Rywalizacja nie tylko na boisku Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017” Maj 2018 r. Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Spis treści

Podsumowanie 3

Nota metodologiczna 4

Deloitte Sports Business Group 6

Wstęp Prezesa Zarządu S.A. 8

Ekstraklasa jako spółka 10

Ranking przychodów 14

Przychody od jednostek samorządu terytorialnego 18

Ekstraklasa na tle Europy 19

Frekwencja 21

Transfery 23

Wynagrodzenia 26

Przegląd klubów 28

Kontakt 44

2 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Podsumowanie

Tegoroczny raport „Piłkarska liga finansowa” Ekstraklasa z każdym rokiem polepsza swoją jest już dwunastą edycją opracowania pozycję na europejskim rynku piłkarskim. We przygotowanego przez firmę doradczą współpracy z biurem Deloitte w Manchesterze Deloitte we współpracy z klubami LOTTO tegoroczne dane klubów Ekstraklasy po Ekstraklasy. Raport przedstawia przychody, raz kolejny zostaną wykorzystane przy za rok kalendarzowy 2017, klubów piłkarskich przygotowaniu globalnego raportu „Annual uczestniczących w rozgrywkach Ekstraklasy Review of Football Finance”. w sezonie 2017/2018. Stabilność klubów Ekstraklasy poprawia się, W tegorocznej edycji na miejscu pierwszym ale niewątpliwie jest jeszcze wiele do zrobienia. uplasowała się Legia Warszawa. Klub ze stolicy W kolejnych latach uzupełnieniem coraz zdominował ranking „Piłkarska liga finansowa”, lepszej ogólnej kondycji finansowej klubów wygrywając już siódmy rok z rzędu. Jednak i budowy dochodowej polityki transferowej, tegoroczna przewaga jest mniejsza niż rok którą może pochwalić się szczególnie Lech, wcześniej. Szczególnie, gdy po piętach depcze powinien być udział w europejskich pucharach. Legii prowadzący spektakularną politykę W nadchodzącym sezonie reprezentować nas transferową Lech Poznań. Kilkumilionowe tam będą Legia Warszawa, Jagiellonia Białystok, transfery i to liczone w euro były w Poznaniu Lech Poznań oraz Górnik . Nie pozostaje potężnym zastrzykiem gotówki. Rywalizacja nam nic innego, jak tylko trzymać kciuki, by pomiędzy tymi dwiema drużynami także na kluby te dotarły na jak najwyższy szczebel polu polityki transferowej, może w kolejnych rozgrywek. latach dawać wiele emocji. Patrząc na całą Ekstraklasę widzimy, że jej łączne Jednocześnie z nadzieją patrzymy na zbliżające przychody z działalności operacyjnej (tzn. się Mistrzostwa Świata 2018 w Rosji. W kadrze bez uwzględnienia transferów) po raz kolejny reprezentacji Polski znajduje się kilku znacznie przekroczyły 500 mln złotych, co reprezentantów klubów Ekstraklasy. Dobry pokazuje, że polska piłka nożna osiągnęła pod występ może spowodować, że niejeden z nich tym względem stabilność. stanie przed szansą zagranicznego transferu, na którym skorzysta zarówno on, jak i klub, który dotychczas reprezentował.

3 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Nota metodologiczna

Analogicznie do poprzednich rankingów •• Komercyjne – wpływy z umów sponsorskich, •• Lechia Gdańsk – dane obejmują sezony polskich klubów piłkarskich, tegoroczna reklam, sprzedaży koszulek, pamiątek 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012 oraz edycja jest oparta na wielkości przychodów klubowych oraz inne przychody komercyjne. 2012/2013. Ze względu na zmienioną formułę pochodzących z działalności sportowej. raportu Ekstraklasy zdecydowano się na Do udziału w rankingu zostały zaproszone prezentację danych w układzie styczeń- Zaprezentowane przez nas przychody klubów kluby, które w sezonie 2017/2018 grały grudzień od 2013 roku nie uwzględniają takich kategorii jak transfery w Ekstraklasie. Dane, w wyżej przedstawionym •• Piast – dane obejmują sezony bądź wypożyczenia piłkarzy, gdyż są to często podziale, zostały dostarczone bezpośrednio 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012 oraz wydarzenia jednorazowe i nie odzwierciedlają przez kluby (cześć danych historycznych 2012/2013. Ze względu na zmienioną formułę możliwości generowania stałych przychodów pochodzi z poprzednich edycji rankingu). Część raportu Ekstraklasy zdecydowano się na przez klub (transfery nie stanowią trwałego klubów zdecydowała się na przejście z okresów prezentację danych w układzie styczeń- źródła budowania całościowej wartości futbolu, sprawozdawczych. Jest to spowodowane grudzień od 2013 roku. Dodatkowo dane za ponieważ przychody z transferu jednego specyfiką działalności, w której, taki przesunięty sezon 2009/2010 nie zawierają rozbicia na klubu są kosztem innego). Są one natomiast rok obrotowy, najlepiej odzwierciedla sezon wpływy z praw do transmisji oraz komercyjne zaprezentowane w oddzielnej klasyfikacji. rozgrywek, które rozpoczynają się w połowie (oba źródła są przypisane do kategorii W celu uzyskania pełniejszego obrazu do roku. Nasze rankingi zostały przygotowane za „komercyjne”). kwoty przychodów dotyczącej danego klubu lata kalendarzowe od 2006 do 2016 oraz za rok należy zatem dodać wartość przychodów 2017. Poniżej przedstawiamy kluby, które co do •• Ruch Chorzów – dane prezentowane jako zaprezentowaną w rankingu oraz wartość zakresu danych prezentowanych w rankingu, rok 2013 obejmują sezon 2012/2013. przychodów z transferów. odbiegały od lat kalendarzowych: W przypadku tegorocznego raportu: •• – dane obejmują sezony Przychody sportowe, które zostały wzięte 2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, •• Bruk-Bet Termalica – klub nie pod uwagę, podzieliliśmy na trzy kategorie, 2010/2011, 2011/2012 oraz 2012/2013. Ze przekazał danych finansowych za 2017 rok. stanowiące źródło budowania wartości klubu: względu na zmienioną formułę raportu Na potrzeby raportu dla klubu przyjęto •• Dzień meczu – wpływy ze sprzedaży biletów, Ekstraklasy zdecydowano się na prezentację najniższe prezentowane przez inne kluby, karnetów oraz catering na stadionie. danych w układzie styczeń- grudzień od 2013 które cały rok 2017 grały w Ekstraklasie, roku wartości przychodów w każdej z kategorii. •• Transmisje – wpływy klubów z transmisji telewizyjnych i radiowych, a także z premii •• Sandecja Nowy Sącz – klub przekazał za udział w pucharach krajowych oraz dane dotyczące połowy roku 2017 kiedy to zagranicznych. występował w Ekstraklasie. Druga połowa roku została oszacowana przez Deloitte na podstawie danych ubiegłorocznych.

4 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

W przypadkach, gdy dane dostarczone Oprócz danych finansowych przekazanych przez kluby były nieprecyzyjne, wątpliwości przez kluby, w niniejszym raporcie były wyjaśnianie z klubami, tak aby zawarte wykorzystano również szereg publicznie w rankingu dane możliwie najpełniej dostępnych informacji oraz opracowania odzwierciedlały rzeczywiste wygenerowane przygotowane przez Deloitte Wielka Brytania przychody. „Annual Review of Football Finance”. Wszelkie konieczne przeliczenia z euro na złotówki Od 2014 roku w kategorii przychodów (bądź odwrotnie) zostały dokonane po komercyjnych uwzględniliśmy również średniorocznym kursie PLN/EUR (np. dla przychody z dotacji oraz inne przychody przeliczenia przychodów Ekstraklasy w 2017 komercyjne. Dane sprzed 2014 roku roku wykorzystano średnioroczny kurs PLN/ w kategorii „komercyjne” nie uwzględniają EUR z 2017 roku). niektórych innych przychodów komercyjnych oraz przychodów z dotacji. Dlatego, w celu W tegorocznym zestawieniu sklasyfikowaliśmy zapewnienia porównywalności danych kluby występujące w Ekstraklasie w sezonie skorygowaliśmy odpowiednio dane za 2017/2018. Dane wykorzystane do stworzenia rok 2014. W związku z tym dane te będą rankingu pochodzą bezpośrednio od klubów różne w porównaniu do opublikowanych piłkarskich i nie były weryfikowane przez firmę w ówczesnym raporcie. Deloitte.

Ze względu na zmianę metody agregacji Przy tej okazji chcielibyśmy serdecznie przychodów, poprzez włączenie przychodów podziękować za współpracę, oraz przekazanie z dotacji oraz innych przychodów komercyjnych danych niezbędnych na potrzeby raportu. do kategorii przychodów komercyjnych Bez pomocy osób zaangażowanych a także ze względu na zaokrąglenie wartości w poszczególnych klubach oraz wsparcia przychodów na wykresach przedstawiających Ekstraklasy S.A. raport by nie powstał. strukturę oraz zmianę wpływów klubów w ostatnich latach, mogą pojawić się drobne różnice wartości.

5 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Biznesowy lider doradztwa dla sportu

Wyjątkowy model biznesowy podmiotów Konsulting z branży sportu i rozrywki wymaga Innowacje, transformacja i przywództwo niestandardowego podejścia. Z tego w biznesie mogą przybierać różne formy. względu w ramach Deloitte funkcjonuje Unikalne podejście Deloitte pomaga klientom Audit & Assurance interdyscyplinarna grupa specjalistów rozwiązywać najbardziej skomplikowane zajmujących się doradztwem dla tej branży. problemy. Tworzymy strategie oraz wdrażamy rozwiązania biznesowe, które pozwalają firmom Dostarczamy międzynarodowy i lokalny know zbudować i zachować czołową pozycję na how z zakresu m. in. finansów, prawa, podatków rynku. Konsulting oraz konsultingu, dopasowany do specyfiki •• Brand Strategy & Consumer Research sektora. Oferujemy najwyższej jakości produkty Pomagamy klientom budować silne i szerokie spectrum usług w każdej dyscyplinie marki, które realizują ich cele biznesowe. sportu, o czym mogą zaświadczyć nasi klienci Brand Strategy & Consumer Zespół Deloitte opracowuje strategie na całym świecie. Research marketingowe oraz realizuje pełen zakres badań konsumenckich. Do tworzenia strategii Audit & Assurance marek wykorzystujemy także nasze autorskie Badanie sprawozdań finansowych to znacznie Zrównoważony rozwój i CSR - metody analizy trendów kulturowych - więcej niż tylko liczby. To potwierdzenie Społeczna odpowiedzialność foresight. osiągnięć i wyzwań, pomoc przy zapewnianiu biznesu solidnych podstaw dla przyszłych planów. •• Zrównoważony rozwój i CSR - Społeczna odpowiedzialność biznesu Wsparcie związków i klubów sportowych w rozwoju programów CSR.

6 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Deloitte Digital Doradztwo finansowe Doradztwo strategiczne Deloitte Digital Doradztwo finansowe Deloitte to usługi dla pozwala organizacjom sportowym osiągnąć przedsiębiorstw, inwestorów i jednostek Deloitte Digital doskonałość operacyjną firmy, dzięki administracji publicznej obejmujące m.in. realizacji długoterminowych planów rozwoju. obsługę transakcji kapitałowych, wyceny, Wypracowanie pełnego planu transformacji badania due diligence, restrukturyzacje. Dojrzałość cyfrowa organizacji cyfrowej przeprowadzane jest w kilku etapach: Wypracowanie ambicji •• Dojrzałość cyfrowa organizacji cyfrowej

•• Wypracowanie ambicji cyfrowej Plan rozwoju cyfrowego

•• Plan rozwoju cyfrowego Analityka i optymalizacja •• Analityka i optymalizacja Komunikacja i zaangażowanie •• Komunikacja i zaangażowanie Zarządzanie procesem •• Zarządzanie procesem transformacji transformacji

Doradztwo podatkowe Doradztwo podatkowe świadczone przez Doradztwo podatkowe Deloitte to kompleksowe usługi obejmujące wszystkie aspekty działalności gospodarczej. Na świecie Deloitte zatrudnia ponad 200 tys. Doradztwo prawne specjalistów podatkowych w 150 krajach.

Doradztwo prawne Doradztwo finansowe Deloitte Legal, Pasternak, Korba, Moskwa, Jarmul i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza sp.k. posiada sieć biur w największych polskich miastach. Świadczymy kompleksowe usługi w zakresie wszystkich zagadnień prawnych. Korzystamy z zasobów globalnej sieci kancelarii prawniczych stowarzyszonych w Deloitte.

