” (especially in France). On the whole, Hjelmslev occupies an ambivalent position in the history of linguistic theories: he is an abandoned founder. How can we explain this situation? What are the sources of Hjelmslev’s approach? How can we describe its basic characteristics in relation to other linguistic approaches? What are his legacies? To what extent can we contribute to his doctrine today? What are the recent works on Hjelmslev’s theory? These are some basic questions we Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021 seek to answer in our dialogue with Christian Puech, historian of linguistic theories and retired professor at the University of Sorbonne-Nouvelle, and Semir Badir, specialist in the Hjelmslevian theory and professor of semantics, semiotics and epistemology of language at the University of Liege. In this dialogue, we realize that Hjelmslev’s approach to Saussure, unlike that of the Linguistic School of Prague, was not to dismiss master’s

∗ Corresponding Author's E-mail: [email protected]

385 ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ ﺷﺎﻛﺮي ﻳﻠﻤﺰﻟﻒ در ﮔﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ...

ideas but to deepen and radicalize them. Hjelmslev’s theoretical skeleton is relied on two conceptual pairs: form/substance and expression/content. Hjelmslev’s main question is not metaphysical, but epistemological: "what are the conditions for constructing knowledge about language?" In his theory, he seeks to build a calculus system, and in this respect he has an absolutely formalistic approach. Hjelmslev’s theory has three special features: its very unique power of abstraction, its reliance on immanent logic, and its simultaneous realism and irrealism. Contrary to popular belief, many structuralist theories, as well as French semiotics, are based on the views of Hjelmslev. In fact, his theory is both the theoretical basis of the semiotic project and the guarantee of its identity. Today, when semiotic theory needs to be revised, it is the re-reading of Hjelmslev that feeds on the newly proposed concepts of semiotics. However, we have very scattered and limited knowledge about this theory. Much work still remains to be done. In recent years, some researchers have seriously examined Hjelmslev's theory of language that we should wait to see how this return will affect our knowledge of language.

Keywords : Hjelmslev; Glossematics; History of Linguistics; Semiotics; structuralism; Sémir Badir; Christian Puech.

Downloaded from lrr.modares.ac.ir at 19:00 IRST on Wednesday September 29th 2021

386