Vergadering gemeenteraad Den Haag gehouden op donderdag 14 augustus 2014 (Geopend te 19.30 uur)
Voorzitter: de burgemeester, J.J. van Aartsen. Griffier: de plv. griffier, de heer J. van Oeveren.
Agenda
A. Vaststelling agenda.
B. De stad in de raad (spreektijd burgerij).
C. Bekrachtiging geheimhouding (rv 75; RIS 275180).
D. Spoeddebat op verzoek van de fractie Groep de Mos/Ouderenpartij cs. (RIS 275140).
De voorzitter. Ingevolge het Reglement van Orde open ik de vergadering.
Presentielijst
Tegenwoordig zijn 35 leden: mevr. Akhiat, Van Asten, Balster, mevr. Van der Bijl, Bos, Dander, mevr. Dille, Dubbelaar, Elissen, mevr. Faïd, mevr. Gerbrands, Grinwis, Guernaoui, Van Hees, Van der Helm, De Jong, Kajouane, Van Kent, mevr. Koster, Kraft-van Ermel, Küçük, Lakerveld, mevr. Michon-Derkzen, De Mos, mevr. Van Nieuwenhoven, Okcuoglu, Oudshoorn, mevr. Özmen, Ramnath, Ramnewash, mevr. Teunissen, mevr. Van der Werf, mevr. De Winter, Wörsdörfer en mevr. Zandstra.
De voorzitter. Aangezien het vereiste aantal leden tegenwoordig is, kan de vergadering voortgang vinden.
De voorzitter deelt mede dat bericht van verhindering is ontvangen van de heer Aydin, mevr. Burgering, de heer Çetinkaya, de heer Eser, mevr. De Jong, de heer Khoulani, de heer Rogier, mevr. Vianen, de heer Van Vulpen en mevr. Waanders.
De voorzitter. Aangezien het vereiste aantal leden tegenwoordig is, kan de vergadering voortgang vinden.
Aan de orde is:
A. Vaststelling agenda.
De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld.
Aan de orde is:
B. De stad in de raad (spreektijd burgerij).
357
De voorzitter. We hebben een elftal insprekers, die zoals vanmiddag aan hen is gemeld vier minuten spreektijd hebben.
De heer Cohn (D). Geachte burgemeester, geachte raad. Ik woon al vele jaren met heel veel plezier in hartje Schilderswijk. Een bruisende multiculturele wijk volop in beweging. Een wijk waarvan het grootste gedeelte van de bewoners vooruit wil. Mensen die net als u en ik het beste van hun leven proberen te maken. Mensen die juist vanwege de vele problemen een gigantisch compliment verdienen voor wat zij hebben bereikt in al die jaren. Als autochtone Joodse bewoner van de Schilderswijk kijk ik met grote verwondering naar de gebeurtenissen van de afgelopen weken. De inmiddels beruchte pro-Gaza-demonstratie was bij mij direct om de hoek. Ik kwam erlangs op weg naar huis. Mijn persoonlijke indruk van de demonstratie was: een stelletje jongeren met vlaggetjes, sommigen in aparte gewaden gekleed. Ze scandeerden leuzen die ik tenminste niet verstond. Wat mij vooral opviel, is dat al jaren bekend is dat een substantiële groep jongeren, ook in de Schilderswijk, blijvend buiten het arbeidsproces valt. Mijn indringende oproep aan de raad is dan ook als volgt. Kom voor deze jongeren met een marshallplan voor werkgelegenheid. Zorg dat deze jongeren allemaal aan het werk zijn. Is een vaste baan nog te hoog gegrepen, dan een werkervaringsplaats. Indien het nodig is dat ze eerst een aantal extra vaardigheden opdoen, stuur ze terug naar school. Mensen die werken of studeren, hebben voor zover ik kan beoordelen geen tijd om te radicaliseren. Graag denk ik mee bij de uitwerking van zo'n marshallplan. Ik wil volledigheidshalve als afsluiting van mijn pleidooi nog benoemen dat voor mij als Joodse Schilderswijker het ook tenenkrommend en onacceptabel is geweest dat op nog geen 50 meter van mijn huis er 'dood aan de Joden' werd geschreeuwd, dit zonder dat het alarmbellen heeft laten rinkelen bij ieder weldenkend mens. Ik heb echter geen behoefte om hier met de vinger te wijzen en wil vanaf dit podium vooral een oproep doen aan iedere gelovige, of die nu joods of moslim is, om direct met elkaar in gesprek te gaan, om tot een dynamiek te komen waarmee we dit soort situaties en vergelijkbare situaties in de toekomst kunnen voorkomen. Ik wil u hartelijk danken voor uw aandacht en wens u allen veel wijsheid toe.
(Applaus op de publieke tribune)
De heer Lindeman (D). Mijn naam is Ludwig Lindeman. Ik woon in Eindhoven en 68 jaar geleden werd ik in de Amsterdamse Pijp geboren. Mijnheer de voorzitter. Schande over dit huis! Deze stad telt 110 nationaliteiten en kent 200 talen. Het ware beter als iedereen ook Nederlands kon spreken en verstaan. Waarom is het zo ver gekomen en is er al niet zo'n 40 jaar geleden ingegrepen? Voorzitter. Ik heb u altijd en zeker in uw ambt als burgemeester zeer eerbiedwaardig gevonden en uitermate geschikt voor Den Haag, maar eigenlijk louter voor de fine fleur. Ik zou welhaast niemand van een andere partij genoeg geschikt vinden om u op te volgen. Blijf daarom maar zitten, maar bestuur! Wees burgervader van alle mensen die in Den Haag wonen. Andere bevolkingsgroepen moeten verplicht integreren door geen hoofddoekjes en/of andere afwijkende kledij te dragen. Iedereen moet Nederlands leren en de kosten hiertoe kunnen van ontwikkelingsgelden betaald worden. Als ik nu allemaal zou opsommen wat er allemaal verkeerd is in ons land en ik zou u de oplossingen hiertoe aandragen, dan komt u zelf vanavond niet aan beraadslagingen toe. Voor zogenaamde autochtonen is de maat meer dan vol. Genoeg is genoeg! Als u zegt 'ik kan niet', dan wilt u niet. Enige tijd geleden zei toenmalig wethouder Lodewijk Asscher in mijn bijzijn in debatcentrum De Balie in Amsterdam dat hij eens een meisje had laten bijstaan om Nederlands te leren; dit was gelukt. Na enkele jaren ontmoette hij een jongen en de moeder hiervan bleek dit vroegere meisje te zijn, dat toen zeer gebrekkig Nederlands sprak en met haar hoofddoekje om van haar echtgenoot amper buiten op straat mocht. Een door mij zeer gerespecteerd hoogleraar maakte toen de opmerking dat het probleem met taalachterstand zo nooit opgelost zou worden, hetgeen de huidige vicepremier beaamde. Eens sprak ik met Harry van Bommel in debatcentrum De Nieuwe Liefde in Amsterdam. Hij zei mij dat zijn partij het liefste met de PVV zou samenwerken, maar dat het hoofddoekenstandpunt
358 voor zijn partij onaanvaardbaar was. Ik vertelde hem dat ik Fleur Agema eens had voorgesteld om hoofddoekenbelasting in te voeren. Geert Wilders heeft dit vanwege verkeerde woordkeus verpest. Wetgeving wordt in het Binnenhof gemaakt. U kunt in afwachting hiervan desnoods nieuwe verkiezingen laten plaatsvinden. Als u dan ook de kiezers binnenkrijgt die anders nooit gaan stemmen, dan krijgt u de grootste partij in Nederland. En dan is het zaak om met gelijkgestemden de meeste stemmen te krijgen. Het is allemaal niet zo moeilijk. Voorzitter. De kreet 'eigen volk eerst' acht ik verwerpelijk, maar de zin 'eigen volk niet achteraan' zou ik een goede uitgangspositie vinden. Ik dank u voor uw aandacht.
De heer Ghay (D). Beste gemeenteraadsleden en mijnheer de burgemeester. Ik sta hier als woordvoerder van het actiecomité Herstel van Vertrouwen. Mijn naam is Mohammed Ghay en ik ben zelf geboren en getogen in de Schilderswijk. Ik woon er al bijna mijn hele leven, 27 jaar lang. Punt één is dat de spanningen flink zijn opgelopen. Wij hebben daar als actiecomité al de afgelopen tien maanden voor gewaarschuwd. Dat het een gloeiende plaat is, dat er onwijs veel onrust en onvrede onder de jongeren is en dat het uit de hand kan lopen, hebben wij helaas afgelopen zondag tot uiting zien komen. De politiek filosoof Femke Kaulingfreks heeft hier ook voor gewaarschuwd, maar tot op heden is er vanuit het gemeentebestuur niet daadkrachtig opgetreden. Punt twee is dat wij ons distantiëren van ISIS, zoals vele bewoners in de Haagse Schilderswijk. Het groepje dat wel sympathisant is van ISIS, is eigenlijk een heel klein groepje van tien tot vijftien man, dat de politie perfect in kaart heeft en de AIVD ook. Dat heb ik namelijk van een Tweede Kamerlid begrepen. Punt drie zijn de sociaal-economische problemen in de wijk: hoge werkloosheidscijfers van 30%, hoge schooluitval en draaideurcriminaliteit die niet wordt aangepakt. Draaideurcriminelen worden door het OM korte tijd opgepakt en komen daarna weer op straat. Criminaliteit wordt helaas niet bij de wortel aangepakt. Verder vindt er veel discriminatie op de arbeidsmarkt plaats en is er ook weleens sprake van politiegeweld. Wat wij helaas afgelopen zondag hebben gezien, was een reactie op extreemrechts. Het is door de media geprofileerd als een anti-ISIS-demonstratie, maar het was allesbehalve een anti-ISIS- demonstratie. Ik zal even een aantal organisaties noemen die daarbij betrokken waren. Pro Patria is een coalitie van extreemrechts en bestaat in mijn ogen alleen maar uit fascisten en neonazi's. De groeperingen die daar deel van uitmaakten, waren Identitair Verzet, Autonoom Nationaal Socialistisch Nederland, de Nederlandse Volks-Unie en Voorpost. Wat de media ook doen met het continu framen als anti-ISIS, klopt niet. Wij nemen zowel van de fascisten als van ISIS afstand. Wat de reacties van de jongeren betreft: dat waren voornamelijk wijkjongeren, maar er waren ook jongeren uit andere wijken en andere steden. Ik heb van de politie begrepen dat er op zondag in totaal negen aanhoudingen zijn verricht: drie aan de kant van extreemrechts en zes aan de kant van de jongeren. Het blijkt tevens dat alles zes de jongeren die zijn aangehouden en die een strafbaar feit hebben gepleegd, niet woonachtig zijn in de Schilderswijk. Dus het beeld dat Schilderswijkers voor onrust hebben gezorgd afgelopen zondag, klopt niet. Verder wil ik benadrukken dat de moskeeën in Den Haag afstand hebben genomen van de ISIS-sympathisanten en dat zij worden geweerd door de moskeeën. De meeste moskeeën hebben het er tijdens de vrijdagpreek uitgebreid over gehad. Ook hebben ze een statement op de websites gezet dat ze afstand nemen van ISIS. ISIS is geen vertegenwoordigende organisatie voor moslims. Daar nemen wij ten stelligste afstand van. Ik wil bij dezen de gemeenteraadsleden en de burgemeester vragen om daadkrachtig op te treden. Ik vrees helaas het ergste, want er is inmiddels voor 20 september een nieuwe demonstratie aangekondigd. Ik merk helaas dat de heer Wilders flink wat olie op het vuur gooit en eigenlijk oproept tot rassenrellen. Dat is het laatste wat we nodig hebben in een woonwijk als de Schilderswijk, dus bij dezen wil ik u, mijnheer de burgemeester, het volgende vragen. Ik snap dat demonstreren een goed recht is en dat iedereen daar recht op heeft. Maar mocht extreemrechts weer willen demonstreren, dan graag in het Zuiderpark of op het Malieveld, maar niet meer in de woonwijk. Dat geldt ook voor de ISIS-sympathisanten.
De heer Laari (D). Een heel goede avond, allemaal. Goedenavond, mijnheer de burgemeester. Er is de afgelopen dagen heel wat kritiek geweest op de burgemeester. Ik denk bij mijzelf: de burgemeester
359 was op vakantie en die had niks te vertellen; er was de locoburgemeester. Ik vind dat de locoburgemeester afgelopen zondag geen verstandige keuze heeft gemaakt wat betreft de route binnen de Schilderswijk. Wat betreft de reacties van afgelopen zondag, ben ik er sowieso geen voorstander van om met stenen te gaan gooien, wat wel is gebeurd. De reden dat het is gaan escaleren, is dat er in de media heel wat dingen zijn gezegd en gedaan waardoor het is geëscaleerd. Ik vind dat we daar als Schilderswijkers en als Den Haag naar moeten kijken om dat te vermijden, zodat het niet meer zal gebeuren. Ik praat hier namens de Schilderswijk, als wijkbewoner van de Schilderswijk. Ik vind dat deze raad, die net is aangesteld, meer moet kijken naar wat er wordt gedaan in de wijk. De jongens die afgelopen zondag daar hebben gestaan, waren jongeren die relatief niets met ISIS hebben. Dat moet ik hier even rechtzetten. Het heeft echt niks met ISIS te maken. Het zijn spanningen die al een heel lange tijd heersen in de wijk, frustraties van jongeren die niet aan een baan komen. De gemeente investeert zoveel geld in de wijk. Het verbaast mij dat er zoveel geld in de wijk wordt gestopt, maar dat er totaal geen resultaat wordt geboekt. Waarom wordt daar niet een keer naar gekeken door de gemeente? We kunnen wel gaan schreeuwen: de burgemeester doet zijn werk niet. En de rest van de gemeente? Doen die hun werk wel goed? Anders zou dit niet zijn gebeurd in de wijk. Wij zijn niet met ISIS, wij zijn niet tegen ISIS. Wij zijn ook niet persoonlijk tegen Pro Patria. Ze mogen schreeuwen wat ze willen, maar ze moeten niet provoceren en bij ons in de wijk gaan lopen schreeuwen, want dat doen wij ook niet in andermans wijk. Er is onlangs een ISIS-demonstratie, hoe het ook wordt genoemd in de media, op het Hobbemaplein geweest, een aantal weken terug. Daarna is er op een donderdagavond nog één geweest. Dan denk ik aan de degenen die de vergunningen afgeven. Het was op een vrijdag. Ze zijn de fout ingegaan door kreten te roepen. Dan geef je ze nog een keer de mogelijkheid om op een donderdagavond nogmaals in de wijk die kreten te gaan roepen. Dan denk ik: hoe zit het met degenen die hierover beslissen? Wordt daar eens naar gekeken? Er moet eens worden gekeken naar de leefbaarheid in de Schilderswijk, die achtergesteld is door allerlei instanties en allerlei stichtingen die in de wijk zitten. Daar moet eens naar gekeken worden. Die jongeren vragen om hulp om ergens terecht te komen. Geen scholing, geen werk, veel kinderen. Dat speelt ook allemaal een rol. We kunnen ze wel gaan framen in de wijk: dat zijn ISIS- aanhangers. Nee, het zijn gefrustreerde jongeren die gewoon hulp nodig hebben. Daar moet eens naar gekeken worden.
(Applaus op de publieke tribune)
Mevrouw Grötzenbauch (D). Geachte burgemeester, beste raadsleden. Ik wil graag een verklaring voorlezen namens een aantal organisaties in de Schilderswijk en Transvaal. De afgelopen weken was de Schilderswijk het toneel van een aantal demonstraties. Deze demonstraties geven onrust in de wijk, werken polariserend en geven de wijk een slecht imago. Hooligans die op sociale media aankondigen dat ze de koran komen verbranden, kinderen met vlaggen in hun hand waarvan ze de betekenis niet kennen, kinderen die bang zijn van het geweld dat zij op straat zien: dit allemaal is niet in het belang van de bewoners van de wijk. De Schilderswijk is een woonwijk die kwetsbaar is en waar derhalve dit soort demonstraties niet in thuishoort. In Den Haag is er een prima plek om voor je mening uit te komen, namelijk het Malieveld. Wij vragen dan ook met klem aan de gemeenteraad om een verbod tot demonstratie in zowel de Schilderswijk als Transvaal en de aangekondigde demonstratie te laten plaatsvinden op het Malieveld. Daarnaast nodigen wij uit tot kalmte en dialoog. Dat is de enige manier waarop we in deze stad op een goede manier met elkaar kunnen wonen en werken. Deze verklaring is getekend door de volgende organisaties: Zebra Welzijn, Stichting Jeugdwerk, Parnassia, Marokkaans Jongerengeluid, Buurtvaders Schilderswijk Oost, Stichting Art-S-Cool, moskee Al-Qoeba, basisschool Het Startpunt, bewonersorganisatie De Paraplu, Buurtvaders Bockplein, Koerdische Arbeidersunie KAU Kom Kar, Mevlana Turkse Vereniging, het Overleg Platform Schilderswijk, islamitische basisschool Al-Qoeba, Southern Sudanese Women Association, Stagehuis Teniersplantsoen, Stichting Fakonahof, bewonersorganisatie Transvaal en buurtcentrum De Mussen.
360
De heer De Leede (D). Goedenavond raadsleden en burgemeester. Ik sta hier voor jullie als medewerker uit de Schilderswijk, beheerder van het Haagse Hopje Hannemanplantsoen. Ik zie wat er gebeurt in onze prachtwijk. Onrust en haat wordt gezaaid, de wijk wordt gestigmatiseerd en bevolkingsgroepen worden tegen elkaar opgezet. We zijn zelf verantwoordelijk voor het creëren van onze multiculturele samenleving en daarom zou integratie van twee kanten moeten komen. Vandaar ook dat ik deze djellaba draag. Ik spreek namens alle ouders, als ik zeg dat wij onze kinderen niet willen confronteren met extreem gedachtegoed, of het nou rechts, links of extreem religieus is. Het recht op demonstreren is een feit, maar niet meer in de Schilderswijk. Ik dank u voor de aandacht namens de kinderen van de wijk en hoop dat jullie de juiste beslissing nemen. Ik heb gesproken.
(Applaus op de publieke tribune)
Mevrouw Butt (D). Goedenavond. Mijn naam is Hera Butt. Ik ben bewoonster van de Schilderswijk en ben daarnaast erg betrokken in de wijk. Zo ben ik actief binnen het Schilderswijknetwerk. We hebben een Facebookpagina waar we regelmatig dingen op plaatsen. Daarnaast ben ik ook actief binnen de Schilderswijksociëteit. Als het goed is, hebben jullie allemaal, behalve het publiek en de media, een verklaring opgesteld door de Schilderswijksociëteit voor u. Deze zal ik nu voordragen. Ik ben vergeten de personen links en rechts van mij voor te stellen. Links van mij staat Peter Duivesteijn, directeur van City Mondial, geboren en getogen in de Schilderswijk. Rechts van mij staat Haseeb Butt, ook bewoner van de Schilderswijk en actief binnen het Schilderswijknetwerk en de Schilderswijksociëteit. Wij leven in de Schilderswijk. De Schilderswijk is ook ons thuis. Een dichtbevolkte wijk met een grote diversiteit. De meest kinderrijke wijk van Nederland. De wereld in het klein eigenlijk. Er is onrust in de wereld. Wij in de Schilderswijk leven mee, maar willen de conflicten uit de wereld niet in onze wijk, waar veel culturen in harmonie samenleven. Wij willen de rust behouden in onze wijk. Rust om onze kinderen veilig op te laten groeien. Laat ook de Schilderswijk een wijk zijn van recht en vrede. Gun ons de rust in onze wijk. Dan laat ik nu het woord aan Peter Duivesteijn. Hij geeft aan door wie deze verklaring is meeondertekend.
De heer Duivesteijn (D). Bewonersorganisatie De Paraplu. Buurtvereniging Fakonahof. Clubhuis De Mussen. Theater De Vaillant. Buurtpreventieteam Schilderswijk. De Lukaskerk. Ferry Wever, Johan de Witt Scholengroep. Mohammed El Mahi. Mohammed Chohabi. City Mondial. Abdeel Mahmood. Stagehuis Schilderswijk. Buurtsportvereniging Teniersplantsoen. Mimar Sinan Moskee. Faisal Mirza. Faiza Boultan.
De heer Butt (D). Niet te vergeten Famile Fatma Arslan. Steunpunt SABR. Rooms-katholieke Kerk H. Martha. Meryem. Mariette Timmer, Advocatenkantoor Timmer. Umar Mirza. STEK voor Stad en Kerk. Wessel Verdonk. Schilderswijk Sociëteit. Abderrazzak Afkyr. Multicultureel Ontmoetingscentrum MOC, Schilderswijknetwerk. Bewonersgroep De Bockstraat. Stichting Jeugdwerk. Paul&Co. Moskee Minhaj-ul-Quran. Ze hebben niet op tijd kunnen bevestigen, maar er zijn nog vele andere.
De heer Chaudry (D). Goedenavond. De stad is bekend als stad van vrede en recht, overal in de wereld bekend als 'the legal capital of the world'. De burgervader, the mayor of the city, de burgemeester, de heer Jozias van Aartsen, ken ik sinds de afgelopen decennia. Hij is niet alleen een van de beste Hagenaars of een van de beste Nederlanders, maar ook een globaal mens. Hij heeft alles gedaan voor Nederland en voor Den Haag om bekend te worden. Hij heeft alles gedaan om heel veel grote internationale bedrijven naar onze stad toe te trekken. Hij heeft alles gedaan om internationale en globale organisaties naar ons land te brengen. Maar toen las ik iets over een petitie tegen de burgemeester. Ik vond dat belachelijk. Er zijn mensen die het ontslag van onze burgemeester eisen. Wie zijn wij? Ik begrijp het echt niet. Den Haag is niet alleen een multiculturele stad, maar ook global capital of the world. Wij hebben hier joden, christenen, moslims, hindoes, sikhs, atheïsten en andere religies. Wij allemaal zijn de regenboog van Den Haag. Wij allemaal, de heer Wilders ook, zijn partij ook, de SP ook, de PvdA
361 ook, de VVD en andere politieke partijen ook; wij zijn allemaal Nederlanders. Wij houden van ons land, ons vaderland of moederland. Dit is ons land. De immigranten zijn hier sinds de afgelopen 30, 40 jaar, maar nu zijn wij Nederlander geworden. Wij houden van ons land. Nederland en Den Haag hebben vrede nodig. Wij moeten wel bekend worden als stad waar we geen haatzaaiende situatie hebben. Wij hebben geen wij/zij-cultuur. Wij zijn geen verdeelde bevolking. Dus ik verzoek jullie allemaal: in wie jullie ook geloven, laten we elkaar omhelzen en bij elkaar komen. Wij kunnen alle problemen oplossen. Ik ben ook een petitie begonnen op Petities.nl voor onze burgemeester, want onze burgemeester moet blijven. Dus ik vraag aan jullie allemaal, ook de partij van Wilders en ook anderen, om te ondertekenen dat onze burgervader moet blijven. Wij hebben geen terrorisme nodig, geen extremisme of fanatisme van alle hoeken nodig, niet van moslims, maar ook niet van joden of van christenen. Wij moeten samen leven, samen delen, met respect en liefde. Dit zijn de normen en waarden van ons land. Dus waar zijn wij op dit moment mee bezig door te zeggen: wij en zij, die moslimterroristen of die Joden moeten dood? Nee, dat hebben wij niet nodig. Laat Den Haag en Nederland in vrede zijn. Wij zijn familie in Den Haag. Wij, een half miljoen bewoners van Den Haag, leven samen.
(Applaus op de publieke tribune)
Mevrouw Dina (D). Geachte burgemeester, raadsleden en aanwezigen. Mijn naam is Dina. Ik ben 26 jaar, geboren en getogen in de Schilderswijk. Daarnaast ben ik ook moslim. Ik hoop niet dat ik nu een sticker op mijn voorhoofd krijg geplakt dat ik radicaal ben. Ik heb de afgelopen weken gezien hoe mijn wijk misbruikt wordt door mensen die alleen maar kwaad in de zin hebben. Dat geldt voor zowel de Pro Patria-lieden als de pro-ISIS-lieden. Ik ben van mening dat iedereen de vrijheid moet hebben om te demonstreren waar hij of zij wil, dus ook in de Schilderswijk en dit uiteraard binnen de kaders van de wet. En nu in normale Schilderswijktaal: wij willen gewoon dat het er veilig is. De afgelopen demonstraties hebben bewezen dat dit niet zo is. Dit geldt voor zowel de ISIS- als de Pro Patria-demonstratie. Het is heel angstaanjagend als je hoort dat er een groep demonstreert in je wijk en dat er andere demonstranten klaarstaan om de demonstratie tegen te houden. Ik vind het heel erg dat de kinderen en de jongeren uit de wijk worden blootgesteld aan en meegesleurd in een discussie waar zij buiten staan. Ik ben heel erg bang voor rellen of dat er groepen onderling gaan afspreken om dingen uit te vechten. Wij willen rust in de Schilderswijk. Wij willen niet dat deze discussie en demonstraties, waar wij Schilderswijkers niks mee te maken hebben, door onze strot worden geduwd. Ik wil u daarom dringend verzoeken om geen demonstraties meer toe te laten in de Schilderswijk, puur om de wijk en goedwillende personen te beschermen. Er zijn genoeg mooie plekken in Den Haag waar dit soort demonstraties naar kunnen uitwijken. Ik wens u verder veel wijsheid toe straks bij het debat. Bedankt voor het luisteren.
