Juliusz Kossak, 1881, from Deotyma’S Album, National Museum in Cracow
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
JuliuszKolekcja Muzeum Narodowego Kossak w Krakowie The collection of the National Museum in Cracow Wacława Milewska Projekt graficzny / Design Władysław Pluta Tekst i opracowanie merytoryczne / Text and art historical consultation Wacława Milewska Reprodukcje / Reproductions Marek Studnicki (wszystkie, z wyjątkiem wymienionych poniżej / with the exception of those listed above); Robert Moździerz (s. / p. 6); Piotr Ligier (s. / pp. 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14); Arkadiusz Podstawka (s. / p. 11) Fotografia na stronie drugiej / Photograph on p. 2 Fotografia wizytowa Kossaka z 1881 roku z albumu Deotymy, Muzeum Narodowe w Krakowie Carte-de-visite photograph of Juliusz Kossak, 1881, from Deotyma’s album, National Museum in Cracow Koordynacja prac redakcyjnych / Co-ordinating editors Joanna Kułakowska-Lis, Maciej Haudek Konsultacja militariów / Consultants on military matters Michał Dziewulski, Eugeniusz Nowak, Piotr Wilkosz Tłumaczenie / Translation Joanna Holzman Korekta / Proof-read by Elżbieta Białoń DTP Bosz, Maciej Haudek Skanowanie / Scanning Jacek Jutrzenka, JML Druk / Print Sun Fung Offset Binding Co., Ltd. Printed in China Wydawca / Publisher Wydawnictwo Bosz ISBN 83-89747-24-3 Wydanie pierwsze / First Edition © Copyright by Bosz Olszanica 2005 © Copyright for the works and texts by Muzeum Narodowe w Krakowie Muzeum Narodowe w Krakowie Gmach Główny Al. 3 Maja 1 30-062 Kraków tel. +48 (12) 29 55 600 www.muzeum.krakow.pl 38-622 Olszanica 311 Biuro / Office: ul. Parkowa 5, 38-600 Lesko tel. +48 (13) 469 90 00 fax +48 (13) 469 61 88 www.bosz.com.pl e-mail: [email protected] Wstęp Introduction W połowie XIX wieku, gdy When Juliusz Kossak was Juliusz Kossak zaczynał stawiać beginning to take the first steps in pierwsze kroki w malarstwie, painting in the mid-19th century, w sztuce polskiej utrwalał się nurt Romanticism was reaching an romantyczny. Istotną tendencją established position in Polish art. tego kierunku, ugruntowaną As an important characteristic w sztuce zachodnioeuropejskiej, rooted in Western European art, było szeroko pojęte the trend displayed a wide-ranging zainteresowanie przeszłością, interest in the past. Exploration sięganie w głąb historii, ale też of history was combined with fascynacja egzotyką, czerpanie fascination with exoticism, z wyobraźni i odkrywanie references to the imaginary, and nieznanych obszarów współczesnej penetration of the unknown areas rzeczywistości. Romantyzm of contemporary reality. Because polski, z uwagi na rodzime of the local political circumstances uwarunkowania polityczne (partitions of Poland in 1772, – rozbiory i przegrane powstanie 1793, 1795, and the defeat of Ksawery Pillati Ksawery Pillati listopadowe – propagował ideę the November [1830] Uprising), Juliusz Kossak Juliusz Kossak tworzenia sztuki narodowej, Polish Romanticism promoted the przy sztalugach at the Easel [1869] [1869] identyfikując polskość w dawnych creation of national art, wherein ołówek, papier pencil on paper zwyczajach i obrzędach, the Polish element was identified 25,7 × 15,8 25.7 × 15.8 MNK w przejawach religijności, through ancient customs and rites, w przywiązaniu do ojczystej demonstration of religiousness, ziemi, do historii i pomników attachment to native soil and przeszłości. Idee romantyzmu the monuments of the past. wcieliły się w dwa zasadnicze nurty The ideas of Romanticism were – idealistyczny, poszukujący wyrazu embodied in two basic trends: dla piękna jako przejawu absolutu, idealistic, seeking expression for najczęściej oparty na kanonie form beauty as a manifestation of the klasycznych, oraz – realistyczny, Absolute and most often based szukający natchnienia w otaczającej on the canon of classical forms; rzeczywistości, na ogół znajdujący and realistic, seeking inspiration wyraz w języku naturalizmu. in the surrounding reality and Czasem kanony te krzyżowały się usually finding expression in the i przenikały, nawet w twórczości language of naturalism. These jednego artysty. two canons often intersected and Juliusz Kossak początkowo nie był interpenetrated even in the oeuvre świadom misji ani filozoficznych, of one single artist. ani estetycznych uwarunkowań Juliusz Kossak was not initially swego malarstwa. Był samoukiem, aware that his painting might podszkolonym w rysunku przez have a mission, or spring from lwowskiego akademika Jana any philosophical or aesthetic Maszkowskiego i traktował premises. He was a self-taught swe skromne artystyczne artist, briefly trained in drawing umiejętności jako hobby oraz by Jan Maszkowski, Lwów źródło zarobkowania. Karierę academic painter, and he treated rozpoczął od portretowania his modest skills as a hobby and rasowych koni wierzchowych ze a source of income. He began