Coleoptera) Familyasi Üzerinde Sistematik Çalişmalar
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
İÇ ANADOLU BÖLGESİ CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) FAMİLYASI ÜZERİNDE SİSTEMATİK ÇALIŞMALAR SYSTEMATIC STUDIES ON THE FAMILY CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) OF CENTRAL ANATOLIAN REGION BURCU ŞABANOĞLU Doç. Dr. Osman SERT Tez Danışmanı Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim Sınav Yönetmeliğinin Biyoloji Anabilim Dalı İçin Öngördüğü DOKTORA TEZİ Haziran 2013 BURCU ŞABANOĞLU’nun hazırladığı “İç Anadolu Bölgesi Cerambycidae (Coleoptera) Familyası Üzerinde Sistematik Çalışmalar” adlı bu çalışma aşağıdaki jüri tarafından BİYOLOJİ ANABİLİM DALI’nda DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir. Başkan (Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ) Danışman (Doç. Dr. Osman SERT) Üye (Doç. Dr. Selma (SEVEN) ÇALIŞKAN) Üye (Yrd. Doç. Dr. Yakup ŞENYÜZ) Üye (Yrd. Doç. Dr. Mahmut ERBEY) Bu tez Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tarafından DOKTORA TEZİ olarak onaylanmıştır. Prof. Dr. Fatma SEVİN DÜZ Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü Sevgili Aileme ETİK Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, tez yazım kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; tez içindeki bütün bilgi ve belgeleri akademik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, görsel, işitsel ve yazılı tüm bilgi ve sonuçları bilimsel ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunduğumu, atıfta bulunduğum eserlerin tümünü kaynak olarak gösterdiğimi, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapmadığımı, ve bu tezin herhangi bir bölümünü bu üniversite veya başka bir üniversitede başka bir tez çalışması olarak sunmadığımı beyan ederim. 19/06/2013 Burcu ŞABANOĞLU ÖZET İÇ ANADOLU BÖLGESİ CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) FAMİLYASI ÜZERİNDE SİSTEMATİK ÇALIŞMALAR BURCU ŞABANOĞLU Doktora, Biyoloji Bölümü Tez Danışmanı: Doç. Dr. Osman SERT Haziran 2013, 367 sayfa Bu çalışmada İç Anadolu Bölgesi Cerambycidae (Coleoptera) familyası türleri incelenmiştir. Çalışma kapsamında bu familyadan 4 altfamilya, 20 tribüs ve 38 cinse ait 84 tür tespit edilmiştir. Bu türlerin genel morfolojik betimlemeleri yapılmış, sistematik açıdan önemli olan erkek genital organ ve dişi spermatheca yapıları ayrıntılı olarak çizilmiştir. Genital yapıya ait karakterler tür ve tür üstü diğer kategoriler düzeyinde karşılaştırılmıştır. Türlere ait ekolojik ve zoocoğrafik bulgular tartışılmış, yayılış haritaları hazırlanmış, sinonimleri, Türkiye ve Dünya yayılışları verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Cerambycidae, Türkiye, İç Anadolu Bölgesi, Erkek ve Dişi Genitalya. i ABSTRACT SYSTEMATIC STUDIES ON THE FAMILY CERAMBYCIDAE (COLEOPTERA) OF CENTRAL ANATOLIAN REGION BURCU ŞABANOĞLU Doctorate, Department of Biology Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Osman SERT June 2013, 367 pages In this study family Cerambycidae (Coleoptera) was examined and from this family, 84 species belonging to 4 subfamily, 20 tribe and 38 genus were identified. General morphology of these species described and systematically important male genitalia and female spermatheca were drawn. The characters of genital structures were discussed on the level of species and other categories. Ecological and zoogeographycal findings of these species were discussed, their distribution maps were prepared, their synonyms and distributions in Turkey and World were given. Key Words: Cerambycidae, Turkey, Central Anatolian Region, Male and Female Genitalia. ii TEŞEKKÜR Lisans ve Lisansüstü eğitim hayatım boyunca yardımlarını esirgemeyen, deneyimlerini benimle paylaşan ve bana her türlü konuda yol gösteren değerli danışmanım sayın Doç. Dr. Osman SERT’e, tez çalışmalarımdaki katkılarından dolayı sayın Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ ve sayın Doç. Dr. A. Murat AYTEKİN’e, tez yazımı sırasında tecrübelerini benimle paylaşan arkadaşlarım Araş. Gör. Dr. Mahmut KABALAK ve Araş. Gör. Dr. Fatih DİKMEN’e, arazi çalışmalarımın tamamında birlikte çalıştığım, her türlü zorluğu paylaştığım, tez yazım aşamasında desteklerini yanımda hissettiğim Araş. Gör. Senem FIRAT ve Doktora Öğrencisi Yavuz TURAN’a, tez yazım aşamasındaki destekleri ve tezin okunmasındaki yardımları için Esra DURMAZ, Melike TOPÇULAR, Merve DİNAR, Ceren SERBEST, Gülşah Merve ÖRSEL ve Esma EREN’e Doktora çalışmalarım boyunca 2211 Doktora Burs Programı ile beni destekleyen Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) Bilim İnsanı Destekleme Birimi’ne ve 013 T06 604 004 no’lu “İç Anadolu Bölgesi Cerambycidae (Coleoptera) Familyası Üzerinde Sistematik Çalışmalar” isimli proje ile destekleyen Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ne, Hayatım boyunca ne zaman ihtiyacım olsa yanımda olan, tez çalışmalarım boyunca her aşamada desteklerini hissettiğim sevgili aileme, Teşekkürü bir borç bilirim. iii İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI ATIF SAYFASI ETİK ÖZET ................................................................................................................... i ABSTRACT ......................................................................................................... ii TEŞEKKÜR........................................................................................................ iii İÇİNDEKİLER .................................................................................................... iiii SİMGELER VE KISALTMALAR ....................................................................... xiv 1. GİRİŞ .............................................................................................................. 1 2. FAMİLYANIN ÖZELLİKLERİ ........................................................................... 2 2.1 FAMİLYANIN MORFOLOJİSİ ....................................................................... 2 2.1.1 ERGİN .................................................................................................. 2 2.1.2 YUMURTA, LARVA VE PUPA ............................................................. 15 2.2 FAMİLYANIN BİYOLOJİ VE ETOLOJİSİ .................................................... 21 2.3 SINIFLANDIRILMASI VE FİLOGENİSİ ...................................................... 32 2.4 FAMİLYANIN EKONOMİK ÖNEMİ ............................................................ 35 2.5 FAMİLYANIN SINIFLANDIRILMASI .......................................................... 36 2.5.1. Alt familya: Prioninae ......................................................................... 36 2.5.2. Alt familya: Lepturinae ........................................................................ 37 2.5.3. Alt familya: Cerambycinae .................................................................. 37 2.5.4. Alt familya: Lamiinae ........................................................................... 38 2.6 TEZ ALANININ ÖZELLİKLERİ .................................................................... 38 3. TÜRKİYE CERAMBYCİDAE FAUNASI ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR . .......................................................................................................................... 40 iv 4. GEREÇ VE YÖNTEM ................................................................................... 42 5. BULGULAR ................................................................................................... 46 5.1 Cerambycidae Familyası Altfamilya Tanı Anahtarı ..................................... 46 5.2 Altfamilya: Prioninae ................................................................................... 46 5.2.1 Prioninae Alt Familyası Tribüs Tanı Anahtarı ................................... 46 5.2.1.1 Tribüs: Ergatini .............................................................................. 47 5.2.1.1.1 Cins: Ergates Audinet-Serville, 1832 ........................................ 47 5.2.1.1.1.1.1 Ergates faber (Linnaeus, 1761) .......................................... 47 5.2.1.2 Tribüs: Prionini ................................................................................ 48 5.2.1.2.1 Cins: Prionus Geoffroy, 1762 ..................................................... 49 5.2.1.2.1.1 Prionus Cinsi Tür Tanı Anahtarı .............................................. 49 5.2.1.2.1.1.1 Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) ...................................... 49 5.3 Altfamilya: Lepturinae ................................................................................. 52 5.3.1 Lepturinae Alt Familyası Tribüs Tanı Anahtarı ................................... 52 5.3.1.1 Tribüs: Rhagiini ............................................................................. 52 5.3.1.1.1 Rhagiini Tribüsü Cins Tanı Anahtarı ......................................... 52 5.3.1.1.1.1 Cins: Rhagium Fabricius, 1775 .............................................. 53 5.3.1.1.1.1.1 Rhagium Cinsi Alt Cins Tanı Anahtarı ................................ 53 5.3.1.1.1.1.1.1 Rhagium (Hagrium) bifasciatum Fabricius, 1775 ............. 54 5.3.1.1.1.1.1.2 Rhagium (Megarhagium) mordax (DeGeer, 1775) .......... 56 5.3.1.1.1.1.1.3 Rhagium (Rhagium) inquistor (Linnaeus, 1758) .............. 59 5.3.1.1.1.2 Cins: Cortodera Mulsant, 1863 .............................................. 62 5.3.1.1.1.2.1 Cortodera Cinsi Tür Tanı Anahtarı ...................................... 62 5.3.1.1.1.2.1.1 Cortodera colchica Reitter, 1890 ..................................... 64 5.3.1.1.1.2.1.2 Cortodera humeralis (Schaller, 1783) .............................. 65 v 5.3.1.1.1.2.1.3 Cortodera flavimana (Waltl, 1838) ................................... 67 5.3.1.2 Tribüs: Lepturini ............................................................................. 69 5.3.1.2.1 Lepturini Tribüsü Cins Tanı Anahtarı ........................................