Ontmoet de Netes Welkom bij het Sigmaproject Nete en Kleine Nete Langs de Beneden-Nete en Kleine Nete in Lier, Duffel, Nijlen, Zandhoven en Grobbendonk staat een groot project op stapel. In het kader van het Sigmaplan voert de Vlaamse overheid hier de komende jaren werken uit. Het doel: de directe omgeving en de rest van Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen én tegelijk de unieke natuur langs de Nete en Kleine Nete opwaarderen. Deel van het Sigmaplan. Het Sigma- In deze brochure maak je uitvoerig kennis project Nete en Kleine Nete is geen met het Sigmaproject Nete en Kleine Nete. alleenstaand project. Het maakt deel uit van We tonen je welke projecten gepland zijn het Sigmaplan, een project voor meer water- in jouw omgeving en wat er de komende veiligheid en natuur in de valleien van de maanden en jaren te gebeuren staat. Neem Schelde, Durme, Dijle, Beneden-Nete, Kleine ook een kijkje op www.sigmaplan.be voor en Grote Nete, Demer en Zenne. een actuele stand van zaken. Twee diensten van de Vlaamse overheid Vragen? Neem contact op met de pro- werken samen aan dit ambitieuze project. jectleiders, Koen Segher van W&Z en Koen Vlaams waterwegbeheerder Waterwegen en Deheegher van het ANB. Hun contactge- Zeekanaal (W&Z) coördineert en staat in voor gevens vind je op de achterflap van deze het veiligheidsaspect. Het Agentschap voor brochure. Natuur en Bos (ANB) zorgt voor de natuur- ontwikkeling. © Vilda - Yves Adams Yves - Vilda © PROJECTBROCHURE BOVENDIJLENETE EN KLEINE | 02 NETE | 02 Inhoud 4 Het Sigmaplan beveiligt Vlaanderen tegen overstromingen 6 Het Sigmaplan gaat vooruit! 4 8 Het Sigmaplan beveiligt Vlaanderen tegen overstromingen De deelgebieden van het Sigmaproject Nete en Kleine Nete 11 Slimme technieken voor een betere bescherming 12 Wat met de landbouwers 8 in de projectgebieden? De deelgebieden van het Sigmaproject Nete en Kleine Nete 13 Europese topnatuur in jouw achtertuin 15 Wandelen en fietsen langs de Nete en Kleine Nete 16 13 Stappenplan van het Europese topnatuur in jouw achtertuin Sigmaproject Nete en Kleine Nete 03 | PROJECTBROCHURE NETE EN KLEINE NETE Het Sigmaplan beveiligt Vlaanderen tegen overstromingen Iedereen die woont, werkt en leeft in de buurt van de Schelde en haar zijrivieren, zoals de Beneden-Nete en de Kleine Nete, moet beter beschermd worden tegen overstromingen. Dat is het uitgangspunt van het Sigmaplan. De kern van dat plan is dat er specifieke gebieden worden uitgekozen waar de rivier kan overstromen, zodat plaatsen waar mensen wonen buiten schot blijven. Tegelijk werkt het Sigmaplan in het kader van Europese natuurrichtlijnen aan het herstel van zeldzame natuur. Op die manier wordt de schaarse ruimte zoveel mogelijk dubbel benut. © Vilda - Yves Adams Yves - Vilda © Veiligheid en natuur krijgen nog een prominentere rol in de vallei van de Kleine Nete. PROJECTBROCHURE NETE EN KLEINE NETE | 04 © Kempens Erfgoed © Kempens Erfgoed © Kempens Erfgoed In het verleden werd de omgeving rond de Beneden-Nete en Kleine Nete al geteisterd door overstromingen. Het geactualiseerde Sigmaplan hele gebied een ketting van gecontroleerde Herstel en ontwikkeling van de Europees Na de stormvloedramp van 1976, die in de overstromingsgebieden om het water te ber- beschermde Scheldenatuur zijn een andere provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen gen. De uitvoering van de Sigmaprojecten prioriteit van het Sigmaplan. In de project- zware schade aanrichtte, besliste de overheid gebeurt op uitgekiende plaatsen en verloopt gebieden van het Sigmaplan krijgt die zeld- dat een betere bescherming tegen overstro- gefaseerd. zame natuur opnieuw kansen, in overeen- mingen noodzakelijk is. Die kwam er in de stemming met de Europese natuurrichtlijnen. vorm van het Sigmaplan, een grootschalig De Vlaamse Regering besliste in 2005 en Bovendien worden kansen gecreëerd om de project dat veiligheid moet garanderen. 2006 om het geactualiseerde Sigmaplan uit recreatie op en rond de Schelde uit te brei- te voeren op basis van het Meest Wenselijk den. Het Sigmaplan heeft ten slotte oog voor Het Sigmaplan werd intussen geactualiseerd, Alternatief (MWeA). De locatie van de Sigma- de economische functies van het Scheldege- zodat het in overeenstemming is met de gebieden werd daarin bepaald op basis van bied, zoals scheepvaart, landbouw en platte- meest recente wetenschappelijke inzichten, een maatschappelijke kosten-batenanalyse, landseconomie. bijvoorbeeld inzake klimaatverandering. Ook een milieueffectenrapport en een landbouw- onze kijk op het waterbeheer evolueerde. Een gevoeligheidsanalyse. Om de gevolgen van het Sigmaplan voor de rivier heeft ruimte nodig om te stromen en landbouw te beperken besliste de Vlaamse te overstromen. Veiligheid kan hand in hand Pijlers van het Sigmaplan Regering dat gelijktijdig