7 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Szanowni Państwo, Największe znaczenie dla budowania wartości W Poznaniu ogromne wrażenie robi hala Ekstraklasy mają oczywiście Kluby ją tworzące. pneumatyczna, przygotowana na potrzeby Ekstraklasa ma za sobą bardzo dobry rok, Znaczący wkład w generowanie przychodu rozbudowanych programów treningowych w którym jako najwyższa profesjonalna dla całej ligi miała Legia Warszawa, która dzieci i młodzieży. Na uwagę zasługuje także liga piłkarska osiągnęła wiele sukcesów, nie grając w europejskich pucharach zwiększyła Pogoń , gdzie wspólnie z miastem tylko w wymiarze organizacyjnym, ale także przychody sumaryczne Ekstraklasy. Dzięki bardzo sprawnie prowadzony jest proces finansowym. Przychody wszystkich klubów temu do naszych zespołów trafiło z budżetów przygotowania do budowy nowego stadionu. Ekstraklasy na rynku krajowym rok do roku solidarnościowych (tzw. solidarity payment) Jednocześnie trwają prace nad projektem zwiększyły się o 8%, do poziomu 525,4 mln ponad 16 mln zł do podziału. Coraz więcej budowy infrastruktury dla akademii zł. Łącznie z transferami i przychodami sukcesów kluby osiągają też w obszarze piłkarskiej, współfinansowanej także przez z europejskich pucharów wartość szkolenia. Efekty programów rozwoju są Ministerstwo Sportu i Turystyki. Doskonały zgromadzonych środków przekroczyła kwotę wyraźnie widoczne, co widać np. w Jagiellonii rozwój współpracy z miastem obserwujemy 700 mln zł. Również dla samej Spółki był to Białystok. Klub, choć sprzedaje wartościowych również w Wiśle Płock, gdzie przygotowania rekordowy rok pod względem przychodów zawodników, wciąż utrzymuje się w czołówce do budowy stadionu są na zaawansowanym Marcin Animucki z innych tytułów niż prawa mediowe. Wpływy ligi, co świadczy o profesjonalizmie modelu etapie. Swoją drogą należy docenić ten klub Prezes Zarządu Ekstraklasa SA od sponsorów, wynagrodzeń licencyjnych szkolenia młodzieży. Służyć temu będzie także za imponujący awans sportowy, w efekcie i pozostałych projektów scentralizowanych również projekt nowej infrastruktury dla którego w obecnym sezonie zespół znalazł praw marketingowych osiągnęły wartość 25 akademii piłkarskiej, która ma powstać ze się w czołówce ligi. Nie można zapomnieć też mln zł. W bilansie sumarycznym w roku 2017 wsparciem finansowym Ministerstwa Sportu o Górniku Zabrze, który powrócił do Ekstraklasy dysponowaliśmy najwyższym budżetem i Turystyki. Pod tym względem wyróżnia w wielkim stylu. Przy wsparciu miasta jest dziś w historii, co pozwoliło na wypłatę większych się także Lech Poznań, który zaistniał silniejszy i choć opiera zespół na młodych środków finansowych. Na dodatkową pulę w świadomości europejskiej jako klub piłkarzach, to gra na bardzo wysokim poziomie, składały się kwoty wynoszące średnio po 200 doskonale i efektywnie pracujący z młodzieżą. gromadząc na stadionie dziesiątki tysięcy tys. zł dla każdego z Klubów Ekstraklasy. Rezultatem prowadzonych tam działań są kibiców na każdym meczu. transfery młodych piłkarzy, które przyniosły znaczące wpływy dla klubu i podniosły jego wartość ekonomiczną. Cieszy nas jednocześnie zaangażowanie większości klubów w rozwój infrastruktury sportowej.

8 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Jako spółka Ekstraklasa S.A. konsekwentnie To wszystko z myślą o rozwoju polskiej wdrażamy lub angażujemy się aktywnie Ekstraklasy, pozyskiwaniu jak największych w programy mające na celu popularyzację środków finansowych dla klubów i zwiększaniu piłki nożnej. Zainicjowaliśmy szereg projektów atrakcyjności całej Ligi. Jestem przekonany, że długoterminowych, które będą służyć dzięki realizacji tych projektów, we współpracy rozwojowi polskiej piłki w kolejnych latach. z klubami, a także dzięki inicjatywom Cały czas wyznaczamy sobie też ambitne podejmowanym przez kluby wśród własnych plany. Najważniejszym przedsięwzięciem społeczności lokalnych, w kolejnych latach w najbliższym czasie będzie proces sprzedaży będziemy mogli pochwalić się jeszcze większymi praw mediowych i uzyskanie z tego tytułu jak sukcesami w wielu obszarach budujących siłę najwyższych środków, które zasilą klubowe polskiej piłki nożnej. budżety przyśpieszając ich dalszy rozwój. Dużą inwestycją w rozwój technologiczny naszego produktu było wdrożenie systemu trackingu Z poważaniem, - TRACAB™, który ma bezpośredni wpływ na dalsze budowanie wartości i profesjonalizmu Marcin Animucki Ekstraklasy oraz jej Klubów. To jednak nie Prezes Zarządu Ekstraklasa SA koniec naszych inicjatyw. Zamierzamy rozwijać naszą aplikację mobilną, chcemy śmiało wkroczyć z rozgrywkami na rynek e-sportu, będziemy też zawierać nowe umowy sponsorskie i partnerskie.

9 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Ekstraklasa: przyszłość budowana przez innowacje i nowoczesny rozwój

Filary ligowego biznesu W bieżącym sezonie rozgrywkowym Spółka Ekstraklasa S.A. jest 100% właścicielem Rozgrywkami piłkarskimi na najwyższym 2017/2018 przewodniczącym Rady Nadzorczej spółki zależnej Ekstraklasa Live Park Sp. poziomie w Polsce zarządza spółka Ekstraklasa jest Karol Klimczak z Lecha Poznań, z o.o., która od połowy 2011 roku na S.A. Jest odpowiedzialna nie tylko za organizację wiceprzewodniczącym Cezary Kulesza zlecenie Ekstraklasy oraz platformy cyfrowej ligi, ale także prowadzi działania biznesowe, z Jagiellonii Białystok, zaś sekretarzem nc+ realizuje własną produkcję transmisji mające na celu zapewnienie klubom- Maciej Bałaziński z Lechii Gdańsk. Skład Rady telewizyjnych ze wszystkich meczów sezonu akcjonariuszom jak najlepszych warunków Nadzorczej uzupełniają: Dariusz Mioduski Ekstraklasy. Funkcję Prezesa Zarządu tej spółki do własnego rozwoju, budowania kwalifikacji z Legii Warszawa, Krzysztof Zając z Korony sprawuje Leszek Miklas. i podnoszenia poziomu sportowego. Inicjuje Kielce i Jarosław Mroczek z Pogoni Szczecin. także i wspiera projekty ukierunkowane na PZPN w Radzie Nadzorczej spółki Ekstraklasa Spółka Ekstraklasa S.A. jest też założycielem popularyzację czynnego uprawiania piłki nożnej S.A., reprezentuje prezes związku Zbigniew Fundacji Ekstraklasy, realizującej działania i zacieśniania więzi klubów z kibicami. Boniek. w zakresie CSR oraz upowszechniania piłki nożnej. Od 2016 roku fundacja blisko To bowiem kluby grające w LOTTO Ekstraklasie Rada Nadzorcza dokonuje wyboru zarządu współpracuje z Ministerstwem Sportu stanowią trzon jej akcjonariatu – każdy z 16 spółki. Od października 2017 roku jest on i Turystyki, realizując projekty rozwoju klubów posiada w spółce po 5,8% akcji. jednoosobowy, a funkcję Prezesa Zarządu sportowego dzieci i młodzieży: Akademie Klasy Pozostałe 7,2% akcji należy do 17 udziałowca sprawuje Marcin Animucki. Ekstra, Ekstra Talent oraz Ekstra Klub. – PZPN. To również spośród klubów aktualnie grających w najwyższej klasie rozgrywkowej Najważniejsze zadania Ekstraklasy S.A.: Obecnie Ekstraklasa postrzegana jest w Europie wybierana jest co roku Rada Nadzorcza Spółki. 1. Zarządzanie rozgrywkami Ekstraklasy jako prężna, dynamiczna liga, wyznaczająca Co do zasady, w jej skład wchodzą: kierunki rozwoju krajom z Europy Środkowo- 2. Sprzedaż scentralizowanych praw mediowych Wschodniej. Jest to wynikiem podejmowanych •• po jednym przedstawicielu każdego 3. Sprzedaż scentralizowanych praw przez kluby skutecznych aktywności na z czterech najlepszych klubów w tabeli marketingowych poziomie lokalnym, ale też wielu śmiałych końcowej poprzedniego sezonu, 4. Budowanie wizerunku Ekstraklasy i innowacyjnych inicjatyw realizowanych przez •• dwóch przedstawicieli wybieranych spośród 5. Popularyzacja piłki nożnej wśród dzieci spółkę Ekstraklasa S.A. w skali ogólnopolskiej. siebie przez przedstawicieli 12 pozostałych i młodzieży klubów,

•• jeden przedstawiciel PZPN.

10 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Kluczowymi projektami realizowanymi przez Ambicje spółki Ekstraklasa S.A. w zakresie System trackingu – TRACAB™ pozwala Spółkę, które mają wpłynąć na rozwój klubów zwiększania wpływów z kontraktów na śledzenie osób oraz piłki na boisku oraz popularyzację piłki nożnej w Polsce mediowych wynikają z dużego zainteresowania w najbliższych latach, są: uczestnictwem w procesie ze strony i umożliwia dostęp do całkowicie wszystkich głównych graczy. Jednocześnie •• proces sprzedaży praw mediowych na sezon nowych danych z 296 meczów wiążą się one z uatrakcyjnieniem i rozbudową 2019/2020 i następne oferowanego przez Spółkę produktu. W ramach Ekstraklasy w sezonie. •• system trackingu TRACAB™ całego procesu planowana jest sprzedaż nie tylko transmisji telewizyjnych, ale także w najwyższej klasie rozgrywkowej. Głównym •• aplikacja mobilna Ekstraklasy internetowych. Częścią oferty będzie sprzedaż zadaniem technologii jest analiza i gromadzenie •• rozgrywki e-sportowe praw near-live, które umożliwiają pokazywanie statystyk danych fitness w trakcie powtórek goli w aplikacji mobilnej krótko po rozgrywanych meczów. Dane te uatrakcyjniają •• działania na rzecz zachęcania dzieci ich zdobyciu, jeszcze w trakcie trwania meczu. przekaz TV na żywo i stanowią interesujący i młodzieży do uprawiania piłki nożnej. Prawa mediowe obejmą zarówno rynek polski, dodatek dla kibiców. Tworzą także istotną jak i międzynarodowy. Wszystkie te elementy wartość analityczną dla klubów - pozwalają Nowy proces sprzedaży praw mediowych powinny przełożyć się na uzyskanie jak lepiej ocenić zawodników, dokonać zmian W 2018 roku spółka Ekstraklasa S.A., najwyższych kwot z praw mediowych szkoleniowych czy taktycznych. Dzięki umowie wspólnie z klubami i PZPN, zainicjuje proces podpisanej przez spółkę Ekstraklasa Live Park sprzedaży praw mediowych. Oczekuje się, że z międzynarodowym liderem w tym zakresie, wartość uzyskanych środków ze sprzedaży Ekstraklasa oczekuje firmą ChyronHego, Ekstraklasa dysponuje praw będzie najwyższa w historii polskiej rekordowych wpływów obecnie takimi danymi jak czy ligi. Poprzedni kontrakt na lata 2015-2019 , będąc jednocześnie jedną opiewał na rekordową sumę blisko 700 mln z tytułu praw mediowych od z niewielu lig europejskich, które korzystają zł. W ramach kontraktu obowiązującego od sezonu 2019/2020. z tego typu statystyk. sezonu 2019/2020 Spółka planuje nie tylko znacząco zwiększyć te wpływy do klubów, Technologia w służbie sportu ale też awansować do TOP10 europejskich Nowością na stadionach Ekstraklasy lig, osiągających najwyższe przychody z tego w obecnym sezonie jest system trackingu tytułu. Obecnie Ekstraklasa znajduje się w tym – TRACAB™. Po testach jesienią 2017 r., na zestawieniu na 11. miejscu. początku 2018 roku został on zainstalowany na wszystkich stadionach klubów grających

