En Toen Was Wiske Plots Mignonne

0_SW_Blauwe reeks_Integraal1_Schutvoor.indd 2 26/05/20 12:12 0_SW_Blauwe reeks_Integraal1_Schutvoor.indd 3 26/05/20 12:12 DE AVONTUREN VAN

de blauwe reeks - deeL 1

door WILLY VANDERSTEEN

SW_Blauwe03_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_PAG3_APR20_DEF.indd reeks_Integraal 1.indb 1 2 25/05/202026/05/20 08:2717:41 En toen was Wiske plots mignonne

Nazomer 1948. Willy Vandersteen (toen 35) en Georges Remi (41), alias Hergé, staan zij aan zij gebogen over een net geïnkte pagina van Suske en Wiske. De geestelijke vader van Kuifje kijkt streng toe, wijst details aan, formuleert nu en dan een opmerking, keurt hier en daar iets af en geeft goede raad. De tekenaar van de plaat kijkt vanuit zijn ooghoeken op naar zijn imponerende collega, zucht eens diep, beheerst zich, blijft bij de les en luistert. Hij luistert om nooit meer te vergeten. Hier wordt stripgeschiedenis geschreven.

Is de eerste persoonlijke ontmoeting tussen beide reu nadrukkelijk aanwezig was. De verkoopcijfers spreken zen van het Belgisch beeldverhaal echt zo verlopen? voor zich. Iets meer dan een jaar na de start van het Best mogelijk. Het geschetste tafereel vat hoe dan ook tijdschrift, moest een inlegblad worden gedrukt als pro perfect samen hoe Willy Vandersteen uiteindelijk werd motie voor De krab met de gulden scharen, de allereerste opgenomen in de ploeg van het weekblad Tintin/Kuifje. animatiefilm met Kuifje in de hoofdrol. De filmmaker Hij zou er van 1948 tot 1959 een reeks adembenemende bestelde bij de Brugse drukkerij Herreboudt tachtig meesterwerken creëren, waaronder de beroemde blau duizend exemplaren in het Frans en twintigduizend in we reeks. het Nederlands. Wat aan onze openingsscène voorafging, was trou wens ook een mijlpaal in de kronieken van het vader landse beeldverhaal. Op 26 september 1946 lanceerde de Een genadeloze njet Brusselse uitgeverij Les éditions du Lombard het jeugd blad Tintin en zijn Vlaamse tegenhangerKuifje . Het suc Deze gapende oplagekloof tussen beide tijdschriften was ces was onmiddellijk en overweldigend, vooral in de zonder meer onaanvaardbaar voor Raymond Leblanc. hoofdstad en in het zuiden van het land. Geen wonder, De grote baas van Lombard besefte wel dat Kuifje op dat want het personage dat zijn naam verleende aan het ogenblik niet veel meer was dan de vertaalde versie van tijdschrift was al ruim vijftien jaar een begrip inhet Tintin, een zusterblad met weinig meerwaarde en zon Franstalige deel van België. Zelfs in Vlaanderen verkocht der Vlaamse insteek. Karel Van Milleghem, hoofdredac Tintin aanvankelijk beter danKuifje bij de kinderen van teurvertaler en manusjevanalles bij Kuifje, had het de Franssprekende bourgeoisie, die er destijds nog zeer probleem al eerder aangekaart bij zijn uitgever. Leblanc

Foto titelpagina: Vandersteen en Hergé samen in gesprek in de Beerselse herberg

Tekst: Marcel Wilmet en Niels van der Made Coverontwerp: LeukOntwerp! Opmaak dossier: Kris Demey

Standaard Uitgeverij heeft geprobeerd voor deze publicatie alle rechthebbenden van de foto’s en afbeeldingen te achterhalen. Mocht u desondanks foto’s of afbeeldingen tegenkomen, waarvan u rechthebbende bent en u heeft geen toestemming gegeven voor de publicatie ervan, gelieve dan contact op te nemen met ons. Daarnaast heeft Standaard Uitgeverij ook geprobeerd om de originele beelden zo dicht mogelijk te benaderen. Voor meer info: [email protected] Van Milleghem in de krantenversie van De knokkersburcht (1953) www.studiovandersteen.be Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing zijn uitdrukkelijk voorbehouden voor alle landen. www.fameuzefanclub.nl

