Azerbaijan Journal of Chemical News Redaksiya Heyəti M.M.Ağahüseynova Professor, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının Müxbir Üzvi (Baş Redaktor)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 1 2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 Azerbaijan Journal of Chemical News Redaksiya Heyəti M.M.Ağahüseynova Professor, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının müxbir üzvi (baş redaktor) M.Y.Abdullayeva Dosent, (redaktor müavini) Üzvlər M.B.Babanlı Professor, AMEA-nın müxbir üzvi, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu Q.İ.Kəlbəliyev Professor, AMEA-nın müxbir üzvi, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu B.Ə.Məmmədov Professor, AMEA-nın Polimer Materialları İnstitutu S. R. Hacıyeva Professor, Bakı Dövlət Universiteti T.A.Məmmədova Doktor, Akademik Yusif Məmmədəliyev adına Neft Kimya Prosesləri İnstitutu Amin Mousavi Doktor, University of Campinas,Sao Paulo,Brazil Khaneghah A.Q. Dedov Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, Qubkin adına Rusiya Dövlət Neft və Qaz Universiteti V.P. Meşalkin Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, D.İ.Mendeleyev adına Rusiya Dövlət Kimya Texnologiyalar Universiteti V.F.Tretyakov Moscow State Academy of Fine Chemical Technology Stefan Erast Kaiserslautern Texniki Universiteti, Almaniya K.Y. Əcəmov Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti S.Ə.Məmmədxanova Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti Ə.A.Həsənov Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti F.Ə.Əmirov Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti Y.N.Qəhrəmanlı Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti V.L.Bağiyev Professor, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti T.M.Naibova Dosent, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti R.V.Qurbanova Dosent (texniki redaktor), Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti. [email protected] Əlaqə Ünvan: 20 Azadlıq pr., Bakı, AZ1010, Azərbaycan, Tel: +994124986533, E-mail: [email protected], [email protected]. 2 2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 Azerbaijan Journal of Chemical News EDITORIAL BOARD M.M.Aghahuseynova Professor, corresponding Member of the Russian Academy of Natural Sciences (editor-in-chief) M.Y.Abdullayeva Associate Professor.(deputy chief editor) Members M.B.Babanli Professor, Corresponding Member of ANAS. Institute of Catalysis and Inorganic Chemistry Q.J.Kalbaliyev Professor, Corresponding Member of ANAS. Institute of Catalysis and Inorganic Chemistry B.A.Mammadov Professor, Corresponding Member of ANAS. Institute of Polymer Materials S.R.Hajiyeva Professor, Baku State University T.A.Mamedova Doctor, Yusif Mammadaliyev Institute of Petrochemical Processes Amin Mousavi Doctor, University of Campinas, Sao Paulo, Brazil Khaneghah A.Q.Dedov Academician of the Russian Academy of Sciences, Gubkin Russian State University of Oil and Gas V.P. Mashalkin Academician of the Russian Academy of Sciences, D. Mendeleev University of Chemical Technology of Russia V.F.Tretyakov Moscow State Academy of Fine Chemical Technology Stefan Ernst Technical University of Kaiserslautern, Germany K.Y. Adjamov Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University S.M.Mammadkhanova Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University