11 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Drugim ważnym technologicznym projektem, Tylko w ciągu pierwszych Międzynarodowa współpraca prosportowa wdrożonym w ostatnich miesiącach przez PZPN 2 miesięcy oficjalna aplikacja W lutym 2018 r. spółka Ekstraklasa S.A., w Ekstraklasie, jest system monitoringu VAR. poprzez swoją Fundację, rozpoczęła nowy W tym przypadku, spółka Ekstraklasa Live Park, Ekstraklasy zyskała 55 tysięcy międzynarodowy projekt, którego Polska jest jest partnerem technicznym dostarczającym pobrań, notując po 200 liderem, pod hasłem Against Match Fixing. sygnał wideo na potrzeby VAR. Dzięki środkom pozyskanym z funduszy pobrań dziennie podczas europejskich, Fundacja będzie organizować Unikatowa aplikacja zdobywa serca przerwy w rozgrywkach. międzynarodowe konferencje, prowadzić i pieniądze badania i tworzyć platformę e-learningową. Innowacyjnym projektem w skali europejskiej, W połowie maja aplikację Nadrzędnym celem projektu jest zapewnienie realizowanym przez spółkę Ekstraklasa S.A. miało na swoich urządzeniach integralności rozgrywek, ale także niezwykle jest oficjalna aplikacja mobilna uruchomiona ważna jest edukacja grup dzieci i młodzieży pod koniec 2017 r. jej szereg funkcjonalności już ponad 105 tysięcy osób! trenujących w klubach. Polska współpracuje daje możliwość komentowania meczów, oceny w tym zakresie z wieloma podmiotami pomeczowej zawodników, budowania własnych Z pasją do e-sportu zagranicznymi, zajmującymi się badawczo społeczności wśród znajomych, obejrzenia Spółka Ekstraklasa S.A. przygotowuje się zjawiskiem tzw. match fixingu. powtórek bramek z poprzednich sezonów oraz również do stworzenia piłkarskich rozgrywek materiałów archiwalnych, a także zapoznania e-sportowych, w których rywalizować będą Spółka Ekstraklasa S.A. planuje rozwój projektu się z dodatkowymi informacjami o wybranych zarówno kluby jak i kibice Ekstraklasy. Polska rozgrywek e-sportowych nie tylko jako źródła drużynach i zawodnikach. Aplikacja Ekstraklasa liga ma już za sobą dwie edycje projektu posiada też unikatowe funkcjonalności, dzięki pilotażowego takich zawodów – FIFA dodatkowych przychodów dla klubów. Upatruje którym wpisuje się w trend „second screen Ekstraklasa Cup, organizowane wspólnie w nim też szansę na pozyskanie serc młodych experience” i pozwala na wzbogacanie transmisji z EA Sports Polska — wydawcą gry „FIFA”. telewizyjnej poprzez możliwość śledzenia meczu Każdorazowo wzięło w nich udział 16 klubów, Polaków i zaangażowanie młodego pokolenia na kilku urządzeniach równolegle. W rezultacie w dwuosobowych zespołach: piłkarz oraz kibic. w rodzime rozgrywki klubowe. ma być dodatkowym atutem spółki Ekstraklasa Turnieje te pokazały, że spółka Ekstraklasa S.A., w procesie sprzedaży praw mediowych. S.A. jest technicznie dobrze przygotowana do Spółka planuje systematyczny rozwój tego organizacji tego typu rozgrywek, a jednocześnie produktu w kolejnych latach w oparciu o trendy zainteresowanie ze strony kibiców i sponsorów z najbardziej rozwiniętych pod tym kątem pokazało ogromny potencjał do rozwoju tego rynków sportowych. projektu.

12 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Z myślą o kolejnych pokoleniach Potwierdzeniem faktu, że Fundacja Ekstraklasy dzięki aktywnemu Ekstraklasa jest doceniana wsparciu Ministerstwa Sportu i Turystyki w Europie jako liga nie tylko realizuje szereg projektów mających na celu popularyzację piłki nożnej i aktywności fizycznej systematycznie rozwijająca się, wśród dzieci i młodzieży. ale także nowoczesna, wdrażająca innowacyjne rozwiązania i mogąca Akademie Klasy Ekstra, kierowane do dzieci w wieku od 3 do 11 lat, obejmują cykl wnieść istotny wkład w rozwój profesjonalnych treningów prowadzonych europejskiego futbolu, jest fakt przez klubowych szkoleniowców na wyboru prezesa spółki Ekstraklasa obiektach szesnastu drużyn ligi. Jest to także niepowtarzalna okazja dla najmłodszych, by S.A., Marcina Animuckiego, do podczas udziału w Akademiach spotkać się Zarządu ze swoimi idolami – trenerami i piłkarzami – organizacji zrzeszającej ligi pierwszego zespołu. piłkarskie na naszym kontynencie.

Akademie Klasy Ekstra 2017 Ekstra Talent 2017 w liczbach: w liczbach: Ekstra Klub zapewnia zajęcia sportowe dla Ekstra Talent to turnieje w kategorii U-12 dla uczniów szkół podstawowych, prowadzone drużyn pochodzących z miasta i regionu, w otwartych grupach przez klubowych w którym gra klub będący gospodarzem trenerów. Bardzo istotnym wsparciem danego turnieju. Przy tej okazji dzieci mogą MSiT dla inicjatyw popularyzujących wziąć udział w testach sprawnościowych, piłkę nożną wśród dzieci i młodzieży jest których wyniki zapisywane są w Narodowej również dofinansowanie budowy obiektów Bazie Talentów prowadzonej przez piłkarskich w klubach, takich jak boiska i hale Ministerstwo Sportu i Turystyki. treningowe oraz infrastruktura dla akademii szkolących dzieci i młodzież.

13 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Ranking – przychody polskich klubów

W tegorocznej edycji rankingu, po raz kolejny Miejsce 2. w tegorocznym rankingu Ranking łącznych przychodów w roku 2017 (mln PLN) najwyższe przychody z działalności sportowej przychodów zajął Lech Poznań. Przychody Przychody Wzrost/ Awans/ odnotowała Legia Warszawa. Drugie miejsca na klubu z Poznania nieco wzrosły w porównaniu Miejsce Klub (mln PLN) za spadek spadek podium, tak samo jak w poprzednim rankingu z rokiem 2016, gdyż w zakończonym w rankingu zajął Lech Poznań. Podobnie swojego miejsca sezonie klub brał udział w trzech rundach 2017 przychodów w rankingu w rankingu nie zmieniła Lechia Gdańsk zajmując kwalifikacyjnych Ligi Europy. Tych sześć 1 Legia Warszawa 138,34 trzeci stopień podium. dodatkowych meczy i fakt, że klub długo walczył o tytuł mistrza Polski pozwoliło zanotować 2 Lech Poznań 65,82 Legia Warszawa dominuje finansowo wzrost przychodów i zbliżyć się finansowo 3 Lechia Gdańsk 39,92 w polskiej Ekstraklasie, od 2011 roku do Legii Warszawa. Warto odnotować, że nieustannie wygrywa nasz ranking. Co prawda Lech Poznań wygrał w 2017 roku klasyfikację 4 KGHM Zagłębie 37,03 w 2017 roku przychody spadły w porównaniu transferową, którą prezentujemy po raz 5 Cracovia 32,16 do rekordowego roku 2016, ale też nie pierwszy w historii naszego raportu. Przed 6 Śląsk Wrocław 31,75 często zdarza się, by polski klub awansował klubem stoi szansa poprawienia wyniku do Ligi Mistrzów, więc spadek przychodów poprzez udział w europejskich pucharach. 7 Jagiellonia Białystok 30,06 nie powinien być dla nikogo zaskakujący, 8 Pogoń Szczecin 28,52 szczególnie, że wciąż przychody osiągają sumy Miejsce 3. w tegorocznym rankingu niemożliwe do osiągnięcia dla pozostałych przychodów sportowych zajęła Lechia Gdańsk, 9 28,25 klubów Ekstraklasy. Pomimo nieudanej jesieni która odnotowała przychody na poziomie 40 10 Wisła Kraków 26,58 w europejskich pucharach i nieco słabszej formy mln zł. Klub z Gdańska już trzeci rok z rzędu w ciągu sezonu Legia zdobyła podwójną koronę: uplasował się na podium rankingu. Świadczyć 11 Arka 20,70 obroniła tytułu Mistrza Polski oraz zwyciężyła to może o osiągnięciu pewnej stabilizacji 12 Korona Kielce 19,28 w rozgrywkach Pucharu Polski. Umożliwi to w zakresie przychodów i aspiracjach dołączenia ponowny udział w europejskich pucharach, do dominującego w ostatnich latach duetu 13 Górnik Zabrze 15,97 który w przypadku zakończenia się sukcesem, Legia-Lech. Niestety niepowodzenia w walce 14 Wisła Płock 14,19 pozwoli utrzymać wysokość przychodów na o udział w Lidze Europy spowodowały dotychczasowym poziomie. pogorszenie nastrojów w Gdańsku i klub 15 Bruk-Bet Termalica Nieciecza* 13,76 nd. nd. w minionym sezonie walczył jedynie 16 Sandecja Nowy Sącz** 8,06 o utrzymanie się w Ekstraklasie. Naturalnym krokiem naprzód w rozwoju Lechii powinien Wzrost Bez zmian Spadek Awans być awans do europejskich rozgrywek. * Dane szacunkowe - przyjęto najniższe prezentowane przez inne kluby wartości przychodów w każdej z kategorii. ** Dane szacunkowe – Klub przekazał dane finansowe dotyczące półrocza, które spędził w Ekstraklasie. I półrocze zostało oszacowane przez Deloitte. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby

14 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Wśród tegorocznych klubów występujących Różnice w przychodach klubów pomiędzy 2017 a 2016 rokiem (mln PLN) na boiskach Ekstraklasy łącznie wzrost przychodów zanotowało 9 drużyn: Jagiellonia 20 14,65 12,24 Białystok, Śląsk Wrocław, Lech Poznań, Arka 10,74 10 7,77 6,67 Gdynia, Górnik Zabrze, Sandecja Nowy Sącz, 4,56 3,61 3,22 1,63 Korona Kielce, Wisła Płock oraz Pogoń Szczecin. 0 -1,60 -1,76 -2,72 -3,17 -3,17 Spadek łącznych analizowanych przychodów 10 zanotowały: Zagłębie Lubin, Wisła Kraków, Piast Liga Mistrzów - 68,13 Gliwice, Cracovia, Lechia Gdańsk oraz Legia 20

Warszawa. 30

40

50

60

70 -69,08 80 e Arka Lech Pias t Śląs k Legia Płoc k Wisł a Wisł a Lubi n Kielce Pogo ń Lechia Górnik Zabrze Gdynia Gliwic e Korona Pozna ń Kraków Gdańsk Szczeci n Cracovi a Wrocław Sandecja Białysto k Jagiellonia Warszawa Nowy Sącz KGHM Zagłębi

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby

15 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Pomimo braku awansu do Ligi Mistrzów, Struktura przychodów Ekstraklasy Przychody Ekstraklasy 2007-2017 który widocznie odbił się na przychodach w 2017 roku Legii Warszawa, łącznie kluby Ekstraklasy 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* 2015 2016 2017 mogą po raz kolejny pochwalić się znaczącym Komercyjne 120,8 102,3 125,8 136,9 167,5 186,0 189,1 221,6 245,1 241,2 269,7 przekroczeniem granicy 500 mln złotych przychodów. O sile ligi wciąż stanowią Transmisje 48,1 80,0 105,2 106,3 126,5 100,2 119,9 131,2 162,0 254,2 185,0 głównie Legia Warszawa oraz Lech Poznań. Dzień meczu 33,6 44,9 30,6 59,8 69,5 66,6 70,7 70,5 87,1 83,6 95,7 Dobrze więc, że oba kluby będą miały szanse reprezentowania naszej ligi w rozgrywkach Razem 202,5 227,2 261,6 303,0 363,5 352,8 379,7 423,3 494,2 578,9 550,4 europejskich. Rok 2017 potwierdził trend ZMIANA PROCENTOWA rozpoczęty w ostatnich latach i dowiódł, 49% że polska liga trwale przekroczyła poziom Komercyjne 11% -15% 23% 9% 22% 11% 2% 17% 11% -2% 12% Komercyjne 0,5 mld złotych. Jeżeli dodamy do tej kwoty Transmisje 1% 66% 32% 1% 19% -21% 20% 9% 23% 57% -27% przychody z transferów zagranicznych, Dzień meczu 30% 34% -32% 95% 16% -4% 6% 0% 24% -4% 14% których wartość przekroczyła w 2017 roku 34% 145 mln złotych widzimy, że polskie kluby są Transmisje Razem 12% 15% 16% 20% -3% 8% 11% 17% 17% -5% w stanie generować łącznie blisko 700 mln zł WARTOŚĆ PROCENTOWA wpływów. Spowodowane jest to niewątpliwie nowoczesnymi stadionami, wyższymi Komercyjne 60% 45% 48% 45% 46% 53% 50% 52% 50% 42% 49% kontraktami za prawa telewizyjne (2017 rok Transmisje 24% 35% 40% 35% 35% 28% 32% 31% 33% 44% 34% jest kolejnym analizowanym przez nas pełnym rokiem obowiązywania czteroletniej umowy: Dzień meczu 17% 20% 12% 20% 19% 19% 19% 17% 18% 14% 17% 17% jesień 2015 – wiosna 2019), a także skuteczności Dzień meczu * Dane skorygowane o inne przychody komercyjne komisji licencyjnej, która na bieżąco monitoruje działania klubów. Oprócz kontraktów związanych z krajowymi prawami telewizyjnymi, głównymi czynnikami wzrostu lub spadku przychodów jest udział w europejskich pucharach, co wyraźnie widać na przykładzie Legii i Lecha.