his 5 stadnin magnackich i szlacheckich career as a painter of portraits of w Jarczowcach, Jezupolu, pedigree saddle horses bred on Podhorcach, Białej Cerkwi, aristocratic and gentry stud farms Łańcucie, Antoninach, w Koropcu, at Jarczowice, Jezupol, Podhorce, Siwy ogier arabski Obejan, the grey Arab Obejan stallion 1844 1844 akwarela, papier watercolour on paper 30,0 × 40,0 30.0 × 40.0 MOT Sławucie, Winniczkach, Biała Cerkiew, Łańcut, Antoniny, Rajtarowicach. Przez osiem lat Koropiec, Sławuty, Winniczki and przemieszczał się z dworu do Rajtarowice. He spent eight years dworu, malując i rysując konie, travelling from one residence to sceny z polowań, przejażdżek, another, painting and drawing wyścigów, a także portrety horses as well as hunting, riding i karykatury swych mocodawców and racing scenes, in addition to (m.in.: Siwa klacz Szaytanka portraits and caricatures of those 1844, Siwy ogier Obejan 1844, commissioning him with the tasks. Kohelyan 1845, Stadnina His oeuvre of that time includes Stanisława Dunin-Borkowskiego Szaytanka, the grey mare, 1844; w Winniczkach 1846, Juliusz Obejan, the grey stallion, 1844; Dzieduszycki na polowaniu 1844, Kohelyan, 1845; The Stanisław Polowanie par force u Potockich Dunin-Borkowski Winniczki Stud, w Łańcucie 1845, Wyścigi konne we 1846; Juliusz Dzieduszycki hunting, Lwowie 1845, Leonard Piniński 1844; Par force hunt at the Potockis’ na koniu 1847). Tam wchłonął in Łańcut, 1845; Horse races in i pokochał szlachecki obyczaj, Lwów, 1845; Leonard Piniński on poznał znaczenie rodowej tradycji, horseback, 1847. Thus engaged, he dziedzictwa przenoszonego had absorbed and come to love z pokolenia na pokolenie the customs of the gentry, and w podaniu, geście, pamiątkach. understand the meaning of family W kresowych dworach zobaczył tradition, an inheritance passed pieczołowicie przechowywane from generation to generation in arsenały rycerskiej broni, zbroje, legend, gesture and memorabilia. hetmańskie buławy, proporce, In the manor houses of Poland’s 6 drogocenne łupy wojenne, galerie eastern borderland, he could z portretami przodków. Ten see carefully preserved arsenals okres ukształtował artystyczne of knight’s arms and armour, zainteresowania i tematykę hetman’s maces, ensigns, precious twórczości Kossaka. war spoils, and galleries of Artysta obdarzony nieprzeciętnym ancestor portraits. This was when talentem, doskonałą pamięcią Kossak’s artistic interests and the wizualną, umiejętnością szybkiego subject matter of his work had chwytania kształtów i ruchu been shaped. oraz bujną, pełną temperamentu Gifted with an uncommon wyobraźnią zaczął tworzyć talent, excellent visual memory, pierwsze sceny historyczne sięgając skill at promptly catching shape najpierw po tematy z ostatniego and motion, in addition to an powstania, a z czasem, po latach exuberant imagination, he created studiów nad dawnymi ubiorami his first history scenes featuring i uzbrojeniem, do średniowiecza subjects from the recent uprising. i czasów nowożytnych (np. With time and years of studies on Generał Skrzynecki w taborze historic dress and arms, he also 1846, Herburt w bitwie z Tatarami began to take up subjects from pod Sokalem 1851, Śmierć the Middle Ages and the Modern Stefana Potockiego pod Żółtymi Age. (To exemplify this, there are Wodami 1853, Jan Kazimierz pod General Skrzynecki in a camp, 1846; Bersesteczkiem 1854). Od połowy Herburt in battle with the Tartars lat pięćdziesiątych XIX wieku at Sokal, 1851; Death of Stefan tematyka historyczna zdominowała Potocki at Żółte Wody, 1853; and Polowanie par force Par force hunt u Potockich at the Potockis’ w Łańcucie at Łańcut 1845 1845 akwarela, papier watercolour on paper 56,4 × 83,2 56.4 × 83.2 MNW twórczość malarską Juliusza John Casimir at Berestechko, 1854.) Kossaka przynosząc dziesiątki Historic subjects dominated in dzieł ukazujących sceny tłumne, Juliusz Kossak’s oeuvre from the dynamiczne, często oparte na mid-1850s, resulting in dozens barokowym schemacie spiętrzania of dynamic crowded scenes, often kompozycji, zniewalające based on the Baroque pattern mistrzostwem w panowaniu of piled up composition, that nad formą, ujmujące realizmem are captivating for the masterly szczegółów, choć w całości handling of form and appealing 7 imaginowane i idealizowane. for the realism of detail though Ulubioną epoką malarza był altogether imaginary and wiek XVII – wiek europejskich idealized. The painter’s favourite wyczynów elearów polskich, period was the 17th century, licznych wojen: z państwem seeing the Polish élitist cavalry’s moskiewskim, z Turkami, European feats and numerous Tatarami, Kozakami i Szwedami, wars, with Muscovy, the Turks, pełen też innych ważnych Tartars, Cossacks and Swedes; as wydarzeń – sejmów i elekcji. Były well as other important events, one niewyczerpanym źródłem such as diets and elections of Zmiana pozycji Changing