A.A.Hasanov Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University F.A.Amirov Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University Y.N.Gahramanli Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University V.L.Bagiyev Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University T.M. Naibova Associate Professor, Azerbaijan State Oil and Industry University R.V.Qurbanova Associate Professor (managing editor), Azerbaijan State Oil and Industry University. [email protected] Contacts Address: 20 Azadliq av., Baku, AZ1010, Azerbaijan, Phone: +994124986533, E-mail: [email protected], [email protected]. 3 2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 CONTENT Əhmədov Y.P. Kimya texnologiya fakültəsi - zirvəyə gedən yol 6 Amin Mousavi Khanegah Propionic Acid: A Short Overview 13 Gahramanli Y.N, Gasimov A.M. Obtaining and research of properties of 16 geoconcretes on basis of natural limestone Аджамов K.Ю., Гусейнова Э.А., Мурсалова Л.А., Сафарова С.Р Термогравиметрический анализ катализаторов оксикрекинга, подвергнутых 25 регенерации Agahüseynova M.M.,.Mikayılova M.R. Makroliqandların sintezi və onların əsasında rutenıumun ratalizatorların alınması 32 Abbasov V.M., Qasımov E.E., Məmmədova T.A., Əsədov Z. H., Abbasov M.M. Azərbaycanın neft-qaz sənayesində ətraf mühit problemləri və ekoloji vəziyyətin 38 yaxşılaşdırılması üzrə prioritet istiqamətlər Ağahüseynova M.M., Qüdrətova F.D. Renium(v)- in metil- və piridilbenzimidazolla kompleksləri 48 Ə.A.Həsənov, A.İ.Namazova Maye fazalı ekstraksiya prosesində qarışdırıcı ekstraktorda maye damlalarının 54 ölçülərinin təyini Гаджиева Р.Ш., Курбанова Р.В, Кахраманов Н.Т., Кахраманлы Ю.Н., Гурбанова А.Г. Высокоэффективные сорбенты для очистки водоемов 59 от нефти и нефтепродуктов Məmmədxanova S.Ə., Cəbrayılzadə E.Ə. Xanəgah yanar şistinin pirolizindən alınan distillatın hidrokrekinqi 68 Бабаев А.И, Мамедов З.A., Гаджиева С.Р., Мамедова Л.З. Влияние деароматизации сырья на процесс пиролиза 72 Mammadova N.A., Khudiyev E.A., Valizadeh R.F. The synthesis of nitrogen 80 containing derivatives of oil acids and their application as the corrosion inhibitors Yusubov F.V. CO2-nin seolitlərlə adsorbsiyası prosesinin tədqiqi 85 Hacıməmmədov İ. M., Salmanova N. İ., Qəribova S.A. Biohumus və kompostların 93 torpaq münbitliyinin bərpasına təsiri və hazirlanması üçün bitki qalıqlarının və materialların seçilməsi. Rzayeva A.Ə., Qurbanova Z.R. Fosfogips və silisium tərkibli xammallar əsasında 97 4 2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 kimyəvi meliorantın alınmasının tədqiqi Əsgərov A.R., Yusubov F.V. Ağır neftin emalına dair aparılan təcrübələrin riyazi modelləşməsi 101 .Амиров Ф.A, Гулиева Н.А., Гахраманова З.О. Cинтез и строение диэтил-4-гидрокси-4-метил-2-(4-метилфенил) - 6-оксоциклогексан-1,3- 106 дикарбоксилата Əmirov F.Ə., Quliyeva N.A., Qəhrəmanova Z.O. Dıetıl-4-hidroksi-4-metil-2- (4-metilfenil) - 6-oxociclogekan-1,3-dikarboksilatın sentezi ve strukturu 111 Байрамова А.С. Адсорбционный метод разделения газовых смесей от H2S 117 Амиров Ф.А, Юнусова Г.Р.,Алиева Г.А. Получение композиционныx материалов на основе модифицированных отходов полистирола 125 Ахмедова Р.Р., Бабаева Т.М., Ашурова Н.Д. Очистка загрязнений тяжелыми металлами почвенного покрова объектов сумгаитского массива абшеронского 132 полуострова методом фито-мелиорации Cəfərova N.