16 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Przychody klubów Ekstraklasy w ciągu ostatnich 5 lat:

250 35

30 200 25

150 20

15 100

10 50 5

0 2013 2014 2015 2016 2017 0 2013 2014 2015 2016 2017

Legia Warszawa Lech Poznań Jagiellonia Białystok Pogoń szczecin Piast GliwiceWisła Kraków

45 20

40 18

35 16 14 30 12 25 10 20 8 15 6

10 4

5 2

0 2013 2014 2015 2016 2017 0 2013 2014 2015 2016 2017

KGHM Zagłębie Lubin Cracovia Śląsk WrocławLechia Gdańsk Arka GdyniaKorona Kielce Górnik Zabrze Wisła Płock Sandecja Nowy Sącz 17 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Przychody od jednostek samorządu terytorialnego

W tegorocznej edycji raportu poprosiliśmy Przychody do jednostek samorzadu terytorialnego (mln PLN) także kluby o informacje na temat przychodów od jednostek samorządu terytorialnego od Śląsk Wrocław 13,06 urzędów miast, gmin itp. Przychody te włączone Piast Gliwice 11,77 są w kategorię przychodów komercyjnych. Lechia Gdańsk 5,85 W tej klasyfikacji ze zdecydowaną przewagą 5,24 nad resztą stawki wygrywają Śląsk Wrocław oraz Piast Gliwice, które otrzymują wsparcie Pogoń Szczecin 4,22 w wysokości odpowiednio 13 i 11,8 mln Jagiellonia Białystok 3,55 złotych. Warto zauważyć, że sześć klubów Korona Kielce 2,44 zadeklarowało, że nie otrzymuje wsparcia Wisła Płock 0,55 finansowego od swoich lokalnych urzędów Legia Warszawa 0,51 w formie, która podlegałaby ujęciu jako przychody operacyjne lub z tytułu dotacji. Sandecja Nowy Sącz 0 Wisła Kraków 0

Górnik Zabrze 0

Cracovia 0

KGHM Zagłębie Lubin 0

Lech Poznań 0 0246810121416

18 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Ekstraklasa na tle Europy „Wielka Piątka” i inne ligi

Ekstraklasa wśród lig stale rozwijających się. Zmiany spowodowały wzrost przychodów z dnia Szkocja Dystans finansowy między pięcioma największymi meczowego oraz z tytułu transmisji o kolejno Mimo braku awansu Celticu do fazy grupowej Ligi ligami piłkarskimi Europy a resztą stale się 50% i 67% w porównaniu do roku 2015. Udział Mistrzów dwa sezony z rzędu, łączne przychody powiększa. Przychody „Wielkiej Piątki” kilkukrotnie FC Kopenhaga w fazie grupowej Ligi Mistrzów klubów szkockiej Premiership wzrosły o 10% (14 przekraczają łączne przychody jakie generują 2016/2017 również przyczynił się do wzrostu mln €) do 148 mln €. Celtic wygrywając ligę piąty kluby w innych ligach. Globalna renoma, jaką całkowitych przychodów ligi, które wyniosły raz z rzędu w dalszym ciągu generuje ponad 50% maja ligi angielska, francuska, hiszpańska, 203 mln EUR, tj. o 36% więcej niż w poprzednim łącznych przychodów całej ligi. Udział Celticu niemiecka oraz włoska stawia je poziom wyżej. zestawieniu. w fazie grupowej Ligi Mistrzów 2016/2017 jeszcze Wobec tego Ekstraklasę należy porównywać do bardziej zwiększy dystans względem innych klubów innych lig rozwijających się w Europie. Podczas Szwecja w przyszłorocznym raporcie. przygotowania niniejszego raportu opieraliśmy się Udział w dwóch edycjach z rzędu w fazie grupowej na brytyjskim raporcie „Annual Review of Football Ligi Mistrzów drużyny Malmö sprawił, że przychody Wybrane przychody innych europejskich klubów ligowych - 2015/16 (mln €) Finance”. tej drużyny, jak i całej ligi stale rosną i wynoszą już 166 mln €. Ligowy triumf IFK Norrkoping 478 500 Holandia w w 2015 roku dał szansę tej drużynie 80 17% Występy PSV Eindhoven w fazie grupowej Ligi na zmniejszenie finansowego dystansu do Malmö. Mistrzów oraz zeszłoroczny awans do finału Ligi Udział w eliminacjach do Ligi Mistrzów drużyna 400 178 37% Europejskiej Ajaxu Amsterdam przyczynił się do IFK zakończyła jednak już na drugiej rundzie, prawie 50% wzrost przychodów z UEFA dla klubów przegrywając dwumecz z norweskim Roseborgiem. 300 , co przełożyło się na wzrost całkowitych 203 przychodów ligi o 41 mln EUR. Mimo braku Austria 76 200 48 166 161 występów pozostałych drużyn ligi w europejskich Suckes Rapidu Wiedeń, który doszedł do 1/16 16% 24% 149 87 34 129* 21% 61 53% 62 pucharach łączne przychody klubów Eredivisie rozgrywek Ligi Europejskiej w sezonie 2015/16 144 30% 64 30% 78 41% wyniosły 478 mln EUR, co daje 27 mln EUR na klub. jest doskonałym przykładek tego, że dobry wynik 100 49% 31 49% 79 39 23 21% 39% 15 23% 26 43 22 14% 56 34% 17% w europejskich rozgrywkach może zapewnić sukces 7% 40 16% 24% 38% Dania finansowy drużyny jak i całej ligi. Łączne przychody 0 Holandia Dania Szwecja Austria Szkocja Polska Wyniki finansowe duńskiej Superligi obejmują w dziesięciu austriackich klubach Bundesligi rok kalendarzowy 2016 z uwzględnieniem zmian wzrosły o 25% (32 mln €), z czego 5 mln € pochodzi Dzień meczowyTransmisje Komercyjne Inne komercyjne w systemie rozgrywek na początku sezonu z samej dystrybucji UEFA, co pozwoliło zmniejszyć *Dane za rok kalendarzowy 2017 2016/2017. Nowy 14-zespołowy format rozgrywek, wskaźnik wynagrodzeń o 12% w stosunku do z fazą playoff na koniec sezonu, został pozytywnie sezonu 2014/15. przyjęty przez sponsorów, telewizje oraz kibiców.

19 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

„Wielka Piątka” odjeżdża Europie

Rosnące przychody z transmisji telewizyjnych Tradycyjnie niemiecki kluby wygenerowały wysokie Kluby w dalszym ciągu generują co sezon wcześniej. Słabe wyniki Olympique spowodowały, że "Wielka Piątka" jeszcze wyniki z kategorii komercyjnych przychodów najmniejsze przychody w europejskich ligach Marsylia spowodowały spadek średniej frekwencji bardziej wyprzedza pozostałe ligi europejskie. uzyskując wynik 1,3 mld €, co daje 47% łącznych "Wielkiej Piątki", a łączny wzrost o 5% był mniejszy o 11 000 fanów w stosunku do sezonu 2014/15. Na wyniki finansowe „Wielkiej Piątki” lig przychodów ligi. Więcej z tytułu przychodów niż w każdej z porównywanych lig. Paris Saint-Germain jest odpowiedzialne za europejskich w sezonie 2015/16 duży wpływ komercyjnych zarobiła tylko angielska Premiere 35% łącznych przychodów ligi i 60% całkowitego miały istotne zmiany na rynku sprzedaży praw League – 1,5 mld €. Średnia frekwencja Ligue 1 i przychody z dni wzrostu przychodów. telewizyjnych. Nowy kontakt niemieckiej Bundesligi, meczowych po 3 latach wzrostu w sezonie scentralizowane umowy w Hiszpanii oraz Włoszech Dzięki wpływowi rocznej przejściowej umowy 2015/2016 pozostały na tym samym poziomie przyczyniły się do wzrostu łącznych przychodów sprzedaży zbiorowych praw do transmisji łączne w każdej z lig. Coraz większa dominacja przychody klubów wzrosły o 19% do ponad w połączeniu z ciągle rosnącymi przychodami 2,4 mld € w sezonie 2015/16. La Liga powróciła do z udziału w europejskich pucharach powiększa pełnej sprzedaży zbiorowej w sezonie 2016/17 wraz Przychody klubów europejskiej ligi - Wielka Piątka - 2015/16 (mln €) dystans między „Wielką Piątką” a pozostałymi ligami z rozpoczęciem nowej umówy na trzy lata. europejskimi. 6,000 Dzień meczowy Podczas gdy wzrost przychodów z transmisji Europejskie TOP 5 tradycyjnie był napędzany umowami 4,865 5,000 Transmisje Kluby Bundesligi zanotowały wzrost łącznych o indywidualne prawa, zabezpieczonymi przez 1,457 30% przychodów o 320 mln € (13%), pozostając drugą Barcelonę i Real Madryt, w ramach jednorocznego Komercyjne co do wielkości przychodów ligą na świecie i drugą przejściowego modelu sprzedaży zbiorowej średnie 4,000 najszybciej rozwijającą się ligą „Wielkiej Piątki” przychody z emisji wygenerowane przez 18 klubów 2,577 Inne komercyjne w sezonie 2015/16. La Liga, w tym wpływy z UEFA, wyniosły prawie 45 3,000 53% 2,712 milionów euro, co dało wzrost o 39% w stosunku 478 2,437 18% 705 1,917 Tak duży wzrost był możliwy dzięki podpisaniu do sezonu 2014/15. 773 29% Uwaga: przychody komercyjne nowej, międzynarodowej umowy sprzedaży praw 2,000 29% 523 340 1,485 1,232 27% 23% 325 nie są podzielone na "sponsoring" do transmisji, które przyczyniły się do wzrostu W pierwszym roku współpracy z Infront Sports 933 51% 1,190 22% i "inna przychody komercyjne" 34% 62% dla klubów z Anglii, Hiszpanii i Włoch. przychodów o około 100 mln € w porównaniu do & Media większość wzrostu przychodów we 1,000 831 204 656 44% 164 sezonu 2014/15. Dzięki udziałom w europejskich Włoszech pochodziła z praw do transmisji, co 17% 528 500 11% 11% 19% 20% pucharach, niemiecki kluby zarobiły o 46 mln € w połączeniu z zwiększonymi wpływami z UEFA 0 Anglia Niemcy Hiszpania Włochy Francja więcej, co przełożyło się na łączny 28% wzrost dało wzrost przychodów z transmisji o 75 milionów przychodów z tytuły transmisji. € (7%). Przychody z działalności komercyjnej wzrosły o 58 mln € (12%), przy czym sam Juventus odpowiada za około połowę tej kwoty.

20 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Frekwencja

Obecność kibiców na meczach piłkarskich Duży spadek średniej frekwencji (17%) Ranking średniej frekwencji w sezonie 2016/2017 jest jednym z kluczowych czynników zanotowała druga w zestawieniu Legia. Brak zmiana frekwencji determinujących sukces sportowy oraz awansu do europejskich pucharów przełożył frekwencja klub w porówaniu do komentarz finansowy klubu piłkarskiego. W najsilniejszych się na mniejsze zainteresowanie meczami 2017/2018 ligach zachodnich przychody z dnia meczowego Ekstraklasy wśród kibiców stołecznej drużyny. sezonu 2016/2017 wynoszą kilkanaście procent łącznych Średnio na meczach przy ul. Łazienkowskiej było Lech Poznań 20 697 5% przychodów. Wysokie zapełnienie stadionu daje 17 tysięcy kibiców. bezpośrednie korzyści w postaci wpływów do Górnik Zabrze 18 920 78% Awans do Ekstraklasy kasy klubowej, jak również korzyści niemierzalne Podobnie do warszawskiej Legii spory spadek Legia Warszawa 16 987 -17% Mistrz Polski takie jak na przykład budowanie siły marki klubu. frekwencji zanotowała Lechia Gdańsk. Średnio mecze Lechii w minionym sezonie oglądało o 6,6 Wisła Kraków 14 421 3% Sezon 2017/2018 pod względem średniej tysiąca kibiców mniej niż w sezonie 2016/2017. Jagiellonia Białystok 10 995 -19% frekwencji na mecz w Ekstraklasie okazał się Wpływ na tak duży spadek z pewnością miały Lechia Gdańsk 10 790 -38% podobny od poprzedniego. W ubiegłym sezonie wyniki osiągane przez gdańszczan, gdzie zamiast średnia frekwencja wynosiła blisko 9,6 tysięcy walki o europejskie puchary do ostatnich kolejek Śląsk Wrocław 10 748 18% kibiców na mecz ligowy. W sezonie 2017/2018 kibice musieli martwić się o utrzymanie Lechii Arka Gdynia 8 136 5% było to nieco ponad 9,4 tysięcy widzów, co jest w Ekstraklasie. Średnia frekwencja w Gdańsku spadkiem o ok. 2%. w sezonie 2017/2018 spadła o 38% do 10,8 Korona Kielce 7 465 4% tysięcy widzów na mecz. Pogoń Szczecin 6 527 12% Nowym liderem minionego sezonu pod względem frekwencji został Lech Poznań, KGHM Zagłębie Lubin 6 195 -2% który wyprzedził dominującą w ostatnich Wisła Płock 5 001 -6% latach warszawską Legię. Mecze w Poznaniu średnio oglądało ponad 20 tysięcy osób co Cracovia 4 844 -41% jest wzrostem o 5% w stosunku do sezonu Piast Gliwice 4 416 -13% 2016/2017. Największym wygranym tego sezonu można nazwać zespół Górnika Zabrze, Bruk-Bet Termalica Nieciecza 2 777 -25% Spadek beniaminka tego sezonu, którego mecze na Awans/Spadek z Ekstraklasy; stadionie przy ul. F. Roosevelta oglądało średnio Sandecja Nowy Sącz 1 684 14% Brak własnego stadionu powyżej 19 tysięcy kibiców, co jest wzrostem o 78% w stosunku do frekwencji jaką zabrzanie Źródło: ekstrastats.pl gromadzili grając w I. lidze piłkarskiej.