(Applaus op de publieke tribune)
De heer Zakaria (D). Het is geen ISIS, maar crisis in de Schilderswijk. Geachte burgemeester Van Aartsen, raadsleden, pers en alle andere aanwezigen. Met klem vraag ik uw aandacht voor de crisis in de Schilderswijk. Aanleiding hiervoor zijn de demonstraties die in de Schilderswijk zijn gehouden. De gevolgen en het ontstane beeld in de media baren ons als burger en ondernemer grote zorgen. De Schilderswijk is een prachtige krachtwijk die aan de Schilderswijkers behoort. Wij houden van onze wijk en maken geen onderscheid in etniciteit, religie, sekse of meningen. Wij als ouderen, jongeren, mannen en vrouwen, kort gezegd als mensen, leven sinds jaar en tijd in harmonie in de Schilderswijk, een vorm van harmonie waar menigeen een voorbeeld aan zou kunnen nemen. Weliswaar zijn we niet de economisch rijkste wijk van Nederland, maar wij voelen ons wel rijk door de rijkdommen in onze wijk en hier zijn we trots op. Wanhoop, treurnis? Bij ons niet. Wij nemen genoegen met wat we hebben en maken hier het beste van. Deze trots en overtuiging in de kracht van onze wijk kan en mag niemand ons afnemen. Sterker nog, dit zullen we niet toelaten. Dat vermeende ISIS in de Schilderswijk gelegenheid tot een schaduwdemonstratie heeft gekregen, is niet het gevolg van ons beleid. Ik noem het 'schaduw', omdat het onder het mom van demonstreren voor Gaza ruimte heeft gekregen. Maar nimmer mag dit ons, de Schilderswijk, zo duur komen te staan. Waarom dragen wij het boetekleed? U, beste burgemeester, moet namens ons de
362 schuldigen benoemen en aanspreken. Politici die voor oproer en muiterij zorgen, zijn hiervoor verantwoordelijk. Politici die voor distantie tussen bevolkingsgroepen zorgen, zijn hiervoor verantwoordelijk. Dit is toch nimmer de bedoeling van onze democratie geweest, mijnheer de burgemeester. Volwassen politici zorgen juist voor overwogen en zorgvuldige woordkeuzes en rust in de samenleving. Ik vraag u deze doordachtheid en zorgvuldigheid als onze burgervader namens ons te tonen. Als Schilderswijk willen wij simpelweg niet bezig zijn met het bevechten van het opgelegde beeld. Wij willen onze energie stoppen in de verdere bloei van onze wijk. Daar hebben wij ook u, beste burgemeester en gewaardeerde raadsleden, bij nodig. Help ons bij het wederkeren van de harmonie en de verdere ontwikkeling van de Schilderswijk. Laat alstublieft niet toe dat vermeende ISIS-aanhang of rechts-extremisme onder vermeende leiding van politici in onze wijk tot verdere crisis of oorlog leidt. Ik lees u dit verzoek namens burgers en ondernemers in de Schilderswijk voor. Totdat de rust in onze wijk wederkeert, verzoeken wij u met klem van elke demonstratie in de wijk af te zien, zeker demonstraties die tot verdere segregatie, crisis of versterking van het ontstane negatieve beeld van onze wijk zouden kunnen leiden. Help ons eerder, zij die dit willen belemmeren. Wij nemen met alle overtuiging onze verantwoordelijkheid en vragen u hiermee dit ook te doen. Ik wil nog één ding benadrukken. Het enige gemeenteraadslid dat wat doet voor de Schilderswijk, dat wat betekent voor de Schilderswijk en dat komt praten en komt vragen, is de heer Richard de Mos. Ik wil graag een applaus voor Richard de Mos en ik wil de burgemeester vragen om de heer De Mos wat meer daadkracht en slagkracht te geven, zodat hij ons kan helpen in de Schilderswijk.
(Applaus op de publieke tribune)
Onbekende inspreker (D). Ik wil er nog één dingetje aan toevoegen. Burgemeester, pak dat ISIS-tuig gewoon aan, man!
Onbekende inspreker (D). Ik wil nog wat toevoegen. Iedereen die ik hier heb horen praten, praat vanaf een papiertje. Mensen, ik heb daar gestaan. Dat wil je niet meemaken. Sowieso laat je niet toe in je eigen buurt dat je zulke mensen over de vloer krijgt. Ik ben een geboren en getogen Schilderswijker. Die dingen laat je gewoon niet toe. Burgemeester, doe je best en pak deze dingen gewoon aan!
(Applaus op de publieke tribune)
De heer Barends (D). Voorzitter. VVV. Daar zou ik het met u over willen hebben: vrede, vrijheid en veiligheid. Dat zijn de belangrijke zaken waar het in onze samenleving en de hele samenleving over gaat. Namens de Pacifistisch Socialistische Partij '92 vind ik vrede natuurlijk het meest belangrijke. Laten we altijd in ons achterhoofd houden dat vrede een heel belangrijk iets is. Wij hebben het gelukkig in ons land, maar er zijn zoveel plaatsen waar we het niet meer hebben. Ik vraag daar met klem opnieuw aandacht voor. In vrede heb je ook vrijheid. Vrijheid is zo ontzettend belangrijk. Vrijheid om te demonstreren waar je zelf voor staat, waar je voor gaat, waar je passie ligt. Dat is altijd van belang. Bij vrijheid hoort ook de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van de pers, van de media, om altijd hun gedachten te laten gaan, om altijd verslag te doen van alle meningen die er zijn. Daar hoort dus ook bij het recht om te demonstreren over alles. Extreemlinks, extreemrechts, het maakt mij eigenlijk niet uit, want iedereen moet zijn gedachten vrij kunnen uiten. En ja, daarna moeten we toetsen of dingen kunnen volgens de wet. Extreemrechts zegt dingen die soms absoluut niet kunnen. Veiligheid. Als we de twee zaken hebben die ik zojuist heb genoemd, dan creëren we veiligheid in ons land en ook in uw stad Den Haag. Op dat moment hebben we een stad van vrede en recht. Het staat hier zo mooi achter mij. Het is een heel erg mooie slogan: een internationale stad van vrede en recht die u dan ook kunt zijn. Het is mooi dat in uw gemeenteraad de gelegenheid ervoor is om daarover het woord te kunnen voeren. Laat ik ook dit zeggen. Ik heb wat dat betreft de heer Küçük, maar ook de heer Grinwis even lief. De ChristenUnie of de Islam Democraten, ze spreken allebei vanuit hun eigen geloof, met hun
363 eigen passie en vanuit hun eigen visie. De Pacifistisch Socialistische Partij '92 wil heel erg veel waardering uitspreken voor iedereen die hier vandaag in deze raadzaal zit, publiek en politiek, die wil samenwerken aan een mooie stad. De PSP'92 heeft ook geprobeerd daaraan mee te werken en is dan ook blij dat de fractie Groep De Mos er een interpellatiedebat over heeft aangevraagd. Wij hebben op 24 juli aan u als burgemeester van 's-Gravenhage een brief gestuurd met een afschrift aan de gemeenteraad. Ik vind het dan toch buitengewoon jammer dat ik een standaardantwoordje krijg van uw medewerker waarin u een aantal dingen aangeeft die ook in de media naar voren zijn gebracht. Ik heb een aantal vragen gesteld en die zal ik nu dan ook maar gewoon herhalen, zodat die wellicht vandaag in dit debat beantwoord kunnen worden. Wij hebben heel erg veel nadruk gelegd op het verstoren van het werk van de media. Als ik op Twitter lees dat Frank Verhoef van de Digitale Standaard en ook GeenStijl hun eigen werk niet meer kunnen doen, dan vind ik dat ernstig. Ik vind het ook ernstig dat de politie weigert om aangiftes op te nemen, als journalisten aangeven dat ze zich bedreigd voelen. Dat vind ik ernstig, voorzitter, en ik hoop dat u dat met mij ernstig vindt. Ik wil u nogmaals oproepen om de rechtsstaat zoals wij die kennen in ons land te beschermen. Dat betekent dus dat naast de vrijheid van meningsuiting, natuurlijk in de juiste proporties en zonder discriminatie, de media vrij hun werk moeten kunnen doen. Ik verneem graag uw bevindingen als burgemeester op dit punt. Ik heb in de brief ook een aantal klachten ingediend en ik heb ook al een aantal keren richting uw huis gevraagd of die klachten worden doorgeleid aan de bevoegde bestuursorganen. Ik hoop dat u dat zo meteen ook kunt bevestigen. Ik rond af met te zeggen dat ik hoop dat heel Den Haag een stad van vrede, veiligheid en vrijheid kan zijn. De drie V's waar ik over sprak, zijn van het allergrootste belang. Ik hoop dat u daar vandaag aandacht voor heeft. Ik dank u hartelijk.
Aan de orde is:
C. Bekrachtiging geheimhouding (rv 75; RIS 275180).
Het voorstel wordt zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen.
Voorzitter: de heer Guernaoui.
Aan de orde is:
D. Spoeddebat op verzoek van de fractie Groep De Mos/Ouderenpartij c.s.
De voorzitter. Voordat we verder gaan met dit onderdeel, wil ik de gasten op de publieke tribune welkom heten. Ik heb u allemaal horen klappen bij de insprekers en dat kan bij dat onderdeel. Nu wordt het debat in de raad gevoerd door de raadsleden. Ik verzoek u om u te onthouden van geluiden ter toejuiching of afkeuring. Dit onderdeel begint met een verklaring van de burgemeester.
De heer Van Aartsen. Voorzitter, leden van de raad. In de afgelopen weken is er veel gespeculeerd over wat ik zou hebben gezegd of gedaan en weinig aandacht besteed aan wat ik werkelijk zei en werkelijk deed. Daarom ben ik blij met de mogelijkheid om op deze plek waar dat hoort, de gemeenteraad, een helder beeld te schetsen van wat er afgelopen tijd in de stad is gebeurd. Ik zal dat uiteraard straks doen in antwoord op de vragen die tijdens dit debat zullen worden gesteld, maar voorafgaand daaraan zou ik graag een aantal uitgangspunten van beleid willen onderstrepen. Ik stel de gelegenheid die ik daarvoor heb gekregen van uw raad zeer op prijs. Den Haag is de stad met veruit de meeste demonstraties van het hele land. Zo'n 1500 per jaar, laten we zeggen een kleine 30 per week. De meeste zijn klein in omvang, met goedwillende mensen die keurig aandacht vragen voor iets dat hen na aan het hart ligt. Toch zijn al die demonstraties een
364 zware belasting voor de politie, die bij iedere aanmelding moet nagaan om wie het gaat en wat er te verwachten is. De wet staat immers in principe alle demonstraties toe. Ik heb dat recent nog eens uitgelegd in de commissievergadering van 9 juli jongstleden, maar het lijkt me goed om dat buitengemeen kort nog even samen te vatten. De enige argumenten die een burgemeester heeft om een demonstratie tegen te houden zijn de volksgezondheid, het verkeer en de openbare orde. Daarnaast kunnen er beperkingen worden opgelegd aan de manier waarop wordt gedemonstreerd. Hierover maken gemeente, politie en zo nodig ook justitie afspraken met de organisatoren van een demonstratie. Wanneer de organisatoren zeggen dat ze zich aan de afspraken zullen houden, moet een demonstratie doorgang vinden. Naar aanleiding van de demonstratie van 24 juli, met zijn verwerpelijke antisemitische incidenten, is op mijn verzoek besloten de beperkingen aan te scherpen. Aan de algemene beperkingen ten aanzien van haat zaaien en racisme - er zijn meer elementen - zijn formeel toegevoegd: geen gezichtbedekking en geen ISIS-vlaggen. Om die beperkingen had ik overigens al in een eerder stadium gevraagd. Dat heb ik ook weergegeven in de beantwoording van de desbetreffende raadsvragen van 29 juli jongstleden. Over de demonstratie van afgelopen zondag was, om het onderkoeld te zeggen, enige zorg. Wie zich verdiept in de antecedenten van de organisatoren en hun aanhang, zal begrijpen waarom. Besloten werd de route aan te passen. De politie zou ter plekke beoordelen of een verdere aanpassing noodzakelijk was. De organisatie is hiermee akkoord gegaan en zegde toe de aanwijzingen van de politie te zullen opvolgen. Daarmee konden aan de demonstratie geen verdere voorwaarden of beperkingen meer worden opgelegd. Ook voor een mogelijke tegendemonstratie golden de eerdergenoemde tolerantiebeperkingen. Dat de Schilderswijk een kwetsbare wijk is, is hier zojuist door de insprekers ook nog een keer in heldere termen geschilderd. Welnu, ik hoef dat aan u niet uit te leggen. Laag opleidingsniveau, grote werkloosheid, laag inkomen, beperkte sociale vaardigheden en inderdaad krappe behuizing, zoals ter sprake kwam. Dat is eigenlijk altijd zo geweest, alle inspanningen van opeenvolgende stadsbesturen ten spijt. Wie een romantisch beeld heeft van opgewekte armoe van de Schilderswijk van vroeger, raad ik aan het proefschrift 'Samen voor ons eigen' van Klein Kranenburg te lezen. Bij alle klassieke problemen is in de afgelopen decennia ook nog dat van de multiculturele samenleving gekomen. In deze wijk, die ondanks alles zoveel potentieel heeft, wonen meer dan 30.000 mensen. De overgrote meerderheid van hen probeert uit alle macht en met een bewonderenswaardig incasseringsvermogen er het beste van te maken. Een klein deel veroorzaakt problemen en een nog kleiner deel veroorzaakt ernstige problemen. Ik neem dat hoog op, zoals u weet, net als de politie, net als justitie, net als u. Zij worden dan ook scherp in de gaten gehouden. Wij verslappen wat dat betreft geen moment. Ik wijs u op de antwoorden op de vragen van de heer Elissen in deze raad. Ik wil de grote meerderheid van de goedwillende Schilderswijkers niet in de steek laten. Zij moesten tot hun verdriet aanzien dat hun wijk in de media weer in een slecht daglicht werd gesteld. Zij zijn het slachtoffer wanneer radicalen van verschillende kanten elkaar te lijf willen gaan. Dat wil ik deze mensen verder besparen. Ik heb dan ook besloten om voorlopig in de Schilderswijk geen enkele demonstratie, van welke organisatie dan ook, meer toe te staan. Het Openbaar Ministerie steunt tot mijn vreugde dit besluit. Het spijt mij meer dan ik kan zeggen dat ik dit besluit heb moeten nemen. De vrijheid van meningsuiting en in het verlengde daarvan de vrijheid van demonstratie vormen het sluitstuk van een proces van 200 jaar waarin onze democratische samenleving vorm heeft gekregen. Waarin is gestreefd naar een vrije samenleving, een tolerante samenleving en een menslievende samenleving. Een rechtstaat die zijn burgers, al zijn burgers, beschermt. Waarin een vrije pers haar werk vrijelijk kan doen. Met nuchtere bestuurders, die zich niet laten meeslepen door internetspelletjes. Ik zie het als mijn taak om, tot mijn laatste snik, het ideaal van die samenleving te verdedigen tegen ideologische pyromanen die onze samenleving in gevaar brengen. Voorzitter, leden van de raad van onze fantastische stad Den Haag. Ik hoop en vertrouw erop dat ik u daarbij aan mijn zijde vind.
De voorzitter. Wij vervolgen het debat …
365
Mustafa Okcuoglu (GroenLinks). Voorzitter. Ik heb behoefte aan een schorsing.
De vergadering wordt van 20.26 uur tot 20.36 uur geschorst.
De beraadslaging wordt geopend.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Voorzitter. Het heeft de burgemeester behaagd om eindelijk terug te keren naar de stad waaraan hij leiding geeft, blijkens een foto van vandaag op de voorpagina van De Telegraaf voorzien van een coolerbag! Dat werd tijd, want de gemoederen in onze stad zijn, op zijn zachtst gezegd, nogal verhit geraakt tijdens zijn afwezigheid! Ander goed nieuws is de verklaring van zojuist, het feit dat de burgemeester onze eerdere oproep van 2 augustus jongstleden en onze eerder aangekondigde motie heeft omarmd: geen protesten meer door de Schilderswijk. Maar het 'voorlopig' in de verklaring van de burgemeester van zojuist vinden wij te vrijblijvend. Onze fractie wil naar een afkoelingsperiode van ten minste een halfjaar in deze Schilderswijk. Daarom de volgende motie: verzoekt het college geen demonstraties in de Schilderswijk en omgeving toe te staan en hiertoe andere locaties aan te wijzen, voor een duur van in ieder geval het komende halfjaar. Met de zojuist ingediende motie geven wij gehoor aan de noodkreet die luidkeels vanuit de Schilderswijk klinkt: stop demonstraties in onze wijk. Zoals wij ook betoogd hebben in ons opiniestuk 'Demonstreer op veilige plek' in de Volkrant van vandaag, worden bewoners en ondernemers helemaal horendol van onlusten in hun wijk. Er moet een einde komen aan het beeld van winkeliers die de rolluiken laten zakken, jongeren die met stenen gooien en journalisten die worden gemolesteerd. Terecht hebben Haagse bewoners, winkeliers en vrijwilligers hiervan hun buik vol en merkten de laatstgenoemden op dat kinderen op deze wijze vergiftigd raken door te verkeren in een sfeer van geweld, oproer en doodsverwensingen. Goed te zien dat een koffiehuis op de Hoefkade dat gisteren nog eens met een spandoek 'Wij zijn geen ISIS, wij zijn de Schilderswijk' extra benadrukte. Tijdens de afwezigheid van de burgemeester zijn de leefbaarheid, de veiligheid en de persvrijheid ernstig onder druk komen te staan. Het imago van onze stad van vrede en recht heeft daarmee een enorme deuk opgelopen. Den Haag staat gelijk aan anarchie, is het idee dat tot ver over onze stadsgrenzen bij velen leeft. Hoe denkt u dat ernstig beschadigde imago te herstellen?
Tobias Dander (D66). U heeft het over anarchie. Daar heeft u eerder ook een aantal keren over zitten twitteren. Als ik het goed heb, is er één demonstratie geweest die heftig politieoptreden noodzakelijk heeft gemaakt. Dat was afgelopen zondag. Waar haalt u nu die anarchie ineens vandaan?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Als u dat moet vragen - neem mij niet kwalijk - dan heeft u echt onder een steen geleefd de laatste weken. Onlusten, arrestaties, antisemitisme dat hoogtij viert in onze stad, openbare geweldpleging, vernielingen en een aanslag op de persvrijheid. Ik dank u de koekoek. Anarchie? Jazeker!
Tobias Dander (D66). Hoe vaak heeft die situatie van anarchie zich in uw definitie voorgedaan in de afgelopen maanden?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Wij hebben het hier over de afgelopen maand, over de demonstraties die op 4 juli zijn begonnen. Dat D66 klaarblijkelijk goedpraat wat er op 12 juli gebeurde met nazisymbolen, de Hitlergroet en het scanderen van 'dood aan Joden' en dat D66 daar niet met verve afstand van neemt, is beschamend voor de partij D66. Groep De Mos noemt dat anarchie. Wij noemen het anarchie dat journalisten die hier hun werk proberen te doen onder politie-escorte worden afgevoerd. Dat een cameraman van Novum Nieuws wordt belaagd en gemolesteerd, noemen wij anarchie. Anarchie in onze stad, anarchie die wij niet moeten willen.
Tobias Dander (D66). Ik denk dat de heer De Mos nog niet zo vaak een echte demonstratie van nabij heeft meegemaakt die uit de hand loopt, want daar gebeurt dit soort dingen. Overigens heeft D66 wel op haar website tot twee keer toe afstand genomen van antisemitisme in dit geval. Ik stel toch vast dat de heer De Mos niet kan hardmaken dat er anarchie heerst in de Schilderswijk.
366
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Volgens mij heeft de heer De Mos dat zojuist allemaal haarfijn benoemd. Ik laat de verdere kwalificatie voor rekening van D66. Ik vervolg mijn betoog. Politicoloog Rinus van Schendelen van de Erasmus Universiteit Rotterdam stelt dat het college van B en W de regie compleet heeft weggegeven. Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie voelde zich, na de ernstige ongeregeldheden van afgelopen zondag, genoodzaakt te melden dat dit soort rellen echt niet kunnen, waarmee hij indirect onze burgervader …
Hasan Küçük (Islam Democraten). Vindt u het ook anarchie dat uw ex-collega Paul ter Linden door de eigen collega's, vrienden, rechts-extremisten is aangevallen omdat hij daar een Israëlische vlag heeft getoond? Vindt u dat ook een vorm van anarchie?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Het dragen van de Israëlische vlag is volgens mij niet anarchistisch te noemen. Ik weet niet wat daar verkeerd aan is, net zo min als het lopen met de Nederlandse vlag verkeerd is of het lopen met de Marokkaanse vlag of het lopen met de Turkse vlag. Lopen met de ISIS-vlag? Ja, dat vinden wij een vlag die niet thuishoort in onze stad. ISIS is een terroristische organisatie die wij met wortel en tak moeten verdelgen.
