Redactie: Gera Arts en Marko Bos

Reacties, artikelen, boekbesprekingen en andere bijdragen graag naar: [email protected]

Website: www.europesebeweging.nl

Secretariaat EBN: [email protected] Postbus 93539 NIEUWSBRIEF JUNI - JULI 2010 2509 AM Den Haag

Heeft u uw contributie 2010 al betaald? (! 40 per jaar; tot 26 jaar ! 20; voor 65+ België - Nederland minimaal ! 30) ING nr. 5031 van de EBN te Den Haag Op 1 juli begint het Belgische voorzitterschap van de EU. Jan Werts (Internationale Spectator, juni 2010) spreekt over een ‘stuurloos België’ dat een ‘chaotische EU’ met Inhoudsopgave ‘acht voorzitters’ stuurt. Die acht zijn er overigens meer, als je de verschillende Belgische voorzitters van België - Nederland 1 vakministerraden meetelt. Daar is wel iets voor te zeggen, Ledenvergadering in mei 1 gezien de complicaties die de federalisering van België Nanke Meuter: Inspiratie voor de EBN 3 voor de interne bevoegdheidsverdeling heeft. Of al die De Europese vlag in top 3 verschillende voorzitterschappen tot ‘bestuurlijke chaos’ in Een stille revolutie? 4 de EU leiden, is een empirische kwestie. Onze Zuiderburen Vierde EU-poort: Hoe meer Europa, hebben gelukkig een ruime ervaring in de omgang met hoe minder crisis?! 4 complexe, ondoorzichtige bestuurlijke structuren. EBN Jong 7 European Movement International 7 België en Nederland hebben ditmaal de timing van hun - Ontmoeting met van Rompuy 7 parlementsverkiezingen keurig op elkaar afgestemd. Dat

- Federal Assembly Toledo 7 nodigt uit tot vergelijken. In ons land zijn de PVV en de

- Bijeenkomst Europese bewegingen uit VVD de grote winnaars. De PVV wil Nederland 1 Zuidoost Europa 7 beschermen tegen de ‘EUssr’. En het VVD-programma Belgisch voorzitterschap 8 stelt eigenlijk, naast de interne markt en de euro, vooral HYPE Symposium belang in halvering van de Nederlandse bijdrage aan de grensoverschrijdende samenwerking 9 EU. European Network (THEN) 9 In België kwam de Nieuw-Vlaamse Alliantie van Bart De HEC en ROI starten Europa Academie 9 Wever als grote winnaar naar voren. Een Vlaming die Leestafel nationalisme moeiteloos verbindt met Europees - De Nederlandse Eurocommissarissen 9 federalisme, en zijn overwinning viert voor een decor met - Europese Verkenning 8: Europa’s welvaart 10 de Europese vlag, voorzien van een Vlaams leeuwtje. Zou - Twee rapporten voor de toekomst van de Europese Unie 10 dat voorbeeld Nederlandse politici kunnen inspireren tot - Glück Auf 12 een betere nationale verankering van de Europese integratie?

Dit is de laatste nieuwsbrief voor de LEDENVERGADERING IN MEI zomer. U vindt dan ook een beperkte agenda, maar tevens een uitgebreide De afgelopen jaren vond de ledenvergadering pas in leestafel. Wij wensen u een prettige december plaats. Dat is erg laat met het oog op de vakantie en zien u na de zomer graag financiële verantwoording. Daarom is besloten de bij een volgende EU-poort. jaarvergadering weer in het voorjaar te houden.

Hartelijke groet, De ledenvergadering verleende goedkeuring aan de jaarrekening 2009 en ging akkoord met de voorgestelde De redactie bestuurswisselingen. Uitvoerig werd van gedachten Gera Arts en Marko Bos gewisseld over de toekomstige activiteiten van de vereniging en over de relaties met de internationale vereniging, de EMI (zie voor een uitgebreider verslag p. 2).

Jaarrekening 2009 goedgekeurd Het voorzitterschap heeft Eddy niet gezocht, het is hem Conform het voorstel van de kascontrolecommissie overkomen, maar hij heeft deze functie vol overtuiging heeft de ledenvergadering de jaarrekening 2009 voor de Europese zaak vervuld. Mede door zijn goedgekeurd en de penningmeester – Wim Hoffmann – inspanningen is de vereniging blijven bestaan en alsmede de overige bestuursleden décharge verleend. hebben wij de EU-Poort kunnen opzetten. De In 2009 waren zowel de baten als de lasten hoger dan ledenvergadering dankt hem daarvoor met een warm begroot; het boekjaar sloot met een voordelig saldo van applaus. ! 2000. In de vacature van voorzitter van de vereniging Bestuurswisselingen benoemt de ledenvergadering conform het voorstel van Bestuursleden worden voor een periode van het bestuur Godelieve van Heteren. Godelieve heeft (maximaal) drie jaar benoemd. Die termijn was nu voor sinds begin 2007 allerlei activiteiten ontplooid onder de een reeks bestuursleden verstreken. paraplu van de EBN, in het bijzonder de succesvolle Van hen heeft Hans van Borselen besloten zich niet EuroCatwalk voor vmbo-scholieren en de Bouwplaats opnieuw voor het bestuur van de EBN beschikbaar te Europa-festiviteiten in het kader van 60 jaar Congres stellen. Hans is sinds 1980 actief geweest binnen de van Europa. EBN. Hij blijft actief voor de vereniging, maar nu als Tot vice-voorzitter is benoemd Mendeltje van Keulen. onze ambassadeur in het Noorden van het land. Dat is Mendeltje is lid van het bestuur sinds 2007. Zij heeft een rol die hem is toevertrouwd. Hans van Borselen niet alleen diverse bijeenkomsten medegeorganiseerd, heeft de laatste jaren diverse geslaagde bijeenkomsten maar is ook verantwoordelijk voor de modernisering in Friesland georganiseerd, in goede samenwerking van onze website. met de Leeuwarder Courant, Europe Direct en LTO Noord. Hij gaat verder werken aan het organiseren van bijeenkomsten en het uitbouwen van netwerken om Europa verder ingang te doen vinden in de regio.

Godelieve van Heteren en Mendeltje van Keulen 2

Mechteld Oomen (voor maximaal een jaar) en Marko Bos zijn herbenoemd als bestuurslid. Wim Hoffmann en Eveline van Rens continueren hun bestuurslidmaatschap.

Toekomstige activiteiten Tijdens de ledenvergadering is aan de hand van een geactualiseerde notitie uitvoerig van gedachten Hans van Borselen gewisseld over onze toekomstige activiteiten. Daarbij ging veel aandacht uit naar het netwerk van ‘EBN Jong’ Eddy Schuyer is teruggetreden als voorzitter maar heeft dat Eveline van Rens heeft opgezet. Binnen de EBN zich bereid verklaard nog een jaar bestuurslid te blijven. zijn verschillende generaties actief. Dat geeft extra Eddy is in juni 2006 voorzitter geworden toen de mogelijkheden om ervaringen uit te wisselen. Daaruit vereniging ‘technisch failliet’ was nadat het ministerie komt het idee voort van EBN Jong om ‘speed date’ van Buitenlandse Zaken de subsidie had stopgezet. sessies tussen verschillende generaties te gaan organiseren. Onderwijs is ook een speerpunt. De EBN heeft zich aangesloten bij een verklaring van het Europees Platform over ‘Europa in het onderwijs’. Er bestaan ideeën om tot een soort Michelingids voor onderwijsmateriaal te komen.

Diverse leden toonden belangstelling in de relatie tot en de activiteiten van de EMI: de internationale organisatie van de Europese Beweging. Godelieve van Heteren is van plan de relaties aan te halen, ook met zusterorganisaties, bijvoorbeeld in België. Het bestuur zal tegen het einde van het jaar een begroting voor 2011 opstellen en deze schriftelijk aan de leden voorleggen (vooruitlopend op de volgende Eddy Schuyer zat voor de laatste maal de jaarvergadering die in het voorjaar van 2011 zal ledenvergadering voor. plaatsvinden).