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 2 26/05/20 08:27 01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd 1 25/05/2020 17:34 En toen was Wiske plots mignonne

Van Milleghem in de krantenversie van De knokkersburcht (1953)

SW_Blauwe01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd reeks_Integraal 1.indb 3 1 25/05/202026/05/20 08:2717:34 vertrouwde zijn jonge en dynamische medewerker vol het weekblad. Hij had zich in het recente verleden een komen en samen gingen ze op zoek naar Vlaams talent eerste keer zeer laatdunkend uitgelaten over Jacques om hun blad inhoudelijk te verrijken. Zo belandde het Martin, een andere poulain van Leblanc. Deze Franse tweetal bij – onder meer – Willy Vandersteen, die boven te kenaar, de geestelijke vader van Alex, zou enkele ja aan hun verlanglijstje prijkte. In Vlaanderen was de kete ren later nota bene zijn rechterhand worden binnen de naar op dat ogenblik al beroemd dankzij Suske en Wiske Studios Hergé. De uitgever voelde een nieuwe onweers klassiekers als Op het eiland Amoras, De vliegende aap bui al hangen. Hoe zou Hergé reageren op Vandersteens en De Zwarte Madam. ongeremde tekenstijl en tomeloze verbeelding? En zou Toen de drie mannen elkaar in Brussel ontmoetten, Vandersteen zich kunnen verzoenen met Hergés strik had Vandersteen net Prinses Zagemeel en De bokkerijder te narratieve en stilistische regels? gepubliceerd in de kranten van de Standaardgroep en “Onmogelijk! Hebt u zijn tekeningen al gezien?” Zo liep De witte uil als dagstrip. Leblanc bewonderde het herinnerde Raymond Leblanc zich in 2005 Hergés eerste succes en vooral de werkkracht van deze “charmante reactie op de aankondiging dat de tekenaar van Suske jongeman”. Het klikte meteen tussen de uitgever en de en Wiske bijTintin zou komen werken. Een genadeloze tekenaar, die al van vroeger bevriend was met hoofdre njet dus. Vandersteen kreeg dit natuurlijk te horen en dacteur Van Milleghem. Een akkoord werd snel bereikt, moest toch even slikken. Vele jaren later vertelde hij het want elk van de drie partijen had goede redenen om zelf als volgt: “Het eerste verhaal waarmee ik bij Hergé enthousiast te zijn. Raymond Leblanc won er een grote aankwam, heeft hij botweg geweigerd. Mijn humor en ster bij, Karel Van Milleghem haalde een grote Vlaamse mijn fantasie noemde hij‘se moquer du public’. En ‘typi- kompaan in huis en Willy Vandersteen zag Tintin als een quement flamand’: slecht getekend, boers en volks.” te grote hoofden en hun veel te korte beentjes. Vooral eerste stap naar een internationale carrière. Zelfs zijn Leblanc en Van Milleghem wisten de artistiek directeur het uiterlijk van Wiske, met haar peervormige hoofdje, Vlaamse uitgever, de N.V. StandaardBoekhandel, vond echter te paaien. Zij beloofden dat de Vlaamse nieuwko bolle wangen en door een strikje bijeengehouden steile het een prachtkans om Suske en Wiske een ruimere be moest worden... Want wat zou Hergé ervan vinden? De mer zich zou aanpassen aan de stijl van het weekblad. haar, moet Hergés maag hebben doen keren. kendheid te geven. schepper van