Ə., Almasova G.T. Şüşə tullantılarının ikinci həyatı: təkrar emal məmulatları 137 5 2019, №1(1), ISSN: 2663-7006 Kimya texnologiya fakültəsi- zirvəyə gedən yol... Yaşar Əhmədov Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent XX əsrdə Azərbaycanın ən böyük nailiyyəti Azərbaycan xalqının kütləvi sürətdə təhsillənməsi, ali təhsil sisteminin qurulması, bütün sahələrdə milli kadrların, milli mütəxəssislərin hazırlanması olmuşdur. Fəaliyyətə başladığı vaxtdan etibarən Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti sənayenin, iqtisadiyyatın, elmin, elmi-texniki tərəqqinin inkişafında xüsusi rol oynamış, respublikamızda və onun hüdudlarından kənarda neft, qaz və neft-kimya sənayesi üçün yüksək ixtisaslı mühəndis kadrlar hazırlayan ali təhsil ocağına, elmi-tədqiqat mərkəzinə çevrilmişdir. Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərinin istifadə olunması üçün lazım olan kadrlar-mühəndislər, texniklər, yüksək səviyyəli fəhlələr hazırlayan universitetin fəaliyyəti nəticəsində ölkəmiz qısa müddət ərzində yüksək sənaye potensialı yarada bilmişdir. Dünyada karbohidrogen ehtiyatlarının mənimsənilməsində, texnika və texnologiyaların, çoxsaylı pioner xarakterli işlərin görülməsi, bilik və təcrübələrin əldə edilməsi və yayılması, azərbaycanlıların dünyanın digər regionlarında neft-qaz işinin inkişafında fəal iştirakı ölkəmizin haqlı olaraq “Dünyanın Neft Akademiyası” fəxri statusu qazanmasına əsas yaratmışdır. XIX əsrin 70-ci illərində Rus texniki cəmiyyətinin Bakı filialı təsis edildi, 1888-ci ildə isə Bakıda şəhər sənət məktəbi açıldı-məktəb Aşağı səviyyəli mexaniki və kimya-texniki (1896-1904), Aşağı səviyyəli mexaniki və tikinti texniki məktəb (1904-1917) və Bakı Politexnik məktəbi (1917-1920) adları altında neft və digər sənaye sahələri üçün texniki kadrlar hazırlamışdır. 1920-ci ildə Bakı Politexnik İnstitutu yaradılmış və bu təhsil mərkəzi sonralar nef-qaz və digər sənaye sahələri üçün yüksək ixtisaslı mühəndis və elmi pedaqoji kadrlar hazırlamışdır. 1920-ci ildən 2019-cu ilə kimi Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində 80 mindən çox mühəndis, 300-dən çox elmlər doktoru, 2000-dən çox elmlər namizədi, dünyanın 71 ölkəsi üçün mühəndislər, elmlər doktoru və namizədlər hazırlanmışdır. XIX əsrin 80-ci illərində Azərbaycanda neft sənayesinin sürətli inkişafı müxtəlif peşələrə yiyələnmiş texniki işçilərə tələbatı artırırdı-bütün bunlar tədris müəssisələri yaratmağı zəruri edirdi. Sənaye sahələrində texnika və texnologiyanın inkişafı praktiki biliklərlə yanaşı nəzəri biliklərin də olmasını tələb edirdi-1880-ci il fevralın 19-da Bakı şəhər duması sənət məktəbinin yaradılması haqqında qərar verdi-lakin qərar yalnız səkkiz ildən sonra reallaşdı. 1888-ci il aprelin 26-da nizamnaməsi təsdiq olunan sənət məktəbində digər fənlərlə yanaşı “Texnologiya” fənni də tədris olunmağa başladı. Məktəbin qəyyumluğunu H.Z.Tağıyev öz üzərinə götürmüşdür. 1896-cı ildə imperator sentyabrın 1-dən Bakıda tərkibində sənət məktəbi olmaqla Aşağı səviyyəli mexaniki və kimya-texniki məktəbinin açılmasına qərar vermişdir. 1900-cu ildə məktəbin 16 nəfər məzunu olmuş, həmin ilin sonunda yeni emalatxana və kimya korpusu tikilmişdir. 1904-cü ilin aprelində H.Z.Tağıyevin maliyyə dəstəyi ilə Aşağı səviyyəli texniki məktəb Orta səviyyəli məktəbə çevrilmişdir. 1917- ci il mayın 30-da məktəb Bakı