Kongresi I I-Rë Mysliman (24 Shkurt – 12 Mars 1923) - Ali Basha
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Botues: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore VITI II (XVI) 2013 NR. 2 (155) Merret me shkenca islame, sociologji, filozofi, psikologji, histori, gjuhësi, letërsi, moral dhe literaturë kombëtare www.kmsh.al www.zaninalte.al Tiranë 2013 Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore Zani i Naltë Organ i Komuniteti Mysliman të Shqipërisë Themeluar në tetor 1923 Rifilluar në tetor 2012 VITI II (XVI), janar-shkurt-mars 2013, nr. 2 (155) Nën kujdesin: H. Selim Muça Kryeredaktor: M.A. Genti Kruja Bordi editorial: Dr. Ferdinand Gjana Bujar Spahiu M.A. Ali Zaimi M.A. Ramadan Çipuri M.A. Dorian Demetja M.A. Skender Bruçaj M.A. Elton Karaj Redaktoi: M.A. Andrin Rasha Fushat: Shkencat Islame Tefsir Hadith Fikh Sociologji Filozofi Gjuhësi Letërsi Psikologji Histori Kulturë Art, etj. Realizimi grafik: Bledar Xama Shpëtim Bashmili KOMUNITETI MYSLIMAN Rr. George W. Bush, Nr. 50, I SHQIPËRISË: Tiranë - Shqipëri mail: [email protected] web: www.kmsh.al www.zaninalte.al 2 Zani i Naltë Përmbajtja Editorial 1. 90 vjet Komunitet Mysliman Shqiptar - Ali Zaimi ..............................................5 90 vjet Komunitet Mysliman Shqiptar 2. Krijimi i Gjyqit të Naltë të Sheriatit....................................................................8 3. Kongresi i I-rë Mysliman (24 shkurt – 12 mars 1923) - Ali Basha...................15 Shkenca Islame 4. Kremtimi i festave në Islam dhe rasti i Mevludit - Ma. Dorian Demetja - Komuniteti Mysliman i Shqipërisë..................................20 5. Shkenca e Kiraeteve - Ma. Elton Karaj - Universiteti Bedër................................28 6. Ihvanus-Safa dhe muzikoterapia në civilizimin islam - Dr. Abaz Jahja - Bashkësia Fetare Islame e Maqedonisë - Shkup.....................................................41 Histori 7. Mexheleja - Kodi Civil Osman dhe trashëgimia juridike osmane në Shqipërinë e viteve 1912-1929 - Dok. Hasan Bello - Instituti i Historisë – Tiranë.................................................45 8. Njohuri me karakter historik - Nasuf T. Dizdari................................................55 9. Vendi dhe rëndësia e fondit arkivor të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë dhe në veçanti të Arkivit Qendror të Shtetit për Kongresin e mëvetësisë - Vehbi Agolli - Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave - Tiranë................................58 Shkenca Ekzakte 10. Kodi Matematik i Kur’anit - Prof. Dr. Sadije Bushati - Universiteti “Luigj Gurakuqi” - Shkodër...................62 Sociologji 11. Një vështrim sociologjik mbi problemet familjare tek të rinjtë e shkollave të Tiranës - Prof. Dr. Zyhdi Dervishi - Universiteti i Tiranës & MA. Genti Kruja - Komuniteti Mysliman i Shqipërisë.......................................66 3 Zani i Naltë Filozofi 12. Liria e fesë në kontekstin e modelit evropian të marrëdhënieve ndërmjet shtetit dhe fesë - Prof. Dr. Gjergj Sinani - Universiteti i Tiranës......................................................77 Jurisprudencë 13. Aspekte krahasuese ndërmjet së Drejtës Ndërkombëtare Islame me të Drejtën Ndërkombëtare Publike - Dok. Saimir Shatku - Universiteti i Tiranës...........................................................88 Personalitete 14. Mustafa Efendi Varoshi (1898-1948)....................................................................98 15. Hoxhallarët tanë, Zotërinjtë tanë… - Imam Muhamed Sytari - KMSH, Myftinia Shkodër...........................................101 Retrospektivë 16. “Përse studjuesit e dituris e formojnë shumicen e atyne qi dyshojnë dhe hezitojnë në çashtje fetare?” - H. Ismet Dibra - Zani i Naltë, 1936......................................................................110 17. Kryeqyteti ka nevojë për nji Xhami të madhe e moderne (1938) .............114 4 Editorial Editorial 90 vjet Komunitet Mysliman Shqiptar nga Ali Zaimi ë këto muaj një rol të padiskutueshëm dhe mbushen plot 90 vendimtar në formimin e shtetit Nvjet nga themelimi i shqiptar. Me të njëjtin zell dhe Komunitetit Mysliman Shqiptar, si me përgjegjësinë më të madhe ata një bashkësi që do të përfaqësonte themeluan Komunitetin Mysliman zërin e besimtarëve myslimanë Shqiptar, në përputhje të plotë me në Shqipëri, shumë herë do të të gjitha parimet e fesë Islame, përfaqësonte zërin e myslimanëve që ishte përvetësuar në formën e në të gjithë trojet shqiptare, madje vet më të bukur, dhe më të drejtë në mjaft raste edhe zërin e mbarë nga udhëheqësit myslimanë. shqiptarëve. Vitet që kaluan nuk Myslimanët e këtij vendi arritën ishin të lehta, por të tejmbushura me që një pjesë të mirë të cilësive të peripeci e sfida të jashtëzakonshme. besimit t’i shndërronin në pjesë Gjithçka nis 90 vite më parë, aty integrale të traditës sonë, madje ku dhe u themelua për herë të parë pjesë të pandarë të identitetit institucioni islam. kombëtar. Parime të tilla si: besa, Ai që shënoi edhe pikënisjen mikpritja, bujaria, toleranca etnike drejt institucionalizimit të dhe fetare, ruajtja e farefisnisë, bashkësisë islame ishte Kongresi harmonisë familjare etj., që i Parë i mbajtur më 24 shkurt deri janë ndër normat themelore të më 12 mars 1923, që hodhi edhe sjelljes Islame, u përvetësuan nga themelet e Komunitetit Mysliman mbarë shqiptarët pa dallim feje e të Shqipërisë, dhe që prej asaj date prejardhjeje dhe sot ndoshta janë besimtarët myslimanë shqiptarë nga të paktat gjëra me të cilat ne do t’i dilnin vetë për zot përhapjes vazhdojmë të krenohemi përpara dhe ruajtjes së traditës së bukur të botës. besimit Islam. Personalitete të tilla si: Haxhi Myslimanët shqiptarë patën Vehbi Dibra, Hafiz Ali Korça, 5 Editorial Hafiz Ibrahim Dalliu, Hafiz Sabri sërë artikujsh që dëshmojnë një Koçi, e qindra të tjerë, funksionarë pasuri të tërë kulturore, nëpërmjet të Komunitetit Mysliman të së cilës pasqyrohet edhe niveli Shqipërisë, kanë qenë përherë ndër i mendimit teologjik shqiptar përfaqësuesit më të shkëlqyer të gjatë periudhës së pavarësisë. Për qytetarit, familjarit, prijësit, shokut shkak të kohës relativisht të gjatë dhe bashkëkombësit shembullor, të daljes së kësaj reviste, mund lëvrues dhe praktikues i traditave të thuhet se ajo pati një rëndësi më të bukura të fesë sonë dhe të këtij shumë të madhe për edukimin fetar populli. Në vitet e para të formimit mysliman të popullatës shqiptare, të vet, Komuniteti Mysliman i por ajo zgjoi edhe ndjenjat e Shqipërisë ishte jo vetëm