ZAŁ ĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR ...... RADY GMINY WŁOSZAKOWICE Z DNIA ...... 2013 ROKU

PROJEKT

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WŁOSZAKOWICE

MIEJSCOWO ŚĆ : DŁU ŻYNA, BUKÓWIEC GÓRNY

SPORZ ĄDZONA NA PODSTAWIE UCHWAŁY NR XXXII/236/2010 Z DNIA 08.04.2010 r. RADY GMINY WŁOSZAKOWICE W SPRAWIE PRZYST ĄPIENIA DO SPORZ ĄDZENIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WŁOSZAKOWICE

TEKST UJEDNOLICONY

Włoszakowice, 2013 r.

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WŁOSZAKOWICE

SPIS TRE ŚCI

I. Podstawa formalno-prawna zmiany Studium...... 1 II. Przedmiot i obszar zmiany Studium...... 1 III. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Włoszakowice – tekst ujednolicony ...... 3-126 IV. Wyszczególnienie zmiany Studium opracowanej na podstawie uchwały Nr XXXII/236/2010 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 08 kwietnia 2010 r w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice...... 127-133 1. Uwarunkowania wyst ępuj ące na obszarze zmiany Studium...... 127-129 2. Ustalenia obowi ązuj ące na obszarze zmiany Studium...... 130-133

I. Podstawa formalno-prawna zmiany Studium

1.1. Uchwała Nr XXXII/236/2010 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 10 kwietnia 2010 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice; 1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tj.Dz. U. z 12.06.2012 r. poz.647); 1.3. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233 z pó źniejszymi zmianami).

II. Przedmiot i obszar zmiany Studium

Przedmiotem zmiany Studium sporz ądzonej na podstawie uchwały Nr XXXII/236/2010 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 8 kwietnia 2010 r. jest wprowadzenie do ustale ń Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice terenu lokalizacji turbin wiatrowych. Zmiana Studium obejmuje teren działek ewidencyjnych poło żonych w obr ębie ewidencyjnym Bukówiec Górny i Dłu żyna. W ramach zmiany Studium wprowadza si ę mo żliwo ść lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenach rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

1

Ustalenia, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz. U. z 12.06.2012 r. poz.647), w zakresie obj ętym niniejsz ą zmian ą Studium zostały wprowadzone do ujednoliconego tekstu Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice oraz wyszczególnione w rozdziale IV – strony nr 127 - 133 i wyró żnione szarym tłem.

Obszar obj ęty zmian ą Studium przedstawiono na rysunku Studium w skali 1 : 15 000 : 1. „ Włoszakowice. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” 2. „Gmina Włoszakowice. Kierunki zagospodarowania przestrzennego”

2

WÓJT GMINY WŁOSZAKOWICE

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WŁOSZAKOWICE

Studium uchwalone zostało Uchwał ą Nr XXVIII/226/2005 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 15.12.2005 r.

Główny projektant mgr Marcin Englert ZOIU nr Z-364

mgr Maria Dobro ń środowisko przyrodnicze

mgr Andrzej Dobro ń

mgr Katarzyna Englert Środowisko kulturowe, i społeczne

mgr in ż.Janina Włodarczak infrastruktura techniczna

mgr in ż. Maciej Kujawski opracowanie graficzne

3

WST ĘP

1. Cel i zakres opracowania

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Włoszakowice, zwane dalej Studium jest elementem systemu planowania przestrzennego ustalonego przepisami ustawy z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717, z pó źn. zm.) Studium - obligatoryjne opracowanie planistyczne, dotycz ące gminy w jej granicach administracyjnych, sporz ądzane jest na podstawie Uchwały Nr XXV/210/98 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 18.06.1998 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Włoszakowice.

Podstawowym zało żeniem ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym jest to, że zagospodarowanie przestrzeni, niezale żnie od rodzaju, znaczenia i rozmiaru inwestycji lub przedsi ęwzi ęcia jak równie ż ich realizatora, odbywa si ę zawsze na obszarze gminy. Oczywi ście realizacja tych przedsi ęwzi ęć jest mo żliwa jedynie na terenach przeznaczonych na ten cel bowiem, zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, właściciel mo że korzysta ć z nieruchomo ści zgodnie z jej społeczno - gospodarczym przeznaczeniem. Tak wi ęc w przepisach prawnych ustalono kompetencje w zakresie decydowania o przeznaczeniu terenów. I tak, stosownie do przepisów ustawy o samorz ądzie terytorialnym jak i ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, kompetencje w zakresie kształtowania ładu przestrzennego przez okre ślanie przeznaczenia terenów oraz sposobu ich zabudowy i zagospodarowania, powierzono gminom. To tylko rada gminy przez uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stanowi o społeczno - gospodarczym przeznaczeniu terenów, które wraz z innymi przepisami prawa kształtuj ą sposób wykonywania prawa własno ści. To dopiero po ustaleniu przeznaczenia terenów i warunków ich zabudowy i zagospodarowania mog ą by ć realizowane okre ślone przedsi ęwzi ęcia. Przedsi ęwzi ęcia takie planowane s ą, oczywi ście, w ró żnym czasie i na ró żnych, cz ęsto odległych od siebie terenach. Tak wi ęc dla ich realizacji niezb ędnym b ędzie wyprzedzaj ące sporz ądzenie odpowiednich miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Wychodz ąc z zało żenia, że zagospodarowanie terenów odbywa ć si ę mo że w oparciu o wiele miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy

4 i zagospodarowania terenu, nale żało w ustawie znale źć rozwi ązanie problemu koordynacji wszystkich planów, decyzji i przedsi ęwzi ęć realizacyjnych. Opracowaniem, które pełni rol ę koordynacyjn ą a zarazem opracowaniem określaj ącym polityk ę gminy w zakresie gospodarki przestrzennej jest studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Na uwag ę zasługuje fakt, że jest to opracowanie obligatoryjne i cz ęsto b ędzie ono jedynym opracowaniem planistycznym obejmuj ącym obszar całej gminy. Podkre śli ć jednak nale ży, że nie jest to opracowanie, które zast ępuje uprzednio sporz ądzane zało żenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które cz ęsto przybierały form ę koncepcji tych planów. Studium nie jest tak że surogatem planu, który przedstawiał docelowe zagospodarowanie wszystkich obszarów.

Tu, stosownie do nazwy opracowania, nale ży: • rozpozna ć i zarejestrowa ć wszystkie, wyst ępuj ące na obszarze gminy a cz ęsto i poza ni ą, uwarunkowania rozwoju zagospodarowania przestrzennego, • okre śli ć zale żne od uwarunkowa ń, a tak że zgodnie z celami gospodarki przestrzennej kierunki rozwoju zagospodarowania obszaru gminy,

• okre śli ć polityk ę gminy w zakresie realizacji zało żonych kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego w aspekcie zrównoważonego rozwoju. Wszystkie wymienione wy żej zagadnienia staj ą si ę przedmiotem studium i podlegaj ą uchwaleniu przez Rad ę Gminy. Obowi ązek uchwalenia studium sprawia, że studium to, cho ć nie stanowi bezpośredniej podstawy decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach, staje si ę aktem o du żym znaczeniu dla dalszego post ępowania organów gminy. I tak: studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest podstaw ą dla:

• podejmowania uchwał o przyst ąpieniu do sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, • planowania i realizacji zada ń własnych gminy zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym,

• wewn ętrznej kontroli uchwał o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod k ątem ich spójno ści z polityk ą zawart ą w uchwalonym studium, • ofertowej działalno ści organów gminy,

• posługiwania si ę przepisami ustaw szczegółowych, które maj ąc swój aspekt przestrzenny na obszarze gminy wpływaj ą na ustalenia studium i wi ążą organy gminy w post ępowaniu administracyjnym,

5 • gospodarki gruntami w gminie, • podejmowania działa ń zwi ązanych z obejmowaniem ochron ą najbardziej cennych i warto ściowych obszarów i obiektów w gminie.

• wykonywanie prognoz wpływu ustale ń planów miejscowych na środowisko • ocen oddziaływania inwestycji na środowisko • planowanie prac kartograficznych umo żliwiaj ących sprawn ą działalno ść planistyczn ą i administracyjn ą. Opracowanie to pozwoli na prawidłowe, uwarunkowane fizyczn ą wartości ą przestrzeni oraz przepisami prawa, działania gminy zwi ązane z podejmowaniem prac planistycznych jak i post ępowaniem w sprawie warunków zabudowy i zagospodarowania terenów. Posiadaj ąc kompleksowo i starannie sporz ądzone studium władze gminy mog ą odpowiedzialnie podchodzi ć do sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz post ępowania zwi ązanego z ustalaniem warunków zabudowy i zagospodarowania terenów, które w konsekwencji wpływaj ą na kształt przestrzeni tej gminy. Zmiana Nr 1 Studium ma charakter zmiany jednostkowej, odnosz ącej si ę do bardzo niewielkich dwóch terenów gminy: jednego o pow. 0,67 ha i drugiego o pow. 0,43 ha, poło żonych w obr ębie Włoszakowice, Boszkowo-Letnisko ul. Turystyczna, z dopuszczeniem na tych terenach zabudowy rekreacyjnej (jednorodzinnej). Sporz ądzenie Zmiany Nr 1 Studium jest wynikiem zmiany dotychczasowej polityki przestrzennej Gminy Włoszakowice w odniesieniu do tych dwóch terenów. Projekt Zmiany Nr 1 Studium, polegaj ący na uzupełnieniu istniej ącego studium o pojedyncze ustalenia został przedstawiony, zgodnie z § 8 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy w formie ujednoliconego projektu studium z wyró żnieniem ustale ń dotycz ących Zmiany Nr 1. Ustalenia dotycz ące Zmiany Nr 1 wyró żniono: – w cz ęś ci tekstowej (niniejsze opracowanie) oraz w legendzie cz ęś ci graficznej – kursyw ą pochył ą – na rysunkach w cz ęś ci graficznej – pogrubionymi literami koloru czarnego przedstawiaj ącymi granice dwóch terenów obj ętych Zmian ą Nr 1. Cze ść graficzna istniej ącego studium sporz ądzona jest na mapie topograficznej w skali 1:15 000 i obejmuje dwie plansze:

• UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6 Na dwóch terenach obj ętych Zmian ą Nr 1 Studium zaszła kilkana ście lat temu istotna zmiana struktury własno ściowej poprzez dokonanie parcelacji gruntów rolnych na działki o małych powierzchniach, w wyniku czego uwidoczniły si ę tendencje w zakresie budownictwa rekreacyjnego dla wypoczynku rodzinnego. Zakres Zmiany Nr 1 Studium obejmuje uwarunkowania, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz okre śla problematyk ę wskazan ą w art. 10 ust. 2 ustawy jw., zgodnie z uchwał ą nr X/68/2007 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 21 wrze śnia 2007 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice. W ramach Zmiany Nr 1 Studium przeprowadzono post ępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Dla potrzeb post ępowania opracowano Prognoz ę oddziaływania na środowisko dotycz ącą projektu Zmiany Nr 1 Studium (Prognoza stanowi odrębne opracowane. Autorem opracowania jest mgr Maria Dobro ń). Opracowanie Zmiany Nr 1 Studium umo żliwi sporz ądzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla ww. dwóch terenów, celem zahamowania procesu ich niekontrolowanej degradacji. Plany miejscowe uwzgl ędnia ć powinny zasady polityki przestrzennej Gminy Włoszakowice okre ślone w niniejszym Studium, przyjmuj ąc ład przestrzenny oraz zrównowa żony rozwój za podstaw ę działa ń planistycznych.

2. Procedura formalno-prawna

Podstaw ą formaln ą podj ęcia prac nad Studium była Uchwała Nr XXV/210/98 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 18.06.1998 o przyst ąpieniu do sporz ądzania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Włoszakowice. W w/w Uchwale Rady Gminy ustalono zakres opracowania Studium, zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami tzn:

• dotychczasowe przeznaczenie oraz zagospodarowanie terenu oraz kierunki rozwoju przestrzennego

• stanu środowiska przyrodniczego i rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz zasady ich kształtowania • stan dziedzictwa kulturowego

• wyst ępowanie obiektów chronionych

7 • jako ść życia mieszka ńców • stanu systemu komunikacji i infrastruktury technicznej • obszary słu żą ce realizacji celów ponadlokalnych

Wójt Gminy Włoszakowice, zobligowany ww. uchwał ą do wykonania jej postanowie ń, podj ął czynno ści formalno-prawne. Ogłosił w lokalnej prasie oraz w sposób zwyczajowo przyj ęty w gminie (tablica ogłosze ń, ulotki i powiadomienia przez sołtysów) o przyst ąpieniu do ww. opracowania w celu zebrania wniosków. Niezale żnie od ogłoszenia o mo żliwo ści składania uwag, wniosków i postulatów, pisemnie zawiadomiono: organy administracji publicznej, jednostki organizacyjne i instytucje. Zebrane uwagi i wnioski zostały przeanalizowane i wykorzystane w pracach nad Studium .

Prace nad Studium prezentowane i omawiane były na spotkaniach w Urz ędzie Gminy i z radnymi, Wójtem Gminy oraz pracownikami Urz ędu. W miesi ącu lipcu 2005 r. projekt Studium został zaakceptowany przez Władze Gminy Włoszakowice oraz uzyskał pozytywn ą opini ę gminnej komisji urbanistycznej i został rekomendowany do nast ępnej fazy, tj. opiniowania i uzgadniania, stosownie do wymogów art. 11 cyt. ustawy. Opiniowanie i uzgadnianie trwało od 08.2005 r. do 09.2005 roku. Uwagi i opinie zostały uwzgl ędnione w projekcie Studium, po czym dokument został wyło żony do publicznego wgl ądu w miesi ącu 10 – 11.2005 r. Nie zło żono uwag i dokument został uchwalony przez Rad ę Gminy Włoszakowice na sesji w dniu 15.12.2005 r. uchwał ą Nr XXVIII/226/2005 r. Podstaw ą formaln ą podj ęcia prac nad Zmian ą Nr 1 Studium jest uchwała Nr X/68/2007 Rady Gminy Włoszakowice z dnia 21 wrze śnia 2007 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania Gminy Włoszakowice. W ww. uchwale Rady Gminy okre ślono zasi ęg Zmiany Nr 1 Studium (tj. granice terenów obj ętych zmian ą - patrz § 2 uchwały), a zakres zmian sprecyzowano w § 3 uchwały. W Zmianie Nr 1 Studium nale ży uwzgl ędni ć uwarunkowania o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz okre śli ć problematyk ę wskazan ą w art. 10 ust. 2 ustawy jw. w odniesieniu do dwóch terenów obj ętych Zmian ą Nr 1 studium, które to tereny poło żone s ą w Boszkowie – Letnisko przy ul. Turystycznej. Wójt Gminy Włoszakowice, zobligowany ww. uchwał ą do wykonania jej postanowie ń, podj ął czynno ści formalno-prawne. Ogłosił w lokalnej prasie oraz w sposób zwyczajowo przyj ęty w gminie (tablica ogłosze ń, ulotki i powiadomienia przez sołtysów) o przyst ąpieniu do ww. opracowania w celu zebrania wniosków. Niezale żnie od ogłoszenia o mo żliwo ści składania uwag, wniosków i postulatów, pisemnie zawiadomiono: organy administracji publicznej, jednostki organizacyjne i instytucje. Zebrane uwagi i wnioski zostały

8 przeanalizowane i wykorzystane w pracach nad Zmian ą Nr 1 Studium. W miesi ącu maju 2008 r. projekt Zmiany Nr 1 Studium uzyskał pozytywn ą opini ę Powiatowej Komisji Urbanistyczno- Architektonicznej w Lesznie. Opiniowanie i uzgadnianie Zmiany Nr 1 przebiegało od czerwca 2008 r. do lipca 2008 roku. Zmiany wynikaj ące z uzyskanych opinii i dokonanych uzgodnie ń wprowadzono do Zmiany Nr 1 Studium , po czym dokument został wyło żony do publicznego wgl ądu w miesi ącu grudniu 2008 r. Do wyło żonego dokumentu nie zło żono uwag. W zwi ązku z wej ściem w życie ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U Nr 199, poz. 1227) zaszła konieczno ść przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W ramach oceny: – sporz ądzono Prognoz ę oddziaływania na środowisko (pa ździernik 2009 r.; autor mgr Maria Dobro ń) – wyło żono ponownie projekt Zmiany Nr 1 do publicznego wglądu tym razem ł ącznie z Prognoz ą oddziaływania na środowisko Wyło żenie przeprowadzono w okresie od 3 grudnia 2008 r. do 5 stycznia 2009 r. i ponowiono wyło żenie projektu Zmiany Nr 1 Studium wraz z Prognoz ą oddziaływania na środowisko w okresie od 4 stycznia 2010 r do 16 lutego 201 r. Do wyło żonych projektów nie zło żono uwag. Wójt Gminy Włoszakowice przyj ął ww. dokument, a nast ępnie projekt Zmiany Nr 1 Studium został uchwalony przez Rad ę Gminy Włoszakowice na sesji w dniu 8 kwietnia 2011 r. uchwał ą Nr XXXII/228/2011.

9 ROZDZIAŁ I UWARUNKOWANIA ROZWOJU

Realizacja przepisów planistycznych znowelizowanych ustaw ą z dnia 27 marca o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w celu okre ślenia kompleksowych i interdyscyplinarnych kierunków rozwoju gminy Włoszakowice, spowodowała przeprowadzenie analizy uwarunkowa ń rozwoju które wynikaj ą z nast ępuj ących informacji bran żowych, prac i aktów prawnych: 1. Dokonanej diagnozie stanu funkcjonalno – przestrzennego gminy Włoszakowice. 2. Strategii zrównowa żonego rozwoju gminy Włoszakowice. 3. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego opracowana przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w roku 2000, wskazuj ąca nadrz ędne cele rozwoju regionu oraz okre ślaj ąca działania słu żą ce ich realizacji; 4. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego opracowany w latach 1999 – 2001 w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Poznaniu, uchwalony przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwał ą Nr XLII/628/2001 z dnia 26.11. 2001 roku zmieniony uchwał ą Nr XLVI/690/10 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 26.04.2010 r. stanowi ący podstawowy dokument okre ślaj ący cele strategiczne rozwoju przestrzennego województwa oraz cele, zasady realizacji i kierunki polityki przestrzennej zgodnie z polityk ą rozwoju województwa okre ślon ą w „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego"; 5. Program zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska województwa wielkopolskiego stanowi ący wykładni ę strategii rozwoju województwa w zakresie ochrony środowiska i słu żą cy realizacji jej celów ekologicznych; 6. Strategia gospodarki odpadami komunalnymi Wielkopolski opracowana przez Urz ąd Marszałkowski w 2003 r., której jednym z głównych celów jest przedstawienie nadrz ędnych z punktu widzenia regionu, zada ń z zakresu gospodarowania odpadami, stanowi ących punkt odniesienia dla konstruowania szczegółowych planów gospodarki odpadami w powiatach i gminach; 7. Strategia zrównowa żonego rozwoju powiatu leszczy ńskiego kład ąca nacisk na rozwój gospodarczy i społeczny przebiegaj ący z poszanowaniem zasobów przyrody i zasadami ochrony środowiska. 8. Informacje i dane Urz ędu Gminy Włoszakowice. 9. Dane GUS lata 1998 – 2004 r. 10. Informacje i wytyczne Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 11. Informacje Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. 12. Informacje Zarz ądu Dróg Powiatowych.

10 13. Informacje Zielonogórskiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu. 14. Informacje Lasów Pa ństwowych, Nadle śnictwo Włoszakowice, Ko ścian. 15. Wnioski Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. 16. Wnioski Wielkopolskiego Urz ędu Wojewódzkiego. 17. Wytycznych Dyrekcji Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego. 18. Literaturze specjalistycznej. 19. Przepisy prawne, które obowi ązywały w okresie sporz ądzenia Studium (2004 – 2005) oraz w okresie opracowywania zmiany Studium ( 2011 ) – stan na 08.2011r.: 1) rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie oznacze ń i nazewnictwa stosowanych w decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy (Dz.U.2003.164.1589), 2) ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U.2003.80.718 ze zm.), 3) rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2002.75.690 ze zm.), 4) rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć sieci gazowe (Dz.U.2001.97.1055), 5) rozporz ądzen ie Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. Nr 140, poz. 906), 6) rozporz ądzenie Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 24 wrze śnia 1998 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U.1998.126.839), 7) rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywno ściowej z dnia 7 pa ździernika 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz.U.1997.132.877 ze zm.), 8) rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U.1999.43.430 ze zm.), 9) rozporz ądzenie Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych u żytkowania budynków mieszkalnych (Dz.U.1999.74.836 ze zm.), 10) ustawa z dnia 27 marca 2003 r, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, (tj. Dz. U. z 12.06.2012 r.poz.647) , 11) ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003.162.1568 ze zm.),

11 12) ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity Dz.U.2007.19. 115 ze zm.), 13) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, ( tekst jednolity Dz.U.2008.25.150 ze zm.), 14) ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity DZ.U.2009.151. 120 ze zm.). 15) ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz.U.2005.239.2019 ze zm.), 16) ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo ściami (tekst jednolity Dz.U. 2004.261.2603 ze zm.), 17) rozporz ądzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej (Dz.U.2001.38.455), 18) ustawa z dnia14 marca 1985 r. o Pa ństwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity, Dz.U. 2006.122.851 ze zm.), 19) ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity Dz.U.2005 163.1947 ze zm.), 20) ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i le śnych (tekst jednolity Dz.U.2004.121.1266 ze zm.), 21) ustawa z dnia15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r., Nr 136, poz. 969 ze zm.), 22) rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 wrze śnia 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków przył ączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, obrotu energi ą elektryczn ą, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz stan dardów jako ściowych obsługi odbiorców (Dz.U. Nr 85, poz. 957 ), 23) rozporz ądzenie Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpo żarowej (Dz.U.2003.121.1137 ze zm.), 24) rozporz ądzenie Ministra Spraw Wewn ętrznych i Adminis tracji z dnia16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpo żarowej budyn ków, innych obiektów budowlanych i terenów przeciwpo żarowej (Dz.U. Nr 121, poz. 1138). 25) ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U.2010.243.1623) 26) rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U.2004.118.1233)

12 27) rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie sposobu uwzgl ędniania w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa (Dz. U.2004.125.1309) 28) rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313) 29) rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 5 wrze śnia 2007 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 179, poz. 1275) 30) ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.2008.199.1227 ze zm.), 31) rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków ( Dz.U.2011.25.133)

Uwarunkowania (których przedmiotowy zakres okre śla art. 10 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) zostały przedstawione w formie graficznej na rysunku Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego wraz ze Zmian ą Nr 1 i niniejsz ą zmian ą studium pn. UWARUNKOWANIA ZAGOSDPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO w skali 1:15 000.

1. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE

Podstawowym celem ka żdej gminy jest osi ągni ęcie stabilnego rozwoju, w którym byłoby zapewnione zaspokojenie bie żą cych potrzeb mieszka ńców, warunki umo żliwiaj ące wzrost poziomu życia, oraz zaspokojenie przyszłych potrzeb nast ępnych pokole ń. W bardziej szczegółowym uj ęciu cel ten oznacza:

• racjonaln ą gospodark ę przestrzeni ą, wod ą, surowcami, energi ą, • podejmowanie i promowanie proekologicznych kierunków rozwojowych, • zapewnienie okre ślonej jako ści powietrza, wód, zieleni, powierzchni ziemi,

• zachowanie warto ści przyrodniczych poprzez przestrzenne formy ochrony oraz gatunkow ą ochron ę ro ślin i zwierz ąt. Cel ten osi ągn ąć mo żna poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki przestrzennej, w ramach której przeznaczanie terenów dla okre ślonych działalno ści oraz zasady ich zagospodarowania oparte b ędą na zasadach rozwoju zrównowa żonego (ekorozwoju). Podstawowym kryterium koncepcji ekorozwoju jest wdro żenie proekologicznego procesu rozwoju, który zapewnia ochron ę potencjałów przyrodniczych, prowadzi do

13 osi ągni ęcia ró żnorodno ści biologicznej i równowagi ekologicznej poprzez utrzymanie zrównowa żonych relacji mi ędzy przestrzeni ą zurbanizowan ą i przyrodnicz ą w aspekcie strukturalno - funkcjonalnym. Oznacza to, że opracowywanie uwarunkowa ń przyrodniczych musi by ć integralnie zwi ązane z innymi uwarunkowaniami rozwoju, wynikaj ącymi mi ędzy innymi z istniej ącego zagospodarowania, u żytkowania ziemi, problemów społecznych i gospodarczych. Dla zachowania bowiem zasobów i walorów przyrodniczych konieczna jest ścisła integracja działa ń ochronnych z działaniami gospodarczymi i społecznymi. Zakres merytoryczny prac nad uwarunkowaniami przyrodniczymi jest zdeterminowany przez kilka obiektywnie wyst ępuj ących czynników, do których mi ędzy innymi zalicza si ę:

• przepisy prawne dotycz ące ochrony i kształtowania środowiska, które okre ślaj ą zakres dopuszczalnych ingerencji człowieka w środowisko, a tym samym narzucaj ą okre ślone jego oceny pod k ątem planowania przestrzennego, • zapisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, które okre ślaj ą w jakim zakresie nale ży w Studium uwzgl ędni ć uwarunkowania przyrodnicze,

• stan danych o środowisku przyrodniczym gminy. Okre ślenie uwarunkowa ń dla funkcjonowania przyrody oznacza rozpoznanie i ocen ę elementów środowiska oraz zagro żeń z pozycji jego składników biotycznych, w tym równie ż człowieka, natomiast okre ślenie uwarunkowa ń przyrodniczych dla zagospodarowania przestrzennego stanowi ofert ę środowiska dla rozwoju ró żnych funkcji z uwzgl ędnieniem stosownych ogranicze ń. Punktem wyj ścia do opracowania przyrodniczych uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest diagnoza przedstawiona w formie opisowej i graficznej. Zagadnienia obj ęte diagnoz ą to:

• Obiektywna charakterystyka, analiza i ocena środowiska przyrodniczego w zakresie: przyrodniczych powi ąza ń z otoczeniem, obszarów i obiektów chronionych na podstawie przepisów szczególnych, lokalnych zasobów środowiska oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zagro żeń oraz warunków fizjograficznych ograniczaj ących rozwój przestrzenny. • Charakterystyka funkcjonowania środowiska przyrodniczego polegaj ącego na wzajemnych zwi ązkach i oddziaływaniach, jakie zachodz ą pomi ędzy poszczególnymi ekosystemami. • Okre ślenie uwarunkowa ń przyrodniczych rozwoju gminy poprzez konfrontacj ę warunków przyrodniczych, które sprzyjaj ą i stwarzaj ą mo żliwo ści rozwoju ró żnych funkcji z warunkami, które utrudniaj ą ten rozwój. Warunki sprzyjaj ące i stwarzaj ące mo żliwo ści rozwoju gminy, a w tym okre ślonych funkcji (działalno ści) to: u żyteczno ść

14 elementów i cech fizjograficznych oraz zasobów i walorów środowiska dla tej działalno ści, natomiast warunki ograniczaj ące i utrudniaj ące możliwo ści rozwoju gminy to przede wszystkim wymagania w zakresie ochrony okre ślonych obszarów, obiektów, zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, a tak że wyst ępowanie cech fizjograficznych takich jak np. tereny zalewowe, podmokłe itp. Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju okre ślonych funkcji maj ą charakter uwarunkowa ń przestrzenno - jako ściowych, co oznacza wskazanie w gminie obszarów wykluczonych z zagospodarowania przestrzennego oraz dopuszczonych do zagospodarowania dla poszczególnych funkcji, ale na okre ślonych warunkach, które zabezpiecz ą środowisko przed niekorzystnymi zmianami.

1.1. Poło żenie

Gmina Włoszakowice le ży w zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego w powiecie . Graniczy z gminami: Wijewo (W), Przem ęt (NW), Śmigiel (NE), Lipno (E), Świ ęciechowa (SE), Wschowa (SW). Podstawowy układ komunikacyjny stanowi sie ć dróg powiatowych i gminnych, a tak że Linia kolejowa Leszno - Zb ąszy ń. Sie ć osadnicz ą tworzy 13 wsi. Siedzib ą gminy jest miejscowo ść Włoszakowice. Powierzchnia gminy wynosi 127,1 km² przy liczbie ludno ści 8,7 tys. mieszka ńców. Włoszakowice s ą jedn ą z 7 gmin powiatu leszczy ńskiego.

1.2. Budowa geologiczna i surowce mineralne

Obszar gminy Włoszakowice le ży na monoklinie przedsudeckiej. Podło że prekambryjskie zalega tu bardzo gł ęboko pod platform ą paleozoiczn ą o bardzo du żej mi ąż szo ści. Strop mezozoiku wyst ępuje na gł ęboko ści 150-200 m p.p.t., a utwory tego okresu reprezentowane są przez trias i dolna jur ę. Trias dolny, to osady w postaci zlepie ńców i piaskowców powstałych w warunkach l ądowych; trias środkowy reprezentuj ą grube pokłady wapieni powstałych w warunkach morskich; trias górny to osady iłów, łupków i piaskowców, które utworzone zostały podczas wycofywania si ę morza. Jur ę doln ą reprezentuj ą osady piaskowców i łupków powstałe w warunkach l ądowych. Utwory trzeciorz ędowe reprezentowane s ą przez miocen i pliocen. L ądowe osady miocenu to mułki, iły i pokłady w ęgla brunatnego. Ich mi ąż szo ść waha si ę od kilkudziesi ęciu do 200 m. Pliocen wyst ępuje w postaci iłów warwowych, które sa pozostało ści ą po zalaniu wielkiego jeziora pozna ńskiego. Ich mi ąż szo ść wynosi od 50 do 100 m. W czwartorz ędzie obszar gminy był trzykrotnie zlodowacony. Osady zlodowacenia południowopolskiego zostały w wi ększo ści zniszczone na skutek pó źniejszych zlodowaceń. Pozostało ści ą po zlodowaceniu środkowopolskim s ą grube pokłady glin, a ostatnie, północnopolskie zaznaczyło swoja obecno ść tzw. „stadiałem leszczy ńskim”. Na terenie gminy

15 są to utwory plejstoce ńskie w postaci utworów żwirowo – piaszczysto – gliniastych, oraz hioloce ńskie w postaci piasków cz ęsto przykrytych pokładami gytii i torfów. Gmina Włoszakowice jest obszarem mało zasobnym w surowce mineralne. Obecnie eksploatowane s ą dwa zło ża kruszywa naturalnego.

Zło że o ustalonych zasobach w kat. C 1 wg stanu na dzie ń 22.10.1996 r. – w ilo ści 165 tys. ton. Powierzchnia obszaru górniczego wynosi 14 321 m 2, natomiast terenu górniczego 29 329 m 2.

Zło że WŁOSZAKOWICE o ustalonych zasobach w kat. C 1 wg stanu na dzie ń 8.06.1999 r. w ilo ść i480,9 tys. ton. Powierzchnia obszaru górniczego wynosi 35 871 m 2, natomiast terenu górniczego 48 400 m 2. Poza zło żami eksploatowanymi wytypowano cztery potencjalne obszary wyst ępowania złó ż kruszywa naturalnego. S ą to: Boguszyn NW, Boguszyn NE, Boguszyn S, Sądzia.

1.3. Rze źba terenu

Wg regionalizacji fizyczno – geograficznej J. Kondrackiego wi ększo ść obszaru gminy le ży w obr ębie Pojezierza Krzywi ńskiego, cz ęść północno - zachodnia z ci ągiem jezior nale ży do Pojezierza Sławskiego, natomiast niewielki południowy fragment to Wysoczyzna Leszczy ńska. Główne rysy dzisiejszego krajobrazu zwi ązane s ą z działalno ści ą erozyjno – akumulacyjn ą ostatniego zlodowacenia, poza niewielkim, południowym skrawkiem gminy, którego geneza wi ąż e si ę ze stadiałem Warty zlodowacenia środkowopolskiego. Jest to płaska równina zbudowana głównie z glin morenowych.

Krajobraz polodowcowy cechuje ró żnorodno ść form morfologicznych, w śród których na terenie gminy Włoszakowice mo żna wyró żni ć zarówno formy akumulacyjnej jak i erozyjnej działalno ści lodowcowej i rzeczno – lodowcowej.

Formy plejstoce ńskie akumulacji lodowcowej i rzeczno – lodowcowej. W śród form tych na terenie gminy mo żna wyró żni ć:

• Pagórki moreny czołowej, wyznaczaj ące zasi ęg ostatniego zlodowacenia. Na terenie gminy obejmuj ą one pas terenu na linii Zaborówiec – Jezierzyce Kościelne. Materiał buduj ący to piaski i żwiry zwałowe z głazami narzutowymi. Wysoko ści bezwzgl ędne miejscami przekraczaj ą 130 m n.p.m.

• Wysoczyzny morenowe (pagórkowata, falista i płaska) zajmuje środkow ą i wschodni ą cz ęść gminy. Jest ona oddzielona od obni żenia rynnowego do ść strom ą skarp ą. Wysoczyzna morenowa cz ęś ciowo zachowała si ę równie ż w postaci pagórów osta ńcowych miedzy ci ągami rynien. Tworz ą one krajobraz wysp wysoczyznowych o stromych zboczach kontrastuj ących z podmokłymi obni żeniami. Osta ńce maj ą

16 wydłu żony kształt, a ich dłu ższe osie s ą zgodne z kierunkiem rynien. Tego typu formy zachowały si ę w rejonie Charbielina i Trzebidzy oraz na wschód od Jeziora Wielkiego. Wysoczyzny buduj ą głównie zwałowe osady gliniaste oraz gliniasto – piaszczysto – żwirowe. • Formy szczelinowe, w śród których na terenie gminy wyst ępuj ą kemy i ozy. Kemy koncentruj ą si ę w rejonie wytopisk na południe od jeziora Zapowiednik oraz w rejonie le śniczówki . Wyra źnie zaznaczony w terenie oz wyst ępuje na zachód od jeziora Krzyckiego. Kemy i ozy zbudowane s ą z piasków, piasków gliniastych i żwirów.

Formy plejstoce ńskie erozji lodowcowej i rzeczno – lodowcowej . Do form tych zaliczaj ą si ę rynny subglacjalne i doliny wód roztopowych, a więc obni żenie dolinne zwi ązane z ci ągiem jezior boszkowskich oraz dolina zwi ązana z jeziorem Krzyckim.

Formy postglacjalne akumulacji rzecznej i zastoiskowej . Zalicza si ę do nich terasy dolinne. Najni ższa terasa zalewowa tworzy płaskie powierzchnie okresowo podmokłe. Obni żeniu rynnowemu jezior boszkowskich towarzyszy równie ż terasa środkowa Jej wi ększe fragmenty zachowały si ę po obu stronach jeziora Wielkiego oraz na południe od jeziora Zapowiednik.

Formy postglacjalne erozji rzecznej . Nale żą do nich liczne doliny erozyjno – denudacyjne i młode rozci ęcia erozyjne. W strefie kraw ędziowej wysoczyzn maj ą one charakter gł ębokich rozci ęć o stromych zboczach i w ąskim dnie; na wysoczyznach s ą płytkie, nieckowate.

Pó źnoglacjalne i holoce ńskie formy eoliczne to wydmy. S ą to wydłu żone wzniesienia o do ść regularnych kształtach o do ść du żych wysoko ściach wzgl ędnych. Drobne tego typu formy towarzysz ą terasom środkowym, natomiast wi ększe znajduj ą si ę w lesie na południe od jeziora Dominickiego.

Formy pochodzenia antropogenicznego. Morfologiczna działalno ść człowieka nie ogranicza si ę do tworzenia ww. form antropogenicznych, lecz równie ż po średnio wpływa na przebieg kształtowania powierzchni ziemi. Poprzez ró żne dziedziny gospodarki a zwłaszcza gospodark ę roln ą, le śną, wodn ą wpływa na charakter i przebieg procesów zarówno niszcz ących jak i buduj ących, powoduje ich o żywienie lub zahamowanie. Do form tych mo żna zaliczy ć wyrobiska poeksploatacyjne, nasypy kolejowe itp.

17 1.4. Gleby

Użytki rolne na terenie gminy Włoszakowice stanowi ą 51,9 % powierzchni tj. 6601 ha. Z tego na grunty orne przypada 84,0 %, na u żytki zielone 14,3 %, sady 1,7 %. Lasy ł ącznie z gruntami le śnymi stanowi ą 37,0 % ogólnej powierzchni gminy, natomiast lesisto ść wynosi 36,1 %.

Użytkowanie gruntów

w tym: Użytki rolne Powierzchnia gminy w tym: Lasy Inne Razem i grunty le śne grunty orne sady łąki i pastwiska

ha 12715 6601 (100%) 5540 115 946 4699 1415 % 100,00 51,9 84,0 1,7 14,3 37,0 11,1 Źródło: Wa żniejsze dane o powiatach i gminach województwa wielkopolskiego. Urz ąd Statystyczny Pozna ń 2002

Wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy Włoszakowice wg Instytutu Uprawy, Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach wynosi 57,8 punktów. Dla porównania w gminach województwa wielkopolskiego wynosi on od 41,4 do 94,9 punktów. Waloryzacja przestrzeni produkcyjnej wg IUNG polega na ocenie podstawowych czynników środowiska przyrodniczego (metod ą punktow ą), tj. gleb, agroklimatu, rze źby terenu i warunków wodnych.

O sposobie u żytkowania gruntów rolnych decyduje zdolno ść produkcyjna gleb, któr ą okre ślaj ą klasy bonitacyjne. W śród gruntów ornych na terenie gminy Włoszakowice przewa żaj ą gleby średnich i słabych klas bonitacyjnych. Gleby klasy III a i b ł ącznie stanowi ą 7,2 %, gleby klas IV (z przewag ą klasy IVa) – 32,9 %. Gleby klasy V stanowi ą 36,9 %, natomiast klasy VI - 22 %. Gleby klasy I i II nie wyst ępuj ą. W śród u żytków zielonych przewa ża klasa V (48,5 %). Drugie miejsce zajmuj ą u żytki zielone klasy IV (39,3 %), po nich kl. IV - 10,6 %. Reszta przypada na klas ę III (1,6 %). Klasyfikacja gleboznawcza u żytków rolnych

Użytki rolne - klasy IIIa IIIb IVa IVb V VI VI RZ

Grunty orne /%/ 2,1 5,1 23,0 9,9 36,9 22 1 Łąki, pastwiska /%/ 1,6 39,3 48,5 10,6 0 Źródło: Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. IUNiG Puławy

W odró żnieniu od klas bonitacyjnych, które w przybli żeniu oddaj ą ogóln ą warto ść produkcyjn ą gleb w naturalnych warunkach gospodarowania, pełn ą rolnicz ą ich przydatno ść okre ślaj ą kompleksy rolniczej przydatno ści. Kompleksy rolniczej przydatno ści obejmuj ą takie zespoły ró żnych i ró żnie poło żonych gleb, które wykazuj ą zbli żone wła ściwo ści rolnicze i mog ą by ć podobnie u żytkowane. Stanowi ą niejako typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej, które winny determinowa ć dobór ro ślin uprawnych. Nazwy kompleksów

18 pochodz ą od nazw zbó ż, uznanych w naszych warunkach za najbardziej wła ściwe ro śliny wska źnikowe. Poni ższe zestawienie zawiera krótk ą charakterystyk ę wyst ępuj ących na terenie gminy kompleksów glebowych, ich udział w ogólnej powierzchni u żytków rolnych oraz rozmieszczenie przestrzenne. Kompleksy glebowo - rolnicze

Nazwa kompleksu – charakterystyka % Rozmieszczenie przestrzenne

3 – pszenny wadliwy Gleby w przewadze wytworzone z glin, poło żone na stokach i kraw ędziach wzniesie ń, w terenie falistym, ułatwiaj ącym szybki spływ wód opadowych (nara żone 1 na erozj ę). Nadaj ą si ę pod upraw ę pszenicy, okopowych oraz ro ślin strukturotwórczych zapobiegaj ących erozji.

Gleby cz ęsto silnie przesychaj ące.

4 – żytni bardzo dobry Gleby pseudobielicowe, czarne ziemie i brunatne wyługowane, wykazuj ące skład mechaniczny piasków gliniastych mocnych, pod ścielonych materiałem 9 zwi ęź lejszym. Nadaj ą si ę pod upraw ę pszenicy, jęczmienia, żyta, itp. Cz ęść gleb okresowo nadmiernie uwilgotniona.

5 – żytni dobry Gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane. S ą to gleby o ni ższej zasobno ści składników pokarmowych. 24 Nadaj ą si ę pod upraw ę żyta, ziemniaków, na lepszych stanowiskach j ęczmienia a nawet pszenicy. Gleby okresowo suche.

