TERESPOL (Miasto)– ŁOBACZEW MAŁY – KOBYLANY – ZASTAWEK – LEBIEDZIEW – TERESPOL (Przejście Graniczne)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wycieczka nr 45 TERESPOL (miasto)– ŁOBACZEW MAŁY – KOBYLANY – ZASTAWEK – LEBIEDZIEW – TERESPOL (przej ście graniczne) Dystans: ok. 34-37 km Rodzaj wycieczki: mieszana (samochodowa i piesza) Stopie ń trudno ści: niski Minimalny wiek uczestnika: 9 lat Fragment mapy przedstawionej powy żej, pochodzi z systemu map internetowych OpenStreetMap (źródło: http://openstreetmap.org/ ). W/w mapa została doł ączona do Opisu na warunkach licencji Uznanie autorstwa na tych samych warunkach 2.0 (CC-BY-SA 2.0). Legenda i trasa wycieczki została wprowadzona przez autora w/w Opisu. 1 Witam na kolejnej wycieczce krajoznawczej w okolicy Terespola. Jak zapowiadałem ostatnio, dzisiejsza wycieczka po świ ęcona b ędzie tutejszej, niew ątpliwie bardzo ciekawej atrakcji, zlokalizowanej w kilku miejscowo ściach tj. dawnych fortyfikacjach Twierdzy Brzeskiej. Z tego powodu my ślę, i ż poni ższa wycieczka b ędzie niew ątpliwie bardzo ciekawa szczególnie dla chłopców, gdy ż b ędziemy podziwia ć naprawd ę du że bunkry. No to zaczynamy. Wycieczk ę zaczynamy od pozostawienia samochodu w dogodnym miejscu w Terespolu. Nie będę tym razem wskazywał w którym, pozostawiam to do wyboru na miejscu. W samym mie ście Terespol, mo żna zobaczy ć ró żne ciekawe zabytki (odsyłam do opisu Wycieczki nr 44) , gdzie przedstawiłem te najwa żniejsze. My ślę, że b ędąc w Terespolu, z pewno ści ą warto je zobaczy ć. Rozpoczynaj ąc w ędrówk ę po dawnych fortyfikacjach Twierdzy Brzeskiej, z których znaczna cz ęść wpisana jest do rejestru zabytków, warto zapozna ć si ę z krótkim opisem Twierdzy Brzeskiej, co niew ątpliwie b ędzie pomocne w pełnym zwiedzaniu w/w zabytków. Dodam, na samym wst ępie, i ż źródłem znacznej cz ęś ci informacji, jest portal po świ ęcony zabytkom Twierdzy Brzeskiej tj. http://twierdza.org/ . Gor ąco polecam t ą stron ę, która oprócz samych opisów tekstowych, zawiera mnóstwo zdj ęć i innych dokumentów, przedstawiaj ących historyczne uwarunkowania powstania fortów brzeskich. Twierdza Brzeska – zespół fortyfikacji, zbudowanej przez Rosjan w pobli żu Brze ścia przy uj ściu rzeki Muchawiec do Bugu. Budowa fortyfikacji przebiegała etapowo, począwszy od roku 1833, kiedy to ruszyły pierwsze prace in żynieryjne (przygotowanie placu budowy). Jak czytamy na wspomnianej przeze mnie powy żej stronie internetowej: twierdza.org, plany powstania twierdzy pojawiły si ę ju ż znacznie wcze śniej. Na pocz ątku XIX wieku, teren imperium rosyjskiego bardzo przesun ął si ę na zachód, w zwi ązku z czym pojawiła si ę konieczno ść zabezpieczenia nowej, ponad 1200 kilometrowej, granicy. Dodatkowo Rosjanie bali si ę rosn ącej w sił ę, napoleo ńskiej Francji, która realnie zacz ęła zagra żać Rosji. Jednak ówczesne wydarzenia, m.in. wybuch powstania listopadowego, zahamowały rozpocz ęcie budowy. Dopiero w 1833 r. rozpocz ęto budow ę w okolicy Brze ścia, zwanego w tamtych czasach Litewskim. Nie b ędę dokładnie opisywał etapów budowy poszczególnych fortyfikacji, mo żna to przeczyta ć na wielu stronach w internecie, niemniej tylko wspomn ę, i ż pierwszym etapem była budowa cytadeli , zlokalizowanej na