21 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Na ogólny spadek frekwencji całej Ekstraklasy Tak jak w ubiegłorocznym zestawieniu drugie Średnia frekwencja na mecz 2017/2018 wpływ miały ponadto spadki średniej liczby miejsce pod kątek średnich frekwencji przypada 50 000 widzów na mecz w Niecieczy, Gliwicach, Płocku, angielskiej Premier League. Średnio mecze 44 657 Białymstoku czy stadionie Cracovii. Najniższą na wyspach oglądało w minionym sezonie 38 269 frekwencje w sezonie 2017/2018 zanotowała na żywo blisko 38,3 tysięcy kibiców. Podium 40 000 drużyna Sandecji. Klub z Nowego Sącza zamyka hiszpańska La Liga. Mecze na Półwyspie swoje mecze domowe rozgrywał na stadionie Iberyjskim w sezonie 2017/2018 gromadziły w Niecieczy, co utrudniało kibicom liczne średnio 27,3 tysięcy kibiców na mecz, co jest 30 000 27 290 dotarcie na mecze swojego zespołu. Średnio spadkiem o niespełna 3% w stosunku do sezonu 24 693 22 519 mecze Sandecji oglądało 1,7 tysiąca osób. ubiegłego. 20 000 Porównując Ekstraklasę do innych lig Włoska oraz francuska Ligue 1 europejskich względem frekwencji nie ma zanotowały wzrost frekwencji, uzyskując średni powodów do wstydu. Mimo delikatnego spadku wynik kolejno na poziomie 24,7 oraz 22,5 tysięcy 10 000 średniej frekwencji w sezonie 2017/2018 widzów na mecz. Wśród lig „Wielkiej Piątki” Ekstraklasa prezentuje się dobrze na tle lig jedyny spadek frekwencji na mecz przypadł będących wyżej w rankingu UEFA, jak chociażby drużynom hiszpańskiej La Liga. Pozostałe ligi 0 NiemcyAnglia Hiszpania Włochy Francja ligi czeska oraz ukraińska. zanotowały niewielkie wzrosty frekwencji. 25 000

Najwyższe frekwencje w Europie, co wydaje się być oczywiste, są na stadionach lig z „Wielkiej 20 000 18 995 Piątki”. Po raz kolejny najwięcej widzów zgromadziły mecze niemieckiej Bundesligi.

Średnio mecze najwyżej klasy rozgrywkowej 15 000 13 956 u naszych zachodnich sąsiadów gromadziły 11 988 11 894 ponad 44,5 tysiąca widzów, co jest wzrostem 9 442 o ok. 7% w stosunku do sezonu 2016/2017. 10 000

5 529

3 846 5 000 3 334

0 Holandia RosjaPortugalia Belgia Polska CzechyUkraina Rumunia

22 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Transfery

Transfery zawodników to przesunięcie Przychody z tyt. transferów 2017 (mln PLN) środków między klubami, które nie budują globalnej wartości klubowej piłki nożnej. 60 000 000 0,8 Zagraniczne Dtatego przychodów z tytułu transferów nie uwzględniamy w naszym raporcie. Niemniej 50 000 000 Krajowe ze względu ma rekordową wartość transferów zagranicznych przeprowadzonych przez 40 000 000 polskie kluby w 2017 roku zdecydowaliśmy się 0,1 zaprezentować dane o transferach aby pokazać 30 000 000 pełniejszy obraz możliwości generowania 55,3 przychodów przez kluby Ekstraklasy 0,3

20 000 000 33,9 Po raz pierwszy w historii raportów 0,1 1,7 przygotowywanych przez Deloitte 22,4 10 000 000 0,7 prezentujemy państwu dane na temat 2,8 1,1 0,4 12,9 9,8 0,3 0,9 6 przychodów z tyt. transferów. W tym roku 1,3 0,8 0,4 0,4 0,2 0,1 0,0 a n postanowiliśmy zaprezentować je oddzielnie, 0 n Arka Lec h Pias t Śląs k Legia Płoc k Wisł a Wisł a Lubi co oznacza, że przychody z tyt. transferów są Kielce Pogoń Lechi a Górnik Zabrze Gliwic e Korona Poznań Kraków Gdańsk Gdynia * Szczeci Cracovia Wrocła w Sandecja oddzielną, dodatkową kategorią przychodów, Białystok Jagielloni Warszawa Nowy Sącz nieujętą we wcześniej prezentowanych danych.

Aby osiągnąć pełną kwotę przychodów KGHM Zagłębie w danym roku kalendarzowym należy *Przychody z transferówArka Gdynia zaprezentowane są łącznie jako przychody krajowe i zagraniczne. zsumować przychody ujęte w rankingu oraz przychody z transferów.

W roku 2017 to Lech Poznań zarobił najwięcej na transferach. Łączne przychody z transferów wyniosły 56 mln złotych. Kluczową kategorią są transfery zagraniczne. W ostatnim roku Lech przeprowadził duże transfery do Anglii, gdzie odszedł (21 lat), do Włoch, gdzie poszedł (20 lat) i na Ukrainę,

23 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

gdzie odeszli Tomasz Kędziora (23 lata) i Tamas Przychody 2017 (z uwzględnieniem transferów) mln (PLN) Kadar (26 lat). Widać zatem, że sprzedaż młodych 20-23 letnich polskich piłkarzy 200 Komercyjne 172,4 może przynosić duże jak na polskie warunki 180 przychody. Transmisje 160

Za Lechem w tym roku znalazła się Legia 140 121,9 Dzień meczowy Warszawa z przychodami na poziomie 34 120 mln złotych. Legia przyjęła inną strategię Transfery transferową. Jej najgłośniejsze transfery 2017 100 roku to: Vadis Odjidja-Ofoe (28 lat), który 80 odszedł do greckiego Olympiacosu, Nemanja 62,6 Nikolić (29 lat) – transfer do Chicago Fire 60 45,1 38,1 37,5 36,7 33 i Aleksandar Prijovic (26 lat), który odszedł do 40 31,3 29,7 21 19,7 PAOKu Saloniki. Jedynym polskim piłkarzem, 16,2 16,1 13,8 20 8,1 sprzedanym za granicę był Bartosz Bereszyński a n (24 lata), który odszedł do włoskiej Sampdorii. 0 n Arka Lec h Pias t Śląs k Legia Płoc k Wisł a Wisł a Lubi Kielce Pogoń Lechi a Górnik Zabrze Gdynia Gliwic e Korona Poznań Kraków Gdańsk Szczeci Cracovia Wrocła w Sandecja Wśród pozostałych klubów warto wspomnieć Białystok Jagielloni a Warszawa Nieciecza* Nowy Sącz o przychodach Lechii Gdańsk, której przychody z tytułu transferów przekroczyły 20 mln złotych. KGHM Zagłębie

Na tak dobry wynik bez wątpienia miały wpływ Bruk-Bet Termalic transfery zagraniczne serbskich piłkarzy. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby. 20-letni Vanja Milinković-Savić został sprzedany do włoskiego Torino, a 25-letni Aleksandar Kovacevic do norweskiego Haugesund. Transfer Macieja Makuszewskiego do Lecha Poznań miał wpływ na przychody z tytułu transferów krajowych.

24 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Pierwszą piątkę zamykają zespoły Cracovii i Wisły Kraków, które osiągnęły przychody powyżej 10 mln złotych. Wisła może pochwalić się najwyższymi przychodami z tyt. transferów krajowych (1,7 mln zł), na który wpływ niewątpliwie miała sprzedaż Krzysztofa Mączyńskiego do Legii Warszawa.

Wśród klubów, których wpływy transferowe nie są znaczne znalazły się KGHM Zagłębie Lubin oraz Górnik Zabrze. Mając na uwadzę dobrą bazę treningową dla młodych piłkarzy w Lubinie można oczekiwać że przychody Zagłębia ze sprzedaży młodych talentów pojawią się w najbliższej przyszłości. Podobnie w przypadku Górnika Zabrze, który wypromował w sezonie 2017/2018 kilku ciekawych młodych zawodników jak np. wybrany odkryciem sezonu Szymon Żurkowski. Takie transfery to tylko kwestia czasu.

25 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Wynagrodzenia

Koszty wynagrodzeń to największa grupa Wartość wskaźnika wynagrodzenia/przychody klubów Ekstraklasy w roku 2016 i 2017 kosztów w klubach piłkarskich. Bardzo ważne jest w związku z tym stałe monitorowanie 140% 129% 2016 poziomu tych kosztów w porównaniu do 114% przychodów. W analizowanym roku poziom 120%109% 2017 wskaźnika wynagrodzeń wskazuje, że kluby Ekstraklasy można podzielić na 3 grupy. 100% 87% 81% 81% 81% 80% 80% 74% 73% 72% 72% 71% Do grupy klubów znacząco przekraczających 68% optymalny poziom wskaźnika wynagrodzeń 60% 60% 59% 58% 58% 60%57% 54% 55% 55% 57% zaliczyć można Wisłę Płock, Lechię Gdańsk, 60% 53% 50% 54% 52% 47% Górnik Zabrze, Koronę Kielce, Wisłę Kraków, Piast Gliwice, Sandację Nowy Sącz. 40% W przypadku pierwszego z wymienionych klubów koszty wynagrodzeń przekroczyły 20% nawet poziom przychodów, a tego typu sytuacja nie jest możliwa do utrzymania w dłuższym 0% Wisła Lechia Górnik Korona Wisła Piast Sandecja Legia Śląsk KGHM Jagiellonia Pogoń Arka Cracovia Lech terminie. Natomiast w przypadku Górnika Płock Gdańsk Zabrze Kielce Kraków Gliwice Nowy Warszawa Wrocław Zagłębie Białystok Szczecin Gdynia Poznań Sącz Lubin Zabrze mamy tu do czynienia z awansem do Ekstraklasy zatem zrozumiałe jest, że Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby. poziom wynagrodzeń był jak na możliwości przychodowe I ligi dość wysoki.

Grupę drugą stanowią kluby o zbliżonym do optymalnego poziomie wskaźnika wynagrodzeń, są to: Legia Warszawa, Śląsk Wrocław, Zagłębie Lubin, Jagiellonia Białystok i Pogoń Szczecin. Wszystkie te kluby kontrolowały wskaźnik wynagrodzeń także w roku ubiegłym i utrzymały koszty wynagrodzeń na porównywalnym poziomie.

26 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Trzecią grupę stanowią kluby o niskim Wynik sportowy klubów w sezonie 2017/2018 a wysokość kosztów wynagrodzeń w roku 2017 wskaźniku wynagrodzeń. Do tej grupy możemy zaliczyć Arkę Gdynia, Cracovię i Lech 16 Sandecja Nowy Sącz Poznań. Dwa ostatnie kluby mogą pochwalić 15 się wysokimi przychodami, zatem próg Bruk-Bet Termalica Nieciecza (brak danych) wynagrodzeń jest również odpowiednio wyższy. 14 Piast Gliwice

Nie można jednoznacznie stwierdzić, 13 Lechia Gdańsk że przeznaczanie na wynagrodzenia większych kwot jest pewną drogą do 12 Arka Gdynia sukcesu w Ekstraklasie, choć niewątpliwie 11 Pogoń Szczecin jest niezbędnym elementem, by z sukcesem brać udział w rozgrywkach europejskich. 10 Sląsk Wrocław Konsekwentna i rozsądna strategia w tym obszarze może prowadzić do pozytywnych 9 Cracovia efektów na boisku i w konsekwencji przynosić coraz większe przychody. 8 Korona Kielce

7 KGHM Zagłębie Lubin

6 Wisła Kraków

5 Wisła Płock

4 Górnik Zabrze

3 Lech Poznań

2 Jagiellonia Białystok

1 Legia Warszawa

0510 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

27 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Przegląd klubów – szczegółowe wyniki „Piłkarskiej ligi finansowej”

1. Legia Warszawa 2. Lech Poznań 3. Lechia Gdańsk 4. KGHM Zagłębie Lubin 5. Cracovia 6. Śląsk Wrocław 7. Jagiellonia Białystok 8. Pogoń Szczecin 9. Piast Gliwice 10. Wisła Kraków 11. Arka Gdynia 12. Korona Kielce 13. Górnik Zabrze 14. Wisła Płock 15. Sandecja Nowy Sącz