Hasan Küçük (Islam Democraten). U moet beter luisteren. Ik heb het niet over de vlag die is getoond. Ik heb het over wat naar aanleiding van het tonen van die vlag is gebeurd. Hij is aangevallen door zijn eigen collega's, uw goede vrienden. Wat vindt u daarvan? Vindt u dat ook anarchistisch?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik weet niet wat de heer Küçük allemaal probeert te duiden. Dat er een oud-collega van mij is aangevallen, moet ik anarchistisch vinden. Ik vind het anarchistisch dat er mensen zijn gearresteerd. Die negen arrestanten, dat is anarchistisch. Het antisemitisme is anarchistisch. Het oproepen tot geweld is anarchistisch. Over dat soort zaken hebben wij het. Wat er verder met een oud-collega van mij gebeurt, vind ik eigenlijk niet zo heel erg spannend.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Uw ex-collega is door uw goede vrienden daar aangevallen, omdat hij een Israëlische vlag heeft getoond. Dat heeft overal in de media gestaan. U bedrijft hier nu struisvogelpolitiek. Dat moet u zelf weten, maar vanaf nu neem ik u absoluut niet meer serieus.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Dat is ook een kwalificatie die u voor uw eigen rekening neemt. Ik geloof dat u uw achterban meer in de steek laat. Dat zijn de Turkse bakkers en de Turkse slagers die te kampen hebben met anarchie in de Schilderswijk, die hun winkels afgelopen weekend hebben moeten sluiten omdat dat tuig door die straten liep. Dat noemen wij anarchistisch en wij nemen het voor hen op. Als u daar geen afstand van wilt nemen, is dat uw kwalificatie van de Islam Democraten. Daar hebben wij verder niet zo heel veel boodschap aan. Er is er maar één die zichzelf diskwalificeert en dat bent u, mijnheer Küçük. Ik was gebleven bij minister Opstelten, die indirect onze burgervader en VVD-partijgenoot …
Peter Bos (HSP). Ik ben het met de heer De Mos eens dat er inderdaad het een en ander gebeurd is in de Schilderswijk, maar ik denk niet dat het in het belang is van het imago van de wijk om het zo groot te maken en te spreken over anarchie en over onlusten. Natuurlijk, er is een relletje geweest en er zijn een aantal dingen misgegaan, maar u bewijst de Schilderswijk volgens mij echt geen dienst door het zo op te blazen.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik ben toevallig vanmorgen nog op de Hoefkade geweest bij een Marokkaans koffiehuis. Die hebben de broek, de zakken en de buik vol van de demonstraties in de Schilderswijk en die willen dat ik er hier vanavond voor ga pleiten dat de bewoners en de ondernemers eindelijk worden bevrijd van die demonstraties en van wat wij noemen anarchie: het sluiten van winkels en de oproepen tot haat van ISIS en dat soort organisaties. Ik was nog steeds gebleven bij minister Opstelten, die indirect onze burgervader en VVD- partijgenoot Van Aartsen een draai om de oren gaf. Door de struisvogelpolitiek die vanaf de eerste
367 pro-ISIS-demonstratie is gevoerd, is de situatie in de Schilderswijk geëscaleerd tot een explosief kruitvat. In plaats van direct ingrijpen na de eerste verwerpelijke demonstratie van 4 juli jongstleden was 'kop in het zand steken' het devies! Pas nu, vele demonstraties verder, begint er bij het college van B en W weer iets boven te komen van gezond verstand. Het 'wie van de drie'-gehalte over de verantwoordelijke woordvoerder op het gebied van de openbare orde en veiligheid kent geen grenzen. Was het de aan zijn vakantieklapstoel verknochte burgemeester Van Aartsen? Was het wethouder Wijsmuller die op 12 juli niet ingreep bij een demonstratie waar antisemitisme hoogtij vierde? Was het wethouder Baldewsingh die afgelopen zondag liet ontaarden in een halve veldslag? Wie het ook was, één ding is klip-en-klaar: het stadsbestuur scoorde een dikke onvoldoende als het gaat om crisismanagement, met als triest dieptepunt de reactie van een woordvoerder die na de Jodenhaatdemonstratie van 24 juli doodleuk stelde dat er geen grenzen waren overschreden. Ik heb wat vragen. Was het commentaar van uw woordvoerder dat er geen grenzen zijn overtreden nu wel of niet voorbarig en onjuist? En wat geeft dit te denken over de communicatie binnen de justitiële driehoek? Groep De Mos vindt het tijd voor het scheppen van duidelijkheid in de 'chain of command'. Daarom de volgende motie met als dictum: verzoekt het college te komen met een rapport waarin 'the chain of command' bij afwezigheid van de burgemeester zo veel mogelijk wordt verduidelijkt; hierin aan te geven wat de crisiscompetenties van diens plaatsvervangers zijn en hoe deze worden getraind, bijvoorbeeld via cursussen 'crisis and disastermanagement'; hierin aan te geven hoe de woordvoering dient te verlopen. Waarvoor vanavond ook een lans moet worden gebroken, is het journaille. Gebleken is dat de persvrijheid in onze stad geen vanzelfsprekendheid meer is. Bij de demonstratie van 24 juli was er sprake van dreigementen, zo ernstig dat een journaliste voor haar eigen veiligheid richting het politiebureau werd getransporteerd. Afgelopen zondag werden journalisten, persfotografen en cameramensen belaagd en gemolesteerd. Mijn eerste vraag hieromtrent. Wat doet u om raddraaiers die een ordinaire aanval hebben geopend op de persvrijheid in de kraag te vatten? Groep De Mos is van mening dat de veiligheid van journalisten in Den Haag te allen tijde goed geborgd moet zijn. Daarom de volgende motie met als dictum: verzoekt het college op korte termijn te komen met een actieplan ter bescherming van journalisten in het bijzonder en de persvrijheid in het algemeen; voor de komende demonstraties te zorgen dat journalisten enerzijds vrij baan hebben en anderzijds in geval van dreiging en aanvallen op hun persoon, direct en ter plaatse assistentie van de politie krijgen dan wel kunnen inroepen; in de justitiële driehoek de urgentie van bescherming van journalisten en persvrijheid te benadrukken en de wens tot directe arrestaties met toepassing van het supersnelrecht bij aanvallen op hun persoon of apparatuur uit te spreken. De verschrikkingen uit de Holocaust lijken alweer lang geleden, maar de gedachte van 'dood aan Joden' lijkt in onze stad helaas weer springlevend. Hoe kan het dat er bij de antisemitische demonstratie van 12 juli jongstleden geen arrestaties zijn verricht? Schaamteloos werd de Hitlergroet gebracht, nazisymboliek getoond en opgeroepen tot geweld tegen Joden.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Misschien kent u de feiten niet, maar degene die Paul ter Linden heeft aangevallen omdat hij de Israëlische vlag heeft getoond, is wel aangehouden. Die heeft wel geroepen 'k-Jood'. Ik noem het even 'k-Jood', maar u weet wel waar ik het over heb. Dus waar heeft u het over? Die is wel aangehouden.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik begin toch zo langzamerhand het vermoeden te krijgen dat de heer Küçük een klap van de mallemolen heeft gehad. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat u die klap heeft opgelopen en dat vind ik bijzonder naar voor u. Er is veel meer gebeurd. 'Dood aan Joden' is door meerdere mensen geschreeuwd, voornamelijk door de ISIS- demonstranten. U schijnt wat met Paul ter Linden te hebben, ik niet. Als u wat met hem wilt hebben, moet u naar hem toe gaan voor het vragen van een relatie. Daar heeft u de Groep De Mos niet voor nodig.
De voorzitter. Mijnheer De Mos, graag op uw woorden letten! We zijn allemaal collega's die hun werk doen.
368
Hasan Küçük (Islam Democraten). De heer De Mos kan zich wel gedragen als een clown, maar de feiten zijn de feiten. Ik heb er hier zelfs beelden van dat uw oud-collega wordt aangevallen. Kijk eens aan. Wat staat daaronder? K-Jood!
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Verwerpelijk.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Die meneer is aangehouden.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Terecht.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Die meneer is niet de enige die dat heeft geroepen, maar het grootste probleem is dit. U bent al tien minuten aan het woord en u heeft geen afstand genomen van die rechts-extremisten, van wat zij daar hebben geroepen en van waar zij voor staan. U spreekt zich wel uit tegen de ISIS-aanhangers, waarover wij het allemaal met u eens zijn, maar waarom spreekt u zich niet uit tegen die rechts-extremisten?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Als het woord 'kankerjood' is geroepen, nemen wij daar uiteraard afstand van. Wij hebben het nu over de demonstraties die er zijn geweest en die ook zijn vastgelegd op beeld. U heeft een foto van iemand die aangehouden is. Dat is prachtig. Als er inderdaad 'kankerjood' is geroepen, is dat volledig terecht. Wij hebben het nu over het oproepen tot het doden van Joden. Dat vind ik antisemitisme en daar ging mijn inbreng over. Volgens mij kunt u het toch van harte met mij eens zijn dat antisemitisme in onze stad niet thuishoort en dat we alles op alles moeten zetten om dat uit te bannen uit onze stad.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Ik ben het met u eens dat islamofobie en antisemitisme niet thuishoren in onze stad en in ons land, maar het punt is dat u het voor de rechts-extremisten opneemt. U heeft zich nog steeds niet uitgesproken over waar die mensen voor staan en wat zij die dag hebben geroepen. Uw hele betoog gaat over de tegendemonstranten die keihard aangepakt moeten worden, maar u heeft het niet over de rechts-extremisten die daar die demonstratie hebben gehouden.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik heb het volgens mij over het algemeen over antisemitisme. Of het nu rechts-extremisten zijn of ISIS-extremisten, het is in beide gevallen niet goed. Als de heer Küçük wil zoeken tot hij die uitspraak van mij heeft, bij dezen. Zowel rechts- extremistisch en links-extremistisch als ISIS-extremistisch keurt Groep De Mos heel erg af. Daarom hebben wij hier onze inbreng om antisemitisme te bestrijden. Nogmaals, ik hoop dat u zo dadelijk voor onze motie stemt. We hadden het over de Hitlergroet, nazisymboliek en het oproepen tot geweld tegen Joden, hetgeen leidde tot een brandbrief van het Simon Wiesenthal Centrum aan de Haagse burgermeester met de vraag: hoe denkt u over het in gevaar brengen van de Joodse burgers? Wellicht dat de burgermeester - hij is er nu toch - hier een antwoord op kan geven. In antwoord op onze vragen naar aanleiding van de eerste anti-Joodse demonstratie heeft burgemeester Van Aartsen aangekondigd te komen met strengere regels voor vlaggen en leuzen. Een prima toezegging richting onze partij, maar onze fractie heeft nog wel wat vragen hieromtrent. Hoe gaan de strengere regels er in de praktijk uitzien? En hoe kan het dat na die toezegging massaal 'dood aan de Joden' is gescandeerd, onder andere bij de demonstratie van 24 juli jongstleden? De verspreiders van zoveel gif over onze stad zijn natuurlijk de aanhangers van de terreurorganisatie ISIS, de jihadstrijders en de daarbij behorende ronselaars. Terwijl een ruime meerderheid in de Tweede Kamer in maart 2013 heeft aangegeven dat van Nederlandse jihadstrijders hun paspoort moet worden afgenomen, blijven er Haagse moslimfundamentalisten afreizen naar Syrië en, erger, ook terugkomen om hun haatpleidooien over kansarme jongeren te strooien. In antwoord op onze vragen heeft de burgemeester gesteld dat er in totaal 33 jihad-Hagenaars naar Syrië zijn vertrokken, van wie er 6 weer zijn teruggekeerd. Kunt u bij minister Opstelten nagaan wanneer de wens van de ruime meerderheid van de Tweede Kamer wordt uitgevoerd? Wanneer worden de Nederlandse paspoorten van jihadstrijders eindelijk afgenomen?
369
Begin juli heeft de burgemeester, wederom naar aanleiding van vragen van Groep De Mos, aan de raad medegedeeld dat de harde kern van radicale moslims bestaat uit 10 tot 30 regisseurs en activisten. Hoe kan het dat radicalen alle ruimte hebben gekregen om middels demonstraties in de Schilderswijk hun haat te prediken en om aanhangers voor hun verderfelijke gedachtegoed te ronselen? Gisteren stelde migrantenwerker en publicist Ibrahim Wijbenga in Nieuwsuur dat jongeren die afreizen naar Syrië als oorlogsmisdadigers moeten worden gezien. Graag een reactie van de burgemeester op dit voorstel. Daarnaast had Wijbenga, kenner van ISIS-aanhangers, zijn buik vol van het faciliteren van radicalen door de gemeente Den Haag. Hoe kan het dat een terreurorganisaties zoals IS, die bij de VN op de zwarte lijst staat, in onze stad doodleuk een ronselaarspodium krijgt in een volkswijk die het al zo moeilijk heeft? Hoe kan het dat fundamentalisten klaarblijkelijk een bijstandsuitkering krijgen om vanuit de luie stoel via internet hun boodschap van doem en verderf de wereld in te slingeren? Om dit een halt toe te roepen twee heldere moties. De eerste verzoekt het college er zorg voor te dragen dat ISIS-demonstraties in onze stad worden verboden en de raad te informeren hoe zij dit heeft gerealiseerd. De tweede verzoekt het college ervoor te zorgen dat de in kaart gebrachte radicalen en teruggekeerde jihadstrijders direct hun recht op een bijstandsuitkering verliezen en op geen enkele wijze meer door de gemeente Den Haag worden gefaciliteerd. Heeft u naast het uitvoeren van deze beide moties de bereidheid om moskeeën op te roepen om hun volledige medewerking te geven bij het in kaart brengen van fundamentalisten? Het is trouwens goed om te zien dat de meeste moskeeën allang afstand hebben genomen van ISIS. Uit het coalitieakkoord blijkt niets van de aanpak van radicalisering. Is er beleid gemaakt op het gebied van het bestrijden van radicalisering? Zijn er voldoende tools om radicalisering in onze stad te bestrijden en is er daarbij voldoende expertise om daadkrachtiger op te treden tegen radicale islamitische groeperingen? De Schilderswijk is volgens het CBS, met 3600 gezinnen die leven onder de armoedegrens, de armste wijk van Nederland. Jarenlang krachtwijkengeld heeft die status voor geen millimeter verbeterd. Groep De Mos pleit al tijden voor het invoeren van de Rotterdamwet …
De voorzitter. Mijnheer De Mos, wij hebben het vanavond over een voorstel dat u heeft ingediend en daar maakt dit geen onderdeel van uit. Ik verzoek u, mede gelet op uw eigen tijd, om u te beperken tot de demonstraties, zoals u in uw voorstel heeft gedaan.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Daar ben ik het niet mee eens, want zojuist heeft de burgemeester in zijn verklaring ook alle ruimte gekregen voor een betoog over armoede en de multiculturele samenleving. Hij begon zelfs over een epistel dat luisterde naar de naam 'Samen voor ons eigen'. Daarom snap ik niet waarom Groep De Mos niet een oplossing kan bieden voor het probleem, namelijk de Rotterdamwet, en dat Groep De Mos niet kan gaan over de eigen inbreng. Wij vinden dit een middel om in de toekomst demonstraties zoals deze te voorkomen, om de angel uit de Schilderswijk te halen en om de woonsituatie daar sterk te verbeteren. Ik zou dus graag met uw goedvinden mijn termijn willen afmaken.
De voorzitter. Koppel het vooral aan de demonstraties en houd het beperkt.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Dat gaan we zeker doen. We zijn trouwens bijna klaar. Groep De Mos pleit al jaren of al tijden - we zitten helaas nog niet jaren in de raad, want dan zou de stad er een stuk beter hebben uitgezien - voor het invoeren van de Rotterdamwet: een inkomenseis aan nieuwkomers, waarmee de onophoudelijke stroom van kansarmen kan worden gestopt. Hierdoor kan op termijn de sociale cohesie in een zwakke wijk, zoals de Schilderswijk is, worden verbeterd. De wet kan bovendien worden gebruikt om malafide huisjesmelkers te bestrijden en taalproblemen, huurachterstanden en het niet afronden van een opleiding aan te pakken. Een paar kilometer verderop, in Rotterdam, heeft dit middel bewezen effectief te zijn. Het goede nieuws is dat we de invoering van deze wet vanavond kunnen realiseren. In 2011 waren het nog de jongens van de voormalige 'law and order'-partij de VVD die in hun integratienotie hebben gepleit voor het invoeren ervan. 'Zorg nou dat die toestroom van kansarmen even voor een paar jaar een halt wordt toegeroepen. Anders blijft het dweilen met de kraan open', was een uitspraak
370 van VVD'er Arjen Lakerveld, die nog immer lid is van deze raad. Niemand minder dan oud PvdA- wethouder Norder heeft in mei bij zijn presentatie Nota Herstructurering opgeroepen om wijken niet te laten zakken door de Rotterdamwet in te voeren. Een meerderheid voor een daadkrachtige aanpak hangt dus in de lucht. Daarom mijn laatste motie: roept het college op om te komen met een lijst van gebieden/wijken waarbij de invoering van de Rotterdamwet noodzakelijk is en deze aan de raad voor invoering voor te dragen. Tot zover mijn inbreng in eerste termijn.
De voorzitter. Door de heer De Mos worden de volgende moties (D.2014/1, D.2014/3, D.2014/4, D.2014/5 en D.2014/6) ingediend:
Motie D.2014/1
De gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen tijdens het spoeddebat op 14 augustus 2014.
Overwegende: - dat de situatie in de Schilderswijk momenteel bijzonder gespannen is; - dat in de media en social media diverse signalen zijn dat komende demonstraties ter plaatse uit de hand zullen gaan lopen; - dat eerdere demonstraties, met name de laatste twee, voor ernstige ongeregeldheden zorgden, zowel verbaal als fysiek.
Van mening: - dat het recht op demonstratie een groot goed is, maar dat de openbare orde en veiligheid niet in het geding mogen komen; - dat bij eerdere risicovolle demonstraties ook andere locaties zijn aangewezen; - dat de fysieke ruimte voor eventueel benodigd optreden van de politie in de Schilderswijk beperkt is.
Verzoekt: - geen demonstraties in de Schilderswijk zelf toe te staan en hiertoe andere locaties aan te wijzen, voor een duur van in ieder geval het komende half jaar.
En gaat over tot de orde van de dag.
Motie D.2014/3
De gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen tijdens het spoeddebat op 14 augustus 2014.
Overwegende: - dat bij recente demonstraties in de Schilderswijk, maar ook bij eerdere gelegenheden, journalisten in Den Haag verbaal, maar ook fysiek belaagd zijn en hun apparatuur vernield; - dat journalisten en hun belangenvertegenwoordigers zoals de NVJ zich ernstig zorgen maken over de persvrijheid in Den Haag.
Van mening: - dat de veiligheid van journalisten goed geborgd moet zijn en aanvallen op journalisten gevaarlijk, beschamend en onwettig zijn en moeten worden uitgebannen; - dat Den Haag een reputatie heeft hoog te houden als stad van Vrede en Recht; - dat van demonstraties op een normale, ordentelijke en veilige manier verslag moet kunnen worden gedaan.
371
Verzoekt het College: - op korte termijn te komen met een actieplan ter bescherming van journalisten in het bijzonder en de persvrijheid in het algemeen; - voor de komende demonstraties te zorgen dat journalisten enerzijds vrij baan hebben en anderzijds in geval van dreiging en aanvallen op hun persoon, direct en ter plaatse assistentie van de politie krijgen dan wel kunnen inroepen; - in de justitiële driehoek de urgentie van bescherming van journalisten en persvrijheid te benadrukken en de wens tot directe arrestaties bij aanvallen op hun persoon of apparatuur uit te spreken.
En gaat over tot de orde van de dag.
Motie D.2014/4
Constaterende dat (IS)IS een moorddadige terroristische organisatie is en zo ook staat omschreven op de lijst van terroristische organisaties bij de VN.
Van mening dat het terreurorganisaties onmogelijk moet worden gemaakt om de samenleving met hun gedachtegoed te vergiftigen.
Verzoekt het College er zorg voor te dragen dat (IS)IS-demonstraties in onze stad worden verboden en de Raad te informeren hoe zij dit heeft gerealiseerd.
En gaat over tot de orde van de dag.
Motie D.2014/5
De gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen tijdens het spoeddebat op 14 augustus 2014.
Constaterende dat de Burgemeester begin juli heeft gesteld dat hij de harde Haagse kern van Jihad regisseurs en activisten in kaart heeft.
Overwegende dat migrantenwerker en publicist Ibrahim Wijbenga in Nieuwsuur heeft gesteld dat radicale jongeren worden gefaciliteerd door het stadsbestuur, onder andere met een uitkering.
Verzoekt het College er voor te zorgen dat de in kaart gebrachte radicalen en teruggekeerde jihadstrijders direct hun recht op een bijstandsuitkering verliezen en op geen enkele wijze meer door de gemeente Den Haag worden gefaciliteerd.
En gaat over tot de orde van de dag.
Motie D.2014/6
De Gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen tijdens het spoeddebat op 14 augustus 2014.
Constaterende dat de bevolkingssamenstelling in diverse Haagse wijken, waaronder de Schilderswijk, in onbalans is.
Van mening dat toepassing van de Rotterdamwet een middel is om de sociale cohesie in zwakke wijken te verbeteren.
372
Overwegende dat oud PvdA-wethouder Norder bij zijn presentatie nota herstructurering in mei heeft opgeroepen om de Rotterdamwet in de Schilderswijk in te zetten.
Voorts overwegende dat de VVD al in januari 2011 in haar integratienota heeft opgeroepen tot het invoeren van de Rotterdamwet.
Constaterende dat uit een analyse van het Rotterdamse stadsbestuur in 2010 al is gebleken dat de Rotterdamwet, zoals die is ingezet in achterstandswijken in de Maasstad, werkt.
Roept het College op om te komen met een lijst van gebieden / wijken waarbij de invoering van de Rotterdamwet noodzakelijk is en deze aan de Raad voor invoering voor te dragen.
En gaat over tot de orde van de dag.
Door de heer De Mos, daartoe gesteund door de heer Kraft van Ermel, wordt de volgende motie (D.2014/2) ingediend:
Motie D.2014/2
De Gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen tijdens het spoeddebat op 14 augustus 2014.
Overwegende: - dat tijdens de afgelopen vakantie van de burgemeester niet altijd duidelijk was wie op welk moment zijn plaatsvervanger was; - dat mogelijk wel drie plaatsvervangend burgemeesters in een relatief korte periode de burgemeester hebben vervangen en verantwoordelijk waren voor het dossier demonstraties en beslissingen hierin; - dat de woordvoering over de demonstraties en het informeren van de bevolking voor- en achteraf te wensen overliet.
Van mening: - dat duidelijk moet zijn wie op welk moment de leiding heeft en helder gecommuniceerd moet worden met de bevolking; - dat plaatsvervangers over de nodige ervaring in crisismanagement moeten beschikken; - dat adequate vervanging gebaat is bij zoveel mogelijk continuiteit en uniformiteit.
Verzoekt het College: - te komen met een rapport waarin the ‘Chain of Command’ bij afwezigheid van de burgemeester zoveel als mogelijk wordt verduidelijkt; - hierin aan te geven wat de crisiscompetenties van diens plaatsvervangers zijn en hoe deze worden getraind, bijvoorbeeld via cursussen ‘Crisis and Disastermanagement’; - hierin aan te geven hoe de woordvoering dient te verlopen.
En gaat over tot de orde van de dag.
De moties maken onderdeel uit van de verdere beraadslaging.
Léon de Jong (PVV). Voorzitter. Laat ik maar direct beginnen te zeggen dat de burgemeester zojuist een stukje Nederland heeft weggegeven: de Schilderswijk. Weggegeven aan de islam. Een trieste avond. Met zijn laffe beslissing om geen demonstraties meer toe te staan in de Schilderswijk, buigt de burgemeester voor ISIS-tuig. Hij buigt voor het geweld van dit tuig, precies wat het wil. Op het internet was al dagen duidelijk dat islamtuig had gewaarschuwd om nooit meer naar de Schilderswijk
373 te komen: hun kalifaat. De burgemeester heeft daar nu aan voldaan. Met geweld dreigen helpt en dat is schandalig. De afgelopen weken hebben Den Haag, Nederland en de rest van de wereld gezien hoe ISIS- aanhangers hun gang kunnen gaan in Den Haag. Meerdere keren liep het tijdens demonstraties volledig uit de hand. ISIS-aanhangers zwaaiden met terreurvlaggen en riepen op tot 'dood aan de Joden'. Er werden hakenkruizen getoond, de Hitlergroet werd gebracht en journalisten werden bedreigd en belaagd. Vreselijk! De zwarte vlag van ISIS wappert in de Schilderswijk. De vlag van dood en verderf. De vlag van vergif. De vlag van de islam. Het ideaal van al die jihadgangers die straks terugkeren als moordmachines. In geen enkele andere stad in Nederland kon islamtuig zo extreem tekeergaan als in Den Haag.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Wat vindt u ervan dat de prinsenvlag door de rechts-extremisten daar werd tentoongesteld? Wat is uw mening daarover?
Léon de Jong (PVV). Ik heb hier geen discussie over de prinsenvlag. De prinsenvlag is een vlag die voorkomt in onze Nederlandse geschiedenis. Die zou u wat meer mogen lezen, want die staat ook voor heel veel moois. Ik heb goed geluisterd naar uw betoog van zojuist. Laat ik dit vooropstellen: wij hebben niets met rechts-extremisme en rechts-extremisme heeft ook niets met ons. Wij zijn vrienden van Israël, wij zijn vrienden van het Israëlische volk, wij zijn vrienden van de Joden en dat is wat ik erover te zeggen heb.
Tobias Dander (D66). U stelt dat u tegen antisemitisme bent. Ik denk dat hier niemand in de zaal aanwezig is die daar wel voor zou zijn. Maar het is wel uw partijleider die in Brussel, in Europees verband samenwerking zoekt met extreemrechtse partijen, die naast de heer Le Pen zit, die de Holocaust een voetnoot in de geschiedenis noemt. Het is uw partijleider die probeert in Brussel een rechtse fractie te vormen met allerlei bedenkelijke partijen uit heel Europa. U beweert hier dat u tegen antisemitisme bent. Hoe betrouwbaar acht u die uitspraak?
Léon de Jong (PVV). Als er één partij is die zich als laatste zou moeten mengen in deze discussie, dan is het D66 wel. D66 geeft heel Nederland weg, buigt voor de islam en heeft helemaal niets, maar dan ook helemaal niets gedaan in de afgelopen jaren om iets te doen in deze stad tegen antisemitisme. Dat is één. Het tweede punt is dat wij in Brussel samenwerking hebben gezocht met Marine le Pen. Dat is ook herhaaldelijk naar voren gebracht. Wij hebben niets met antisemitisme. Wij verwerpen dat ten volle. Wij komen op voor Israël, wij komen op voor het Joodse volk. Dat heb ik zojuist ook naar voren gebracht.
Tobias Dander (D66). Ik volg de heer De Jong op Twitter en dat is niet altijd een plezier. Een tweet van 12 augustus: 'Het probleem in de Schilderswijk is islam, islam en nog eens islam!'
Léon de Jong (PVV). Zeker!
Tobias Dander (D66). U heeft een tweet van de heer Wilders geretweet: 'Wat zou het toch mooi zijn: een NL zonder islam. Zonder jodenhaat, moskeeën, vrouwenbesnijdenis, straatterreur, ISIS- aanhangers. Prachtig!!' Een andere tweet: 'Van Aartsen buigt voor islam. Laat islamtuig ongestoord met ISIS-vlaggen wapperen, de sharia domineren en bewoners in de steek #opstappen'. Waar haalt u het nu vandaan dat u voor de islam opkomt?