6 – żytni słaby Przewa żaj ą gleby piaskowe ró żnych typów genetycznych, wykazuj ące w wierzchnich warstwach skład piasków słabogliniastych. S ą to gleby zbyt przepuszczalne o bardzo słabym stopniu podsi ąkliwo ści. 36 Nadaj ą si ę pod upraw ę żyta, ziemniaków czasami gryki, łubinu, saradeli. Gleby okresowo, zwłaszcza w okresie wegetacji, za suche.

19 7 – żytni najsłabszy lub żytnio – łubinowy Gleby najsłabsze, piaskowe ró żnych typów genetycznych i murszowo – mineralne, wytworzone z piasków słabogliniastych i z piasków lu źnych, niespójne, 23 przewiewne i przepuszczalne. Nadaj ą si ę pod upraw ę żyta, łubinu. Gleby suche lub okresowo suche.

8 – zbo żowo – pastewny mocny Czarne ziemie zdegradowane wytworzone z glin, piasków gliniastych mocnych i piasków gliniastych lekkich pod ścielonych płytko glin ą. Poło żone w obni żeniach terenowych 2 wymagaj ą uchwycenia odpowiedniego terminu uprawy. Nadaj ą si ę pod upraw ę pszenicy, owsa, ziemniaków, burakówpastewnych i cukrowych, koniczyny. Gleby podmokłe lub okresowo podmokłe.

9 – zbo żowo – pastewny słaby Gleby murszowo – mineralne wytworzone na podło żu piaszczystym ró żnego pochodzenia. Nadaj ą si ę pod upraw ę ziemniaków, owsa, czasami buraków 5 pastewnych, rzepy, koniczyny, konopi, peluszki. Gleby okresowo podmokłe (wiosna, jesie ń), czasami za suche (w sezonie wegetacyjnym).

2z - u żytki zielone średnie Wyst ępuj ą na glebach mineralnych (czarnych ziemiach i madach), mułowo – torfowych i murszowatych. Dobre trawy stanowi ą od 6 – 15 %, reszta to średniej jako ści turzyce, zioła i chwasty. 3z – u żytki zielone słabe i bardzo słabe 2z - 70 Gleby mineralne słabo próchniczne, murszowe 3z - 30 i murszaste. Dobre trawy stanowi ą zaledwie 5 – 6 % a trawy średnie i gorszej jako ści, ca 20 %. S ą to ł ąki jednoko śne, turzycowe i trawiaste o złej jako ści pastewnej. Re żim wodny - za suche lub nadmiernie uwilgotnione.

Okre ślaj ąc ogólnie stopie ń funkcjonalnej przydatno ści gleb, to:

• kompleksy glebowe od 3, 4, 5, 8 zaliczy ć mo żna do terenów korzystnych dla intensywnej produkcji rolnej (stanowi ą 36,0 %), • Kompleksy 6, 7 i 9 mało przydatne dla produkcji rolnej, korzystne dla rozwoju funkcji pozarolniczych (64,0 %),

20 W obr ębie u żytków rolnych warstwy przypowierzchniowe (do 1,5 m.) powstały z ró żnych utworów geologicznych, stanowi ących jako ściowo ró żnorodny materiał glebotwórczy. Przestrzenne rozmieszczenie typów i gatunków gleb ma ścisły zwi ązek z rozmieszczeniem przestrzennym skał macierzystych. Na podło żu gliniastym w postaci piasków gliniastych mocnych (wysoczyzny) wytworzyły si ę dobre gleby zaliczane głównie do kompleksów 3, 4, 5, lokalnie 6. Są to na ogół gleby pseudobielicowe tworz ące zwarte kompleksy nadaj ące si ę do intensywnej produkcji rolnej (głównie kl. IV I V miejscami III). Gleby słabe, kompleksu 6 wytworzyły si ę na podło żu piaszczystym w wy ższych partiach obni żeń dolinnych. Są to gleby pseudobielicowe oraz piaszczyste ró żnych typów genetycznych kl. V i VI. W ni ższych partiach obni żeń dolinnych (terasa środkowa i denna) na podło żu piaszczystym wyst ępuj ą gleby piaszczyste ró żnych typów genetycznych kompleksów: 7 i 9, głównie klasy V i VI. Użytki zielone, w przewadze średnie, wyst ępuj ą w obni żeniach dolinnych.

1.5. Warunki wodne

1.5.1. Wody powierzchniowe

Sie ć hydrograficzna gminy Włoszakowice nale ży do systemu wodnego Odry. Południowa cz ęść gminy odwadniana jest przez Rów Krzycki, natomiast pozostała cz ęść przez Południowy Kanał Obry. Wody zbierane s ą przez Wencerk ę, Rów Popowo, Rów Barchlin - Brze źniak, Rów Kluczewo, Kanał Błotnicki, a tak że jeziora: Dominickie, Małe, Wielkie, Trzebidzkie, Boszkowskie, Krzywce, Maszynek, i poprzez Kanał Przem ęcki odprowadzane do Południowego Kanału Obry. Ponadto wody spływaj ą do jezior: Zapowiednik, Brze źnie, Lincjusz, Białe – Miałkie, Bre ńskie, Wiele ńskie – Trzytoniowe i dalej poprzez Strug ę Kaszczorsk ą oraz ci ąg jezior przem ęckich i Kanał Przem ęcki do Południowego Kanału Obry. Fragment wschodni gminy odwadniany jest poprzez Samic ę Leszczy ńsk ą. Cieki omawianego rejonu maj ą charakter nizinny o małych spadkach i równocze śnie małej retencji. Charakteryzuje je śnie żno – deszczowy ustrój zasilania, z dwoma wysokimi stanami wody w ci ągu roku; zasilanie śnie żne powoduj ące wysokie stany wód na wiosn ę, a zasilanie deszczowe zwi ązane z letnim maksimum opadowym przypadaj ącym na koniec czerwca lub drug ą połow ę lipca. Najni ższe stany wód tzw. ni żówki przypadaj ą głównie na okres jesienny. Pojawiaj ą si ę w skutek długotrwałego braku opadów atmosferycznych. Rzeki zasilane s ą wówczas poprzez wody podziemne. Obszary znajduj ące si ę w s ąsiedztwie niektórych cieków i jezior (głównie ł ąki) s ą okresowo podtapiane. Na terenie gminy znajduje si ę siedem jezior (Krzyckie i Boszkowskie cz ęś ciowo), a trzy granicz ą z gmin ą. Charakterystyk ę jezior le żą cych w granicach gminy oraz przygranicznych zawiera poni ższe zestawienie.

21 Charakterystyka jezior

Gł ęboko ść Kat. Pow. /m/ Charakterystyka zagospodarowania zlewni Nazwa podatn. na /ha/ bezpo średniej max. śr. degradacj ę

Boszkowskie 29.7 III W strefie brzegowej dominuj ą ł ąki, w cz ęś ci zachodniej pola uprawne. Otoczenie to lasy, podmokłe ł ąki, a w rejonie Dominic 17. pola uprawne. Znaczna cz ęść otoczenia jeziora zaj ęta Dominickie 343,9 6.5 II przez budownictwo rekreacyjne. Dost ępno ść od strony 1 lądu du ża (ca 75 %), od strony wody mniejsza ze wzgl ędu na ro ślinno ść wynurzon ą. Otoczenie jeziora to zabudowa wsi: , Krzyckie 78.8 9,9 4,4 III Krzycko Małe, Gołanice, grunty orne i u żytki zielone, w cz ęś ci zachodniej las. Krzywce 11.0 3.4 2,0 W strefie brzegowej dominuj ą ł ąki, a za nimi zwarte kompleksy le śne. Jest to jezioro prawie niedost ępne. Małe (Buckie) 17.7 1,4 0,7 W strefie brzegowej dominuj ą ł ąki. Dostepno ść zarówno od strony l ądu jak i wody mała. Wielkie 45.4 2,3 1,3 III W strefie brzegowej dominuj ą podmokłe ł ąki, na (Starkowskie) dalszym planie pola uprawne.

Zapowiednik 23.4 2,7 1,2 III W strefie przybrze żnej dominuj ą ł ąki, a na wysoczy źnie lasy. Dost ępno ść brzegowa bardzo mała. Otoczenie stanowi ą podmokłe ł ąki, a dalej pola Brze źnie 40.0 4,5 1,6 III uprawne i fragmenty lasu. Mała dostepno ść zarówno od strony l ądu jak i wody. Maszynek 5,5 2,8 1,6 W strefie brzegowej dominuj ą ł ąki, a za nimi zwarte kompleksy le śne. Jest to jezioro prawie niedost ępne. Trzebidzkie 26.9 1,7 0,9 W strefie przybrze żnej dominuj ą ł ąki i wodne nieu żytki. Dost ępno ść brzegowa od strony l ądu i wody znikoma.

jeziora granicz ące z gmin ą Włoszakowice

Wymienione jeziora nale żą do jezior przepływowych. Wielko ść przepływów jest do ść zró żnicowana, a dla niektórych jezior okresowa. Powstały one w tym samym czasie tj. przy ko ńcu okresu lodowcowego. Misy jezior ulegały stopniowemu zapełnieniu osadami, a powierzchnie zmniejszyły si ę z powodu zarastania. W zwi ązku z powy ższym jeziora te charakteryzuj ą si ę niewielkimi gł ęboko ściami. Wyj ątek stanowi jezioro Dominickie posiadaj ące wyra źny gł ęboczek o gł ęboko ści nieco powy żej 17 m. Wszystkie jeziora, poza Dominickim to jeziora eutroficzne. Jezioro Dominickie osi ągn ęło stadium mezotroficzne. Charakteryzuje si ę ono do ść du żą prze źroczystio ści ą oraz umiarkowanymi zakwitami planktonu. Nale ży przypuszcza ć, że mniejszy stopie ń eutrofizacji jezioro Dominickie zawdzi ęcza otoczeniu lasów. W roku 2003 badania stanu czysto ści wód jezior na obszarze województwa wielkopolskiego prowadzone były w sieciach monitoringu reperowego i regionalnego. System monitoringu regionalnego obejmował jeziora o powierzchni powy żej 100 ha, lub mniejsze, maj ące

22 szczególne znaczenie przyrodnicze, gospodarcze i rekreacyjne. Spo śród jezior lez ących na terenie gminy badaniami obj ęto jezioro Krzyckie, którego tylko północny fragment le ży w granicach gminy. Wg informacji zawartych w Raporcie WIO Ś o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2003 r., Jezioro Krzyckie nale ży do grupy jezior bardzo podatnych na degradacj ę, o wodach obecnie ju ż silnie zanieczyszczonych. Zarówno pod wzgl ędem fizyczno – chemicznym jak i bakteriologicznym jest zaliczane do III klasy. Porównanie ocen przeprowadzonych w roku 1999 i 2003 wskazuje na nieznaczne pogorszenie jakości wód oraz ich stanu sanitarnego z klasy II na klas ę III. Analiza poszczególnych wska źników pozwala stwierdzi ć, że pogorszenie jako ści dotyczy zwłaszcza warstwy naddennej, gdzie zwi ększył si ę poziom zanieczyszczenia materi ą organiczn ą i biogenami. W roku 2003 korzystniejsze były wska źniki okre ślaj ące zasobno ść jeziora w zwi ązki azotu i fosforany, co jednak mogło by ć spowodowane przyspieszonym tempem rozwoju fitoplanktonu w okresie wiosennym. Zwi ększyła si ę biomasa fitoplanktonu, ale spadła zawarto ść chlorofilu „a” i nieznacznie wzrosła przezroczysto ść wody. Główne źródła zagro żeń to: zanieczyszczenia doprowadzane z wodami rowu od strony Gołanic, brak kanalizacji w miejscowo ściach przylegaj ących do jeziora, spływy powierzchniowe z pól. Do najcz ęś ciej badanych jezior nale ży jezioro Dominickie. Badania przeprowadzono w latach: 1975/76, 1981, 1986, 1988, 1991, 1997, 2001. Wg informacji zawartych w Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2002 r, wody jeziora pod wzgl ędem fizyczno – chemicznym utrzymuj ą si ę w klasie II, a pod wzgl ędem sanitarnym - w klasie I lub II. W roku 2002 pod wzgl ędem fizyczno – chemicznym jezioro Dominickie również odpowiadało klasie II, a ze wzgl ędu na warto ści miana COLI – klasie I. W roku 2001 stwierdzono mniejszy stopie ń zanieczyszczenia materi ą organiczn ą oraz zwi ązkami fosforu, lecz wzrosły zawarto ści mineralnych grup azotu. Przypuszczalnie ma to zwi ązek z porz ądkowaniem gospodarki ściekowej bazy turystycznej. Głównym źródłem zagro żenia dla wód jeziora Dominickiego jest zagospodarowanie turystyczne.

1.5.2. Wody podziemne

W obr ębie gminy Włoszakowice u żytkowym poziomem wodono śnym jest poziom czwartorz ędowy. Wody trzeciorz ędowe zwi ązane s ą z utworami mioce ńskimi i na terenie gminy ujmowane były tylko w miejscowo ści . Obecnie uj ęcie jest nieczynne. Wody czwartorz ędowe na terenie gminy ujmowane s ą z trzech poziomów: gruntowego, mi ędzyglinowego górnego i środkowego. Poziom podglinowy nie jest eksploatowany.

23 Poziom wód gruntowych na terenie gminy zwi ązany jest z osadami piaszczysto – żwirowymi jezior boszkowskich, Rowu Grotnickiego i doliny Samicy. Jest on zasilany w drodze infiltracji opadów. Gł ęboko ść zalegania zwierciadła wody nawi ązuje do morfologii terenu i waha si ę od 0,5 m do 5 m. Wody gruntowe s ą eksploatowane w rejonie jeziora Dominickiego.

Poziom mi ędzyglinowy górny wyst ępuje w osadach piaszczysto – żwirowych zalegaj ących mi ędzy glinami zlodowacenia bałtyckiego i środkowopolskiego. Jest od zasilany w drodze infiltracji poprzez zalegaj ące nad nim warstwy lub w drodze przes ączania wód poziomu gruntowego. Na terenie gminy Włoszakowice jest on ujmowany do eksploatacji w Boszkowie, Grotnikach, Dłu żynie, Bukówcu Górnym i Krzycku Wielkim. Poziom mi ędzyglinowy środkowy wyst ępuje w osadach piaszczysto – żwirowych zalegaj ących mi ędzy glinami zlodowacenia środkowopolskiego i południowopolskiego. Jest od zasilany poprzez przes ączanie si ę wód z poziomów nadleglych. Na wodach tych bazuj ą uj ęcia w Boszkowie, Ujazdowie, Dominicach, Boguszynie, Włoszakowicach, Grotnikach i Krzycku Wielkim. Zamieszczona ni żej tabela zawiera wykaz czynnych uj ęć na terenie gminy Włoszakowice. Numer w tabeli odpowiada numerowi uj ęcia na zał ącznikach graficznych.

zasoby ilo ść miejscowo ść użytkownik nr eksploat. studni (m 3/h) (czynnych)

Ośrodek Sportów Wodnych PTTK Ziemi 1 7,0 3 Leszczy ńskiej Ośrodek Wypoczynkowy „Renifer” 2 - 1

Ośrodek Wypoczynkowy ZPO „Intermoda” Wrocław 3 3,0 1

Ośrodek Wypoczynkowy „Galmot” Pozna ń 4 7,2 1

Ośrodek Wypoczynkowy Pa ństwowego Szpitala 5 1,0 1 Klinicznego nr 2 w Poznaniu Boszkowo Ośrodek Wypoczynkowy „Gazomet” Rawicz 6 16,0 1

Ośrodek Wypoczynkowy PKP Leszno 7 10,0 1

Ośrodek Wypoczynkowy Lubuskich Zakładów 8 20,0 1 Materiałów Ogniotrwałych Ośrodek Wczasowy LPB Skanska S.A. 9 - 1

Ośrodek Wypoczynkowy LFP 10 1,25 1

Ośrodek Kolonijny Fundacji „Odzew” 11 - 1

Boguszyn GZK Włoszakowice 12 31,0 2

Bukówiec 13 GZK Włoszakowice 116,5 2 Górny Dominice Ośrodek Wypoczynkowy Kuratorium O światy i 14 3,0 3 Wychowania

24 Jezierzyce 15 Mleczarnia 16,0 1 Ko ścielne

Krzycko Wielkie GZK Włoszakowice 16 57,0 2

Ujazdowo GZK Włoszakowice 17 52,0 2

Rozlewnia Wód „Hermes” 18 15,0 1

Włoszakowice Przetwórnia Owocowo - Warzywna 19 6,0 1

GZK Włoszakowice 20 61,0 2

Źródło: Bilans wód podziemnych na terenie powiatu leszczy ńskiego

czynne uj ęcia zbiorowego zaopatrzenia w wod ę

Spo śród ww. uj ęć dla siedmiu (nr 10, 12, 15, 16, 17, 18, 20) wyznaczono strefy ochrony bezpo średniej, a dla dwóch (nr 17 i 20) równie ż strefy ochrony po średniej. Prawie wszystkie ww. uj ęcia (poza nr 13 i 15) znajduj ą si ę w granicach Głównych Zbiorników Wód Podziemnych tj. struktur wodono śnych wymagaj ących szczególnej ochrony. Podstawowym kryterium wyznaczania obszarów, które powinny podlega ć ochronie jest czas migracji wody z powierzchni terenu do zbiornika. Na podstawie potencjalnego zagro żenia wytypowano dla poszczególnych GZWP obszary wymagaj ące szczególnej ochrony. Zasi ęgi i powierzchnie GZWP wyznaczaj ą ich wychodnie na powierzchni terenu lub na okre ślonej powierzchni strukturalnej (obszary zasilania). Przyj ęto dwustopniow ą skal ę dla obszarów szczególnej ochrony:

• ONO – obszary wymagaj ące najwy ższej ochrony (czas przenikania zanieczyszcze ń poni żej 25 lat) • OWO – obszary wymagaj ące wysokiej ochrony (czas przenikania zanieczyszczeń 25 - 100 lat). Na terenie gminy Włoszakowice s ą to: • zbiornik mi ędzymorenowy Leszno (OWO 305) obejmuj ący wschodni ą cz ęść gminy, • zbiornik mi ędzymorenowy Zb ąszy ń (OWO 304) obejmuj ący północno – zachodni ą cz ęść gminy, • zbiornik Wschowa (OWO 306) obejmuj ący niewielki południowy fragment obszaru gminy. Jako ść wód podziemnych mo żna oceni ć na podstawie systematycznych bada ń uj ęć zbiorowego zaopatrzenia w wod ę. Woda ujmowana we Włoszakowicach nie wymaga uzdatniania, w Ujazdowie charakteryzuje si ę podwy ższon ą zawarto ści ą żelaza, manganu i zwi ązków amonowych, woda ujmowana w Bukówcu Górnym, Krzycku Wielkim i Boguszynie ma podwy ższona zawarto ść żelaza i manganu. Na terenie gminy Włoszakowice zostało wykonane uj ęcie wody w Dominicach. Zatwierdzone zasoby w kat, „B” wynosz ą 60 m 3/h. Uj ęcie traktowane jest jako rezerwowe.

25 Woda cechuje si ę do ść dobr ą jako ści ą. Wyst ępuj ą w niej jedynie nieznaczne przekroczenia żelaza ogólnego i do ść wyra źne przekroczenie dopuszczalnych st ęż eń manganu.

1.5.3. Warunki gruntowo – wodne

Gł ęboko ść zalegania wód gruntowych nawi ązuje do ukształtowania powierzchni terenu. Obni żenia dolinne charakteryzuj ą si ę płytkim zaleganiem wód podziemnych, do 1 m p.p.t. Od powierzchni zalegaj ą przewa żnie torfy, a gł ębiej utwory piaszczyste. Charakteryzuj ą si ę zmienn ą przepuszczalno ści ą, która uzale żniona jest wahania gł ęboko ści zalegania zwierciadła wód podziemnych. S ą to grunty nieprzydatne dla zabudowy, natomiast pełni ą wa żne funkcje przyrodnicze, głównie zwi ązane z retencj ą wód. S ą to obszary nara żona na degradacj ę środowiska wodnego. W strefie kraw ędziowej wysoczyzn oraz pagórków moreny czołowej wody gruntowe zalegaj ą na gł ęboko ści od 1 do 2 m p.p.t. Od powierzchni wyst ępuj ą utwory piaszczyste cechuj ące si ę średnia przepuszczalno ści ą. S ą to tereny w znacznym stopniu poro śni ęte lasami. Na cz ęś ci tych terenów wyst ępuje zabudowa wiejska, zwłaszcza w otoczeniu jeziora Dominickiego i Krzyckiego oraz Rowu Grotnickiego. Tereny te z uwagi na znaczne spadki oraz lu źny materiał buduj ący, s ą nara żone na erozj ę. Wysoczyzny morenowe charakteryzuje gł ębsze zaleganie wód gruntowych, których waha si ę od 1,5 do 5 a nawet powy żej 5 m p.p.t. Od powierzchni zalegaj ą utwory piaszczysto - gliniaste. S ą to tereny przydatne zarówno dla budownictwa, jak równie ż, z uwagi na gleby średniej jako ści, dla produkcji rolniczej.

1.6. Klimat 1.6.1. Ogólna charakterystyka

Według regionalizacji klimatycznej W. Okołowicza gmina Włoszakowice le ży w obr ębie regionu śląsko-wielkopolskiego, reprezentującego obszar przewagi wpływów oceanicznych. Amplitudy temperatur s ą mniejsze ni ż w Polsce, wiosna wczesna i ciepła, długie lato, zima łagodna i krótka. Średnia miesi ęczna temperatura powietrza wynosi ca 8,0 do (-8,2) o C, średnia najcieplejszego miesi ąca (lipca) od 17 oC do 18,1 oC, a średnia temperatura stycznia od (-3) do (-2,8) C o. Wilgotno ść wzgl ędna powietrza kształtuje si ę podobnie jak na obszarze całego kraju; warto ści najwy ższe notuje si ę w okresie od pa ździernika do stycznia (84-88%), minimum przypada na czerwiec i lipiec (72-74%). Je śli chodzi o zachmurzenie, to najwy ższe warto ści notuje si ę równie ż w okresie jesienno – zimowym a najni ższe we wrze śniu i czerwcu.

26 Opady kształtuj ą si ę nieco poni żej średniej krajowej. Maksimum przypada w maju i sierpniu, a najni ższe sumy przypadaj ą na miesi ące zimowe (stycze ń). Podobnie jak na terenie całego kraju przewa żaj ą wiatry zachodnie. Udział wiatru z sektora zachodniego (NW-SW) wynosi ca 50 %. Najrzadziej wyst ępuj ą wiatry północne i północno – wschodnie (poni żej 15%). Pr ędko ści wiatrów s ą zró żnicowane, najwi ększe charakteryzuj ą wiatry zachodnie, najmniejsze wiatry południowo – wschodnie .

1.6.2. Warunki klimatu lokalnego Na charakter klimatu lokalnego wpływa mi ędzy innymi rze źba terenu, sposób jego użytkowana, obecno ść wód, charakter szaty ro ślinnej. Obszary wysoczyznowe charakteryzuj ą si ę wyrównanymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, mał ą wilgotno ści ą i korzystn ą wymian ą powietrza. Są zatem korzystne zarówno dla u żytkowania rolniczego jak i dla osadnictwa. Ci ągi dolinne s ą miejscami gromadzenia i przemieszczania si ę mas chłodnego powietrza, charakteryzuj ą si ę wi ększ ą wilgotno ści ą powietrza, ni ższymi temperaturami minimalnymi, skłonno ści ą do mgieł i inwersji temperatur. Tereny zalesione charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi i wilgotno ściowymi o zmniejszonych dobowych wahaniach, nieco gorszymi warunkami solarnymi z uwagi na zacienienie. S ą to jednak tereny o powietrzu wzbogaconym w tlen, ozon, olejki eteryczne podnosz ące komfort bioklimatyczny. Brzegi jezior to miejsca, gdzie amplitudy temperatur mi ędzy dniem, a noc ą s ą złagodzone. Złagodzone s ą równie ż skrajne temperatury letnie.

1.7. Szata ro ślina

Lasy ł ącznie z gruntami le śnymi stanowi ą 37,0 % ogólnej powierzchni gminy, natomiast lesisto ść wynosi 36,1 %. Wyst ępuj ą one w kilku kompleksach. Najwi ększy kompleks obejmuje południowo – zachodni ą i centraln ą cz ęść gminy, oraz południowo – wschodni ą cz ęść s ąsiedniej gminy Wschowa. W drzewostanie przewa ża sosna, która stanowi ponad 86 % ogółu drzewostanu. Prawie 9 % drzewostanu stanowi d ąb, a pozostałe gatunki to: olsza, brzoza, jesion, akacja, topola, świerk. Je śli chodzi o typy siedliskowe, to wi ększo ść stanowi las mieszany świe ży i bór mieszany świe ży. Znacznie mniejsze powierzchnie przypadaj ą na las świe ży i bór świe ży. Tereny o płytkim zaleganiu wód gruntowych – w rejonie jeziora Zapowiednik oraz pomi ędzy jeziorem Krzyckim a Koczurami – porastaj ą lasy i bory wilgotne oraz niewielkie fragmenty olsu i olsu jesionowego. W oderwaniu od omawianego zwartego kompleksu le śnego, w rejonie Zbarzewa i Zbarzyka wyst ępuj ą dwa niewielkie fragmenty le śne o podobnym składzie gatunkowym.

27 Drugi kompleks, to lasy ci ągn ące si ę od miejscowo ści Trzebiny do Niet ąż kowa, których to niewielki fragment obejmuje wschodni ą cz ęść gminy Włoszakowice (rejon Boguszyna, Sądzi i Krzycka Wielkiego). Podobnie jak w lasach w rejonie Włoszakowic, tu równie ż dominuje sosna. Przewa żaj ą siedliska boru mieszanego świe żego i lasu mieszanego świe żego. W niewielkich fragmentach wyst ępuje las świe ży i bór świe ży. Nieco mniejszy kompleks le śny ci ągnie si ę w ąskim pasem od Grotnik, poprzez Dłu żyn ę, Charbielin, do Sokołowic i Barchlina. Lasom tym na terenie gminy Wloszakowice towarzysz ą rozległe ł ąki skupione w obni żeniu dolinnym ci ągu jezior. W drzewostanie przewa ża sosna. Dominuj ą siedliska lasu świe żego, boru świe żego oraz boru mieszanego świe żego i lasu mieszanego świe żego. Na siedliskach wilgotnych wyst ępuj ą niewielkie fragmenty olsu. Na zachód od Dłu żyny wyst ępuje niewielki fragment lasu, gdzie dominuj ą siedliska boru mieszanego świe żego i lasu mieszanego świe żego.

Znaczna cz ęść lasów (37,4 %) na terenie gminy Włoszakowice, to lasy ochronne w nast ępuj ących kategoriach ochronno ści: • wodochronne, których zadaniem jest ochrona zasobów wodnych; • glebochronne, których zadaniem jest ochrona gleb poło żonych na skarpach,

• lasy na stałych powierzchniach badawczych i do świadczalnych, stanowi ące cenne fragmenty rodzimej przyrody; • lasy stanowi ące drzewostany nasienne;

• lasy stanowi ące ostoje zwierząt podlegaj ących ochronie gatunkowej.

Poza lasami kształtuj ącymi walory biotyczne terenu, niezwykle cenne z punktu widzenia funkcjonowania środowiska przyrodniczego s ą równie ż zbiorowiska zaro ślowe. S ą to: wikliny nadrzeczne, zaro śla śródpolne (tarninowo – głogowe, wyst ępuj ące na miedzach, skarpach dróg, obrze żach lasów). Wśród ekosystemów niele śnych mo żna wydzieli ć zbiorowiska naturalne oraz zbiorowiska pochodzenia antropogenicznego. Zbiorowiska naturalne to głównie zespoły ro ślinno ści wodnej, błotnej i szuwarowej wyst ępuj ącej w cz ęś ci brzegowej jezior, stawów i oczek wodnych, oraz w dolinach rzecznych i lokalnych obni żeniach dolinnych. Zbiorowiska niele śne pochodzenia antropogenicznego zawdzi ęczaj ą swe istnienie działalno ści człowieka. Nale żą do nich zbiorowiska półnaturalne i zbiorowiska synantropijne. Zbiorowiska synantropijne to głównie chwasty, których istnienie uzale żnione jest ści śle od zabiegów agrotechnicznych. Zbiorowiska półnaturalne reprezentowane s ą głównie przez u żytki zielone tworz ące zbiorowiska darniowe z przewag ą ro ślinno ści trawiastej o du żym zwarciu.

28 Osobn ą grup ę stanowi ziele ń urz ądzona, do której mo żna zaliczy ć: parki wiejskie (Włoszakowice, Boguszyn, Zbarzewo, Krzycko Wielkie), ziele ń cmentarn ą oraz zadrzewienia śródpolne i przydro żne. Rola zadrzewie ń śródpolnych i przydro żnych jest wielokierunkowa. Najogólniej mo żna ją okre śli ć jako regulacyjn ą w funkcjonowaniu krajobrazu zarówno w odniesieniu do procesów fizycznych, chemicznych jak i biologicznych. Zadrzewienia wpływaj ą na zmniejszenie pr ędko ści wiatru, zmniejszenie parowania, zwi ększenie pojemno ści wodnej gleb, zmniejszenie dobowej amplitudy temperatury. Niezwykle cenne pod wzgl ędem przyrodniczym s ą obszary bagienne wyst ępuj ące wokół zarastaj ących jezior oraz w lasach, w miejscach płytkiego zalegania wód podziemnych. W samych lasach Włoszakowickich zinwentaryzowano bagna i mokradła o powierzchni 42,18 ha. Obszary bagienne mog ą pełni ć nast ępuj ące funkcje:

• retencjonowanie wody (magazynowanie nadmiaru wody i równomierny, stopniowy odpływ oraz przekazywanie do gł ębszych warstw); • kształtowanie mikroklimatu terenów otaczaj ących; • przeciwdziałanie erozji (ro ślinno ść obszarów bagiennych przylegaj ąca do jezior i rzek redukuje pr ędko ść przepływu wody, co zmniejsza rozmiary erozji powierzchniowej przyległych dolin; • poprawa jako ści wody (filtracja wody w gł ąb zło ża powoduje usuwanie zawiesin i towarzysz ących im zwi ązków chemicznych, mikroflora i mikrofauna przyczyniaj ą si ę do wychwytywania rozpuszczalnych składników i zwi ększaj ą ilo ść rozpuszczonego tlenu w wodzie, a rozwój ro ślinno ści powoduje usuwanie składników biogennych z wody, której jako ść ulega znacznej poprawie; • obszary bagienne s ą miejscami gniazdowania i żerowania dla wielu gatunków ptaków, płazów, gadów i ssaków; s ą równie ż miejscem wyst ępowania rzadkich zbiorowisk ro ślinnych; • bagna mog ą odznacza ć si ę du żymi walorami estetycznymi otwartych przestrzeni, a jako osobliwo ści ekologiczne s ą naturalna form ą krajobrazu;

• tereny bagienne s ą unikatowymi obiektami bada ń naukowych i obserwacji natury; • obszary bagienne mog ą by ć wykorzystywane dla rekreacji (my ślistwo, w ędkarstwo, turystyka piesza, obserwacja przyrody.

1.8. Przyrodnicze obszary i obiekty prawnie chronione

Ochrona przyrody realizowana jest na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Ochrona ta, w rozumieniu ustawy oznacza zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów

29 przyrody i jej składników. Realizuje si ę to poprzez wprowadzanie ró żnych form ochrony. Na terenie gminy Włoszakowice s ą to: a) Przem ęcki Park Krajobrazowy, b) Obszary chronionego krajobrazu: − Przem ęcko – Wschowski i kompleks le śny Włoszakowice, − Kompleks le śny Śmigiel – Świ ęciechowa c) Obszary NATURA 2000: − Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Pojezierze Sławskie” (kod obszar PLB 300011), wyznaczony rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (DZ.U. z 2011r. Nr 25 poz.133) − Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Przem ęcka” (kod obszaru PLH300041). oraz liczne pomniki przyrody.

1.8.1. Przem ęcki Park Krajobrazowy Przem ęcki Park Krajobrazowy został utworzony w drodze rozporz ądzenia nr 115a/91 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 25 listopada 1991 r. (Dz. Urz. Woj. Leszcz. Z 1996 r. Nr 22, poz. 89). Jego utworzenie miało na celu ochron ę i zachowanie jednego z najciekawszych fragmentów krajobrazu polodowcowego w Wielkopolsce. Całkowita powierzchnia Parku wynosi 21450 ha. Obejmuje on około 55 % obszaru gminy Włoszakowice. Ww. rozporz ądzenie utraciło moc na podstawie rozporz ądzenia Nr 168/06 Wojewody Wielkopolskiego z d nia 31 lipca 2006 r. w sprawie Przem ęckiego Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj. Wlkp. Nr 132, poz. 3218). Na podstawie orzeczenia Wojewódzkiego S ądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 czerwca 2009 r. (sygn., akt: IVSA/Po324/09) stwierdzono niewa żno ść roz porz ądzenia Nr 168/06 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie Przem ęckiego parku Krajobrazowego.

1.8.2. Obszary chronionego krajobrazu

W granicach gminy Włoszakowice znalazły si ę fragmenty dwóch obszarów chronionego krajobrazu. S ą to: I obszar – „Przem ęcko – Wschowski i kompleks le śny Włoszakowice” powołany w drodze rozporz ądzenia Nr 82/92 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 1 sierpnia 1992 r. oraz II obszar – „Kompleks le śny Śmigiel – Świ ęciechowa” powołany w drodze rozporz ądzenia Nr 1/06 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Kompleks le śny Śmigiel – Świ ęciechowa” (Dz. U. Woj. Wlkp. Nr 16, poz. 409). Powołanie obszarów chronionego krajobrazu miało na celu zachowanie i ochron ę obszarów o cechach środowiska zbli żonych do naturalnego oraz zapewnienie społecze ństwu niezb ędnych warunków wypoczynku. Obszary chronionego krajobrazu obejmuj ą nieco ponad 8 % obszaru gminy.

30 1.8.3. Pomniki przyrody Na terenie gminy Włoszakowice, za podlegaj ące ochronie jako pomniki przyrody uznano ni żej wymienione obiekty na podstawie rozporz ądzenia nr 9/98 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 8 grudnia 1998 r.

Miejscowo ść - le śnictwo Lokalizacja Nr * Opis

20 dwie lipy drobnolistne

128 dąb szypułkowy

291 dąb szypułkowy

Boguszyn park 292 dąb szypułkowy

293 dąb szypułkowy

294 klon jesionolistny

389 lipa drobnolistna

390 lipa drobnolistna

oddz. 36 m 398 dąb szypułkowy Koczury – le śnictwo dziewi ęć d ębów przy le śniczówce 399 bezszypułkowych

przy le śniczówce 119 dąb szypułkowy

oddz. 84 13 dwa d ęby szypułkowe

Krzy żowiec - le śnictwo oddz. 83 g 140 dąb szypułkowy

parking przy szosie Wloszakowice - 396 dąb szypułkowy Zaborówiec

oddz. 90 a 397 lipa drobnolistna

oddz. 32 h 393 wi ąz szypułkowy „Bartek”

oddz. 64 k 394 jesion wyniosły Papiernia – le śnictwo oddz. 64 k 395 jesion wyniosły „Młynek”

oddz. 28 b 403 buk pospolity (powalony)

oddz. 45 g 404 dąb szypułkowy „Krokodyl”

Włoszakowice przy ko ściele 12 3 lipy drobnolistne

park 125 platan klonolistny nr wg rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

1.8.4. Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA 2000 „Pojezierze Sławskie” (PLB300011) wyznaczony został rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz.U.2011.25.133).

31 Teren obj ęty Zmian ą Nr 1 Studium poło żony jest na obszarze specjalnej ochrony ptaków Natura 200 pn.: „Pojezierze Sławskie”. Kod obszaru: PLB 300011. W granicach Gminy Włoszakowice obszar Natura 2000 obejmuje ogółem 6882,4 ha. Obszar wyznaczony został rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 5 wrze śnia 2007 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 179, poz. 1275) W s ąsiedztwie terenu obj ętego Zmian ą Nr 1 wyst ępuje tak że Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Przem ęcka” (PLH300041)..

1.9. Przyrodnicze powi ązania zewn ętrzne

Gmina jako jednostka administracyjna jest sztucznie wydzielona z przestrzeni geograficznej, st ąd nie mo żna jej rozpatrywa ć wył ącznie w granicach administracyjnych, lecz nale ży uwzgl ędni ć szersze tło przyrodnicze. Maj ąc to na uwadze, w niniejszym opracowaniu uwzgl ędniono poło żenie gminy w układzie krajowej sieci ekologicznej, przyrodniczych obszarów chronionych oraz powi ąza ń hydrograficznych i hydrogeologicznych .

1.9.1. Gmina Włoszakowice w Krajowej Sieci Ekologicznej Jedn ą z przyczyn degradacji środowiska przyrodniczego jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Aby przeciwdziała ć temu niekorzystnemu zjawisku stworzono koncepcj ę łączenia bogatych i dobrze zachowanych ekosystemów korytarzami ekologicznymi w Ekologiczny System Obszarów Chronionych. (Ró życka 1977). Zadaniem tych korytarzy jest umo żliwienie migracji organizmów żywych. Aby ujednolici ć kryteria wyró żniania poszczególnych elementów sieci opracowano projekt Krajowej Sieci Ekologicznej, która wchodzi w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej (EEKONET). Jest to sie ć obszarów powi ązanych przestrzennie i funkcjonalnie, oraz obj ętych ró żnymi formami ochrony i zagospodarowania przestrzennego. W skład Krajowej Sieci Ekologicznej, podobnie jak w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej wchodz ą:

• obszary w ęzłowe – jednostki wyró żniaj ące si ę z otoczenia bogactwem ekosystemów o charakterze zbli żonym do naturalnego, w obr ębie których wyró żnia si ę biocentra, które stanowi ą obszary nagromadzenia najwi ększych walorów przyrodniczych; • korytarze ekologiczne – struktury przestrzenne, które umo żliwiaj ą rozprzestrzenianie si ę gatunków pomi ędzy obszarami w ęzłowymi oraz terenami przylegaj ącymi do nich. Znaczna cz ęść obszaru gminy le ży w zasi ęgu krajowego w ęzła ekologicznego – 4K- Obszar Pojezierza Leszczy ńskiego. Cz ęść obszaru w ęzłowego została obj ęta ochron ą prawn ą. Na terenie o najwy ższych walorach przyrodniczych utworzono Przem ęcki Park Krajobrazowy, który ł ączy si ę w jeden system o obszarami chronionego krajobrazu tj. z I obszarem -

32 Przem ęcko – Wschowskim i kompleksem le śnym Włoszakowice i II obszarem – kompleksem le śnym Śmigiel – Świ ęciechowa, a dalej z obszarem III Krzywi ńsko – Osieckim oraz obszarem IV – Dolina Baryczy. W kierunku północnym ł ączy si ę z Pojezierzem Sławskim, Pradolin ą Obry i Rynn ą Zb ąszy ńsk ą. Obszar w ęzłowy poprzez krajowy korytarz ekologiczny jakim jest obni żenie Obry, ł ączy si ę w systemie krajowej sieci z dolin ą Warty (krajowy korytarz ekologiczny), dolin ą Odry (mi ędzynarodowy korytarz ekologiczny) oraz obszarem w ęzłowym rangi mi ędzynarodowej – Mi ędzyrzeckim (5M). Jak z powy ższego wynika gmina Włoszakowice ma zapewnion ą doskonał ą ł ączno ść z bogatymi pod wzgl ędem przyrodniczym elementami krajowej sieci ekologicznej. Rang ę regionalnego korytarza ekologicznego pełni dolina Rowu Krzyckiego. Lokalny system powi ąza ń tworz ą doliny cieków i rowów wraz z zieleni ą towarzysz ącą oraz zadrzewienia przydro żne i śródpolne. Lokalne korytarze ekologiczne fragmentami maj ą charakter nieci ągły (brak obudowy ekologicznej).