28 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

1. Legia Warszawa

Tegorocznym zwycięzcą raportu „Piłkarska Liga Po wyeliminowaniu fińskiego IFK Mariehamn Struktura przychodów klubu (mln zł) Finansowa” jest Legia Warszawa. Już od 2011 Legia odpadła w III rundzie eliminacyjnej roku pod względem finansowym klub ze stolicy Ligi Mistrzów, gdzie w dwumeczu przegrała 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 dominuje w Ekstraklasie. Tegoroczny Mistrz z kazachskim klubem FK Astana. Co ciekawe Komercyjne 7,7 10,5 9,6 10,9 26,0 33,6 34,7 40,0 42,1 53,1 52,1 Polski osiągnął w 2017 roku łączne przychody kazachski klub odpadł z europejskich pucharów na poziomie aż 138,3 mln złotych. dopiero w 1/16 Ligi Europy, gdy mierzył się Transmisje 4,0 6,9 11,1 9,5 19,1 10,5 30,1 32,8 34,8 114,8 50,1 z portugalskim Sportingiem Lizbona. Następnie Dzień meczu 4,2 3,8 3,0 7,9 18,8 22,2 30,0 30,8 31,1 39,6 36,2 Największą kategorią generującą przychody w rozgrywkach Ligi Europy po dwóch remisach klubu są przychody komercyjne - 38%. została wyeliminowana przez mołdawski Sheriff RAZEM 15,9 21,2 23,7 28,3 63,9 66,3 94,9 103,6 108,1 207,4 138,3 Głównym sponsorem Legii jest Fortuna Tiraspol. Średnia frekwencja na Stadionie zakłady bukmacherskie. Firma ta należy Miejskim Legii Warszawa im. Marszałka Józefa do czeskiej grupy Fortuna Holding, lidera Piłsudskiego podczas meczów Ekstraklasy na rynku zakładów wzajemnych w Europie wyniosła 17 tys. widzów, co dało Legii 3. miejsce Środkowej. Drugie co do wielkości są w tej klasyfikacji. Komplet widzów gościł na przychody z transmisji, które wyniosły 36% Stadionie przy ul. Łazienkowskiej podczas całości przychodów, tutaj trzeba zaznaczyć, że meczu z Górnikiem Zabrze w 36. Kolejce, w przychody klubu włączone są jeszcze wpływy gdy na stadionie było blisko 26 tys. widzów. za udział w Lidze Mistrzów w wysokości 25 Jednocześnie do szerokiej kadry reprezentacji mln złotych oraz za udział w 1/16 Ligi Europy, Polski na Mistrzostwa Świata powołani zostali gdzie po zaciętym dwumeczu Legia przegrała zawodnicy Legii: Artur Jędrzejczyk, Michał z Ajaxem Amsterdam. Trzecią kategorią są Pazdan, Krzysztof Mączyński i młody Sebastian natomiast przychody z dnia meczu, które Szymański. wyniosły 26%. Wskaźnik kosztów wynagrodzeń wynosi 60% przychodów. Legia nie sprostała zadaniu powtórzenia 26% 36% 38% dobrego sezonu w europejskich pucharach Dzień meczu Transmisje Komercyjne Sezon 2017/2018 Legia zakończyła na 1 i wejścia na inny piłkarski poziom, niemniej miejscu i została Mistrzem Polski. Po meczu awans do fazy grupowej Ligi Europy wciąż jest Przychody Przychody Pozycja Średnia z Arką Gdynia na Stadionie Narodowym dla klubu realnym celem. w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja zdobyła też Puchar Polski. Zakończyła więc sezon z podwójną koroną. Nieudane dla 138,3 mln PLN 207,4 mln PLN 1 16 987 klubu były natomiast rozgrywki europejskie. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

29 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

2. Lech Poznań

W 2017 roku Lech Poznań może pochwalić się Podczas zakończonego sezonu 2017/2018 Struktura przychodów klubu (mln zł) przychodami na poziomie 65,8 mln złotych, Lech przystępował do rundy finałowej na co daje mu 2. miejsce w rankingu „Piłkarska pierwszym miejscu, lecz ostatecznie zajął 3. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Liga Finansowa”. W porównaniu do roku miejsce w lidze. Do szerokiej kadry reprezentacji Komercyjne 14,6 15,6 21,5 25,9 17,1 15,3 20,4 21,4 23,7 29,2 28,8 2016 klub zanotował wzrost przychodów Polski powołany został Maciej Makuszewski. o 19%. Różnica wynika przede wszystkim ze W klasyfikacji frekwencji Lech zajął 1. miejsce Transmisje 3,2 8,4 11,0 11,5 8,9 8,1 9,8 11,7 33,7 14,4 18,9 wzrostu przychodów z dnia meczowego oraz ze średnią na poziomie 20,5 tys. widzów, co Dzień meczu 7,1 15,1 7,8 23,6 12,8 12,0 12,7 11,5 20,6 11,4 18,1 z tyt. transmisji. Klub posiada zrównoważoną jest wzrostem w porównaniu do poprzedniego strukturę przychodów. 44% całości stanowią roku. Rekordowym meczem okazał się mecz RAZEM 24,9 39,1 40,3 61,0 38,8 35,4 42,9 44,6 78,0 55,1 65,8 wpływy z przychodów komercyjnych. z Legią Warszawa w 11. kolejce. 1 października Sponsorem strategicznym klubu jest Grupa 2017 roku na stadion przy ul. Bułgarskiej Finansowa Aforti. Pozostałe źródła przychodów przybyło 36,8 tys. widzów, co było najlepszym wyniosły odpowiednio: 29% - przychody frekwencyjnie meczem w całej Ekstraklasie z transmisji i 28% - przychody z dnia meczu. w minionym sezonie. Celem na kolejny sezon Na przychody z transmisji wpływ miał udział powinien być awans do fazy grupowej Ligi w europejskich pucharach, gdzie poznaniacy Europy. wyeliminowali macedoński FK Pelister i norweski FK Haugesund. Odpadli w III rundzie eliminacyjnej Ligi Europy po dwóch remisach z holenderskim FC Utrecht. Potężnym zastrzykiem gotówki były jednak niewliczane w naszym rankingu przychody z transferów, a które można było zobaczyć na wcześniejszych stronach naszego raportu. Łączne przychody 28% 29% 44% z tyt. transferów wyniosły niemal drugie tyle Dzień meczu Transmisje Komercyjne co przychody ze wszystkich kategorii razem wziętych. Sprzedaż takich piłkarzy jak Tamás Przychody Przychody Pozycja Średnia Kádár, czy Tomasz Kędziora, a zwłaszcza w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja Dawid Kownacki i Jan Bednarek okazała się być znaczącym zasileniem klubowego konta. 65,8 mln PLN 55,1 mln PLN 3 20 697 Wskaźnik wynagrodzeń znajduje się na bezpiecznym poziomie 52%. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

30 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

3. Lechia Gdańsk

Łączne przychody Lechii Gdańsk w roku 2017 W sezonie 2017/2018 Lechia zanotowała Struktura przychodów klubu (mln zł) wyniosły ponad 80 mln zł, jednak na potrzeby znaczny spadek frekwencji. Zainteresowanie rankingu Deloitte, aby dane były porównywalne meczami Lechii wyniosło średnio 10,8 tys. 09/10 10/11 11/12 12/13 2013 2014 2015 2016 2017 z innymi klubami, przeanalizowano przychody widzów. Dało jej to 6 miejsce w klasyfikacji Komercyjne 5,9 7,5 12,3 13,6 14,5 11,7 28,5 24,42 23,3 w trzech kategoriach (dzień meczu, komercyjne, frekwencji. Meczem, który przyciągnął najwięcej transmisje). Przychody z transferów oraz kibiców była mecz z 30. kolejki, gdy Lechia Transmisje 6,6 7,0 5,2 6,5 5,4 8,0 10,2 12,53 10,6 pozostałe przychody operacyjne związane Gdańsk podejmowała Arkę Gdynia, wtedy na Dzień meczu 3,0 3,1 5,4 3,7 3,3 5,2 6,0 4,74 6,0 np. z umożeniem zadłużenia nie zostały trybuny przybyło 22,9 tys. widzów. Piłkarsko, uwzględnione w przychodach klubu z Gdańska gdański klub długo, ale z sukcesem walczył RAZEM 15,5 17,6 22,9 23,8 23,2 24,9 44,7 41,5 39,9 w rankingu Deloitte. o utrzymanie w Ekstraklasie i zajął ostatecznie 13. miejsce w ligowej tabeli. Celem dla klubu Analizowane przychody w roku 2017 wyniosły powinna być walka o udział w europejskich 39.9 mln zł, co pozwoliło Lechii zająć trzecie pucharach. miejsce na podium tegorocznego zestawienia. Struktura przychodów klubu z Trójmiasta Do szerokiej kadry reprezentacji Polski na prezentowała się następująco: 58% stanowiły Mistrzostwa Świata powołany został Sławomir przychody komercyjne, 27% przychody z tytułu Peszko. transmisji oraz 15% z dnia meczu.

Głównymi sponsorami klubu są: Energa – sprzedawca prądu oraz grupa ETL – międzynarodowa sieć kancelarii prawniczych, podatkowych i biegłych rewidentów. Według stosowanej przez Deloitte metody wskaźnik 15% 27% 58% wynagrodzenia wyniósł 87%. Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

39,9 mln PLN 41,5 mln PLN 13 10 790

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

31 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

4. KGHM Zagłębie Lubin

Zagłębie Lubin zajęło 4. miejsce w tegorocznym Sezon 2017/2018 Zagłębie Lubin zakończyło Struktura przychodów klubu (mln zł) raporcie. Przychody w 2017 roku były na w grupie mistrzowskiej na 7. miejscu. Średnia podobnym poziomie co w roku ubiegłym frekwencja podczas rozgrywek Ekstraklasy 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 i wyniosły 37 mln zł. Struktura przychodów prezentowała się niemal identycznie jak Komercyjne 24,8 13,1 15,6 24,0 31,0 33,2 30,5 28,5 25,4 23,6 25,7 klubu z Lubina prezentuje się następująco: w poprzednim sezonie i wyniosła 6,2 tys. 69% przychodów to przychody komercyjne, Wynik ten plasuje klubowi z Lubina na 11. Transmisje 6,4 2,4 2,4 6,4 6,0 5,8 6,6 2,7 2,8 13,6 10,1 27% stanowiły przychody z tytułu transmisji, miejscu w rankingu frekwencji. Największą Dzień meczu 1,2 0,5 1,9 1,8 1,5 1,0 1,2 1,0 0,8 1,6 1,2 a 3% to przychody z dnia meczu. Wskaźnik liczbę kibiców klub odnotował podczas meczu wynagrodzeń utrzymywany jest na z Lechem Poznań, gdy na stadionie zjawiło się RAZEM 32,4 16,0 19,9 32,2 38,5 40,0 38,3 32,2 29,1 38,8 37,0 bezpiecznym poziomie i wynosi 58%. Dla ok. 12,7 tys. widzów. Celem dla Zagłębia Lubin Zagłębia fundamentalne znaczenie ma jest awans do Ligi Europy, ostatni raz w Lidze współpraca z Spółką KGHM Polska Miedź, która Europy Zagłębie grało w sezonie 2016/2017. jest właścicielem klubu. Niestety w kolejnych latach nie powtórzyło tego sukcesu, choć możliwości finansowe niewątpliwie predestynują ten klub do regularnej gry na tym poziomie.

3% 27% 69% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

37,0 mln PLN 38,8 mln PLN 7 6 195

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

32 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

5. Cracovia

Cracovia osiągnęła przychody na poziomie 32,2 Sezon 2017/2018 Cracovia zakończyła na 9. Struktura przychodów klubu (mln zł) mln zł, co dało jej 5. miejsce w tegorocznym miejscu. Pomimo świetnej rundy wiosennej, rankingu. Delikatny spadek poziomu słaba jesień 2017 spowodowała, że Cracovia 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 przychodów wynika przede wszystkim nie awansowała do grupy mistrzowskiej. Komercyjne 9,0 8,6 8,4 8,3 9,0 8,6 9,0 18,8 18,4 20,5 22,2 z braku udziału w europejskich pucharach Wyróżniającym piłkarzem klubu był jednak oraz niskiej pozycji w tabeli na zakończenie Krzysztof Piątek, który uzyskał powołanie Transmisje 3,4 5,5 5,2 6,0 5,2 2,2 2,6 5,1 7,4 11,7 6,9 sezonu 2016/2017. Spowodowało to mniejsze do szerokiej kadry reprezentacji Polski na Dzień meczu 1,4 1,2 0,7 1,1 1,6 1,1 1,9 2,8 2,9 3,1 3,0 przychody z tytułu transmisji, które stanowiły Mistrzostwa Świata. Frekwencja na stadionie w 2017 roku 22% przychodów. Wzrósł za to przy ul. Kałuży spadła w stosunku do ubiegłego RAZEM 13,8 15,3 14,3 15,4 15,8 11,9 13,6 26,8 28,8 35,3 32,2 poziom przychodów komercyjnych, które sezonu i wyniosła średnio 4,9 tys. widzów, stanowią teraz 69%. Głównym sponsorem co dało 13 miejsce w rankingu frekwencji Cracovii jest producent i dostawca systemów w Ekstraklasie. Meczem o najwyższej frekwencji informatycznych firma Comarch. Warto był derbowy mecz z Wisłą Kraków, na który zaznaczyć, że klub ma także dodatkowe przybyło 14 tys. widzów. Celem dla Cracovii źródła przychodów, na które składają się powinien być ponowny awans do europejskich przede wszystkim przychody z kompleksów pucharów. sportowych oraz przychody z najmu i dzierżawy pasażu przy stadionie. Przychody z dnia meczu niemal nie zmieniły się w stosunku do roku ubiegłego i wyniosły 3 mln zł. Wskaźnik wynagrodzeń klubu z Krakowa był na bezpiecznym poziomie i wyniósł w minionym roku 54%. 9% 22% 69% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