Kuifje was in 1946 aangesteld als artistiek En als bij wonder gebeurde dat ook, omdat Vandersteen In het Nederlandstalige Kuifje waren deze nieuwe Iedereen blij dus, maar de grote baas van Lombard directeur van Tintin/Kuifje en waakte in die hoedanig een immense bewondering had voor Hergé en diens helden een week eerder al verschenen. Op twee stro wist dat er nog een vervaarlijke hindernis genomen heid over de grafische en redactionele integriteit van personage Kuifje. En omdat hij koste wat het kost wou ken, met daarboven een artikel over ‘de vader van Suske doorbreken aan de overzijde van de taalgrens. en Wiske’. Om die andere vader, die van Kuifje, enigszins te sparen, was de eerste verschijning van Bob et Bobette met een week uitgesteld. Op 16 september moest eerst Met God als tekenleraar Tintin au pays de l’or noir, het nieuwe verhaal van Hergé zelf, alle aandacht krijgen. In de weken die volgden, ont Als een nederige en leergierige pupil aanhoorde hij de ving echter ook Georges Remi zijn exemplaar vanTintin , kritiek van de meester en paste hij zijn strips aan. “Te met daarin de ‘misvormde’ figuurtjes van Vandersteen. karikaturaal (...). Ja, ik had nog geen stijl”, aldus de Ant Het was wellicht in die periode dat hij heeft ingegrepen werpse tekenaar in 1984. “Hergé heeft me dus uitgelegd om de nieuwkomer een paar lessen te leren. hoe het moest. We begonnen toen te meten. Hoe dikwijls En inderdaad, zodra de drie hoofdfiguren door het past de kop van Lambik in zijn lengte, enzovoorts. Zo Spaanse spook waren weggetoverd naar de Nederlan zaten we te schaven.” Twee jaar eerder had Vander steen den van de zestiende eeuw, veranderde hun allure. De het nog straffer verteld: “Uiteindelijk was het Hergé die verhouding van hun hoofden, rompen, armen en benen me op de vingers heeft getikt: ‘Bon, zo zal het niet gaan werd geleidelijk aan natuurlijker. Hergé had trouwens voor Tintin.’ Hij legde mij zijn visie uit, en ik ben hem op voorhand tante Sidonie al uit zijn Tintin verbannen. daarin gevolgd, want voor mij was hij een god.” “Maar Lambique en Bob en Bobette mochten blijven. De aanpassing van Vandersteens tekenwerk, evolu Toen heb ik Bobette krulletjes gegeven. Nog wel met een erend van de ongeregelde, spontane tekenstijl van zijn strikje achteraan. Oh, toen was ze opeens mignonne”, zo oudste rode albums naar de strakke klare lijnstijl ‘à la getuigde Vandersteen over die ingrepen. De miraculeu Hergé’, nam niet meer dan twaalf platen van zijn eerste ze gedaanteverwisseling van Wiske vond zowaar plaats verhaal voor Tintin in beslag. Op de allereerste stroken in het kerstnummer van het weekblad (23 december van Le Fantôme espagnol, die op 23 september 1948 in de 1948). Op de cover zijn Kuifje en zijn vrienden afgebeeld, Franstalige versie van het weekblad verschenen, kwa knielend voor een kribbe alsof ze om dat wonder aan het men de drie hoofdpersonages nog in beeld met hun veel bidden waren. De publicatie van de eerste stroken van Het Spaanse spook in het weekblad Kuifje werd voorafgegaan door een artikel over ‘De vader van Suske en Wiske’ 4