NANKE MEUTER: INSPIRATIE VOOR DE EBN Afscheid van Nanke Meuter

Met honderden mensen hebben wij op 7 juni jl. in de Leven en denken van Nanke Meuter heeft jarenlang in Oude Kerk te Scheveningen afscheid genomen van het teken van Europa gestaan. Vanaf 1972 was Nanke Nanke Meuter-Dikkers (1946-2010). Familieleden en enkele jaren op de BEB [het DG buitenlandse vrienden – onder wie Joost van Iersel – belichtten economische betrekkingen van het ministerie van verschillende facetten van haar persoonlijkheid en haar Economische Zaken] werkzaam. Maar toen zij uit leven dat zo sterk in het teken van ‘Europa’ heeft gezinsoverwegingen de reguliere functie vaarwel zei, gestaan. Daardoor hebben ook degenen die pas later begon een lange periode van intensieve betrokkenheid bij de EBN betrokken zijn geraakt, haar alsnog leren bij de Europese Beweging, waar zij bestuurlijk en kennen. inhoudelijk een vooraanstaande rol heeft gespeeld. De

Europese integratie was Nanke’s passie. Het was een stijlvol en ontroerend afscheid van een

enthousiaste en overtuigde Europeaan die lange jaren Vriendschappen vanuit een stage bij de Commissie veel tijd, kennis en energie heeft gestoken in onze bleven haar leven lang in stand. Een brede vrienden- vereniging. Nanke is meer dan 15 jaar lid geweest van en kennissenkring in de EBN kon permanent op haar het dagelijks bestuur van de EBN. Daarin was zij een rekenen. Het was haar milieu, een groep van belangrijke bindende factor, met een bijzondere zorg gelijkgezinden, hoe divers ook naar plaats en voor de medewerkers van het secretariaat. Daarnaast achtergrond. De EBN kan voor Nanke in twee woorden was Nanke eindredacteur van ons toenmalige blad worden samengevat: de Europese idee en de club. Nieuw Europa. Hoeveel keer hebben we niet samen aan het begin van de lente het jaarlijks het Politieke en Economisch Tot aan haar dood bleef Nanke Meuter onze vereniging Beraad beleefd met alle plezier dat daarbij hoorde, hoe een heel warm hart toedragen. In plaats van bloemen vaak ook niet de vele Conferenties en de vroeg zij een donatie over te maken naar de EBN. Jaarvergaderingen. Vanuit haar karakter en opleiding Tientallen familieleden en vrienden hebben inmiddels was zij intellectueel gericht, en vanuit haar wat strenge aan die wens gehoor gegeven. Aan het royale bedrag juridische benadering, die haar nooit verliet, hield zij dat de vereniging heeft mogen ontvangen, willen wij altijd koers. In bescheidenheid, want zij wilde nooit erg een bijzondere bestemming gaan geven – in dankbare op de voorgrond dringen. Maar tegenover mij als nagedachtenis aan een heel bijzonder lid. toegewijde vriend en tegenover alle collega’s in bestuur en DB was Nanke onverminderd overtuigd en Namens het bestuur,

overtuigend, wanneer er principes in het spel waren. Godelieve van Heteren en Marko Bos Dat gaf haar een zeer herkenbare positie zowel 3 inhoudelijk – bijvoorbeeld als redacteur van Nieuw Europa – als in het management van zaken. Juist PS omdat de EBN met haar kleine secretariaat Kort na Nanke Meuter is ook haar echtgenoot, Jan voornamelijk moest bouwen op een beperkte groep van Willem Meuter, overleden (op 18 juni jl.). Als notaris vrijwilligers, was de ononderbroken betrokkenheid van heeft de heer Meuter de voorlaatste aanpassing van de Nanke uiterst welkom en waardevol. En doordat zij in statuten van de vereniging verzorgd. deze veelkleurige club van mensen in alle situaties de persoon boven alles stelde, zocht zij in geval van tegenstellingen steeds naar overeenkomsten en DE EUROPESE VLAG IN TOP: OOK IN UW oplossingen. GEMEENTE?

De Europese wereld en de accenten die werden Op het Stadhuisplein in Eindhoven is de Europese vlag gelegd, veranderden door de jaren heen, en dat vond onlangs vervangen door de provinciale Brabantse vlag. natuurlijk ook zijn weerslag in de EBN. Maar de hechte Dat is ons lid ter plaatse, de heer Crone, niet ontgaan. kern waarvan Nanke deel uitmaakte bleef vorm geven Hij heeft daarop aan de burgermeester van de aan een vast kader. Toen aan haar activiteit binnen de gemeente Eindhoven, de heer van Gijzel, gevraagd EBN geleidelijk aan een einde kwam, heeft Nanke nog deze vlagwissel ongedaan te maken. Daarbij heeft de enkele jaren vruchtbaar werk geleverd in de heer Crone erop gewezen dat het in veel landen van de Adviescommissie Europese Integratie van Buitenlandse Europese Unie gebruik is om van of bij Zaken. overheidsgebouwen naast de nationale vlag de Europese vlag te voeren. Op 1 juni jl. kwam na een lang en uitputtend ziekbed een eind aan dit leven dat zo nadrukkelijk aan de Dit burgerinitiatief, dat onze vereniging van harte Europese idee was gewijd. Wij denken dankbaar terug ondersteunt, werpt resultaat af. Binnenkort zal de de aan haar specifieke inbreng en bovenal aan de Europese vlag weer op het Stadhuisplein wapperen. vriendschap, die Nanke aan velen in de EBN heeft geschonken. Voert ook uw gemeente de Europese vlag? Zo niet, wilt u dan een verzoek daartoe richten aan uw Mr Joost P. van Iersel gemeentebestuur? Graag ontvangen wij een afschrift Oud-voorzitter Europese Beweging Nederland van uw brief of mailbericht. Wij houden de lezers van de nieuwsbrief graag op de hoogte van de resultaten van dit burgerinitiatief.

EEN STILLE REVOLUTIE? Vervolgens was het woord aan een panel van (gewezen en toekomstige) Europa-woordvoerders van Op de website van het ministerie van Buitenlandse diverse partijen: Luuk Blom (PvdA), Zaken staat te lezen wat een halve eeuw als hoeksteen (SP), (CDA) en van het Nederlandse Europa-beleid gold: De Europese (D66). Commissie waakt als onafhankelijk orgaan over het algemeen belang van de Unie. Maar hoe lang nog?

De Tweede Kamer lijkt inmiddels in overgrote meerderheid een andere mening toegedaan. Op 7 mei jl. is met steun van PvdA, GroenLinks, D66, VVD, ChristenUnie, SGP, CDA, PVV en het lid Verdonk een motie van de leden Weekers (VVD) en De Nerée tot Babberich aanvaard (Tweede Kamer, 21 501-07, nr. 713). Daarin wordt terecht vastgesteld dat de bewaking van het Stabiliteits- en Groeipact bij de Raad van ministers niet in goede handen is. De motie verzoekt de regering “het initiatief te nemen tot een rigoureuze hervorming van het Stabiliteits- en Groeipact en tot mogelijk een onafhankelijk orgaan te komen dat belast wordt met de handhaving van het pact en daartoe het mandaat en de middelen krijgt om eigenstandig Inleiding Bart van Riel begrotingsdiscipline bij een lidstaat af te dwingen”. ‘Een onafhankelijk orgaan’? Waarom niet gewoon de De afgelopen maanden heb ik me o.a. bezig gehouden Europese Commissie? Kamerlid Weekers vindt dat de met de nieuwe Europese voorstellen voor de regulering Commissie een slechte staat van dienst heeft als het en het toezicht op financiële markten. Nieuwe erom gaat landen aan begrotingsafspraken te houden, voorstellen zijn nodig omdat de huidige constructie van en zijn collega De Nerée sluit zich in wat andere het Europese markttoezicht en regulering niet bestand bewoordingen bij dat oordeel aan. bleek tegen de schokgolven die vanuit de VS kwamen. Snel en doortastend optreden in het najaar van 2008 Deze bijna Kamerbreed ondersteunde motie is om van de Europese Centrale Bank als reddingsdienst in verschillende redenen ondoordacht. Zij gaat geheel laatste instantie heeft voorkomen dat het bouwwerk voorbij aan de – dringend gewenste – versterking die verder instortte. Evenals in de VS was de constructie het Verdrag van Lissabon (art. 126 VWEU) heeft topzwaar geworden door de wildgroei van het gebracht in de positie van de Commissie om lidstaten schaduwbankensysteem en was het systeem toezicht 4 te dwingen buitensporige begrotingstekorten terug te onvoldoende ontwikkeld. Maar ook bleek dat de dringen. Zij schaadt daarentegen het aanzien en de Europese financiële integratie nog te weinig verankerd positie van de Commissie – ook op andere is in het nationale beleid. Toen het erop aan kwam beleidsterreinen ( aan het mededingingsbeleid). overheerste de nationale reflex. Denk aan ABN-AMRO En zij suggereert een (niet uitgewerkt) alternatief dat Fortis en ICEsave. zonder een nieuwe Verdragswijziging niet te realiseren valt. Mijn stelling is dat de onvoldoende nationale Waar is de Tweede Kamer (exclusief de SP) op uit? verankering van het Europees beleid een breder probleem is in de EMU. De sleutel tot versterking van Marko Bos de EMU ligt in een betere nationale verankering. Nationale politici kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Versterking van de EMU is noodzakelijk voor VIERDE EU-POORT: HOE MEER EUROPA, HOE een hogere groei. Onder nationale verankering versta ik MINDER CRISIS ?! niet alleen een snelle en correcte implementatie van Europese wetgeving, maar ook het correct toepassen van het Verdrag, en de doorvertaling van Europese In de aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede beleidsdoelen in nationale beleidsdoelen. Onder de E Kamer bood de vierde EU-Poort, op 20 mei jl., een van EMU versta ik de interne markt en de economische prima mogelijkheid om het ‘Europa-gehalte’ van de beleidscoördinatie in brede zin. Ik sta achtereenvolgens nationale verkiezingsprogramma’s te toetsen. Een kort stil bij de verankering van de begrotingsregels, de kleine honderd belangstellenden zorgden voor een globale richtsnoeren voor het economisch beleid en de volle zaal in Nieuwspoort. Ook deze EU-Poort is mede interne markt regels. mogelijk door royale financiële steun van de Stichting