Léon de Jong (PVV). Ik ga zo direct tal van voorbeelden geven. Maar alleen al zojuist: buigen voor de islam door te stellen dat je niet meer in de Schilderswijk mag demonstreren, dat je daar dus niet meer mag rondlopen omdat namelijk eerder islamtuig - dat was een illegale demonstratie; laat ik u daar even aan helpen herinneren - ervoor gezorgd heeft dat een legale demonstratie niet verder kon. En wat doet de heer Van Aartsen, wat doet deze burgemeester? Die neemt een laffe beslissing om te
374 buigen voor de islam, te buigen voor de jihad, te buigen voor ISIS-tuig in die wijk dat dreigt met geweld op het moment dat je weer terugkomt in die wijk.
Bart van Kent (SP). Ik wil de heer De Jong vragen of hij gisteren ook de vertegenwoordiger van de Anne Frank Stichting heeft gehoord die een analyse gaf van de personen die achter de Pro Patria- optocht zaten die heeft plaatsgevonden in de Schilderswijk. De vraag die ik de heer De Jong wil stellen, is of hij nog van plan is, nu hij dit weet, om deel te nemen aan die demonstratie en om mensen op te roepen om daarbij aanwezig te zijn.
Léon de Jong (PVV). Wij hopen dat er 10.000 mensen en misschien wel meer richting de Schilderswijk gaan om te laten zien dat het gewoon Nederlands grondgebied is en dat het niet hoeft te worden weggegeven aan de islam, zoals dat nu gebeurt. Wij hoeven ons niet te verdedigen ten opzichte van mensen met wie wij helemaal niets hebben. Wij hoeven ons niet te verdedigen over rechts-extremisme en dat soort onzin. Wij komen op voor Den Haag. Wij komen op voor Nederland. Wij komen op voor het vrije Westen. Wij willen dan ook dat je dat overal moet kunnen zeggen, in elk deel van de stad. Maar zojuist is de Schilderswijk weggegeven.
Bart van Kent (SP). Ik constateer dat de PVV-fractie hier mensen oproept om deel te nemen aan een demonstratie die is georganiseerd door rechts-extremisten, door mensen met neonazi-ideeën, door mensen die de NSB aanhangen, door een organisator, de heer Peters, die veroordeeld is voor het vernielen van een Joodse begraafplaats, voor het bekladden van graven waarop staat 'Wir sind zurück'. Ik vind het een grof schandaal dat de PVV mensen oproept om met zo'n man te gaan demonstreren. Ik vind het buitengewoon ongeloofwaardig dat de PVV hier een verhaal durft te houden dat zij het opneemt voor de Joodse gemeenschap.
Léon de Jong (PVV). Ik heb het gehoord. Wij geven aan dat wij niets hebben met rechts-extremisme. Wij willen dat wij gewoon vrij kunnen rondlopen in elk deel van deze stad, maar dat kan blijkbaar niet. U accepteert als SP dat de Schilderswijk wordt weggegeven. U accepteert gewoon dat er in delen van deze stad wordt gebogen voor geweld, dat er wordt gebogen voor de islam, voor een kalifaat dat is uitgeroepen. Dat is waar de SP voor staat. Wij staan ervoor om Nederland te beschermen tegen al die vreselijke, verschrikkelijke ideeën van de islam.
Bart van Kent (SP). Ik moet hier toch even op reageren, in die zin dat ik het betoog van de burgemeester hartgrondig steun op het punt dat hij tegemoetkomt aan de wensen die bij de bewoners in de wijk leven, bij gewone mensen: Hindoestanen, Marokkanen, Turken, Nederlanders en ieder ander die in die wijk leeft, die gewoon iets van zijn leven probeert te maken en die te lijden heeft onder demonstraties waar u toe oproept en onder demonstraties waar onder de ISIS-vlag de meest gruwelijke dingen worden geroepen. Ik vind het verstandig dat deze burgemeester het besluit heeft genomen om voorlopig geen demonstraties meer toe te staan. Dat is het standpunt van de SP.
Léon de Jong (PVV). Ja, en dat is niet ons standpunt.
Peter Bos (HSP). Is de PVV ook vriend van Pro Patria?
Léon de Jong (PVV). Wij zijn niet de organisatoren van die demonstratie.
Peter Bos (HSP). Graag een ja of een nee.
Léon de Jong (PVV). Wat wij willen in Den Haag, is dat je in elk deel van de stad vrij moet kunnen rondlopen met je Nederlandse vlag. Dat geldt dus ook voor de mensen die daar tijdens die demonstratie aanwezig waren. Er liepen ook mensen met een Koerdische achtergrond mee. Er liepen ook oudere mensen mee. Vertegenwoordigers hier in Nederland van christenen in andere landen die bang zijn om vervolgd te worden, hebben ook met deze mars meegelopen. Maar blijkbaar schaart u die ook allemaal onder extreemrechts.
375
Peter Bos (HSP). Ik constateer alleen maar dat de heer De Jong volgens mij gewoon vriend is van Pro Patria.
Léon de Jong (PVV). Wij zijn vrienden van de Hagenaar, de Hagenees en de Scheveninger, van de mensen die door deze raad in de steek worden gelaten. De HSP liep mee in een demonstratie waar de Hitlergroet werden gebracht. Hoe haalt u het in uw hoofd om mij dit te verwijten?
Martin Wörsdörfer (VVD). Ik krijg een beetje het gevoel dat de PVV eigenlijk hetzelfde doet en hetzelfde wil als de moslimradicalen, namelijk aansturen op een extreem gewelddadig conflict om daarmee de eigen extreme gedachten over de bühne te brengen. Kunt u daarop reageren?
Léon de Jong (PVV). Ik zeg dat dat complete onzin is en dat de VVD medeverantwoordelijk is voor hoe deze stad er nu aan toe is, samen met de PvdA en al die andere partijen die ervoor gezorgd hebben dat deze stad in de fik staat, dat al die partijen erbij staan en helemaal niets doen.
Martin Wörsdörfer (VVD). De heer De Jong zegt hier dat de burgemeester de Schilderswijk weggeeft. Volgens mij is het zo dat de PVV, die gekozen is en die daarmee is gekozen door alle Hagenaars, hier een wijk weggeeft met 30.000 bewoners.
Léon de Jong (PVV). Ik constateer dat de heer Wörsdörfer van de VVD zijn VVD-burgemeester de hand boven het hoofd houdt, wat hij ook doet, zelfs als hij een stuk Schilderswijk weggeeft aan islamitisch tuig. Voorzitter. De sfeer in Den Haag is explosief en dat was tijdens de demonstraties duidelijk te zien. En wat deed burgemeester Van Aartsen? Hij bleef op zijn vakantieadres. Onbegrijpelijk! De burgemeester van de stad van vrede en recht hoort daadkrachtig paal en perk te stellen aan dergelijke misstanden. Er is wat de PVV betreft geen millimeter ruimte voor Jodenhaat en radicalisering. Niet in Nederland, niet in Den Haag en dus ook niet in de Schilderswijk! Wij vinden het onbegrijpelijk en onverdedigbaar dat de burgemeester van de hofstad deze Jodenhaters en ISIS-aanhangers hun gang heeft laten gaan. Een burgemeester die vindt dat er geen grenzen zijn overschreden, een burgemeester die geen noodzaak ziet om terug te keren van zijn vakantie terwijl zijn stad onder grote druk staat, een burgemeester die niet tegen dergelijk wangedrag optreedt, heeft wat de PVV betreft niets te zoeken in de stad van vrede en recht. Optreden is noodzakelijk. Onze mooie stad wordt geconfronteerd met een groeiende aanhang voor de jihad. De risico's van terugkerende jihadgangers zijn niet te overzien. Er moet hard worden opgetreden tegen de tikkende tijdbommen die een gevaar vormen voor onze stad. Van Aartsen laat dit na. Ook de flutverklaring van de burgemeester van zojuist laat een vaste modus zien. Hij maakt geen fouten. Hij heeft alles onder controle, maar ondertussen staat zijn stad wel in de brand. Laat ik vooropstellen dat de PVV grote bewondering heeft voor onze politiemannen en - vrouwen. Laat dat duidelijk zijn. Zij wagen hun leven om de stad veiliger te maken. Wij bekommeren ons dan ook om hen. Je zal maar door de burgemeester met een handjevol, en dus zwaar onderbezet, naar een meute agressieve ISIS-aanhangers in de Schilderswijk worden gestuurd. Deze politiemannen en -vrouwen verdienen een burgemeester die serieus met hun veiligheid omgaat.
Tobias Dander (D66). Het was voor de tijd van de heer De Jong, maar misschien zat hij toen wel al in de Kamer. Het was de fractie van de PVV in de Tweede Kamer die het mogelijk heeft gemaakt dat er wordt bezuinigd op de politie: € 15 mln. per jaar, 200 agenten minder. Dus waar haalt u het vandaan: onderbezet hier in Den Haag?
Léon de Jong (PVV). Met alle respect, de afgelopen week zag ik zelfs mensen uit Rotterdam. Als je dat wilt, kun je als burgemeester gewoon de inzet voor delen van je stad regelen. Je kunt ervoor zorgen dat er genoeg agenten zijn die de orde handhaven en die ervoor zorgen dat je stadsdelen veilig zijn. Dus kom nou niet met dat gezwets. De afgelopen jaren heeft u nagelaten om iets te doen aan de Schilderswijk. U heeft nagelaten om op te komen voor Den Haag en u heeft de burgers hier kei- en keihard in de steek gelaten. Ik vervolg mijn betoog.
376
Voorzitter. Dat geldt ook voor de journalisten, die gewoon hun werk op straat moeten kunnen doen, dus ook tijdens een demonstratie. Maar dat gaat niet in de Schilderswijk. Journalisten die ik spreek, geven aan de Schilderswijk voortaan te mijden. Tijdens een van de demonstraties van de afgelopen weken was het bijvoorbeeld een journalist van GeenStijl die moest worden begeleid door de politie, omdat zij door Marokkaans tuig werd bedreigd en belaagd. Tijdens de demonstratie van afgelopen weekend was het een journalist van Novum Nieuws die met een honkbalknuppel, stokken en een steen levensgevaarlijk werd belaagd en bedreigd. Zijn camera werd vernield, hij moest van zich afknokken en het is een wonder dat het door heldhaftig verdedigend optreden van deze journalist bij een vernielde camera bleef en dat hij zijn kinderen en vrouw nog in de armen kan sluiten. Mijn vraag aan de burgemeester is: heeft u inmiddels contact opgenomen met deze journalisten? Heeft u het met hen gehad over het heftige effect dat zulke situaties persoonlijk met zich meebrengen? Heeft u hun uw excuses aangeboden voor het feit dat de persvrijheid keihard geweld is aangedaan? Graag een reactie. De PVV ziet verder nog de volgende vragen door de burgemeester beantwoord. Is de burgemeester nog steeds van oordeel dat er de afgelopen weken geen grenzen zijn overschreden? Het wapperen met terreurvlaggen, oproepen tot 'dood aan de Joden' en het bedreigen en belagen van journalisten zijn stuk voor stuk strafbare feiten. Wat vindt Van Aartsen van de duidelijke woorden van minister Opstelten? Waarom heeft de burgemeester het zover laten komen dat een minister zich genoodzaakt voelde tekst en uitleg te geven over de situatie in de Haagse Schilderswijk? Terecht gaf hij aan dat het zwaaien met vlaggen met hakenkruizen, ISIS-symbolen, gezichtsbedekking en openbare geweldpleging niet worden geaccepteerd in Nederland, maar blijkbaar dus wel in Den Haag. Waarom geeft de burgemeester de ISIS-aanhangers een open podium om de vrijheid van meningsuiting te misbruiken, op te roepen tot geweld, aan te zetten tot haat en hun verwerpelijke ideeën te spuien? De burgemeester moet optreden tegen pro-ISIS, niet faciliteren! Waarom heeft de burgemeester een pro-Palestina-demonstratie laten doorgaan waarvan te voorzien was dat deze was georganiseerd door ISIS-aanhangers en er zou worden opgeroepen tot Jodenhaat en haat jegens het Westen? De openbare orde was in het geding. Dat kun je van een kilometer ver zien aankomen. Toch liet de burgemeester islamtuig de ruimte hun vergif te spuien in de Schilderswijk. De burgemeester hanteert bij demonstraties de regel dat er niet mag worden opgeroepen tot geweld. Met de oproep tot 'dood aan de Joden' werd hier duidelijk opgeroepen tot geweld. Waarom is er niet tijdens de demonstraties ingegrepen? Waarom was het stadsbestuur al die weken zo pijnlijk stil? Waarom heeft de burgemeester de wantoestanden niet publiekelijk veroordeeld? Waarom is hij niet teruggekomen van vakantie om op te komen voor de Hagenaar, de Hagenees en de Scheveninger door keihard op te treden tegen dit wangedrag? Waarom heeft de burgemeester niet per direct de uitkeringen van het islamtuig stopgezet? Waarom heeft hij niet direct met de minister ervoor gezorgd dat het tuig wordt gedenaturaliseerd, het paspoort wordt afgepakt en het land wordt uitgeknikkerd? Dit tuig hoort niet in Nederland! Graag een reactie.
Hasan Küçük (Islam Democraten). De PVV heeft het de hele tijd over tuig, tuig, tuig. Maar tot welke categorie tuig hoort u eigenlijk?
De voorzitter. Mijnheer Küçük, wij zijn hier met collega's in debat. Houd u zich in met dat soort uitspraken.
Léon de Jong (PVV). Ik vervolg mijn betoog. Voorzitter. Den Haag is verworden tot jihadhoofdstad van het Westen. De Schilderswijk is door Haagse jihadaanhangers uitgeroepen tot Islamitische Staat. Niet de burgemeester, maar shariafascisten zijn hier de baas. Afgelopen zondag was daar het zoveelste pijnlijke bewijs van. In plaats van de illegale tegendemonstratie door de ISIS-supporters in de kiem te smoren, werd de Schilderswijk ontoegankelijk gebied voor een legale demonstratie van bewoners die zich zorgen maken over hun stad. Het stadsbestuur was niet in staat zijn gezag te doen gelden. Het is alle controle kwijt in de Schilderswijk en dit werd door de ISIS-supporters met vuurwerk en al gevierd als een
377 overwinning. De PVV kan niet anders dan concluderen dat de heer Van Aartsen meesterlijk gefaald heeft. ISIS krijgt het Haagse kalifaat in haar schoot geworpen.
Tobias Dander (D66). Hoeveel mensen van ISIS waren volgens u op de been bij de verschillende demonstraties?
Léon de Jong (PVV). Er waren tientallen mensen die ISIS een warm hart toedragen en die dat uitdragen, tientallen mensen die daar aangaven de jihad te willen aangaan. Dat weet u ook, want u heeft laatst cijfers gekregen van de burgemeester dat er vele mensen zijn in Den Haag die de jihad een warm hart toedragen en het liefst morgen nog naar Syrië vertrekken om daar dood en verderf te zaaien. Het is verwerpelijk dat hier in onze straten ISIS wordt gepropagandeerd, dat ISIS steun krijgt en dat D66 daar helemaal niets aan doet.
Tobias Dander (D66). Tientallen, dat heb ik inderdaad ook gelezen en begrepen, maar u heeft het erover dat de hele Schilderswijk in de greep is van ISIS, dat het een kalifaat is en dat de sharia heerst. Er wonen daar 30.000 mensen. U heeft alle verhalen gehoord van de insprekers vandaag en in de media. Waar haalt u het vandaan dat die tientallen mensen die hele wijk kunnen terroriseren, naar hun hand zetten et cetera? Dat is toch gewoon uit de lucht gegrepen? Dat is toch raar?
Léon de Jong (PVV). D66 steekt de kop in het zand. Dat blijkt maar weer. Dat heeft ze de afgelopen jaren laten zien en dat laat ze ook in deze situatie zien. Nergens in Nederland voelen de mensen zich zo onveilig als in de Schilderswijk. Dit is al jarenlang een groot probleem. Vele mensen daar zouden het liefst morgen vertrekken om op jihad te gaan. Vele anderen steunen dat. U kunt wegkijken en u kunt er lacherig over doen. Dat begrijp ik ook, want dat is waar D66 voor staat. Maar dat is niet waar de PVV voor staat.
Tobias Dander (D66). Ik moet erom lachen dat de heer De Jong stelselmatig geen antwoord geeft en een werkelijkheid creëert die hij uiteindelijk niet kan handhaven.
Léon de Jong (PVV). De werkelijkheid is dat de islam hier aan het winnen is en een kalifaat in de schoot geworpen krijgt en dat de Schilderswijk ontoegankelijk wordt om daar als Nederlander gewoon je ongenoegen te kunnen uiten. Het is onmogelijk geworden om daar op te komen voor je eigen veiligheid, omdat de Schilderswijk is weggegeven aan islamtuig. En iedereen staat erbij en kijkt ernaar.
Chris van der Helm (Groep Van der Helm). Hoe duidt de heer De Jong van de PVV het dan dat, zoals ook in de inspraak naar voren kwam, een heleboel moskeeën zich uitspreken tegen ISIS? Hoe duidt hij dat dan in het verhaal van zojuist?
Léon de Jong (PVV). Ik zou graag willen weten waarom wij iets zouden moeten toejuichen of een applaus zouden moeten geven voor iets wat doodnormaal is. Ik maak mij juist zorgen over al die mensen die zeggen dat ISIS fantastisch is. Het is logisch dat je zegt dat ISIS een vreselijke organisatie is en dat ISIS dood en verderf is. Blijkbaar wordt het hier gezien als iets bijzonders dat de moskeeën zeggen dat ze niets met ISIS hebben.
Chris van der Helm (Groep Van der Helm). Dat was niet de vraag. U stelt dat de Schilderswijk een volledig kalifaat is en dat al die 30.000 mensen eigenlijk niets liever willen dan een shariawijk. Een heleboel moskeeën en ook een heleboel stichtingen spreken zich echter juist uit tegen die gedachte, dus hoe duidt u dat dan in uw verhaal? Creëert u hier nu een schijnwerkelijkheid?
Léon de Jong (PVV). Ga de straat eens op, kijk wat er om u heen gebeurt. Dat moskeeën aangeven niets met ISIS te hebben, vind ik niet meer dan normaal. Het gaat mij om de mensen in die wijken die terroristisch gedrag vertonen, die het onmogelijk maken om daar als jongedame in je korte rokje te lopen zonder dat je wordt aangesproken om dat vooral niet meer te doen. Op het moment dat je daar je
378 hond uitlaat, word je de wijk uit gepest. Je wordt beroofd, je wordt belaagd, je moet uitkijken om te pinnen. Er wordt een kalifaat uitgeroepen en iedereen hier staat erom te lachen en doet helemaal niets.
Chris van der Helm (Groep Van der Helm). Dat is geen antwoord op de vraag. Islamitische organisaties en moskeeën spreken zich uit tegen een kalifaat en tegen ISIS en u komt met een algemeen verhaal over criminaliteit. Ik denk dat de hele gemeenteraad uw mening deelt dat de criminaliteit moet worden uitgebannen. U stelt ook nog: ga zelf eens kijken in de Schilderswijk. Ik heb daar drieënhalf jaar gewoond. Dat weet u heel goed. Ik heb u daar nooit gezien. Volgens mij zou u daar eens wat vaker moeten kijken en ook eens in gesprek moeten gaan.
Léon de Jong (PVV). Ik kom in de Schilderswijk, maar ik ben niet in de gelukkige omstandigheid, zoals de meesten hier in de raad dat gelukkig kunnen, om dat op elk moment van de dag zonder een enkel probleem te doen. Zo is de situatie, maar dat maakt niet uit. Ik ken de situatie in de Schilderswijk bijzonder goed. Ik ken al die berichten van de mensen die zich zorgen maken dat hun stukje Den Haag wordt weggegeven en dat de Hagenaar, de Hagenees en de Scheveninger zich verlaten voelen door het stadsbestuur en door deze burgemeester in het bijzonder. Voorzitter. De heer Van Aartsen is een burgemeester die zijn gezag heeft verspeeld. Hij is allang de steun van de Hagenaar, de Hagenees en de Scheveninger kwijt. Loop op straat en hoor wat de mensen van het falen van de burgemeester vinden. Dat komt ook tot uiting in de petitie die door maar liefst 18.000 mensen is getekend waarmee zijn vertrek wordt geëist. Net als de PVV vinden zij Jodenhaat en haat jegens het Westen onacceptabel. Net als de PVV vinden zij dat er geen plaats is voor een kalifaat in Nederland en in Den Haag, dus ook niet in de Schilderswijk. De ontstane situatie in Den Haag is onacceptabel. Het is de hoogste tijd dat de islamisering en Jodenhaat gestopt worden. Het is de hoogste tijd dat de sharia uit Den Haag verdwijnt, zodat de Hagenaar, de Hagenees en de Scheveninger er weer veilig en ongestoord kunnen wonen. Den Haag verdient beter dan deze burgemeester. Het geduld van de PVV is op, want geduld kent zijn grenzen. En wanneer je die grens overschrijdt, wordt het lafheid. De PVV en de Haagse bewoners hebben meer dan genoeg geduld gehad. De burgemeester heeft schandelijk gefaald en daarom in eerste termijn de volgende motie met als dictum: zegt het vertrouwen in burgemeester Van Aartsen op, verzoekt de burgemeester zijn ambtsketen per direct af te leggen en daarmede afstand te doen van zijn functie als burgemeester. De motie is namens de Partij voor de Vrijheid mede ondertekend door Daniëlle de Winter, Elias van Hees, Karen Gerbrands, André Elissen, Willie Dille en Léon de Jong.
Martin Wörsdörfer (VVD). Ik ben nog even nieuwsgierig. Ik hoorde de heer De Jong net allerlei vragen stellen. Waarom zijn die vragen eigenlijk gesteld?
Léon de Jong (PVV). Ik vind dat ik antwoord moet krijgen op die vragen. Dat lijkt mij logisch, maar wij hebben al eerder aangekondigd dat de grens wat ons betreft bereikt is, dat deze burgemeester de stad schade heeft toegebracht en dat deze burgemeester van de stad van vrede en recht als burgemeester niet meer welkom is.
De voorzitter. Door de heer De Jong, daartoe gesteund door mevrouw De Winter, de heer Van Hees, mevrouw Gerbrands, de heer Elissen en mevrouw Dille, wordt de volgende motie (D.2014/7) ingediend:
Motie D.2014/7
De gemeenteraad van Den Haag in vergadering bijeen op 14 augustus 2014 spoeddebat naar aanleiding van de recente demonstraties in de Schilderswijk.
Zegt het vertrouwen in Burgemeester van Aartsen op.
379
Verzoekt de Burgemeester zijn ambtsketen per direct af te leggen en daarmede afstand te doen van zijn functie als Burgemeester.
En gaat over tot de orde van de dag
De motie maakt onderdeel uit van de verdere beraadslaging.
Martin Wörsdörfer (VVD). Voorzitter. Ik heb een punt van orde. Ik neem aan dat wij nu meteen deze in mijn ogen belachelijke motie in stemming brengen, zodat we verder kunnen met het debat en op inhoud met elkaar kunnen spreken over de demonstratie en alles wat daaromheen is gebeurd.
Léon de Jong (PVV). Prima. Hoe eerder de heer Van Aartsen weer terug kan op vakantie, hoe beter. Wat ons betreft, maken we er maar gelijk een hoofdelijke stemming van.
De voorzitter. Ik schors de vergadering, zodat de motie kan worden verspreid. Daarna volgt een hoofdelijke stemming.
De vergadering wordt van 21.23 uur tot 21.31 uur geschorst.
De voorzitter. Wij gaan stemmen over de motie van wantrouwen die door de PVV is ingediend. Wij beginnen met de heer Dubbelaar, zoals door loting is vastgesteld.
In stemming komt motie D.2014/7.
De motie wordt met 29 tegen 6 stemmen verworpen.
Voor stemmen de leden: Elissen, Gerbrands, Van Hees, De Jong, De Winter en Dille.
Tegen stemmen de leden: Dubbelaar, Faïd, Grinwis, Guernaoui, Van der Helm, Kajouane, Van Kent, Koster, Kraft van Ermel, Küçük, Lakerveld, Michon-Derkzen, De Mos, Van Nieuwenhoven, Okcuoglu, Oudshoorn, Özmen, Ramnath, Ramnewash, Teunissen, Van der Werf, Wörsdörfer, Zandstra, Akhiat, Van Asten, Balster, Van der Bijl, Bos en Dander.