1.9.2. Powi ązania hydrograficzne i hydrogeologiczne Sie ć hydrograficzna Włoszakowice nale ży do systemu wodnego Odry. Przez gmin ę przebiega dział wodny oddzielaj ący zlewnie Rowu Krzyckiego i Obry. Cz ęść południowa jest odwadniana do Rowu Krzyckiego, natomiast reszta gminy do Południowego Kanału Obry: Rów Krzycki jest prawobrze żnym dopływem Odry. Swój pocz ątek bierze na terenie gminy Włoszakowice, w okolicy wsi S ądzia. Poni żej wsi Krzycko Wielkie wpływa do jeziora Krzyckiego, z którego odpływa w Gołanicach. Rów Krzycki charakteryzuje si ę do ść wyrównanym przepływem, co jest wynikiem znacznego zalesienia zlewni oraz du żą przepuszczalno ści ą gruntów. Cech ą charakterystyczn ą jest mało rozwini ęta sie ć rzeczna. Dopływami Rowu Krzyckiego s ą rowy o charakterze odwadniaj ącym. Powierzchnia jego zlewni wynosi 544 km 2, z tego ca 40 km 2 le ży w gminie Włoszakowice. Południowy Kanał Obry jest jednym z trzech kanałów wchodz ących w skład systemu Kanałów Obry. Pierwotnie prowadził on wody od Ko ściana do jeziora Rudno. W zwi ązku z konieczno ści ą ochrony wód rzeki Obrzycy wody Południowego Kanału Obry skierowano korytem Soleckiej Strugi do koryta Kanału Północnego i dalej do Obry. Jego głównymi dopływami s ą: Samica Leszczy ńska, Kanał Przem ęcki i Struga Kaszczorska. Poprzez Samic ę Leszczy ńsk ą odwadniana jest wschodnia cz ęść gminy Włoszakowice, poprzez Strug ę Kaszczorsk ą południowo – zachodnia, natomiast reszta gminy poprzez Kanał Przem ęcki. Powierzchnia zlewni Kanału Południowego wynosi 719,7 km2, z tego na teren gminy Włoszakowice przypada 87 km 2. Użytkowe poziomy wodono śne na terenie zlewni Rowu Krzyckiego i Obry reprezentowane s ą zarówno przez struktury trzeciorz ędowe jak i czwartorz ędowe. Czwartorz ędowe warstwy

33 wodono śne na terenie gminy Włoszakowice reprezentowane s ą przez trzy struktury wodono śne wymagaj ące szczególnej ochrony (tzw. główne zbiorniki wód podziemnych). Są to:

• zbiornik mi ędzymorenowy Leszno (GZWP 305) obejmuj ący wschodni ą cz ęść gminy,

• zbiornik mi ędzymorenowy Zb ąszy ń (GZWP 304) obejmuj ący północno – zachodni ą cz ęść gminy, • zbiornik Wschowa (GZWP 306) obejmuj ący niewielki południowy fragment obszaru gminy. Zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne ró żnych poziomów wodono śnych pozostaj ą w kontakcie hydraulicznym, dlatego te ż wykazanie powi ąza ń ma istotne znaczenie dla skutecznej ochrony tych wód przed zanieczyszczeniem.

1.10. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska

1.10.1. Identyfikacja konfliktów Środowisko przyrodnicze, w tym jego zasoby, walory, poszczególne elementy i cechy, poddawane jest ró żnym szkodliwym oddziaływaniom. Źródła niekorzystnych oddziaływa ń mog ą by ć zlokalizowane na terenie gminy jak równie ż mog ą pochodzi ć z zewn ątrz. Podstawowymi źródłami zagro żeń najcz ęś ciej s ą: urbanizacja, brak infrastruktury technicznej, przemysł, transport, rolnictwo, nadmierna koncentracja ruchu turystycznego.

1.10.1.1. Gospodarka wodno - ściekowa

Zasi ęg zagro żeń środowiska gruntowo - wodnego spowodowanego nie uregulowan ą gospodark ą wodno – ściekow ą nale ży rozpatrywa ć w granicach całych zlewni oraz struktur hydrogeologicznych. Źródła zagro żeń zlokalizowane s ą bowiem na trenie gminy, jak równie ż poza jej granicami lecz w zasi ęgu powi ąza ń hydrologicznych i hydrogeologicznych.

Na terenie gminy Włoszakowice wszystkie miejscowo ści (poza Dominicami) s ą zaopatrzone w wod ę z wodoci ągów grupowych. Obecnie funkcjonuj ą nast ępuj ące systemy wodoci ągowe: • Włoszakowice - Ujazdowo, działaj ący na bazie uj ęć i stacji uzdatniania w miejscowo ści Włoszakowice i Ujazdowo, zaopatruj ący w wod ę nast ępuj ące miejscowo ści: Włoszakowice, Ujazdowo, Grotniki, Boszkowo. • Bukówiec Górny, działaj ący na bazie uj ęcia i stacji uzdatniania w Bukówcu Górnym, zaopatruj ący w wod ę nast ępuj ące miejscowo ści: Bukówiec Górny, Charbielin, Skar żyń, Dłu żyna.

34 • Krzycko Wielkie , wodoci ąg działaj ący na bazie uj ęć i stacji uzdatniania wody w Krzycku Wielkim, zaopatruj ący w wod ę miejscowo ści: Krzycko Wielkie i S ądzia. • Boguszyn , z lokalnym uj ęciem i stacj ą uzdatniania wody.

• wodoci ąg Jezierzyce Ko ścielne i Zbarzewo bazuje na uj ęciu i stacji uzdatniania wody w Piotrowicach , gm. Świeciechowa. Pozostałe jednostki osadnicze tj. Boszkowo – letnisko oraz Dominice nie posiadaj ą obecnie sieci wodoci ągowej i s ą zaopatrywane s ą w wod ę z uj ęć własnych. Na terenie gminy zostało wykonane uj ęcie wody w Dominicach. Zatwierdzone zasoby w kat. „B” wynosz ą 60 m 3/h. Uj ęcie traktowane jest jako rezerwowe. Obecnie w gminie Włoszakowice skanalizowanych jest pi ęć miejscowo ści. S ą to: Grotniki, Dominice, Włoszakowice (75 %), Bukówiec Górny (30 %), Boszkowo – letnisko. Ścieki kierowane s ą na oczyszczalni ę w Grotnikach. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą poprzez Rów Grotnicki do Rowu Boszkowskiego. Ścieki z pozostałych jednostek osadniczych i nieskanalizowanych terenów letniskowych gromadzone s ą w szambach o nieznanym stanie technicznym, a tak że s ą odprowadzane do gruntu i rowów.

1.10.1.2. Zanieczyszczenia obszarowe

Spływy powierzchniowe z pól mog ą mie ć równie ż wpływ na stan czysto ści wód powierzchniowych i podziemnych. Rozmiar tych zagro żeń zale ży od fizjografii zlewni oraz sposobu ich zagospodarowania. Du że spadki terenu, brak szaty ro ślinnej, a tak że wyst ępowanie gruntów podatnych na infiltracj ę zanieczyszcze ń mo że prowadzi ć do tego, że wraz z wodami opadowymi resztki nawozów i środków ochrony ro ślin oraz ścieki pohodowlane spływaj ą b ądź bezpo średnio do wód powierzchniowych, b ądź przenikaj ą do środowiska gruntowo – wodnego wpływaj ąc na zanieczyszczenie wód podziemnych. Na terenie gminy 51,9 % stanowi ą u żytki rolne. Grunty orne koncentruj ą si ę w północno - wschodniej, środkowej i południowej cz ęś ci gminy, przy czym du że spadki cechuj ą skarp ę wysoczyznow ą o przebiegu NE-SW wzdłu ż obni żenia dolinnego ci ągu jezior oraz gł ęboko wci ętą dolin ę Rowu Grotnickiego. S ą to tereny, gdzie spływy powierzchniowe s ą ułatwione ze wzgl ędu na brak szaty ro ślinnej. Równie ż rowy pozbawione obudowy biologicznej, przecinaj ące obszary pól uprawnych s ą miejscem spływu zanieczyszcze ń. Obszary intensywnej produkcji rolnej cechuje słaba przepuszczalno ść gruntów. Miejscem ułatwionego przenikania zanieczyszcze ń o środowiska gruntowo – wodnego s ą tereny dolinne.

1.10.1.3. Gospodarka odpadowa

Niewła ściwy sposób gromadzenia odpadów mo że stanowi ć zagro żenie dla środowiska naturalnego.

35 Źródłem wytwarzanych odpadów komunalnych w gminie s ą gospodarstwa domowe oraz drobne zakłady rzemie ślnicze i usługowe. Na wytwarzanie odpadów komunalnych znaczny wpływ ma równie ż ruch turystyczny. Ilo ść odpadów gwałtownie wzrasta w miesi ącach letnich. Odpady powstaj ące w miesi ącach czerwiec, lipiec, sierpie ń stanowi ą 54% wszystkich odpadów z całego roku. Gmina Włoszakowice jest obj ęta zorganizowanym systemem gromadzenia i usuwania odpadów. Odpady gromadzone są na terenie posesji i wywo żone do Zakładu składowisko w Trzebani. Do 2003 r. na terenie gminy Włoszakowice funkcjonowało składowisko odpadów w Krzycku Wielkim. Obsługiwało wył ącznie teren gminy. W 2002 r. na działce w obr ębie składowiska wykonano otwory i sondy badawcze. W podło żu stwierdzono wyst ępowanie piasków gliniastych i gliny. S ą to utwory słaboprzepuszczalne utrudniaj ące przenikanie odcieków do wód podziemnych. Nie stwierdzono negatywnego wpływu składowiska na gleb ę oraz powietrze atmosferyczne. Zgodnie z decyzj ą z dnia 19 marca 2003 r. (nr OS.I.7663-5/2003) Starosta Leszczy ński wyraził zgod ę na zamkni ęcie składowiska. Składowisko jest w trakcie rekultywacji.

1.10.1.4. Gospodarka surowcowa

Obecnie na terenie gminy eksploatowane s ą dwa zło ża kruszywa naturalnego: Dominice i Włoszakowice. Oddziaływanie eksploatacji kruszywa na środowisko mo żna podzieli ć na dwa rodzaje: oddziaływanie bezpo średnie i po średnie. Oddziaływanie bezpo średnie sprowadza si ę do zaj ęcia terenu pod budow ę zakładu wraz z infrastruktur ą techniczn ą oraz tworzenie odkrywki, hałd i zwałowisk. Oddziaływania po średnie to deformacje terenu o charakterze trwałym oraz mo żliwe zanieczyszczenie środowiska wodnego i zakłócenie procesów infiltracyjnych. Negatywnych skutków dla środowiska mo żna unikn ąć przy prawidłowej eksploatacji, a jedyn ą trwał ą zmian ą b ędzie przekształcenie powierzchni ziemi.

1.10.1.5. Erozja gleb

Potencjalny wpływ na degradacj ę gleb mog ą mie ć nast ępuj ące czynniki: rodzaj skały macierzystej, konfiguracja terenu, intensywne u żytkowanie rolnicze, niewła ściwy dobór ro ślin uprawnych, niewła ściwy sposób nawo żenia. Szczególnie nara żone na erozj ę s ą tereny o du żych spadkach na skarpie wysoczyznowej wzdłu ż obni żenia dolinnego ci ągu jezior oraz zbocza obni żenia dolinnego Rowu Grotnickiego. Za gleby zdegradowane uznaje si ę gleby silnie zakwaszone i o bardzo niskiej zawartości przyswajalnych składników. Gleby u żytków rolnych powinny wskazywa ć warto ść pH w granicach 5,0 – 7,0. Warto ść pH poni żej 4,5 sygnalizuje niebezpiecze ństwo degradacji gleby, a warto ść powy żej 7,0 świadczy o jej alkalizacji, która mo że powodowa ć ujemne skutki dla gleby i ro ślin. Na terenie gminy Włoszakowice 77 % stanowi ą gleby o odczynie kwa śnym

36 (15% - bardzo kwa śne, 31% kwa śne, 31 – lekko kwa śne). Połowa gleb wymaga wapnowania (18% - konieczne, 15% - potrzebne, 17% - wskazane).

1.10.1.6. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego

Na terenie gminy brak punktów pomiarowych badania st ęż eń zanieczyszcze ń powietrza. Jak wynika z opublikowanego przez WIO Ś „Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2003” teren powiatu leszczy ńskiego charakteryzuje si ę stosunkowo niskimi st ęż eniami dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego w powietrzu. Na terenie gminy nie ma wi ększych źródeł emisji zanieczyszcze ń powietrza. Źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego mo że by ć tzw. emisja niska, pochodz ąca z palenisk indywidualnych (gmina nie jest zgazyfikowana). Stosowanie paliwa stałego powoduje wprowadzanie do atmosfery znacznych ilo ści dwutlenku siarki, tlenku w ęgla oraz azotu w postaci dwutlenku azotu i innych zwi ązków. Ponadto podczas spalania paliwa stałego emitowane s ą do atmosfery pyły. Wyst ępuje równie ż tzw. pylenie niezorganizowane zwi ązane z transportem i składowaniem paliw oraz odpadów ze spalania (popiół, żużel). Wpływ na stan czysto ści powietrza atmosferycznego mo że mie ć równie ż emisja ze źródeł mobilnych. Dotyczy to zwłaszcza okresu letniego zwi ązanego z ruchem turystycznym.

1.10.1.7. Klimat akustyczny

Na terenie gminy nie wyst ępuj ą znacz ące źródła zagro żenia hałasem. Uci ąż liwo ść stanowi ą sezonowe źródła emisji hałasu, do których mo żna zaliczy ć: wzmo żony ruch samochodowy spowodowany przemieszczaniem si ę turystów okresie letnim, hałas spowodowany przez zewn ętrzne urz ądzenia nagła śniaj ące. Projektowane na terenie obj ętej zmian ą studium turbiny wiatrowe, stanowi ć b ędą dodatkowe emitory hałasu, jednak ich lokalizacja wraz ze stref ą ochronn ą wynosz ącą minimalnie 500 m od pojedynczej turbiny nie b ędzie negatywnie oddziaływa ć na klimat akustyczny terenów zabudowanych.

1.10.1.8. Zagro żenia ze strony turystyki

Użytkowanie rekreacyjne jakiego ś terenu powoduje jego degradacj ę. Najbardziej podatnymi na przekształcenie komponentami środowiska geograficznego s ą wody, szata ro ślinna i gleba. Degradacja szaty ro ślinnej zachodzi w wyniku wygniatania, usuwania drzew i krzewów, wypalania, rozje żdżania samochodami itp. Obni żenie przydatno ści wód powierzchniowych zachodzi w wyniku ich zanieczyszczenia przez zrzuty ścieków do rzek i jezior. Obni żenie jako ści wód gruntowych powodowane jest cz ęsto wpuszczaniem ścieków w grunt. Degradacja środowiska nast ępuje tak że na skutek zanieczyszczania terenu użytkowania rekreacyjnego. Mo że to by ć za śmiecanie terenu odpadami stałymi oraz odpadami pochodzenia organicznego. Ten rodzaj zanieczyszczenia ulega likwidacji w wyniku

37 procesów naturalnych. Je śli stopie ń zanieczyszczenia jest du ży mo że to doprowadzi ć do czasowej nieprzydatno ści terenu do rekreacji. Procesy degradacji szaty roślinnej i zanieczyszczenia terenu doprowadzaj ą do erozji i zmian siedliskowych. Obni żaj ą tym samym przydatno ść terenu dla rekreacji. Na terenie gminy Włoszakowice zagro żenie ze strony rekreacji dotyczy gównie otoczenia jeziora Dominickiego i w mniejszym stopniu jeziora Krzyckiego. W granicy terenów obj ętych Zmian ą Nr 1 Studium, pomimo zakwalifikowania w dotychczasowym Studium tych terenów jako tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej (u żytki zielone), faktycznie te tereny nie s ą wykorzystywane rolniczo. W latach ubiegłych dokonano na nich parcelacji na działki gruntowe o małych powierzchniach. W wyniku podziałów geodezyjnych nast ąpiła istotna zmiana struktury własno ściowej, wraz z któr ą uwidoczniły si ę tendencje w zakresie u żytkowania rekreacyjnego inicjowane przez osoby fizyczne b ędące nowymi wła ścicielami tych działek. Ze wzgl ędu na istniej ące zainwestowanie tereny te nale ży zaliczy ć do zabudowy rekreacyjnej (ekstensywnej).

1.10.2. Ocena przyrodniczo – funkcjonalna Elementem decyduj ącym o przyrodniczym systemie funkcjonalno – przestrzennym gminy s ą zasoby i walory środowiska przyrodniczego. Dla zachowania zasobów i walorów przyrodniczych niezb ędna jest integracja działa ń ochronnych z działaniami społecznymi i gospodarczymi, bowiem funkcjonowanie środowiska zale ży od struktury układów przyrodniczych oraz antropopresji, która mo że zaburzy ć naturalne procesy. Struktura przyrodniczo - funkcjonalna przedstawiona w niniejszym rozdziale jest wynikiem oceny poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego, relacji pomi ędzy tymi elementami oraz istniej ącym stanem zagospodarowania przestrzennego.

1.10.2.1. Ekosystemy kształtuj ące lokalny system przyrodniczy.

Elementy tworz ące system przyrodniczy to obszary le śne, jeziora, ci ągi dolinne cieków z kompleksami ł ąk, ci ągi zadrzewie ń śródpolnych i przydro żnych pełni ące funkcj ę uzupełniaj ących ł ączników ekologicznych. Znaczna cz ęść obszaru gminy le ży w zasi ęgu krajowego w ęzła ekologicznego 4K - Obszar Pojezierza Leszczy ńskiego. Cz ęść obszaru w ęzłowego została obj ęta ochrona prawn ą. Na terenie o najwy ższych walorach przyrodniczych utworzono Przem ęcki Park Krajobrazowy, który ł ączy si ę w jeden system o obszarami chronionego krajobrazu tj. z I obszarem - Przem ęcko – Wschowskim i kompleksem le śnym Włoszakowice i II obszar – kompleksem le śnym Śmigiel – Świ ęciechowa, a dalej z obszarem III Krzywi ńsko – Osieckim oraz obszarem IV – Dolina Baryczy. W kierunku północnym ł ączy si ę z Pojezierzem Sławskim, Pradolina Obry i Rynn ą Zb ąszy ńsk ą.

38 Na terenie gminy do elementów kształtuj ących jej lokalny system przyrodniczy zapobiegaj ący izolacji przestrzennej zaliczono:

• dolin ę Rowu Krzyckiego stanowi ącą regionalny korytarz ekologiczny, • lokalne korytarze ekologiczne w postaci drobnych dolin i rowów rozcinaj ących obszary wysoczyznowe, • zadrzewienia śródpolne i przydro żne stanowi ące uzupełniaj ące ł ączniki ekologiczne.

Do elementów zakłócaj ących funkcjonowanie lokalnego systemu przyrodniczego mo żna zaliczy ć bariery ekologiczne w postaci zabudowy wzdłu ż linii brzegowej jezior, ci ągi komunikacyjne. 1.10.2.2. Obszary o predyspozycjach dla rozwoju rolnictwa.

Wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy Włoszakowice wg Instytutu Uprawy, Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach wynosi 57,8 punktów. Na terenie gminy przewa żaj ą gleby słabe, kompleksu 6, 7, 9, które ł ącznie stanowi ą 64 %. Gleby słabe wyst ępuj ą głównie w obni żeniach dolinnych oraz w s ąsiedztwie lasów. Brak jest wyra źnej koncentracji gleb przydatnych do produkcji rolnej. Daje si ę jednak wyodr ębni ć kilka wi ększych obszarów:

• obszar w rejonie miejscowo ści Włoszakowice, Grotniki, Dłu żyna, Bukówiec Górny - obszar porozcinany dolinami: Rowu Grotnickiegio i jego dopływów, w dolinach gleby słabsze głównie 6 kompleksu; • Boguszyn - dwa mniejsze fragmenty gleb kompleksu 4 i 5, • Krzycko Wielkie – gleby kompleksu 4 i 5 na wschód od miejscowo ści • Zbarzewo – gleby kompleksów 4 i 5 w otoczeniu wsi. 1.10.2.3. Tereny atrakcyjne pod wzgl ędem rekreacyjnym.

O atrakcyjno ści terenu dla rozwoju funkcji rekreacyjnej decyduje kontrastowo ść krajobrazu. Przez kontrastowo ść krajobrazu rozumie si ę kontrastowo ść typów u żytkowania i form terenu. Zakłada si ę, że stopie ń kontrastowo ści mi ędzy typami u żytkowania zmienia si ę mi ędzy takimi elementami jak: las, woda, pola, sady, zabudowa, itp. Główne walory krajobrazowe decyduj ące o mo żliwo ści rozwoju funkcji rekreacyjnej to: lasy, jeziora, malownicze doliny rzek z przyległymi ł ąkami, atrakcyjnymi szczególnie w okresie wiosennym. O przydatno ści rekreacyjnej lasów decyduje ich typ siedliskowy oraz wiek drzewostanu. Lasy przydatne dla wykorzystania rekreacyjnego mo żna podzieli ć na dwie grupy: Grupa I – typy siedliskowe boru suchego (Bs), boru świeżego (B św) i boru mieszanego świe żego (BM św). Te kompleksy le śne z uwagi na ubogie gleby i mał ą wilgotno ść stwarzaj ą optymalne warunki dla rekreacji. Bór suchy ze wzgl ędu na struktur ę gleby jest podatny na degradacj ę, natomiast pozostałe wymienione typy siedliskowe nale żą do odpornych.

39 Grupa II – typy siedliskowe lasu świe żego (L św) i lasu mieszanego świe żego (LM św). S ą to kompleksy korzystne dla rekreacji ze wzgl ędu na ró żnorodno ść drzewostanu li ściastego i do ść niski poziom wód gruntowych. Ich przydatno ść jest czasem ograniczona z uwagi na du ży stopie ń zwarcia koron i zwi ązane z tym zacienienie. S ą to lasy odporne na degradacj ę. Czynnikiem ograniczaj ącym wykorzystanie rekreacyjne lasów jest wiek drzewostanu i zwi ązane z tym zag ęszczenie (powy żej 40 lat). Na terenie gminy zdecydowana wi ększo ść lasów nadaje si ę do wykorzystania rekreacyjnego. Wody powierzchniowe s ą elementem wprowadzaj ącym zró żnicowanie środowiska przyrodniczego, co stanowi o atrakcyjno ści obszaru. Zasadniczy wpływ na mo żliwo ść wykorzystania rekreacyjnego wód powierzchniowych ma ich jako ść (wg obowi ązuj ących przepisów), a tak że wielko ść akwenów i dost ępno ść brzegowa. Z uwagi na istniej ące uwarunkowania gmina posiada warunki dla rozwoju nast ępuj ących form rekreacji:

• rekreacja pobytowa (otoczenie jeziora Dominickiego i Krzyckiego, oraz gospodarstwa agroturystyczne), • kajakarstwo (jeziora i ł ącz ące je kanały), • kąpiele wodne (jeziora k ąpieliskowe: Dominickie i Krzyckie – pod warunkiem utrzymania odpowiedniej klasy czysto ści), • żeglarstwo turystyczne i sportowe (w obr ębie du żych akwenów powy żej 100 ha – jezioro Dominickie),

• wędkarstwo (wszystkie jeziora), • zbieractwo (tereny le śne), • wędrówki piesze, rowerowe, je ździectwo (teren całej gminy). 1.10.2.4. Osadnictwo

Podstawow ą sie ć osadnicz ą gminy tworz ą 13 wsi. Oceniaj ąc mo żliwo ści rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych na terenie gminy nale ży przyj ąć nast ępuj ące zało żenia:

• rozwój przestrzenny b ędzie kontynuacj ą istniej ącego zagospodarowania terenu,

• za obszary dogodne do zabudowy uznano powierzchnie wysoczyzn oraz wy ższych poziomów terasowych, o gruntach słabych kompleksów 6, 7 o niskiej przydatno ści rolniczej,

40 • za obszary, na których mo żna dopu ści ć zabudow ę pod warunkiem zachowania równowagi ekologicznej uznano płaskie dna dolin o gruntach słabych 6, 7, 9 i niskiej przydatno ści rolniczej,

• podło że powinny stanowi ć piaski wodnolodowcowe, piaski i gliny zwałowe, mozaika osadów zwałowych i wodnolodowcowych, grunty antropogeniczne, • woda gruntowa powinna zalega ć poni żej 2 m p.p.t.; dopuszczalne tereny dla zabudowy to równie ż takie, gdzie poziom wód gruntowych jest zmienny (wahania 1 - 3 m. p.p.t. i gł ębiej), • podobne warunki nale ży przyj ąć dla rozwoju przestrzennego terenów zorganizowanej działalno ści gospodarczej bior ąc pod uwag ę niekolizyjno ść w stosunku do istniej ącego zainwestowania terenu. Wszystkie jednostki osadnicze na terenie gminy przy uwzgl ędnieniu ww. uwarunkowa ń maj ą mo żliwo ść rozwoju przestrzennego.

2. Podsumowanie

Celem pierwszego rozdziału niniejszego opracowania była kompleksowa ocena środowiska przyrodniczego gminy Włoszakowice, jej otoczenia w granicach powi ąza ń funkcjonalnych, oraz identyfikacja źródeł zagro żeń. Zawarte w podsumowaniu uwagi b ędą stanowiły podstaw ę do sformułowania kierunków rozwoju, okre ślenia przyrodniczej struktury funkcjonalno – przestrzennej oraz ustalenia zasad gospodarowania przestrzeni ą wynikaj ących z cech środowiska oraz uregulowa ń prawnych.

• Gmin ę Włoszakowice cechuj ą ponadprzeci ętne walory przyrodniczo – krajobrazowe. Cz ęść gminy wchodzi w skład Przem ęckiego Parku Krajobrazowego uznanego w koncepcji sieci ekologicznej ECONET-POLSKA jako wa żny przyrodniczo w ęzeł ekologiczny o znaczeniu krajowym. • Rozwini ęta sie ć hydrograficzna, do ść urozmaicona rze źba terenu, lasy oraz ciekawe obiekty kulturowe sprzyjaj ą rozwojowi ró żnych form rekreacji. • Gmina posiada mało korzystne warunki glebowe, które nie sprzyjaj ą rozwojowi intensywnej produkcji rolniczej. Niewielk ą powierzchni ę (10 %) stanowi ą gleby o najwy ższej warto ści dla produkcji rolnej (kompleksy 3 i 4), natomiast 24 % grunty kompleksu 5, równie ż przydatne dla produkcji rolnej. • Wyst ępowanie obszarów o znacznych zasobach wód podziemnych w obrębie pi ętra czwartorz ędowego w głównych zbiornikach wód podziemnych: GZWP Nr 304 – Zbiornik

41 Mi ędzymorenowy, GZWP Nr 305 – Zbiornik Mi ędzymorenowy. GZWP Nr 306 – Zbiornik Wschowa (niewielki fragment w granicach gminy). • Na terenie gminy istniej ą mo żliwo ści pozyskiwania kruszywa naturalnego. • Główne źródła zagro żeń na terenie gminy to: − nadmierny rozwój rekreacji przy braku urz ądze ń infrastruktury technicznej – zdegradowane środowisko czyni tereny mniej atrakcyjnymi, brak komfortu wypoczynku spowodowany nadmiernym hałasem w sezonie letnim; − zwarta zabudowa letniskowa wzdłu ż brzegów jeziora Dominickiego – bariera zakłócaj ąca funkcjonowanie podsystemu klimatycznego (zakłócona wymiana powietrza pomi ędzy l ądem a jeziorem); − zanieczyszczenie wód powierzchniowych spowodowane mi ędzy innymi brakiem kanalizacji sanitarnej oraz spływami powierzchniowymi z pól; − bezle śne tereny o du żych spadkach nara żone na erozj ę; − tereny eksploatacji kruszywa naturalnego.

3. 2. ŚRODOWISKO KULTUROWE

Gmina Włoszakowice historycznie nale ży do Wielkopolski. Przeszło ść kulturow ą dostrzegan ą na co dzie ń odzwierciedlaj ą liczne obiekty zabytkowe. Spełniaj ą one obecnie cz ęsto inne funkcje, ale istniej ąc świadcz ą o przeszłości tej ziemi. Dziedzictwo kulturowe nakłada obowi ązek utrzymania i rewaloryzacji obiektów zabytkowych i ich zespołów oraz ogranicza swobod ę ingerencji w zakresie przebudowy b ądź zmiany ich funkcji, a tak że lokalizacji nowych obiektów zakłócaj ących krajobraz kulturowy w strefach ochrony konserwatorskiej. Ochrona dziedzictwa kulturowego stwarza ograniczenia dla:

• wła ścicieli nieruchomo ści - w zakresie przebudowy obiektów oraz zmiany ich funkcji, • działalno ści podmiotów gospodarczych, w szczególno ści w odniesieniu do ich wpływu na warto ści kulturowe obiektów, • kształtowania układów przestrzennych, struktury funkcjonalno – przestrzennej.

Ze wzgl ędu na jako ść funkcji pełnionych przez obiekty zabytkowe i ich zespoły oraz z uwagi na potrzeby i mo żliwo ści przekształcania lub uzupełniania tych funkcji, mo żna podzieli ć je na 3 grupy: • obiekty i zespoły pełni ące swoje funkcje w sposób zadawalaj ący,

• obiekty i zespoły pełni ące swoje funkcje pierwotne, lecz wymagaj ące modernizacji celem podniesienia ich standardu,

42 • obiekty i zespoły, które wymagaj ą, lub stwarzaj ą mo żliwo ść zmiany funkcji, tzn. adaptacji do współczesnych potrzeb.

Przedmiot zainteresowania w zakresie polityki rozwoju gminy stanowi ć winny obiekty i zespoły nale żą ce do grupy drugiej i trzeciej - przede wszystkim ta ich cz ęść , która stanowi własno ść komunaln ą.

2.1. Zasoby o walorach kulturowych

2.1.1. Rys historyczny Historia nowo żytna ziemi włoszakowickiej datuje si ę od X wieku. Według najstarszych przekazów historycznych w X wieku na skrzy żowaniu drogi wodnej z prastar ą drog ą l ądow ą id ącą ze Śląska do Poznania przez Głogów i Wschow ę w kierunku Przem ętu do brodu w Zieminie, gdzie w średniowieczu była przeprawa przez rzek ę Obr ę, istniał najprawdopodobniej gród plemienny Wierzchuje, nale żą cy do kasztelani przem ęckiej. W dokumencie z 1210 r. jest wzmianka o ofiarowaniu przez Władysława Odonica osady Wierzchuje Cystersom. Obecnie na tym miejscu, pomi ędzy jeziorami Brze źnie, Zapowiednik i Maszynek, jest le śniczówka Papiernia. W wyniku podziału dzielnicowego ziem polskich po śmierci Bolesława Krzywoustego w 1138 r. Wielkopolska przypadła w udziale jego synowi Mieszkowi Staremu, a po nim cz ęś ci ą południowo - zachodni ą władali ksi ążę ta śląscy. Pierwsze wzmianki o wsiach: Włoszakowice (zwanej wówczas Zlarosovici), Dominice, Bukówiec Górny, Dłu żyna pojawiaj ą si ę w dokumencie ksi ęcia Władysława Odonica z 1210 r. W XIII wieku dobra te nale żały do rodu Junoszów. Protoplast ą rodu był pochodz ący ze Śląska rycerz Detleb. Około 1260 r. komes zwany Bizbor Baran ustanawia swoj ą siedzib ę we Włoszakowicach. Ju ż w XII wieku istniała osada Grotniki, jako słu żebna kasztelani przem ęckiej; wyrabiano w niej groty do strzał na potrzeby grodu kasztela ńskiego w Przem ęcie. Równie ż w XII wieku istniał ju ż ko ściół w miejscu pó źniejszej wsi Boguszyn. Wie ś Dominice była w tym czasie osad ą ryback ą, nale żą cą do kasztelani przem ęckiej; a ż do 1793 r. była to wie ś królewska w starostwie wschodnim. W połowie XIII wieku Bogusz z rodu Junoszów zakłada wie ś Boguszyn; tereny pod zabudow ę powstały przez wykarczowanie lasu. Około 1278 r. Bogusz przekazuje wie ś Dłu żyn ę klasztorowi benedyktynów z Lubina. Ksi ążę ta z rodu Junoszów ufundowali ko ściół w Bukówcu Górnym; przy ko ściele istniała tak że szkoła. Wie ś Zbarzewo od XIII w. do XV w. nale ży do Rottenburgów; w 1470 r. ufundowali we wsi ko ściół.

43 Pod koniec XIII wieku powstaje w Charbielinie ko ściół p.w. Matki Boskiej i Świ ętego Jakuba, zało żony prawdopodobnie przez benedyktynów z Lubina. Pierwsza wzmianka o wsi Krzycko Wielkie ( pod łaci ńsk ą nazw ą Critsco) pochodzi z 1294 r. Wie ś nale żała wówczas do rodu Kotwiczów, którzy przyj ęli nazwisko Krzyckich. W 1320 r. Uszanda z rodu Junoszów zakłada wie ś S ądzi ę. Około 1387 r. dobra włoszakowickie (Włoszakowice, Bukowiec Górny, Jezierzyce Ko ścielne, Dłu żyna) przeszły w posiadanie rodziny Gry żyńskich z pobliskiego Gry żyna. Z 1399 r. pochodzi wzmianka o Jezierzycach Ko ścielnych; w tym czasie wła ścicielem wsi był Mikołaj Kromnow, pó źniej nale żała do Gry żyńskich. W 1409 r. Przybysław Gry żyński funduje ko ściół we Włoszakowicach. W drugiej połowie XV wieku klucz włoszakowicki przechodzi w r ęce Opali ńskich i pozostaje w ich władaniu do ko ńca XVII wieku. Opali ńscy przeznaczaj ą Włoszakowice na swoj ą siedzib ę. W tym czasie po 1520 r. wie ś Leszno dziedziczy Rafał IV Leszczy ński i w 1547 r. uzyskuje od króla Zygmunta Starego zgod ę, aby mógł „ miasto Leszno zało żyć i zbudowa ć”. W drugiej połowie XVI w. wie ś S ądzia nale żała do najwybitniejszego przedstawiciela rodu Krzyckich – Andrzeja Kotwicza Krzyckiego(1482-1537), poety, sekretarza króla Zygmunta Starego, arcybiskupa gnie źnie ńskiego. W XVII wieku wła ścicielem Włoszakowic był wojewoda pozna ński Krzysztof Opali ński, wybitny przedstawiciel linii sierakowskiej tego rodu. W latach 1640 –1643 z jego fundacji powstaje we Włoszakowicach ko ściół. W 1647 r. Piotr Opali ński buduje w Dłu żynie drewniany ko ściół; po po żarze ko ścioła w Charbielinie w 1650 r. parafia zostaje przeniesiona do Dłu żyny. Od połowy XVII wieku Dłu żyna i Bukówiec Górny s ą własno ści ą Leszczy ńskich. W 1695 r. dobra włoszakowickie przechodz ą w posiadanie Leszczy ńskich, jako wiano Katarzyny Opali ńskiej po ślubionej przez wojewod ę pozna ńskiego Stanisława Leszczy ńskiego. W 1704 r. Stanisław Leszczy ński zostaje powołany na tron polski, wkrótce po interwencji cara Rosji koron ę utracił. Ponownie został królem w 1733 roku – był wówczas (od 1725r.) te ściem króla francuskiego Ludwika XV. W 1736 r. królem Polski został August III Sas. Stanisław był ostatnim z rodu Leszczy ńskich. W 1738 r. Stanisław Leszczy ński sprzedaje dobra rodowe i dobra posagowe swojej żony Katarzyny z Opali ńskich hrabiemu Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu. Przed przybyciem do Leszna Sułkowski rezydował w Dre źnie; był faworytem na dworze nast ępcy tronu Fryderyka Augusta, pó źniejszego Augusta III, a nast ępnie generałem wojsk na dworze Augusta III i ministrem w rz ądzie saskim. W 1733 r. otrzymał dziedziczny tytuł hrabiego Rzeszy Niemieckiej. Ziemie, które zakupił obejmowały kilkana ście tysi ęcy hektarów, w tym osiem miast z Lesznem i ponad trzydzie ści wsi. Aleksander Sułkowski uwa żany był za dobrego gospodarza. W nabytych dobrach fundował wiele ko ściołów i pałaców, mi ędzy innymi przebudował swoj ą rezydencj ę

44 w Rydzynie. Za czasów Sułkowskiego znacznie rozwin ęła si ę produkcja sukna oraz uprawa i handel zbo żem, powstawało wiele wiatraków. M ąka i produkty zbo żowe sprzedawane były na Śląsk, sukno do Rosji i centralnych ziem polskich. W latach 1749 – 1752 Sułkowski buduje we Włoszakowicach trójk ątny pałacyk my śliwski, posadowiony cz ęś ciowo na fundamentach dawnego zamku Opali ńskich. Po śmierci Aleksandra Sułkowskiego klucz włoszakowicki przypada jego synowi Franciszkowi, zało życielowi linii bielskiej ksi ążą t Sułkowskich (okolice Bielska Białej). Franciszek wobec niemo żno ści spłacenia długów do miasta Leszna, na mocy wyroku s ądowego w 1779 r. musiał odda ć miastu cały handel piwem i gorzałk ą we wszystkich karczmach maj ątku włoszakowickiego; Włoszakowicach, Bukówcu, Grotnikach, Dominicach i dwóch go ści ńcach w Borze Włoszakowickim. W 1782 r. Franciszek Sułkowski sprzedał cały klucz włoszakowicki ksi ęciu Karolowi Schoneich, który w 1785 r. odsprzedał je ksi ęciu Fryderykowi Kothen von Anhalt-Dessau. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 r. cała wielkopolska zostaje wł ączona do Prus. Wysokie cła nało żone na towary przewo żone do ziem nale żą cych do zaboru rosyjskiego spowodowały upadek przemysłu sukienniczego i zahamowały rozwój gospodarczy. W wyniku wojen napoleo ńskich w latach 1807-1815 z ziem zagarni ętych przez Prusy w drugim i trzecim rozbiorze zostało utworzone Ksi ęstwo Warszawskie. Stan gospodarki kraju był wówczas katastrofalny. Po traktacie wersalskim z 1815 r. Wielkopolska ponownie znajduje si ę pod panowaniem pruskim. Ziemie departamentu pozna ńskiego, bydgoskiego i cz ęś ci kaliskiego pod nazw ą Wielkiego Ksi ęstwa Pozna ńskiego uzyskały pewn ą autonomi ę: równouprawnienie j ęzyka polskiego w administracji, szkołach i s ądownictwie, dopuszczono Polaków do wy ższych urz ędów, zacz ęto bi ć osobn ą monet ę. Namiestnikiem Fryderyka Wilhelma III został spowinowacony z rodzin ą panuj ąca ksi ążę Antoni Radziwiłł. W 1823 r. rozpocz ęło si ę uwłaszczanie chłopów na racjonalnych zasadach; tworzono wi ększe, zdolne do samodzielnego bytu gospodarstwa przy jednoczesnym regulowaniu komasacji i serwitutów. Jednak te korzystne warunki szybko uległy pogorszeniu. Rz ąd rozpocz ął stopniow ą germanizacj ę, ograniczono nauk ę j ęzyka polskiego. Nacisk germanizacyjny wzmógł si ę znacznie po ust ąpieniu Radziwiłła i mianowaniu Flottwella nadprezydentem prowincji. Wówczas społecze ństwo wielkopolskie podj ęło energiczn ą samoobron ę. Naj żywsz ą akcj ę w śród ziemia ństwa rozwijał generał Dezydery Chłapowski, wskazuj ąc racjonaln ą gospodark ę roln ą jako najskuteczniejszy środek utrzymania maj ątków w rękach polskich. W dziedzinie o światy i kultury działali Karol Marcinkowski i Edward Raczy ński. Za panowania Fryderyka Wilhelma IV Wielkopolska stała si ę o środkiem nauki, kultury, o światy i patriotyzmu. Jednak kontakty gospodarcze z podległym Rosji Królestwem Polskim były utrudnione, za to zniesienie barier celnych z Prusami umo żliwiło korzystny eksport produktów rolnych na

45 wschód. Południowo-zachodnia Wielkopolska wtedy właśnie przekształciła si ę z regionu o rozwini ętej wytwórczo ści w obszar rolniczy, stanowi ący spichlerz dla Prus. W latach 1856-1857 została przeprowadzona linia kolejowa z Poznania do Wrocławia przez Leszno, w latach nast ępnych powstawały linie lokalne. W 1896 r. otwarto lini ę kolejow ą Leszno-Wolsztyn, przez Krzycko Wielkie, Włoszakowice. Wybudowanie poł ącze ń kolejowych przyniosło pewne o żywienie gospodarcze. W 1887 r. ze wschodniej cz ęś ci powiatu wschowskiego został utworzony leszczy ński; Leszno stało si ę siedzib ą pruskich władz powiatowych. Po upadku powstania styczniowego 1863 r. rozpocz ął si ę okres t ępienia polsko ści w zaborach rosyjskim i pruskim. Po odzyskaniu niepodległo ści w 1923 r. dobra włoszakowickie z pałacem i okolicznymi wsiami odkupił rz ąd polski; we Włoszakowicach utworzono nadle śnictwo. W okresie mi ędzywojennym sytuacja ekonomiczna regionu leszczy ńskiego była stosunkowo dobra; rozwijała si ę działalno ść edukacyjna i kulturowa. W Boszkowie nad Jeziorem Dominickim powstał pierwszy o środek wypoczynkowy. Po wybuchu II wojny światowej w pa ździerniku1939 r. obszar powiatu leszczy ńskiego został wł ączony do Okr ęgu Kraju Warty. Niemcy wkroczyli do Leszna i okolicznych wsi 4 wrze śnia1939 r. We Włoszakowicach w pa ździerniku 1939 r. rozstrzeliwano zakładników spo śród wybitnych mieszka ńców. Wyzwolenie ziemi leszczy ńskiej nast ąpiło pomi ędzy 29 stycznia a 23 lutego 1945r. Po wojnie przywrócono powiat leszczy ński do obecnych granic. W latach 1992-1993 pałac Sułkowskich we Włoszakowicach został gruntownie odnowiony; obecnie mie ści Urz ąd Gminy.