Internet Domeinregistratie . nl (SIDN). Door het laten werken van de automatische

stabilisatoren zijn de overheidstekorten in de EMU flink De aftrap werd verricht door dr. Bart van Riel, senior opgelopen, daarmee is de eerste klap van de econoom bij de SER. Hij benadrukte de noodzaak van kredietcrisis opgevangen. Maar sommige landen zijn een betere nationale verankering van Europees beleid. hiermee in de gevarenzone gekomen. Een van de Zijn inleiding kunt u hieronder nalezen. Daarbij bouwt reden hiervoor is dat er in goede tijden te weinig is hij voort op een recent SER-rapport over EU-regulering gedaan om tekorten en schulden terug te dringen, er en toezicht op financiële markten (te vinden op: stelselmatig te optimistische groeiramingen zijn http://www.ser.nl/~/ media/DB_Adviezen/2010_2019 gehanteerd en zoals bij Griekenland er sprake is van /2010/b28742.ashx. regelrechte ontduiking van Europese afspraken door

gesjoemel met cijfers. Hoe het stabiliteits- en groeipact te versterken om hiermee het vertrouwen terug te

winnen? De huidige crisis toont mi. aan dat het dreigen door bijv. postbusondernemingen of met zwaardere sancties niet geloofwaardig is. schijnzelfstandigen, en een goed evenwicht tussen Effectiever is om de nationale verankering te sociale en economische overwegingen, zijn hierbij versterken. Volgens het protocol bij het Verdrag belangrijke aandachtspunten. betreffende de procedure bij buitensporige tekorten moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de nationale Versterking van de E van EMU is noodzakelijk voor de procedures op begrotingsgebied hen in staat stellen economische groei op korte en op lange termijn. hun verdragsverplichtingen na te komen. Het wordt Hogere economische groei helpt om de tekorten en zoals ook de Commissie voorstelt, tijd om hieraan daarmee de schulden terug te dringen en voorkomt dat handen en voeten te geven. Hierbij kan worden geput de werkloosheid zich verhard. Het gaat daarbij om uit de ervaring van Nederland, de Scandinavische vertrouwensherstel, versterking van de landen en dat begrotingsevenwicht (iets minder) in de concurrentiepositie, een beter ondernemingsklimaat, grondwet heeft vast geschreven. Er moeten m.i. ook een grotere benutting van het arbeidspotentieel en hardere afspraken worden gemaakt over de hanteren stimulansen voor innovatie. Door het laten oplopen van groeiprognoses; Eurostat en de Commissie moeten als de tekorten, het ruime monetaire beleid en het daartoe aanleiding bestaat ook de mogelijkheden terugveren van de wereldeconomie lijkt er nu sprake hebben de boeken te controleren. van enig economisch herstel. Het gaat er nu om door structurele maatregelen dit herstel verder te Als opvolger van de Lissabon-strategie, is begin dit jaar bespoedigen en te bestendigen. Een betere benutting de EU 2020 strategie gelanceerd. Ook nu worden er van de interne markt is daarbij essentieel. gezamenlijke doelstellingen op het terrein van o.a. arbeidsparticipatie en RenD-uitgaven geformuleerd. De De nationale verankering van gezamenlijke Europese SER heeft in diverse adviezen gehamerd op een afspraken is een oud probleem. Het ligt ten grondslag doorvertaling van deze doelstellingen in nationaal aan de beroemde arresten Van Gend en Loos en Costa beleid. De binnenlandse politieke kosten van het niet Enel begin jaren zestig. De monetaire unie heeft hier halen van gezamenlijke doelstellingen zijn te laag. De een nieuwe dimensie aan toegevoegd. In is nationale en de Europese beleidscyclus zouden beter gekozen voor een decentrale opzet van de EMU. Ik op elkaar moeten aansluiten. Regeerakkoorden zouden denk niet dat hierbij een constructiefout is gemaakt. Het beter rekening moeten houden met de leggen van goede verbindingen tussen het nationale en gemeenschappelijke doelstellingen. Het wordt daarmee het Europese niveau blijft een zoektocht. Er is geen ook mogelijk om nieuwe regeringen op Europees pasklaar antwoord op. niveau indringender te bevragen over de ambities ten Degenen die beweren dat een monetaire unie niet aanzien van de EU 2020 doelstellingen. De Europese zonder een politieke unie kan, verzuimen meestal aan Commissie heeft onlangs een soortgelijk Europees te geven wat zo’n politieke unie dan precies moet

semester voorgesteld. In het Europees semester inhouden. Het gaat nu om een nadere invulling van het worden gezamenlijke prioriteiten bepaalt. Mede op economisch bestuur waarbij Nederland zich sterk moet 5 basis hiervan stellen de lidstaten vervolgens liefst met maken voor een sterke rol van de Europese Commissie betrokkenheid van de nationale parlementen hun en respect voor de onafhankelijkheid van de ECB, die stabiliteits- en hervormingsprogramma’s vast. Deze in 2008 en onlangs nog op twee cruciale momenten worden vervolgens besproken met andere lidstaten en haar verantwoordelijkheid heeft genomen en over haar zonodig bijgesteld. Daarna wordt het beleid in het schaduw is gesprongen ter wille van de stabiliteit van nationale semester ten uitvoer gebracht. het financieel systeem.

Vorige week verscheen het rapport van oud- Nationale verankering van Europees beleid vraagt om Commissaris Monti over een strategie voor versterking een grote betrokkenheid van nationale parlementen. Zij van de interne markt. Door alle aandacht voor het moeten die verankering mede vormgeven en Griekse reddingsplan heeft het niet de aandacht controleren. Het Verdrag van Lissabon geeft nationale gekregen die het verdient. Hij bestrijdt krachtig het idee parlementen een grotere rol in het Europees beleid, dat de interne markt af zou zijn. Op veel terreinen is er o.a. als bewakers van een juiste toepassing van het nog steeds sprake van marktfragmentatie door subsidiariteitsbeginsel. Mijn pleidooi voor een betere technische, juridische of administratieve nationale verankering is hiermee in overeenstemming. belemmeringen. Monti pleit op bepaalde terreinen voor De ervaring leert overigens dat het bij Europose meer centralisatie van het toezicht en een Europees voorstellen zelden om subsidiariteit, maar meestal om vergunningsstelsel om de belofte van de interne markt proportionaliteit gaat. Waar het mij vooral om gaat is waar te maken. Ook hier gaat het vaak om betere een groter commitment van de lidstaten. nationale verankering. Monti schat dat door de implementatietekorten het potentieel van de interne Kort verslag debat markt maar voor 95 procent wordt gebruikt. Daarnaast wordt het beginsel van wederzijdse erkenning vooral bij De SP is, zo stelt Jasper van Dijk, constructief maar het vrij verkeer van diensten op nationaal niveau vaak kritisch over het Europese project. Europese niet gerespecteerd. Vooral bij dit laatste valt nog veel samenwerking heeft goede verdiensten en resultaten winst te halen. De huidige dienstenrichtlijn kan opgeleverd en ook financiële zaken moeten op weliswaar door de screening van de Europees niveau geregeld worden om in de toekomst vergunningsstelsels tot een betere verankering van de verstandiger te handelen. vrijheid van vestiging van dienstverleners in het Luuk Blom beklemtoont dat de PvdA een van nationale beleid leiden, maar regelt onvoldoende het oorsprong internationaal georiënteerde partij is. Frans vrij verkeer van diensten. Daar bleek in 2005 te weinig Timmermans heeft zich de afgelopen jaren ingezet om draagvlak voor te bestaan. Monti besteedt terecht veel Europa begrijpbaar en dichterbij de burger te brengen. aandacht aan versterking van het draagvlak. Goede Ook het CDA presenteert zich als een pro-Europese naleving van de regels, het voorkomen van misbruik partij. Het Europese project heeft geleid tot vrijheid,