Bart van Kent (SP). Voorzitter. De afgelopen weken is een aantal demonstraties fors uit de hand gelopen. In de ogen van de SP had een tweetal locoburgemeesters de zaak niet in de hand en werd er slecht gecommuniceerd. De burgemeester was afwezig, terwijl zijn leiderschap in deze stad nodig was. Dat is voor de SP-fractie de reden geweest om de aanvraag voor dit debat aan voldoende steun te helpen, zodat dit kan plaatsvinden. Ik heb gezegd dat de burgemeester nu moet optreden of dat hij beter kan aftreden. Een paar uur nadat ik dat zei, werd zijn terugkeer aangekondigd. Op de eerste dag van terugkomst heeft hij direct opgetreden door de demonstraties in de Schilderswijk voorlopig te verbieden. Ik ben blij dat wij een burgemeester hebben die nu optreedt. Daar heeft de stad behoefte aan en niet, zoals de PVV voorstelt, een burgemeester die aftreedt. In het betoog van de burgemeester - ik noemde dat net ook al tijdens een interruptie - heeft hij een duidelijke lijn uitgezet voor de komende periode, als het gaat om het verbod op demonstraties in de Schilderswijk. Complimenten daarvoor. Nadrukkelijk wil ik daarbij zeggen dat het niet gaat om het verbieden van demonstraties, maar dat het gaat om een voorlopig verbod op het houden van demonstraties in dat deel van Den Haag. Daarnaast heeft Den Haag natuurlijk tal van plaatsen waar goed gedemonstreerd kan worden. Ik noem het Malieveld, het Spuiplein en het Plein en er zijn nog vele andere plekken. Dat het een groot probleem is voor de Schilderswijk en ook voor een deel van Transvaal, maar eigenlijk voor de hele stad, is duidelijk. Er werd geronseld op straat. Moslims voelden zich in een hoek
380 gezet door de reactie die daarop volgde. Men is bang voor ISIS en haar aanhangers, niet alleen internationaal en op de plek waar gevochten wordt, maar zeker ook hier in de stad. Wij zijn in de wijk geweest en journalisten hebben ook in de wijk met wijkbewoners gesproken. Ik kan u vertellen dat ik niemand heb gesproken die het een goede zaak vindt dat die demonstraties bij hen in de wijk plaatsvinden. Het toestaan van pro- of anti-ISIS-demonstraties of wat voor extremistische demonstraties dan ook midden in een volksbuurt als de Schilderswijk, is dom en naïef. Dat verwijt ik de locoburgemeesters Wijsmuller en Baldewsingh. Ik heb de regels rond demonstraties erop nagekeken en ik besef dat de regelgeving strikt is. Maar als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Bij de aanvang bijvoorbeeld van de Pro Patria-demonstratie was bij het Centraal Station al duidelijk wat voor vlees er in de kuip zat. Onze fractiemedewerker is daar ook gaan kijken voordat de demonstratie van start ging naar het volk dat daar onder andere rondliep. Er hebben zich ook mensen bij aangesloten die van beste wil zijn. Maar van degenen die het initiatief hadden genomen en die daar de boventoon voerden, was van het begin af aan duidelijk wat er zou gebeuren in de Schilderswijk. In mijn ogen had de locoburgemeester dat moeten weten en moeten zien. Hij had vervolgens kunnen zeggen dat de openbare orde en de veiligheid in de Schilderswijk in gevaar zijn: leuk dat u vandaag komt demonstreren bij ons in Den Haag, maar de route gaat van het Centraal Station linea recta naar het Malieveld en daar mag u uw ding doen. Met het toestaan van een pro-ISIS-demonstratie faciliteer je ronselaars en sympathisanten. Het is niet voor niks dat de ISIS-aanhangers de Schilderswijk uitkiezen. Zij zien daar een potentiële doelgroep om te gaan ronselen. Zij zien daar een potentiële groep jongeren die zij ideologisch kunnen beïnvloeden tussen het relschoppen door. Dat is niet alleen een gevaar voor de wijk en voor de stad, maar ook een gevaar voor de nationale veiligheid en de internationale veiligheid. De voorbeelden van jongetjes van 8 die met een ISIS-vlag daar aan het zwaaien zijn, spreken wat mij betreft boekdelen. Talloze buurtbewoners, het bestuur van de Haagse Hopjes, buurthuizen, jongerenwerkers, moskeeën; we hebben net een fantastische opsomming gehoord. Heel veel complimenten voor de buurtbewoners die dit initiatief hebben genomen en zoveel mensen samen hebben gebracht met een duidelijk signaal richting deze gemeenteraad, richting deze burgemeester en richting de stad. Een groot compliment voor de bewoners die dit initiatief hebben genomen en die dit initiatief hebben ondersteund. Allen vinden zij dat die ISIS-types niets te zoeken hebben in de Schilderswijk en niet de mogelijkheid moeten krijgen om zich daar te manifesteren. Ik heb net in een interruptie bij de heer De Jong al aangegeven dat die veroordeelde antisemieten het initiatief hadden genomen om die tocht hier in Den Haag te organiseren en dat er wat mij betreft - ik neem aan dat de burgemeester dat deelt - ook gekeken moet worden naar de maximale ruimte die de wet biedt om te voorkomen dat deze personen de stad nog een keer schade toebrengen. Dat dat verbod … Ik heb mijn tekst wat moeten aanpassen vanwege de speech van de burgemeester. Dat het weren van die demonstraties hard nodig is, blijkt ook uit de oproep die de heer Wilders heeft gedaan om massaal de wijk in te trekken en uit de oproepen die anderen hebben gedaan om de wijk te gaan verdedigen en daarvoor mensen op te trommelen, ook van ver buiten de stad. Het laatste wat deze wijk nodig heeft, zijn nieuwe confrontaties. Juist politici zouden de verbinding moeten zoeken in plaats van dit conflict aan te wakkeren. Daarom doe ik een beroep op de heer De Jong en zijn partij om af te zien van deze oproep, om af te zien van het organiseren van een tocht door de Schilderswijk.
Léon de Jong (PVV). Wij organiseren die stoet helemaal niet. Wij zeggen dat je in Nederland niet een deel van je stad moet weggeven aan de islam. Dus op het moment dat je in de Schilderswijk wilt aangeven dat je moet optreden tegen islamtuig of in ieder geval tegen het weggeven van je stad, dan moet dat gewoon kunnen. Wat ons betreft, gaat er gewoon een demonstratie plaatsvinden in de Schilderswijk. Het heeft helemaal geen zin om dat te doen op het Malieveld. Maar goed, wij zijn niet de organisatoren daarvan.
Bart van Kent (SP). De heer Wilders heeft een oproep gedaan om het liefst met tienduizenden mensen naar de Schilderswijk op te trekken. Daarmee faciliteert hij organisatoren van een demonstratie die door de rechter zijn veroordeeld wegens het vernielen van een Israëlische begraafplaats en het bekladden van grafstenen. De Anne Frank Stichting heeft dat uitgezocht en dat hebben we gisteren allemaal uitgebreid kunnen horen op Radio 1. Ik vind het bizar dat de heer
381
De Jong niet bereid is om hier te zeggen: nu wij dit weten, nu wij die omstandigheden in de Schilderswijk tot ons hebben genomen via de insprekers en via de media, trekken wij onze oproep om deel te nemen aan deze tocht in.
Léon de Jong (PVV). Dat zijn de woorden van de heer Van Kent van de SP. Die vindt het dus bizar dat je gewoon in je eigen land wilt opkomen voor je eigen deel van de stad. Dat mag blijkbaar niet volgens de SP. De PVV zegt: in ieder deel van de stad moet je gewoon kunnen zeggen wat je vindt zonder dat je oproept tot haat en geweld. Wij zeggen dat je de Schilderswijk niet moet weggeven aan de islam, wat jullie met z'n allen hier in de raad wel hebben gedaan vandaag. Dat is voor uw rekening. Wij als PVV willen gewoon de Schilderswijk Nederlands grondgebied laten zijn. Dat hebben wij hier willen aangeven en daar blijven wij bij.
Bart van Kent (SP). In de Schilderswijk gaat het niet alleen om demonstraties tegen ISIS waar dubieuze figuren aan deelnemen. Het verbod op demonstraties in de Schilderswijk is wat mij betreft ten eerste ingegeven om te voorkomen, zoals ik net ook in mijn betoog heb weergegeven, dat ISIS daar demonstreert en mensen ronselt. Volgens mij is het voorlopig verbieden van demonstraties in de Schilderswijk juist een klap richting die extremistische stroming die ISIS heet. Het is niet het weggeven van de Schilderswijk aan de islam, maar juist het voorkomen dat ISIS meer grip krijgt op de wijk, op jongeren, op mensen in deze wijk. Dus volgens mij heeft u het volkomen mis.
Léon de Jong (PVV). Het is juist het voldoen aan een wens van islamitisch tuig, ISIS-aanhangers die afgelopen week hebben aangegeven: kom nooit meer in ons deel van deze stad, kom nooit meer in dit deel, dit is ons kalifaat. Daar buigt nu de hele raad voor.
Bart van Kent (SP). De heer De Jong snapt er echt helemaal niets van. De ISIS-aanhangers in de Schilderswijk zijn echt niet blij met een demonstratieverbod. De ISIS-aanhangers in de Schilderswijk willen niets liever dan daar demonstreren. Daarom hebben zij ook die wijk uitgekozen. Een demonstratieverbod treft hen. De PVV stelt hier voor om die groepen daar wel te laten demonstreren. Dan gooit de PVV olie op het vuur en bewijst zij ISIS juist een dienst. Dan de communicatie. De stad, de bewoners van de Schilderswijk, journalisten, politici; iedereen wilde weten waarom er gehandeld is zoals er gehandeld is. Nergens was het stil in de stad, behalve in het stadhuis. Het geweld werd niet afgewezen, er werd niet duidelijk stelling genomen, er werden geen duidelijke maatregelen aangekondigd; de burgervader werd gemist. Na beide demonstraties bleef het stil. Vanaf zondag tot vandaag hebben we vanuit het college niks gehoord: voorlichters die niet voor de camera wilden reageren, niemand met een helder verhaal waar de stad hoop uit kon putten en de burgemeester liet in eerste instantie weten niet te zullen terugkeren. Ik ben heel blij dat de burgemeester vandaag hier is en zijn verhaal heeft gehouden, maar volgens mij moeten wij wat de communicatie betreft wel leren van deze fouten. Het is volgens mij een schoolvoorbeeld voor de opleiding journalistiek van hoe je exact niet moet omgaan met dit soort situaties. De kritiek daarop was daarom terecht heftig. Ik vraag de burgemeester om daarop te reflecteren. Wat nu? De eerste stappen zijn net aangekondigd - steun daarvoor - maar ik zou er nog een schepje bovenop willen doen. Ik vraag de burgemeester om met een plan van aanpak te komen voor die harde kern van ISIS-aanhangers, die helaas ook in onze stad wonen. Ik zeg nadrukkelijk 'ook', want zoals terecht is aangegeven komen heel veel mensen die bij die demonstraties aanwezig waren ook van buiten onze stad. Ik vraag hem om met een plan te komen, ook in samenspraak met het ministerie, om deze idioten binnen tien dagen op te pakken en zo lang mogelijk vast te houden. Ik roep de burgemeester op om niet alleen burgemeester te zijn en de politie aan te sturen, maar ook om burgervader te zijn, om in gesprek te gaan met mensen die zich zorgen maken, om in gesprek te gaan met Joodse organisaties, met moslimorganisaties en met andere maatschappelijke organisaties om hen bijeen te brengen, om gezamenlijke initiatieven te ontwikkelen en om een gezamenlijke afwijzing te organiseren van deze extreme uitingen. De afgelopen jaren is de Schilderswijk veel schade toegebracht, onder andere in de afgelopen vier jaar door dit stadsbestuur, dat daar bijvoorbeeld bibliotheken heeft gesloten en dat heeft bezuinigd op het jongerenwerk en op een aantal andere vitale functies in de wijk. Dit college zit er pas net. Daarom doe ik het verzoek om voor de komende vier jaar een duidelijk plan te maken waaruit
382 duidelijk wordt wat er gaat gebeuren in deze wijk in de komende vier jaar op het gebied van werk, taal en onderwijs. Bij voorkeur moet bij het maken van dit plan geen enkele PvdA'er betrokken zijn. Zij hebben jarenlang helaas bewezen er niets van te snappen. Nu is het tijd voor daadkracht en leiderschap om de problemen op korte termijn aan te pakken. Daarna moeten er meteen maatregelen komen om deze wijk een goede toekomst te geven. Optreden, aanpakken en oplossen, dat is de volgorde.
Tobias Dander (D66). Voorzitter. Wij zijn vanavond als raad bijeen om te praten over de demonstraties van de afgelopen twee maanden in de Schilderswijk en in de rest van Den Haag. Die demonstraties hebben heel veel commotie veroorzaakt. Ik dank de burgemeester voor de verklaring die hij aan het begin van dit debat heeft voorgelezen. Al aan het begin van deze zomer, op 4 juli, hebben aanhangers van de terreurbeweging Islamische Staat, voorheen ISIS, in de Schilderswijk luidkeels hun steun betuigd aan de gruwelijke wandaden die ook op dit moment plaatsvinden in het Midden-Oosten. Daarbij gaven zij duidelijk aan, afstand te nemen van de liberaal-democratische Haagse samenleving zoals wij deze koesteren. Ik vind dat echt verschrikkelijk; misschien is 'walgelijk' wel een beter woord. Demonstraties horen bij Den Haag: de stad van de regeringszetel, van vele internationale organisaties en van conferenties inzake de wereldpolitiek. D66 is trots op deze openheid van de stad, die aan tallozen de mogelijkheid geeft hier hun mening te uiten, zich hier te ontwikkelen en verder te komen in het leven. Die openheid is ook iets heel kwetsbaars. Morrelen aan het recht om over een bepaald onderwerp op een bepaalde plek te demonstreren, is een beperking van de vrijheid van meningsuiting. Ik kom daar zo meteen nog op terug. Tijdens de verschillende demonstraties van 4, 12 en 24 juli en 10 augustus zijn er door de politie strafbare feiten geconstateerd, zoals het oproepen tot Jodenhaat en het aanvallen van journalisten en van de politie. Bij een pro-Gaza-demonstratie zijn onder andere de verboden hakenkruizen meegevoerd. Ook de anti-ISIS-demonstratie die afgelopen zondag door de Schilderswijk trok en de reactie die deze demonstratie opriep op de Hoefkade, brachten een schok teweeg. Deze demonstratie en de nasleep in de dagen erna brachten wel aan het licht - gelukkig, zeg ik maar - dat er geen sprake is van brede steun voor de Islamitische Staat in de Schilderswijk. Wij hebben het van de insprekers gehoord, wij hebben het in de media gezien en wij hebben er reacties over ontvangen. Het gros van de bewoners in de Schilderswijk wil net als alle andere Hagenaars simpelweg een baan, een huis en kansen voor hun kinderen. Die kleine groep radicalen mag wat D66 betreft dan ook niet daaraan in de weg staan. Al in 2006 kwamen de VVD en D66 met een initiatiefvoorstel om radicalisering tegen te gaan. Veel van de aanbevelingen die we toen hebben gedaan, zijn nu onderdeel van de integratienota. Den Haag is een open stad en met onze zeer diverse bevolkingssamenstelling druppelen helaas ook de wereldconflicten de stad in. Via social media en via vrienden en familie dringt het nieuws uit Syrië, Irak, Gaza en Israël onze stad binnen. Dat leidt tot veel boosheid en verdriet en het vergroot bij een aantal inwoners ook de kans op radicalisering. De burgemeester heeft aangegeven dat er goed zicht is op deze groep die aan het radicaliseren is. Kan de burgemeester in dat verband aangeven of deze groep groeiende is? Wat kunnen wij daaraan doen? Het is aan de burgemeester en de driehoek om elke aanvraag voor een demonstratie te beoordelen. Kan de burgemeester toelichten wat zijn beweegredenen waren om de demonstraties die op 4 juli en 24 juli in de Schilderswijk werden gehouden daar doorgang te laten vinden? De betogingen, waarbij onder andere de zwarte vlaggen van de terreurgroep Islamitische Staat werden meegevoerd, waren vooraf niet aangemeld als een pro-IS-demonstratie. De D66-fractie is net als ongetwijfeld de hele raad van mening dat deze vlaggen net als de gehate hakenkruisvlaggen staan voor verwerpelijke wandaden. Aangezien de IS internationaal is aangemerkt als een terroristische organisatie, zouden wij van de burgemeester graag willen weten of dat feit voldoende is om een betoging, aangemeld of niet, waarbij deze vlaggen worden meegevoerd te kunnen verbieden en direct te laten stoppen. Tijdens de demonstraties werden ook veel Arabische leuzen geroepen, of misschien moet ik wel zeggen leuzen in het Arabisch. Bij de pro-Gaza-demonstratie op 12 juli werden pas enkele dagen later tolken ingeschakeld die na het bekijken van de opnames de strafbaarheid ervan konden vaststellen, waarna - dat moet zeker worden vermeld - de politie enkele aanhoudingen heeft verricht. Gezien de maatschappelijke onrust die dit soort 'high profile'-demonstraties met zich meebrengt, vindt
383
D66 het van belang dat de politie meer mogelijkheden krijgt om sneller in te grijpen. Wat D66 betreft, moeten standaardmaatregelen worden genomen zoals beschikbaarheid van Arabisch sprekende agenten, tolken en camera's en een directe lijn met de officier van justitie. Dat is ook precies wat het college schrijft in de beantwoording van de schriftelijke vragen over de demonstratie van 24 juli. Kan de burgemeester toelichten of deze werkwijze voortaan standaard zal zijn bij dit soort betogingen? Ook zouden wij graag willen weten wat de mogelijkheden zijn om bij deze 'high profile'-demonstraties gezichtsbedekkende kleding te verbieden. Niet alleen de demonstraties zelf zorgden voor de nodige ophef, ook de communicatie vanuit het stadhuis droeg daar helaas aan bij. Waar eerst snel verklaringen werden afgegeven zoals 'er zijn geen strafbare grenzen overschreden' terwijl vervolgens toch verdachten werden opgepakt, werd na de laatste betoging van 10 augustus helaas geen reactie uit het stadhuis vernomen. Hoewel D66 de klopjacht op onze burgemeester in de media en in de social media zwaar overtrokken vindt, hadden wij graag wel een reactie vanuit het stadhuis willen vernemen. Kan de burgemeester aangeven welke afspraken er zijn gemaakt rondom zijn afwezigheid en hoe hij betrokken is geweest bij het vervolg van de demonstraties in zijn afwezigheid? Tevens horen wij graag welke verbeterpunten hij wil doorvoeren, want het lijkt mij juist van belang om vooruit te kijken en hiervan te leren voor de toekomst. Bij diverse betogingen zijn journalisten gehinderd in hun werk. Er is fysiek gedreigd en hun apparatuur is kapotgemaakt. Laat helder zijn dat ook D66 dat volstrekt onacceptabel vindt. Ook de Nederlandse Vereniging van Journalisten heeft haar zorgen daarover kenbaar gemaakt. Wij roepen de burgemeester op om samen met deze vereniging en met de politie de gebeurtenissen te evalueren. Journalisten moeten ook in moeilijke omstandigheden hun werk op een veilige manier kunnen doen. Wij begrijpen dat de politie en het OM de onderzoeken naar mogelijke strafbare feiten tijdens de demonstraties nog niet hebben afgerond. Zodra dit wel het geval is, willen wij graag over de conclusies daaruit met de burgemeester in gesprek tijdens een reguliere commissievergadering. Van groot belang is immers dat lering wordt getrokken uit de gebeurtenissen van deze zomer. Tot zover over de afgelopen gebeurtenissen. De zomer is echter nog niet afgelopen en de onderliggende problematiek is zeker nog lang niet opgelost. Aangezien dit debat niet gaat over de sociale ontwikkelingen in de Schilderswijk, moet er op de commissieagenda snel ruimte worden gevonden om over de Schilderswijk te spreken. Hoe staat de wijk ervoor op economisch, sociaal en maatschappelijk vlak, welk beleid wordt ingezet om de zwakke punten aan te pakken en werkt de huidige aanpak naar behoren? De gepresenteerde voortgangsrapportage wijkaanpak en de bemoedigende cijfers inzake scholing en opleiding laten zien dat er veel goeds gebeurt in de Schilderswijk. Ik zeg daarbij dat ook in het coalitieakkoord veel ruimte is gecreëerd om in de Schilderswijk in te grijpen en juist te investeren in leefbaarheid, in scholing en in werk. De bewoners en de ondernemers hebben hun buik vol van de spanningen in de wijk en dat begrijpt mijn fractie volledig. Een onsje minder aan demonstraties; dat is wat we hadden willen vragen. Toen kwam de burgemeester met zijn verklaring dat er voorlopig geen demonstraties meer in de Schilderswijk zullen worden toegestaan. Ook wat ons betreft zullen demonstraties die niet gaan over wijkspecifieke zaken niet in woonwijken gehouden mogen worden, maar zullen ze moeten uitwijken naar beter geschikte locaties in de stad. Een algeheel tijdelijk verbod op betogen in de Schilderswijk gaat echter wel ver. Er zijn veel goede redenen denkbaar waarom een demonstratie wel in de Schilderswijk zou kunnen worden toegestaan. Met een beetje ironie zeg ik: denk bijvoorbeeld aan een demonstratie voor het openhouden van de bibliotheek in de Schilderswijk. Of denk aan de bewoners die hebben gedemonstreerd tegen hun woningcorporatie vanwege het slechte onderhoud van hun woningen. Eigenlijk zouden wij niet willen dat die demonstraties op voorhand worden uitgesloten. Hoe ziet de burgemeester dit in het kader van wat hij eerder zei vanavond? Voor de nieuwe Pro Patria-demonstratie die is aangekondigd voor 20 september heeft Geert Wilders een oproep gedaan om vanuit het hele land hiernaartoe te komen om te demonstreren. Op deze manier zou duidelijk moeten worden wie de baas is in de Schilderswijk. Laat het volstrekt helder zijn: wat D66 betreft zijn dat de gemeente en de politie. Daarvoor hoeven geen Groningers en Maastrichtenaren naar de Schilderswijk te komen. Zo'n nationaal georiënteerde betoging tegen een buitenlandse organisatie die gruwelijke misdaden in het Midden-Oosten pleegt, vindt wat ons betreft dan ook plaats op het Malieveld. Dat staat overigens nog los van het feit dat afgelopen zondag de
384 demonstratie van deze organisatie wel sterk de neiging had om niet alleen tegen de IS te demonstreren, maar ook tegen de islam in het algemeen. Wij betreuren dat. Tot slot. Den Haag is een open stad waar iedereen zijn of haar geloof in vrijheid mag aanhangen. Dat is een groot goed en dat mag niet onder druk komen te staan. Op vele plekken in de wereld buiten de Europese Unie lijkt de wereld in brand te staan en die hitte slaat duidelijk over naar Den Haag. Het is de gemeenschappelijke opdracht van alle burgers van Den Haag, de ondernemers, de verenigingen, de instanties, de gemeenteraad en het stadsbestuur in het algemeen om onze gewaardeerde Haagse samenleving overeind te houden. Dat betekent dat we moeten kunnen blijven vertrouwen in en op elkaar. Dat is een kwetsbaar proces en dat realiseer ik mij heel goed. Maar als wij erin slagen om ons hoofd koel te houden, dan kunnen wij werken aan een betere stad: een open stad voor iedereen, waar iedereen vrij kan wonen, werken, ondernemen en ontspannen.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Voorzitter. Allereerst dank ik de insprekers, van wie velen recht uit het hart tot ons spraken, met passie. Dat was hartverwarmend. Helaas wil het deze zomer maar geen komkommertijd worden, of het moeten de vele komkommers zijn waar de tuinders in het Westland, een eindje verderop, mee blijven zitten. Zoveel is duidelijk: als het ergens in de wereld regent, druppelt het in Den Haag. Met al die vreselijke oorlogen, aanslagen en terreur, met al dat kwaad, onrecht en verdriet druppelt het wel heel venijnig in onze stad. Zeker in de Schilderswijk zijn de spanningen voelbaar. Logisch, met die meer dan 100 nationaliteiten die onze stad en deze wijk rijk zijn. Mede door een wat de ChristenUnie-SGP-fractie betreft achteloze omgang met de demonstratievrijheid door het stadsbestuur - we hebben er meerdere malen de vinger bij gelegd - zijn de spanningen in met name de Schilderswijk de achterliggende tijd tot het kookpunt opgelopen. Want door ISIS-sympathisanten bij herhaling alle ruimte te geven in de Schilderswijk voor hun demonstraties, voor dit heulen met wat vandaag de dag het ultieme kwaad is, waren er niet veel argumenten meer over om de demonstratie van Pro Patria van afgelopen zondag vooraf beperkingen op te leggen. Voordat ik een drietal prangende kwesties aan de burgemeester voorleg, loop ik eerst een aantal demonstratiefeiten van de afgelopen tijd met u langs. Allereerst 4 juli, de eerste pro-ISIS- demonstratie en wel op het Hobbemaplein in de Schilderswijk. Pro-ISIS, huiveringwekkend. Het begin van de recente ellende in Den Haag en de Schilderswijk. De door ISIS of IS gebruikte vlag wapperde op het ritme van de haatzaaiende leuzen. Daarover hebben wij de burgemeester kritisch bevraagd op 9 juli. Het antwoord was duidelijk: de vrijheid van demonstreren gaat zo ver dat de burgemeester ook ISIS-sympathisanten, of erger, op voorhand geen beperkingen oplegt bij hun demonstraties in de Schilderswijk. Een aanpassing van de APV was toen niet bespreekbaar en een verbod op de demonstratie al helemaal niet. Wat mijn fractie betreft, was het nooit gebeurd zoals u weet. Ik zal niet zeggen 'zie je wel', maar u herinnert zich onze vragen van 9 juli, van 24 juli en van 30 juli. Dan 12 juli, de pro-Gaza-demonstratie inclusief enkele nazisymbolen en andere antisemitische uitingen. Schokkend! De burgemeester had daarna een gesprek met Joodse organisaties, waarbij ook de vinger is gelegd bij de te verwachten antisemitische uitingen bij nieuwe demonstraties en is gezegd dat er dan adequaat zou moeten worden opgetreden. Maar in tegenstelling tot deze oproep van de aanwezige Joodse organisaties werd er de eerstvolgende keer in het geheel niet ingegrepen. Dan komen we uit bij 24 juli, de kortste pro-Gaza-demonstratie van de afgelopen tijd, van welgeteld dertien minuten op de Hoefkade midden in de Schilderswijk. Na dertien minuten hadden de demonstranten Gaza wel gezien en resteerde er enkel nog 'dood aan de Joden' dan wel varianten daarop en werd en passant een journalist het werken onmogelijk gemaakt. De zeven aanwezige agenten grepen niet in en waren Oost-Indisch dan wel Arabisch doof. Onze fractievertegenwoordiger heeft het allemaal gezien en gehoord en was geschokt over zoveel haat en overduidelijk strafbare uitingen, die op dat moment onbestraft bleven. Maar wat schetste onze verbazing? Binnen een uur na de demonstratie meldde de woordvoerder namens de burgemeester dat er 'geen strafbare grenzen waren overschreden'. Dan komen we bij 26 juli: een protest van Koerden tegen ISIS in Transvaal. Daarbij was wel een politiemacht waar je u tegen zegt. Een vreedzame betoging.
