Marijke Van Hemeldonck Socialiste En Feministe Marijke Van Hemeldonck Socialiste En Feministe
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Marijke Van Hemeldonck Socialiste en feministe Marijke Van Hemeldonck Socialiste en feministe ELS FLOUR I 2013 Uitgever: Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen Inhoudstafel Ernest Blerotstraat 1 Lijst van afkortingen 8 1070 Brussel T 02 233 41 75 – F 02 233 40 32 De progressieve spelling 10 [email protected] http://igvm-iefh.belgium.be Voorwoord 11 Auteur: Inleiding 15 Els Flour Archiefcentrum voor Vrouwengeschiedenis HOOFDSTUK 1 19 Middaglijnstraat 10 Uitkijken naar het schip met acht zeilen 19 1210 Brussel Familiegeschiedenis 19 T 02 229 38 31 – F 02 229 38 32 Jeugdherinneringen 21 [email protected] Schooltijd 23 www.avg-carhif.be Entree op de arbeidsmarkt 27 Militante ter linkerzijde 29 Eerder verschenen in dezelfde reeks: Een eigen stem in Links 32 > Éliane Vogel-Polsky. Een vrouw met overtuiging Beginnend feminisme 35 > Miet Smet. Drie decennia gelijkekansenbeleid Intermezzo in New York 39 > Jeanne Vercheval. Sociaal en feministisch engagement Terug in België 41 Vormgeving en druk: HOOFDSTUK 2 45 The Design Factory De jaren 1960 en de rechten van de werkende vrouw 45 Gelijk loon voor gelijk werk 46 Verantwoordelijke uitgever: Een staking die in de geschiedenis wordt geschreven 50 Michel Pasteel Een vrouwenwerking in het ABVV 52 Directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen De ABVV-vrouwencommissie en het handvest voor de werkende vrouw 58 Het Aktiekomitee Gelijk Loon voor Gelijk Werk 64 Depotnummer: Een stimulerende denk- en actiegroep 67 D/2013/10.043/12 Werklozensteun voor mini-vrouwtjes 68 Feministische maatschappijanalyse 74 Aan het begin van een nieuw decennium 78 Cette publication est également disponible en français. I 4 I I 5 I HOOFDSTUK 3 81 De rechten van holebi’s en transgenders 189 De jaren zeventig in het feminisme 81 Abortus 191 Het feminisme van de ‘tweede golf’ 81 Vrouwenzorgen om 1992 193 Dolle Mina 82 Nairobi en ontwikkelingssamenwerking 195 V-dag 1972: een vrolijk en vehement vrijheidsfeest 89 Balans 197 Het Vrouwen Overleg Komitee 91 Links en Feministisch: de vrouwen moeten LeF hebben 94 Besluit 199 Anticonceptie, of het recht om moederschap te kiezen 99 Socialiste en feministe 199 Abortus vrij, de vrouw beslist 107 Politiek en beleid 201 De media 116 De Ark van Noah 206 Crisis 119 Nabeschouwing 207 Het persoonlijke is politiek 122 Bibliografie 211 HOOFDSTUK 4 125 Waar de macht is, zijn geen vrouwen, waar vrouwen zijn, is geen macht 125 Iconografie 217 De plaats van de vrouw is in haar vakbond 127 Geen politiek meer zonder vrouwen! 131 Socialistisch gezinsbeleid 133 Vrouwen tellen 136 Een vrouwvriendelijk beleid 142 In en om het UNO-Jaar van de Vrouw: sleutelen aan een gelijkekansenbeleid 145 Een decennium van de vrouw 150 De tweede VN-Vrouwenconferentie in Kopenhagen 154 HOOFDSTUK 5 161 Werken aan gelijkheid in het Europese Parlement 161 Naar Europa 162 Kennismaking met het Europese Parlement 167 Europa als hefboom 169 Drie richtlijnen 170 De vrouwencommissies in het Europese Parlement 176 Stagnatie 179 Bewaken wat verworven is 182 Beter een friswaterzalm... 186 I 6 I I 7 I Lijst van afkortingen ABVV: Algemeen Belgisch Vakverbond KAV: Kristelijke Arbeiders Vrouwenbeweging (Femma) ACOD: Algemene Centrale der Openbare Diensten KPB: Kommunistische Partij van België ACV: Algemeen Christelijk Vakverbond LW: Lisa Wouters AGLGW: Aktiekomitee Gelijk Loon voor Gelijk Werk MVH: Marijke Van Hemeldonck BCFH: Belgian Cooperation of Flying Hostesses NGO: niet-gouvernementele organisatie BRT(N): Belgische Radio en Televisie-omroep (Nederlandstalige uitzendingen) NMVB: Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen BSP: Belgische Socialistische Partij PAG: Pluralistische Aktiegroep voor Gelijke Rechten van Man en Vrouw BuZa: Ministerie van Buitenlandse Zaken PS: Parti Socialiste BVSV: Belgische Vereniging voor Seksuele Voorlichting PSB: Parti Socialiste Belge BWP: Belgische Werkliedenpartij PSC: Parti Social-Chrétien CAO: Collectieve Arbeidsovereenkomst PTT: Post, Telefoon, Telegrafie CEDAW: Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women PvdA: Partij van de Arbeid (Nederland) CEVO: Centrum voor Verantwoord Ouderschap PVV: Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (Open VLD) CGSO: Centra voor Gezinsplanning en Seksuele Opvoeding (Federatie van) RKW: Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers CLF: Comité de Liaison des Femmes RMZ: Rijksmaatschappelijke Zekerheid Crew: Centre for Research on European Women RTB(F): Radio et Télévision Belge (Francophone) CSC: Confédération des Syndicats Chrétiens RVA: Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening CSW: Commission on the Status of Women (Commissie Status van de Vrouw bij de VN) SETCA: Syndicat des Employés, Techniciens