veiligheid en economische voorspoed en minder crisis. sterkere, eenduidige Europese stem en tegenstanders Wel maakt Henk Jan Ormel de kanttekening dat de die bang zijn dat de Nederlandse belangen in Europees Unie dient te worden beschouwd als een verband ten onder gaan. samenwerkingsverband van soevereine staten, waarin Stientje van Veldhoven stelt dat het gaat om legitimiteit we samenwerken op die terreinen waar we het niet en effectiviteit. Nederland heeft er belang bij dat langer alleen kunnen. Een nationale verankering binnen Internationale organisaties (IOs) legitimiteit hebben. de Unie is dan ook noodzakelijk. Binnen deze IOs dienen de stemverhoudingen een D66 zegt ja tegen Europa, de EU is binnenland, laat afspiegeling te vormen van de verhoudingen in de Stientje van Veldhoven weten. Er zijn veel wereld. Dit vereist een herindeling van de vraagstukken die we niet langer alleen kunnen zetelverdeling. Jasper van Dijk stelt dat deze stelling, oplossen en juist op deze terreinen hebben we evenals de EU, is gebaseerd op wensdenken. In de behoefte aan een sterker en effectiever Europa. realiteit is er geen sprake van een Europese stem, de grote lidstaten zijn buitengewoon eigenzinnig. Een gezamenlijke stem kan dan ook niet zomaar afgedwongen worden. Luuk Blom is het eens met Van Dijk wel vult hij aan dat de EU de ambitie heeft om tijdens de klimaatconferentie in Cancun later dit jaar met één stem te spreken. Ormel ondersteund het D66 standpunt door te stellen dat het voor de EU noodzakelijk is om als eenheid naar buiten op te treden. vlnr: Jasper van Dijk (SP), Luuk Blom (PvdA), Henk Jan Het EU-budget Ormel (CDA) en Stientje van Veldhoven (D66). De volgende stelling luidt: bij de komende onderhandelingen over het meerjarige begrotingskader Weeffouten in de EMU? van de EU moet Nederland er zorg voor dragen dat het De eerste stelling ‘Meer Europa is minder crisis’ leidt budget vergroot wordt. Ormel merkt op dat de CDA de zowel bij het panel als het publiek direct tot discussie. enige partij is die vasthoudt aan het gemeenschappelijk Ormel refereert aan de beginwoorden van het boek ‘In landbouwbeleid. Verder is de partij tegenstander van de schaduwen van morgen’ van Huizinga (1935): “Wij een Europees belastingsysteem. D66 wil dat de leven in een bezeten wereld en dat weten wij”. De Europese begroting hervormd wordt; het past niet meer financiële crisis is een afgeleide van een diepere bij de hedendaagse economie dat 40% van het budget morele crisis. De EU moet in een geglobaliseerde wordt besteed aan het Europese landbouwbeleid. Er wereld een geopolitieke grootmacht zijn, om de crisis moet een realistisch begrotingsplan tot stand komen, waaraan alle Europese burgers een realistische aan te kunnen. Van Dijk stelt dat het de vraag is of meer Europa tot minder crisis leidt, dit hangt af van wat (directe) bijdrage leveren op basis van hun inkomen. men gaat doen in de EU. Europa moet goede stappen Jasper van Dijk roept op tot realisme, in een tijd van 6 zetten en zich er bewust van zijn dat de wereld groter is crisis kunnen we geen onverantwoord pleidooi houden dan het Europese continent. Stientje van Veldhoven om geld naar Europa te brengen. Luuk Blom stelt vast reageert dat de Europese begroting moet worden dat de Europese begroting naar beneden kan, “een ingezet om de Europese economieën naar een hoger paard krijgt de hik van de wijze waarop Europa omgaat plan te brengen. Blom wil een genuanceerd standpunt met Europese gelden”. innemen. Zo heeft de Europese samenwerking ons in staat gesteld om de crisis tegen te gaan, maar het zou Stabiliteits- en groeipact wel eens zo kunnen zijn dat de aanvankelijke gedachte Om de leden van het panel uit te dagen, stelt Bart van achter de invoering van de Euro op de lange termijn Riel het stabiliteit- en groeipact aan de orde. Hoe gaat leidt tot meer crisis. In aansluiting daarop wordt vanuit Nederland zich hardmaken voor een betere het publiek gesuggereerd dat er in de jaren negentig bij handhaving? Is men bereid tot voorafgaande toetsing het opzetten van de EMU weeffouten zijn gemaakt. Een van de begroting door de Europese Commissie? ander Europa kan mogelijk garant staan voor minder Luuk Blom beargumenteert dat er zolang er geen crisis, maar niet de EU in zijn huidige vormgeving. onafhankelijke toets binnen Europa bestaat, dit door Ormel is het hier mee eens, maar vult aan dat je nooit Nederland zelf dient te gebeuren. Marko Bos merkt op moet stoppen met denken, maar er juist naar moet dat er toch objectieve criteria vastgelegd zijn in het streven om weeffouten te herstellen, dit geldt stabiliteits- en groeipact. Luuk Blom reageert dat dit niet bijvoorbeeld ten aanzien van de weeffouten met zinvol is omdat de lidstaten zich niet houden aan de betrekking tot Eurostat. gemaakte afspraken. Ormel ziet de oplossing in het Van Veldhoven vindt dat er geen sprake is van versterken van de preventie en de instelling van een weeffouten. Het ontstaan van de problemen in onafhankelijk Europees orgaan. Wanneer lidstaten zich Griekenland heeft niet aan de Europese afspraken, niet aan de afspraken houden moeten sancties maar aan de handhaving van deze afspraken gelegen. getroffen worden. Landen als Frankrijk en Duitsland hebben het Mom Wellenstein sluit de avond af met de woorden dat stabiliteits- en groeipact opgerekt. Het dient weer te de problemen met Griekenland zijn ontstaan omdat de worden gebruikt waar het voor bedoeld was; daarnaast andere lidstaten niet hebben opgelet. We hebben ons dient een sterke onafhankelijke toezichthouder in het bewust laten belazeren omdat we zelf geen inmenging leven te worden geroepen. Blom bevestigt dat de wensten. Het is nu zaak om te doen wat nodig is in het lidstaten moeten zich houden aan de afspraken. belang van de Unie. We moeten collectief overeenkomen dat een toezichthouder met gezag waar Externe vertegenwoordiging EU nodig kan ingrijpen, en er is geen reden die taak niet De tweede stelling ‘de EU moet één vertegenwoordiger aan de Europese Commissie over te laten. Maar extern krijgen in het IMF, de Wereldbank en de G20’ legt direct toezicht vereist een verandering van de mentaliteit van de tegenstelling bloot tussen voorstanders van een de politiek.

EBN JONG The European Movement recommends that In de afgelopen nieuwsbrieven hebben we al een aantal consideration be given to the appointment of High keren gerapporteerd over EBN Jong en de activiteiten Representative for Economic and Fiscal Policies, who die wij willen gaan organiseren. Een eerste activiteit die would be a Vice-President of the European na een intensieve brainstormsessie naar voren is Commission while also chairing the ECOFIN council gekomen, is het organiseren van een speeddate sessie and the Eurogroup. S/he would also represent the EU tussen aanstormende jonge EBN-talenten en in the relevant international economic fora. ervaringsdeskundige EBN-ners. Het doel van deze bijeenkomst is om jongeren kennis te laten maken met “This could be achieved within the terms of the Lisbon EBN leden, het uitwisselen van ervaringen en een Treaty”, according to Jo Leinen, EMI Vice-President, discussie over de wijze waarop we jongeren bij Europa who said, “together with stronger surveillance and kunnen betrekken. governance procedures this could make a real difference”. Ben jij een ervaringsdeskundige en wil je graag je kennis en kunde overbrengen op de nieuwe generatie? The Toledo Assembly insisted on the need for EU Meld je dan bij Eveline van Rens budgetary reform based on truly European “own ([email protected]) aan als resources” and the issuing of Eurobonds to help finance geïnteresseerde. Datum, tijd en locatie volgen in nauw cross border European projects in the fields of overleg. transport, energy and communications infrastructure.