385
En dan komen we bij 1 augustus: een demonstratie tegen vermeend racisme bij de politie in de Schilderswijk, waarbij ineens de ISIS-vlag en varianten van de tawhidvlag toch werden verboden. Een opmerkelijke ontwikkeling ten opzichte van de demonstraties daarvoor. Ten slotte 10 augustus: een mars door de Schilderswijk, georganiseerd door het allesbehalve frisse Pro Patria. Het verhaal kennen we: tegendemonstranten die de weg versperren, de pers belagen, stenen gooiend, waarbij de kretologie aangaande de Islamitische Staat niet van de lucht was, de politie die ingrijpt en dus een gewijzigde route voor de demonstranten. Na dit feitenrelaas heb ik drie prangende vragen aan de burgemeester. Ten eerste, steeds weer die demonstraties in de Schilderswijk en in mindere mate in Transvaal, alsof het gras daar groener is dan op het Malieveld. Zeker, de splijtende demonstraties pro-ISIS en nu dus ook sommige van de demonstraties anti-ISIS. U hebt zich in een lastig parket gemanoeuvreerd, burgemeester. Doordat de pro-ISIS-demonstranten op 4 juli en 24 juli geen strobreed in de weg is gelegd om hun demonstratie in de Schilderswijk te houden, had u niet zo veel argumenten meer over om de demonstratie van 10 augustus tegen te houden of te verplaatsen, die als reactie op deze pro-ISIS-betogingen werd gehouden. Hoewel mijn fractie blij is met het besluit van de burgemeester rijst daar het beeld uit op dat u nu met dit besluit zwicht voor stenen gooiend rapaille. U weet het: als het aan ons had gelegen, was het nooit zo ver gekomen. Maar goed, het doet me goed dat de burgemeester zojuist heeft aangekondigd de wijk te bevrijden van deze demonstraties. Mijn fractie roept de burgemeester dan ook op om blijvend maximaal gebruik te maken van zijn bevoegdheden om demonstraties toe te staan op plaatsen die veel beter geschikt zijn voor demonstraties, zoals het Malieveld - het gras kan daar inmiddels wel weer wat hebben - zodat bewoners, ondernemers en kinderen in de wijk niet langer last hebben van allereerst de verwerpelijke pro-ISIS-demonstraties, maar ook niet langer van de reactionaire Pro Patria-marsen. Ik heb nog een vraag naar aanleiding van de verklaring van de burgemeester van zojuist. Hoe lang kan de Schilderswijk precies opgelucht ademhalen betreffende de demonstraties en blijven de vlaggen van terroristische organisaties zoals ISIS toch wel verboden de komende tijd dan wel voor altijd? De Wet openbare manifestaties, de WOM, artikel 5 lid 2c, stelt namelijk dat ter voorkoming van wanordelijkheden het recht op een betoging beperkt kan worden. Waarom heeft de burgemeester niet eerder, bijvoorbeeld naar aanleiding van onze schriftelijke vragen van 24 juli en van 30 juli, gebruikgemaakt van dit artikel? Wat er de afgelopen tijd, met name op 24 juli en op 10 augustus, is gebeurd in de Schilderswijk was toch allerminst een verrassing? En nu dus alsnog. De put wordt gedempt nu het kalf is verdronken. Dat is goed, maar treurig. Ten tweede. Tja, dan de communicatie namens de burgemeester de afgelopen tijd. Mijn collega's hebben daar de vinger ook al bij gelegd. Het is bijna te pijnlijk om te benoemen, maar alles wat fout kon worden gedaan, werd fout gedaan. Een complete woordvoeringsramp. Op 24 juli werd binnen een uur na de demonstratie op gezag van de burgemeester door een woordvoerder gemeld dat er 'geen strafbare grenzen waren overschreden'. Onze fractie heeft daar gelijk op 24 juli scherpe vragen over gesteld. Deze zijn wat ons betreft niet adequaat beantwoord. Daarom heeft mijn fractie op 30 juli vervolgvragen gesteld, die tot op heden helaas nog niet zijn beantwoord. Na de overhaaste, foutieve woordvoering van 24 juli deed het stadsbestuur na de demonstratie van afgelopen zondag 10 augustus er maar helemaal het zwijgen toe. De oorverdovende stilte deed pijn aan de oren. Desalniettemin blijft onze vraag staan. Waarom koos de burgemeester of zijn plaatsvervanger op 24 juli voor een ondoordachte snelle reactie en na zondag voor doodse stilte? Ten derde het prangende punt van de inconsistenties in het optreden van het stadsbestuur in de afgelopen tijd. Het kostte uw woordvoerder dus nog geen uur om conclusies te trekken op 24 juli, maar na 10 augustus bleef het stil. Was er op 24 juli nog een verwijtbaar gebrek aan politieagenten om in te grijpen tijdens de pro-ISIS-demonstratie, bij alle demonstraties daarna betreffende Gaza of betreffende ISIS was de politie met een grote troepenmacht aanwezig. Op 10 augustus werd er dus ook stevig opgetreden. De ISIS-vlag, een symbool van de ergst denkbare terreur, wapperde fier op het Hobbemaplein en de Hoefkade op 4 juli en 24 juli, maar werd vervolgens, inclusief de tawhidvlag, verboden bij de demonstratie van 26 juli bijvoorbeeld. Werd op 24 juli nog een journalist verzocht de buurt maar te verlaten, op 10 augustus werd journalisten verzocht aangifte te doen.
386
Graag een concrete verantwoording voor al de genoemde inconsistenties. Positief geformuleerd blijkt uit deze inconsistenties dat de driehoek heeft geleerd van het falen op 24 juli. Maar dat het juist bij de pro-ISIS-demonstratie van 24 juli helemaal misging, blijft voor onze fractie een moeilijk te verteren punt. Op het punt van de persvrijheid, of beter gezegd het recht op vrije nieuwsgaring, verwijs ik naar de eerder door mijn collega's gestelde vragen. Daarnaast heb ik nog een paar punten die meer zijn gericht op de lange termijn. Zoals ik tijdens mijn bijdrage tijdens het debat over het coalitieakkoord op 24 juni al heb vermeld, wil de ChristenUnie-SGP-fractie graag een krachtige aanpak van antisemitisme als onderdeel van de aanpak van racisme en discriminatie die het college heeft aangekondigd. Dat dit geen overbodige luxe is, is ons allemaal sinds die 24ste juli pijnlijk duidelijk geworden. Het antwoord op onze vragen betreffende het tegengaan van antisemitisme waren wat ons betreft - ik zeg het niet graag - ronduit flut. Ik reken op een veel beter antwoord op mijn vragen van 30 juli, hopelijk vanavond nog. Wij roepen u op om snel om de tafel te gaan met in ieder geval Joodse en islamitische organisaties om met hen te spreken over een krachtige aanpak van antisemitisme en radicalisering. Daarnaast zie ik zeer uit naar de ons op 9 juli toegezegde brief over de radicaliseringsaanpak van dit college. Hopelijk ligt deze er met een enkele week. Ik sluit mij aan bij het pleidooi van collega's en bij wat vast nog wel zal volgen om nu snel al die miljoenen te onderzoeken die in de Schilderswijk zijn geïnvesteerd, vooral in stenen en praten, maar met welk rendement? Er wordt natuurlijk ook vandaag weer vooral gesproken over wat er niet moet in de Schilderswijk, maar het moet vooral ook gaan over wat er wel dient te gebeuren. Wat ons betreft, is er een kerntaak weggelegd voor jongeren- en welzijnswerkers in de wijk. Zij hebben de moed nog niet verloren en doen dagelijks hun best, waar nodig jongeren ervan te weerhouden om verder af te glijden. De Schilderswijk is een buurt met vele culturen en nationaliteiten. Een gebrek aan cultuurkennis zorgt daarom al gauw voor eenzijdige repressie. Die repressie is hard nodig voor ISIS-ronselaars en - sympathisanten, maar niet voor de toekomst van de meeste jongeren. Ik ben net als mijn collega's zeer benieuwd naar uw eerste termijn. U hebt reeds een statement gemaakt aan het begin van deze vergadering, maar nog steeds hebt u wat uit te leggen. Laat uw verhaal vooral niet een verhaal zijn over hoe misplaatst u de kritiek op uw handelen vond, maar een goed en stevig verhaal waarmee u laat zien dat u samen met de politie de baas bent in deze stad, dat u de vrede dient, het kwaad bestrijdt, de veiligheid bevordert en de openbare orde handhaaft en waarin u laat zien dat u een burgervader bent van alle goedwillende burgers in onze stad, of ze nu in Duindorp of Duinoord wonen, in Spoorwijk of in de Schilderswijk. Dank voor uw aandacht.
Peter Bos (HSP). U heeft het vooral gehad over het aanpakken van de ISIS-aanhang, al dan niet terecht. Ik heb u niet echt gehoord over hoe we de extreemrechtse partijen gaan aanpakken die ook in dit conflict betrokken zijn.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Volgens mij heb ik daar een duidelijk punt over gemaakt. De ellende begon op 4 juli met een pro-ISIS-demonstratie op het Hobbemaplein. Vervolgens kwam daar nog eens de demonstratie van 24 juli overheen. In reactie daarop heeft de nogal reactionaire Pro Patria- beweging het initiatief genomen tot een mars. Het moge duidelijk zijn dat, zeker nu er nog meer duidelijkheid is gekomen over de initiatiefnemers van deze demonstratie en over hun gedrag en hun antisemitische uitingen in het verleden, ik daar ver afstand van neem. Het punt is echter dat het begon met de demonstratie van 4 juli. Bij die demonstratie werd niet zomaar iets geroepen, maar werd gesympathiseerd met het ergst denkbare kwaad dat op dit moment te vinden is. Als we het hebben over de problemen van de afgelopen tijd, moeten we wel beginnen bij het begin en niet halverwege of aan het eind.
Peter Bos (HSP). Het verbaast mij toch een beetje dat u de aanpak heel eenzijdig richt op het begin, de ISIS-aanhangers. Het is natuurlijk terecht dat daar een aanpak voor komt. Aan het eind hebben we nu ook te maken met extreemrechtse krachten die misschien ook in de toekomst nog het een en ander willen doen in de stad. Daar heb ik u toch echt niet over gehoord.
387
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Als aan het begin veel stringenter was opgetreden tegen die pro- ISIS-demonstraties, had de burgemeester of zijn plaatsvervanger een positie gehad om tegen de demonstratie van 10 augustus op te treden. Bijna alle argumenten waren echter weg. Daarmee is de situatie in onze stad verworden tot een situatie vol spanningen die we hadden kunnen voorkomen. Het moge duidelijk zijn dat ik blij ben met de verklaring. Ik heb letterlijk gezegd: helaas is het kalf verdronken, maar de put is nu gedempt en dat is op zich goed. Ik ben blij dat de demonstratie op 20 september van over het algemeen rechts-radicalen niet de Schilderswijk in kan trekken. Overigens liepen er afgelopen zondag bijvoorbeeld ook Assyrische christenen en andere goedwillenden mee, dus we moeten ze niet over één kam scheren.
Martin Wörsdörfer (VVD). Geachte voorzitter. De VVD staat pal voor de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van demonstratie. Het is een grondrecht en er moet dan ook veel kunnen, ook als de inhoud je niet aanstaat, maar niet alles mag of is betamelijk. Dus laat er geen enkel misverstand over bestaan: die vrijheid mag nooit leiden tot haat zaaien, discriminatie of geweld, antisemitische leuzen, vergelijkingen van Israël met nazi's, vlaggen met hakenkruizen, IS-symbolen, stenen gooien, rellen en het belagen van journalisten. Hiervan is wel sprake geweest bij enkele recente demonstraties in deze stad van vrede en recht. Dat is onaanvaardbaar. Daar moet tegen opgetreden worden. Dat pak je aan. Daar is tegen opgetreden en er wordt nu nog tegen opgetreden, want wat niet deugt moet worden bestraft. Mensen die de beelden hebben gezien, zijn zeer geschrokken, de VVD ook. Ook daarom is het goed te weten dat de politie al de nodige arrestaties heeft verricht. Ik wil de politie ook een compliment maken voor haar inzet in de afgelopen weken tijdens de demonstraties. Het is goed te weten dat het Openbaar Ministerie de videobeelden bekijkt en verwacht nog meer arrestaties te verrichten. Je zou het bijna vergeten na de vorige inbrengen, maar er is hard opgetreden en dat is zoals het hoort. Ik wees daar al meerdere keren op. Toch heeft de VVD enkele vragen. Wanneer wordt de raad geïnformeerd over de arrestaties: uit welke groep komen ze, bij welke demonstraties zijn arrestaties verricht? Het is goed om ook de stad daarover te informeren, want ook dat schept rust. Gaat de VVD er terecht van uit dat het OM, dat de beelden bekijkt, daarbij ook kijkt naar mensen die journalisten hebben belaagd, zodat ook zij hun verdiende straf kunnen krijgen? Wij zijn ook nieuwsgierig waarom tijdens de demonstratie van 24 juli niet direct duidelijk was dat sprake was van de verwerpelijke antisemitische leuzen en dat dat pas later wel duidelijk is geworden. Bij de demonstratie 'Mars voor de vrijheid' van afgelopen zondag kwam het bijna tot een confrontatie tussen twee groepen die belust leken te zijn op rellen. De vraag aan het college is natuurlijk of niet voorzien had moeten worden dat zo'n confrontatie tot de risico's behoorde. Hoe is de inschatting vooraf tot stand gekomen? Ik had dan tekst over de demonstratie van 20 september, waarvan ik mij afvroeg of die wel in de Schilderswijk zou moeten plaatsvinden, maar gezien het statement van de burgemeester net zal dat niet gebeuren. Dat lijkt mij goed, gezien de verstoring van de openbare orde van de afgelopen week. Ik kom daar zo nog op terug. Met betrekking tot de verschillende demonstraties is het optreden van de politie en het OM dus geweest zoals die moet zijn. Wij deden daarom ook niet mee met de roep om een spoeddebat door enkele politieke partijen omdat 'we de controle in de Schilderswijk compleet kwijt zijn' en 'ISIS- aanhangers laten zien dat zij daar de baas zijn'. Daar is wat de VVD betreft geen sprake van. Er ís gedemonstreerd, er ís verslag gedaan, er ís ingegrepen door de politie, de veiligheid ís gewaarborgd en de openbare orde ís gehandhaafd. En het belangrijkste is dat strafbare feiten zijn en worden vervolgd. Dát laat zien wie de baas is in Den Haag. Dat neemt niet weg dat de VVD zich zorgen maakt over de impact van de demonstraties van de IS-aanhangers en -sympathisanten. Het VVD-Kamerlid Dijkhoff lanceerde het plan om sneller de antiterrorismewetgeving in te zetten, om fanatieke aanhangers van IS niet als sympathisanten, maar als deelnemers van een terroristische organisatie aan te merken. Dat lijkt ons een goed idee. Het OM zou wat ons betreft daarop moeten acteren en de beelden ook op dit punt moeten bekijken. Graag een reactie. De VVD wil daaraan toevoegen dat een demonstratie wat ons betreft direct platgelegd moet worden, als die ontaardt in het openlijk aanhangen van terroristische organisaties en ook als
388 demonstranten bivakmutsen of gezichtsbedekking gaan dragen. Dit kan wat ons betreft worden vastgelegd in afspraken met de organisatoren. Wij hoorden daar net al iets over. Wat ons betreft, wordt daaraan toegevoegd dat, mocht daar gedurende een demonstratie sprake van zijn, deze demonstratie direct stilgelegd wordt. Tot slot is het wat ons betreft ook zinvol dat demonstranten conform de Wet op de identificatieplicht zichzelf kunnen identificeren. Mensen die daaraan niet willen meewerken, kunnen wat ons betreft direct worden afgevoerd. Een strikte toepassing van die wet zou wat ons betreft ook iets toevoegen om excessen tegen te gaan. Graag een reactie. De bewoners en de ondernemers uit de wijk hebben opgeroepen hun wijk rust te gunnen. Ik gun hun die rust ook graag. De burgemeester heeft daar net iets over toegezegd. Hij gaat daarbij wel ver. De vrijheid van demonstratie is een groot goed. Zomaar een aantal maanden geen demonstraties in deze wijk toestaan, kan alleen maar als de verwachting is dat de openbare orde ernstig verstoord zal worden als er deze maanden een demonstratie plaatsvindt. De heer Dander van D66 gaf net het voorbeeld van een demonstratie die wellicht zou kunnen plaatsvinden over de bibliotheek in de Schilderswijk. Ik zou daaraan kunnen toevoegen: een demonstratie van ondernemers aan de Hoefkade die graag extra investeringen willen in hun straat. Ik kan mij voorstellen dat het toch op een moment mogelijk zou moeten zijn om dit soort demonstraties toe te staan, als volstrekt duidelijk is dat de openbare orde niet wordt verstoord. Blijft over de negatieve beeldvorming, terwijl er in onze ogen toch sprake is geweest van een harde aanpak. Wat ons betreft is het goede van het debat van vandaag dat de burgemeester in zijn verklaring voorafgaande aan dit debat zijn standpunten helder heeft verwoord. Daar had de stad behoefte aan. Wij juichen het statement dan ook toe. Gezien de wijze waarop enkele politici de afgelopen weken aan de haal zijn gegaan met de excessen in de stad, had je deze verklaring misschien eerder gehoord willen hebben. De demonstraties en incidenten zijn symptomen van een dieper geworteld probleem. Die symptomen moeten we bestrijden - ik heb er net een paar opmerkingen over gemaakt - maar het debat over de achterliggende problematiek moeten we ook niet schuwen. Alleen is dat niet voor vanavond. Wij komen daar in het najaar op terug, wanneer we onder andere een brief krijgen over radicalisering en de bestrijding daarvan. Wij hebben inmiddels met het CDA vragen ingediend om inzicht te krijgen in de besteding van een belangrijk deel van de gelden in de Schilderswijk. Wij denken dat we met die antwoorden kunnen bekijken op welke wijze het beleid daar verbeterd zou kunnen worden. De VVD laat de Schilderswijk niet links liggen. Wij steunen de bewoners en ook de vele hardwerkende ondernemers die hier iets moois van hun leven willen maken. Na deze zomer is des te duidelijker geworden dat dat nodig is. Dank u wel.
De voorzitter. Het woord is aan de heer Balster. Het is zijn maidenspeech, maar gezien de aard van het debat vindt hij het goed dat er toch wordt geïnterrumpeerd als dat nodig is.
Martijn Balster (PvdA). Voorzitter. Ik dank de insprekers, die hier goede woorden over de Schilderswijk hebben gezegd en ik dank de burgemeester voor zijn verklaring vooraf. In de Schilderswijk leken alle discussies van deze zomer samen te komen, soms in extreme bewoordingen en uitingen en in onaanvaardbaar gedrag. Er vonden verschillende demonstraties plaats in en buiten de wijk. Een aantal verliep goed, een aantal totaal niet. We hebben pro-ISIS-uitingen gezien, vreselijk. Antisemitische uitingen, vreselijk. Ultrarechtse uitingen, vreselijk. Er is sprake geweest van racisme en van geweld, onaanvaardbaar. Wij kunnen niet steviger afstand nemen van sympathie met terroristische organisaties. Racisme en geweld zijn onaanvaardbaar voor de Partij van de Arbeid. Vrijwel alle bewoners van de Schilderswijk vinden dat overigens ook. Er ontstond een enorme publieke en politieke discussie, maar waar was daarbij de bewoner? De extreme uitingen in demonstraties en het beeld dat de afgelopen weken over de wijk is ontstaan, worden niet herkend door het overgrote deel van de buurtbewoners, tot grote ergernis in de wijk. Natuurlijk zijn er grote uitdagingen, maar een beeld dat de halve Schilderswijk in staat van geweld verkeert of sympathisant is van ISIS? Het is niet een klein beetje bezijden de waarheid. Fiets er doorheen. Zie kinderen basketballen op het Oranjeplein, jongens en meiden knutselen in De Mussen. Zie de Van Ostadeschool, een excellente basisschool, waar keihard gewerkt wordt om taalachterstanden tegen te gaan. Denk even terug aan de BarmHart-actie voor vluchtelingen in Syrië.