32,2 mln PLN 35,3 mln PLN 9 4 844

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

33 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

6. Śląsk Wrocław

Śląsk Wrocław z przychodami na poziomie W sezonie 2017/2018 tak jak w poprzednim Struktura przychodów klubu (mln zł) 31,8 mln złotych uplasował się na 6. miejscu sezonie wrocławski klub uplasował się w grupie w tegorocznym rankingu. Klub z Wrocławia spadkowej na 10. miejscu. Frekwencja na 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 zanotował znaczący wzrost w klasyfikacji, stadionie Śląska wyniosła 10,7 tys. widzów. Wynik Komercyjne 2,8 6,2 9,3 10,0 14,4 20,3 13,4 17,2 11,6 8,9 21,7 i odwrócił trend zapoczątkowany w 2012 ten plasuje klub na 7. miejscu w tabeli średniej roku. Struktura przychodów prezentuje frekwencji. Rekord frekwencji klub zanotował Transmisje 0,0 3,3 8,9 6,0 8,9 8,8 10,6 5,4 10,5 7,9 7,3 się następująco: 68% stanowią przychody podczas meczu z Legią Warszawa kiedy to na Dzień meczu 0,8 1,8 2,4 1,8 4,6 6,9 4,8 3,7 4,0 2,7 2,8 komercyjne, 23% przychody z transmisji, trybunach było 24,1 tys. widzów. a 9% przychody z dnia meczowego. Klub pod RAZEM 3,6 11,3 20,6 17,8 27,9 36,0 28,8 26,4 26,1 19,5 31,8 względem finansowym, zanotował w 2017 roku swoiste „nowe otwarcie” oparte w dużej mierze o współpracę z lokalnym samorządem terytorialnym. Niewykluczone, że wpływ na tak wysoki poziom przychodów miała także nowa wspólna oferta sponsorska, która Klub wypracował razem ze Stadionem Wrocław. Czy zmiany umożliwią w przyszłości nawiązanie do sukcesów z sezonu 2011/2012, gdy Śląsk z powodzeniem reprezentował Polskę w Lidze Europy i zdobył tytuł Mistrza Polski, przekonamy się już w kolejnym sezonie. Przy takim poziomie budżetu walka o awans do europejskich pucharów wydaje się to być realnym celem. W 2017 roku wskaźnik wynagrodzeń wyniósł 9% 23% 68% 59%, co było blisko optimum. Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

31,8 mln PLN 19,5 mln PLN 10 10 748

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

34 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

7. Jagiellonia Białystok

W rankingu Piłkarska Liga Finansowa Jagiellonia Sezon 2017/2018 Jagiellonia zakończyła na 2. Struktura przychodów klubu (mln zł) Białystok zajęła 7. miejsce, z przychodami miejscu, a do szerokiej kadry reprezentacji w 2017 roku na poziomie 30,1 mln złotych, Polski na Mistrzostwa Świata powołany został 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 co stanowi istotny wzrost w porównaniu do Przemysław Frankowski. Na stadion Jagiellonii Komercyjne 3,3 2,4 5,8 7,5 11,2 9,5 10,0 15,9 12,4 4,3 9,6 roku ubiegłego. W strukturze przychodów przychodziło średnio 11 tys. widzów, co dało najważniejszą część stanowią przychody Jagiellonii 5 miejsce w klasyfikacji frekwencji. Transmisje 0,0 4,5 4,9 6,5 5,2 2,6 1,4 4,3 5,5 8,3 15,6 z tytułu transmisji w wysokości 15,6 mln Rekord frekwencji miał miejsce 20 maja, Dzień meczu 1,6 1,8 1,5 2,0 1,8 0,9 0,8 1,4 4,0 2,9 4,9 złotych. Tak dobry wynik Jagiellonia zawdzięcza podczas meczu z Wisłą Płock kiedy to na 2. miejscu w sezonie 2016/2017 i krótkiemu stadion przybyło ponad 20 tys. widzów. Celem RAZEM 4,9 8,7 12,2 16,0 18,2 13,0 12,1 21,6 21,9 15,4 30,1 udziałowi w europejskich pucharach. Po Jagiellonii na kolejny rok jest ponowna walka wyeliminowaniu gruzińskiego Dinamo Batumi, o udział w europejskich pucharach. piłkarze z Białegostoku odpali w II rundzie eliminacyjnej po przegranym dwumeczu z azerskim Qebele FK. Przychody komercyjne to 9,6 mln złotych. Partnerem strategicznym klubu jest miasto Białystok, a sponsorem głównym zakłady bukmacherskie STS. Przychody z dnia meczowego wzrosły do wysokości 4,9 mln złotych, co dało ostatecznie 16% udziałów w łącznej strukturze przychodów. Wskaźnik wynagrodzeń osiągnął poziom 58%, jest zatem niemal optymalny. 16% 52% 32% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

30,1 mln PLN 15,4 mln PLN 2 10 995

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

35 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

8. Pogoń Szczecin

Przychody Pogoni Szczecin wyniosły w 2017 roku spotkanie z Sandecją Nowy Sącz klub – w ramach Struktura przychodów klubu (mln zł) 28,5 mln złotych, co dało jej 8. miejsce w tegorocznym prezentu dla kibiców – rozdał darmowe wejściówki. rankingu. Struktura przychodów prezentuje się Spotkanie zainteresowało kilkunastotysięczną 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 następująco: 62% stanowią przychody komercyjne publiczność i było prawdziwym świętem. Kibice – parterem głównym jest Grupa Azoty, a partnerem zaprezentowali rocznicową oprawę i serpentyniadę, Komercyjne 5,9 4,2 7,3 10,8 16,0 14,2 14,8 17,6 strategicznym Miasto Szczecin. W porównaniu do roku klub rozdał też fanom wiele upominków. Akcje Transmisje 0,0 0,1 2,3 5,3 4,4 8,7 9,7 8,8 ubiegłego przychody komercyjne są nieco wyższe, profrekwencyjne były kontynuowane w kolejnych nieco spadły natomiast przychody z tyt. transmisji meczach, w których fani, dzięki wygranym zakładom Dzień meczu 1,3 0,8 1,8 1,9 2,2 1,9 2,4 2,1 i dnia meczowego. Wskaźnik wynagrodzeń wynosi o frekwencję, mogli oglądać mecze za sjecjalną cenę RAZEM 7,2 5,1 11,4 18,1 22,7 24,9 26,9 28,5 57%, co sytuuje Pogoń w grupie klubów o optymalnym 10 zł. Przełożyło się to na bardzo dobrą frekwencję poziomie wynagrodzeń. Pogoń Szczecin, inaczej niż w fazie finałowej rozgrywek Ekstraklasy. Ostatnie w 3 poprzednich sezonach, zakończyła rozgrywki cztery mecze w sezonie oglądało z trybun średnio w grupie spadkowej, na 11. miejscu. Średnia widownia ponad 10 tysięcy osb. Przez całą jesień klub zapraszał na stadionie Pogoni wyniosła 6,5 tys., co dało 10. kibiców na stadion w ramach akcji „Bitwa powiatów”. miejsce w klasyfikacji frekwencji. Meczem cieszącym Dzięki niej, na trybunach w trakcie rundy zasiadło się największą popularnością wśród kibiców był mecz kilkanaście tysięcy fanów z regionu, którzy mecze z Sandecją Nowy Sącz w 33. kolejce zakończony oglądali z biletami za 1 zł. Na przełomie listopada zwycięstwem 2:0. Wtedy stadion im. Floriana Krygiera i grudnia na ulicach miasta zawisło kilkadziesiąt przyciągnął 15,3 tys. widzów. Celem dla Pogoni jest banerów z hasłem „Czy wygrywasz, czy nie!”. Druga niezmiennie budowa nowego stadionu, według część akcji miała miejsce już w kwietniu 2018 roku. zapowiedzi prace związane z przetargiem mają Wtedy fani mogli spotkać banery z kolejnym hasłem rozpocząć się już w drugiej połowie 2018 roku. „… ja i tak kocham Cię!”. Równolegle klub prowadził też kampanię billboardową, którą zapraszał kibiców Jednocześnie w 2018 roku Pogoń Szczecin obchodzi na mecze rozgrywane w Szczecinie. To oczywiście okrągły jubileusz. 21 kwietnia minęło dokładnie 70 nie wszystko. Klub wydaje książkę, na kartach której lat od powstania największego klubu sportowego siedemdziesięciu bohaterów opowiada niezwykłe 7% 31% 62% na Pomorzu Zachodnim. O tym, że Pogoń Szczecin historie związane z Pogonią. Od początku sezonu Dzień meczu Transmisje Komercyjne jest marką – nie tylko regionalną – nie trzeba nikogo drużyna występuje w specjalnie przygotowanych na przekonywać. W przeprowadzanych niedawno 70-lecie strojach meczowych (zawierają m.in. złote Przychody Przychody Pozycja Średnia badaniach nastrojów opinii społecznej podobną wstawki z hasłem „POGOŃ 70”), a w dniu meczu w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja rozpoznawalnością wśród badanych cieszą się pojazdy największej korporacji taksówkarskiej jedynie Stocznia Szczecińska i… paprykarz. To jedynie w Szczecinie oraz tramwaje miejskie jeżdżą mln PLN mln PLN potwierdza, że przez lata klub był nierozłączną częścią z granatowo-bordowymi flagami. W sklepach Pogoni 28,5 26,9 11 6 527 historii Szczecina i na dobre wrósł w świadomość na fanów czeka też kilkadziesiąt produktów (zarówno Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby. Polaków. W Szczecinie robią wszystko, by 70-lecie odzież, jak i akcesoria) z jubileuszowej kolekcji. obchodzić w radosnych nastrojach. Na kwietniowe 36 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

9. Piast Gliwice

Piast Gliwice zajął 9. miejsce w tegorocznym W sezonie 2017/2018 Piast Gliwice uplasował Struktura przychodów klubu (mln zł) rankingu. Struktura przychodów klubu z Gliwic się w grupie spadkowej na 14. miejscu, choć prezentuje się następująco: kluczową pozycją wydaje się, że przy tym poziomie budżetu 09/10 10/11 11/12 12/13 2014 2015 2016 2017 są przychody komercyjne, które wynoszą 19,5 celem klubu powinna być raczej walka o udział Komercyjne 4,9 1,1 2,0 1,9 15,2 17,6 15,9 19,5 mln złotych (w tym 4 mln z tytułu transferu w europejskich pucharach. Średnia frekwencja zawodników), następnie 7,7 mln zł stanowią na stadionie w Gliwicach wyniosła w minionym Transmisje 0,0 0,1 0,1 6,9 5,2 7,2 13,8 7,7 przychody z transmisji, a 1 mln złotych to sezonie ponad 4,4 tys. widzów, co dało 14 Dzień meczu 0,4 0,1 0,8 1,4 1,1 1,6 1,7 1,0 przychody z dnia meczowego. Najważniejszą miejsce wśród wszystkich klubów Ekstraklasy. kategorią w budżecie Piasta są dotacje, które Rekordowym meczem był mecz 37. kolejki RAZEM 5,3 1,3 2,9 10,1 21,5 26,4 31,4 28,2 klub otrzymuje od miasta Gliwice. Stanowią decydujący o utrzymaniu w Ekstraklasie one główne źródło wsparcia działalności, przeciwko Bruk-Bet Termalice; wtedy na stadion z tego przeznaczane są środki na utrzymanie przybyło 6,2 tys. widzów, a mecz zakończył się stadionu. W stosunku do roku 2017 wzrosły zwycięstwem 4-0. przychody komercyjne, natomiast spadły z tytułu transmisji, gdzie grupowane są również przychody za wyniki sportowe. W 2017 roku stosunek kosztów wynagrodzeń do przychodów ukształtował się na poziomie 72% co jest wynikiem znacznie wyższym niż w roku ubiegłym.

4% 27% 69% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

28,2 mln PLN 31,4 mln PLN 14 4 416

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

37 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

10. Wisła Kraków

Wisła Kraków zajęła 10. miejsce w tegorocznym Wisła zakończyła sezon 2017/2018 w grupie Struktura przychodów klubu (mln zł) ranking “Piłkarska Liga Finansowa” i jest to mistrzowskiej na 6 miejscu. Jednocześnie wciąż spadek o 3 pozycje. Łączna suma przychodów jest najpopularniejszym klubem w Krakowie, co 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 wyniosła w 2017 roku 26,6 mln złotych i jest zaowocowało średnią frekwencją na poziomie Komercyjne 9,3 11,8 14,8 11,3 15,7 13,3 15,0 14,1 15,3 14,0 9,5 nieco niższa niż w roku ubiegłym. Przychody 14,4 tys. widzów i pozwoliło zająć 4. miejsce klubu z Krakowa są zrównoważone. Składają w klasyfikacji ligowej frekwencji. Rekordową Transmisje 4,3 12,2 11,9 11,8 27,6 8,8 6,9 8,5 7,3 9,2 9,0 się na nie w 36% przychody komercyjne, w 34% frekwencję zgromadziło spotkanie 13. kolejki Dzień meczu 5,9 9,6 3,4 4,1 12,0 9,3 5,5 5,9 7,2 6,1 8,1 przychody z transmisji, a w 30% przychody rundy zasadniczej z Legią Warszawa. Na z dnia meczowego. Wskaźnik wynagrodzeń stadion przybyło wtedy 33 tys. widzów. Wisła RAZEM 19,5 33,6 30,1 27,2 55,3 31,4 27,4 28,4 29,8 29,3 26,6 wyniósł w 2017 roku 73%, co oznacza znaczny Kraków drugi sezon z rzędu lokuje się w grupie wzrost w stosunku do roku ubiegłego i jest mistrzowskiej i to blisko miejsca gwarantującego wartością powyżej optymalnej. Sponsorem udział w europejskich pucharach, na kolejne głównym Wisły są zakłady bukmacherskie LV lata celem powinien być wzrost przychodów BET. komercyjnych, który może zaowocować awansem na miejsce w pierwszej czwórce w ligowej tabeli.