met het geactuali- gaan met natuurontwikkeling. Die principes Het Sigmaplan werkt aan een duurzame seerde Sigmaplan een flankerend beleid voor zitten uitdrukkelijk vervat in het geactuali- Schelde. Dat betekent dat alle functies van landbouw wordt uitgevoerd. Dat omvat een seerde Sigmaplan. de rivier zich evenwichtig kunnen ontwik- reeks maatregelen om de impact op de land- kelen. Bescherming tegen overstromingen bouw te verzachten. Het geactualiseerde Sigmaplan steunt op is vandaag nodig, maar in de toekomst nog twee principes. Ten eerste worden langs de veel meer. Door de klimaatverandering zijn Schelde en haar zijrivieren dijken verhoogd gevaarlijke hoogwaterstanden in de getijden- en verstevigd. Ten tweede komt er in het rivieren immers een realiteit, die we zo adequaat mogelijk moeten aanpakken. 05 | PROJECTBROCHURE NETE EN KLEINE NETE Het Sigmaplan gaat vooruit! Het Sigmaplan is de fase van Kalmthout planvorming lang voorbij. Onder meer tijdens de Hedwige- Stabroek Prosperproject sinterklaasstorm van decem- © Vilda - Yves Adams Yves - Vilda © S Potpolder Lillo Doelpolder che lde ber 2013 hebben de eerste Noord en Midden Sigmagebieden hun nut al Werken Hedwige- en Prosperpolder Kieldrecht op kruissnelheid ruimschoots bewezen. In tal Fort Sint-Filips - Noordkasteel Twee polders aan beide zijden van de grens tussen België en Kallo van andere gebieden zijn Nederland worden teruggegeven aan de Schelde. Door die ont- de werken aan de gang en poldering kan het getij twee keer per dag vrij in en uit het gebied Zwijndrecht Antwerpen worden op korte tijd nieuwe stromen. Dat is goed voor de natuur én onze veiligheid. In 2019 Schelde zal het Scheldewater dit kersverse Vlaams-Nederlandse natuur- Antwerpse Scheldekaaien Zandhoven overstromings- en natuur- Nete en Kleine Nete gebied voor het eerst overstromen. gebieden gerealiseerd. De Grobbendonk Kleine Nete volledige realisatie van het www.hedwigeprosper.be Kruibeke Kruibeke-Bazel-Rupelmonde Ranst www.sigmaplan.be/hedwige-prosperproject Hemiksem Sigmaplan loopt tot 2030. Nijlen Schouselbroek Schelle Om de vijf jaar starten we Waasmunster Herenthout Durmevallei Lier Grote Nete met nieuwe projecten. Lokeren Oudbroek- Rupel Schelde Westerlo Durme Schellandpolder Een eerste reeks projecten Duffel Berlaar Vallei van de Grote Nete Lippenbroek Rumst werd afgerond of is volop in Hamme Herselt Zeeschelde Vlassenbroek Dijlemonding uitvoering; andere worden Gent Sint-Amands Gentbrugge-Melle Laarne Zele Willebroek Heist-op-den-Berg Hulshout voorbereid. Boven- Kalkense Meersen Wal-Zwijn Mechelen Zeeschelde Dendermonde Buggenhout Destelbergen Kapelle-op-den-Bos Zenne Dijle Bonheiden Ringvaart Berlare Dender Testelt Voor een laatste stand van Schelde Bovendijle Langdorp Melle Keerbergen zaken kun je terecht op Wetteren Wichelen Demervallei Merelbeke Bastenakkers-Ham Zemst Demer Zichem Boortmeerbeek Werchter Aarschot www.sigmaplan.be. Lebbeke Humbeek Kampenhout Haacht Dorent Aalst Vilvoorde Bergenmeersen operationeel sinds 2013 De werken aan het overstromingsgebied Bergenmeersen,Denderleeuw een historisch meersengebied niet ver van Gent, waren in het voorjaar van 2013 klaar. Tijdens de sinterklaasstorm in december 2013 vervulde het gebied zijn veiligheidsfunctie alvast met verve: ondanks die zware storm bleef de regio gespaard van wateroverlast. Uniek is de gecombineerde in- en uitwateringssluis, de motor voor een bijzondere natuurontwikkeling die al volop aan de gang is. Vanop het vlonder- en leer- pad kun je al dat moois van dichtbij bewonderen. De werking van de sluizen en de natuuront- wikkeling worden secuur gemonitord. De lessen die we hieruit trekken, zijn nuttig voor andere Sigmaprojecten. In de projectgebieden Dijlemonding (Zennegat), Vlassenbroek en de Durme- vallei (De Bunt) wordt immers een sluis van hetzelfde type gebouwd. www.sigmaplan.be/kalkense-meersen © Vilda - Yves Adams Yves - Vilda © PROJECTBROCHURE NETE EN KLEINE NETE | 06 Potpolder van Lillo afgerond in 2012 Hier werden de werken in het najaar van 2012 afge- rond. De ontpoldering van tien hectare is een eerste stap in de beveiliging van het Antwerpse haven- gebied tegen overstromingen. De ringdijk rond de Kalmthout Potpolder beschermt het achterliggende land ook bij extreme weersomstandigheden. Door de ontpolde- Hedwige- Stabroek ring krijgt het Antwerpse havengebied – dat in een Prosperproject beschermd Vogelrichtlijngebied ligt – er een stuk S Potpolder Lillo waardevolle getijdennatuur bij. Zeldzame slikken en Doelpolder che lde Noord en Midden schorren vormen een uitgelezen broedplaats voor Kieldrecht talrijke beschermde vogels. Kallo Fort Sint-Filips - Noordkasteel www.sigmaplan.be/dijkwerken Antwerpen Zwijndrecht Adams Yves - Vilda © Schelde Adams Yves - Vilda © Antwerpse Scheldekaaien Zandhoven Nete en Kleine Nete