389
Neem een kijkje in het Stagehuis. Ga eens een avondje naar het Vaillanttheater. Ja, dat gebeurt allemaal in de Schilderswijk. Ik kan iedereen met een oordeel over de Schilderswijk alleen maar oproepen erheen te gaan en met de bewoners te spreken. Dan ervaar je wat er leeft. En nee, dat is geen 'paradijs-op-aardebeeld', maar het is echt een heel ander beeld dan ik in de media heb gezien de afgelopen tijd. De Partij van de Arbeid vindt dat over de hoofden van bewoners een beeld van volledig extremisme is ontstaan. Over de hoofden van bewoners wordt geroepen om maar volledig te stoppen met het investeren in de wijk, want het wordt toch nooit wat. Ongelofelijk. De PvdA vindt dat er juist meer moet worden geïnvesteerd in de Schilderswijk. De serieuze problemen rond veiligheid, werkgelegenheid, huisvesting, integratie en zeker ook radicalisering worden niet opgelost langs de lijn van provocatie, maar langs de lijn van gesprek, aanpakken, de schouders eronder: gericht op één stad. Dit debat gaat over de balans tussen de vrijheid van demonstreren aan de ene kant en het risico van openbare-ordeproblemen aan de andere kant. Eigenlijk zou dit debat moeten gaan over de gevolgen van de gebeurtenissen voor het imago en de positieve ontwikkelingen van de wijk. Over de bewoners dus. De PvdA-fractie heeft vragen over de afwegingen rond demonstraties en ten slotte een aantal vragen en opmerkingen over de toekomst: hoe met demonstraties om te gaan, maar ook hoe verder te komen met de Schilderswijk. Ik start met de afwegingen voorafgaand aan de demonstraties. Demonstraties worden bij voorkeur aangemeld, maar dat gebeurt niet altijd. Hoe wordt het aanmelden maximaal bevorderd en kan dat? Indien aangemeld, kunnen afspraken met organisaties worden gemaakt. Hoe is dat de afgelopen keren gelopen? Welke afspraken werden bij de ISIS-demonstraties vooraf gemaakt en welke bij die van Pro Patria? En wat als er niet wordt aangemeld? Hoe wordt dan een inschatting gemaakt van het openbare-orderisico? En wat maakt dat een openbare-orderisico wordt overschreden? Waar ligt de grens? Waarom niet gewoon het Malieveld? Dat hebben bewoners ons veel gevraagd. De PvdA gunt de Schilderswijk wel even wat rust. Ik ben daarom ook blij dat de burgemeester heeft aangegeven voorlopig geen demonstraties in de Schilderswijk toe te staan. De PvdA vraagt zich meer in het algemeen ook voor de toekomst af of het niet mogelijk zou zijn om een categorie demonstraties te definiëren, bijvoorbeeld over internationale onderwerpen die niet specifiek over de wijk gaan, waarbij we kunnen zeggen: dit hoort niet thuis in een woonwijk. Dan enkele vragen over het handelen tijdens de demonstraties. De driehoek heeft een afweging gemaakt vooraf, staat de demonstratie toe en kiest een bepaalde aanpak. Wij hebben bij de ISIS-demonstraties uitingen gezien die het daglicht niet kunnen verdragen. Hoe wordt dat gewogen? Gelaatsbedekking is niet toegestaan, welke symbolen wel, welke niet en welke uitingen wel, welke niet? Hoe wordt tijdens en na de demonstratie bekeken wie het zijn? Bij de verschillende demonstraties werden de groepen snel groter. Bij de Pro Patria-demonstratie voegden zich hooligans, zo lijkt het. Bij de eerdere ISIS-demonstratie liepen jonge kinderen mee, waarvan deskundigen zeggen: zij kregen een vlag in de handen gedrukt en de leiders gingen ervandoor. Wie demonstreerden er nu? Voor een deel kwamen wijkbewoners op de betogingen af, maar voor een deel ook mensen van buiten de wijk of buiten de stad. Voor een deel hardline islamfundementalist of extreemrechts, maar voor een deel mensen op zoek naar sensatie of erger, geweld. Bij elkaar demonstreerden er de afgelopen maanden zo'n 300 à 400 mensen tezamen op 33.000 mensen in de Schilderswijk. Bij de tegendemonstratie van zondag werden snel jongeren opgetrommeld in de buurt. Hoe ontwikkelde zich dat? Hoe gaat het bevoegd gezag deze ontwikkeling van groeiende demonstraties of zelfs confrontaties tegen? En heel specifiek: kinderen die in een pro-ISIS-demonstratie worden geduwd. Hoe kan dat gebeuren? Dat is voor de PvdA onaanvaardbaar. Wat zijn de mogelijkheden om dit tegen te gaan? We zullen hier kinderen echt moeten beschermen. Wat kunnen we samen met ouders doen om dit te voorkomen? Ten slotte, na afloop van de demonstraties. Hoeveel arrestaties zijn er verricht bij de twee ISIS-demonstraties? Hoeveel afgelopen zondag? In hoeverre hebben camerabeelden geholpen bij het arresteren en/of vervolgen van de demonstranten die over de schreef gingen? Lukt het nu om ISIS- leiders vast te zetten, zeker wanneer zij kinderen aansporen tot demonstreren of mogelijk zelfs ronselen? We weten inmiddels ook welke lieden in de Pro Patria-groep meeliepen. Wie gingen er over de schreef en wat wordt daaraan gedaan?
390
Ik heb nog een paar zinnen over de toekomst en rond dan af. Het is voor de PvdA van belang te weten hoe om te gaan met demonstraties op korte termijn. De demonstratie van Pro Patria op 20 september met daarbij Geert Wilders van de Partij Voor de Vrijheid wordt verplaatst. Dat vinden wij een goede zaak. Overigens is dat weer een nieuwe stap voor de PVV: na de 'minder'-actie nu de openlijke sympathie voor extreemrechts. Het kan kennelijk altijd meer.
Léon de Jong (PVV). Ik heb lang geprobeerd om gewoon naar deze onzin te luisteren, maar nu kan ik niet anders dan een reactie geven. Wij zijn niet de organisator van die demonstratie. Wij hebben niets met extreemrechts. Wij zijn vrienden van Israël, van het Joodse volk en dat weet u ook. Wat betreft zaken die wij zouden aanwakkeren: ik heb het blogje ook gelezen dat het een provocatie zou zijn als je met de Nederlandse vlag gewoon in Nederland over straat loopt. U zou zich kapot moeten schamen dat u als Nederlandse vertegenwoordiger zegt dat het provocatie is als we met de Nederlandse vlag rondlopen. U heeft met uw partij ervoor gezorgd dat in de afgelopen 30, 40 jaar met de massa- immigratie de brand is aangestoken. Neemt u daar maar uw verantwoordelijkheid voor, maar u duikt constant weg. U neemt het maar voor uw eigen rekening. Wij komen op voor de Hagenees, de Hagenaar en de Scheveninger en dat is het verhaal.
De voorzitter. En uw vraag is, mijnheer De Jong?
Léon de Jong (PVV). Dat is een reactie. Er werd een persoonlijk feit gemaakt.
Martijn Balster (PvdA). Ik constateer dat de PVV heeft aangegeven mee te demonstreren in de Pro Patria-demonstratie op 20 september. Wat mij betreft, is dat openlijke sympathie voor extreemrechts. Ik heb de heer De Jong daar niets anders over horen zeggen. Ik ga naar een afronding …
Léon de Jong (PVV). Dan heb ik toch maar een vraag. Waarom is het een provocatie, op het moment dat je in Nederland met de Nederlandse vlag door een wijk loopt? Geeft de Partij van de Arbeid dan echt zelfs nog het laatste stukje Nederland gewoon weg?
Martijn Balster (PvdA). Ik heb zojuist de heer De Jong gewezen op het feit - hij weet dat zelf - dat de Partij Voor de Vrijheid mee demonstreert in een demonstratie van Pro Patria met evident extreemrechtse partijen. Daarmee sympathiseert hij met deze club, want hij gaat met hen demonstreren. Ik stel dat vast en ik hoor niets anders uit zijn mond.
Léon de Jong (PVV). Ik kan niet anders dan concluderen dat de Partij van de Arbeid gewoon een partij is die buigt voor de islam, dat die Nederland weggeeft, dat waar je ook komt in Nederland het niet meer uitmaakt of je met de Nederlandse vlag loopt, maar dat de Partij van de Arbeid het best vindt dat dat als provocatie wordt gezien. Sterker nog, daar pleiten ze voor. Ze zeggen dat het provocatie is als je met de Nederlandse vlag loopt. Het is een godsschande, maar wij weten het: dat is de Partij van de Arbeid.
Martijn Balster (PvdA). De repeterende plaat van de PVV! De PvdA maakt zich met vele bewoners zorgen om de spanningen in de Schilderswijk. Bewoners zijn het terecht spuugzat. Met afschuw en stijgende bezorgdheid kijken ze naar pro-ISIS- uitingen, vormen van discriminatie, geweld en zeker ook radicalisering. De meeste bewoners willen dat hun kinderen zonder gevoel van angst kunnen spelen op straat. Winkeliers willen hun deuren kunnen openen zonder een risico van geweld op de stoep. De PvdA vindt dat in de discussies hierover de bewoners van de Schilderswijk centraal moeten staan. Het collegeakkoord biedt hier goede aanknopingspunten voor. Er is de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in de wijk, in huisvesting, schoon, heel en veilig, maar met sommige bewoners van de Schilderswijk gaat het nog niet goed genoeg. Daar moet de aandacht op gericht zijn: de werkloosheid, de armoede, de veiligheid en de huisvesting. In het bijzonder moet er aandacht zijn voor de aanzienlijke groep jongeren die dreigt in een uitzichtloze positie terecht te komen, bijvoorbeeld door het gebrek aan werk- en stageplekken, door
391 discriminatie op de arbeidsmarkt. Dat vergroot de vatbaarheid voor radicale denkbeelden, voor agressie of voor geweld. Zeker, radicalisering moet keihard worden bestreden, maar de jongeren, soms kinderen die er vatbaar voor zijn of erin getrokken worden door kwaadwillenden, moeten worden beschermd. De Schilderswijk is een wijk waar Den Haag de schouders onder moet zetten. Daar staat de Partij van de Arbeid voor.
De voorzitter. Namens de collega's van de Haagse raad gefeliciteerd met uw eerste bijdrage.
(Geroffel op de tafels)
Mustafa Okcuoglu (GroenLinks). Voorzitter. Wij zijn vanavond bijeen voor een spoeddebat over de situatie in de Schilderswijk. Voordat ik met mijn speech verderga, wil ik twee kanttekeningen maken. De verklaringen van de burgemeester en de insprekers waren veelzijdig en veelzeggend. GroenLinks wil hen daarvoor bedanken. Er is de afgelopen weken veel gebeurd in de Schilderswijk. Vandaar dat sommige partijen het nodig vinden om een spoeddebat te voeren. Bij ons weten zijn er in een tijdsbestek van twee maanden vijf demonstraties geweest die óf in de Schilderswijk gehouden zijn óf met de Schilderswijk te maken hadden. Mijn collega van de ChristenUnie-SGP heeft er net een paar op een rijtje gezet. Het recht op demonstratie is een groot goed. GroenLinks vindt dan ook dat demonstreren te allen tijde moet kunnen. De vraag is wel of het zo verstandig was dat de laatste demonstraties in de Schilderswijk, in een woonwijk moesten plaatsvinden. Wij weten allemaal dat de Schilderswijk een beladen naam heeft. GroenLinks ontkent ook zeker niet dat er problemen in deze wijk zijn. Wij zijn dan ook blij dat de gemeente de afgelopen jaren heeft geïnvesteerd en nog steeds investeert in de wijk, met positieve gevolgen. Ik wil u best een paar voorbeelden noemen: veiligheid, groeiend ondernemerschap, de excellente Van Ostadeschool en mensen die hun huur kunnen betalen. Met alle negatieve media-aandacht die de inwoners van de Schilderswijk krijgen, zijn wij bang dat het imago van de Schilderswijk weer een behoorlijke deuk heeft opgelopen. Als je in de Schilderswijk rondloopt en met bewoners praat, dan is het merendeel, logisch, niet gediend van negatieve aandacht. De bewoners vinden dat de wijk onterecht afgebeeld wordt als een groot bolwerk van extremisme. Zij maken zich terecht zorgen om deze beeldvorming. Zij vinden onder andere dat dit geen goed doet aan de leefbaarheid in de wijk en het opvoedklimaat voor hun kinderen. De negatieve media-aandacht heeft een beeld veroorzaakt alsof het extremisme in de Schilderswijk groot is. Mensen en bewoners die niets met de demonstraties te maken hebben, worden ook in één keer gekenmerkt als extremisten. Dit beeld is absoluut niet juist en een groot deel van de bewoners herkent zich hier ook niet in. GroenLinks wil graag weten waarom er toestemming is gegeven voor zo snel opeenvolgende demonstraties. Dit komt naar mijn idee niet in andere steden voor, alleen in Den Haag. GroenLinks stelt de volgende vragen. Zijn er criteria om in woonwijken demonstraties toe te staan? Wat was de reden om toestemming te geven voor demonstraties in de woonwijk? Is er vooraf een veiligheidsanalyse gemaakt? GroenLinks vindt dat een verbod op demonstratie in de Schilderswijk een tijdelijk karakter moet hebben. Ik wil u nog twee voorbeelden noemen die ik uit de praktijk van de mensen of van de bewoners gehoord heb. Ik was eergisteren nog in een hotel in Berlijn. Ik zat in het restaurant te eten met mijn vrouw en naast mij zat een vrouw met haar dochter. Het zal u verbazen wat ik daar te horen heb gekregen. De dochter kijkt op haar iPad en leest de moeder voor. In Den Haag is het een zooitje. Jozias van Aartsen maakt ook een zooitje, geen capabele burgemeester. Er zijn demonstraties in de Schilderswijk waar niet tegen opgetreden wordt. Daarvoor was er ook onrust in Duindorp. Daar heeft u ook niet tegen opgetreden. Dit is een beeld dat mensen in Den Haag en ook buiten Den Haag hebben. Het tweede voorbeeld gaat over ouders die elders in Nederland wonen die hun kinderen die in Den Haag studeren, werken of wonen, bellen of het nog wel allemaal goed gaat met hen. Deze beeldvorming moeten wij met z'n allen proberen te voorkomen. Dat beeld strookt wat GroenLinks betreft niet met de realiteit. GroenLinks wil samen met de wijk en het college werken aan saamhorigheid en een ongedeelde stad. Verder wil ik iedereen oproepen tot kalmte.
392
Daniëlle Koster (CDA). Voorzitter. Het CDA maakt zich grote zorgen over de toenemende mate van radicalisering in onze stad. Deze radicalisering wordt versterkt door de vreselijke gebeurtenissen in het Midden-Oosten en heeft daarmee een weerslag in onze wijken. Het is dan ook goed dat we vanavond dit debat voeren, met elkaar en met de burgemeester. Het CDA dankt de burgemeester voor zijn verklaring. Verderop in mijn betoog zal ik daar nog op terugkomen. Het CDA heeft meerdere keren aangegeven dat we met afschuw hebben gezien wat er is gebeurd tijdens de diverse demonstraties van de afgelopen weken. Het CDA is geschokt over de verwerpelijke uitingen van haat, geweld en antisemitisme tijdens de demonstraties en het gebruikte geweld tijdens de demonstratie van afgelopen zondag door een groepje jongeren uit de Schilderswijk. Ik vind dat misselijkmakend; mijn maag draait ervan om. Dit kunnen en mogen we niet toestaan. Het is dan ook goed dat diverse mensen zijn opgepakt. We hopen dat het uiteindelijk ook tot een veroordeling zal leiden, omdat daarmee een krachtig signaal uitgaat dat we dit niet accepteren in onze stad van vrede en veiligheid. Ook de journalisten moeten gewoon hun werk kunnen doen. Het is onacceptabel dat zij tijdens hun werk op een agressieve en gewelddadige manier worden lastiggevallen. Demonstreren is een goed recht van iedereen en belangrijk in een democratische rechtsstaat als de onze. Verbieden ontneemt het zicht op de werkelijkheid. Ook tolerantie ten opzichte van afwijkende meningen, hoe moeilijk het soms ook in de praktijk is, is een groot goed. Het CDA vindt het terecht dat mensen demonstreren tegen het geweld in het Midden-Oosten. Dat moet kunnen, maar een Gaza-demonstratie mag niet uitlopen op een pro-ISIS-demonstratie net zoals een demonstratie tegen radicalisering niet mag uitmonden in een anti-islam-demonstratie. Dergelijke demonstraties mogen nooit en te nimmer uitmonden in haat zaaien, discriminatie, geweld en aanzetten tot geweld. Dat is onaanvaardbaar en moet worden aangepakt. Kortheidshalve sluit ik mij aan bij de eerder gestelde vragen door mijn collega's over de afwegingen die zijn gemaakt ten aanzien van de demonstraties van de afgelopen weken en de arrestaties. Ik wacht de beantwoording door de burgemeester met belangstelling af.
Bart van Kent (SP). Ik kan mij herinneren dat de CDA-fractie gisteren bij radio FunX liet weten dat zij er een voorstander van is dat die demonstraties gewoon in de Schilderswijk plaatsvinden. Komt u daarop terug? Neemt u daar afstand van en heeft u nu een ander standpunt? Hoe moet ik dat rijmen?
Daniëlle Koster (CDA). Ik heb nergens gehoord dat het CDA gisteren heeft gezegd dat wij vinden dat de demonstraties in de Schilderswijk gewoon kunnen doorgaan. Ik heb wel gehoord dat het CDA heeft gezegd dat demonstraties in het algemeen moeten kunnen doorgaan. Zoals ik verderop in mijn betoog zal zeggen, is er ook gezegd dat demonstraties in woonwijken wat het CDA betreft niet meer moeten doorgaan. Dat FunX in al haar wijsheid heeft besloten om dat fragment niet uit te zenden, maar het eerdere fragment wel, is aan FunX.
Bart van Kent (SP). Dan ben ik toch een beetje in de war. Op de radio zegt het CDA dat het moet plaatsvinden in de Schilderswijk. Hier in dit debat zegt het CDA dat FunX het fragment verkeerd heeft geknipt, maar ik heb het toch heel duidelijk gehoord. Het antwoord op de vraag kwam erop neer dat het CDA niemand een strobreed in de weg wilde leggen om in die wijk te demonstreren. U heeft nu een ander standpunt. Geen misverstand, daar ben ik natuurlijk heel blij mee. Maar dan zou het wel handig zijn dat u dat ook even markeert: wij hebben op basis van voortschrijdend inzicht nu een ander standpunt. Hulde daarvoor overigens!
Daniëlle Koster (CDA). Er is geen enkele sprake van voortschrijdend inzicht. Gisteren heeft mijn collega Desh Ramnath voor de radio van FunX gezegd dat hij in het algemeen vindt dat je demonstraties niet op voorhand moet verbieden, maar hij heeft absoluut niet gezegd dat betogingen in de Schilderswijk wel zouden moeten worden toegestaan. Het is een interpretatie door de SP; die is de uwe. Nergens heeft het CDA gezegd dat de komende demonstraties in woonwijken mogen worden gehouden. Dat heeft u niet gehoord. Ik heb het fragment teruggeluisterd. Dat is gewoon niet gezegd.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Om over voortschrijdend inzicht maar eens verder te gaan! Ik ben blij dat mevrouw Koster van het CDA toont dat zij voortschrijdend inzicht toelaat. Ik ben ook blij
393 dat zij zegt dat tolerantie gaat over het toestaan van meningen waar je het zelf misschien volledig mee oneens bent, maar die je wel de ruimte geeft. Dat is inderdaad de essentie van tolerantie en dat deel ik helemaal. Ik ben ook blij dat de geachte collega nu ook toegeeft dat wanneer verwerpelijke meningen doorslaan in haat zaaien, dit moet worden aangepakt. Een aantal weken geleden hebben wij daar een pleidooi voor gehouden …
De voorzitter. Mijnheer Grinwis, uw vraag! U bent door uw spreektijd, dus graag uw vraag en daarmee is dit het einde van uw bijdrage in deze vergadering vanavond.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Dan houd ik het bij de constatering dat ik blij ben met dit voortschrijdend inzicht. Ik constateer dat mevrouw Koster zich weer meer in het spoor van de geachte collega's van het CDA aan de overkant beweegt.
Daniëlle Koster (CDA). Ik ben blij met de complimenten van de ChristenUnie, maar ik moet de ChristenUnie wel corrigeren. In de afgelopen weken hebben wij altijd twee elementen naar voren gehaald: het is verwerpelijk wat er is gebeurd, maar demonstreren is een groot goed. Ook de tolerantie ten opzichte van afwijkende meningen, zoals u net ook al toegaf, delen wij. Wij hebben een uitermate consistente lijn die wij de afgelopen weken steeds hebben herhaald, met name de twee elementen van verwerpelijkheid en vrijheid van meningsuiting.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Dan constateer ik dat uw definitie van consistentie anders is dan de mijne.
De voorzitter. Sorry, mijnheer Grinwis, maar u bent echt door uw spreektijd. Dat zijn de regels die wij in deze raad kennen en die hanteer ik graag.
Daniëlle Koster (CDA). Ik zal dan maar niet flauw doen richting de heer Grinwis en er nog verder op ingaan. Ik ga gewoon verder met mijn betoog. Ik moet even kijken, want door de verklaring van de burgemeester heb ik heel wat moeten strepen en veranderen in mijn betoog. Zoals ik al eerder zei, is het CDA blij met de verklaring die de burgemeester heeft gegeven aan het begin van dit debat. Hiermee heeft de burgemeester krachtig afstand genomen van de verwerpelijke uitingen en aangegeven goed te weten wat er speelt in de Schilderswijk en de zorgen van de stad te delen. Dat is waar de stad met smart op wachtte. Het CDA hoopt dat de burgemeester ook voortvarend aan de slag gaat met de aanpak van de radicalisering en de aanpak van de problemen in de Schilderswijk. De burgemeester laat hiermee zien dat hij oog heeft voor de gevoelens van grote schok die de gebeurtenissen bij de mensen opriepen en die resulteren in een gevoel van onveiligheid; iets wat niet ongestraft mag gebeuren in onze stad van vrede en veiligheid. Naar aanleiding van de demonstratie van 24 juli jongstleden heeft de burgemeester het OM gevraagd duidelijkere regels op te stellen over wat wel en niet mag, zo hoorden wij de burgemeester vanavond zeggen. Het CDA vindt dat een goede zaak. Strakkere regels zorgen ongetwijfeld voor sneller ingrijpen tijdens excessen en geven ook duidelijk aan waar onze tolerantie ophoudt. Kan de burgemeester ook aangeven waarom dit niet eerder kon? Waarom stond in het feitenrelaas na 24 juli dat er geen strafbare feiten waren geconstateerd en veranderde dat later? Met name naar aanleiding van de gebeurtenissen van afgelopen zondag is de vraag terecht of dit soort demonstraties nog wel door woonwijken moet gaan. Het CDA vindt van niet. Ik gaf dat net al aan in antwoord op de interruptie van de heer Van Kent van de SP. Wij vinden dat dat voortaan op het Malieveld moet plaatsvinden. Daarom is het CDA ook blij dat de burgemeester heeft besloten voorlopig dit soort demonstraties niet meer toe te staan in de Schilderswijk. Bewoners in de woonwijken, jong en oud, zijn de afgelopen weken getuige geweest van geweld, discriminatie en oproepen tot haat. Ook veel bewoners en ondernemers van de Schilderswijk distantiëren zich van alles wat er is gebeurd tijdens de demonstraties, met afgelopen zondag als dieptepunt. Ik sprak met moslims en zij gaven letterlijk aan dat ook hun maag omdraait bij het zien van de beelden van IS, dat zij deze schokkend vinden en dat dit niet de islam is die zij voorstaan. Zij willen net zomin een kalifaat als de andere Nederlanders. Richting de heer De Jong van de PVV zeg ik dan ook: dit is de stem van de overgrote meerderheid van de moslims in onze stad, niet die van een
394 klein clubje IS-extremisten. Dat was ook de rode draad in alle verhalen van de insprekers van vanavond. We zien dat kleine minderheden, zowel pro-ISIS als Pro Patria, de demonstraties in deze wijk misbruiken om ruzie uit te lokken, haat te zaaien en hiermee de spanningen vergroten. Juist deze kleine groep verpest het voor de overgrote meerderheid in de wijk die hier niets mee te maken heeft en hier ook niets mee te maken wil hebben. Dit debat moet gaan over meer dan alleen maar regels ten aanzien van demonstreren. Zoals gezegd maakt het CDA zich grote zorgen over radicalisering, antisemitisme en het afkeren van onze samenleving door een groep jongeren, over de onvrede die er heerst en daarmee een voedingsbodem biedt aan extremisme. Hoe strak de regie over toekomstige demonstraties ook, deze problemen gaan hiermee niet voorbij. Daar is meer voor nodig. De burgemeester gaf eerder aan dat er een kleine harde kern is van enkele tientallen mensen in Nederland die zo geradicaliseerd is dat we ons er ernstige zorgen over maken. Hij vertelde ook dat hij de Hagenaars binnen deze groep goed in het vizier heeft. Het CDA snapt dat de burgemeester in het belang van de veiligheid niet in detail kan treden, maar kan de burgemeester wel iets meer zeggen over een plan van aanpak tegen radicalisering en de angst bij de burgers wegnemen door toe te zeggen dat deze groep goed in de gaten wordt gehouden? Het CDA maakt zich zorgen over de verhoudingen tussen moslims onderling, tussen moslims en Joden en tussen autochtonen en allochtonen in onze stad, die door de gebeurtenissen op scherp zijn gezet. Het CDA roept moslims op om antisemitisme in eigen kring tegen te gaan en om antiwesters denken tegen te gaan. Educatie speelt hierbij een belangrijke rol. Immers, op school leer je hoe de democratie werkt. Ziet de burgemeester hierbij ook een rol voor het onderwijs? Verder zouden wij het toejuichen als de burgemeester start met gesprekken met vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap en de Joodse gemeenschap. Is de burgemeester hiertoe bereid? Ik rond af. Ik denk de laatste weken vaak aan de indrukwekkende speech van generaal buiten dienst Van Uhm tijdens de Dodenherdenking van vorig jaar. Hij riep ons op om niet te denken in termen van 'ik en zij', maar in termen van 'wij'. Hij herinnerde ons eraan wat er kan gebeuren als er wordt gedacht in 'ik en zij' en niet in 'wij'. Laten wij uit de verwerpelijke gebeurtenissen van de afgelopen weken lering trekken. Voor radicalisme en discriminatie is in onze samenleving geen plaats. Deze excessen moeten we onverbiddelijk aanpakken. Waar wel ruimte voor is, is Haagse kracht, voor mensen en organisaties die een bindende rol kunnen spelen. In onze samenleving is ook plaats voor eenieder, ongeacht huidskleur, afkomst of religie, die wil meedoen in onze mooie stad van vrede en recht, voor iedereen die bij 'wij' wil horen. Het verbieden van demonstraties lost volgens het CDA niet de huidige problematiek op. We moeten kijken naar de dieperliggende oorzaken. Zoals eerder is aangekondigd, willen we dan ook graag verder praten over het tegengaan van radicalisering in onze stad en een aanpak van de problemen in de Schilderswijk.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Het CDA roept de burgemeester op om de burgers gerust te stellen. Groep De Mos heeft daar zes klip-en-klare moties voor ingediend. Ik hoor dat u de motie voor een verbod op ISIS-demonstraties niet gaat steunen. Hoe staat u tegenover de andere vijf uitstekende moties van onze fractie, bijvoorbeeld over de bescherming van de persvrijheid, over de 'chain of command' en over het financieel uitkleden van ISIS-terroristen?