2.1.2. Charakterystyka i ocena warto ści kulturowych

2.1.2.1. Archeologiczne relikty osadnicze Są to zachowane w ziemi pozostało ści dawnych osad, obozowisk, cmentarzysk, licznie wyst ępuj ące w gminie Włoszakowice. Na terenie gminy zarejestrowano 202 stanowiska archeologiczne o du żej warto ści naukowej i historycznej. Najstarsze odkryte ślady prehistorycznego osadnictwa pochodz ą ze środkowej epoki kamienia-mezolitu (8000–4200 p.n.e.). W pobli żu wsi Bukówiec Górny, Dominice, Grotniki i Włoszakowice odkryto wielokulturowe stanowiska osadnicze; badania wykazuj ą ci ągło ść zamieszkania od okresu mezolitu do średniowiecza (XIV w.). Stanowiska archeologiczne, mało widoczne w krajobrazie, s ą zagro żone ró żnego typu zniszczeniami, a szczególnie zabudow ą i rekreacyjnym u żytkowaniem terenu. Cały teren gminy wskazany jest do obj ęcia stref ą „W” ochrony archeologicznej. Działalno ść inwestycyjna w strefie „W” na etapie lokalizacji i projektu budowlanego wymaga uzgodnienia z Konserwatorem Zabytków, który okre śli warunki realizacji inwestycji wskazuj ąc konieczno ść wykonania prac budowlanych, w

46 tym prac ziemnych naruszaj ących warstw ę gleby gł ębiej ni ż 30 cm od naturalnego poziomu terenu, pod nadzorem archeologicznym; lub te ż ustali konieczno ść wykonania ratowniczych bada ń wyk opaliskowych. Ze wzgl ędu na szczególn ą warto ść 21 stanowisk archeologicznych zostało wpisanych do rejestru zabytków. Poni żej prezentowany wykaz zawiera oznaczenie stanowiska symbolem Archeologicznego Zdj ęcia Polski (AZP) oraz opis i datowanie obiektu.

numer AZP miejscowo ść datowanie

osada-epoka kamienia, kultura łu życka, 62-22\17 Bukówiec Górny st.6 wczesne średniowiecze

62-22\18 Bukówiec Górny st.7 osada-kultura łu życka, kultura przeworska

osada-epoka kamienia, kultura łu życka, 62-22\19 Bukówiec Górny st.8 średniowiecze

osada - epoka kamienia, kultura łu życka, 62-22\25 Bukówiec Górny st.16 wczesne średniowiecze

osada-kultura łu życka, 62-22\26 Bukówiec Górny st.17 wczesne średniowiecze, średniowiecze

osada - epoka kamienia, kultura łu życka, 62-22\57 Dominice st.1 średniowiecze

62-22\81 Dominice st.2 osada - wczesne średniowiecze

62-22\82 Dominice st.3 osada - średniowiecze

obozowisko - mezolit 62-21\15 Dominice st.9 osada- wczesne średniowiecze

62-21\16 Dominice st.10 osada- wczesne średniowiecze

62-21\17 Dominice st.11 osada- wczesne średniowiecze

osada-kultura łu życka; 62-22\6 Grotniki st.1 wczesne średniowiecze

osada-kultura łu życka, 62-22\63 Grotniki st.6 wczesne średniowiecze

62-22\80 Grotniki st.7 osada - kultura przeworska

osada- neolit; kultura łu życka, 62-22\4 Grotniki st.8 Kultura przeworska, średniowiecze

cmentarzysko szkieletowe 62-22\60 Włoszakowice st.3 wczesne średniowiecze

62-22\32 Włoszakowice st.15 osada-kultura łu życka

47 osada-kultura łu życka 62-22\31 Włoszakowice st.16 wczesne średniowiecze

62-22\30 Włoszakowice st.18 osada - kultura łu życka

62-22\33 Włoszakowice st.19 osada - kultura przeworska

62-22\34 Włoszakowice st.20 osada - kultura łu życka

2.1.2.2.Zespoły ko ścielne WŁOSZAKOWICE - wczesnobarokowy ko ściół parafialny p.w. Świ ętej Trójcy, zbudowano w latach 1640-1643 z fundacji wojewody pozna ńskiego Krzysztofa Opali ńskiego. Jest to jednonawowa świ ątynia z dwiema kwadratowymi wie żami, otoczona murem z barokow ą bram ą. Wewn ątrz znajduje si ę 5 ołtarzy oraz najstarsze w Wielkopolsce organy, na których grywał Kurpi ński. Nad wej ściem głównym kartusz herbowy ksi ążą t Sułkowskich. Na murze zewn ętrznym ko ścioła tablice ku czci ofiar wojny, Karola Kurpi ńskiego i powsta ńców wielkopolskich. JEZIERZYCE KO ŚCIELNE – pierwszy ko ściół zbudowano w XV wieku; prawdopodobnie wraz z lokowaniem wsi na prawie średzkim w XIV wieku. Przypuszcza si ę, ze w XVI w. znalazł si ę w r ękach innowierców. Na jego miejscu wzniesiono w 1806 r. drewniany ko ściół p.w. Michała Archanioła, oszalowany, o konstrukcji zr ębowej, z dachem dwuspadowym krytym gontem, z wie żą murowan ą. Główny ołtarz barokowo-regencyjny z rze źbami aniołów i obrazem Michała Archanioła pochodzi z poł. XVIII wieku, wyposa żenie wn ętrza barokowe. DŁU ŻYNA – ko ściół p.w. Świ ętego Jakuba Wi ększego, konsekrowany w 1844 r., neorenesansowy, murowany z cegły, w obrysie prostokątny; trzy ołtarze barokowo-regencyjne z drugiej poł. XVIII wieku. BUKÓWIEC GÓRNY – barokowy ko ściół Świ ętego Marcina z 1825 r. wn ętrza barokowe z rze źbami artystów ludowych (Leona Dudka i Jerzego Sowijaka), 1930 r. poszerzony o dwie kaplice. Przy ko ściele mur z trójdzieln ą bram ą z 1 poł. XIX wieku. CHARBIELIN – eklektyczny ko ściół p.w. Naj świ ętszej Marii Panny, wzniesiony w latach 1888-1889, na wzgórzu o wysoko ści 93 m n.p.m., z którego roztacza si ę rozległy widok. Ko ściół stan ął na miejscu pierwszego wzniesionego pod koniec XIII w., który spłon ął w 1650 r.; wówczas przeniesiono parafi ę do Dłu żyny. W 1849 r. zbudowano murowany ko ściół, który równie ż spłon ął w 1887 roku. ZBARZEWO – gotycki ko ściół p.w. Narodzenia Naj świ ętszej Marii Panny z 1470r., przebudowany w XVII w.; murowany z cegły w układzie polskim, na murach zewn ętrznych płyty nagrobne proboszczów z XIX wieku oraz data budowy na cegle. Murowane ogrodzenie ko ścioła z 1890 r., plebania z 1 poł. XIX w., drewniana dzwonnica z 1938 roku.

48 2.1.2.3.Zało żenia pałacowo - parkowe i dworsko - parkowe

WŁOSZAKOWICE – pó źnobarokowy pałac my śliwski zbudowano cz ęś ciowo na fundamentach dawnego zamku Krzysztofa Opali ńskiego, wzniesionego w latach 1641-1643. Pałac powstał w latach 1749-1752 dla ksi ęcia Aleksandra Józefa Sułkowskiego. Rozplanowany na planie trójk ąta równobocznego, pocz ątkowo słu żył jako pałac my śliwski. Trójk ątny kształt pałacu zwi ązany jest z przynale żno ści ą fundatora do lo ży maso ńskiej. Przypuszcza si ę, ze ksi ążę Sułkowski kazał zaprojektowa ć budynek w kształcie symbolu wolnomularstwa - kielni. W przyziemiu ozdobna „grota” z dekoracj ą sztukatorsk ą na śladuj ącą skalne ściany i fragmenty architektury, płaskorze źby w ęż y, jaszczurek, winogron. W tej sali odbywały si ę zebrania członków lo ży maso ńskiej. Nad wej ściem głównym kuty w piaskowcu kartusz herbowy z herbem Sułkowskich „Sulima”. Przed pałacem budynki dawnych oficyn z XVIII w. pó źniej przebudowane. W oficynie południowej od 1873 r. mie ściła si ę kaplica protestancka. Pałac zbudowano na sztucznej wyspie, obecnie jest on cz ęś ciowo otoczony fos ą. W sali trójk ątnej co roku odbywa si ę Ogólnopolski Konkurs Młodych Instrumentalistów. Pałac otacza park (3,2 ha) z ciekawymi okazami dendrologicznymi; najcenniejszy jest platan klonolisty o obwodzie pnia 920 cm. Pałac odnowiono w latach 1992-1993 i przeniesiono tu Urz ąd Gminy. Przeprowadzana jest rekonstrukcja wn ętrza.

KRZYCKO WIELKIE – barokowy dwór alkierzowy z 2 poł. XVII -poł. XVIII wieku, kryty gontem, zbudowany dla Krzyckich, otoczony parkiem z poł. XVIII i XIX wieku. Wielokrotnie gruntownie remontowany, przez kilkana ście lat był siedzib ą o środka zdrowia, obecnie własno ść prywatna. ZBARZEWO – okazały pałac z 1902 r., otoczony parkiem o powierzchni 4,7 ha z wieloma pomnikowymi drzewami. W zespole folwarcznym spichlerz z bram ą przejazdow ą z XIX/XX wieku.

2.1.2.4.Zespoły dworsko-folwarczne

BOGUSZYN – zespół dworsko- folwarczny, obecnie folwarczny we władaniu RSP:

• dom ceglany z 1907 r., • dom przy płatkarni murowano-kamienny z 1908 r., • stajnia i wozownia, murowane z cegły, z 1907 r., obecnie chlewnia,

• stodoła murowana z 1912 r., • spichlerz i warsztat murowane, pocz. XX wieku, • płatkarnia murowano-kamienna z 1908 r.,

• park dworski koniec XIX wieku.

49 DŁU ŻYNA – zespół folwarczny, władaj ący RSP: • stajnia i powozownia, cegła, 2 poł.XIX wieku, obecnie magazyn, • obora kamienno - ceglana z 1882 r.,

• obora murowana z 1883 r., • ogrodzenie kamienno-ceglane koniec XIX wieku.

WŁOSZAKOWICE – zespół dworsko-folwarczny

• dwa czworaki, obecnie dom przy ul. Kurpi ńskiego 12, • dwór murowany koniec XIX wieku, • gorzelnia, cegła, 1906 r.

2.1.2.5. Obiekty u żyteczno ści publicznej

BOGUSZYN • szkoła podstawowa nr 36, ceglana, z pocz ątku XX wieku, • karczma murowana, z XVIII\XIX wieku(obecnie dom mieszkalny). BUKÓWIEC GÓRNY • szkoła podstawowa przy ul. Powsta ńców Wielkopolskich ceglana, z 1906 r. DOMINICE

• szkoła podstawowa, murowana, pocz ątek XX wieku. DŁU ŻYNA • szkoła podstawowa, murowana, pocz ątek XX wieku. KRZYCKO WIELKIE • zespół dworca kolejowego z XIX wieku. SĄDZIA

• budynek szkolny z 1823 r., pocz ątek XX wieku, obecnie dom i biblioteka. WŁOSZAKOWICE • szkoła, murowana koniec XIX wieku, obecnie dom mieszkalny,

• szkoła, murowana 1 ćwier ć XX wieku, obecnie przedszkole, • dworzec kolejowy Boszkowo, cegła, pocz ątek XX wieku, • poczta, murowana, pocz ątek XX wieku,

• szkoła podstawowa, cegła, 1 ćwier ć XX wieku. KRZY ŻOWIEC • karczma, murowana, XVIII-XIX wiek, obecnie le śniczówka Nadle śnictwa Włoszakowice.

50 2.1.2.6. Wiatraki

BUKÓWIEC GÓRNY • wiatrak ko źlak przy ul. Dłu żyńskiej, drewniany, z 1841 r., wpis do rejestru zabytków nr 1105A z dnia 28 marca 1988 r.,

• wiatrak ko źlak przy ul. Wiatracznej, drewniany, z 1 poł. XIX w. wpis do rejestru zabytków nr 1075A z 28 marca 1988 r., DOMINICE

• wiatrak ko źlak, drewniany, poł.XVIII -1 poł.XIX w. wpis do rejesrtu zabytków nr 1003A z 5 maja 1986 r. GROTNIKI • wiatrak ko źlak przy ul. Słonecznej, drewniany, XVIII w UJAZDOWO

• wiatrak ko źlak, drewniany, z 1820 r., u żytkowanie rekreacyjne, wpis do rejestru zabytków nr 1054A z 28 marca 1988 r.

2.1.2.7. Kapliczki przydro żne, krzy że BOGUSZYN

• kapliczka ustawiona w miejscu rozebranego w 1797 r. ko ścioła,

BUKÓWIEC GÓRNY

• słup z figur ą Matki Boskiej w zagrodzie nr 28 przy ul. Powsta ńców Wielkopolskich,

• kapliczka w zagrodzie nr 166 przy ul. Powsta ńców Wielkopolskich, • figura drewniana Świ ętego Antoniego z pocz ątku XX w. CHARBIELIN

• kapliczka słupowa z figur ą Matki Boskiej, murowana z 1923 r. JEZIERZYCE KO ŚCIELNE • kapliczka przydro żna kamienna z 1 poł.XIX w. KRZYCKO WIELKIE • słup z figur ą Matki Boskiej z XIX\XX wieku. UJAZDOWO

• słup z figur ą Matki Boskiej.

2.1.2.8. Rze źby, pomniki

BUKÓWIEC GÓRNY

51 • rze źba Dudziarza, wysoko ść ok. 5 m, wykonana przez artyst ę ludowego Jerzego Sowijaka, ustawiona po środku wsi. JEZIERZYCE KO ŚCIELNE

• rze źba Siewcy, wysoka, drewniana wykonana przez artyst ę ludowego Jerzego Sowijaka, ustawiona po środku wsi. WŁOSZAKOWICE

• pomnik Karola Kurpi ńskiego, wyrze źbiony przez artyst ę ludowego Leona Dudka w 1975 r., przy Liceum Ogólnokształc ącym we Włoszakowicach, niedaleko pałacu.

2.1.2.9. Miejsca pami ęci

BUKÓWIEC GÓRNY • tablica ku czci 76 mieszka ńców poległych w latach 1914 -1920, • tablica ku czci 34 mieszka ńców poległych podczas II wojny światowej. DŁU ŻYNA • na murach zewn ętrznych ko ścioła Świ ętego Jakuba tablica z nazwiskami 116 ofiar I wojny światowej. KRZYCKO WIELKIE

• granitowy obelisk ku czci poległych podczas obu wojen światowych, • pomnik upami ętniaj ący poległych żołnierzy radzieckich w 1945 r.

WŁOSZAKOWICE

• na placu 21 Pa ździernika tablica ku czci 7 Polaków rozstrzelanych przez hitlerowców w 1939 r. • na zewn ątrz ko ścioła Świ ętej Trójcy tablice ku czci ofiar wojennych Powsta ńców Wielkopolskich oraz Karola Kurpi ńskiego. ZBARZEWO

• przy drodze do Wschowy pomnik ku czci Powsta ńców Wielkopolskich • przy drodze do Włoszakowic pomnik ku czci 6 Powsta ńców Wielkopolskich poległych 11 stycznia 1919 r. oraz tablica po świ ęcona pami ęci zamordowanych w 1939 r.

52 2.2 Zasoby dóbr kultury

Obiekty pod ochron ą Konserwatora Zabytków

Miejscowo ść Obiekty Uwagi

zespół dworsko-folwarczny, obecnie folwarczny, własno ść RSP Boguszyn: − stajnia i wozownia, obecnie chlewnia, mur-cegła, pocz. 1896 r. − stodoła, obecnie stodoła i obora, murowane, 1912 r. − płatkarnia i magazyn nr 48 murowano-kamienna, 1908 r. − park dworski, koniec XIX w.(?) szkoła podstawowa nr 36, ob. dom mieszkalny, cegła, pocz .XX w. Boguszyn karczma, obecnie dom mieszkalny nr 47, murowana, XVIII/XIX w.

dom nr 20, murowany, 1887 r.

dom nr 26, murowany, cegła, 1912 r.

dom nr 30a, z podcieniem, murowano-drewniany, 1 ćw. XX w.

budynek gospodarczy w zagrodzie nr 1, kamienno-ceglany, ! ćw .XX w.

Boszkowo - Dom nr 18, mur., 1 ćw. XX w. letnisko

zespół ko ścioła parafialnego p.w. Świ ętego Marcina: − ko ściół, murowany, 1825 r. cz ęś ciowo przebudowany w 1858r, dobudowa dwóch kaplic w 1930 r − dzwonnica, drewniana, XIX w. nr rejestru jak wy żej wpis do rej zab. mur z bram ą, kamienno-murowany, 1 poł. XIX w. Bukówiec Górny − dnia 25.03.1970 − cmentarz przyko ścielny, pocz. XIX w. nr 1046/A

− zespół plebani: − plebania murowana, 1825 r. − budynek inwentarski, cegła, 4 ćw. XIX w. − stodoła, mur., 4 ćw. XIX w.

szkoła podstawowa przy ul. Powsta ńców Wlkp. Nr 147 (d. nr 128) cegła,1906 r. dom nr 14 obecnie Wiejska Izba Pami ątek, szach., 4 ćw. XIX w

zagroda nr 33 przy ul. Powsta ńców Wlkp.: − dom drewniany, 1 ćw. XX w. − obora, mur., k. XIX w.

dom nr 60 przy ul. Powsta ńców Wlkp., cegła, pocz. XX w.

dom nr 81 przy ul. Powsta ńców Wlkp., cegła, l. 20/30 XX w.

zagroda nr 102 przy ul. Powsta ńców Wlkp.: − dom, ob. dom i poczta, murowany, pocz. XX w. − stodoła, murowana, k. XIX w. budynek inwentarski przy ul. Powsta ńców Wlkp.99, kam - cegła, pocz.

XX w.

53 stodoła przy ul. Powsta ńców Wlkp. 188, szachulcowy, XIX/XX w. wpis do rej. zab. wiatrak – ko źlak, ul. Dłu żyńska, drewniany, 1841 r. dnia 28.03.1988, nr 1105/A wiatrak – ko źlak, ul. Wiatraczna, drewniany, 1 poł. XIX w. wpis do rej zab. dnia 28.03.1988, nr 1075/A zespół Ko ściół Parafialny filialny p. w. Wniebowzi ęcia NMP:

Charabielin − ko ściół, mur., 1849 − cmentarz przyko ścielny, XIX w.

zespół ko ścioła parafialnego p.w. Świ ętego Jakuba Wi ększego: wpis do rej. zab. − ko ściół, mur. 1841 r., przebudowa lub budowa wie ży 1859 r., z dnia restaurowany 1963 r., 25.03.1970 r. nr 1049/A − ogrodzenie z bram ą, mur. – żel, 2 poł. XIX w., i z dnia − plebania, mur. 1843 r., 28.12.2007 r. nr 584/Wlkp/A − cmentarz przyko ścielny, ok. 1842-1845

zespół cmentarza rzymskokatolickiego:

− cmentarz, 2 poł. XIX w., − kaplica, mur (kam.), 2 poł. XIX w. zespół folwarczny, wła ściciel RSP filia Dłu żyna: Dłu żyna − stodoła, ob. obora, mur., I. 80 XIX w. − obora, kam.-cegła, 1882 r. − obora, mur.1883 r. − ogrodzenie, kam.-cegła, k. XIX w. szkoła podstawowa, murowana, 1903 r.

dom nr 23a, mur., pocz. XX.

dom nr 31, murowany, 1883 r.

dom wraz z ogrodzeniem nr 47, cegła, 1907 r.

budynek inwentarski wraz z kamiennym murem nr 43, cegła, pocz. XXw.

szkoła podstawowa nr 15, ob. o środek wypoczynkowy, mur., pocz. XXw.

zagroda nr 13:

− stodoła, pruski mur, pocz. XX Dominice − budynek gospodarczy, mur (kam). pocz. XX wpis do rej. zab. wiatrak – ko źlak, drewniany, 1 poł. XIX w. z dnia 05.05.1986 r. nr 1003/A zagroda nr 5 (d. Nr 53) przy ul. Źródlanej: Grotniki − dom, murowany, 1 poł. XIX w., po 1918 r. − goł ębnik drewniany, 1876 r. dom nr 12 (d. nr 4) przy ul. Wiejskiej, murowany, 1912 r.

stodoła w zagrodzie przy ul. Wiejskiej 5, cegła – kam., 4 ćw. XIX w.

54 wiatrak - ko źlak przy ul. Słonecznej, drewniany, k. XVIII w.

zespół ko ścioła filialnego p.w. Świ ętego Michała Archanioła: wpis do rej. zab. − ko ściół, konstrukcja zr ębowa, 1806 r., powi ększenie z dnia zakrystii 1963 r., remont p ękni ętej wie ży 1993 r., 20.03.1970 r. nr 1035/A − cmentarz przyko ścielny, 1 poł. XIX w. Jezierzyce dom nr 54 (szkoła), murowany pocz. XX w. Ko ścielne dom nr 75, szachulcowy, 2 poł. XIX w.

dom nr 79, murowany, pocz. XX w

mleczarnia, murowana, 1925 r.

stodoła w zagrodzie nr 71, ryglowa, XIX/XX w.

wpis do rej. zab. zespół dworsko-folwarczny, ul. M. Górnego nr 3: z dnia 05.02.1965 r. − dwór alkierzowy, murowany, ok. poł. XVIII w. remont kapitalny nr 62/A

1957 r., poszycie dachu gontem 1982 r., wpis do rej. zab. − ogród krajobrazowy, ob. park, ok. poł. XVIII w. z dnia Krzycko Wielkie 23.10.1987 r. − obora, ob. w zagrodzie nr 51, mur. (kam.), k. XIX w. nr 1027/A

zespół dworca kolejowego, ul. Dworcowa: − dworzec kolejowy, mur., pocz. XX w. − dom pracowników kolei nr 1, mur. Pocz. XX w.

Koczury Le śniczówka, mur., 4 ćw. XIX w.

Krzy żowiec Le śniczówka nr 1, wł. Nadle śnictwo Włoszakowice, mur., XIX w.

Sądzia dom nr 24, wł. Józef Małecki, murowany, k. XIX w.

wpis do rej. zab. wiatrak – ko źlak, drewniany, pocz. XIX w. (przeniesiony z Kluczewa Ujazdowo z dnia 1995 r.), obecnie rekreacyjny, 28.03.1988 r. nr 1054/A zespół ko ścioła parafialnego p.w. Świ ętej Trójcy: wpis do rej. zab. − ko ściół, murowany, 1640-1643, remont 1985-1990, z dnia 12.12.1932 r. − cmentarz przyko ścielny, k. XVIII, nr 56/A Włoszakowice − mur z arkadow ą bram ą, kam.-mur., XVIII, wpis do rej. zab. − zespół plebani: z dnia − plebania, murowana, 1 poł. XIX w., 26.03.1970 r. nr 1058/A − stodoła, mur., 1868 r.

cmentarz rzymskokatolicki, ok. poł. XIX w.

55 zespół pałacowy: − pałac, wł. Urz ąd Gminy, mur., 1749-1752, arch. Karol Marcin Frantz(?) wg. projektu J. P. Jaucha, dekoracja rze źbiarska Adrzej Schmidt z Reszla, w miejscu fortalicium z XV-XVI w. oraz tzw. „zameczku na przykopie” z 1641-1646, za czasów ks. Aleksandra wpis do rej. zab. Sułkowskiego miejsce zebra ń lo ży maso ńskiej; rozebranie kopuły z dnia wie ńcz ącej pałac 1848, przebud. XIX i XX w., prace 12.05.1956 r. nr 567/A konserwatorskie 1962-1966, remont kapitalny 1980-1992, oficyna północna, wykorzystuj ąca cz ęś ciowo mury wcze śniejszego dworu wpis do rej. zab. Krzysztofa Opali ńskiego z dnia − oficyna południowa, murowana, poł. XVIII w., przebud. na kaplic ę 19.02.1990 r. nr 1163/A protestanck ą 1873 r., przebud. 1970 r. − oficyna północna, murowana, poł. XVIII − park barokowo - krajobrazowy, 1 poł. XVIII w., z wodno- dekoracyjnym systemem (ob. kanały) zasilaj ącym fos ę; cz ęść barokowa, zwierzyniec, ob. park le śny szkoła, ob. przedszkole, ul. Spokojna 4, murowana, 1 ćw. XX w. dworzec kolejowy, ul. Dworcowa, mur, pocz. XX w. dom pracowników kolei przy ul. Dworcowej, mur, pocz. XX w.

wpis do rej. zab z dnia 27.07.1974 dom nr 1 przy ul. Kurpi ńskiego, szachulcowy, 1 poł. XIX w. nr 1575/A

wpis do rej. zab z dom nr 2 przy ul. Kurpi ńskiego, szachulcowy, 1 poł. XIX w. dnia 27.07.1974 nr 1576/A dom nr 11 przy ul. Kurpi ńskiego, murowany, pocz. XX w. dom nr 23 przy ul. Kurpi ńskiego, pocz. XX w. dom nr 25 przy ul. Kurpi ńskiego, wł. Nadle śnictwo Włoszakowice, murowany, 4 ćw. XIX w. zagroda nr 28 przy ul. Kurpi ńskiego, wł. Nadle śnictwo Włoszakowice: − dom, cegła, pocz. XX w. − budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. dom nr 8 przy ul. Sz. Nowaka, szachulcowy, k. XIX w.

wpis do rej. zab. dom nr 2 przy ul. Jana Otto, murowany, 1910 r., z dnia 21.03.1995 r. nr 1535/A dom pracowników kolei nr 9, ul. Jana Otto, wł. PKP, mur., pocz. XX w. dom nr 15 przy ul. Jana Otto, murowany, k. XIX w. dom nr 3 przy ul. 21 Pa ździernika, murowany, k. XIX w. dom nr 4 przy ul. Zachodniej, murowany, l. 20 XX w.

56 dom nr 20 przy ul. Zachodniej, murowany, k. XIX w.

dom nr 26 przy ul. Zachodniej, murowany, 1 ćw. XX w.

ko ściół parafialny p.w. Narodzenia Naj świ ętszej Maryi Panny: − ko ściół, cegła, 1470-1473 r., dobud ź. kruchty pd. i restaur. 2 poł. XVII, wyk. Stanisław i Teodor Szukała 1966 r. wpis do rej. zab. − dzwonnica drewniana, 1938 r. z dnia − cmentarz przyko ścielny, pocz. XIX w. 12.12.1932 r. nr 57 − mur ogrodzeniowy, kamienny, 1890 r. − plebania, mur., 1 poł. XIX w., cz ęś ciowo przebudowana w XX w. − budynek gospodarczy, kam.-cegła, 1890 r.

zespół pałacowo - folwarczny, wł. Urz ąd Gminy: − pałac, mur., 1902 r. − park krajobrazowy, 1 poł. XIX w. Zbarzewo − dwie obory, mur., ok. poł. XIX w. wpis do rej. zab. z dnia − obora, mur., pocz. XX w. 10.09.1987 nr − stodoła, mur., 2 poł. XIX w. 1025/A − spichlerz, mur., I. 60 XIX w. − gorzelnia, mur., 1890 r. − ogrodzenie, pocz. XX w. szkoła ob. dom mieszkalny nr 34, cegła, 1 ćw. XX w.

zagroda nr 5: − dom, murowany, 2 poł. XIX w. − budynek gospodarczy, kam.-cegła, 1869 r. zagroda nr 23: − dom, mur., pocz. XX w.

− budynek inwentarski, mur., pocz. XX w. − stodoła, mur., pocz. XX w.

2.3. Warto ści kultury niematerialnej

We Włoszakowicach urodził si ę wybitny muzyk Karol Kurpi ński (1785-1857), utalentowany kompozytor, długoletni dyrygent i dyrektor warszawskiej Opery Narodowej. Dzi ęki jego energii i talentom opera warszawska osi ągn ęła wówczas bardzo wysoki poziom artystyczny, zwłaszcza chóry i orkiestra. Autor licznych prac teoretycznych. W latach 1820- 1821 był wydawc ą i redaktorem pierwszego czasopisma muzycznego w Polsce „Tygodnik Muzyczny”. Kompozytor 24 oper, z których najbardziej znane s ą Zabobon czyli Krakowiacy i Górale oraz Zamek na Czorsztynie; a ponadto Dwie Chatki, Pałac Lucypera, Jadwiga Królowa Polski, Kalmora, Le śniczy w Puszczy Koziennickiej, Cecylia Piaseczy ńska.

57 Komponował utwory orkiestralne, kantaty, msze, pie śni patriotyczne, polonezy i inne ta ńce polskie. Najsłynniejsza jego pie śń Warszawianka z okresu powstania listopadowego – obecnie ma wag ę drugiego hymnu polskiego. Miejscowe tradycje muzyczne kultywuje Towarzystwo Muzyczne im. Karola Kurpi ńskiego. Wspólnie z Gminnym O środkiem Kultury oraz instytucjami sponsoruj ącymi organizuje co roku Ogólnopolski Konkurs Młodych Instrumentalistów. Spotkania odbywaj ą si ę w sali trójk ątnej pałacu Sułkowskich. We Włoszakowicach jest silnie rozwini ęty amatorski ruch artystyczny: Regionalny Zespół Pie śni i Ta ńca, Kapela Dudziarska, Chór M ęski im. Karola Kurpi ńskiego, Chór Żeński „Cantilena”, Zespół Muzyki Dawnej, Orkiestra D ęta. Artysta ludowy, rze źbiarz Leon Dudek (ur. 1917) wykonuje w drewnie figurki ludzi. W Bukówcu organizowany jest Mi ędzywojewódzki Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych. Organizowane s ą ró żnorodne imprezy kulturalne, m,in. Dni Gminy Włoszakowice. Działaj ą liczne towarzystwa i sekcje sportowe, w tym towarzystwo „Sokół” w Bukówcu Górnym i Włoszakowicach. Gminny O środek Kultury od 1990 r. wydaje miesi ęcznik informacyjno-społeczno-kulturalny „Nasze Jutro”. Bukówiec Górny: Ośrodek Twórzo ści Ludowej, rze źba, hafciarstwo, koronkarstwo, zespół ludowy, dudziarze, Izba regionalna ze zrekonstruowanym wyposa żeniem chaty wiejskiej z XIX wieku, pr ęż ny ośrodek kultury ludowej, po środku wsi prawie 5 m rze źba dudziarza aut. Jerzego Sowijaka. Włoszakowice: pałac - w jednej oficynie Izba regionalna ze zbiorami etnograficznymi oraz wystawa po świ ęcona Karolowi Kurpi ńskiemu.

2.4. Wytyczne i postulaty konserwatorskie

• Wszelkie prace remontowo – budowlane oraz konserwatorskie prowadzone przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków, oraz prace elewacyjne przy budynkach uj ętych w ewidencji zabytków polegaj ące na: wymianie pokrycia dachowego, zmianie stolarki okiennej i drzwiowej, malowaniu elewacji, a tak że wszystkie prace budowlano – inwestycyjne w granicach zabytkowych parków i cmentarzy polegaj ące na: wycince drzew, nowych nasadzeniach, pracach piel ęgnacyjno – porz ądkowych, podziałach geodezyjnych, lokalizacjach nowych budynków, ogrodzeniach, podlegaj ą ka żdorazowemu uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. • Postulaty konserwatorskie dla miejscowo ści w gminie Włoszakowice:

• zachowanie budynków wymienionych w ewidencji zabytków,

• dostosowanie nowej zabudowy do wiejskiego krajobrazu miejscowo ści (budynki parterowe ze sko śnymi dachami o tradycyjnym pokryciu – dachówka), • zachowanie zabytkowych cmentarzy wraz z nagrobkami, istniej ącą zieleni ą,

58 • zachowanie zabytkowych parków pałaców, zespołów folwarcznych w granicach historycznych oraz w granicach zewn ętrznych powi ąza ń widokowych, • zharmonizowanie elementów małej architektury z historycznym s ąsiedztwem, • Obszar gminy Włoszakowice został rozpoznany archeologicznie. Istniej ą Wytyczne konserwatorskie nie zakazuj ą prowadzenia inwestycji w strefie wyst ępowania stanowisk archeologicznych, jednak że wówczas wykonywanie prac ziemnych podczas inwestycji nale ży poprzedzi ć archeologicznymi badaniami ratowniczymi lub nadzorem archeologicznym w zakresie uzgodnionym zezwoleniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. • Obowi ązek uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków zachodzi wobec zmiany zagospodarowania terenu wyznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i w projektach decyzji o warunkach zabudowy.

Podsumowanie

W wyniku przeprowadzonej analizy i oceny zasobów środowiska kulturowego, została okre ślona atrakcyjno ść krajobrazu gminy, oraz wynikaj ące st ąd mocne strony zagospodarowania przestrzennego oraz zidentyfikowano tak że istotne zagro żenia dla utrzymania tych że walorów. Bazuj ąc na przeprowadzonej ocenie sformułowano wnioski odnosz ące si ę do zasobów stanowi ących o sile gminy (mocne strony zagospodarowania przestrzennego) jak i dotycz ące ogranicze ń zasobowych (słabe strony zagospodarowania przestrzennego). Do korzystnych cech środowiska kulturowego zaliczono:

• unikatowe w skali regionu zespoły zabytkowe,

• ró żnorodno ść typów krajobrazu kulturowego, unikatowe i wyró żniaj ące wyznaczniki to żsamo ści przestrzennej gminy, • istniej ące potencjalne mo żliwo ści wykorzystania historycznych zasobów dla rozwoju nowych funkcji, • atrakcyjne architektonicznie nowe obiekty budowlane mieszkalne lokalizowane głównie w pobli żu jeziora Dominickiego, kompozycj ą formy dobran ą do otaczaj ącego środowiska przyrodniczego. Elementy negatywne to:

• zły stan niektórych obiektów zabytkowych, wymagaj ący du żych nakładów finansowych na ich rewaloryzacj ę i dostosowanie do pełnienia obecnych, lub nowych funkcji (wi ększo ść wiatraków)

59 • niedostateczne uwzgl ędnienie powi ąza ń kompozycyjnych i krajobrazowych niektórych realizowanych zespołów zabudowy, z historycznie ukształtowanymi strukturami osadniczymi gminy (budynki proste z dachami płaskimi i pulpitowymi, schodkowe zwie ńczenia ścian) • wyst ępuj ąca dezintegracja przestrzenna ró żnych form zabudowy - brak ci ągło ści przestrzennej i funkcjonalnej niektórych obszarów gminy.

3. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZE

3.1. Uwarunkowania demograficzne

W 2003 roku w śród 8 468 mieszka ńców gminy było 4260 kobiet (tj. 51 % ogółu mieszka ńców). Ludno ść gminy stanowi 19 % ludno ści powiatu leszczy ńskiego. Na 1 km 2 powierzchni gminy przypada 66 mieszka ńców i jest to jeden z wi ększych wska źników g ęsto ści zaludnienia w województwie wielkopolskim. Do ść wysoka g ęsto ść zaludnienia gminy w istotny sposób podkre śla jej mało wiejski charakter. Stan ludno ści gminy w podziale na tzw. ekonomiczne grupy wiekowe przedstawia si ę nast ępuj ąco (wg faktycznego miejsca zamieszkania 31 XII 2003 r.): 2360 osób • wiek przedprodukcyjny 4997 osób • wiek produkcyjny 1111 osób • wiek poprodukcyjny

Wska źnik urodze ń żywych na 1000 ludno ści wynosi: w gminie 14,34 osób, w powiecie leszczy ńskim 11,97 za ś w województwie wielkopolskim 10,31. Zgony na 1000 ludno ści wynosz ą w: w gminie 7,90 zgony, w powiecie leszczy ńskim 8,23 zgony, za ś w województwie wielkopolskim 9,27 zgonów. Pozytywnie kształtuje się wska źnik przyrostu naturalnego wynosz ący – 6,45/tys.m, a 3,74/tys.m dla powiatu leszczy ńskiego.

3.2. Rynek pracy

W 2002 r. liczba osób pracuj ących poza rolnictwem indywidualnym i bez zakładów osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą, w których liczba pracowników nie przekracza 5 osób, wyniosła 1710 osób w tym 739 kobiet. W sektorze rolniczym zatrudnionych było 86 osób, przemysłowym 916, usługach 708. Cz ęść ludności gminy znajduje zatrudnienie poza terenem gminy, jednak brak jest danych statystycznych w tym zakresie.

Bezrobotni zarejestrowani w gminie w latach 1991 - 2002

60 Liczba bezrobotnych osób Rok ogółem w tym kobiet

1991 286 132

1992 328 173

1993 361 158

1994 410 202

1995 359 178

1996 386 185

1997 445 211

1998 412 227

1999 432 238

2000 451 239

2001 455 255

Żródło: GUS 2002

Liczba bezrobotnych osób w gminie Włoszakowice w latach 1991 – 1998

61 450 400 350 300 Kobiety 250 200 150 Mężczy źni 100 50 0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

W 2002 roku stopa bezrobocia (procentowy udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym) wynosiła 26%. Nale ży zauwa żyć, że du żą wi ększo ść bezrobotnych stanowi ą kobiety. Od roku 1991 liczba bezrobotnych systematycznie ro śnie co tłumaczy ć nale ży kryzysem gospodarczym sektora rolniczego post ępuj ącego od roku 1995. Liczba bezrobotnych w przedziałach wiekowych w 2001 r, kształtowała si ę nast ępuj ąco:

• 24 lata i mniej – 195 osoby • 25 – 34 lat – 108 osób

• 35 – 44 lat – 88 osób • 45 – 54 lat – 58 osób • 55 i wi ęcej – 6 osób Przewa ża liczba bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym i podstawowym. W 2001 r. liczba bezrobotnych w powiecie leszczy ńskim wyniosła 2993, w tym kobiet 455. W dłu ższym okresie czasu obserwuje si ę proces zmniejszania si ę liczby ludno ści zwi ązanej z rolnictwem. W 1950 roku ludno ść zawodowo czynna zwi ązana z rolnictwem stanowiła 81,1% ogółu ludno ści w gminie. W 1998 roku ludno ść ta liczyła 9,6% ogółu ludno ści. Włoszakowice s ą gmin ą o charakterze rolniczo – turystycznym. W 2001 roku w systemie REGON było zarejestrowanych 930 podmiotów gospodarczych i jest to o 34 wi ęcej ni ż w roku 1998. Głównym kierunkiem działalno ści gospodarczej (poza rolnictwem i sektorem usługowym) jest handel. Na 1000 ludno ści przypada w gminie 49 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. Wska źnik ten wynosi w powiecie 47 za ś w województwie 80,2. Wszystkie zakłady zaliczaj ą si ę do sektora małych firm. Na terenie gminy nie ma przedsi ębiorstw ani zakładów rzemie ślniczych, które produkowałyby wyroby o charakterze regionalnym lub z regionaln ą mark ą jako ści.