et Cadres de la FGTB (equivalent van de BBTK) CVA: Commissie Vrouwenrechten (Ministerie Arbeid en Tewerkstelling) SP: Socialistische Partij CVP: Christelijke Volkspartij (CD&V) SPT: Sociaal-pedagogische toelage E(E)G: Europese (Economische) Gemeenschap SVV: Socialistische Vooruitziende Vrouwen EF: Els Flour ULB: Université Libre de Bruxelles EIGE: European Institute for Gender Equality USSR: Unie van Socialistische Sovjet-Republieken ENOW: European Network of Women VFP: Verenigde Feministische Partij EP: Europees Parlement VKAJ: Vrouwelijke Katholieke Arbeidersjeugd ESF: Europees Sociaal Fonds VN: Verenigde Naties EU: Europese Unie VOK: Vrouwen Overleg Komitee FGTB: Fédération Générale du Travail de Belgique VS: Verenigde Staten van Amerika FN: Fabrique nationale d’armes (Nationale Wapenfabriek) in Herstal VUB: Vrije Universiteit Brussel GIM: Gewestelijke Investeringsmaatschappij WOE: Women Overseas for Equality GOM: Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij GRIF: Groupe de Recherche et d’Information Féministes IAO: Internationale Arbeidsorganisatie I 8 I I 9 I De progressieve spelling Voorwoord In dit boek zijn tal van citaten opgenomen. Daarin werd de spelling die destijds “[…] plots schijnt zowat iedereen met verrassing vast te stellen, dat één helft van gebruikt werd gerespecteerd. Dat houdt in dat er woorden opduiken als ‘aktie’ de mensheid tot de vrouwelijke kunne behoort. En dat, waar alle burgers gelijk zijn en ‘krisis’. Voor de rest van de tekst is vanzelfsprekend de spelling anno 2013 voor de wet, de mannen toch nog altijd een stuk méér gelijk zijn dan de vrouwen.” gehanteerd. Het is in die verwoordingen dat Marijke Van Hemeldonck in 1966 haar ongenoegen uitspreekt over een samenleving waarin de discriminatie van vrouwen wijdverspreid is en beschouwd wordt als normaal en onvermijdelijk. Marijke Van Hemeldonck: socialiste en feministe is het vierde boek in de reeks biografieën van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen over het leven van grote vrouwen. Marijke was een voor de hand liggende keuze na Éliane Vogel-Polsky, Miet Smet en Jeanne Vercheval.1 Doel van de reeks is immers om ‘hommage’ (what’s in a name) te brengen aan deze grote vrouwen voor hun scherp inzicht in en onvermoeibare inzet voor de gelijkberechtiging van vrouwen in België. Het is echter tegelijk ook een hommage aan de scharniergeneratie waar deze vrouwen deel van uitmaakten, die generatie die het verschil maakte, zonder daar zelf altijd de vruchten van te hebben kunnen plukken. Tal van maatregelen en wetten die de gelijkheid tussen vrouwen en mannen moeten garanderen, zijn immers aan deze generatie te danken. Doorheen dit boek komen vrouwen uit uiteenlopende milieus en bewegingen in beeld, die aansluiting vonden bij elkaar omwille van hun gemeenschappelijk doel. Marijke Van Hemeldonck voerde haar strijd vanuit een sterke verbondenheid met haar vakbond, het ABVV. Voor haar was het duidelijk dat de vakbond niet alleen de opdracht had om ook de rechten van vrouwen ter harte te nemen. Ze vond het 1 Alle publicaties van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen zijn gratis beschikbaar op de website http://igvm-iefh.belgium.be. I 10 I I 11 I bovendien noodzakelijk dat de vakbond zich vrouwvriendelijker opstelde. Vrij snel Deze vierde biografie heeft het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen kwam daar ook een concreet politiek engagement bij. In de jaren zeventig maakte opnieuw toevertrouwd aan het Archiefcentrum Voor Vrouwengeschiedenis (AVG). ze deel uit van een aantal socialistische kabinetten. Aan het einde van haar carrière Samensteller en auteur is ditmaal Els Flour, die de interviews, het opzoekingswerk was ze een actief lid van het Europees Parlement. en het uitschrijven van de teksten voor haar rekening nam. Ze heeft puik werk geleverd. Vooral bekend om haar scherpe pen en scherpe tong, was Marijke Van Hemeldonck een graag geziene gaste in televisieprogramma’s en slaagde ze erin om de vinger Al degenen die dit boek mogelijk hebben gemaakt, verdienen een woordje van precies op de wonde te leggen. Zo beschuldigde ze mannen bijvoorbeeld van een dank. Dat is in het bijzonder Marijke Van Hemeldonck zelf, voor een leven van zekere blindheid ten opzichte van vrouwenzaken. Haar kleurrijke verwoordingen engagement natuurlijk, maar ook voor het vrijmaken van tijd in haar nog steeds werden haar overigens niet altijd in dank afgenomen. Vaak kreeg ze de wind van gevulde programma voor interviews, toelichtingen en het nalezen van de teksten. voren. Wat vooral opvalt bij het lezen van dit boek, is de actualiteit van de thema’s die aan bod komen: gelijk loon voor gelijk werk, de combinatie arbeid-gezin, seksisme en gender mainstreaming (zonder dat de term reeds bestond, maar de idee was er Michel Pasteel al, namelijk dat een genderperspectief nodig was in het hele beleid). Verder mag