Delegates welcomed the establishment of the European financial stabilisation mechanism but insisted EUROPEAN MOVEMENT INTERNATIONAL (EMI) that it should evolve into a genuinely European monetary fund and should not merely be the sum of 27 Ontmoeting met Van Rompuy different parts.

“Given the return to mass unemployment, heavy youth Afgelopen maand sprak de voorzitter van de Europese unemployment and the halving of the EU’s potential Raad Van Rompuy op een bijeenkomst die werd output growth because of the economic crisis, the voorgezeten door Pat Cox, de voorzitter van de summit must offer hope for the re-launch of the European Movement International. In zijn inleiding European economy through new, visible and concerted ‘After the Lisbon Treaty- What can Citizens Expect?- EU economic action”, said Pat Cox, President of the Moving from Design to Delivery’ besteedde van EMI, who added “there is a fierce urgency to the crisis

Rompuy aandacht aan het evolutionaire in plaats van now that requires an immediate response that cannot het revolutionaire karakter van de verdragswijzigingen wait for a new financial perspective in 2014”. 7 die het Verdrag van Lissabon tot stand brengt. Met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon wordt de rol van het Europese Parlement en de nationale parlementen versterkt, waarmee tevens de Bijeenkomst Europese Bewegingen uit democratische legitimiteit van de Unie versterkt wordt. Zuidoost Europa De rechten van de mens worden verankerd in het Handvest van de Grondrechten van de EU en het Op 17 mei ontmoetten vertegenwoordigers van de 8 systeem om tot eenduidige externe vertegenwoordiging Zuidoost Europese Bewegingen elkaar voor het eerst in te komen is verbeterd. Sarajevo om te vergaderen over grotere maatschappelijke betrokkenheid bij regionale Ten aanzien van zijn eigen functie ‘voorzitter van de samenwerking. Aanwezig waren vertegenwoordigers uit Europese Raad’ zijn de belangrijkste verbeteringen de Albanië, Bosnië Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, De continuïteit van 2,5 jaar, het politieke vertrouwen in het Republiek Moldavië, Montenegro, Servië en Turkije. voorzitterschap dat de Regeringsleiders hebben Het Secretariaat van de Regionale Samenwerkingsraad uitgesproken en een voorzitterschap dat niet langer trad op als gastheer. beheerst wordt door nationale politieke De discussie concentreerde zich op de volgende verantwoordelijkheden. Een speerpunt in zijn onderwerpen: de wijze waarop de communicatie over voorzitterschap vormt de economische governance. de EU voor de burgers in Zuidoost Europa versterkt kan worden, samenwerking tussen nationale, regionale en Van Rompuy merkte op dat elk Verdrag ruimte voor lokale overheden en hun mogelijke bijdrage aan de interpretatie en onzekerheden bevat, maar dat de promotie van Europese waarden en normen, belangrijkste les is dat we sneller met crises moeten ontwikkelingssamenwerking met Europese en leren omgaan. Het doel is om binnen het raamwerk van internationale partners en de versterking van regionale het Verdrag van Lissabon een antwoord te vinden op samenwerking in Zuidoost Europa. de uitdagingen waar de Unie voor staat. De deelnemers onderstreepten de belangrijke rol die de maatschappelijke organisaties vervullen in duurzame democratische ontwikkeling, good governance en het Federal Assembly, Toledo, Juni 2010 tot stand brengen van de noodzakelijke sociale hervormingen in Zuidoost Europa. Meeting in Toledo on 11 – 12 June 2010, the Federal De deelnemers aan de conferentie kwamen overeen Assembly of the European Movement International dat de Regionale Samenwerkingsraad een plan zal (EMI) called on the to radically ontwikkelen voor toekomstige gezamenlijke activiteiten strengthen the economic part of the Economic and van de verschillende Nationale Europese Bewegingen. Monetary Union at its summit meeting this week.

BELGISCH VOORZITTERSCHAP: EVENEMENTEN IN BRUSSEL Grensoverschrijdende samenwerking is volgens grensmakelaar Van Gelder een attitude, waarmee hij doelt op de noodzakelijke bereidheid van mensen tot De coulissen van het Belgisch Voorzitterschap 2010 interesse voor de ander over grenzen heen. Er is nog Op vrijdag 25 juni van 10.00 tot 12.00 uur wordt in de steeds sprake van een gebrek aan attitude en cultuur cyclus Belgisch voorzitterschap een bijeenkomst en tevens een gebrek aan urgentie. Onder het bewind georganiseerd waarin de volgende vragen centraal van oud- Ter Horst en oud-staatssecretaris staan. Hoe wordt een Voorzitterschap van de Raad van Timmermans was er overigens wel sprake van een de Europese Unie voorbereid? Wat is de politieke urgentie wat heeft geleid tot een adviesrapport communicatiestrategie voor het komende Belgisch over grensoverschrijdende bestuurlijke samenwerking voorzitterschap? Met welke middelen en op welke in de grensgebieden en tevens de instelling van de manier? Taskforce grensoverschrijdende samenwerking De inleiding wordt verzorgd door mevr. Irini Pari, vice- (GROS) bij het Ministerie van BZK. Om echt voorzitter van het EESC en Olivier Alsteens, Directeur- verandering tot stand te brengen moet er naast deze Generaal Externe Communicatie bij de Kanselarij van initiatieven op Rijksniveau meer sprake zijn van de Eerste Minister. De bijeenkomst vindt plaats bij het horizontale kennisuitwisseling. Directeuren van Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC), Zaal ziekenhuizen in de grensgebieden kunnen bijvoorbeeld Jacques Delors JDE 62, Gebouw Jacques Delors, kennis delen in plaats van steeds weer het wiel uit te Belliardstraat 99, 1040 Brussel. vinden. Om vooruitgang te boeken moeten acties daar (op het niveau) neergelegd worden waar de kennis en Van federaal werelddistrict tot Europese hoofdstad, de motivatie het grootst is. 1900-2010 Het Rijksarchief België organiseert van 10 juni tot en Naast het gebrek aan attitude en urgentie is er tevens met 26 november een tentoonstelling in het Algemeen sprake van belemmeringen die ontstaan als gevolg van Rijksarchief aan de Ruisbroekstraat 2 te Brussel. verschillen in wetgeving in Nederland, Duitsland en De toppositie van Brussel als politieke wereldstad België en de bestuurlijke diversiteit. De uiteenlopende kwam er niet zonder slag of stoot. Belgische omzetting van Europese richtlijnen in de lidstaten, intellectuelen, opinievormers, publicisten en politici die maakt dat de wetgeving slechts beperkt zich voor de internationale en later Europese geharmoniseerd wordt. Dit kan er in de praktijk centrumfunctie van Brussel inzetten, hebben talrijke bijvoorbeeld toe leiden dat een Duitse brandweerauto sporen nagelaten in archieven en andere historische niet over de grens actief kan zijn, omdat het blauwe bronnen. Deze bronnen- met 150 reproducties van zwaailicht niet voldoet aan de wetgeving in het nooit eerder getoond archiefmateriaal- staan centraal aangrenzende land. Tevens zijn bestuurders gekozen

tijdens de tentoonstelling. Ook is een overzichtsboek door een specifieke achterban in hun eigen land en/of verkrijgbaar. regio en daardoor niet snel geneigd om over grenzen 8 heen te kijken.