30% 34% 36% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

26,6 mln PLN 29,3 mln PLN 6 14 421

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

38 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

11. Arka Gdynia

Przychody Arki Gdynia wyniosły w 2017 roku klub zanotował podczas derbowego meczu 15 Struktura przychodów klubu (mln zł) 20,7 mln złotych, co przełożyło się na 11. kolejki z Lechią Gdańsk, gdy na stadion przybyło miejsce w tegorocznym rankingu. Największą 14,1 tys. widzów. Celem klubu jest pozyskanie 2016 2017 część przychodów stanowią przychody kolejnego sponsora, którego wsparcie Komercyjne 7,6 7,7 z tyt. transmisji wynoszące 48%. Przychody umożliwiłoby walkę o grupę mistrzowską, komercyjne stanowią 37%. Partnerem a w przyszłości być może także o kolejne Transmisje 2,7 10,0 strategicznym jest miasto Gdynia. Najmniejszą szanse by reprezentować Polskę w europejskich Dzień meczu 2,7 3,0 kategorią przychodów są przychody z dnia pucharach. meczu, które stanowią 14% wszystkich RAZEM 12,9 20,7 przychodów. Wskaźnik wynagrodzeń wyniósł 55% przychodów.

Sezon 2017/2018 klub z Gdyni zakończył udziałem w finale Pucharu Polski. Jednocześnie Arka reprezentowała Ekstraklasę w rozgrywkach Ligi Europy, gdzie po walecznej grze z duńskim FC Midtjylland odpadła w III rundzie eliminacyjnej. W Ekstraklasie gdynianie już na kilka kolejek przed końcem sezonu zapewnili sobie utrzymanie i ostatecznie zajęli 12. miejsce w tabeli. Średnia frekwencja w sezonie 2017/2018 wyniosła na stadionie przy ul. Olimpijskiej 8,1 tys. widzów, co dało Arce 8. miejsce w klasyfikacji. Najwyższą frekwencję 14% 48% 37% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

20,7 mln PLN 12,9 mln PLN 12 8 136

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

39 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

12. Korona Kielce

Korona Kielce zajęła 12. miejsce w tegorocznym W sezonie 2017/2018 średnia frekwencja na Struktura przychodów klubu (mln zł) rankingu z przychodami na poziomie 19,3 mln stadionie w Kielcach wyniosła 7,5 tys. widzów, zł. Największą kategorię przychodów stanowią co dało 9. miejsce w klasyfikacji liczby widzów. 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 2013 2014 2015 2016 2017 przychody z tytułu transmisji i wynoszą 10,3 Rekord frekwencji padł 25 listopada podczas Komercyjne 13,6 1,9 3,8 4,3 4,0 4,0 4,9 7,0 4,3 5,1 6,9 mln zł. Przychody z tego źródła ze względu na 17. kolejki rozgrywek grupy mistrzowskiej, gdy dobry wynik w sezonie 2016/2017, gdy Korona Korona podejmowała Legię Warszawa. Wtedy to Transmisje 3,0 0,3 6,9 5,6 6,3 4,9 4,2 4,6 5,3 9,2 10,3 zajęła 5. miejsce w tabeli, wzrosły w porównaniu na stadionie zjawił się komplet 15 tys. widzów. Dzień meczu 2,8 1,6 2,3 2,1 1,5 1,2 1,5 1,3 1,6 1,4 2,1 do roku 2016. Zwiększyły się także przychody komercyjne, które w 2017 roku stanowiły 36% Wynik sportowy osiągnięty przez klub z Kielc RAZEM 19,4 3,8 13,0 12,0 11,8 10,1 10,6 13,0 11,2 15,7 19,3 całości przychodów. Głównym sponsorem był nieco gorszy niż w poprzednim sezonie, klubu jest polska sieć handlowa Lewiatan. ale wciąż bardzo dobry. Klub ukończył Najmniejszą grupą były przychody z dnia rozgrywki na 8. miejscu w grupie mistrzowskiej. meczu, które wyniosły 2,1 mln zł. Ten strumień Kolejnym krokiem, pozwalającym na rozwój przychodów także wzrósł w porównaniu klubu powinno być nawiązanie współpracy ze z rokiem 2016. Wskaźnik wynagrodzeń w klubie sponsorem strategicznym, który umożliwiłby wynosi 74% i jest nieco niższy niż w roku popularnym „złocisto-krwiści” utrzymanie się ubiegłym. w górnej połowie tabeli w kolejnych latach.

11% 53% 36% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

19,3 mln PLN 15,7 mln PLN 8 7 465

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

40 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

13. Górnik Zabrze

Górnik Zabrze osiągnął w 2017 roku przychody Swój pierwszy sezon po powrocie do Struktura przychodów klubu (mln zł) na poziomie 16 mln złotych, co dało mu 13. Ekstraklasy Górnik zakończył na 4. miejscu miejsce w tegorocznym rankingu. Główną i uzyskał prawo do reprezentowania Ekstraklasy 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 kategorią składającą się na ten wynik są w rundach eliminacyjnych rozgrywek Ligi Komercyjne 3,5 8,2 8,5 8,7 6,9 5,9 2,8 7,4 przychody komercyjne oraz przychody z dnia Europy. Jednocześnie do szerokiej kadry meczowego. Akcjonariuszami klubu są miasto reprezentacji Polski na Mistrzostwa Świata Transmisje 2,6 7,1 6,3 8,5 8,2 7,3 3,7 3,1 Zabrze oraz Allianz grupa kapitałowa oferująca powołanych zostało kilku piłkarzy: Damian Dzień meczu 3,2 1,3 0,6 0,8 0,7 1,2 2,8 5,5 usługi finansowe. Głównym sponsorem klubu Kądzior, Rafał Kurzawa i Szymon Żurkowski. są zakłady bukmacherskie STS oraz browar Średnia frekwencja na stadionie przy ul. RAZEM 9,3 16,6 15,4 18,1 15,8 14,4 9,3 16,0 Łomża. Zabrzanie przez pierwszą połowę 2017 Roosevelta wyniosła w tym sezonie 18,9 roku grali jeszcze na zapleczu Ekstraklasy, tys, widzów, co dało 2 miejsce w klasyfikacji z tego właśnie wynika stosunkowo niski poziom frekwencji. Najwyższą frekwencję Górnik przychodów z tyt. transmisji. Ekstraklasowy zanotował podczas meczu 15. kolejki z Lechem beniaminek utrzymuje dość wysoki poziom Poznań oraz 37. kolejki z Wisłą Kraków wtedy to wynagrodzeń kształtujący się na poziomie 81% na stadion przy ul Roosevelta przybyło 24,5 tys. przychodów. Wydaje się to jednak przemyślana widzów! Celem na kolejny rok dla zabrzańskiego strategia, biorąc pod uwagę awans do klubu powinno być pozyskanie dodatkowych Ekstraklasy i zwiększone z tego tyt. przychody. środków z tyt. przychodów komercyjnych, aby zbliżyć się do ligowej czołówki finansowej i ugruntować poziom sportowy.

35% 19% 46% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

16,0 mln PLN 9,3 mln PLN 4 18 920

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

41 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

14. Wisła Płock

Wisła Płock zajęła 14. miejsce w tegorocznym W sezonie 2017/2018 Wisła uplasowała się na Struktura przychodów klubu (mln zł) rankingu „Piłkarska Liga Finansowa”. Jej 5. miejscu w rozgrywkach i do końca walczyła przychody w 2017 roku wyniosły 14,2 mln o udział w europejskich pucharach. Średnia 2015 2016 2017 złotych i są wyższe od roku 2016 frekwencja w tym sezonie wyniosła 5 tys. Komercyjne 2,7 5,0 7,3 o ok. 3 mln złotych. Największą część widzów, co dało 12. miejsce w klasyfikacji przychodów stanowią przychody komercyjne frekwencji. Najwięcej widzów klub zgromadził Transmisje 0,2 5,2 6,2 wynoszące 52% oraz przychody z transmisji podczas meczu 34. kolejki z Lechem Poznań, Dzień meczu 0,2 0,7 0,6 stanowiące 44%. Przychody z dnia meczowego gdy Wisła Płock walczyła o prawo do udziału stanowią jedynie 4% udziałów w budżecie w europejskich pucharach. Wtedy na stadion RAZEM 3,1 11,0 14,2 klubu. Większy budżet związany jest przy ul. Łukasiewicza przybyło ponad 10 przede wszystkim z wyższymi przychodami tys. widzów, a mecz zakończył się remisem komercyjnymi. Głównymi sponsorami klubu 0:0. Cele dla Wisły Płock na najbliższe są koncern paliwowo-energetyczny Orlen, sezony, to budowa nowego stadionu, który producent dachów, elewacji oraz systemów umożliwiłby generowanie przychodów z tyt. rynnowych Budmat oraz Płocki Ośrodek Kultury dnia meczowego oraz pozyskanie sponsora i Sztuki. Jednocześnie Klub utrzymuje bardzo strategicznego zwiększającego poziom wysoki wskaźnik wynagrodzeń, który przychodów komercyjnych. Nowy stadion jest w 2017 roku wyniósł 114% przychodów. już zaprojektowany na zlecenie Urzędu Miasta Płock i aktualnie gromadzona jest niezbędna dokumentacja umożliwiająca rozpoczęcie budowy.

4% 44% 52% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

14,2 mln PLN 11,0 mln PLN 5 5 001

Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

42 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

15. Sandecja Nowy Sącz

Sandecja Nowy Sącz w 2017 roku osiągnęła wyniosła 1,7 tys, widzów, co dało jej 16. Struktura przychodów klubu (mln zł) przychody na poziomie 8,1 mln złotych, miejsce w rankingu frekwencji. Meczem, który co dało jej 15. miejsce w naszym rankingu. przyciągnął na trybuny najwięcej kibiców 2016 2017* Największą pozycję stanowią przychody był mecz z 21 października, gdy Sandecja Komercyjne 3,1 3,4 z transmisji, które wynoszą 51% wszystkich w Niecieczy podejmowała Cracovię. Wtedy przychodów. Drugą istotną pozycję stanowią na trybuny przybyło prawie 3 tys. widzów. Transmisje 0,2 4,2 przychody komercyjne, wynoszące 3,4 mln W związku ze spadkiem z Ekstraklasy, celem Dzień meczu 0,2 0,5 zł. Najmniejszą kategorią są przychody z dnia klubu powinna być dobra gra na jej zapleczu meczu stanowiące 6% przychodów. Głównym mając na celu powrót do Ekstraklasy. RAZEM 3,5 8,1 udziałowcem klubu jest Miasto Nowy Sącz, a głównymi sponsorami Zakłady Mięsne Szubryt oraz producent okien Fakro. Poziom wynagrodzeń wynosi 68%.

W sezonie 2017/2018 Sandecja zajęła 16. miejsce w rozgrywkach, co spowodowało, że spadła z Ekstraklasy. Sandecja ze względów licencyjnych nie mogła rozgrywać meczy Ekstraklasy na swoim stadionie, korzystając z gościny w Niecieczy oraz Mielcu. Średnia frekwencja na meczach domowych Sandecji

6% 51% 43% Dzień meczu Transmisje Komercyjne

Przychody Przychody Pozycja Średnia w 2017 r. w 2016 r. w Lidze frekwencja

8,1 mln PLN 3,5 mln PLN 16 1 685

* Pierwsze pół roku, gdy Sandecja występowała jeszcze w I lidze oszacowane na podstawie danych ubiegłorocznych Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przekazanych przez kluby.

43 Rywalizacja nie tylko na boisku | Ranking przychodów klubów piłkarskich Raport „Piłkarska liga finansowa – rok 2017”

Kontakt

Marcin Diakonowicz Przemysław Zawadzki Partner, dział Audytu Dyrektor Lider Sports Business Group Sports Business Group Tel.: +48 (22) 511 01 23 Tel.: +48 (22) 511 03 91 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

Jan Bondyra Paweł Jakóbik Starszy Konsultant Clients & Markets Dział Audytu Sports Business Group Tel.: +48 (22) 511 05 95 Tel.: +48 (22) 511 01 19 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

Partnerzy biznesowi

44 Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas.

Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego, prawnego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 150 krajów oferujemy najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają. Ponad 264 000 pracowników Deloitte na świecie realizuje misję firmy: wywierać pozytywny wpływ na środowisko i otoczenie, w którym żyją i pracują.

Powyższa publikacja zawiera jedynie informacje natury ogólnej. Deloitte Touche Tohmatsu Limited, firmy członkowskie oraz podmioty stowarzyszone nie świadczą tym samym, ani nie przedstawiają w tej publikacji porad księgowych, podatkowych, inwestycyjnych, finansowych, konsultingowych, prawnych czy innych. Nie należy także wyłącznie na podstawie zawartych tu informacji podejmować jakichkolwiek decyzji dotyczących Państwa działalności. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji lub działań dotyczących kwestii finansowych czy biznesowych powinni Państwo skorzystać z porady profesjonalnego doradcy. Deloitte Touche Tohmatsu Limited, firmy członkowskie oraz podmioty stowarzyszone nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody wynikające z wykorzystania informacji zawartych w publikacji ani za Państwa decyzje podjęte w związku z tymi informacjami. Osoby korzystające z powyższej publikacji robią to na własne ryzyko i ponoszą pełną związaną z tym odpowiedzialność.

© 2018 Deloitte Polska