62 Najwi ększe zakłady pracy w gminie Włoszakowice

Nazwa zakładu Przedmiot działalno ści

Werner Kenkel Produkcja opakowa ń

Zakład Pracy Chronionej Bran ża spo żywcza

HERMES Zakład Przetwórstwa Mi ęsnego Bran ża spo żywcza

JOHN Zakład Przetwórstwa Mi ęsnego Bran ża spo żywcza

Tadeusz Witkiewicz

Źródło: dane Urz ędu Gminy Włoszakowice

3.3. Uwarunkowania wynikaj ące z osadnictwa

3.3.1. Funkcje gminy Podstawow ą funkcj ą gminy jest rolnictwo oraz rekreacja i turystyka. Gmina Włoszakowice graniczy z gminami:

• od północy z Przem ętem,

• od wschodu ze Śmiglem oraz Świ ęciechow ą, • od południa z Świ ęciechow ą, • od południowego – wchodu z Lipnem,

• od zachodu z Wijewem. Lokalizacja gminy ze wzgl ędu na działalno ść gospodarcz ą jest mało korzystna. Przez teren gminy nie przechodzi żadna droga krajowa i wojewódzka. Odległo ść z Włoszakowic do Poznania – siedziby województwa i centrum gospodarczego regionu wynosi 80 km. Do granicy polsko – niemieckiej i przej ścia granicznego w Olszynie jest 150 km. Do Wrocławia jest 120 km. Przez teren gminy przechodzi czynna linia kolejowa relacji Leszno - Zb ąszynek. Ludno ść gminy zasiedla 19 miejscowo ści. Wi ększo ść miejscowo ści nale ży zaliczy ć do grupy wsi średnich. Według kryterium liczby mieszka ńców wsie mo żna podzieli ć na nast ępuj ące grupy: I. wsie du że (powy żej 500 mieszka ńców) Włoszakowice, Bukówiec Górny, Grotniki, II. wsie średnie (od 300 – 500 mieszka ńców) Zbarzewo, Krzycko Wielkie, Jezierzyce Ko ścielne, S ądzia, Dłu żyna, III. wsie małe (od 150 – 300 mieszka ńców) Boguszyn, Charbielin, Ujazdowo, Boszkowo, Dominice.

63 Sie ć osadnicza charakteryzuje si ę stosunkowo równomiernym rozło żeniem miejscowo ści po całym terenie gminy. Miejscowo ść gminna Włoszakowice usytuowana jest w centrum gminy. Zró żnicowany jest poziom wyposa żenia wiejskich jednostek osadniczych w podstawowe usługi. Istniej ący układ komunikacyjny sieci dróg gminnych, powiatowych, zapewnia dost ęp do ka żdej miejscowo ści w gminie. Odnotowuje si ę znaczn ą migracj ę wahadłow ą ludno ści w poszukiwaniu pracy. Szacuje si ę, że wyjazdy do pracy poza teren gminy to około 200 osób wyje żdżaj ących w tradycyjnych kierunkach tj. głównie do Leszna, Ko ściana, Wschowy. Ścisłe powi ązanie gminy z o środkami usługowymi poza jej granicami dotycz ą równie ż kształcenia młodzie ży w szkołach ponad podstawowych. Kierunki tych wyjazdów pokrywaj ą si ę z wyjazdami do pracy. Potencjał ludno ściowy jednostek osadniczych i stopie ń ich wyposa żenia w usługi pozwoliły na ustalenie hierarchii o środków obsługi ludno ści gminy:

• gminny o środek obsługi ludno ści - wie ś Włoszakowice, siedziba władz gminnych oraz ośrodek usług ponadgminnych (administracja, ochrona zdrowia, bezpiecze ństwo publiczne), • ośrodki wspomagaj ące o środek gminy – Bukówiec Górny, Grotniki, Jezierzyce Ko ścielne, Krzycko Wielkie, • wsie elementarne o poszerzonym zakresie usług: S ądzia, Dłu żyna, Zbarzewo • wsie pozostałe

3.3.2. Mieszkalnictwo W gminie dominuje zabudowa zagrodowa, mieszkaniowa jednorodzinna i letniskowa. Zabudow ę wielorodzinn ą posiadaj ą wsie: Włoszakowice. S ą to budynki nale żą ce dawniej do PGR, a obecnie do Agencji Nieruchomo ści Rolnych. W pozostałych wsiach wyst ępuje wył ącznie zabudowa zagrodowa, jednorodzinna mieszkalna oraz letniskowa. Według danych ze spisu powszechnego (1988r.) gmina dysponowała 650 mieszkaniami, z czego 435, tj. 70 % było wybudowane przed 1945 r. Na przestrzeni ostatnich 14 lat warunki mieszkaniowe (powierzchniowe) w gminie w zasadzie nie uległy zmianie, podniósł si ę natomiast standard wyposa żenia mieszka ń.

64 Warunki mieszkaniowe gminy na tle powiatu – 2001 r.

Wyszczególnienie pow. leszczy ński gmina Włoszakowice

ilo ść mieszka ń 11 335 1724

ilo ść izb 46970 7981

pow. u żytkowa 19,5 19,1 /m 2/osob ę

mieszkania oddane do 162 18 użytku w 2001 r.

Źródło: GUS 2001 r.

Charakterystyka zasobów mieszkaniowych w gminie wykazała, że: • warunki mieszkaniowe w gminie mierzone podstawowymi wska źnikami porównywalne s ą zarówno dla powiatu jak i województwa – podobna jest wielko ść mieszka ń, • stan techniczny wielu budynków wymaga szybkiego remontu i modernizacji, cz ęsto zdewastowane s ą całe obej ścia gospodarstw, • na terenie gminy nie ma budynków i gospodarstw opuszczonych, • potrzeby mieszkaniowe w okresie perspektywicznym wynika ć b ędą ze zmian w strukturze wieku ludno ści gminy - przewiduje si ę zwi ększenie liczebno ści grupy produkcyjnej, a co za tym idzie tworzenie si ę nowych gospodarstw domowych.

Budownictwo mieszkaniowe jest t ą form ą działalno ści gospodarczej, która wpływa na ożywienie ogólnego poziomu gospodarczego. Bezpo średni wpływ gminy na jego rozwój zwi ązany jest z kompleksowym przygotowaniem niezb ędnej ilo ści terenów budowlanych, a wi ęc zapewnieniem podstawowego uzbrojenia terenu, przede wszystkim za ś dostaw ą wysokiej jako ści wody pitnej, umo żliwieniem odbioru i oczyszczania ścieków, usuwaniu i utylizacji odpadów komunalnych, zapewnieniu dostaw innych mediów infrastrukturalnych. Nie wszystkie z tych warunków w gminie s ą spełnione, poza wystarczaj ącą ilo ści ą wolnych terenów mo żliwych do przeznaczenia pod budownictwo mieszkaniowe. Wyposa żenie w podstawowe urz ądzenia infrastruktury technicznej w gminie jest niezadowalaj ące. Realizowany systematycznie program uregulowania gospodarki ściekowej na terenie gminy wci ąż jest niewystarczaj ący wobec zaspokojenia potrzeb coraz wi ększych terenów głównie zabudowy jednorodzinnej i letniskowej skoncentrowanej wokół jeziora Dominickiego i Boszkowskiego. Analiza wydawanych w gminie decyzji wykazała, że niewielka ich cz ęść dotyczyła budynków mieszkalnych, z tego niewiele ponad 50 % dotyczyła nowych obiektów, reszta to modernizacje

65 i rozbudowy. Stan ten przekładał si ę bezpo średnio na wydawane pozwolenia na budow ę, a w ich konsekwencji na efekty budownictwa mieszkaniowego. W roku 2001 w gminie wybudowano zaledwie 18 mieszka ń zawieraj ących 66 izby. Starzej ące si ę zasoby mieszkaniowe przy zahamowaniu budownictwa mieszkaniowego w gminie b ędą powodowa ć dalsz ą dekapitalizacj ę substancji mieszkaniowej. Deficyt mieszka ń i niski poziom ich przyrostu to główne problemy i ograniczenia rozwoju w tej dziedzinie. Zaznaczy ć nale ży, że nowe tereny zabudowy mieszkaniowej realizowane s ą głównie na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych po 1 stycznia 1995 r, których cz ęsto ustalenia wykazuj ą brak harmonii z lokalnymi warunkami środowiska przyrodniczego.

3.4. Uwarunkowania sfery społecznej

3.4.1. O świata, kultura i sport Kształcenie dzieci i młodzie ży odbywa si ę w szkołach podstawowych, gimnazjum i szkole średniej. Szkoły podstawowe licz ą 857 uczniów, gimnazjum - 494 uczniów, liceum ogólnokształc ące – 148 uczniów. Wskazana jest rozbudowa gimnazjum i szkoły podstawowej. Na terenie gminy wychowanie przedszkolne prowadz ą dwa przedszkola: Liczba dzieci przedszkolnych to 244. Bardzo dobrze rozwija si ę w gminie ruch sportowy. Działalno ść kulturalna:

• Ogólnopolski Konkurs Młodych Instrumentalistów we Włoszakowicach • Mi ędzywojewódzki Przegl ąd Wiejskich Zespołów Taatralnych w Bukówcu Górnym • Regionalny zespół z Bukówca Górnego • Ośrodki folkloru wiejskiego w Bukówcu Górnym i Włoszakowicach

3.4.2. Opieka zdrowotna Ludno ść gminy obsługiwana jest przez sze ściu lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, jednego lekarza dentyst ę, 4 piel ęgniarki. S ą dwie apteki. W 2001 wska źniki charakteryzuj ące stan gminy słu żby zdrowia przedstawiały si ę nast ępuj ąco:

• lekarze na 10 tys. ludno ści – 9,5 (powiat leszczy ński 14,7)

• piel ęgniarki na 10 tys. ludno ści – 30,1 (powiat leszczy ński 33,2)

Powy ższe dane ukazuj ą niekorzystn ą sytuacj ę w zakresie ochrony zdrowia ludno ści gminy. Na terenie gminy nie maj ą siedziby specjalistyczne instytucje opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, świadcz ące usługi dla osób z terenu województwa wielkopolskiego. Najbli ższy szpital znajduje si ę w Lesznie.

66 3.4.3. Administracja i bezpiecze ństwo publiczne Obsług ę administracyjn ą gminy w zakresie wynikaj ącym z przepisów ustawy o samorz ądzie gminnym zapewnia Urz ąd Gminy zlokalizowany we Włoszakowicach. Bezpiecze ństwo mieszka ńców zapewnia Posterunek Policji, podlegaj ący Komendzie Powiatowej Policji w Lesznie. Obowi ązki przeciwpo żarowe w gminie pełni ą jednostki Ochotniczej Stra ży Po żarnej, a na szczeblu powiatowym Komenda Powiatowa Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Lesznie.

3.4.4. Ocena funkcjonowania sfery usług społecznych Zasoby sfery społecznej oraz funkcje przez nie realizowane – nie zawsze zapewniaj ą gminie mo żliwo ści sprostania aktualnym potrzebom społecznym. Sie ć placówek, ich wyposa żenie, stan techniczny, rozmieszczenie w gminie oraz zasi ęg obsługi i dost ępno ść w miejscowo ściach znajduj ących si ę głównie w północnej cz ęś ci gminy jest niewystarczaj ąca. Zakres działania tych placówek nie pokrywa potrzeb gminy Włoszakowice, w zwi ązku z czym niedobory w tym zakresie, tak ilo ściowe jak i bran żowe, wymuszaj ą ci ąż enia okolicznych wsi do innych o środków obsługi: Leszna, Wolsztyna, Wschowy lub Ko ściana.

3.5. Rolnictwo

Jednym z działów gospodarki w gminie jest rolnictwo. W 2001 r. u żytkowanie gruntów (ustalone wg granic administracyjnych gminy) przedstawiało si ę nast ępuj ąco:

• grunty ogółem – 12 715 ha • grunty orne – 5 540 ha • sady – 118 ha

• łąki – 808 ha • pastwiska – 138 ha • lasy i grunty le śne – 4699 ha

Gospodarstwa indywidualne władały 81,5 % ogółu powierzchni u żytków rolnych. U żytki rolne w gminie stanowi ą 12,1 % u żytków rolnych powiatu leszczyńskiego i 0,22 % u żytków rolnych województwa wielkopolskiego. Powierzchnia użytków rolnych na 1 mieszka ńca gminy wynosi 0,9 ha. Wska źnik ten podkre śla mało rolniczy charakter gminy. Do najwa żniejszych zasobów w rolnictwie zalicza si ę gleby. Obszar u żytków rolnych w podziale na klasy bonitacyjne gruntów przedstawia si ę nast ępuj ąco:

67 - 5,1% • Klasa III B - 23% • Klasa IV A - 9,9% • Klasa IV B - 36,9% • Klasa V - 22% • Klasa VI - 1 % • Klasa VI Z

Klasa VI i VI Z 22,0

36,9 Klasa V

9,9 Klasa IV b

23,0 Klasa IV a

5,1 Klasa III b

2,1 Klasa III a

0,0 Klasa II

0 5 10 15 20 25 30 35 40 Gleby klas najsłabszych (V i VI klasy) na gruntach ornych zajmuj ą 59,9 % powierzchni tych gruntów w gminie (w województwie wielkopolskim wska źnik ten wynosi ok. 40 %). Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy wynosi 57,8 i oznacza mało korzystne warunki dla produkcji rolnej. Podczas powszechnego spisu rolnego w 1996 r. zaewidencjonowano 321 gospodarstwa rolne, w tym 284 indywidualne gospodarstwa rolne. Przeci ętna wielko ść indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie wyniosła 11,1 ha (powiat leszczy ński 14,1 ha, województwo wielkopolskie 9,4 ha).

Indywidualne gospodarstwa rolne w gminie Włoszakowice wg grup obszarowych

Powierzchnia u żytków rolnych Gospodarstwa Grupy obszarowe gospodarstw ha % liczba % od 1 do mniej ni ż 2 ha 74 1,63 50 17,12 od 2 do mniej ni ż 5 ha 46 1,01 19 6,51 od 5 do mniej ni ż 10 ha 52 1,15 14 4,79 od 10 do mniej ni ż 15 ha 127 2,80 21 7,19 od 15 do mniej ni ż 20 ha 465 10,25 53 18,15

68 od 20 do mniej ni ż 50 ha 710 15,65 59 20,21 od 50 do mniej ni ż 100 ha 718 15,82 42 14,38

100 ha i wi ęcej 2 346 51,70 34 11,64

Razem 6 601 100,00 292 100,00

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r. W 1996 r. w śród 284 spisanych indywidualnych gospodarstw rolnych 222 gospodarstw produkowało głównie na rynek, a 10 gospodarstw tylko na potrzeby własne. Swoje gospodarstwa rolne za rozwojowe uznało 95 u żytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych. Produkcja rolnicza w zdecydowanej wi ększo ści gospodarstw rolnych ma charakter wielokierunkowy. Tylko nieliczna grupa gospodarstw specjalizuje si ę w jednym kierunku produkcji. Produkcja ro ślinna ukierunkowana jest przede wszystkim pod potrzeby paszowe produkcji zwierz ęcej, dlatego zbo ża maj ą dominuj ący udział w strukturze zasiewów.

Powierzchnia, zbiory i plony głównych ziemiopłodów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Włoszakowice w 2000 roku Powierzchnia Plony Uprawy Zbiory w dt upraw w ha z 1 ha w dt

Ogółem powierzchnia zasiewów 4 570 - -

Zbo ża ogółem 3 415 121 574 35,6

w tym:

pszenica ozima 480 20 160 42,0

pszenica jara 145 4 930 34,0

żyto 910 26 399 29,0

jęczmie ń ozimy 40 1 280 32,0

jęczmie ń jary 80 12 920 34,0

owies 100 3 000 30,0

pszen żyto ozime 695 31 275 45,0

pszen żyto jare 5 165 33,0

mieszanki zbo żowe 550 18 150 33,0

Kukurydza na ziarno 10 700 70,0

na zielonk ę 310 170 500 550,0

Ziemniaki 150 30 000 200,0

Buraki cukrowe 65 26 000 400,0

Rzepak i rzepik 270 7 020 26,0

Len 60 600 10,0

Pozostałe uprawy 400 - -

69 Stan inwentarza żywego w gminie (wg danych GUS 2001) przedstawiał się nast ępuj ąco:

• bydło ogółem 2 100 szt., • w tym krowy1 730 szt.,

• trzoda chlewna ogółem 14 100 szt., • w tym lochy 1 320 szt., • konie 50 szt.,

• owce 67 szt., • kury 4 236 szt. Produkcja rolnicza w formie surowca sprzedawana jest do punktów skupu zakładów w gminie lub poza terenem gminy. W gminie nie ma punktów skupu płodów rolnych ani du żych przedsi ębiorstw przetwórstwa rolno – spo żywczego.

3.6. Gospodarka finansowa gminy

W 2004 r. bud żet gminy był wy ższy od bud żetu z lat poprzednich. Głównym źródłem dochodów bud żetu gminy były dotacje z bud żetu pa ństwa (67 % ogółu dochodów bud żetowych). Dochody własne gminy stanowiły 33 % ogółu dochodów. Dochody bud żetu gminy na 1 mieszka ńca wyniosły 1 242,3 zł (powiat 1 057,5zł, województwo 1 127,6 zł.) Zestawienie gospodarki finansowej w 2003 r. wygl ądało nast ępuj ąco:

Dochody w tys. zł:

• dochody ogółem – 14 423 695,00 • dochody własne – 4 135 000,20 • dotacje celowe z bud żetu pa ństwa – 927 000,30 • pozostałe dotacje 243 200,00 • subwencje – 6 183 000,90 Wydatki w tys. zł:

• wydatki ogółem – 14 564 575,00 • oświata i wychowanie ogółem – 6 683 925,00 • ochrona zdrowia – 125 000,00

• gospodarka komunalna 1 348 630,00 Dochody i wydatki na 1 mieszka ńca w zł: • dochody ogółem – 1221,51

• wydatki ogółem – 1816,00 • wydatki inwestycyjne – 632,42

70 Dochody bud żetu gminy Włoszakowice planowane i wykonane w roku 2004

Dodody bud żetu (zł) Wyszczególnienie planowane wykonane

Rolnictwo i łowiectwo 13 000 14 521

Transport i ł ączno ść 2 200 8 555

Turystyka 0 24 903

Gospodarka mieszkaniowa 586 350 579 025

Administracja publiczna 196 744 213 002

Urz ędy naczelnych organów 11 964 11 964

Bezpiecze ństwo publiczne 2 500 2 500

Dochody od osób prawnych 4 968 877 4 963 518

Ró żne rozliczenia 7 526 895 7 526 305

Oświata i wychowanie 63 070 71 147

Ochrona zdrowia 0 0

Pozostałe 1 052 095 1 053 010

4. Podsumowanie

Z powy ższej analizy wynika, że zdecydowanie wzrosły dochody i wydatki bud żetowe gminy w stosunku do lat 1997 i 1998. Tendencja wzrostowa nie przekłada si ę jednak na wymierne korzy ści ekonomiczne, bowiem uzale żniona jest od wielu czynników ekonomicznych jak osłabienie poziomu ekonomicznego rolnictwa, wzrost bezrobocia, systematycznie wzrastaj ący poziom inflacji do roku 1999/2000. Ponadto kondycja finansów gminy decyduje o jej mo żliwo ści inwestowania w sfery zwi ązane z podnoszeniem jako ści życia mieszka ńców. W strukturze wydatków gminy istotna jest wielko ść wydatków maj ątkowych. Pozytywnym zjawiskiem s ą wysokie wydatki inwestycyjne gminy przeliczone na 1 mieszka ńca, które wynosz ą 632,42 zł. (dla porównania gmina Świ ęciechowa przy podobnym wydała na inwestycje przeliczone na 1 mieszka ńca 182,08 zł). Równie ż zdolno ści kredytowe gminy w najbli ższych latach s ą ju ż ograniczone i przy niskim udziale dochodów własnych mog ą by ć przeszkod ą w pozyskiwaniu środków z funduszy strukturalnych.

71 5. 4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

4.1. Zaopatrzenie w wod ę

Na terenie gminy Włoszakowice wszystkie miejscowo ści (poza Dominicami) s ą zaopatrzone w wod ę z wodoci ągów grupowych. Na terenie gminy funkcjonuj ą cztery systemy wodoci ągowe.

• Włoszakowice - Ujazdowo, działaj ący na bazie uj ęć i stacji uzdatniania w miejscowo ści Włoszakowice i Ujazdowo, zaopatruj ący w wod ę nast ępuj ące miejscowo ści: Włoszakowice, Ujazdowo, Grotniki, Boszkowo.

• Bukówiec Górny, działaj ący na bazie uj ęcia i stacji uzdatniania w Bukówcu Górnym, zaopatruj ący w wod ę nast ępuj ące miejscowo ści: Bukówiec Górny, Charbielin, Skar żyń, Dłu żyna.

• Krzycko Wielkie , działaj ący na bazie uj ęć i stacji uzdatniania wody w Krzycku Wielkim, zaopatruj ący w wod ę miejscowo ści: Krzycko Wielkie i S ądzia. • Boguszyn , z lokalnym uj ęciem i stacj ą uzdatniania wody.

• wodoci ąg Jezierzyce Kościelne i Zbarzewo bazuje na uj ęciu i stacji uzdatniania wody w Piotrowicach , gm. Świeciechowa.

Pozostałe jednostki osadnicze tj. Boszkowo – letnisko oraz Dominice nie posiadaj ą obecnie sieci wodoci ągowej i s ą zaopatrywane s ą w wod ę z uj ęć własnych. Obecnie, głównie w sezonie letnim notuje si ę deficyt wody w uj ęciu Włoszakowice, Ujazdowo, spowodowane znacznym wzrostem zapotrzebowania w zabudowie letniskowej. Problemem jest stan techniczny uj ęć wody i sieci wodoci ągowych głównie w uj ęciach. Na terenie gminy zostało wykonane uj ęcie wody w Dominicach. Zatwierdzone zasoby w kat. „B” wynosz ą 60 m 3/h. Uj ęcie traktowane jest jako rezerwowe.

4.2. Odprowadzanie ścieków

Gmina Włoszakowice posiada opracowany program uporz ądkowania gospodarki ściekowej opracowany w 2005 roku i realizowany w miar ę mo żliwo ści finansowych. Od 1998 roku na terenie omawianej gminy działa oczyszczalnia ścieków zlokalizowana na terenie wsi Grotniki. Głównym celem wybudowania oczyszczalni była ochrona Jeziora Dominickiego przed zanieczyszczeniami. Skanalizowanych jest 5 miejscowo ści: Grotniki, Letnisko Boszkowo, Dominice oraz Włoszakowice i Bukówiec Górny cz ęś ciowo. Ł ączna długo ść sieci kanalizacyjnych wynosi:

• sie ć magistralna pvc Ø 200 – 315 mm – 22,8 km, • sie ć ci śnieniowa pe Ø 50-90 mm – 6,6 km,

72 • przykanaliki pvc Ø 160 mm – 13,3 km, • pompownie ścieków – 21 sztuk. Ścieki do oczyszczalni dowo żone s ą równie ż z indywidualnych domków letniskowych i kempingów. W poszczególnych miejscowo ściach, indywidualne gospodarstwa posiadaj ą przepływowe zbiorniki na fekalia. Prawdopodobnie nie s ą one całkowicie szczelne, dlatego te ż ilo ść wywo żonych ścieków nie jest adekwatna do ich rzeczywistej ilo ści. I tak np. od mieszka ńców wywo żone jest tylko 50% ścieków, z indywidualnych domków letniskowych około 70% a z kempingów i o środków wypoczynkowych 100%.Transport odbywa si ę przy wykorzystaniu taboru ascenizacyjnego. W okresie sezonu letniego, ilo ść ścieków wywo żonych z Dominic, Boszkowa, Ujazdowa oraz północno – zachodniej cz ęś ci Grotnik, stanowi około 51% ogółu, poza sezonem spada do około 30%. Dowiezione ścieki s ą kierowane do dwukomorowej zlewni fekalii, gdzie s ą przetrzymywane i napowietrzane. Nast ępnie po przej ściu przez kraty, piaskownik szczelinowy i pompowni ę s ą one oczyszczane przy pomocy osadu czynnego, zwi ązki biogenne zostaj ą usuni ęte na drodze biologicznej, a dodatek fosforu oczyszcza je chemicznie. Nast ępnie osad zostaje spuszczony do zbiorników i dalej do specjalnych worków i pozostawiony na specjalnie przygotowanym do tego miejscu w celu odwodnienia osadu. Nieliczne gospodarstwa indywidualne i zakłady u żyteczno ści publicznej maj ą lokaln ą kanalizacj ę z osadnikami bezodpływowymi. Pozostałe posiadaj ą szamba, z których odpływy kierowane s ą głównie do gruntu i do okolicznych cieków b ądź jezior. Ośrodki wypoczynkowe i niektóre domki letniskowe maj ą lokaln ą sie ć kanalizacyjn ą oraz szamba. Tylko nieliczne z tych ostatnich maj ą ust ępy suche. Kempingi nie posiadaj ą żadnej z wymienionych form gromadzenia ścieków, poza polem namiotowym w Dominicach. Na terenie poszczególnych miejscowo ści znajduj ą si ę studzienki kanalizacyjne, odprowadzaj ące nadmiar wody opadowej. Pokrywaj ą one mniej ni ż 50% ogólnej powierzchni danego terenu. Tereny obj ęte Zmian ą Nr 1 mog ą by ć zagospodarowane wył ącznie po wybudowaniu kanalizacji sanitarnej. Nie przewiduje si ę mo żliwo ści lokalizacji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków. Nale ży nadmieni ć, że ustalenia planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego w zakresie gospodarki ściekowej nie zostały zrealizowane. Analizuj ąc sytuacj ę w zakresie gospodarki ściekowej uzna ć nale ży, że stopie ń zaspokojenia potrzeb mieszka ńców gminy jest niewystarczaj ący. W takiej sytuacji ograniczone s ą na terenie gminy mo żliwo ści rozwoju gospodarczego. Wynika to z nast ępuj ących faktów:

• brak rozwini ętych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków,

73 • utrudnienia organizacyjne i ekonomiczne wynikające z konieczno ści eksploatacji szamb, • zagro żenia zanieczyszczenia środowiska w szczególno ści wód powierzchniowych i podziemnych, • wzrost ilo ści ścieków nieoczyszczonych na skutek zwodoci ągowania gminy. 4.3. Gazownictwo i ciepłownictwo

Na terenie gminy Włoszakowice nie ma udokumentowanych złó ż gazu ziemnego i ropy naftowej i aktualnie nie prowadzi si ę prac poszukiwawczych w tym kierunku. Gmina nie jest zgazyfikowana, a z informacji Pomorsko – Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa wynika, że wzgl ędów ekonomicznych nie przewiduje si ę gazyfikacji miejscowo ści gminnych. Przez południowo – wschodni ą cz ęść gminy przebiega trasa projektowanego gazoci ągu relacji KGZ Ko ścian – KGHM Żukowice/Polkowice DN 500 wraz z kablem światłowodowym. Podstawowym no śnikiem energetycznym stosowanym w gminie do celów grzewczych jest w ęgiel kamienny, olej opałowy i gaz płynny. Zaopatrzenie w ciepło budynków mieszkalnych i budynków u żyteczno ści publicznej odbywa si ę z lokalnych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych. Budynki mieszkalne, wielorodzinne – zwi ązane z byłymi pa ństwowymi gospodarstwami rolnymi zaopatrywane s ą w ciepło z kotłowni lokalnych o małych mocach, od 0,25 do 0,85 Gcal/h.

4.4. Gospodarka odpadami

Gmina Włoszakowice jest obj ęta zorganizowanym systemem gromadzenia i usuwania odpadów. Odpady gromadzone s ą na terenie posesji i wywo żone na składowisko w Trzebani. Do 2003 r. na terenie gminy Włoszakowice funkcjonowało składowisko odpadów w Krzycku Wielkim. Obsługiwało wył ącznie teren gminy. Zgodnie z decyzj ą z dnia 19 marca 2003 r. (nr OS.I.7663-5/2003) Starosta Leszczy ński wyraził zgod ę na zamkni ęcie składowiska. Składowisko jest w trakcie rekultywacji.

4.5. Elektroenergetyka

Wszystkie jednostki osadnicze na terenie gminy zasilane s ą w energi ę elektryczn ą za po średnictwem sieci energetycznych średniego napi ęcia 15 KV i stacji transformatorowych i linii energetycznych 0,4 kV NN. Istniej ące linie energetyczne i stacje transformatorowe nie w pełni zaspakajaj ą potrzeby jednostek, ale niedobory mocy nie s ą uci ąż liwe. Przyczyn ą cz ęstych awarii i przerw w dostawach pr ądu dla tych jednostek jest zły stan techniczny i niewystarczaj ąca przepustowo ść zarówno stacji transformatorowych jak i linii

74 energetycznych średniego i niskiego napi ęcia. Szacuje si ę, że niedobór mocy na terenie gminy wynosi ok. 20 KV. Dotyczy to szczególnie miejscowo ści Włoszakowice, Grotniki i Bukówiec Górny. W miejscowo ści Krzycko Wielkie w trakcie realizacji znajduje się GPZ i projektowana jest linia energetyczna WN 110 kV. Inwestycja pozwoli na budow ę rezerwy energetycznej dla obecnych i projektowanych inwestycji w tym równie ż umo żliwi realizacj ę sieci energetycznych SN doprowadzaj ących z turbin wiatrowych.

4.6. Telekomunikacja

Wszystkie jednostki osadnicze na terenie gminy s ą wyposa żone w sie ć telefoniczn ą. Liczba abonentów telefonicznych w 2001 r. wyniosła 632. Dost ępno ść telefonów okre ślana na 1000 mieszka ńców wyniosła 171,2. W gminie znajduj ą si ę 2 urz ędy pocztowe, we Włoszakowicach oraz w Bukówcu Górnym. Na terenie gminy zlokalizowane s ą 3 stacje bazowe sieci telefonii komórkowej we Włoszakowicach, Ujazdowie i Jezierzycach Ko ścielnych.

6. Podsumowanie

Ocena stanu funkcjonowania infrastruktury technicznej gminy pod k ątem zaspokojenia podstawowych potrzeb ludno ści oraz lokalnej gospodarki pozwoliła na okre ślenie atutów i słabo ści w tej dziedzinie. Za korzystne uwarunkowania uznano:

• zasoby wód podziemnych umo żliwiaj ące zaopatrzenie w wod ę ludno ści i lokalnej gospodarki,

• planowany przebieg przez teren gminy gazoci ągu przesyłowego, który po budowie węzła rozdzielczego mo że umo żliwi ć gazyfikacj ę gminy, • rozwój telefonii komórkowej,

• nowa oczyszczalnia ścieków we Włoszakowicach. Do niekorzystnych uwarunkowa ń zaliczono: • brak kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków dla wszystkich jednostek osadniczych, • wyst ępuj ące deficyty w dostawie energii elektrycznej i wody, • brak sieci gazowych rozprowadzaj ących

75 7. 5. UKŁAD KOMUNIKACYJNY GMINY

5.1. Sie ć drogowa

Gmina Włoszakowice le ży w południowo - zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego. Podstawowy układ komunikacyjny tworz ą drogi powiatowe i gminne oraz linia kolejowa Leszno – Zbaszynek. Wykaz dróg powiatowych

Nr Przebieg drogi

21 102 Śmigiel - Gołanice

21 113 Włoszakowice - Brenno

21 115 Włoszakowice - Przem ęt

21 116 Boszkowo - Bucz

21 120 Włoszakowice - Bronikowo

21 121 Włoszakowice - Morownica

21 124 Bukówiec Górny - Radomicko

21 125 Krzycko Wielkie – Bukówiec Górny

21 126 Zbarzewo – Jezierzyce Ko ścielne

21 201 Leszno - Włoszakowice

21 202 Wschowa – Zbarzewo - Krzy żowiec

21 219 Niechłód - Zbarzewo

Ogółem długo ść sieci dróg powiatowych w gminie wynosi: • długo ść dróg ogółem – 66 km • w tym o nawierzchni bitumicznej – 49 km

• nawierzchni gruntowej – 17 km Du żo odcinków dróg powiatowych znajduje si ę w złym stanie technicznym. Szczególnie szybkiego remontu wymaga droga nr 21 201 relacji Leszno – Włoszakowice, znajduj ąca si ę w bardzo złym stanie technicznym oraz drogi nr: 21 113, 21 115. Pozostałe drogi, czyli system dróg gminnych znajduje si ę w zró żnicowanym stanie technicznym i wymaga na wielu odcinkach przeprowadzenia generalnych modernizacji.

Zarz ądcami dróg s ą: • dla dróg powiatowych - Zarz ąd Dróg Powiatowych w Lesznie • dla dróg gminnych - Wójt Gminy

76 Drogi nie zaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególno ści drogi na terenie osiedli mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i le śnych, dojazdowe do obiektów u żytkowanych przez podmioty prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, place przed dworcami kolejowymi i autobusowymi s ą drogami wewn ętrznymi. Budowa, utrzymanie, zarz ądzanie i oznakowanie dróg wewn ętrznych nale ży do zarz ądcy terenu.

Tradycyjnym środkiem zbiorowej komunikacji samochodowej s ą autobusy PKS. Gmina Włoszakowice nie posiada placówki terenowej ani dworca. Sie ć przystanków na terenie gminy jest wystarczaj ąca. Wszystkie wsie posiadaj ą przystanki zlokalizowane prawidłowo, bowiem swoim zasi ęgiem o promieniu R=500 m obejmuj ą zabudowy wsi. Gmina posiada poł ączenia autobusowe w kierunku Leszna, Wschowy, Wolsztyna, Ko ściana. Przez gmin ę przebiega linia kolejowa jednotorowa niezelektryfikowana relacji Leszno – Zb ąszynek, a w miejscowo ściach: Włoszakowice, Boszkowo, Krzycko Wielkie znajduj ą si ę dworce kolejowe.

5.2. Ocena układu komunikacyjnego

W odległym czasie został wykształcony istniej ący obecnie układ sieci drogowej o takich a nie innych powi ązaniach komunikacyjnych. Zadecydował o tym układ osadniczy, który wymuszał budow ę poł ącze ń pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami. Główna arteria gminy - droga powiatowa relacji Leszno – Włoszakowice nr 21 201 posiada charakter drogi zbiorczej, a drogi gminne stanowi ą poł ączenia z poszczególnymi miejscowo ściami. Ogólnie mo żna stwierdzi ć, że sie ć komunikacyjna na terenie gminy wykształcona jest poprawnie ł ącz ąc dwa cele: • obsług ę terenu • usankcjonowanie środowiska przyrodniczego. Wykształcony w wielowiekowym procesie rozwoju układ osadniczy i kierunki ci ąż eń, utworzyły istniej ący układ drogowy. Układ ten jest układem stabilnym w czasie, lecz reaguj ącym na zachodz ące przemiany życia. Istniej ące powi ązania drogowe zmieniaj ą najwy żej swój charakter, ale zawsze pozostaj ą. Głównym zadaniem jest wi ęc okre ślenie charakteru tych zmian oraz ewentualne wyodr ębnienie nowych poł ącze ń - powi ąza ń tranzytowych. Z przeprowadzonej analizy jednak wynika, że istniej ący układ nale ży przede wszystkim modernizowa ć, podnosz ąc jego parametry, a szczególnie no śno ść nawierzchni oraz rozwi ązuj ąc problemy ruchu na skrzy żowaniach. Ta ostatnia kwestia dotyczy przede wszystkim skrzy żowa ń dróg powiatowych.

Z uwagi na du że obci ąż enie ruchu na przebiegaj ących przez gmin ę drogach powiatowych przewiduje si ę realizacj ę obwodnic we Włoszakowicach.

77 Uwarunkowania osi ągania po żą danych celów rozwoju rozpatruje si ę w podziale na:

Czynniki stymuluj ące osi ąganie celów , w tym: • szanse, rozumiane jako uwarunkowania zewn ętrzne, wynikaj ące z warunków otoczenia niezale żnych od gminy • mocne strony gminy, rozumiane jako uwarunkowania wewn ętrzne, w mniejszym lub wi ększym stopniu zale żne od gminy

Czynniki hamuj ące osi ąganie celów , w tym:

• zagro żenia zewn ętrzne • słabe strony stanowi ące uwarunkowania wewn ętrzne W działaniach organów gminy nale ży wykorzystywa ć zewn ętrzne szanse i własne, mocne strony gminy staraj ąc si ę zniwelowa ć wewn ętrzne słabo ści i zewn ętrzne zagro żenia.

Czynniki działaj ące w kierunku osi ągania celów Szanse (zewn ętrzne):

• tradycyjnie wykształcony układ ci ąż eń do Leszna, Wschowy, Wolsztyna i Ko ściana • dobrze rozwini ęte powi ązania zewn ętrzne poprzez sie ć dróg powiatowych Mocne strony gminy:

• dobrze rozwini ęta sie ć dróg gminnych • dobrze zorganizowana komunikacja autobusowa • funkcjonuj ąca komunikacja kolejowa

Czynniki utrudniaj ące osi ąganie celów

Zagro żenia (zewn ętrzne):

• brak proporcjonalnych do potrzeb wielko ści środków finansowych na inwestycje drogowe i modernizacj ę układu infrastruktury transportowej

• przebieg głównych ci ągów komunikacyjnych przez "centra" o środków osadniczych, przez co drogi nabieraj ą charakteru ulic Słabe strony gminy:

• du ża cz ęść dróg gminnych posiada nawierzchni ę nieutwardzon ą (gruntow ą)

• drogi powiatowe posiadaj ą parametry poni żej wymaga ń okre ślonych normatywem

78 8. Podsumowanie

Podstawowym problemem istniej ącego układu komunikacyjnego jest brak ci ągło ści standardu tras, tzn. nagłe utrudnienia i ograniczenia ruchu. Do elementów negatywnych układu komunikacyjnego nale ży zaliczy ć:

• historycznie ukształtowane główne ci ągi komunikacyjne przebiegaj ące przez „centrum” o środków osadniczych, • rozwój przestrzenny jednostek osadniczych wzdłu ż tras komunikacyjnych (obudowuj ąc drogi wzdłu ż na długich odcinkach, wytworzyły si ę z nich ulice ze zawart ą zabudow ą), • zbyt niskie parametry dróg (za małe szeroko ści jezdni – korony, nie normatywne łuki poziome, zła widoczno ść na skrzy żowaniach, za bliska zabudowa, itp.),

9. 6. ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I PLANISTYCZNYCH

6.1. Zasady zagospodarowania przestrzennego wynikające z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju

W opracowywanym „Studium” uwzgl ędnione zostały ogólne zasady zagospodarowania przestrzennego kraju i polityki pa ństwa odnosz ące si ę do regionu i gminy zawarte w „Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju” (obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. – M.P. Nr 26 poz. 432). Jako nadrz ędn ą zasad ę rozwoju przyj ęto „ekorozwój” zakładaj ący, i ż w ci ągłym i długoletnim procesie przekształce ń strukturalnych b ędzie si ę urzeczywistnia ć rozwój trwały, stabilny i zrównowa żony, który zaspokaja potrzeby obecnej generacji i nie ogranicza przyszłym pokoleniom mo żliwo ści zaspokajania ich własnych potrzeb. Zasad ą kształtowania zagospodarowania przestrzennego obszarów wiejskich jest wielofunkcyjno ść traktowana jako d ąż enie do harmonijnego współistnienia wszystkich funkcji oraz minimalizacji lub likwidacji sytuacji konfliktowych, wyst ępuj ących mi ędzy funkcjami gospodarczymi a środowiskiem przyrodniczym. Nadrz ędno ść ochrony środowiska przyrodniczego w strukturze funkcji obszarów wiejskich poza systemem osłony ekologicznej oznacza ć powinna przede wszystkim:

• dostosowanie poziomu i struktury rozwoju funkcji do cech i walorów środowiska przyrodniczego;

79 • ograniczenie niekorzystnego oddziaływania sytuacji konfliktowych na środowisko do społecznie niezb ędnych; • kształtowanie struktur przestrzennych, które wpływaj ą korzystnie na jako ść środowiska lub chroni ą go przed zniszczeniem.