HYPE SYMPOSIUM GRENSOVERSCHRIJDENDE De Europese Commissie is zich ervan bewust dat er in SAMENWERKING de dagelijkse praktijk nog een wereld te winnen valt op het terrein van de praktische toepassing van het vrij verkeer van goederen en personen. De voordelen van Vrijdag 4 juni organiseerde het nieuwe netwerk een verdergaande integratie moeten, voor de inwoners Hartman Young Professionals for Europe een van de Unie, voorop staan en administratieve en symposium over Grensoverschrijdende samenwerking. procedurele belemmeringen moeten waar mogelijk Om meer inzicht te krijgen in de wijze waarop verwijderd worden. Om meer inzicht te krijgen in de verschillende bestuurslagen betrokken zijn bij belemmeringen waarmee burgers te maken hebben, grensoverschrijdende samenwerking werd het organiseert de Commissie op 1 en 2 juli een publieke symposium ingeleid door drie sprekers, te weten Wim consultatie. Tijdens deze consultatie staan de volgende van Gelder, de grensmakelaar van het Ministerie van onderwerpen op de agenda: het vrij verkeer van BZK, Hans Niessen, de Directeur van de Euregio Maas personen, diplomatieke en consulaire bescherming, Rijn, en Stefan Kupers werkzaam bij de Provincie electorale rechten, vrij verkeer van . consumentenrechten en documenten betreffende de

civiele status. Voor meer informatie kunt u terecht op de Verdergaande Europese integratie heeft geleid tot een website van de Commissie gemeenschappelijke markt waarin vrij verkeer is http://ec.europa.eu/justice_home/news/consulting_publi gerealiseerd en grenscontroles aan de binnengrenzen c/news_consulting_public_en.htm van de EU opgeheven zijn. Maar juist in de grensgebieden waar burgers, bedrijven en overheden een beroep doen op deze vrijheden, blijken er in de praktijk nog de nodige belemmeringen te bestaan. THE HAGUE EUROPEAN NETWORK (THEN) Knelpunten worden met name aan de grens gevoeld. Tegelijkertijd kan grensoverschrijdende samenwerking The Hague European Network (THEN) is een initiatief worden gezien als een oplossing voor de van de gemeente Den Haag en het Monetesquieu krimpproblematiek in de Nederlandse grensregio’s, Instituut, dat is voortgekomen uit de ervaring dat het waar Limburg te maken heeft met krimp, neemt de steeds lastiger wordt om trefzeker de juiste doelgroep vraag naar werknemers in de omgeving van Aken nog te bereiken voor de vele Europa-georiënteerde steeds toe. Ook op het terrein van patiëntenmobiliteit activiteiten die jaarlijks in Den Haag en de rest van en rampenbestrijding biedt grensoverschrijdende Nederland georganiseerd worden. De EBN is een van samenwerking kansen. de partijen die zich heeft aangesloten bij het netwerk.

Andere partijen zijn het model , LEESTAFEL het Parlementair Documentatie Centrum PDC.UL, Campus Den Haag, Instituut Clingendael, de De Nederlandse Eurocommissarissen Vertegenwoordiging Europese Commissie in

Nederland, het Europees Parlement Bureau Nederland Tien Nederlanders hebben deel uit gemaakt van de en de European Academy for Law and Legislation. Europese Commissie en haar voorgangers. Negen

mannen en een vrouw. Op de ‘eerste de beste’ – Dirk Geïnteresseerde burgers en professionals kunnen zich Spierenburg, de beste onderhandelaar – na allen oud- via het netwerk van The Hague European Network ministers met een academische titel die hun laatste (THEN) elektronisch op de hoogte laten houden van: politieke functie vervulden. Zij hebben belangrijke nieuwe ontwikkelingen op aan te geven • posten bekleed in de Commissie, maar behalve een Europese beleidsterreinen korte periode van Mansholt heeft geen Nederlander het de agenda van conferenties, cursussen, • tot voorzitter gebracht. debatten, evenementen, lezingen

de tijdstippen waarop Europese concours • Het boek van het Montesquieu Instituut is een pareltje worden uitgeschreven waarmee men in geworden, dat een vlot lezend beeld geeft van het werk aanmerking kan komen voor Europese banen. van de Commissie als ‘dagelijks bestuur van Europa’

en van de personen die daarin namens Nederland Wanneer u graag partner wordt van THEN, kunt u een zitting hadden. En dat tegelijk de belangrijkste email sturen naar [email protected] . In gebeurtenissen schetst uit de laatste zestig jaren. deze email kunt u tevens het beleidsterrein wat uw Daarmee is het boek ook een beknopte geschiedenis voorkeur geniet doorgeven. U ontvangt vervolgens elke van de Europese integratie geworden en het debat twee maanden een nationale nieuwsbrief en vier keer daarover, die door zijn persoonlijke accenten door per jaar een internationale Engelstalige variant. EBN-leden niet gemist moet worden. Voor meer informatie kunt u tevens terecht op http://www.montesquieu-instituut.nl.

Zomerconferentie Om de band van de leden met het netwerk te bevorderen en ook een fysieke ontmoetingsplaats te bieden, wordt er jaarlijks een zomerconferentie georganiseerd. Deze conferentie vindt plaats aan het eind van de zomer en duurt twee weken. Aan de hand van jaarlijks te bepalen overkoepelende

thema’s komen actuele onderwerpen aan de orde via paneldebatten, lezingen, deskundige inleidingen, 9 workshops etc.

In 2010 vindt de zomerconferentie plaats in de laatste week van augustus en de eerste week van september. Het overkoepelende thema is ‘Vertrouwen in de samenleving: hoe belangrijk is dat, hoe gaat het verloren en hoe krijg je het weer terug”.

De commissarissen worden treffend getypeerd. HEC EN ROI STARTEN EUROPA ACADEMIE Mansholt als ‘Baanbreker en volbloed Europeaan’, Lardinois als ‘Te veel brandweerman en te weinig Sinds 1 mei, hebben Het Expertise Centrum (HEC) en architect’; Vredeling als ‘Een Nederlandse ROI Opleiding, Coaching & Advies hun activiteiten op machtspoliticus machteloos in Brussel’; Andriessen, lid het gebied van Europa gebundeld in de Europa Unit van drie commissies, als ‘Een monument van een HECROI. commissaris’ (een citaat uit de speech van Delors bij Alle Europa-opleidingen van HEC en ROI zijn zijn afscheidslunch); als gebundeld in een geïntegreerd aanbod en de Europa ‘Poortwachter van de Unie’ die als ‘toegewijde Unit richt zich tevens op advisering rondom strategie, dossiertijger’ op weg naar een Europa-brede Unie de organisatie en implementatie van EU beleid, monitoring roeping van de Commissie zag in sonderen en van EU beleid, analyses van best practices en begrijpen van wat haalbaar was en op basis daarvan studiereizen. Europees beleid ontwikkelen; Bolkestein als ‘Een Voor meer informatie: http://www.europa-academie.nl. Euroscepticus in Brussel’, die door de hardnekkige en uitgesproken ideologische wijze waarop hij aan zijn standpunten vasthield velen tegen hem in het harnas joeg, waardoor de speerpunten van de Lissabon- strategie (zoals de post- , overname- en dienstenrichtlijnen) slechts na veel geharrewar en in verwaterde vorm tot stand kwamen; en onder de kop ‘Kroes control in crisistijd’, die in de financiële crisis met de steun van een ijzersterk ambtenarenapparaat het mededingingsbeleid wist te richten op het tegengaan van zowel marktdominantie als staatssteun. Hiermee is zij volgens de schrijvers