SW_Blauwe01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd reeks_Integraal 1.indb 4 2 25/05/202026/05/20 08:2717:34 01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd 3 25/05/2020 17:34 vertrouwde zijn jonge en dynamische medewerker vol het weekblad. Hij had zich in het recente verleden een komen en samen gingen ze op zoek naar Vlaams talent eerste keer zeer laatdunkend uitgelaten over Jacques om hun blad inhoudelijk te verrijken. Zo belandde het Martin, een andere poulain van Leblanc. Deze Franse tweetal bij – onder meer – Willy Vandersteen, die boven te kenaar, de geestelijke vader van Alex, zou enkele ja aan hun verlanglijstje prijkte. In Vlaanderen was de kete ren later nota bene zijn rechterhand worden binnen de naar op dat ogenblik al beroemd dankzij Suske en Wiske Studios Hergé. De uitgever voelde een nieuwe onweers klassiekers als Op het eiland Amoras, De vliegende aap bui al hangen. Hoe zou Hergé reageren op Vandersteens en De Zwarte Madam. ongeremde tekenstijl en tomeloze verbeelding? En zou Toen de drie mannen elkaar in Brussel ontmoetten, Vandersteen zich kunnen verzoenen met Hergés strik had Vandersteen net Prinses Zagemeel en De bokkerijder te narratieve en stilistische regels? gepubliceerd in de kranten van de Standaardgroep en “Onmogelijk! Hebt u zijn tekeningen al gezien?” Zo liep De witte uil als dagstrip. Leblanc bewonderde het herinnerde Raymond Leblanc zich in 2005 Hergés eerste succes en vooral de werkkracht van deze “charmante reactie op de aankondiging dat de tekenaar van Suske jongeman”. Het klikte meteen tussen de uitgever en de en Wiske bijTintin zou komen werken. Een genadeloze tekenaar, die al van vroeger bevriend was met hoofdre njet dus. Vandersteen kreeg dit natuurlijk te horen en dacteur Van Milleghem. Een akkoord werd snel bereikt, moest toch even slikken. Vele jaren later vertelde hij het want elk van de drie partijen had goede redenen om zelf als volgt: “Het eerste verhaal waarmee ik bij Hergé enthousiast te zijn. Raymond Leblanc won er een grote aankwam, heeft hij botweg geweigerd. Mijn humor en ster bij, Karel Van Milleghem haalde een grote Vlaamse mijn fantasie noemde hij‘se moquer du public’. En ‘typi- kompaan in huis en Willy Vandersteen zag Tintin als een quement flamand’: slecht getekend, boers en volks.” te grote hoofden en hun veel te korte beentjes. Vooral eerste stap naar een internationale carrière. Zelfs zijn Leblanc en Van Milleghem wisten de artistiek directeur het uiterlijk van Wiske, met haar peervormige hoofdje, Vlaamse uitgever, de N.V. StandaardBoekhandel, vond echter te paaien. Zij beloofden dat de Vlaamse nieuwko bolle wangen en door een strikje bijeengehouden steile het een prachtkans om Suske en Wiske een ruimere be moest worden... Want wat zou Hergé ervan vinden? De mer zich zou aanpassen aan de stijl van het weekblad. haar, moet Hergés maag hebben doen keren. kendheid te geven. schepper van Kuifje was in 1946 aangesteld als artistiek En als bij wonder gebeurde dat ook, omdat Vandersteen In het Nederlandstalige Kuifje waren deze nieuwe Iedereen blij dus, maar de grote baas van Lombard directeur van Tintin/Kuifje en waakte in die hoedanig een immense bewondering had voor Hergé en diens helden een week eerder al verschenen. Op twee stro wist dat er nog een vervaarlijke hindernis genomen heid over de grafische en redactionele integriteit van personage Kuifje. En omdat hij koste wat het kost wou ken, met daarboven een artikel over ‘de vader van Suske doorbreken aan de overzijde van de taalgrens. en Wiske’. Om die andere vader, die van Kuifje, enigszins te sparen, was de eerste verschijning van Bob et Bobette met een week uitgesteld. Op 16 september moest eerst Met God als tekenleraar Tintin au pays de l’or noir, het nieuwe verhaal van Hergé zelf, alle aandacht krijgen. In de weken die volgden, ont Als een nederige en leergierige pupil aanhoorde hij de ving echter ook Georges Remi zijn exemplaar vanTintin , kritiek van de meester en paste hij zijn strips aan. “Te met daarin de ‘misvormde’ figuurtjes van Vandersteen. karikaturaal (...). Ja, ik had nog geen stijl”, aldus de Ant Het was wellicht in die periode dat hij heeft ingegrepen werpse tekenaar in 1984. “Hergé heeft me dus uitgelegd om de nieuwkomer een paar lessen te leren. hoe het moest. We begonnen toen te meten. Hoe dikwijls En inderdaad, zodra de drie hoofdfiguren door het past de kop van Lambik in zijn lengte, enzovoorts. Zo Spaanse spook waren weggetoverd naar de Nederlan zaten we te schaven.” Twee jaar eerder had Vander steen den van de zestiende eeuw, veranderde hun allure. De het nog straffer verteld: “Uiteindelijk was het Hergé die verhouding van hun hoofden, rompen, armen en benen me op de vingers heeft getikt: ‘Bon, zo zal het niet gaan werd geleidelijk aan natuurlijker. Hergé had trouwens voor Tintin.’ Hij legde mij zijn visie uit, en ik ben hem op voorhand tante Sidonie al uit zijn Tintin verbannen. daarin gevolgd, want voor mij was hij een god.” “Maar Lambique en Bob en Bobette mochten blijven. De aanpassing van Vandersteens tekenwerk, evolu Toen heb ik Bobette krulletjes gegeven. Nog wel met een erend van de ongeregelde, spontane tekenstijl van zijn strikje achteraan. Oh, toen was ze opeens mignonne”, zo oudste rode albums naar de strakke klare lijnstijl ‘à la getuigde Vandersteen over die ingrepen. De miraculeu Hergé’, nam niet meer dan twaalf platen van zijn eerste ze gedaanteverwisseling van Wiske vond zowaar plaats verhaal voor Tintin in beslag. Op de allereerste stroken in het kerstnummer van het weekblad (23 december van Le Fantôme espagnol, die op 23 september 1948 in de 1948). Op de cover zijn Kuifje en zijn vrienden afgebeeld, Franstalige versie van het weekblad verschenen, kwa knielend voor een kribbe alsof ze om dat wonder aan het men de drie hoofdpersonages nog in beeld met hun veel bidden waren. De publicatie van de eerste stroken van Het Spaanse spook in het weekblad Kuifje werd voorafgegaan door een artikel over ‘De vader van Suske en Wiske’ 5