6.2. Wnioski ze strategii rozwoju województwa wielkopolskiego

Opracowana w 2005 r. „Strategia rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r.”, przyj ęta przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 r. stanowi dokument okre ślaj ący zasadnicze kierunki oraz metody działania pozwalaj ące na wielokierunkowy rozwój województwa. Dokument ten ma by ć podstaw ą do podejmowania działa ń na rzecz poprawy warunków życia, pracy i wypoczynku społeczno ści województwa, pokonania wewn ętrznych zró żnicowa ń i osi ągni ęcia pełnej jego integracji. Najwa żniejsze priorytety rozwoju gospodarczego Wielkopolski to:

• zwi ększenie konkurencyjno ści gospodarki województwa w stosunku do innych regionów kraju i Europy; • rozwój małych i średnich przedsi ębiorstw jako warunek trwałego i efektywnego generowania miejsc pracy w województwie;

• aktywizacja obszarów wiejskich poprzez modernizacj ę rolnictwa i przetwórstwa rolno- spo żywczego, szczególnie w walce o rynek wewn ętrzny województwa; • rozwój turystyki poł ączony z rozwojem usług rekreacyjnych i uzdrowiskowych. (cel operacyjny 2.4) Priorytety polityki społecznej to:

• uzdrowienie rynku pracy poprzez podejmowanie ró żnorodnych działa ń, słu żą cych pobudzeniu aktywno ści ekonomicznej oraz zwi ększaniu liczby miejsc pracy,

• wysoko wyedukowany potencjał ludzki, poprawa zdrowia i zwi ązanej z nim jako ści życia mieszka ńców, • upowszechnienie kultury poprzez wspieranie inicjatyw obywatelskich i kształcenie jej odbiorców. Sfera środowiskowa (cel operacyjny 1.1):

• ochrona wód powierzchniowych i podziemnych oraz poprawa warunków retencji, • zwi ększanie powierzchni le śnych,

• ochrona istniej ących oraz tworzenie nowych przyrodniczych obszarów chronionych oraz tworzenie warunków dla ich turystycznego wykorzystania,

80 • tworzenie warunków dla zachowania i odnawiania istniej ących zało żeń pałacowo – parkowych. • Strategia 2020:

• Priorytet 2.4 – Rozwój turystyki z wykorzystaniem dziedzictwa przyrodniczego – Prowadzenie przyjaznej dla środowiska polityki inwestycyjnej i zagospodarowania przestrzennego (z systemem obszarów

chronionych) – Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko w skali województwa • Cel operacyjny 1.1 Sfera społeczna:

• tworzenie warunków dla kultywowania tradycji poprzez rozwijanie o środków kulturotwórczych, • rozwój szkolnictwa, wszechstronnej edukacji, w tym równie ż edukacji ekologicznej,

• zapewnienie powszechnie dost ępnej, rozwini ętej i sprawnej słu żby zdrowia oraz odpowiednio funkcjonuj ącej opieki społecznej, • tworzenie warunków dla rozwoju sportu i rekreacji poprzez utrzymanie istniej ących oraz budow ę nowych obiektów, • zapewnienie bezpiecze ństwa publicznego, • skuteczne likwidowanie bezrobocia. Sfera gospodarcza:

• tworzenie warunków dla rozwoju nowoczesnych gospodarstw, rozwoju produkcji i przetwórstwa produktów rolnych, oraz gospodarstw ekologicznych, • rozwój bazy turystycznej, w tym gospodarstw agroturystycznych,

• tworzenie warunków dla rozwoju przedsi ębiorstw wykorzystuj ących przede wszystkim miejscowe zasoby, • tworzenie nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla młodzie ży. Sfera przestrzenno – techniczna:

• dąż enie do zachowania historycznych układów urbanistycznych, zabytkowych obiektów kulturowych, oraz tworzenie nowej zabudowy w nawi ązaniu do miejscowych tradycji,

81 • rozwój dobrze funkcjonuj ącego układu komunikacyjnego, z obwodnicami dla wi ększych miejscowo ści oraz przepraw ą mostow ą na Odrze, rozwój ście żek rowerowych,

• uregulowanie gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki odpadami, • unowocze śnienie systemu zaopatrzenia w energi ę, • powszechna gazyfikacja,

• dobrze funkcjonuj ąca telekomunikacja. Sfera instytucjonalna:

• stworzenie sprawnej współpracy województwa i powiatu z gminami oraz wypracowanie wspólnej polityki rozwojowej, • rozwój instytucji obsługuj ących sfery życia mieszka ńców na poziomie ponadgminnym, oraz organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz społeczno ści lokalnych, • organizacja zewn ętrznego wsparcia dla projektów rozwojowych powiatu i gmin dla pozyskiwania środków pomocowych.

6.3. Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego

Plan Województwa Wielkopolskiego został uchwalony przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwał ą Nr XLII/628/2001 z dnia 26.11.2001 r. Zmiana ww. planu uchwalona została uchwał ą Nr XLVI/690/10 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 kwietnia 2010 r. W planie uwzgl ędniono i rozwini ęto podstawowe uwarunkowania, cele strategiczne oraz kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, natomiast polityka rozwoju województwa okre ślona w strategii województwa wielkopolskiego stanowiła podstaw ę sformułowania kierunków polityki przestrzennej dla województwa wielkopolskiego. Ogólne cele polityki przestrzennej to:

• ochrona i rozwój naturalnej struktury funkcjonalno - przestrzennej wynikaj ącej z poło żenia geograficznego, cech środowiska przyrodniczego oraz historycznych procesów działalno ści człowieka, • zapewnienie najdogodniejszych warunków rozwoju i wykorzystanie potencjałów obszarów o zró żnicowanym charakterze,

• zapobieganie wyst ępowaniu konfliktów przestrzennych i ekologicznych, • rozwi ązywanie konfliktów na obszarach parków krajobrazowych na korzy ść środowiska przyrodniczego na podstawie ustawy o ochronie przyrody,

82 • wykorzystanie ekonomicznego potencjału urbanizacji i aglomeracji (przestrzenna dost ępno ść , lokalny potencjał rynkowy, zró żnicowanie rynku pracy, obecno ść centrów naukowo – badawczych). Plan zagospodarowania przestrzennego województwa nie ma rangi prawa miejscowego, jednak jego ustalenia musz ą by ć uwzgl ędnione w uchwalanych przez organy samorz ądu terytorialnego studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, z którymi z kolei musz ą by ć spójne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

Na terenie Województwa Wielkopolskiego wydzielono siedem stref funkcjonalnych o zró żnicowanej polityce przestrzennej. Obszar gminy Włoszakowice znalazł si ę w zasi ęgu strefy rolno - le śnej z ekologicznym rolnictwem oraz rolno – le śnej z wielofunkcyjnym rozwojem wsi. Strefa le śno-rekreacyjna z rolnictwem ekologicznym obejmuje tereny ze znacznym udziałem lasów i obj ęte ró żnymi formami ochrony, z urozmaicon ą rze źbą i jeziorami, z malowniczym krajobrazem. Gospodarowanie powinno by ć tu podporz ądkowane funkcji rekreacyjnej, która wprawdzie nie b ędzie wiod ącą, ale w istotny sposób mo że wspomóc finansowo mieszka ńców. St ąd propozycja przekształcenia tradycyjnego rolnictwa w rolnictwo ekologiczne, dostosowane z jednej strony do oczekiwa ń rekreantów, z drugiej – do wymogów ochrony cennych walorów środowiska przyrodniczego. Strefa rolno-le śna z wielofunkcyjnym rozwojem wsi obejmuj ąca tereny o warunkach nie sprzyjaj ących intensywnej produkcji rolnej, nie kwalifikuj ące si ę dla rekreacji o ponadlokalnym znaczeniu, poło żone na uboczu głównych tras komunikacyjnych – tym samym o ograniczonych szansach na rozwój działalno ści gospodarczej. Prócz rolnictwa – obecnie głównej gał ęzi gospodarki, zakłada si ę rozwój pozarolniczej działalno ści produkcyjnej i usługowej. Uchwał ą Nr XXXI/49/05 z dnia 28 lutego 2005 r. Sejmik Województwa Wielkopolskiego podj ął decyzj ę o przyst ąpieniu do sporz ądzenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego. Obecnie projekt planu znajduje si ę w ko ńcowej fazie opracowania. Ustalenia projektu planu nie koliduj ą z planowanymi ustaleniami Zmiany Nr 1 Studium.

6.4. Stanowisko Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego

Znaczna cz ęść gminy Włoszakowice le ży w granicach Przem ęckiego Parku Krajobrazowego. Maj ąc na uwadze zachowanie niepowtarzalnych walorów przyrodniczych tego terenu Zespół

83 Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego wnosi o uwzgl ędnienie w opracowywanym studium nast ępuj ących uwag:

• Uwzgl ędnienie wszystkich przepisów wynikaj ących z rozporz ądze ń wojewodów w sprawie utworzenia parków krajobrazowych.

• W trakcie prac nad studium przeprowadzenie ustalenia granicy polno – le śnej. • Uj ęcie w studium istniej ących na terenie gminy form ochrony przyrody. • Rozwa żenie mo żliwo ści obj ęcia ochrona innych, cennych przyrodniczo terenów.

• Grunty rolne stanowi ące enklawy i półenklawy w kompleksach le śnych, po ustaniu ich rolniczego wykorzystania, powinny by ć kwalifikowane jako grunty do zalesie ń. • Nie lokalizowanie terenów rekreacyjnych wewn ątrz kompleksów le śnych i na terenach cennych pod wzgl ędem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym. • Wskazanie nowych terenów pod zagospodarowanie rekreacyjno – turystyczne powinno by ć poprzedzone wykonaniem anali8zy oddziaływania na środowisko.

• Lokalizowanie nowych terenów pod zabudow ę przy istniej ących ju ż terenach budowlanych, wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych, w granicach poszczególnych miejscowo ści.

• Uwzgl ędnienie w projekcie studium 100 m strefy ochronnej wokół wód powierzchniowych, wolnej od wszelkiego zagospodarowania Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, na etapie zawiadomienia o przyst ąpieniu do sporz ądzenia Zmiany Nr 1 Studium, przedstawił nast ępuj ące wnioski: • Ze wzgl ędu na to, że przedmiotowe tereny poło żone s ą w strefie zalewowej na obszarze jeziora Dominickiego na obszarach podmokłych, które s ą cennym siedliskiem dla ptaków wodno – błotnych, wnosi si ę o utrzymanie dotychczasowych funkcji terenów (u żytki zielone)

• Ze wzgl ędu na tocz ące si ę post ępowanie administracyjne PINB w Lesznie dotycz ące legalno ści zabudowy cz ęś ci działek poło żonych na obszarze obj ętym Zmian ą Nr 1 studium wnioskuje si ę o niedokonywanie jakichkolwiek zmian na przedmiotowym terenie do momentu zako ńczenia post ępowania PINB w Lesznie W zwi ązku z ww. wnioskami stwierdza si ę, że: – przedmiotowe tereny nie s ą zalewane przez wody jeziora Dominickiego, a tzw. strefa zalewowa ustalona została morfologicznie na terenach o faktycznie wysokim poziomie wód gruntowych (dna dolin i terasa jeziorna I poziomu)

84 – na przedmiotowych dwóch terenach nie ma obecnie siedlisk ptaków. S ą to tereny od ok. 13 lat podlegaj ące sukcesywnemu zainwestowaniu przez nowych wła ścicieli działek i wykorzystane s ą coraz bardziej intensywnie pod zabudow ę rekreacyjn ą

– samowole budowlane s ą faktem, a post ępowanie dot. rozbiórek jest w toku. Post ępowanie administracyjne prowadzi PINB w Lesznie

7. SYNTEZA UWARUNKOWA Ń I IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ROZWOJOWYCH GMINY

Rozpoznanie dotychczasowego stanu rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy przeprowadzone w ramach diagnozy i uwarunkowań pozwoliło na syntetyczn ą charakterystyk ę procesów i tendencji rozwojowych - sformułowanie czynników sprzyjaj ących rozwojowi oraz na identyfikacj ę podstawowych problemów wymagaj ących rozwi ązania, a mianowicie: • Poło żenie gminy w obszarach peryferyjnych województwa, z dala od wa żniejszych szlaków komunikacyjnych nie sprzyja jej rozwojowi. • Gmina posiada kompleksy le śne, bogat ą sie ć hydrograficzn ą, urozmaicon ą faun ę i flor ę, dobrze funkcjonuj ący system powi ąza ń przyrodniczych, a wi ęc czynniki warunkuj ące prawidłowe funkcjonowanie środowiska przyrodniczego. Ponadprzeci ętne walory przyrodniczo - krajobrazowe s ą szans ą rozwoju funkcji rekreacyjno - turystycznej. • Szans ą rozwoju funkcji rekreacyjno - turystycznej s ą równie ż jej walory kulturowe, przede wszystkim: ró żnorodno ść typów krajobrazu kulturowego, unikatowe w skali regionu zespoły zabytkowe i wyró żniaj ące wyznaczniki to żsamo ści przestrzennej gminy. Problemem jest zły stan niektórych obiektów zabytkowych, wymagaj ący du żych nakładów finansowych na ich rewaloryzacj ę i dostosowanie do pełnienia obecnych, lub nowych funkcji. • Liczba ludno ści gminy wynos 8,7 tys. i od wielu lat pozostaje na podobnym poziomie z tendencj ą wzrostow ą. W najbli ższych dziesi ęciu latach wzrasta ć te ż b ędzie udział ludno ści w wieku produkcyjnym, co w sytuacji wielkich trudno ści ze znalezieniem pracy na terenie gminy mo że wpłyn ąć na wzrost bezrobocia. • Gmina zagro żona jest bezrobociem strukturalnym. Wzrost liczby bezrobotnych pozbawionych prawa do zasiłku powoduje zwi ększenie wydatków na pomoc społeczn ą. Niski przyrost podmiotów prowadz ących działalno ść gospodarcz ą nie zrekompensował redukcji zatrudnienia w rolnictwie.

85 • Starzej ące si ę zasoby mieszkaniowe przy zahamowaniu budownictwa mieszkaniowego będą powodowa ć dalsz ą dekapitalizacj ę substancji mieszkaniowej. Deficyt mieszka ń i niski poziom ich przyrostu to główne problemy i ograniczenia rozwoju w tej dziedzinie. • Zasoby sfery społecznej oraz funkcje przez nie realizowane nie zapewniaj ą gminie mo żliwo ści sprostania aktualnym potrzebom społecznym. Niewystarczaj ąca jest sie ć placówek, ich wyposa żenie, stan techniczny, rozmieszczenie w gminie oraz zasi ęg obsługi i ich dost ępno ść . • Wyposa żenie gminy w placówki usługowo-handlowe jest niewystarczaj ące. Wiele małych miejscowo ści nie posiada żadnych placówek tego typu, co stwarza znaczne utrudnienia dla miejscowej ludno ści. • Jedn ą z głównych funkcji gminy jest rolnictwo. Rozwojowi rolnictwa sprzyjaj ą przeci ętne warunki glebowe oraz korzystniejsze stosunki wodne ni ż średnio w województwie. • Rozwijaj ąca si ę turystyka w formie pobytowej, powoduje powstawanie konfliktów interrakcjonalno - przestrzennych w postaci braku dostatecznej bazy noclegowej i gastronomicznej, urz ądze ń infrastruktury technicznej. • Sie ć komunikacyjna gminy nie jest dostatecznie zintegrowana z układem komunikacyjnym województwa. Do tego dochodz ą: niskie parametry dróg, zły stan ich nawierzchni oraz brak obej ść komunikacyjnych. Elementy te stwarzaj ą powa żne ograniczenia dla rozwoju gospodarczego gminy. • Niedostatecznie rozwini ęta infrastruktura techniczna, a w szczególno ści brak systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków dla wi ększo ści miejscowo ści oraz brak sieci gazowej i rezerw energii elektrycznej stanowi istotn ą barier ę rozwojow ą gminy. • Brak przygotowanych terenów inwestycyjnych uniemo żliwia napływ inwestycji do gminy staj ąc si ę kolejn ą barier ą w jej rozwoju gospodarczym, ograniczaj ącą tworzenie nowych miejsc pracy i łagodzenie problemu bezrobocia. • Uwarunkowania społeczno-gospodarcze gminy powoduj ą, że około połowa wydatków bud żetu gminnego musi by ć przeznaczane na sferę społeczn ą. • Ograniczona wielko ść dochodów własnych przy du żych potrzebach inwestycyjnych (infrastrukturalnych) i ograniczone zdolno ści kredytowe gminy w najbli ższych latach mog ą by ć przeszkod ą w pozyskiwaniu środków z funduszy strukturalnych.

Główne problemy rozwojowe gminy mieszcz ą si ę w kategoriach problemów społeczno- gospodarczych i infrastrukturalnych, wywołane s ą przez czynniki wzajemnie ze sob ą powi ązane i oddziałuj ące na siebie na zasadzie „sprz ęż eń zwrotnych”. • Problemem numer jeden jest stały bez tendencji wzrostowych poziom rozwoju gospodarczego

86 • Problemem numer dwa jest luka infrastrukturalna, ograniczaj ąca rozwój społeczno- gospodarczy i powoduj ąca degradacj ę zasobów środowiska przyrodniczego. Rozwi ązaniem wi ększo ści problemów b ędzie tworzenie przez gmin ę warunków do jej aktywizacji gospodarczej w celu tworzenia nowych miejsc pracy. Aby proces ten mógł nast ąpi ć nale ży przede wszystkim: • uporz ądkowa ć gospodark ę ściekow ą poprzez dalsz ą budow ę systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków oraz systemu zbiórki i utylizacji odpadów, • przedstawi ć inwestorom ofert ę w pełni uzbrojonych terenów przeznaczonych pod działalno ść inwestycyjn ą

Pakiet przedstawionych działa ń pozwoli na wykorzystanie szans poło żenia gminy w strefie obszarów o du żych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, w kierunku rozwoju funkcji turystycznej i rekreacyjnej z całym „otoczeniem usługowym”, rozwoju tzw. „rolnictwa ekologicznego” i przetwórstwa rolnego oraz zró żnicowanej działalno ści gospodarczej przy jednoczesnym zachowaniu zasobów przyrody i ochronie środowiska przyrodniczego oraz zachowaniu dziedzictwa kulturowego.

87 ROZDZIAŁ II KIERUNKI ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

1. CELE ROZWOJU GMINY

Strategicznym celem rozwoju Gminy Włoszakowice jest poprawa warunków życia jej mieszka ńców oraz rozwój przedsi ębiorczo ści w oparciu o istniej ący potencjał społeczny i gospodarczy przy zachowaniu walorów przyrodniczo - krajobrazowych i kulturowych. Osi ągni ęcie tak okre ślonego celu powinno nast ąpi ć w wyniku realizacji ni żej sformułowanych celów ekologicznych, gospodarczych i społecznych:

• poprawy stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego przy racjonalnym gospodarowaniu jego zasobami,

• rozbudowy infrastruktury technicznej w kierunku podniesienia standardu cywilizacyjnego wsi, • rozwoju rolnictwa wraz z jego otoczeniem w ramach wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, • aktywizacji gospodarczej poprzez tworzenie klimatu dla rozwoju przedsi ębiorczo ści, • ukształtowania zdrowego i wykształconego, obywatelskiego społeczeństwa na drodze efektywnej polityki społecznej w kierunku poprawy obsługi mieszka ńców w sferze edukacji, ochrony zdrowia, kultury i rekreacji.

2. ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

Cele i zasady zagospodarowania przestrzennego gminy zostały określone z uwzgl ędnieniem historycznie ukształtowanego układu osadniczego, mo żliwo ści wynikaj ących z zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz potrzeb jego ochrony; potrzeb okre ślonych standardami cywilizacyjnymi, a tak że zewn ętrznych i wewn ętrznych uwarunkowa ń rozwoju. Kształtowanie układu przestrzennego gminy podporz ądkowane zostało zasadzie kontynuacji rozwoju istniej ącego zagospodarowania z uwzgl ędnieniem jej mo żliwo ści i aspiracji rozwojowych. Celem przestrzennym rozwoju gminy Włoszakowice jest podnoszenie ładu przestrzennego w kształtowaniu jej zagospodarowania przy zachowaniu zasobów i walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych z racjonalnym i efektywnym wykorzystaniem tych zasobów.

88 Osi ągni ęcie celów przestrzennych nast ępowa ć b ędzie poprzez porz ądkowanie struktur przestrzennych, a wi ęc: terenów osadniczych, terenów gospodarczych - w tym zwi ązanych z obiektami produkcji i obsługi rolnictwa z zachowaniem harmonijnego krajobrazu terenów otwartych o najwy ższych walorach. Dla Zmiany Nr 1 Studium osi ągni ęcie celów nast ępowa ć b ędzie poprzez uregulowanie przestrzenne terenów zabudowy rekreacyjnej jednorodzinnej, zgodnie z wymogami ładu przestrzennego i ochrony środowiska, przyjmuj ąc zrównowa żony rozwój za podstaw ę działa ń planistycznych. Przejawem tych procesów b ędą konkretne działania o charakterze długofalowym, których realizacja przyczyni si ę do poprawy standardów ekologicznych, społeczno-gospodarczych oraz estetyczno-przestrzennych. Działania te obejm ą:

• otoczenie ochron ą prawn ą w formie parku krajobrazowego, obszarów chronionego krajobrazu, rezerwatów przyrody, najcenniejszych obszarów gminy stanowi ących ponad połow ę jej powierzchni – wykorzystanie tych walorów do rozwoju funkcji turystyczno - rekreacyjnej, • ochron ę dziedzictwa kulturowego z zachowaniem historycznych układów przestrzennych oraz kształtowanie współczesnej zabudowy w nawi ązaniu do tradycji regionalnych, • pełne wyposa żenie gminy w urz ądzenia infrastruktury technicznej poprawiaj ące stan czysto ści środowiska, warunki życia mieszka ńców oraz warunki prowadzenia działalno ści gospodarczej, • popraw ę funkcjonowania układu komunikacyjnego poprzez jego modernizacj ę i rozbudow ę.

3. STREFY POLITYTKI PRZESTRZENNEJ

Dla realizacji celów rozwojowych, na terenie gminy Włoszakowice wydzielono dwie strefy funkcjonalno – przestrzenne o odmiennych warunkach naturalnych oraz jedna stref ę problemow ą.

3.1. Strefa le śno - rekreacyjna

Obejmuje tereny ze znacznym udziałem lasów i jezior, obj ęte ochron ą prawn ą tj. Przem ęcki Park Krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobrazu. Preferowane ogólne zasady zagospodarowania strefy le śno – rekreacyjnej to:

• wielofunkcyjno ść rozwoju obszarów wiejskich z dostosowaniem charakteru rozwoju do cech i walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz zasad ochrony przyrodniczych obszarów chronionych,

89 • preferowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego, • rozwój infrastruktury turystycznej pod k ątem turystyki kwalifikowanej, • ograniczenie nowej zabudowy do bezpo średniego s ąsiedztwa zabudowy istniej ącej, wykluczenie zabudowy w bezpo średnim s ąsiedztwie jezior (strefa min. 100 m).

3.2. Strefa rolno – le śna

Obejmuje ona południow ą oraz północno – wschodni ą cz ęść gminy. Zasi ęg stref wyznaczaj ą granice Przem ęckiego Parku Krajobrazowego oraz obszarów chronionego krajobrazu. S ą to tereny o małej lesisto ści z kompleksami gleb o średniej przydatno ści rolniczej (głównie kompleksów 4 i 5). Poło żone na uboczu głównych tras komunikacyjnych maj ą ograniczone szanse na rozwój działalno ści gospodarczej. Prócz rolnictwa zakłada si ę rozwój pozarolniczej działalno ści produkcyjnej i usługowej. Preferowane ogólne zasady zagospodarowania dla strefy rolno – le śnej to:

• wielofunkcyjno ść rozwoju obszarów wiejskich z dostosowaniem charakteru rozwoju do cech środowiska przyrodniczego i kulturowego, • rozwój infrastruktury turystyczno - rekreacyjnej pod k ątem turystyki kwalifikowanej oraz pobytowej na bazie gospodarstw agroturystycznych.

3.3. Strefy problemowe

Strefy problemowe to otoczenie jezior: Dominickiego i Krzyckiego. S ą to tereny rekreacyjne. System rekreacyjny powinien spełnia ć kilka podstawowych warunków. Powinien by ć:

• naturalny, poniewa ż „obce” elementy wprowadzaj ą dyskomfort wypoczynku, • estetyczny: dotyczy to krajobrazu, obiektów mieszkalnych oraz kulturowych,

• bezstresowy, tzn. pozbawiony emitorów zanieczyszczeń, hałasu, korzystny z punktu widzenia balneoklimatycznego, umo żliwiaj ący szybkie i bezkolizyjne korzystanie z obiektów turystycznych. Czynniki, które wpłyn ęły na uznanie tych terenów za strefy konfliktowe to nadmierne zainwestowanie oraz brak nale żytego wyposa żenia w elementy infrastruktury technicznej. Za najbardziej niekorzystne elementy zagospodarowania uznano:

• zabudow ę rekreacyjn ą i zabudow ę wiejsk ą w bezpo średnim s ąsiedztwie jezior, tworz ącą niejednokrotnie zwarte bariery utrudniaj ące wymian ę mas powietrza pomi ędzy wod ą a l ądem, • zabudow ę rekreacyjn ą usytuowan ą na terenach le śnych,

90 • ró żnorodne formy architektoniczne źle komponuj ące si ę w krajobrazie, a tak że rozwi ązania prowizoryczne (barakowozy, kontenery itp.), • brak wydzielonych ci ągów pieszych oraz niedostateczn ą ilo ść miejsc parkingowych, • chaotycznie rozmieszczone substandardowe obiekty usługowe, • nadmierny hałas powodowany przez urz ądzenia nagła śniaj ące umieszczone na zewn ątrz obiektów (dotyczy otoczenia jeziora Dominickiego), • brak kanalizacji w rejonie jeziora Krzyckiego oraz niepełne skanalizowanie obiektów usytuowanych w otoczeniu jeziora Dominickiego.

4. KIERUNKI OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Celem rozwoju gminy jest osi ągniecie stabilnego (trwałego, zrównowa żonego) rozwoju, w którym byłoby zapewnione zaspokojenie bie żą cych potrzeb mieszka ńców, warunki umo żliwiaj ące wzrost poziomu życia, a tak że warunki umo żliwiaj ące zaspokojenie przyszłych potrzeb nast ępnych pokole ń. Ochrona środowiska przyrodniczego stanowi tu wi ęc podstawowe ogniwo w realizacji celów rozwoju gminy. Za główny cel rozwoju gminy w zakresie środowiska przyrodniczego mo żna uzna ć zapewnienie zrównowa żonego rozwoju poprzez ochron ę i popraw ę stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody sprzyjaj ące rozwojowi społeczno – gospodarczemu. Cel ten zawiera w sobie dwie składowe, które najogólniej mo żna sprowadzi ć do:

• stworzenia warunków sprzyjaj ących wła ściwemu funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego,

• wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego dla rozwoju funkcji społecznych i gospodarczych. Proponowane kierunki ochrony zasobów i walorów środowiska przyrodniczego odnosz ą si ę do jego poszczególnych komponentów, wskazuj ąc działania pozwalaj ące na utrzymanie stanu istniej ącego wzgl ędnie jego popraw ę.

4.1. Ochrona przyrody i krajobrazu

Ochrona przyrody oznacza zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników. Odbywa si ę to mi ędzy innymi poprzez przestrzeganie zasad ochrony obszarów i obiektów obj ętych ochron ą prawn ą, oraz obejmowanie ró żnymi formami ochrony nowych, najcenniejszych elementów przyrodniczych.

91 4.1.1. Ochrona obszarów i obiektów obj ętych ochron ą prawn ą

4.1.1.1. Przem ęcki Park Krajobrazowy

Dla Przem ęckiego parku Krajobrazowego obowi ązuje rozporz ądzenie Nr 168/06 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie Przem ęckiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 132, poz. 3218) Do szczegółowych celów ochrony na terenie parku nale ży: • ochrona i zachowanie jednego z najciekawszych fragmentów krajobrazu polodowcowego w Wielkopolsce; • zachowanie populacji rzadkich i chronionych gatunków grzybów, ro ślin i zwierz ąt oraz ich siedlisk; • zachowanie torfowisk i innych środowisk wilgotnych oraz bagiennych; • zachowanie naturalnych ekosystemów wodnych; • utrzymanie walorów kulturowych; • utrzymanie struktury przestrzennej terenów z uwzgl ędnieniem swoistych cech miejscowego krajobrazu rolniczego. Rozporz ądzenie na terenie parku wprowadza nast ępuj ące zakazy: • realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm.); • umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronie ń i miejsc rozrodu oraz tarlisk i zło żonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej, rybackiej i łowieckiej; • likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro żnych i nadwodnych, je żeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych; • pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfów, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak że minerałów i bursztynu • wykonywanie prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym,

1 W Tytule I cały dział VI ustawy Prawo ochrony środowiska, w którym umiejscowiony jest art. 51, został uchylony na podstawie art. 144 pkt. 9 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1277, z późn. zm.)

92 przeciwpowodziowym lub przeciwuskokowym lub budow ą, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych; • dokonywania zmian stosunków wodnych, je żeli zmiany te nie słu żą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej; • budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem obiektów słu żą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; • likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno – błotnych; • wylewania gnojowice, z wyj ątkiem nawo żenia własnych gruntów rolnych; • prowadzenia chowu i hodowli zwierz ąt metod ą bez ściółkow ą; • organizowania rajdów motorowych i samochodowych; • używania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych. Przestrzegaj ąc ogranicze ń i zakazów wynikaj ących z przepisów prawnych odnosz ących si ę do przyrodniczych obszarów chronionych podejmuje się działania chroni ące środowisko przyrodnicze, co powoduje, że kompensacja przyrodnicza nie jest wymagana (art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, nie ma zastosowania). Dla Przem ęckiego Parku Krajobrazowego został opracowany plan ochrony, ale brak jest aktu prawnego jego zatwierdzenia.

4.1.1.2. Obszary chronionego krajobrazu

Na podstawie ustawy o ochrony przyrody, w drodze rozporz ądzenia Nr 82/92 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 1 sierpnia 1992 r. zostały wyznaczone na terenie byłego województwa leszczy ńskiego obszar chronionego krajobrazu pn. „Przem ęcko – Wschowski i kompleks le śny Włoszakowice”, a w drodze rozporz ądzenia nr 1/06 Wojewody Wlkp. z dnia 19 stycznia 2006 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 16, poz. 409) obszar chronionego krajobrazu pn. „Kompleks le śny Śmigiel – Świeciechowa”. Dla ochrony przed zmianami lub utrat ą warto ści przyrodniczych wprowadzono pewne ograniczenia i zakazy:

• zakazuje si ę wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczysto ści (lokalizowanie uporz ądkowanych składowisk odpadów mo że odbywa ć si ę po dokonaniu kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko), • zakazuje si ę niszczenia gleby, wydobywania torfu i surowców mineralnych bez zgody wła ściwego organu,

93 • zakazuje si ę prowadzenia działalno ści przemysłowej, która w istotny sposób wpłyn ęłaby na zmian ę istniej ącego krajobrazu i mogłaby spowodowa ć znaczn ą degradacj ę środowiska przyrodniczego,

• zakazuje si ę lokalizowania bez ściółkowych ferm hodowli zwierz ąt oraz du żych ferm ściółkowych powy żej 300 DJP, • zakazuje si ę u żywania łodzi motorowych na jeziorach (zakaz nie dotyczy łodzi nale żą cych do gospodarstw rybackich i organów bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego, • zakazuje si ę lokalizowania obiektów dla potrzeb turystyki i wypoczynku o charakterze pobytowym bez dokonania ocen ochrony środowiska przyrodniczego, • ogranicza si ę lokalizacje obiektów o charakterze turystycznym i rekreacyjnym do terenów niezalesionych,

• ogranicza si ę stosowanie chemicznych środków ochrony ro ślin na rzecz szerszego upowszechniania biologicznych metod zwalczania szkodników, • zakazuje si ę zagradzania strefy przybrze żnej jeziora oraz wycinania ro ślinno ści brzegowej w okresie wiosenno – letnim i jesiennym. Wprowadza si ę nast ępuj ące zasady gospodarowania: • harmonizowanie z otaczaj ącym krajobrazem wszelkiego budownictwa,

• prowadzenie wzmo żonego nadzoru w zakresie ładu przestrzennego i dyscypliny budowlanej, • projektowanie i prowadzenie prac melioracyjnych w sposób nie powoduj ący szkód w istniej ących ekosystemach dla zachowania wła ściwych stosunków wodnych w glebie, a w szczególno ści w zbiorowiskach ro ślinno ści torfowiskowej, ł ąkowej i wodnej,

• pozostawianie na powierzchniach ci ęć zr ębowych pojedynczych okazałych drzew, • zwi ększanie powierzchni le śnej i zadrzewieniowej poprzez zalesianie nieu żytków i gruntów nieprzydatnych rolniczo oraz wprowadzanie ró żnego typu zadrzewie ń wsz ędzie tam, gdzie jest to mo żliwe, • zabezpieczanie istniej ących i wykonywanie w miar ę mo żliwo ści nowych przegród biologicznych w celu ochrony wód jeziornych przed spływem substancji chemicznych z pól uprawnych.

4.1.1.3. Pomniki przyrody

Ochrona pomników przyrody polega na wprowadzeniu nast ępuj ących zakazów i ogranicze ń:

94 • zakaz wycinania, niszczenia i uszkadzania drzew, • zakaz pozyskiwania p ączków, kwiatów, owoców i li ści z drzew, • zakaz zanieczyszczania i niszczenia gleby w zasi ęgu korony i korzeni drzew,

• zakaz wzniecania ognia w pobli żu drzew, • zakaz wznoszenia wszelkich budowli w zasi ęgu korony i korzeni drzew, • zakaz umieszczania tablic, napisów i ogłosze ń reklamowych i innych znaków nie zwi ązanych z ochron ą pomnika, bezpo średnio na nim i w zasi ęgu korony drzewa, • ogranicza si ę wchodzenie na drzewa za wyj ątkiem wykonywania zabiegów piel ęgnacyjno – sanitarnych w przypadku bezpo średniego zagro żenia publicznego lub uzgodnionych z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. Na terenie gminy ochron ą prawn ą w formie pomników przyrody obj ęto 18 drzew. W celu ich ochrony nale ży wykluczy ć wszelkie działania mog ące przyczyni ć si ę do uszkodzenia drzew.

4.1.1.4. Obszar Natura 2000

Na podstawie ustawy o ochronie przyrody, Minister Środowiska w drodze rozporz ądzenia z dnia 5 wrze śnia 2007 r. Minister Środowiska zmienił rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 179, p oz. 1275) z dnia 12 stycznia 2011 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków(Dz.U.2011.25.133) wyznaczył obszar Natura 2000 pod nazw ą: „Pojezierze Sławskie”. Kod obszaru – PLB300011. W gminie Włoszakowice obszar natura 2000 obejmuje powierzchnie ogółem 6882,4 ha. Celem wyznaczenia obszaru jest ochrona populacji dziko żyj ących ptaków oraz utrzymanie ich siedlisk w niepogorszonym stanie. Przedmiotem ochrony SA gatunki ptaków wymienione w zał ączniku 2 do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z pó źn. zm.) Jezioro Dominickie wraz z najbli ższym otoczeniem obj ęte jest Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk „Ostoja Przem ęcka” (kod obszaru PLH300041). Jest to obszar projektowany, b ędący w trakcie uzgodnie ń mi ędzyresortowych.

4.1.2. Obszary proponowane do obj ęcia ochron ą prawn ą W celu ochrony cennych ekosystemów na terenie gminy Włoszakowice proponuje si ę utworzenie trzech rezerwatów przyrody: Jezioro Zapowiednik, Torfowisko M ścigniew i Bagno Koczury. Ponadto proponuje si ę zinwentaryzowanie wszystkich terenów bagien i mokradeł i obj ęcie ochron ą prawn ą w formie u żytków ekologicznych.

95 4.1.3. Utrzymanie systemu lokalnych powi ąza ń przyrodniczych sprzyjaj ących zachowaniu równowagi ekologicznej w środowisku Tworzenie spójnego systemu ekologicznego ma na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania środowiska. Zaleca si ę utworzenie wewn ętrznego systemu terenów przyrodniczo czynnych zapewniaj ących ł ączno ść z obszarami o wysokich walorach przyrodniczych. Na terenie gminy za elementy kształtuj ące jej system przyrodniczy zapobiegaj ący izolacji przestrzennej nale ży uzna ć:

• strefy ekologiczne (le śną, ł ąkow ą, jeziorn ą), • pasma ekologiczne, do których zaliczono: lokalne korytarze ekologiczne w postaci dolin rzecznych wraz z przyległymi ł ąkami, zadrzewieniami i ro ślinno ści ą krzaczast ą oraz zadrzewienia śródpolne i przydro żne stanowi ące uzupełniaj ące ł ączniki ekologiczne. Rozwi ązania sprzyjaj ące prawidłowemu funkcjonowaniu systemu powi ąza ń przyrodniczych, których wprowadzenie le ży w zakresie działania gminy to:

• ochrona przed zmian ą u żytkowania ww. ekosystemów, uznanych za tworz ące system przyrodniczy gminy, • zwi ększanie powierzchni zieleni poprzez podbudow ę zieleni ą a żurow ą ci ągów dolinnych, uzupełnianie istniej ących ci ągów zadrzewie ń na obszarze całej gminy, • tworzenie nowych zadrzewie ń śródpolnych stanowi ących lokalne ł ączniki uzupełniaj ące podstawowy systemem przyrodniczy (dotyczy to zwłaszcza agrocenoz pozbawionych zieleni), • zachowanie w stanie zbli żonym do naturalnego cieków stanowi ących lokalne korytarze ekologiczne.

4.2. Zabezpieczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w odpowiedniej ilo ści i dobrej jako ści

Bogata sie ć hydrograficzna oraz zasoby wód stanowi ą niezaprzeczalny atut gminy. Zapewnienie zasobów wodnych w odpowiedniej ilo ści i jako ści wymaga ich ochrony przed zanieczyszczeniem oraz racjonalnego gospodarowania. Ochrony ilo ści wód podziemnych powinna by ć realizowana poprzez racjonalne kształtowanie poboru wody, uwzgl ędniaj ące ochron ę najcenniejszych zasobów (głównie GZWP), które powinny by ć wykorzystywane dla potrzeb ludno ści jako woda do picia i przemysłu spo żywczego oraz innych specjalnych działów produkcji, natomiast dla innych potrzeb powinny by ć wykorzystywane wody powierzchniowe.

96 Ochrona ilo ści oraz poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych wymaga szeregu działa ń eliminuj ących lub ograniczaj ących źródła zanieczyszcze ń tych wód oraz poprawiaj ących warunki retencyjne. Do najwa żniejszych nale żą :

• respektowanie zasad gospodarowania w granicach stref ochronnych uj ęć wody Włoszakowice oraz Ujazdowo, • sukcesywna budowa systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków, • zrekultywowanie składowiska odpadów komunalnych w Krzycku Wielkim, • utrzymanie w stanie zbli żonym do naturalnego drobnych cieków wodnych na obszarach rolnych i le śnych dla umo żliwienia procesów samooczyszczania si ę,

• zwi ększanie powierzchni zadrzewie ń głównie na terenach pozbawionych szaty ro ślinnej w celu poprawy warunków retencyjnych, • tworzenie stref buforowych po obu stronach cieków, zwłaszcza gdy grunty rolne przylegaj ą bezpo średnio do ich linii brzegowych, a w otoczeniu jezior pozostawienie 100 – metrowej strefy wolnej od zabudowy, • ochrona mokradeł i bagien.

4.3. Eliminowanie czynników mog ących wpływa ć na pogorszenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego oraz ochrona środowiska przed hałasem i wibracjami

Źródłami zanieczyszcze ń powietrza na terenie gminy jest tzw. emisja niska z palenisk domowych oraz emisja ze źródeł mobilnych szczególnie nasilona w miesi ącach letnich z uwagi na wzmo żony ruch turystyczny Do głównych działa ń eliminuj ących negatywny wpływ zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego na środowisko nale ży zaliczy ć gazyfikacj ę gminy. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą znacz ące źródła emisji hałasu, poza hałasem spowodowanym pobytem rekreantów w otoczeniu jeziora Dominickiego. Uci ąż liwo ść t ą mo żna zminimalizowa ć poprzez wyznaczenie miejsc parkingowych oddalonych od budynków mieszkalnych oraz zrezygnowanie z umieszczania zewn ętrznych urz ądze ń nagła śniaj ących. Dla planowanej realizacji turbin wiatrowych nale ży zachowa ć dopuszczalne poziomy hałasu. Poziom hałasu na terenach s ąsiednich nie mo że powodowa ć przekraczania standardów jako ści środowiska poza terenem, dla którego zarz ądzaj ący ma tytuł prawny.

97 4.4. Ochrona powierzchni ziemi

Ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jako ści, poprzez: racjonalne gospodarowanie, zachowanie warto ści przyrodniczych, zachowanie mo żliwo ści produkcyjnego wykorzystania, ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania oraz doprowadzenie jako ści gleby do wymaganych standardów, b ądź utrzymanie tych standardów.

4.4.1. Ochrona gleb Na terenie gminy Włoszakowice ochrona powierzchni ziemi wi ąż e si ę mi ędzy innymi z ochron ą gleb. Ochrona gruntów rolnych polega na:

• ograniczeniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze i niele śne, • zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstaj ącym wskutek działalno ści nierolniczej, • rekultywacji i zagospodarowania gruntów na cele rolnicze, • zachowaniu torfowisk, oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych. Na cele nierolnicze mo żna przeznaczy ć przede wszystkim grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieu żytki, a w razie ich braku inne grunty pochodzenia mineralnego o najni ższej przydatno ści nierolniczej. Na terenie gminy Włoszakowice grunty najsłabsze kompleksów 6, 7 i 9 stanowi ą ł ącznie ponad 64 %. Wła śnie te grunty powinny by ć w pierwszej kolejno ści wykorzystywane dla rozwoju funkcji pozarolniczych, bior ąc pod uwag ę wszystkie inne uwarunkowania przyrodnicze. Grunty przydatne dla intensywnej produkcji rolniczej tworz ą małe enklawy w kilku miejscach gminy. Potencjalny wpływ na degradacj ę gleb mog ą mie ć nast ępuj ące czynniki:

• rodzaj skały macierzystej - utwory piaszczyste skoncentrowane w obni żeniach dolinnych s ą podatne na erozj ę wietrzn ą, • intensywne u żytkowanie rolnicze, niewła ściwy dobór ro ślin uprawnych, • niewła ściwy sposób nawo żenia.