flamurtar patriotizmit, të ngritjes kulturore, i promovimit të edukatës dhe arsimore, etj. Revista u angazhua moralit të lartë shoqëror, por edhe në mënyrë të vazhdueshme në pararojë e një institucioni të mirë- fushën e edukimit, të studimit organizuar që përbënte një model sociologjik e psikologjik, në për institucionet e tjera shtetërore formimin e ndërgjegjes kombëtare, dhe më gjerë, që natyrshëm kishin në bashkimin dhe vëllazërimin e shumë nevojë për modele të mira. popullit tonë. Një hap shumë i rëndësishëm Historia e viteve që pasuan, dhe shumë i zgjuar i Komunitetit dhe sidomos me fillimin e Luftës Mysliman të Shqipërisë ishte hapja së Dytë Botërore e më pas, do të e medreseve. Ajo çka e bën të ishte shumë e ashpër me besimin veçantë këtë shkollë, nga shumica e dhe besimtarët, sikurse ishte me të simotrave të saj në botë në atë kohë, gjithë shqiptarët. Vajtimi u bë kaderi është koncepti i mësimdhënies në i komunitetit më të madh në vend to. Komuniteti Mysliman gërshetoi për më shumë se gjysmë shekulli, në Medrese së bashku me lëndët sepse më shumë se çdokush fetare edhe ato shkencore dhe bëri tjetër dhe mbi çdo torturë fizike, përpjekjet maksimale që profilin besimtarëve iu mohua përkujtimi i dhe nivelin arsimor në Medrese ta Zotit, iu ndalua besimi, iu ndrydh mbante në standardet më të larta të ndërgjegjja, iu ndërpre komunikimi kohës, çka e bënte medresenë një që ata kishin në çdo namaz, agjërim ndër shkollat më të mira në ato vite. e haxh me Krijuesin e qiellit e të Një tjetër fushë e rëndësishme tokës, Zotin e zemrave të tyre, ku Komuniteti Mysliman i Allahun e Madhëruar. Por ishte e Shqipërisë dha një kontribut të kaluara islame e këtij populli, që pazëvendësueshëm, është edhe zbuti shthurjen totale të shoqërisë ajo e letrave, kryesisht me sonë prej furtunës komuniste. revistën “Zani i Naltë”, por jo Qoftë edhe fshehurazi apo me lloj- vetëm. Gati 16 vjet të jetës së saj, lloj mënyrash, shumë besimtarë u revista “Zani i Naltë” botoi një përpoqën që ta ruanin identitetin 6 Editorial e tyre, madje një pjesë të riteve Ne më shumë se kurrë, presim t’i kryenin fshehurazi, ndonjëherë ditë pranverore, por dhe duke edhe ndaj fqinjëve apo fëmijëve. u përpjekur që çdokush të ketë Sot çdo gjë është ndryshe. mundësinë ta shijojë pranverën. Ky Liria e besimit është e garantuar, është detyrimi ynë ndaj sakrificës por plagët që lanë vitet e mohimit së atyre qindra dijetarëve që na mbi brezat, janë edhe më të mëdha lanë amanet traditat më të bukura. se në vitet që ato u shkaktuan. Kjo është përgjegjësia jonë ndaj Mosdija fetare, varfëria, përçarja, vendit tonë. Ky është falënderimi tronditja e besimit në Zot dhe ynë ndaj mirësive të Allahut që nuk në Ditën e Gjykimit janë ndër kanë të sosur… plagët më serioze që shoqëria jonë Prandaj sot Komuniteti përballet sot dhe njëkohësisht janë Mysliman i Shqipërisë është përsëri sfidat që ne kemi përpara. Prandaj aty, në gjirin e shoqërisë, për të ecur Komuniteti Mysliman i Shqipërisë krah për krah me të, që të ushqejë është i vetëdijshëm ndaj misionit ndjenjat më të pastra, të rrisë e të të vet vendimtar për rigjallërimin zgjojë ndjenjën e dashurisë për e vlerave të besimit dhe të traditës fenë, njeriun dhe njerëzoren, të së bukur Islame, me qëllim që Zani