01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd 2 25/05/2020 17:34 SW_Blauwe01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd reeks_Integraal 1.indb 5 3 25/05/202026/05/20 08:2717:34 het spaanse spook

22 maart 1951 27 september 1951

In twee andere Lambikgags zien we op de schoor ven bij vijf op onregelmatige basis gepubliceerde af leve steenmantel en aan de muur van Lambiks Kempische ringen. Maar dat betekende niet dat het gedaan was met villa enkele souvenirs die door het drietal zijn meege de avonturen van Suske en Wiske in Kuifje. Integendeel. bracht uit Manton, waar ze het avontuur De bronzen sleutel beleefden. Er wordt dus duidelijk gerefereerd aan de lange avonturen die ze in deze periode beleefden Niels van der Made in het weekblad. Wat de gagreeks betreft, zou het blij Voorzitter De Fameuze FaNclub

01_SU_S&W_BLAUW_DEEL_1_BW_APR20_DEF.indd 30 25/05/2020 17:36 SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 33 26/05/20 08:27 Zeg, hebben jul- Pff... En wat dan lie dit schilderij nog? Ik ken de gezien? Wat een kladschilder die mooie kleuren! het gemaakt heeft! Een zekere Ockers... STANNEKE OCKERS!

Dat zal wel! Ockers is een wieler kampioen! In de gids staat ‘Schil- derij van Pieter Bruegel, anno 1565’. Zie je wel dat het een kladschilder is die het gemaakt heeft!

Welke flauwe plezante Ik denk dat het vanuit die heeft een bord rijstpap in Een bord rijstpap?! deuropening kwam! mijn nek gekeild?! En dan Had ik het niet gedacht! nog zonder suiker!

Niemand Aha! Halt! Stop! Wacht! Dat moet de dader zijn! te zie... Au! Nu heb ik je, Ik was het niet! Het Hier! Proef er ook ouwe taaie! Wacht! was... heu... Het maar eens van! Ik zal je... was het SPOOK!!!

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 34 26/05/20 08:27 DE bronzen sleutel

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 103 26/05/20 08:32 SUSKE, WISKE EN LAMBIK ZIJN MET VAKANTIE IN MANTON, Lekker weertje! En straks komen Suske en Wiske me halen voor een AAN DE MIDDELLANDSE ZEE... jachtpartij onder water. Hé! Ik heb een buur in het hotel!

Een telegram uit Mocano Laat de wagen voorrijden. voor meneer de graaf! Ik vertrek meteen!