miejscu starego miasta Brze ścia Litewskiego. Na cele tej budowy, zniszczone zostały zabytki starego miasta m.in. wiele budynków sakralnych, jednocze śnie wybrane ko ścioły i klasztory zostały wykorzystane na potrzeby budowanej twierdzy. Co ciekawe, jak wspominałem o tym w opisie Wycieczki nr 44, przedmie ście brzeskie, zostało przeniesione o ok. 2 km na wschód od twierdzy. Dodam, i ż cytadel ę uko ńczono w 1842 r. (po 6 latach od wmurowania kamienia węgielnego). Jak du ża był ą to inwestycja, mo żna poda ć, i ż same koszary, otaczaj ące cytadel ę miały około 1800 metrów długo ści, mie ściło si ę w nich 500 izb, a grubo ść murów wynosiła około 2 metrów. 2 Koszary mogły pomie ści ć ok. 12 tys. żołnierzy. Przegl ądaj ąc Wikipedi ę (link na ko ńcu Opisu), mo żemy dowiedzie ć si ę, że po uko ńczeniu budowy cytadeli, rozpocz ęto budow ę zewn ętrznych obwarowa ń (tzw. przedmo ści) tj.: a) przedmo ście kobry ńskie b) przedmo ście woły ńskie c) przedmo ście terespolskie Obecnie tereny, obejmuj ące dawniej zewn ętrzne obwarowania nale żą do Białorusi. Nawet teren zlokalizowany po lewej stronie Bugu, w okolicach Terespola (dawniej znajdowało si ę tu przedmo ście terespolskie) nale ży do Białorusi. Wst ęp na tzw. wysp ę pograniczn ą jest zabroniony. Dodam, i ż przedmo ście terespolskie poł ączone były z twierdz ą, mostem wisz ącym, który w tamtych czasach nale żał do najdłu ższych w Europie. Po wybudowaniu Przedmo ści, przyst ąpiono do budowy tzw. fortyfikacji zewn ętrznych. W latach 1878- 1888 zbudowano wokół twierdzy pier ście ń składaj ący si ę z 10 fortów o oznaczeniach od I-X. Jednym z tych fortów był fort VII, znajduj ący si ę w miejscowo ści Łobaczew , który mieli śmy okazj ę zobaczy ć. Odległo ść wspomnianych powy żej fortów wynosiła od 2,5 do 5 km od centralnej cz ęś ci twierdzy. Po zako ńczeniu budowy pierwszego pier ścienia fortów, kontynuowano dalsz ą rozbudow ę twierdzy, buduj ąc koszary, prochownie, sieci dróg. w roku 1912 zatwierdzono plan kolejnej rozbudowy Twierdzy Brzeskiej tj. wybudowanie drugiej linii fortów , które miały stanowi ć główn ą lini ę obrony o długo ści ok. 40 km. Drugi pier ście ń fortyfikacji składał si ę z 12 fortów, oznaczonych literami (rosyjskimi). Z drugiego pier ścienia fortów, cztery znajduj ą si ę na terenie Polski, s ą to: I – Żuki K- Kobylany L-Lebiedziew O-Koroszczyn W czasie tej wycieczki b ędziemy mieli okazj ę, zobaczy ć i zapozna ć si ę z dwoma fortami tj. fortem K i L. Ko ńcz ąc ten ogólny i bardzo skrócony opis fortyfikacji brzeskiej, dodam, i ż od 1919 r. twierdza nale żała do Polaków. Po wybuchu drugiej wojny światowej, twierdza została przej ęta przez Niemców, po bohaterskiej, lecz mało znanej z podr ęczników historii, obronie jej przez Polaków w połowie wrze śnia 1939 r. Potem w wyniku umowy granicznej, zawartej mi ędzy ZSRR a Niemcami, znalazła si ę na terenie sowieckim. Po agresji Niemiec na ZSRR w 1941 r., doszło do walki wojsk niemieckich z radzieckimi, które zakładały przej ęcie twierdzy przez Niemców. Obrona twierdzy przez sowietów w 1941 r. została wykorzystana propagandowo przez ówczesne władze sowieckie, pomimo, że nie miała wi ększego znaczenia militarnego. Została wyniesiona do rangi symbolu bohaterstwa radzieckiego żołnierza. W 2010 r. powstał białoruski film pt. „Twierdza Brzeska”, przedstawiaj ąca obron ę twierdzy przez sowietów. Osobi ście nie miałem okazji obejrze ć tego filmu, ale postanowiłem, że wkrótce to uczyni ę ( źródła tekstu na ko ńcu Opisu). 