Dla ochrony gleb wskazane s ą nast ępuj ące kierunki działa ń: • powstrzymywanie procesów erozyjnych poprzez wprowadzanie zalesie ń (dotyczy głównie skarp w strefie kraw ędziowej wysoczyzny),

• ograniczanie odpływu wód powierzchniowych poprzez zwi ększanie naturalnej retencji (zalesianie, wprowadzanie zadrzewie ń śródpolnych, przydro żnych głównie na terenach wysoczyznowych),

98 4.4.2. Gospodarka surowcowa Na terenie gminy jedynym udokumentowanym surowcem jest kruszywo naturalne. Eksploatowane s ą dwa zlo ża „Dominice” i Włoszakowice. Po zako ńczeniu eksploatacji wyrobiska powinny by ć zrekultywowane zgodnie z dokumentacj ą. Na podstawie istniej ących materiałów geologicznych na terenie gminy wyznaczono cztery obszary perspektywiczne w przyszło ści potencjalne tereny eksploatacji kruszywa naturalnego. Na terenach tych nale ży wykluczy ć trwał ą zabudow ę.

5. KIERUNKI OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA KULTUROWEGO I KRAJOBRAZU

Kształtowanie krajobrazu jest ci ągłym procesem zachodz ącym na danym obszarze. Spo śród elementów kształtuj ących krajobraz nale ży wymieni ć naturalne elementy takie jak: ukształtowanie powierzchni, naturalne cieki i zbiorniki wodne, szata ro ślinna. W śród elementów kulturowych s ą to: charakter układów osadniczych, zabytkowe układy urbanistyczne, elementy i obiekty zabytkowe, dominanty w krajobrazie, osie widokowe oraz udział zieleni w terenach zabudowanych (kompozycyjne ściany zieleni). Tak, wi ęc współczesne realizacje powinny chroni ć historycznie ukształtowane elementy kompozycji przestrzennej. Ochrona i kształtowanie zasobów środowiska kulturowego i krajobrazu na terenie gminy Włoszakowice powinna odbywa ć si ę b ędzie poprzez: • ochron ę konserwatorsk ą istniej ących zespołów i obiektów zabytkowych oraz stanowisk archeologicznych, • zachowanie historycznych układów przestrzennych oraz kształtowanie współczesnej zabudowy w nawi ązaniu do tradycji regionalnych w zakresie formy architektonicznej oraz rodzaju materiałów budowlanych, • eksponowanie charakterystycznych dominant architektonicznych (np. ko ścioły: we Włoszakowicach, Dłu żynie, Charbielinie, zespół pałacowo – parkowy we Włoszakowicach), • kształtowanie nowej zabudowy w sposób nie koliduj ący ze strefami widokowymi (dotyczy to terenu wokół jezior),

• zachowanie w stanie zbli żonym do naturalnego elementów przyrodniczych takich jak: jeziora, cieki, stawy, atrakcyjne ściany le śne, oraz uporz ądkowanie zieleni parkowej,

99 • pozyskiwanie nowych wła ścicieli dla zabytków b ędących własno ści ą Skarbu Pa ństwa i przy zachowaniu ich warto ści kulturowej udost ępnianie społecze ństwu dla celów kulturotwórczych i turystycznych.

6. KIERUNKI KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNEJ

6.1. Układ osadniczy

Układ osadniczy gminy ukształtowany został w wyniku wielowiekowych procesów społecznych i gospodarczych. Ukształtowana została hierarchia poszczególnych jednostek, wymagaj ąca obecnie przemian jako ściowych w kierunku nowej, bardziej dynamicznej koncepcji rozwoju: • Jednostka przyspieszonego rozwoju – zaliczono tutaj miejscowo ść Włoszakowice. Obecny potencjał demograficzny i społeczno - gospodarzy miejscowo ści jak równie ż nowa oferta programowo - przestrzenna (tereny działalno ści usługowej, administracji, mieszkalnictwa, tereny sportu i rekreacji, infrastruktura komunalna) maj ą na celu rozwój funkcji centrotwórczych i podnoszenie rangi o środka. • Jednostki umiarkowanego rozwoju – zaliczono tutaj wsie: Grotniki, Bukówiec Górny, Jezierzyce Ko ścielne, Krzycko Wielkie. Rozwój tych jednostek następowa ć b ędzie proporcjonalnie do ich skali z ukierunkowaniem na popraw ę standardu życia i na zaspokojenie potrzeb lokalnych (głównie ich rejonów obsługi), a tak że ukierunkowanych na obsług ę przewidywanego ruchu turystycznego. Przewiduje si ę, że lokalizacja terenu zorganizowanej działalno ści gospodarczej w rejonie Bukówca Górnego. • Jednostki elementarnego rozwoju – zaliczono tutaj pozostałe wsie. Ich rozwój polega ć będzie na rehabilitacji przestrzeni, podnoszeniu standardów estetycznych i technicznych zabudowy oraz wzbogacaniu krajobrazu.

6.2. Kierunki rozwoju mieszkalnictwa

Liczb ę ludno ści gminy w okresie perspektywicznym kształtowa ć b ędą przede wszystkim: dodatni przyrost naturalny. Czynniki te powodowa ć b ędą utrzymywanie si ę obecnej liczby ludno ści w zasadzie na niezmienionym poziomie. Systematycznej zmianie zgodnie z prognoz ą demograficzn ą dla Polski, ulegnie struktura wiekowa ludno ści w kierunku szybszego „starzenia” si ę społecze ństwa, wymuszaj ąc konieczno ść rozwoju ró żnego rodzaju instytucji społecznych.

100 Maj ąc na uwadze tak zarysowane tendencje, przewiduje się rozwój funkcji mieszkaniowej głównie o znaczeniu lokalnym. • Studium adaptuje wszystkie tereny mieszkaniowe wyznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy. • Rozwój mieszkalnictwa na potrzeby lokalne polega ć b ędzie głównie na modernizacji i wymianie starszych zasobów oraz wprowadzaniu zabudowy uzupełniaj ącej w przestrzeni zurbanizowanej wsi w formie mieszanej zabudowy wiejskiej, jednorodzinnej jak i zagrodowej (w tym agroturystycznej) z mo żliwo ści ą lokalizowania na nich usług zaspokajaj ących podstawowe potrzeby mieszka ńców oraz zakładów drobnej, nieuci ąż liwej działalno ści gospodarczej (rzemie ślniczej). • Ofert ę terenów mieszkaniowych przewidzianych pod budownictwo jednorodzinne wyznacza si ę w s ąsiedztwie istniej ącej zwartej zabudowy wsi. • Rezerwy terenów budowlanych przeznaczone pod zabudow ę uzupełniaj ącą zlokalizowane w przestrzeni zurbanizowanej wsi zaspokajaj ą w pełni obecne jak i perspektywiczne potrzeby gminy. • Wy ższa ni ż wynika z prognozy demograficznej oferta terenów budowlanych w całej gminie stanowi niezb ędny margines dokonywanych wyborów w trakcie realizacji studium wzale żno ści od wyst ępuj ących uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych. Realizacja celów rozwojowych gminy wymaga dysponowania przez ni ą szeregiem mo żliwo ści lokalizacyjnych. • Polityka gminy w zakresie rozwoju mieszkalnictwa powinna zmierza ć do podniesienia poziomu dost ępno ści do mieszka ń poprzez:

− stworzenie programu budownictwa mieszkaniowego uwzgl ędniaj ącego pozyskiwanie gruntów do zasobów komunalnych, kompleksowe uzbrajanie terenów, promocji budownictwa jednorodzinnego,

− popraw ę stanu istniej ących zasobów mieszkaniowych poprzez kapitalne i bieżą ce remonty w kierunku podniesienia standardów ich technicznego wyposa żenia, − zwi ększenie zasobów mieszka ń socjalnych dla rodzin najubo ższych stosownie do sytuacji bud żetowej gminy.

6.3. Kierunki rozwoju usług sfery społecznej

Strategiczny program rozwoju edukacji, ochrony zdrowia, kultury, sportu, turystyki i rekreacji powinien zmierza ć do: • Podniesienia poziomu wykształcenia społecze ństwa poprzez:

101 − popraw ę warunków nauki w szkolnictwie podstawowym (modernizacja obiektów szkolnych, budowa sal gimnastycznych, tworzenie nowoczesnych pracowni językowych i komputerowych – umo żliwienie młodzie ży dost ępu do internetu)

− poszerzenie mo żliwo ści zdobycia wykształcenia średniego drog ą edukacji ustawicznej, − tworzenie warunków materialnych i technicznych umo żliwiaj ących wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzie ży w środowiskach lokalnych o zró żnicowanym poziomie życia; • Dostosowania kierunków i poziomu wykształcenia dla potrzeb rynku pracy:

− tworzenie warunków do zdobywania kwalifikacji zawodowych zgodnych z wymogami nowoczesnej gospodarki i potrzebami lokalnymi, − rozwój form kształcenia ustawicznego dla dorosłych zwi ązanych z potrzeb ą zmian kwalifikacji zawodowych, uzyskania nowych umiej ętno ści,

− stworzenie efektywnego systemu doradztwa zawodowego na wszystkich szczeblach edukacji; • Poprawy stanu zdrowia mieszka ńców poprzez rozbudow ę i modernizacje bazy słu żby zdrowia:

− poprawa dost ępno ści do usług podstawowej opieki zdrowotnej oraz podniesienie jako ści świadczonych usług (modernizacja obiektów, wyposa żenia, zwi ększenie zatrudnienia lekarzy), − dostosowanie oferty świadcze ń medycznych do aktualnych potrzeb zdrowotnych mieszka ńców; • Poprawy funkcjonowania systemu pomocy społecznej:

− opracowywanie i wdra żanie programów na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszka ńców gminy, − rozwój pracy socjalnej skierowanej na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolno ści do funkcjonowania w społecze ństwie, − rozwój usług opieku ńczych, poradnictwa specjalistycznego i profilaktyki społecznej; • Ograniczenia bezrobocia - sukcesywne zmniejszanie stopnia bezrobocia poprzez wzrost aktywno ści gospodarczej, rozwój aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu w tym prowadzenie prac interwencyjnych i robót publicznych na rzecz rozwoju infrastruktury gminnej; • Ochrony i wykorzystania dziedzictwa kulturowego gminy:

− wspieranie wszelkich inicjatyw rewaloryzuj ących istniej ące obiekty zabytkowe,

102 − tworzenie warunków do wszechstronnej działalno ści zespołów folklorystycznych, grup śpiewaczych, twórców sztuki ludowej, imprez folklorystycznych poprzez opiek ę merytoryczn ą, finansow ą i organizacyjn ą gminnych instytucji kultury,

− stworzenie systemu edukacyjnego rozwijaj ącego u dzieci i młodzie ży poczucie odpowiedzialno ści, miło ści do ojczyzny, to żsamo ści regionalnej, poszanowania dla dziedzictwa kulturowego; • Upowszechniania sportu masowego i rekreacji w śród dzieci i młodzie ży:

− tworzenie warunków do szerokiego dost ępu do obiektów kultury, sportu i rekreacji, propagowanie aktywnych form wypoczynku, organizacja masowych imprez integruj ących społeczno ść gminy, − umacnianie i rozwój sieci stowarzysze ń kultury fizycznej o charakterze lokalnym i środowiskowym prowadz ących działalno ść z dzie ćmi i młodzie żą ,

− promocja ró żnych systemów współzawodnictwa sportowego na szczeblu lokalnym i środowiskowym, − rozbudowa bazy rekreacyjnej i sportowej oraz dbało ść o jej stan.

Realizacja tych kierunków jest jednym z kluczowych elementów osi ągania rozwoju w sferze społecznej. Podnoszenie świadomo ści obywatelskiej, poziomu wykształcenia i kultury powinno znajdowa ć swój wyraz w rozwijaniu instytucji samopomocowych, oraz w aktywnym udziale mieszka ńców w życiu publicznym gminy.

6.4. Kierunki rozwoju sfery gospodarczej

6.4.1. Kierunki rozwoju rolnictwa Poło żenie gminy na obszarze le śnym i turystyczno – rekreacyjnym z rozwojem rolnictwa ekologicznego wyznaczonym ze wzgl ędu na uwarunkowania ekofizjograficzne okre śla zasady i kierunki ich zagospodarowania. Na terenach rolniczej przestrzeni produkcyjnej wykluczone powinny by ć wszelkie formy działalno ści powoduj ące degradacj ę środowiska, a eksploatacja zasobów naturalnych winna odbywa ć si ę z uwzgl ędnieniem warunków środowiskowych. W szczególno ści na obszarach tych powinien by ć preferowany:

• rozwój gospodarstw rodzinnych i farmerskich poprzez powi ększanie ich powierzchni,

• dostosowanie produkcji rolnej do potrzeb rynku i przetwórstwa rolno-spo żywczego, • rozwój przetwórstwa rolno-spo żywczego,

103 • tworzenie systemowych zach ęt dla produkcji zdrowej żywno ści, • rozwój usług na potrzeby rolnictwa, tj. specjalistycznego doradztwa, obsługi technicznej, weterynaryjnej i sanitarnej. W istniej ących obiektach gospodarki rolnej, obok ich rolniczego u żytkowania dopuszcza si ę prowadzenie działalno ści gospodarczej (preferowane przetwórstwo rolno-spożywcze). 6.4.1.1. Zasady ochrony gruntów rolnych

Gleby III klasy bonitacyjnej (w gminie brak gleb I i II -ej klasy), a tak że gleby wykształcone na podło żu organicznym s ą chronione na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Wyrazem polityki gminy w tym zakresie jest ograniczanie ich przeznaczenia pod zabudow ę. Wyj ątek mog ą stanowi ć przeznaczone pod zabudow ę działki rolnicze, le żą ce w bezpo średnim s ąsiedztwie terenów ju ż zabudowanych lub przeznaczonych pod zabudow ę. Zakaz rozpraszania zabudowy pozwala na ochron ę cennych gruntów rolnych przy jednoczesnej mo żliwo ści wykorzystania urz ądze ń infrastruktury technicznej bez ponoszenia znacznych kosztów ze środków publicznych. Zakaz nie dotyczy obiektów uci ąż liwych b ądź mog ących pogorszy ć stan środowiska, które stosownie do przepisów o ochronie środowiska nie mog ą by ć realizowane w granicach zabudowy wsi. Mog ą by ć realizowane na glebach o niskich klasach bonitacyjnych (V-VI), po spełnieniu warunków wynikaj ących z przepisów prawa. Na terenach o ni ższej klasie bonitacyjnej mo żliwe jest, zamienne z rolniczym, le śne użytkowanie tych terenów.

6.4.1.2. Polityka gminy wobec rolnictwa

Prognozy przemian na wsi, poprawa konkurencyjno ści rolnictwa poprzez zwi ększenie jego dochodowo ści wskazuj ą na konieczno ść modernizacji rolnictwa jak i obszarów wiejskich. Osi ągni ęcie tego celu mo żliwe b ędzie poprzez:

• popraw ę struktury wielko ści gospodarstw poprzez wzrost gospodarstw farmerskich powy żej 20 ha, • podniesienie efektywno ści gospodarowania, zwi ększenie dochodów rolników,

• intensyfikacj ę produkcji rolnej. Są to działania, za które gmina nie jest bezpo średnio odpowiedzialna, lecz ich realizacja le ży w interesie gminy, w zwi ązku, z czym powinny by ć przez ni ą wspierane. Wzrost zamo żno ści rolników powodowa ć b ędzie ogóln ą popraw ę kondycji ekonomicznej społeczno ści wiejskiej. Realizacja ww. zada ń spoczywa bezpo średnio na rolnikach jako podmiotach gospodarczych jak równie ż na agendach rz ądowych i instytucjach samorz ądu rolniczego. Na terenie gminy powinny by ć wspierane nast ępuj ące działania:

104 • Poprawa struktury wielko ści gospodarstw poprzez:

− nabywanie przez rolników indywidualnych gruntów b ędących w dyspozycji Agencji Nieruchomo ści Rolnych,

− komasacj ę i wymian ę gruntów pomi ędzy rolnikami, − utrzymanie preferencyjnych kredytów na zakup gruntów; • Podniesienie efektywno ści gospodarowania w wyniku:

− rozwoju systemu szkole ń i doradztwa rolniczego, − popularyzacji i wprowadzaniu nowoczesnych technologii upraw i hodowli, − popularyzacji i wprowadzaniu post ępu biologicznego (genetycznego) i agrotechnicznego, − propagowania w śród rolników i wdra żania „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej” – norm etycznego post ępowania wobec środowiska przyrodniczego,

− organizacji grup producenckich, − utrzymaniu preferencyjnych kredytów na rozwój produkcji rolnej; • Intensyfikacja produkcji rolnej (ro ślinnej i zwierz ęcej) poprzez:

− utrzymanie powierzchni uprawy zbó ż, ro ślin okopowych na dotychczasowym poziomie - zwi ększenie produkcji poprzez wzrost plonów, − rozwój upraw metodami ekologicznymi, biodynamicznymi (produkcja "ekologicznej żywno ści" preferowana w małych gospodarstwach), − rozwini ęcie chowu trzody chlewnej i bydła mi ęsnego (uruchomienie produkcji wysokiej jako ści mi ęsa wołowego, coraz cz ęś ciej poszukiwanego na rynku),

− wzrost produkcji mleka poprzez zwi ększenie wydajno ści jednostkowej i poprawa jego jako ści, − rozwini ęcie upraw niekonwencjonalnych, np. wierzby energetycznej jako paliwa ekologicznego dla lokalnych źródeł ciepła. 6.4.1.3. Polityka gminy wobec obszarów wiejskich

Przejmowanie przez wie ś funkcji odbiegaj ących od jej tradycyjnego, rolniczego oblicza umo żliwi rozwi ązanie wielu narosłych przez lata problemów społeczno-ekonomicznych. Podstawowym warunkiem wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich jest szeroko rozumiany rozwój lokalnej przedsi ębiorczo ści pozwalaj ący wzbogaci ć i zró żnicowa ć przestrze ń gospodarcz ą wsi o funkcje alternatywne i komplementarne wzgl ędem rolnictwa.

Będą to w szczególno ści:

105 • drobna działalno ść produkcyjna, w tym przetwórstwo rolno-spo żywcze, • budownictwo, • szeroko poj ęta działalno ść usługowa ułatwiaj ąca życie na wsi. Dynamika tego procesu zale żeć b ędzie w głównej mierze od intensywności działa ń zwi ązanych z inwestycjami infrastrukturalnymi zwi ększaj ącymi "ogóln ą atrakcyjno ść " inwestycyjn ą obszarów wiejskich oraz zapewniaj ącymi post ęp cywilizacyjny. Oznacza ć to będzie stał ą popraw ę wyposa żenia obszarów wiejskich w infrastruktur ę techniczn ą, a wi ęc przede wszystkim kanalizacj ę i oczyszczalnie ścieków, sie ć komunikacyjn ą, w tym telekomunikacyjn ą, a tak że popraw ę stanu usług społecznych takich jak o świata, słu żba zdrowia i kultura. Rola gminy w kształtowaniu oblicza obszarów wiejskich jest, wi ęc zasadnicza. Obok podejmowania inwestycji infrastrukturalnych (infrastruktury technicznej i społecznej) gmina winna uczestniczy ć w procesach: • Podnoszenia jako ści lokalnych zasobów siły roboczej poprzez organizacj ę szkole ń obejmuj ących: tworzenie i funkcjonowanie małych firm, zasady ksi ęgowo ści, zasady marketingu, przygotowanie biznesplanów, wniosków kredytowych, itp.; • Rozwój lokalnej przedsi ębiorczo ści na wsi w kierunku tworzenia alternatywnych źródeł dochodu rolników poprzez:

• nieodpłatne przekazywanie (b ądź za niewielk ą opłat ą) terenów pod działalno ść gospodarcz ą b ędących w zasobach gminy, • stosowanie ulg w podatkach i opłatach lokalnych, • wspieranie i pomoc w samoorganizacji mieszka ńców wsi jako niezb ędnego partnera społecznego w podejmowaniu decyzji gospodarczych i społecznych,

• promocja walorów krajobrazowych gminy w celu stworzenia nowych, dodatkowych źródeł dochodu, a wi ęc turystyki i agroturystyki.

6.4.2. Kierunki rozwoju le śnictwa Rozwój le śnictwa i gospodarki le śnej w gminie powinien uwzgl ędnia ć zasady okre ślone w Polskiej Polityce Zrównowa żonej Gospodarki Le śnej opieraj ącej si ę na:

• zachowaniu biologicznej ró żnorodno ści,

• utrzymaniu produkcyjnej zasobno ści lasów, • utrzymaniu zdrowia i żywotno ści ekosystemów le śnych, • ochronie zasobów glebowych i wodnych w lasach,

• zachowaniu i wzmaganiu udziału lasów w globalnym bilansie w ęgla,

106 • utrzymaniu i wzmacnianiu długofalowych i wielostronnych korzy ści społeczno– ekonomicznych płyn ących z lasu, • istnieniu prawnych, politycznych i instytucjonalnych rozwi ąza ń wspomagaj ących trwały rozwój gospodarki le śnej. Grunty le śne podlegaj ą ochronie na mocy przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych oraz ustawy o lasach. Gospodarka le śna w gminie powinna by ć prowadzona pod kątem:

• racjonalnego pozyskiwania drewna i odnawiania drzewostanów, • przebudowy drzewostanów zgodnie z siedliskiem, • wykorzystania walorów lasów dla potrzeb turystyki i rekreacji, przy zachowaniu zasady „kanalizowania” ruchu turystycznego poprzez wyznaczanie i odpowiednie zagospodarowanie (miejsca odpoczynku, parkingi le śne, punkty widokowe, itp.) tras i ście żek turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych),

• wykluczenie nowej zabudowy rekreacyjnej na terenach le śnych. Z uwagi na wyst ępowanie słabych gleb kompleksu 7 wskazane jest zwi ększenie lesisto ści gminy. Przeznaczaj ąc tereny pod zalesienie powinno si ę uwzgl ędnia ć nast ępuj ące zasady:

• kształtowanie granicy rolno – le śnej powinno by ć prowadzone w formie ekotonu tj. stopniowe obni żanie wysoko ści nasadze ń w stron ę pól,

• do zalesienia powinny by ć kwalifikowane grunty najsłabsze oraz grunty rolne stanowi ące enklawy i półenklawy w kompleksach le śnych po ustaniu ich rolniczego wykorzystania,

• kształtuj ąc granic ę rolno - le śną nale ży uwzgl ędni ć popraw ę spójno ści powi ąza ń funkcjonalnych • zaleca si ę opracowanie projektu granicy rolno – le śnej.

6.4.3. Kierunki rozwoju przedsi ębiorczo ści

6.4.3.1. Działania gminy na rzecz rozwoju przedsi ębiorczo ści

Aktywizacja gospodarcza gminy w celu ograniczenia strukturalnego bezrobocia jak i podniesienia jej atrakcyjno ści inwestycyjnej wymaga prowadzenia aktywnej gospodarki gruntami, podj ęcia szeregu działa ń organizacyjnych, technicznych i finansowych, z których najwa żniejsze to:

• tworzenie zasobów gruntów komunalnych,

• wyznaczenie terenów pod tzw. zorganizowan ą działalno ść gospodarcz ą, • uzbrojenie terenów przeznaczonych pod inwestycje,

107 • stworzenie preferencji podatkowych, • przygotowanie pakietu informacyjnego o gminie zawieraj ącego ofert ę inwestycyjn ą, • stworzenie banku danych o nieruchomo ściach (wolne tereny, budowle, do zagospodarowania) pozwalaj ące na szybkie przygotowanie ofert dla potencjalnych inwestorów, • przygotowanie kadry posiadaj ącej umiej ętno ść pozyskiwania środków i realizacji przedsi ęwzi ęć z funduszy europejskich, • promocja gminy, w tym jej oferty inwestycyjnej, • wspieranie tworzenia instytucji z "otoczenia biznesu", 6.4.3.2.Tereny rozwoju usług

Lokalizacja usług (społecznych i komercyjnych) przewidziana jest we wszystkich jednostkach osadniczych w formie uzupełnienia istniej ącego zainwestowania wsi, głównie terenów mieszkaniowych. W celu wzmocnienia funkcji usługowej Włoszakowic jako gminnego o środka rozwoju wyznaczono teren koncentracji nieuci ąż liwych usług lokalnych i ponadlokalnych. Na terenie tym dopuszczone jest ł ączenie funkcji usługowej z mieszkaniow ą

6.4.3.3. Obszary zorganizowanej działalno ści gospodarczej

Tereny pod zorganizowan ą działalno ść gospodarcz ą wyznaczono w oparciu o uwarunkowania przyrodnicze, uwarunkowania komunikacyjne oraz gospodarcze. S ą to tereny poło żone przy drodze powiatowej relacji Włoszakowice – Bukówiec Górny, oraz Włoszakowice – Brenno. Obszary te posiadaj ą dobr ą dost ępno ść komunikacyjn ą oraz s ą korzystne z punktu widzenia mo żliwo ści ich wyposa żenia w podstawow ą infrastruktur ę techniczn ą, tj. czynników, które najcz ęś ciej decyduj ą o wyborze lokalizacji inwestycji. Na terenach zurbanizowanych wsi dopuszcza si ę lokalizacj ę drobnej działalno ści produkcyjnej, nieuci ąż liwej dla otoczenia. Rozwój działalno ści produkcyjnej poprzez tworzenie stref aktywno ści gospodarczej oraz działalno ści usługowej na terenach mało przydatnych dla prowadzenia intensywnej gospodarki rolnej powinien przynie ść nast ępuj ące rezultaty:

• zmniejszenie liczby bezrobotnych, • zmian ę niekorzystnej struktury zatrudnienia, • wzrost dochodów gminy.

108 6.4.4. Kierunki rozwoju turystyki i rekreacji Z uwagi na istniej ące uwarunkowania gmina posiada warunki dla rozwoju ró żnych form rekreacji:

• rekreacja pobytowa (Dominice, Grotniki, Boszkowo), • kajakarstwo (w obr ębie jezior),

• kąpiele wodne (jeziora k ąpieliskowe: Dominickie, Krzyckie – pod warunkiem utrzymania odpowiedniej klasy czysto ści), • żeglarstwo turystyczne i sportowe (jeziora: Dominickie i Krzyckie,

• wędkarstwo (jeziora), • zbieractwo (tereny le śne), • wędrówki piesze, rowerowe, je ździectwo (teren całej gminy). 6.4.4.1. Tereny rekreacyjne

Na terenie gminy ruch turystyczny koncentruje si ę głównie w otoczeniu jeziora Dominickiego oraz w mniejszym stopniu w rejonie wsi Boszkowo i wokół jeziora Krzyckiego. Dla potrzeb budownictwa rekreacyjnego wyznacza si ę nowe tereny w Dominicach, Ujazdowie i Boszkowie, w s ąsiedztwie terenów istniej ących. S ą to tereny le żą ce w granicach Przem ęckiego Parku Krajobrazowego, w zwi ązku z czym nale ży przyj ąć nast ępuj ące warunki realizacji zabudowy letniskowej:

• rozwi ązanie gospodarki wodno – ściekowej, • wielko ść nowoprojektowanych działek nie mniejsza ni ż 2000 m 2. Dla istniej ących działek poło żonych w strefach problemowych, których geodezyjne wydzielenie nast ąpiło w zwi ązku ze zmianami w przepisach Kodeksu Cywilnego wprowadzonymi ustaw ą z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 321), uchylaj ącymi przepisy od art. 160 do art. 165 (zakazuj ącymi podziału gospodarstw rolnych), wymóg dotycz ący wielko ści nowoprojektowanych działek o powierzchni nie mniejszej ni ż 2000 m 2 mo że nie by ć dotrzymany. Działki te, przeznaczone pod zabudow ę rekreacyjn ą (jednorodzinn ą), przy zało żeniu rozwi ązania gospodarki wodno – ściekowej, mog ą posiada ć niewielk ą powierzchnie, np. poni żej 600 m 2, zgodnie z ustaleniami zawartymi w p-cie 9.3. Poniewa ż grunty pod tereny rekreacyjne to słabe i bardzo słabe u żytki zielone (3z) obecnie zdegradowane poło żne na torfach niskich, to zabudowa powinna obowi ązkowo uwzgl ędnia ć istniej ące warunki gruntowo – wodne (lekka konstrukcja, gł ębokie fundamentowanie, izolacje typu ci ęż kiego, wymiana gruntu, du ży udział powierzchni biologicznie czynnej, itp.) Nale ży okre śli ć zasady kształtowania zabudowy w celu unikni ęcia chaosu budowlanego. Proponuje si ę lokalizacj ę budynków nie wy ższych ni ż II kondygnacje,

109 z II kondygnacj ą w poddaszu i budynkami o ujednoliconym kształcie i kolorystyce. Ujednolicenia wymagaj ą tak że ogrodzenia, które nale ży stosowa ć jako a żurowe, z wykluczeniem ogrodze ń z elementów betonowych. Wyeliminowa ć nale ży tak że obiekty substandardowe (barakowozy, szopy)

6.4.4.2. Trasy turystyczne

Przez teren gminy przebiegaj ą dwa piesze znakowane szlaki turystyczne, trasa rowerowa oraz przyrodnicza ście żka dydaktyczna. Istniej ą równie ż warunki dla wytyczenia nowych szlaków. • Szlaki turystyczne piesze

Szlak niebieski prowadzi z Olejnicy (gm. Przem ęt) poprzez Dominice, Letnisko Boszkowo, Ujazdowo, Grotniki, Włoszakowice, Jezierzyce Ko ścielne, Krzycko Wielkie, Piorunowo i dalej do Górki Duchownej (gm. Lipno). Oprócz urozmaiconego polodowcowego krajobrazu, we Włoszakowicach, Jezierzycach Ko ścielnych i Krzycku znajduj ą si ę godne uwagi zabytki. Na terenie gminy szlak jest równie ż przydatny dla wycieczek rowerowych. Szlak żółty wiedzie z Włoszakowic poprzez Dłu żyn ę, Charbielin, Boszkowo do Letniska w Boszkowa. Jest to urozmaicona, atrakcyjna trasa wiod ąca kraw ędzi ą obni żenia dolinnego, a potem jego dnem. Na trasie znajduj ą si ę liczne zabytki. Trasa do ść trudna dla rowerzystów (po deszczach błotniste drogi). • Trasa rowerowa

Z Leszna poprzez Piorunowo Krzycko Wielkie, Włoszakowice, Grotniki do pla ży głównej w Boszkowie prowadzi znakowana trasa rowerowa. Jest ona szczególnie ucz ęszczana w sezonie letnim. • Ście żka przyrodniczo dydaktyczna Ście żka jest zarówno szlakiem pieszym jak i rowerowym. Tworzy ona p ętl ę prowadz ąc przez las od skrzy żowania w Krzy żowcu do le śniczówki M ścigniew i dalej skrajem lasu w kierunku wschodnim i lasem na północ do Krzy żowca. Na trasie wyznaczono 12 przystanków z tablicami informacyjnymi. Długo ść trasy 12 km.

• Planowana ście żka przyrodniczo – historyczna Planowana trasa wiedzie przez las z Włoszakowic do Dominic. W Dominicach planuje si ę usytuowanie wie ży widokowej. Z Dominic trasa prowadzi w kierunku północno wschodnim i dalej w kierunku południowym do punktu wyj ścia. Długo ść trasy około 8 km.

110 7. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

7.1. Zaopatrzenie w wod ę

Prawidłowo funkcjonuj ące systemy zaopatrzenia w wod ę na terenie gminy w du żym stopniu narzucaj ą kierunki działa ń. Proponuje si ę realizacj ę nast ępuj ących celów: • Utrzymanie w pełnym zakresie prawidłowego działania istniej ących systemów zaopatrzenia w wod ę pitn ą mieszka ńców gminy. Realizacja tego zadania wymaga ć będzie:

• stopniowej rozbudowy istniej ących systemów (uj ęcia w Bukówcu Górnym, Włoszakowicach, Krzycku Wielkim) oraz budowy uj ęcia wodoci ągowego w Dominicach dla zaopatrzenia w wod ę nowych terenów wyznaczonych dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego oraz wypoczynku i rekreacji.

• wykonania pier ścieniowego systemu wodoci ągowego w celu: − równomiernej dostawy wody dobrej jako ści dla mieszka ńców wsi, − dwustronnego zaopatrzenia w wod ę dla nowoprojektowanych terenów, − wykonanie wodoci ągu do Zbarzewa oraz Jezierzyc Ko ścielnych, w celu likwidacji zaopatrzenia tych miejscowo ści z wodoci ągu Piotrowice, gmina Świ ęciechowa. • Zapewnienie w zakresie zaopatrzenia w wod ę korzystnych warunków dla potencjalnych du żych inwestycji produkcyjnych na terenie gminy. Realizacja tego zadania wymaga ć będzie zwodoci ągowania proponowanych terenów zorganizowanej działalno ści gospodarczej, • Wykorzystanie w okresie perspektywicznym nadwy żki zasobów wody jako źródła dodatkowego finansowania (sprzeda ż wody). Realizacja tego zadania wymaga ć b ędzie:

• przeprowadzenia rozeznania potrzeb w zakresie zaopatrzenia w wod ę w gminach ościennych, • podj ęcia wspólnych działa ń inwestycyjnych zapewniaj ących techniczne podstawy prowadzenia sprzeda ży wody, po dokonaniu analizy ilo ści wody mo żliwej do sprzeda ży

7.2. Gospodarka ściekowa

Brak całkowicie rozwini ętych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowych na terenie gminy obni ża znacznie jej atrakcyjno ść inwestycyjn ą i turystyczn ą. Stanowi równie ż zagro żenie dla środowiska przyrodniczego i obni ża znacznie standard życia

111 mieszka ńców. Z tych wzgl ędów działania inwestycyjne – porz ądkuj ące gospodark ę ściekow ą proponuje si ę uzna ć za najwa żniejsze dla dalszego rozwoju gminy.

W zwi ązku z powy ższym proponuje si ę realizacj ę nast ępuj ących celów: • Uporz ądkowanie gospodarki ściekowej na terenie gminy poprzez dalsz ą budow ę systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. Podtrzymuje si ę realizacj ę systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków opracowan ą w programie uporz ądkowania gospodarki ściekowej w gminie. • Tworzenie korzystnych warunków dla upowszechniania na terenie gminy alternatywnych sposobów utylizacji ścieków. Rozwój indywidualnych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków opartych o metod ę drena żu rozs ączaj ącego szczególnie po żą dany b ędzie na terenach, gdzie rozproszona zabudowa powoduje brak opłacalno ści budowy kanalizacji oraz panuj ą sprzyjaj ące warunki gruntowo – wodne. W przypadku wyst ępowania wysokiego poziomu wód gruntowych lub na obszarach zasobowych uj ęć wody stosowa ć nale ży oczyszczalnie przydomowe ze zło żem biologicznym i odprowadzanie ścieków oczyszczonych do wód powierzchniowych. Na terenach obj ętych Zmian ą Nr 1 Studium wytwarzane b ędą ścieki bytowe. Nale ży wykluczy ć lokalizacj ę przydomowych oczyszczalni ścieków oraz gromadzenia ścieków w zbiornikach bezodpływowych. Realizacja zabudowy wymaga ć b ędzie wyprzedzaj ącej realizacji kanalizacji sanitarnej. Na terenach obj ętych Zmian ą Nr 1 Studium nie przewiduje si ę powstawania ścieków w postaci wód opadowych i roztopowych. Wody te należy zagospodarowa ć w granicach poszczególnych działek, co powinno wpłyn ąć na popraw ę retencji. Proponuje si ę realizacj ę oczyszczalni przydomowych w nast ępuj ących jednostkach osadniczych:

• we wsiach Skar żyń, Charbielin, Boguszyn

• we wszystkich jednostkach osadniczych, na działkach zlokalizowanych poza zwart ą zabudow ą wsi z wyj ątkiem terenu obj ętego Zmian ą Nr 1 Studium. Na terenie obj ętym Zmian Nr 1 Studium nie przewiduje si ę lokalizacji indywidualnych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków, tj. lokalizacji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków.

Ponadto nale żałoby podj ąć działania polegaj ące na:

• prowadzeniu akcji edukacyjno - informacyjnej zapoznaj ącej mieszka ńców gminy z mo żliwo ściami zastosowania indywidualnych metod utylizacji ścieków,

112 • wprowadzeniu ułatwie ń dla inwestorów podejmuj ących realizacj ę indywidualnych oczyszczalni przydomowych (np. cz ęś ciowe dofinansowanie inwestycji, zwolnienia z podatków lokalnych itp.) (propagowanie i pomoc w realizacji indywidualnych systemów oczyszczania ścieków jest najta ńszym sposobem uporz ądkowania gospodarki ściekowej na terenach wiejskich; w przypadku lu źnej zabudowy wsi koszt budowy oczyszczalni przydomowych stanowi ok. 30% kosztów realizacji systemu kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni), • tworzenie korzystnych warunków w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków dla potencjalnych inwestycji produkcyjnych na terenie gminy.

7.3. Gazownictwo i ciepłownictwo

Całkowity brak przewodowego systemu gazowniczego na terenie gminy wymaga podj ęcia przez gmin ę działa ń w kierunku zapewnienia dostawy gazu dla potrzeb bytowych mieszka ńców oraz celów grzewczych i produkcyjnych. Projektowany przez teren gminy gazoci ąg przesyłowy mo że stanowi ć źródło bezpo średniego zasilania. Dlatego te ż gazyfikacja gminy wymaga ć b ędzie:

• okre ślenia najefektywniejszego systemu i kierunku zasilania (gazyfikacja przewodowa lub bezprzewodowa) - opracowanie programu gazyfikacji gminy podaj ącego warianty gazyfikacji wraz z ich kosztami,

• pó źniejszej realizacji wybranego systemu gazyfikacji gminy, w tym pozyskanie środków finansowych na budow ę. Wykorzystanie gazu ziemnego do celów grzewczych zarówno w paleniskach domowych jak i źródłach scentralizowanych wpłynie na popraw ę czysto ści powietrza. Alternatywnym paliwem dla ww. kotłowni mog ą by ć „paliwa ekologiczne”, dost ępne w gminie, takie jak: słoma, zr ębki drewna pochodz ącego z piel ęgnacji lasów, zr ębki wierzby energetycznej, itp. Tego rodzaju modernizacje źródeł ciepła wspierane s ą finansowo środkami z Ekofunduszu oraz funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wojewódzkiego i narodowego).

7.4. Gospodarka odpadami

Zagospodarowanie odpadów nale ży prowadzi ć zgodnie z gminnym planem gospodarki odpadami oraz przepisami odr ębnymi. Gmina Włoszakowice jest obj ęta zorganizowanym systemem gromadzenia i usuwania odpadów. Odpady gromadzone s ą na terenie posesji i wywo żone na składowisko do Zakładu Przeróbki Odpadów w Trzebani.

113 Na terenie miejscowo ści gminnych funkcjonuj ą te ż punkty segregacji odpadów w postaci kontenerów pcv i koszy z siatki metalowej, których zawarto ść jest systematycznie usuwana poprzez koncesjonowana firm ę

7.5. Elektroenergetyka

Na terenie gminy istnieje rozbudowana sie ć energetyczna. Natomiast jej stan techniczny i przepustowo ść nie pozwala na pełne zaspokojenie potrzeb mieszka ńców i swobodny rozwój działalno ści gospodarczej. Dlatego te ż proponuje si ę podj ęcie nast ępuj ących kierunków działa ń: • Utrzymanie w pełnym zakresie prawidłowego działania istniej ącego systemu energetycznego gminy. W tym celu nale ży w porozumieniu z zakładem energetycznym (realizacja i finansowanie inwestycji):

• przeprowadzi ć modernizacj ę zasilania energetycznego wsi poprzez: − budow ę nowych linii energetycznych SN głównie we Włoszakowicach − modernizacj ę istniej ących linii energetycznych SN i NN i stacji transformatorowych dostarczaj ących pr ąd do wsi.

• stopniowo rozbudowywa ć system energetyczny dla zapewnienia dostawy pr ądu do nowych terenów wyznaczonych dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego oraz wypoczynku i rekreacji m.in.: • Zapewnienie mo żliwo ści dostawy energii elektrycznej dla potencjalnych inwestycji produkcyjnych na terenie gminy.