M Meneer de graaf heeft zijn AAR EEN SPEELS BRIESJE BLAAST Graaf Brocca... Zwarte HET TELEGRAM VAN DE TAFEL... Ik ben niet telegram op tafel laten liggen... nieuwsgierig, maar boot vorige nacht Wat kunnen mensen toch toch... aangekomen – STOP – ligt verstrooid zijn! vandaag nog voor Mocano – STOP – kom meteen – STOP – getekend X.

...EN LAAT HET IN DE KAMER VAN LAMBIK BELANDEN.

Aan de Cap St.-Marin. WANNEER ZE ZICH AAN DE CAP ST.-MARIN KLAARMAKEN OM TE DUIKEN, IS Lambik! We zijn klaar, hoor! We gaan er met de LAMBIK HET GEHEIMZINNIGE TELEGRAM AL VERGETEN. ONZE VRIENDEN VERMOEDEN Waar gaan we nu jagen? auto heen. NIET IN WELK FANTASTISCH AVONTUUR ZE VERWIKKELD GERAAKT ZIJN!

105

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 105 26/05/20 08:32 de tartaarse helm

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 167 26/05/20 08:34 LAMBIK HEEFT ZICH IN EEN KEMPISCHE VILLA GEVESTIGD Ga maar even buiten sporten, kinderen. Straks komt een van Goed, Lambik. We oefenen EN GEEFT ER LES IN DE EDELE SCHERMKUNST. SUSKE EN wel verder in de tuin. WISKE KOMEN OP ZIJN DOMEIN VAAK AAN SPORT DOEN. mijn leerlingen voor zijn schermles.

TERWIJL SUSKE TRAINT VOOR HET HORDENLOPEN, OEFENT WISKE MET HAAR BOOG. HET ZIJN SPORTEN WAARIN ZE UITMUNTEN. INTUSSEN ONTVANGT LAMBIK ZIJN LEERLING...

Pas maar op, Lambik! Echt? Goed zo. Oefen ...terwijl ik even mijn Bravo, Wiske! Allemaal Ha! Ha! Ha! Ik ben in topvorm! dan alvast maar de krant lees! in de roos! Wedden Oké... Probeer aanvalspassen... dat het me ook lukt? m aar.

Ach... Zo moeilijk MAAR SUSKES PIJL Ik had het kunnen weten. MAAR OP HET MOMENT DAT WISKE DE PIJL kan dat toch VLIEGT OVER DE En nu kan Wiske haar pijl VINDT, HOORT ZE IEMAND SCHELDEN AAN DE niet zijn! SCHIETSCHIJF HEEN gaan zoeken. RAND VAN HET BOSJE... EN LANDT IN HET DENNENBOSJE.

169

SW_Blauwe reeks_Integraal 1.indb 169 26/05/20 08:35 DE SCHAT VAN BEERSEL

SW_DeSW_Blauwe schat reeks_Integraal van Beersel_NL_2020.indd 1.indb 231 1 26/05/2025/05/20 08:3710:02 SEDERT ENKELE JAREN WORDEN HET FEODAAL SLOT VAN BEERSEL, ER OP HET PRACHTIGE BINNEN- OP 13 KM VAN BRUSSEL, DATEERT PLEIN TONEELVOORSTELLINGEN VAN 1300 EN KENDE EEN BEWOGEN IN OPENLUCHT GEGEVEN. VERLEDEN. IN 1928 WERD HET OP HET OGENBLIK DAT ONS GERESTAUREERD DOOR DE ZORGEN VERHAAL BEGINT, VOERT EEN VAN DE ‘LIGA DER VRIENDEN VAN KRANIG GEZELSCHAP HET HET KASTEEL VAN BEERSEL’ EN MEESTERWERK ‘GEEN VERLOF ALS MUSEUM VOOR HET PUBLIEK VOOR DE MUSKETIERS’ OP... TOEGANKELIJK GESTELD. SUSKE, WISKE EN LAMBIK WONEN DE VERTONING BIJ.

2 233

SW_BlauweSW_De reeks_Integraal schat van Beersel_NL_2020.indd 1.indb 233 2 26/05/2025/05/20 08:37 10:03