3 Pierwsz ą atrakcj ą, któr ą spotykamy ju ż w Terespolu, a która stanowiła element twierdzy brzeskiej, jest terespolska prochownia (patrz zdj ęcia nr 1,2). Aby do niej trafi ć, nale ży przy obelisku, upami ętniaj ącym wybudowanie traktu brzeskiego w 1923 r., skr ęci ć w ulic ę, odchodz ącą od ul. Wojska Polskiego w praw ą stron ę, id ąc od ko ścioła. Zdj ęcie nr 1 – Budynek dawnej prochowni z 1913 r. w Terespolu Prochownia w Terespolu – obok głównych fortów do kompleksu Twierdzy Brzeskiej nale żą te ż ró żnego rodzaju budynki pomocnicze np. prochownie. Jednym z takich budynków jest prochownia w Terespolu., zbudowana w 1913 r. Pełniła ona funkcj ę magazynu amunicyjnego, daj ącego zaopatrzenie obiektom zlokalizowanym na terenie Przedmo ścia Terespolskiego. Jak mo żemy przeczyta ć na tablicy informacyjnej, znajduj ącej si ę przy budynku, od 2011 r. opiek ę nad prochowni ą sprawuje Koło Miło śników Fortyfikacji i Historii w Terespolu. Obecnie w budynku funkcjonuje mini-muzeum czynne w pn - sb od 09.00 do 13.30 , niedziele od 15.00 do 17.00 (w okresie letnim 01.07-30.09). Telefon kontaktowy: 798-091-475. 4 Zwiedzaj ąc prochowni ę, warto zwróci ć uwag ę na stare tory kolejowe – pozostało ści bocznicy kolejowej, ł ącz ącej magazyny z tras ą kolejow ą Warszawa-Brze ść . Akurat podczas naszego zwiedzania prochownia była zamkni ęta, a tak w ogóle to teren na którym znajduje si ę ten zabytek, równie ż był zamkni ęty, ale dostali śmy si ę do niego, odsuwaj ąc bram ę. Nikogo nie namawiam do wchodzenia na teren zamknięty i ogrodzony bez zgody wła ściciela, ale akurat tego dnia nie było kogo si ę zapyta ć o zgod ę. Nie mniej zach ęcam od jej odwiedzenia w porze, kiedy jest czynne muzeum. Wracamy do ul. Wojska Polskiego i udajemy si ę nast ępnie w kierunku Dworca PKP. Naszym kolejnym celem jest dobrze zachowane i niezmiernie ciekawe fortyfikacje w Łobaczewie , miejscowo ści sąsiaduj ącej z Terespolem. Aby si ę dosta ć na ich teren, nale ży przej ść tunelem pod torami przy Dworcu PKP i nast ępnie skr ęci ć w praw ą stron ę. Przy okazji mo żemy podziwia ć nowoczesny budynek stacji w Terespolu. Po wyj ściu z tunelu, zauwa żymy drog ę, która zakr ęca ostrym łukiem w lew ą stron ę. Id ąc ni ą, chwil ę potem zauwa żymy, odchodz ącą w praw ą stron ę drog ę asfaltow ą, któr ą dalej pod ąż amy. Po przej ściu około kilometra dojdziemy do ulicy Fortecznej w Łobaczewie, odchodz ącej w lew ą stron ę. Udajemy si ę ni ą, dzi ęki temu mamy okazj ę obejrze ć budynki fortyfikacji tzw. Fortu VII w Łobaczewie, od strony zewn ętrznej, tzn. za fosy (patrz zdj ęcie nr 3). Zdj ęcie nr 3 – Widok na fort w Łobaczewie k/Terespola. 5 Ulic ą Forteczn ą obchodzimy wzdłu ż fosy, dookoła fortyfikacji. Z tej perspektywy mo żemy zobaczy ć, jak du że były to obiekty. Poni żej umieszczam krótki opis w/w fortu. Fort VII w Łobaczewie – jak podałem wcze śniej, nale żał do jednego z fortów, wchodz ących w skład I pier ścienia fortów Twierdzy Brzeskiej, rozlokowanych w odległo ści 2,5km-5km od centralnej cz ęś ci Twierdzy.