uitgegroeid tot een herkenbaar Europees boegbeeld, Het eerste deel, verzorgd door het SCP, gaat over de die het nogal eens afwezige debat over Europa wist te publieke opinie en het subjectief welbevinden in stimuleren en te voeden, en in gewone mensentaal kon Europa. Vergeleken met andere Europese landen zijn uitleggen waar Europa voor staat . Interessant in dit Nederlanders bijzonder tevreden met hun eigen leven hoofdstuk is ook het oordeel van Neelie dat de en gemiddeld tevreden over hoe het gaat met de Commissie ondanks de economische tegenwind de samenleving. Het vertrouwen in politiek en neuzen in dezelfde richting hield, maar bovendien op maatschappelijke instituties en de steun voor een het internationale toneel zichtbaarder is geworden: in minder materialistische samenleving zijn in ons land 2009 schoof de Commissie voor het eerst officieel aan relatief hoog. Wat betreft de opvattingen over Europa bij de G 20. en de EU neemt Nederland vaak een gemiddelde positie in. De steun voor het EU-lidmaatschap is Jan Werts onderscheidt in het boek vier kerntaken van opnieuw wel heel hoog, maar weerspiegelt niet zozeer de Commissie: de initiatiefnemende taak om enthousiasme als wel een massale acceptatie van wat wetgevende voorstellen te ontwerpen en te lanceren, economisch nu eenmaal onvermijdelijk is. Vooral de bestuurstaak met een eigen ouderen en laagopgeleiden zijn negatief over de beslissingsbevoegdheid, de toezichthoudende taak als Europese politiek en het EU-lidmaatschap. Vrouwen hoedster van de verdragen op de naleving van de zijn vaker positief over de Europese politiek, en duizenden Verordeningen, Richtlijnen en mannen vaker positief over het EU-lidmaatschap. Beschikkingen; en de externe vertegenwoordigende taak, tevens optredend als onderhandelaar namens de In het tweede deel plaatsen de onderzoekers van het Unie en haar lidstaten. Haar invloed reikt veel verder CPB de Lissabon Agenda in een breed dan de leidende organen van enige andere welvaartsperspectief. De Lissabon Strategie heeft een internationale organisatie. Zij blijft de spil in het ‘multi- gemengd resultaat opgeleverd. Economische groei en level’ proces Europese besluitvorming, maar haar arbeidsparticipatie lieten vooruitgang zien – maar in voorzitter moet daarbij wel een schaap met vijf poten hoeverre die vooruitgang aan ‘Lissabon’ mag worden zijn: hij moet overweg kunnen met het veelkoppige toegeschreven, is de vraag. De resultaten op andere Europees parlement, met 27 staatshoofden en vlakken – uitgaven aan onderwijs, onderzoek en regeringsleiders, in de Europese Raad met hun ontwikkeling; milieu; sociale cohesie – zijn evenwel uiteenlopende belangen, met zijn 26 collega’s en met teleurstellend. een omvangrijk ambtelijk apparaat met voor iedere De auteurs bevelen aan in de EU 2020 strategie veel nationaliteit een eigen manier van werken. meer aandacht te besteden aan behoud van sociale cohesie en serieuze bestrijding van een aantal Bij de presentatie van het boek luchtte hardnekkige milieuproblemen, als componenten van de zijn gram over de Commissie-leden die volgens hem brede welvaart. Kennisintensivering en innovatie

hun voorzitter te slaafs volgden, ook als zij bezwaren kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. hadden. Het besef van subsidiariteit was ver te zoeken 10 was en de Commissarissen stelden allerlei onnodige dingen voor omdat zij niets beters te doen hadden. Twee rapporten voor de toekomst van de Europese Daarom was hij van mening veranderd en nu Unie voorstander van een Commissie van 12 leden, zes van de grote landen en zes roulerende over de rest. Zelf Rond de dag van Europa zijn twee rapporten zag ik meer in een reorganisatie binnen de Commissie verschenen waarnaar lang is uitgekeken, maar die tot zelf, bijvoorbeeld door een clustering van nu toe weinig aandacht hebben gekregen. Het eerste commissarissen op deelgebieden of eventueel een rapport, Project Europa 2030 – Uitdagingen en kansen, kernkabinet zoals het Rapport Spierenburg van 1979 heeft de Reflectiegroep, onder voorzitterschap van de voorstelde. Het is uiteraard waar dat een commissaris Spaanse oud-premier Felipe González Márquez, er niet zit om nationale belangen te verdedigen, maar aangeboden aan de voorzitter van de Europese Raad. toch zullen onze landgenoten meer vertrouwen hebben De Europese Raad had in december 2007 om een in een Commissie waarin een Nederlander zit, dan dergelijk rapport gevraagd. wanneer wij die functie waarschijnlijk meer dan één Het tweede rapport heeft Mario Monti – voormalig periode aan andere nationaliteiten moeten overlaten. Europees Commissaris – geschreven. Het schetst A Maar daarover zijn niet alle EBN leden New Strategy for the Single Market – At the Service of het eens. Europe’s Economy and Society. Commissievoorzitter Barroso had in oktober 2009 om een dergelijk rapport , oud-staatssecretaris van Europese verzocht. Zaken. Europa 2030 De Nederlandse Eurocommissarissen, onder redactie Het rapport van de Reflectiegroep maakt duidelijk dat van Gerrit Voerman, Bert van den Braak en Carla van de Unie voor grote uitdagingen staat bij het handhaven Baalen, Boom / Amsterdam voor het Montesquieu en verhogen van het welvaartsniveau. De EU moet een Instituut. 2010, 354 blz, ! 24.50 ambitieuze agenda nastreven. “Zij moet de EU, haar lidstaten en haar burgers nader tot elkaar brengen, zorgen voor een vernieuwing van het Europese Europese Verkenning 8: Europa’s welvaart economische en sociale model op een moment waarop interne en externe krachten de houdbaarheid ervan op In mei is de 8e Europese Verkenning verschenen, zoals de proef stellen; een kennismaatschappij tot stand gebruikelijk een coproductie van CPB en SCP. Deze brengen door het individu autonomer te maken; publicatie (van 108 pp.) is te downloaden van de optimaal profijt trekken van veranderende websites van het CPB (www.cpb.nl) en het SCP demografische patronen en immigratie; (www.scp.nl). energieschaarste en klimaatverandering benutten ten

behoeve van maatschappelijke en economische Interne markt ontwikkeling; een goed evenwicht vinden tussen Het Monti-rapport biedt daarentegen wel een heldere vrijheid en veiligheid; en helpen de wereld zodanig strategie met gerichte aanbevelingen – voor versterking vorm te geven dat de waarden en belangen van Europa van de interne markt, de hoeksteen van de Europese veiliggesteld worden.” (p. 45). integratie. Monti signaleert drie soorten knelpunten en Dat zijn allemaal belangrijke kwesties en valkuilen: behartigenswaardige zaken. Maar, zoals het rapport - erosie van de politieke en maatschappelijke steun vervolgt: “Deze doelstellingen en ambities vereisen een voor marktintegratie in Europa; substantieel andere visie van de nationale regeringen - onvoldoende aandacht voor bepaalde onderdelen op de EU. Zij beseffen vaak te weinig dat, in een steeds en aspecten van de interne markt; meer onderling afhankelijke, multipolaire wereld, hun - de wijdverbreide indruk dat de interne markt reeds belangen op lange termijn het best gediend worden met voltooid is en geen prioriteit meer verdient. een Europese en niet met een nationale aanpak. Zij zijn er niet in geslaagd de voor de algemene legitimiteit van Monti stelt een nieuwe strategie voor om de interne het project onontbeerlijke steun en participatie te markt te beschermen tegen de dreiging van verkrijgen. De lidstaten hebben zich veelal in zichzelf economisch nationalisme, om deze uit te breiden naar teruggetrokken en zich uitsluitend op hun eigen nieuwe terreinen die voor het groeipotentieel van belangen gericht, ten koste van het bredere Europese Europa belangrijk zijn, en om het politieke en belang.” (p. 45). Dat is niet houdbaar: “Blijven de maatschappelijke draagvlak ervan te versterken. Hij regeringen de EU en haar instellingen behandelen als werkt deze strategie in verschillende richtingen uit. ging het om een vreemde of vijandige mogendheid, Met het oog op het wegnemen van belemmeringen telkens wanneer hun dat uitkomt, dan is er weinig hoop binnen de interne markt, vraagt Monti gerichte dat de bevolking zich met de EU zal identificeren, terwijl aandacht voor onder meer de positie van consumenten, dat nodig is voor haar succes.” (p. 13). voor het ontwikkelen van een digitale interne markt, voor de dienstenmarkt en voor energievoorziening. Zal dit rapport van de Reflectiegroep daarin Bij het versterken van het draagvlak voor de interne verandering kunnen brengen? Ik ben bang van niet. Het markt is de uitdaging om de economische en de sociale rapport stelt een aantal wezenlijke vragen aan de orde, dimensie in balans te houden. Een uitruil tussen maar beantwoordt die meestal niet met de scherpte die verschillende groepen lidstaten kan dan heel nuttig zijn. nodig is om zaken (politici, lidstaten) in beweging te De lidstaten die de traditie van een sociale krijgen. De aangereikte oplossingsrichtingen zijn vaak markteconomie hooghouden, zouden hun commitment verstandig, maar blijven nogal eens hangen in aan de interne markt met onvervalste concurrentie goedbedoelde algemeenheden en/of worden ontkracht beter kunnen bevestigen indien de Angelsaksisch door het formuleren van weinig terzake doende georiënteerde lidstaten bereid zouden zijn bepaalde