• Wykorzystywanie elektrowni wiatrowych dla produkcji energii elektrycznej jako ekologicznego jej no śnika

7.6. Telekomunikacja

W ostatnim dziesi ęcioleciu nast ąpił szybki rozwój nowoczesnego sytemu telekomunikacyjnego gminy w oparciu zarówno o telefoni ę kablow ą jak i komórkow ą GSM. Istniej ący system kablowy w gminie zapewnia pełn ą dost ępno ść dla mieszka ńców. Rozwój telefonii komórkowej GSM nie b ędzie wymaga ć ze strony gminy nakładów finansowych, lecz współpracy z operatorami tej sieci w zakresie:

• budowy nowych stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie gminy, • koordynacji i dostosowania planów rozwoju i modernizacji sieci do potrzeb lokalnych.

114 10. 8. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI

Podstawowy układ sieci drogowej gminy tworzy sie ć dróg powiatowych i dróg gminnych. Struktura układu komunikacyjnego, jego powi ązania zewn ętrzne oraz przepustowo ść okre ślaj ą dost ępno ść komunikacyjn ą obszarów gminy – jednego z głównych czynników jej atrakcyjno ści inwestycyjnej. Dla poprawy funkcjonowania układu komunikacyjnego gminy Włoszakowice niezb ędne są nast ępuj ące działania:

• modernizacja dróg powiatowych, • sukcesywna poprawa i modernizacja nawierzchni dróg powiatowych i gminnych (utwardzenie nawierzchni gruntowych),

• budowa chodników we wszystkich miejscowo ściach, przez które przechodz ą główne drogi publiczne, • budowa obwodnicy w miejscowo ści Włoszakowice oraz Bukówiec Górny. Lokalizacja obiektów budowlanych na terenach bezpo średnio s ąsiaduj ących z drogami powinna uwzgl ędnia ć minimalne odległo ści wynikaj ące z przepisów ustawy o drogach publicznych. Transport publiczny realizowany b ędzie w oparciu o komunikacj ę autobusow ą PKS, oraz kolejow ą. Postuluje si ę popraw ę funkcjonowania komunikacji publicznej w kierunku obsługi wszystkich wsi, w tym tak że lepszej dost ępno ści do o środka powiatowego.

9. POLITYKA PRZESTRZENNA GMINY

Polityka przestrzenna rozwoju gminy opiera ć si ę b ędzie na zasadzie, że człowiek i przyroda oraz funkcjonalno - przestrzenne, społeczne i techniczne struktury wiejskie tworz ą jeden, zło żony, współzale żny i współdziałaj ący system. Polityka przestrzenna, zmierzaj ąc do jako ściowego rozwoju gminy oraz realizacji jej docelowej wizji, odnoszona b ędzie do podstawowych sfer równowa żą cych rozwój gminy, tworz ących główne elementy jej struktury przestrzennej. Wykładni ę celów rozwoju i polityki przestrzennej gminy stanowi ć b ędą szczegółowe ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planów ustalenia zawarte w decyzjach administracyjnych dotycz ących zagospodarowania i rozwoju przestrzennego. Słu żyć temu b ędzie tak że prowadzenie stałego monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.

115 9.1. Obszary przewidziane do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

9.1.1. Obszary obj ęte obowi ązkiem sporz ądzenia planów na podstawie przepisów szczególnych Obowi ązek sporz ądzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ustanawia si ę dla nast ępuj ących obszarów:

• terenów górniczych złó ż kruszywa naturalnego - obowi ązek wynikaj ący z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 1994 r. Nr 27, poz. 96, z poen. zm),

• gruntów przeznaczonych do zalesie ń - obowi ązek wynikaj ący z art. 14 us t.3 ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (tekst jednolity, Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679), • przyrodniczych obszarów chronionych - obowi ązek wynikaj ący z art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o ochronie przyrody (tekst jednolity, Dz. U. 2 001 r. Nr 99 poz. 1079),

9.1.2. Obszary obj ęte obowi ązkiem sporz ądzenia planów ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania Obowi ązek sporz ądzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ustanawia si ę dla nast ępuj ących obszarów:

• przewidzianych do lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, przestrzeni publicznej, • przeznaczonych do zorganizowanej działalno ści gospodarczej, • przeznaczonych pod zorganizowane formy zabudowy mieszkaniowej,

• przeznaczonych pod inne inwestycje, których lokalizacja wymaga przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne. Kolejno ść podejmowania prac planistycznych powinna by ć okre ślona w stosownym programie gminnym, zale żnym od priorytetów rozwoju i mo żliwo ści finansowych gminy.

9.2. Wytyczne kształtowania zabudowy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

Szczegółowe zasady kształtowania zabudowy, jej obsługi komunikacyjnej oraz realizacji urz ądze ń infrastruktury technicznej okre ślone zostan ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przy sporz ądzaniu, których zaleca si ę:

• zachowanie istniej ącego układu przestrzennego jednostek osadniczych;

116 • nie rozpraszanie zabudowy w wyniku realizacji nowej zabudowy „kolonijnej” lub powi ększanie istniej ących ju ż kolonii; • kształtowanie nowej zabudowy (tak że modernizowanej) w nawi ązaniu do układu i charakteru najstarszej zabudowy istniej ącej, charakterystycznej dla regionu z uwzgl ędnieniem zasad takich jak: rozplanowania działki, usytuowania kalenicy budynku w stosunku do drogi, wysoko ści budynków (przewa żaj ą parterowe i dwukondygnacyjne) – ich formy i rodzaju materiałów budowlanych, kolorystyki, kształtu dachu i jego spadku (dominuj ą dwupołaciowe), itp.; • pełn ą ochron ę obiektów zabytkowych i zachowanie warto ściowej zabudowy historycznej wprowadzaj ąc zakaz lokalizacji w ich otoczeniu wszelkich obiektów obni żaj ących walory estetyczne i krajobrazowe (szpec ących otoczenie); • realizacj ę zabudowy mieszkaniowej, jednorodzinnej w formie zabudowy wolnostoj ącej na działkach o powierzchni minimum 1000 m 2; przy ł ączeniu funkcji mieszkaniowej z funkcjami usługowymi lub produkcyjnymi (rzemie ślniczymi) wielko ść działki dostosowa ć do funkcji i programu przedsi ęwzi ęcia zapewniaj ąc niezb ędn ą powierzchni ę na ziele ń izolacyjn ą; • kształtowanie zabudowy rekreacyjnej (jednorodzinnej) w strefach problemowych zgodnie z wytycznymi zawartymi w pkt. 9.3

• przy przeznaczaniu terenów pod zabudow ę zagrodow ą zaleca si ę wielko ść działek minimum 2000 m 2 przy szeroko ści frontu działki min. 30 m; • na działkach dopuszczaj ących zabudow ę zwi ązan ą z działalno ści ą gospodarcz ą (w tym usługow ą) powinna obowi ązywa ć zasada ograniczenia uci ąż liwo ści do granicy działki, na której ta działalno ść jest prowadzona, zasad ą jest jednak lokalizowanie obiektów uci ąż liwych poza terenami zabudowy mieszkaniowej; • wprowadzenie zakazu lokalizacji budynków mieszkalnych na terenach zorganizowanej działalno ści gospodarczej; • powierzchnia biologicznie czynna terenów zabudowy mieszkaniowej i usług powinna wynosi ć minimum 40 - 60% powierzchni działki w zale żno ści od formy zabudowy; • sieci uzbrojenia terenu w miar ę mo żliwo ści lokalizowa ć w istniej ących „pasach infrastruktury” poło żonych wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych, ułatwiaj ąc obsług ę terenów zainwestowanych; • mo żliwy jest rozwój zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej i nieuci ąż liwych usług poza terenem wyznaczonym w studium, gdy b ędzie on zgodny z przepisami szczególnymi;

117 • obiekty budowlane o wysoko ści < 50m i = 50m n.p.t. musza by ć zgłaszane i uzgadniane z wła ściwymi słu żbami lotniczymi, zgodnie z przepisami odr ębnymi. • za zgodn ą ze studium uwa ża si ę mo żliwo ść zalesienia gleb niskich klas bonitacyjnych oraz nieu żytków • nale ży systematycznie rozbudowywa ć ście żki rowerowe, zwi ększaj ąc ich długo ść i jako ść nawierzchni. Powy ższe wytyczne nale ży uwzgl ędnia ć równie ż w wydawanych decyzjach ustalaj ących lokalizacj ę inwestycji celu publicznego oraz warunki zabudowy

9.3. Strefy problemowe

W studium zostały sprecyzowane strefy problemowe, spowodowane dysharmoni ą strukturalno – przestrzenn ą powstałej zabudowy. S ą to dwa obszary w Ujazdowie i Dominicach, Grotnikach, Boszkowie - letnisku i Krzycku Wielkim. Po powstałych barier przyczyniła si ę chaotyczna zabudowa na działkach o wielko ści cz ęsto o powierzchni 100 – 200 m², cz ęsto na terenach le śnych, nad samym brzegiem jezior, pozbawiona uzbrojenia infrastrukturalnego. W chwili obecnej ze wzgl ędu na istniej ącą struktur ę własno ściow ą terenów, nie ma mo żliwo ści eliminacji niekorzystnego zjawiska poprzez scalanie gruntów i tworzenie du żych działek ewidencyjnych. Form ą rozwi ązania problemu jest stopniowe całkowite wyposa żenie terenów w media infrastrukturalne (wodoci ągi, kanalizacja, gazoci ągi), realizacja zieleni izolacyjnej na granicach działek ewidencyjnych oraz dróg, wyznaczenia zorganizowanego terenu miejsc parkingowych, ograniczenia zabudowy handlowo – usługowej oraz ograniczenia powstawania nowej zabudowy na działkach ju ż zabudowanych o niewielkiej powierzchni np. poni żej 600 m². Z uwagi na brak instrumentów prawnych przez gmin ę, istotne znaczenie ma zaangażowanie społecze ństwa w realizacj ę ustale ń studium.

9.4. Zadania słu żą ce realizacji celów publicznych

9.4.1. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym W gminie przewiduje si ę realizacj ę nast ępuj ących inwestycji:

• dalsza rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków,

• rozbudowa sieci wodoci ągowej, • uzbrojenie terenów pod zorganizowan ą działalno ść gospodarcz ą, • modernizacja dróg gminnych w pobli żu jeziora Dominickiego,

118 • wyposa żenie tras rowerowych w niezb ędn ą infrastruktur ę (miejsca odpoczynku, poprawa jako ści nawierzchni, oznaczenie punktów widokowych),

9.4.2. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym W gminie brak zada ń rz ądowych i samorz ądu wojewódzkiego wpisanych do stosownych rejestrów, a realizowanych na terenie gminy Włoszakowice, jak równie ż ich brak w wykazie inwestycji wieloletnich . Brak równie ż planowanych zada ń ponadlokalnych. Do zrealizowanych w latach ubiegłych zada ń ponadlokalnych, nale ży gazoci ąg przesyłowy DN 500. Wa żnym zadaniem o znaczeniu integracyjnym z gminami s ąsiednimi pod k ątem turystyki, rekreacji jest promocja istniej ącej linii kolejowej.

9.5. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej gminy

Realizacja przedsi ęwzi ęć wynikaj ących z przyj ętych celów i kierunków rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy wymaga ć b ędzie podj ęcia szeregu działa ń organizacyjnych, w tym zastosowania okre ślonych instrumentów realizacyjnych: • Instrumentów prawnych i planistycznych takich jak: przepisy prawne; normy oraz standardy krajowe i unijne; plany i programy regionalne i sektorowe; dokumenty planistyczne (przestrzenne), decyzje administracyjne; • Instrumentów instytucjonalnych: tworzenie zwi ązków komunalnych, stowarzysze ń, instytucji rozwoju gminy, partnerstwa publiczno-prywatnego; • Instrumentów finansowych – źródeł finansowania planowanych przedsi ęwzi ęć : − środków z bud żetu gminy, które w pierwszej kolejno ści winny by ć przeznaczane na finansowanie zada ń własnych, − po życzek i kredytów bankowych przeznaczanych na finansowanie przedsi ęwzi ęć szczególnie wa żnych z punktu widzenia przemian strukturalnych, − środków bud żetu pa ństwa kierowanych w ramach polityki regionalnej oraz przemian strukturalnych, − środków pomocowych pochodz ących z funduszy strukturalnych uruchomionych po wej ściu Polski do Unii Europejskiej, − środków pomocowych pochodz ących z fundacji oraz celowych programów sponsorowanych przez rz ądy poszczególnych krajów oraz przez organizacje i instytucje mi ędzynarodowe, − środków prywatnych pochodz ących od miejscowych podmiotów gospodarczych, osób fizycznych jak i inwestorów zewn ętrznych. Uzyskanie środków finansowych, przede wszystkim w postaci dotacji wymaga ć b ędzie umiej ętno ści opracowania planów inwestycyjnych i wniosków aplikacyjnych zgodnych

119 z zało żeniami i formalnymi wymogami programów finansowanych z funduszy strukturalnych. Dlatego ju ż dzi ś wa żne jest pełne przygotowanie gminy do realizacji przedsi ęwzi ęć mo żliwych do współfinansowania w ramach tych funduszy.

9.6. Interpretacja ustale ń Studium

• Studium nie jest aktem prawa miejscowego, zatem nie stanowi podstawy prawnej do wydawania decyzji administracyjnych. Jego ustalenia natomiast s ą wi ążą ce przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz stanowi ą wytyczne do ustalania lokalizacji inwestycji i warunków zabudowy na drodze decyzji w przypadku braku planów miejscowych. • Studium jest dokumentem planistycznym o znaczeniu strategicznym wyra żaj ącym polityk ę gminy w zakresie jej rozwoju i zagospodarowania przestrzennego, nie jest dokumentem opracowanym „raz na zawsze”. Powinno podlega ć okresowej ocenie, a na jej podstawie stosownym zmianom, wła ściwym do stale zmieniaj ącej si ę rzeczywisto ści (uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych). • Ustalenia Studium dotycz ące granic przeznaczenia terenów pod okre ślone formy i sposoby u żytkowania nale ży traktowa ć orientacyjnie. Ich ostateczne ustalenie (linie rozgraniczaj ące) nast ąpi na podstawie planów miejscowych lub na podstawie decyzji lokalizacyjnych i o warunkach zabudowy. Zasada ta dotyczy równie ż przebiegu wszelkich inwestycji liniowych. • Funkcje terenów i sposób ich u żytkowania okre ślone w Studium nale ży traktowa ć jako funkcje dominuj ące, które mog ą by ć uzupełniane wprowadzeniem funkcji towarzysz ących, jednak w zakresie nie pogarszaj ącym warunków wynikaj ących z funkcji zasadniczej. • Ustalenia Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice wyra żone zostały w formie tekstowej i graficznej. Cz ęść graficzna obejmuje plansze główne – mapy w skali 1 : 15 000:

• uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego, • kierunków zagospodarowania przestrzennego,

Elementy te, ł ącznie z rozstrzygni ęciem dotycz ącym sposobu rozpatrzenia uwag zgłoszonych w trakcie wyło żenia projektu Studium podlegaj ą uchwaleniu przez Rad ę Gminy Włoszakowice, zgodnie z przepisami art. 12 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Rada Gminy Włoszakowice podj ęła uchwał ę Nr XXVIII/226/2005 z dnia 15.12.2005 r. w sprawie „studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Włoszakowice”.

120 Na ww. rysunkach granice trenów obj ętych Zmian ą Nr 1 Studium wyró żniono pogrubionymi liniami koloru czarnego, a oznaczenia dotycz ące przeznaczenia terenów przyj ęto wg nazewnictwa stosowanego w Studium

ANALIZA SWOT Uniwersalnym narz ędziem planistycznym w procesie badania wyst ępuj ących na okre ślonym terenie konfliktów przestrzennych jest analiza SWOT (Sensibilities Weaknesses Odds Treats). Powy ższa metoda daje szanse wyodr ębnienia czynników pozytywnych, które mog ą przybiera ć formy impulsów rozwojowych, słabych stron posiadających charakter uci ąż liwo ści i zagro żeń oraz szans czyli elementów, które wykorzystane w odpowiedni sposób mog ę słu żyć eliminacji obszarów konfliktowych. Najwi ększe zagro żenia na poziomie lokalnym wynikaj ą z nast ępuj ących aspektów: - nierealizowaniu potrzeb podstawowych, co przyczynia si ę do powstawania konfliktów, - niedoinwestowania systemu infrastruktury społecznej i technicznej, - utraty istniej ących i braku nowych rezerw rozwojowych (w formie terenu i potencjału społeczno – ekonomicznego) co prowadzi do obni żenia atrakcyjno ści oraz utrwalenia niekorzystnych struktur. Przedstawiona poni żej analiza SWOT to podsumowanie niniejszego opracowania. Jest ona zbiorem informacji na temat wyst ępuj ących obszarów konfliktowych wpływaj ących w sposób bezpo średni na trendy rozwojowe gminy Włoszakowice.

(czynniki pozytywne) W (słabe strony)

- dogodne poło żenie komunikacyjne - brak aktualnych planów głównych wsi zagospodarowania przestrzennego dla - zaplecze terenów wolnych pod terenu całej gminy zabudow ę - słabo rozwini ęta infrastruktura - rozwini ęty podstawowy system techniczna i systemy komunikacyjne usługowy - brak przygotowanych terenów pod formy - znaczna atrakcyjno ść turystyczna gminy aktywizacji gospodarczej - atrakcyjna turystyczno – krajobrazowo - niski stopie ń rozwoju rolniczej przebiegaj ąca przez teren gminy linia przestrzeni produkcyjnej kolejowa

121 O (szanse) T (zagro żenia)

- mo żliwo ści przyci ągni ęcia nowych - niekorzystna struktura wiekowa inwestycji gospodarczych mieszka ńców, - planowana budowa gazoci ągu, która - znaczne bezrobocie przyspieszy procesy inwestycyjne - zła struktura wielko ści przemysłu, - nowe tereny rozwojowe powstałe przez - bariery komunikacyjne gminy w rejonie konsekwentn ą realizacje planów głównych wsi zagospodarowania przestrzennego - niski standard zabudowy w centrach wsi - du ży potencjał turystyczno – rekreacyjny - mo żliwo ść zanieczyszczenia środowiska gminy naturalnego spowodowane intensywnym - dobrze rozwini ęta to żsamo ść kulturowa rozwojem zabudowy letniskowej i du żą gminy w formie funkcjonuj ących liczb ą rekreantów instytucji i imprez kulturalnych

Literatura

1. Bartkowski T., 1991; Kształtowanie i ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. 2. Bartkowski T., 1970; Wielkopolska i Środkowe Nadodrze. PWN. Warszawa. 3. Ciołek G., 1964; Zarys ochrony i kształtowania krajobrazu. Arkady. Warszawa. 4. Fierla I., 1998; Geografia gospodarcza Polski. PWE. Warszawa. 5. Inwentaryzacja złó ż surowców mineralnych województwa pozna ńskiego w uj ęciu gminnym 1996; PG Proxima. Pozna ń. 6. Kaniecki A., 1988; Komentarz do mapy hydrologicznej w skali 1: 50 000. 7. Klimko R., Kozacki L. Żynda S., 1978; Struktura krajobrazów naturalnych nad Doln ą Wart ą i Obr ą. W: Przewodnik cz ęś ci terenowej Zjazdu 60-lecia PTG. 8. Kondracki J., 1977; Regiony fizyczno – geograficzne PL. Wyd. UW. Warszawa. 9. Kondracki J., 1988; Geografia fizyczna Polski. Wyd. UW. Warszawa. 10. Kozłowski S., 1991; Uwarunkowania przyrodnicze planowania przestrzennego. w: Planowanie przestrzenne jako narz ędzie ochrony i kształtowania środowiska. Wyd. PP. Pozna ń. 11. Ochrona środowiska w woj. Pozna ńskim – WUS Pozna ń, 1990. 12. Ukształtowanie powierzchni i u żytkowanie terenu Przem ęckiego Parku Krajobrazowego – uj ęcia kartograficzne.

122 13. Stankowski W., 1991; Polityka Ekologiczna Pa ństwa. Urz ąd Rady Ministrów Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa. Warszawa. Pozna ń. PTG. 14. Strategia zrównowa żonego rozwoju gminy Włoszakowice. 15. Wo ś A., 1970; Zarys klimatu PL pn. – zach. w pogodach. PTPN. Prace Komisji Geograficzno – Geologicznej. T. X z. 3. Pozna ń. 16. Mapy le śne, Nadle śnictwa Włoszakowice, Ko ścian; 17. Materiały kartograficzne: a) Podkłady topograficzne w skali 1:10000. Główny Urz ąd Geodezji i Kartografii. Warszawa. b) Mapy kompleksów rolniczej przydatno ści gleb. Skala 1:25000. Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Poznaniu. c) Mapa sozologiczna. Skala 1:50000. Okr ęgowe Przedsi ębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne w Poznaniu. d) Mapa hydrograficzna. Skala 1:50000. Okr ęgowe Przedsi ębiorstwo Geodezyjno – Kartograficzne w Poznaniu. e) Mapa u żytkowania terenu. 1:10000. Urz ąd Gminy Włoszakowice. f) Mapa morfologiczna Niziny Wielkopolskiej. 1:100 000. Krygowski B. g) Mapa geologiczna , Proxima 1995 r. Pozna ń. 18. Opracowanie ekofizjograficzne – BPPiOI „BEWA-Mulczy ński” (2007 r.) 19. Plan zagospodarowania Województwa Wielkopolskiego (2001 r.) 20. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego z 2010 r. 21. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2010 r. (2005 r.)

Spis tabel 1. Bezrobotni zarejestrowani w gminie w latach 1991 – 2001, 2. Ludno ść ogółem i ludno ść zwi ązana z rolnictwem w gminie Włoszakowice 3. Najwi ększe zakłady pracy w gminie Włoszakowice 4. Warunki mieszkaniowe gminy na tle powiatu i województwa – 2001 r 5. Indywidualne gospodarstwa rolne w gminie Włoszakowice wg grup obszarowych 6. Powierzchnia, zbiory i plony głównych ziemiopłodów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Włoszakowice w 1998 roku 7. Dochody bud żetu gminy Włoszakowice w latach 1997 – 1998 .

123

WST ĘP ...... 4 1. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 4 2. P ROCEDURA FORMALNO -PRAWNA ...... 7 ROZDZIAŁ I ...... 10 UWARUNKOWANIA ROZWOJU ...... 10 1. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE...... 13 1.1. Poło żenie ...... 15 1.2. Budowa geologiczna i surowce mineralne ...... 15 1.3. Rze źba terenu...... 16 1.4. Gleby...... 18 1.5. Warunki wodne...... 21 1.5.1. Wody powierzchniowe...... 21 1.5.2. Wody podziemne ...... 23 1.5.3. Warunki gruntowo – wodne ...... 26 1.6. Klimat...... 26 1.6.1. Ogólna charakterystyka...... 26 1.6.2. Warunki klimatu lokalnego ...... 27 1.7. Szata ro ślina ...... 27 1.8. Przyrodnicze obszary i obiekty prawnie chronione...... 29 1.8.1. Przem ęcki Park Krajobrazowy...... 30 1.8.2. Obszary chronionego krajobrazu...... 30 1.8.3. Pomniki przyrody...... 31 1.8.4. Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000...... 31 1.9. Przyrodnicze powi ązania zewn ętrzne...... 32 1.9.1. Gmina Włoszakowice w Krajowej Sieci Ekologicznej...... 32 1.9.2. Powi ązania hydrograficzne i hydrogeologiczne ...... 33 1.10. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska ...... 34 1.10.1. Identyfikacja konfliktów...... 34 1.10.1.1. Gospodarka wodno - ściekowa ...... 34 1.10.1.2. Zanieczyszczenia obszarowe ...... 35 1.10.1.3. Gospodarka odpadowa...... 35 1.10.1.4. Gospodarka surowcowa ...... 36 1.10.1.5. Erozja gleb ...... 36 1.10.1.6. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego...... 37 1.10.1.7. Klimat akustyczny...... 37 1.10.1.8. Zagro żenia ze strony turystyki ...... 37 1.10.2. Ocena przyrodniczo – funkcjonalna...... 38 1.10.2.1. Ekosystemy kształtuj ące lokalny system przyrodniczy...... 38 1.10.2.2. Obszary o predyspozycjach dla rozwoju rolnictwa...... 39 1.10.2.3. Tereny atrakcyjne pod wzgl ędem rekreacyjnym...... 39 1.10.2.4. Osadnictwo...... 40 1.11 P ODSUMOWANIE ...... 41 2. ŚRODOWISKO KULTUROWE...... 42 2.1. Zasoby o walorach kulturowych...... 43 2.1.1. Rys historyczny...... 43 2.1.2. Charakterystyka i ocena warto ści kulturowych ...... 46 2.1.2.1. Archeologiczne relikty osadnicze...... 46 2.1.2.2.Zespoły ko ścielne...... 48 2.1.2.3.Zało żenia pałacowo - parkowe i dworsko - parkowe...... 49 2.1.2.4.Zespoły dworsko-folwarczne ...... 49 2.1.2.5. Obiekty u żyteczno ści publicznej...... 50 2.1.2.6. Wiatraki...... 51 2.1.2.7. Kapliczki przydro żne, krzy że ...... 51 2.1.2.8. Rze źby, pomniki...... 51 2.1.2.9. Miejsca pami ęci...... 52 2.2 Zasoby dóbr kultury...... 53 2.3. Warto ści kultury niematerialnej...... 57 2.4. Wytyczne i postulaty konserwatorskie ...... 58

2.5. P ODSUMOWANIE ...... 59

124 3. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZE ...... 60 3.1. Uwarunkowania demograficzne...... 60 3.2. Rynek pracy ...... 60 3.3. Uwarunkowania wynikaj ące z osadnictwa ...... 63 3.3.1. Funkcje gminy...... 63 3.3.2. Mieszkalnictwo...... 64 3.4. Uwarunkowania sfery społecznej...... 66 3.4.1. O świata, kultura i sport...... 66 3.4.2. Opieka zdrowotna ...... 66 3.4.3. Administracja i bezpiecze ństwo publiczne...... 67 3.4.4. Ocena funkcjonowania sfery usług społecznych...... 67 3.5. Rolnictwo ...... 67 3.6. Gospodarka finansowa gminy ...... 70

3.7. P ODSUMOWANIE ...... 71 4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 72 4.1. Zaopatrzenie w wod ę ...... 72 4.2. Odprowadzanie ścieków...... 72 4.3. Gazownictwo i ciepłownictwo ...... 74 4.4. Gospodarka odpadami ...... 74 4.5. Elektroenergetyka ...... 74 4.6. Telekomunikacja ...... 75

4.7. P ODSUMOWANIE ...... 75 5. UKŁAD KOMUNIKACYJNY GMINY ...... 76 5.1. Sie ć drogowa ...... 76 5.2. Ocena układu komunikacyjnego...... 77

PODSUMOWANIE ...... 79 6. ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I PLANISTYCZNYCH...... 79 6.1. Zasady zagospodarowania przestrzennego wynikające z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju...... 79 6.2. Wnioski ze strategii rozwoju województwa wielkopolskiego...... 80 6.3. Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego...... 82 6.4. Stanowisko Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego...... 83 7. SYNTEZA UWARUNKOWA Ń I IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ROZWOJOWYCH GMINY...... 85 ROZDZIAŁ II KIERUNKI ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ...... 88 1. CELE ROZWOJU GMINY ...... 88 2. ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ...... 88 3. STREFY POLITYTKI PRZESTRZENNEJ...... 89 3.1. Strefa le śno - rekreacyjna...... 89 3.2. Strefa rolno – le śna ...... 90 3.3. Strefy problemowe ...... 90 4. KIERUNKI OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 91 4.1. Ochrona przyrody i krajobrazu...... 91 4.1.1. Ochrona obszarów i obiektów obj ętych ochron ą prawn ą ...... 92 4.1.1.1. Przem ęcki Park Krajobrazowy ...... 92 4.1.1.2. Obszary chronionego krajobrazu ...... 93 4.1.1.3. Pomniki przyrody ...... 94 4.1.1.4. Obszar Natura 2000...... 95 4.1.2. Obszary proponowane do obj ęcia ochron ą prawn ą ...... 95 4.1.3. Utrzymanie systemu lokalnych powi ąza ń przyrodniczych sprzyjaj ących zachowaniu równowagi ekologicznej w środowisku ...... 96 4.2. Zabezpieczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w odpowiedniej ilo ści i dobrej jako ści ...... 96 4.3. Eliminowanie czynników mog ących wpływa ć na pogorszenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego oraz ochrona środowiska przed hałasem i wibracjami...... 97

125 4.4. Ochrona powierzchni ziemi...... 98 4.4.1. Ochrona gleb ...... 98 4.4.2. Gospodarka surowcowa...... 99 5. KIERUNKI OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA KULTUROWEGO I KRAJOBRAZU...... 99 6. KIERUNKI KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNEJ...... 100 6.1. Układ osadniczy ...... 100 6.2. Kierunki rozwoju mieszkalnictwa ...... 100 6.3. Kierunki rozwoju usług sfery społecznej ...... 101 6.4. Kierunki rozwoju sfery gospodarczej...... 103 6.4.1. Kierunki rozwoju rolnictwa...... 103 6.4.1.1. Zasady ochrony gruntów rolnych ...... 104 6.4.1.2. Polityka gminy wobec rolnictwa...... 104 6.4.1.3. Polityka gminy wobec obszarów wiejskich ...... 105 6.4.2. Kierunki rozwoju le śnictwa ...... 106 6.4.3. Kierunki rozwoju przedsi ębiorczo ści...... 107 6.4.3.1. Działania gminy na rzecz rozwoju przedsi ębiorczo ści ...... 107 6.4.3.2.Tereny rozwoju usług...... 108 6.4.3.3. Obszary zorganizowanej działalno ści gospodarczej...... 108 6.4.4. Kierunki rozwoju turystyki i rekreacji...... 109 6.4.4.1. Tereny rekreacyjne ...... 109 6.4.4.2. Trasy turystyczne...... 110 7. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ...... 111 7.1. Zaopatrzenie w wod ę ...... 111 7.2. Gospodarka ściekowa ...... 111 7.3. Gazownictwo i ciepłownictwo ...... 113 7.4. Gospodarka odpadami ...... 113 7.5. Elektroenergetyka ...... 114 7.6. Telekomunikacja ...... 114 8. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI ...... 115 9. POLITYKA PRZESTRZENNA GMINY...... 115 9.1. Obszary przewidziane do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego...... 116 9.1.1. Obszary obj ęte obowi ązkiem sporz ądzenia planów na podstawie przepisów szczególnych ...... 116 9.1.2. Obszary obj ęte obowi ązkiem sporz ądzenia planów ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania ...... 116 9.2. Wytyczne kształtowania zabudowy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ...... 116 9.3. Strefy problemowe ...... 118 9.4. Zadania słu żą ce realizacji celów publicznych ...... 118 9.4.1. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym ...... 118 9.4.2. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym...... 119 9.5. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej gminy...... 119 9.6. Interpretacja ustale ń Studium ...... 120

126 IV. WYSZCZEGÓLNIENIE ZMIANY STUDIUM OPRACOWANEJ NA PODSTAWIE UCHWAŁY NR XXXII/236/2010 RADY GMINY WŁOSZAKOWICE Z DNIA 8 KWIETNIA 2010 R. W SPRAWIE PRZYST ĄPIENIA DO SPORZ ĄDZENIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WŁOSZAKOWICE

1. UWARUNKOWANIA WYST ĘPUJ ĄCE NA OBSZARZE ZMIANY STUDIUM

1.1 Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu: Tereny projektowanej zmiany studium poło żone s ą w obr ębie geodezyjnym Bukówiec Górny i Dłu żyna, na obszarach rolniczej przestrzeni produkcyjnej klasy III – VI. Obszary s ą skomunikowane głównie poprzez układ dróg gminnych. Przez teren projektowanej zmiany studium przebiegaj ą sieci infrastruktury technicznej w formie sieci wodoci ągowej oraz elektroenergetycznej napowietrznej i kablowej

1.2. Uwarunkowania wynikaj ących ze stanu ładu przestrzennego: Teren zmiany studium podzielony jest na 5 fragmentów, na których docelowo planuje si ę realizacj ę 15 turbin wiatrowych o mocy do 3 MW ka żda. Maksymalna wysoko ść wie ży turbiny wraz z ramieniem śmigła wyniesie do 200 m

1.3. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego: Teren planowanej inwestycji nie znajduje si ę na obszarach chronionych w my śl ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z pó źniejszymi zmianami). Zagospodarowanie terenu uwzgl ędnia ć musi zasady ochrony ustalone dla ww. obszarów; a) Teren poło żony na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 304 „Zbiornik mi ędzymorenowy Zb ąszy ń” . Zagospodarowanie terenu uwzgl ędniać musi ochron ę czwartorz ędowych zasobów wód podziemnych;

1.4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: Teren zlokalizowany poza strefami ochrony konserwatorskiej. N obszarze zmiany studium znajdują si ę zewidencjonowane stanowiska archeologiczne w obr ębie Bukówiec Górny

osada - epoka kamienia, kultura łu życka, AZP 62-22\25 Bukówiec Górny st.16 wczesne średniowiecze

127 osada-kultura łu życka, AZP62-22\26 Bukówiec Górny st.17 wczesne średniowiecze, średniowiecze

1.5. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców: Teren zmiany studium nie jest zabudowany. Zagospodarowany jest w formie obszaru intensywnej gospodarki rolnej na gruntach klas bonitacyjnych III – VI. Projektowane inwestycje przy zachowaniu wyznaczonych stref ochrony akustycznej, nie będą miały negatywnego wpływu na pogorszenie si ę jako ści życia mieszka ńców.

1.6. Uwarunkowania wynikaj ące z zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści: Ze wzgl ędu na charakter zagospodarowania terenu nie przewiduje si ę wyst ąpienia elementów zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści.

1.7. Uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy: Projektowane zagospodarowanie terenu docelowo stwarza mo żliwo ść uzyskiwania przez gmin ę dochodów z zakresu budowy i eksploatacji turbin wiatrowych

1.8. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu prawnego gruntów: Tereny projektowanej zmiany studium (lokalizacji turbin wiatrowych) stanowi ą własno ść prywatn ą. Wszelkie prace projektowe zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami musz ą być ka żdorazowo uzgadniane z wła ścicielami nieruchomo ści.

1.9. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych – zgodnie z ustaleniami ust. 3.

1.10. Nie okre śla si ę uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych – nie wyst ępuj ą takie obszary.

1.11. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych: a) Na terenie nie wyst ępuj ą zło ża surowców naturalnych o znaczeniu eksploatacyjnym; b) Teren poło żony na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 304 „Zbiornik mi ędzymorenowy Zb ąszy ń” . Zagospodarowanie terenu uwzgl ędnia ć musi ochron ę czwartorz ędowych zasobów wód podziemnych;

1.12. Nie okre śla si ę uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania terenów górniczych – nie wyst ępuj ą takie tereny.

1.13. Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej: a) komunikacja: − bezpo średni dojazd do terenów projektowanych inwestycji sieci ą dróg gminnych o nawierzchni gruntowej;

128 − przewiduje i dopuszcza si ę realizacj ę dróg dojazdowych na czas budowy i eksploatacji turbin; b) infrastruktura techniczna: − na terenie zmiany studium wyst ępuj ą sieci i urz ądzenia infrastruktury technicznej w formie sieci wodoci ągowej, energetycznej; − przez wschodni ą cz ęść terenu projektowanych turbin przebiega gazoci ąg przesyłowy WS (znajduje si ę w strefie ochronnej turbin na pograniczy miejscowości Bukówiec Górny i S ądzia

1.14. Nie okre śla si ę uwarunkowa ń wynikaj ących z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych – nie przewiduje si ę takich zada ń na obszarze zmiany Studium.

1.15 Nie okre śla si ę uwarunkowa ń wynikaj ących z wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej – na obszarze zmiany Studium nie wyst ępuj ą obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi.

2. USTALENIA OBOWI ĄZUJ ĄCE NA OBSZARZE ZMIANY STUDIUM

2.1 Wyznacza si ę na rysunkach Studium teren lokalizacji turbin wiatrowych wraz ze strefami oddziaływania

2.2 Na terenie obj ętym zmian ą Studium ustala si ę nast ępuj ące wska źniki w zakresie podziału i zagospodarowania terenu:

a) zakazuje si ę realizacji zabudowy mieszkaniowej oraz wydzielenia działek budowlanych zwi ązanych z zabudow ą mieszkaniow ą

b) na wydzielonych działkach dopuszcza si ę jedynie realizacj ę zabudowy zagrodowej zwi ązanej z produkcj ą ro ślinn ą i zwierz ęcą (wył ącznie budynki gospodarcze, gara żowo – gospodarcze, inwentarskie, magazynowe, szklarnie) c) teren obj ęty zmian ą Studium nale ży do terenów podlegaj ących ochronie akustycznej, dla których obowi ązuj ą dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, okre ślone w przepisach odr ębnych;

2.3. Ustala si ę nast ępuj ące zasady w zakresie ochrony środowiska i jego zasobów , ochrony przyrody oraz środowiska kulturowego:

129 a) teren obj ęty zmian ą Studium poło żony jest na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 304 „ Zbiornik mi ędzymorenowy Zb ąszy ń”. Zagospodarowanie terenu uwzgl ędnia ć musi ochron ę czwartorz ędowych zasobów wód podziemnych - obowi ązuje zakaz odprowadzania ścieków do gruntu, składowania odpadów itp.; b) Teren planowanej inwestycji nie znajduje si ę na obszarach chronionych w my śl ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z pó źniejszymi zmianami).

c) na terenie obj ętym zmian ą Studium wyst ępuj ą grunty rolne klasy bonitacyjnej III – VI, dla gruntów klasy III wymagane jest wył ączenie gruntów z produkcji rolnej zgodnie z ustaw ą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 ze zmianami),

d) W celu zachowania równowagi ekologicznej zakazuje si ę: − zanieczyszczenie wód i gruntów podczas budowy i eksploatacji turbin, − wycinki zaro śli, zakrzewie ń i zadrzewie ń, za wyj ątkiem wycinki sanitarnej,

2.4 Ustala si ę nast ępuj ące zasady w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: a) teren obj ętym zmian ą Studium zlokalizowany jest poza strefami ochrony konserwatorskiej, mo że jednak zosta ć obj ęty stref ą „W” ochrony archeologicznej ;

b) przedmiotem ochrony w ww. strefie s ą znajduj ące si ę w niej nieruchome zabytki archeologiczne stanowi ące świadectwo życia i działalno ści człowieka; c) zamierzenia inwestycyjne na terenie obj ętym zmian ą Studium mog ą podlega ć uzgodnieniu z konserwatorem zabytków w zakresie ochrony zabytków archeologicznych na warunkach okre ślonych w przepisach odr ębnych.

2.5 Ustala si ę nast ępuj ące zasady w zakresie rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej : a) komunikacja: − obsługa komunikacyjna terenu obj ętego zmian ą Studium z istniej ącej i projektowanej sieci dróg b) infrastruktura techniczna: − zaopatrzenie w wod ę: nie dotyczy,

− zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych indywidualnie w granicach wydzielonych działek; zaleca si ę budow ę nawierzchni dróg wewn ętrznych i podjazdów w sposób umo żliwiaj ący wsi ąkanie wód opadowych i roztopowych ( np. nawierzchnie a żurowe );

130 − zasilanie energetyczne z istniej ących i projektowanych sieci energetycznych; − docelowo zasilanie energetyczne z systemem energetycznym sieciami kablowymi doziemnymi;

c) gospodarka odpadami: − gospodark ę odpadami na terenie obj ętym zmian ą Studium prowadzi ć zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami, − masy ziemne z wykopów zagospodarowywa ć w granicach własnej działki; w przypadku braku takiej mo żliwo ści urobek wywozi ć na miejsce wskazane przez słu żby gminne.

2.6 Na terenie obj ętym zmian ą Studium nie przewiduje si ę lokalizacj ę inwestycji celu publicznego w zakresie infrastruktury technicznej – wodoci ągu, kanalizacji, energetyki i telekomunikacji, w tym sieci szerokopasmowych.

2.7 Na terenie obj ętym zmian ą Studium nie przewiduje si ę lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 400 m 2.

2.8 Na terenie obj ętym zmian ą Studium nie wyst ępuj ą :

a) obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych; b) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych; c) obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji;

d) tereny zamkni ęte i ich strefy ochronne;

2.9 Dla terenu obj ętego zmian ą Studium ustala si ę obowi ązek sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Opracowanie zmiany Studium :

mgr Marcin Englert

131