aanbevelingen (zoals om Economisch en Sociaal maatschappelijke zorgen gericht te adresseren, Comité en het Comité van de Regio’s stelselmatiger te bijvoorbeeld door vormen van belastingcoördinatie en 11 raadplegen, alsof daarmee het politiek burgerschap samenwerking. Dat zou ook kunnen doorwerken in de effectief kan worden bevorderd). Daar komt bij dat de richting van de nieuwe lidstaten. Reflectiegroep de kwestie van de taakverdeling tussen Monti vraagt ten slotte aandacht voor versterking van de EU en de lidstaten nogal opzichtig uit de weg gaat. het toezicht op, en een betere regulering van de interne Het rapport maakt duidelijk dat Europa voor een markt. Het acquis communautaire op het terrein van de fundamentele keuze staat: hervormen en zich interne markt omvat al 1521 richtlijnen en 967 ontwikkelen tot een assertieve speler op het verordeningen. Nieuwe regels kunnen nodig zijn voor wereldtoneel, of verval en afglijden naar de marge. de harmonisatie van nieuwe sectoren zoals de digitale Maar het lukt niet die lijn voldoende scherp door te markt. Waar harmonisatie problematisch is, suggereert trekken naar de verschillende deelterreinen. Heel Monti het gebruiken van de optie van de 28e lidstaat. indringend komen de nadelen van onvoldoende gemeenschappelijk optreden naar voren bij defensie. Marko Bos De lidstaten van de EU hebben 1,8 miljoen man (en vrouw) onder de wapenen, een half miljoen meer dan De bovengenoemde rapporten zijn te vinden op de VS; de totale militaire uitgaven bedragen ongeveer achtereenvolgens: de helft van die van de VS; maar de capaciteit voor http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/Refl internationale missies van de EU bedraagt slechts 10- ection_NL_web.pdf 15% van die van de VS. De verschillen in strategische http://ec.europa.eu/bepa/pdf/monti_report_final_10_05_ visie tussen de lidstaten, het ontbreken van een 2010_en.pdf consensus over het doel van de defensievermogens van de EU staan een Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid in de weg. Glück auf! Ook de argumenten in het rapport voor versterking van de interne markt en van de economische governance De campagnetijd is een drukke tijd voor politici. en voor het ontwikkelen van een gemeenschappelijk Moderne politici twitteren, ouderwetse delen folders of energiebeleid zijn overtuigend. Maar de analyses rozen uit, enkelen komen met een boek. PvdA-politicus monden niet uit in een helder strategisch programma. heeft na de val van de regering Er wordt ook geen verband gelegd met komende Balkenende IV een boek geschreven ‘Glück auf!’. besluitvorming over bijvoorbeeld de nieuwe Financiële We kennen Timmermans als Europa- en Perspectieven (het meerjarige begrotingskader). De buitenlanddeskundige van de PvdA. Maar als de lezer aanbevelingen blijven daardoor te algemeen en te politieke beschouwingen van de ex-staatssecretaris van vrijblijvend om de lidstaten op een ander spoor te Europese Zaken (2007-2010) over Europa verwacht, zetten. dan heeft deze het mis. Waarover gaat ‘Het relaas van een Limburgse Europeaan’?

In zijn allereerste boek schrijft Timmermans over zijn Europa beweegredenen om de politiek in te gaan en de Het nee in het referendum over de EU-Grondwet in juni bronnen waaruit hij put. Maar ook over Europa, de 2005 bracht bij Timmermans een doorbraak teweeg. verhouding tussen nationalisme en internationalisme, “De zomer 2005 was de moeilijkste uit mijn politieke over de toekomst en de noodzaak van carrière”. Toen begon zijn zoektocht naar het waarom. sociaaldemocratie, maar vooral over de identiteit van Daardoor leerde hij zichzelf, Nederland, zijn partij en de moderne Nederlander in een ingewikkelde en zijn drijfveren beter kennen. Daarvan legt hij in dit boek ongelukkige maatschappij. De reflectie op dit laatste getuigenis af. vraagstuk vormt de rode draad van dit boek. De cocktail van onzekerheden anno 2010 heeft een bijna existentieel karakter en treft heel Europa. De De titel Glück auf! is veelzeggend. Hierin ligt de euroscepsis heeft niet alleen te maken met het gebrek kernboodschap van dit boek besloten: inspiratie, hoop aan slagvaardigheid, democratie en transparantie van en actie; samen voorwaarts! Het is de groet die de EU. De twijfel over Europa is een symptoom van mijnwerkers in Limburg elkaar gaven bij het wisselen een veel bredere twijfel aan de politiek in het algemeen van de ploegendiensten. ‘Glück auf!’ betekent ‘werk ze en haar machteloosheid. West-Europa kampt met een en zorg dat je weer veilig naar boven komt’. De ‘Westalgie’ – een nostalgie naar vroeger, toen geluk voorouders van de auteur waren niet vrij van angst nog heel gewoon was en de eigen wereld herkenbaar maar zij geloofden in een betere toekomst en in elkaar. en onder controle. De oude sociaaleconomische recepten, instrumenten zoals de natiestaat, traditionele diplomatie leveren onvoldoende resultaten. Ook de relatie mens-natuur moet anders.

Reset-knop De raspoliticus Timmermans is diep geraakt door de machteloosheid van de politiek, hij wil zich er niet bij neerleggen. Hij provoceert om een ‘sense of urgency’ op te roepen: “niets is meer vanzelfsprekend (...), de democratische rechtstaat of de afwezigheid van de oorlog en massaal geweld”. Angsten moeten we in de ogen kijken en niet wegkijken. Wegkijken had ooit (in 1937) in Europa rampzalige gevolgen, herhaalt hij

meerdere malen in zijn boek. ‘Gewoon doorgaan’ is geen optie, aldus de auteur. We moeten een reset-knop indrukken. Maar hij heeft geen

kant-en-klare oplossingen voor zijn droom: een diverse, open samenleving en een betere toekomst. 12 Tegelijkertijd is hij grenzeloos optimistisch over de toekomst, mits het lukt bij te sturen. Waardoor zijn optimisme een beetje naïef klinkt. Wellicht moet je dat accepteren van iemand die zichzelf ziet als een De hedendaagse Europeaan is echter gevangen in het wegbereider van veranderingen, iemand die mensen in nu, heeft geen zelfvertrouwen en “denkt te weinig aan beweging wil brengen, die verbindingen tussen morgen en is te veel van gisteren en eergisteren mensen, landen en tussen heden en verleden, de vergeten”. Hij vreest voor verlies van rijkdom, invloed, zenuwbanen van de samenleving, wil herstellen. welzijn en geluk. Hoe komt dat? “De samenleving is in de laatste 20 jaar sneller en Politiek manifest fundamenteler veranderd dan in de 200 jaar hiervoor en Timmermans laat zich zien als een bevlogen, erudiete de snelheid van verandering neemt niet af”. Met o.a. als en geëngageerde politicus. Het boek is een vurig gevolg dat de politiek nu een ‘callcenter’ – een pleidooi voor ‘change’, op zijn sociaaldemocratisch: probleemoplosser voor de burger – is geworden, de “Voorwaarts!”. spelregels zijn verdampt en de burger zijn In dit politieke manifest kan men de auteur een aantal waardenpalet zelf samenstelt als een gerecht in een bombastische uithalen vergeven. De korte shusi-restaurant. De auteur houdt een pleidooi voor productieperiode (twee maanden) is te merken aan de herstel van waarden in de politiek – solidariteit en vele herhalingen. Niettemin is het boek de moeite emancipatie. Hij geeft toe dat de PvdA ook fouten heeft waard om te lezen. De auteur dwingt niet alleen tot gemaakt bij het afschudden van de ideologische veren. reflectie maar inspirert door zijn moed en passie. Hij laat beseffen dat wij burgers ook een bijdrage moeten In plaats van ideologieën staan nu identiteiten leveren. Timmermans heeft gelijk: we hebben een tegenover elkaar. Ze hebben nu een politieke lading reset-knop nodig. gekregen. In een samenleving die op zoek is naar zichzelf, ziet Timmermans een rol voor moderne kunst Frans Timmermans, ‘Glück auf! Het relaas van een als katalysator van veranderingen om mensen te Limburgse Europeaan’, Uitgeverij Bert Bakker, verbinden. Hij verwijst daarbij naar de debatten in het Amsterdam, mei 2010, 192 pagina’s, Van Abbe-museum. Maar ook de burgers moeten zelf ISBN 978 90 351 3593 2, Paperback, prijs ! 17,95. verantwoordelijkheden nemen. Het moet van veel kanten komen. Malgorzata Bos-Karczewska (www.polonia.nl)