Daniëlle Koster (CDA). Zoals u al aangaf, zal ik die ene motie sowieso niet steunen, maar dat zal u niet verbazen. Hoe sympathiek de strekking van de andere moties ook is, vraag ik mij van een aantal af of ze niet overbodig zullen zijn naar aanleiding van wellicht de antwoorden van de burgemeester, met name over de aanpak voor journalisten. Ik denk dat wij allemaal steunen dat daarnaar moet worden gekeken. Wat de twee andere moties betreft die u noemde, vraag ik mij af, hoezeer de inhoud ook sympathiek is, of ze juridisch uitvoerbaar zijn.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik hoor dus goed dat u de burgers gerust wilt stellen. U heeft daar een heel betoog over gehouden. Maar als er uiteindelijk afgerekend moet worden en boter bij de vis gedaan moet worden, gaat het CDA waarschijnlijk niet thuis geven. Dat zouden wij bijzonder teleurstellend vinden, dus wij hopen dat u toch nog in overweging wilt nemen om de daad te voegen bij uw mooie woorden in uw goede inbreng, want daar ontbreekt het dan weer aan.
395
Daniëlle Koster (CDA). Het CDA gelooft niet in jip-en-janneke-oplossingen. Wij hebben gezegd dat er een brede aanpak moet komen van radicalisme en een aanpak voor de problemen in de Schilderswijk. Het lijkt mij dat wij dat allemaal delen.
Christine Teunissen (PvdD). Geachte voorzitter. Er zijn reeds door mijn collega's al vele vragen gesteld over radicalisering in de Schilderswijk, het verloop van de demonstratie, hoe dat precies is gegaan en of de gewelddadigheden die zich daarbij voordeden niet voorkomen hadden kunnen worden. De Partij voor de Dieren is uiteraard benieuwd naar de reactie van de burgemeester daarop. Ook de Partij voor de Dieren maakt zich grote zorgen over de gewelddadigheden, uitingen van discriminatie en toegenomen spanningen in de Schilderswijk en het risico van verdere escalatie dat dit alles met zich meebrengt. In het belang van de veiligheid van de inwoners van Den Haag, niet alleen de Schilderswijk, maar ook de omringende woonwijken zoals Transvaal, is het noodzakelijk dat de politiek het hoofd koel houdt. Helaas hebben we de afgelopen weken gezien dat provocatie plaatsvond door een partij die oproept tot een nieuwe massale demonstratie en dat andere partijen zich laten meeslepen door media die het optreden van de burgemeester met een half oog en oor bekritiseren. Er staan wat de Partij voor de Dieren betreft twee dingen voorop. Dat zijn de veiligheid van de inwoners en het waarborgen van de democratische rechtsstaat. Mijn fractie wil daarom dan ook een blijk van waardering uitspreken voor de verklaring zojuist van de burgemeester, die veel verheldering heeft gebracht. De Partij voor de Dieren - laten we wel verstaan - vindt vrijheid van demonstratie een groot goed, maar die vrijheid houdt op waar zij inbreuk maakt op de vrijheid en het welzijn van anderen. De burgemeester heeft steeds en nu weer een duidelijke grens getrokken tussen vrijheid van demonstratie en haatzaaiing, discriminatie en geweld. Vooropstaat nogmaals voor de Partij voor de Dieren dat een demonstratie niet ten koste mag gaan van de inwoners van de Schilderswijk en omringende woonwijken. Belangrijk daarbij is dat de burgemeester heeft aangegeven dat het een voorlopig verbod is op demonstraties in de Schilderswijk. Wij zijn net als andere partijen benieuwd of de burgemeester ook gaat kijken of bepaalde demonstraties daar wel doorgang kunnen vinden. Wat de Partij voor de Dieren betreft, is één ding wel goed fout gegaan, namelijk de communicatie. Wij hebben in de media gezien dat bepaalde woordvoering namens de burgemeester werd gedaan die achteraf werd gerectificeerd, maar dat die rectificatie niet goed naar buiten is gekomen. Ook heeft de burgemeester eerder in de commissie aangegeven dat hij de antisemitische uitlatingen abject vindt, maar ook dat is onvoldoende gecommuniceerd naar de media en daardoor is er veel verwarring ontstaan. Het is zaak dat de burgemeester nu zichtbaar actie onderneemt. Dat doet hij nu door een verbod op demonstraties in de Schilderswijk in te stellen. Daarnaast is het ook noodzakelijk dat de burgemeester het vertrouwen tussen de burgers en de politiek verder herstelt en de verbinding opzoekt met wijkorganisaties, Joodse, islamitische en andere maatschappelijke organisaties en met hen in gesprek gaat om de banden weer goed aan te halen en gedachten goed uit te wisselen. Onlangs heeft burgemeester Aboutaleb dat nog gedaan in Rotterdam en dat is zeer geslaagd. Zoals de burgemeester en ook andere partijen al aangaven, liggen de oorzaken van de radicalisering in de Schilderswijk diep. Het is een kwetsbare wijk, die onder andere te kampen heeft met hoge werkloosheid en discriminatie op de arbeidsmarkt. Daarom vinden wij in navolging van de VVD een evaluatie van het gemeentelijk beleid dan ook zeker op zijn plaats. Door de recente ontwikkelingen heeft het imago van de wijk er bovendien weer hard van langs gekregen. Wij hopen dan ook dat het college samen met de Partij voor de Dieren in de komende periode er alles aan doet om het onterechte imago van de Schilderswijk weer op te poetsen, vooral door daadkrachtige maatregelen ten aanzien van de werkloosheid en ten aanzien van het vergroten van de kansen voor de mensen in de Schilderswijk, om ervoor te zorgen dat de Schilderswijk een wijk met toekomst is.
Chris van der Helm (Groep Van der Helm). Voorzitter. Demonstreren is een recht, één van de belangrijkste in onze democratische rechtsstaat. Dat dit recht misbruikt wordt om verschrikkelijke boodschappen de lucht in te slingeren en ook op beeld te krijgen zoals antisemitisme, of dat nu uit de links- of rechts-extremistische hoek komt of uit de islamitische hoek en of het nu steunbetuigingen zijn aan een terroristische organisatie als IS of ISIS, veroordeel ik scherp. Demonstraties verstoren omdat ze als provocerend ervaren worden, is ook uit den boze. In Nederland kunnen dingen inderdaad provocerend zijn en dan kun je een tegendemonstratie aanvragen, maar in ieder geval niet zoals in de
396
Schilderswijk gebeurt de straat opgaan en ervoor zorgen dat er een heleboel misgaat, dat zelfs journalisten dan wel hun apparatuur klappen krijgen en dat er met stenen wordt gegooid. Er spelen eigenlijk twee verschillende zaken in dit debat: ten eerste de demonstraties en het wel of niet optreden van het Haagse gemeentebestuur en ten tweede de problematiek in de Schilderswijk zelf. Wat de demonstraties betreft, moet ik toch zeggen dat er wel is opgetreden. Er zijn namelijk verdachten gearresteerd en de politie-inzet is ook verhoogd. De heksenjacht die is ontstaan door de weken heen richting de burgemeester en ook richting de politie, vind ik daarom niet terecht. Had het dan beter gekund? Ja, het had wel beter gekund. Ik denk dat de communicatie zo nu en dan beter had gekund. Ik hoop dat daar lering uit wordt getrokken. De verklaring van de burgemeester net gaf eigenlijk al een heleboel duidelijkheid. De mensen binnen en buiten de stad vragen om duidelijkheid van de gemeenteraad en ook van het college. Daarom is dit debat heel goed en was die verklaring van tevoren ook goed, die een soort feitenrelaas was over hoe het precies in elkaar stak. Ik heb wel veel moeite met het demonstratieverbod voor de Schilderswijk. Het perkt namelijk de vrijheid in. Ik kan mij de gedachte heel goed voorstellen. Het is ook een van de juridische middelen die u heeft om demonstraties tegen te houden, als de openbare orde in het geding is. Ik zal dit verbod dus niet in de weg staan, maar ik vind het wel een moeilijk besluit. Ik heb er twee vragen over. U gaf al aan dat het verbod voor alle demonstraties geldt. De eerste vraag is of dat zo is. De tweede vraag is hoe om te gaan met onverwachte en ongevraagde demonstraties. Het gebeurt regelmatig. Het is ook in de afgelopen weken een keer gebeurd dat daar zomaar ineens mensen demonstreerden zonder dat dat was aangevraagd. Hoe gaat u daarmee om? Gaat u dat heel hard aanpakken? De Schilderswijk kent heel veel problemen, maar ik vind dat dat geen excuus moet zijn voor rellen en dat het ook geen excuus moet zijn voor een slachtofferrol. De afgelopen weken in de media werd door een aantal organisaties dan wel door een aantal mensen aangegeven dat er juist door bijvoorbeeld armoede, werkloosheid en uitkeringsafhankelijkheid veel frustratie is, wat zorgt voor rellen en uitingen. Daar ben ik het niet mee eens. Wij moeten oppassen dat wij niet daarin meegaan. Ik hoop dat de burgemeester zich daartegen uitspreekt. Ik denk namelijk dat eigen verantwoordelijkheid, het je houden aan de Nederlandse wet en het leren en spreken van de Nederlandse taal te allen tijde voorop moeten staan, ook in de Schilderswijk, en niet de buurthuizen, de welzijnsorganisaties en de subsidies. Waar Den Haag en Nederland heel erg van geschrokken zijn en waar ook een groot gedeelte van de ophef vandaan komt, is de aanwezigheid van ISIS/IS. Dat is terecht, want het is werkelijk verschrikkelijk als je de beelden ziet van wat er in het Midden-Oosten gebeurt. Daar lusten de honden geen brood van. Het is goed om te zien dat de bewoners van de Schilderswijk en ook organisaties zoals moskeeën en andere islamitische organisaties zich uitspreken tegen ISIS. Zoals ik heb gezien, spreekt de raad zich ook tegen ISIS uit. Daarom vraag ik hoe u ISIS kei- en keihard gaat aanpakken. Kunt u daar wat meer over vertellen? Heeft u een actieplan of krijgen wij nog een actieplan? Ik wil daar nog een derde en heel belangrijke vraag aan toevoegen. Gaat u de fanatieke aanhangers van IS hier in Den Haag hinderlijk volgen en het ze zo moeilijk mogelijk maken op alle mogelijke manieren? Ik zou dat heel graag zien. Ik hoor graag uw antwoord daarop. Als Haagse gemeenteraad moeten we nu met z'n allen hard optreden. Ik ben blij dat de meeste partijen dat willen. Ik ben ook blij dat de burgemeester in zijn verklaring al heeft aangegeven hierin de leiding te willen nemen. Ik wacht graag de beantwoording af.
De voorzitter. Ik geef het woord aan de heer Bos van de Haagse Stadspartij. Hij houdt vandaag ook zijn maidenspeech, maar voor hem geldt net als voor de heer Balster dat hij kan worden geïnterrumpeerd, gelet op de aard van het debat.
Peter Bos (HSP). Voorzitter. De Haagse Stadspartij is zich terdege bewust van de grote zorgen die er bij veel mensen leven naar aanleiding van de recente demonstraties in de stad. Het is goed dat we daar een debat over voeren. Allereerst wil ik iedereen bedanken die hier aanwezig is, met name de raadsleden en de wethouders die hun vakantie hebben onderbroken om hier aanwezig te kunnen zijn. Ook de griffie wil ik bedanken voor het op zo korte termijn organiseren van deze speciale spoedvergadering. Ten slotte wil ik de insprekers bedanken, die echt op hartverwarmende wijze hier zijn opgekomen voor hun wijk. We zullen de komende tijd vaker en uitgebreider over dit onderwerp gaan spreken: de problematiek rond de demonstraties, de radicalisering en de oplopende conflicten.
397
Het wachten is echter op meer achtergrondinformatie, onder andere politierapporten over de demonstraties, waardoor we dieper en gedetailleerder op de zaak kunnen ingaan. Vandaar dat ik vanavond mijn betoog wil beperken tot een paar hoofdzaken. De Haagse Stadspartij heeft gemerkt dat veel mensen in eerste instantie behoefte hebben aan rust, rust en nog eens rust. Dat is ook onze prioriteit. Mensen zijn de oplopende spanningen en de buitensporige media-aandacht meer dan beu, natuurlijk vooral in de Schilderswijk, maar ook in de rest van de stad en daarbuiten. We roepen dan ook alle partijen op om voor rust te zorgen en geen olie meer op het vuur te gooien. Er is ongelofelijk veel gecommuniceerd de laatste dagen, zowel in de gewone media als op internet. Feit en fictie zijn vaak lastig van elkaar te onderscheiden. Naast genuanceerde meningen is er helaas ook veel onzin te lezen en daarnaast zien we ook veel haatzaaierij op het web. Dat is allemaal slecht, het is niet goed. De gebeurtenissen in de Schilderswijk hebben een duidelijke relatie met wat er in andere delen van de wereld aan de hand is. Het is mooi als mensen hier in Den Haag hun betrokkenheid met dat grote leed in de wereld tonen. We moeten daar als stad ook ruimte aan geven, bijvoorbeeld door demonstraties zo goed mogelijk te faciliteren. Tegelijkertijd lopen de emoties over het geweld dat we op tv voorgeschoteld krijgen ook hier enorm op. Het is bijzonder lastig om die emoties in goede banen te leiden, maar bij de demonstraties heb ik gezien dat er professioneel is opgetreden door de gemeente en de politie, die ervoor hebben gezorgd dat er geen echt ernstige rellen met veel slachtoffers en materiële schade zijn uitgebroken. Daarnaast is er ook nog achteraf opgetreden en er zijn mensen gearresteerd die over de schreef zijn gegaan. Dat is in mijn ogen een goede lijn geweest. Een ander aspect dat ik wil noemen, is het demonstratierecht. Wij staan pal achter dat grondrecht. Mensen roepen nu naar aanleiding van de recente gebeurtenissen op om bepaalde demonstraties op voorhand te verbieden. De Grondwet bepaalt echter dat geen voorafgaand verlof nodig is voor het uiten van een mening in welke vorm dan ook. Dat democratisch recht willen we niet bij de schroothoop zetten. Wel vindt de Haagse Stadspartij het belangrijk dat bij iedere demonstratie goed wordt gekeken of er mogelijk ongeregeldheden dreigen. Alleen dan is er een goede grond om beperkingen op te leggen of zelfs een demonstratie te verbieden. Ik ben benieuwd naar de toegevoegde waarde van het voorstel van de burgemeester om een demonstratieverbod in te voeren. Wat voegt dat toe aan de mogelijkheden die er nu al zijn om demonstraties te verbieden of te beperken? Ik ben benieuwd of dit verbod juridisch houdbaar is. Ik hoor dat graag van de burgemeester. Er is al ontzettend veel gezegd de afgelopen dagen en de discussie gaat alle kanten op. Dat is prima, maar de discussie heeft vaak ook hysterische trekjes gekregen. Ook de manier waarop de burgemeester is aangevallen, is buiten proportie geweest. Al met al vind ik dat iedereen nu tot bedaren moet komen en zich de komende tijd moet gaan bezinnen op de situatie. We zullen hard aan de slag moeten om de mensen in de stad met elkaar te verbinden in plaats van uit elkaar te spelen. De stad zijn wij met z'n allen en we moeten extremistische groepen geen kans geven om chaos en onrust te scheppen, of het nu gaat om ISIS-sympathisanten of om extreemrechtse groepjes zoals Pro Patria. De ambities van het college zijn helder omschreven in het coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse Kracht. Onder andere de aanpak van de sociaal-economische problematiek, de werkloosheid, de armoede en de wijkaanpak zijn voor de Schilderswijk van groot belang. Ik vertrouw erop dat het college dat samen met de stad voortvarend gaat oppakken.
De voorzitter. Namens de collega's van de Haagse raad gefeliciteerd met uw eerste bijdrage in deze raad.
(Geroffel op de tafels)
Hasan Küçük (Islam Democraten). Voorzitter. Ik heb twee punten voordat ik met mijn inbreng begin. Ik heb mijn betoog niet kunnen aanpassen na de verklaring van de burgemeester, dus mijn excuses daarvoor. Als ik dingen herhaal, reageert hij daar maar niet op. Ik wil ook een punt maken met betrekking tot de woorden van de PVV over 'islamitisch tuig' en 'islamtuig'. Ik vraag mij toch af hoe ermee wordt omgegaan, als collega's hier in de raad hadden geroepen 'Jodentuig' of 'christentuig' en of het acceptabel is om dat hier aan te horen. Ik zie geen wezenlijk verschil, dus ik vraag de burgemeester en de voorzitter van het presidium wat hun mening
398 daarover is en of zij daar een wezenlijk verschil tussen zien. Naar mijn opvatting en de opvatting van de rest van de wereld is dat er niet, dus ik vraag mij af hoe de raad hierin zit. Wat ons betreft kon deze kwestie schriftelijk worden afgedaan. Maar nu we hier toch zitten, willen we onze steun uitspreken richting onze burgemeester. Vrijheid van manifestatie is een groot goed en Den Haag speelt hier als politieke hoofdstad en internationale stad van recht en vrede een belangrijke rol in. Als gemeente horen wij hier een neutrale rol in te hebben. Als gemeenteraad hebben wij wettelijk niks te zeggen over de inhoud van een manifestatie, gelukkig maar. Het komt weleens voor dat er manifestaties plaatsvinden waarbij een groot deel van de samenleving niet achter de inhoud staat. Ondanks deze maatschappelijke afkeuring kan een dergelijke manifestatie toch plaatsvinden. Juist dit laatste is echte vrijheid. Als gemeente moeten wij de openbare orde wel waarborgen. Als er tijdens een manifestatie bewust wetsovertredingen zijn begaan, is het aan het OM om wel of niet over te gaan tot vervolging. Daar gaat de gemeente niet over. De politie Haaglanden heeft de verschillende manifestaties uitgebreid gefilmd; eventuele overtredingen zijn vastgelegd op camera. Den Haag kent geen meningenpolitie. Gelukkig worden overtredingen maar door een kleine groep begaan. Deze verpesten het voor de rest. In tegenstelling tot de PVV zijn wij niet van het collectief straffen. Enkel de eventuele overtreders moeten worden bestraft, van beide kanten. Oud-raadslid Paul ter Linden werd immers ook aangevallen door rechts-extremisten en uitgemaakt voor k-Jood. Wij snappen dan ook niet dat de PVV en diens broertje Groep De Mos het enkel hebben over IS-aanhangers. U hebt vast ook wel de beelden gezien van hoe Paul ter Linden is behandeld door zijn mededemonstranten. We hebben hier een aantal fracties die maar niet willen geloven dat dat heeft plaatsgevonden, terwijl er zat bewijzen zijn. De rechts-extremistische manifestatie werd druk bezocht door allerlei figuren die veroordeeld zijn wegens antisemitisme, onder andere het vernielen van Joodse graven. Deze compleet gestoorde figuren genieten de bescherming van de PVV en de Groep De Mos. De Haagse Stadspartij heeft in het verleden ook schriftelijke vragen gesteld over deze figuren die tijdens een PVV-manifestatie allerlei nazisymbolen bezigden. Zulke antisemieten en eveneens moslimhaters horen geen podium te krijgen in onze Schilderswijk. Maar als het aan de PVV ligt, wordt elke anti-Israël-demonstratie verboden en krijgen antisemitische en anti-islam neonazi's vrijspel. Dit is wel dubbel, gezien diens steun aan de onrechtmatige staat Israël, die een traditie kent van mensenrechtenschendingen en diefstal. Anti-islam en antisemitisme zijn in dit geval broer en zus. Wat ons betreft heeft Israël ook niks met het Jodendom te maken, maar is het een ultranationalistisch monster zonder enig gevoel van menselijkheid of godvrees. Het verleden heeft ons laten zien waar ultranationalistische staten toe in staat zijn geweest. We vragen ons wel af hoe handig het was om rechts-extremisten te laten demonstreren in een migrantenwijk als de Schilderswijk. Is dit niet vragen om openbare-ordeproblemen? Je zet Feyenoordsupporters ook niet in een Ajaxvak. Misschien kan de burgemeester uitleggen welke afweging is gemaakt. Als de openbare orde in het geding is, kan er immers een alternatieve locatie worden aangewezen. De confrontaties van afgelopen weekend waren onnodig. De Wet openbare manifestaties stelt immers dat de burgemeester een manifestatie kan verbieden 'ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden'. Waarom is hier geen gebruik van gemaakt bij de rechts- extremistische manifestatie in de Schilderswijk? Rechts-extremistische manifestaties zijn vaker verplaatst of ingeperkt. Op de website van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters staan veel voorbeelden. Kan de burgemeester aangeven hoe de gesprekken zijn verlopen met de organisatie van de rechts-extremistische manifestatie, vanaf de aanmelding tot aan de manifestatie zelf? Is er gesproken over alternatieve locaties of routes? Afgezien van de onregelmatigheden van het afgelopen weekend heeft de burgemeester zich als een ware gastheer van de internationale stad van vrede en recht gedragen. Wij vinden het spijtig dat de PVV en diens broertje Groep De Mos deze situatie misbruiken om hun hetze tegen de burgemeester te versterken. De bewoners van de Schilderswijk worden de dupe, de ISIS-aanhangers zijn op twee handen te tellen en niemand zit te wachten op neonazi's in hun straat.
De voorzitter. We zijn gekomen aan het einde van de eerste termijn van de raad. Ik schors de vergadering, waarna we verder gaan met de inbreng van de burgemeester.
De vergadering wordt van 23.18 uur tot 23.44 uur geschorst.
399
De heer Van Aartsen. Voorzitter. Ik wil uw raad nogmaals bedanken voor het feit dat ik vanavond een verklaring mocht afleggen. Ik vind het vervelend dat ik daarmee een aantal van u in de problemen heb gebracht met de voorbereide tekst, maar ik heb het zeer op prijs gesteld dat die mogelijkheid er was. Ik wil mij ook zeer aansluiten bij degenen die de insprekers vanavond hebben genoemd, want eenieder heeft zich daarvoor vrij moeten maken in een zomerperiode. Ik sluit mij ook aan bij de heer Bos, die de griffie zeer bedankte voor het werk dat men in de afgelopen dagen heeft gedaan om deze vergadering te organiseren. Misschien mag ik als voorzitter van de raad zeggen dat het geweldig is dat zo veel leden zijn teruggekomen. Datzelfde geldt voor de wethouders. Ook gegeven het late uur, zal ik proberen een aantal thema's langs te lopen. Ik heb anders nogal de gewoonte om per spreker antwoord te geven; een aantal van u weet ook hoe ik dat in de raadscommissies doe. Ik zal nu pogen een aantal grote brokken te behandelen en de vragen zo veel mogelijk te beantwoorden. Wethouder Wijsmuller zal een aantal vragen beantwoorden en reageren op de motie van de heer De Mos over de Rotterdamwet. Hij zal ook reageren op een aantal themata die te maken hebben met het algemene vraagstuk rond de Schilderswijk. De heer De Mos en de heer De Jong hebben een beeld geschetst dat ik niet herken. Volgens mij hebben sommige mensen die van buiten naar dit soort vraagstukken kijken met de wetenschap van vroeger niet helemaal door dat er in deze tijd ongelofelijk veel mogelijkheden tot communicatie zijn. Ik kom daar straks nog op terug naar aanleiding van het hele vraagstuk: hoe ging het nou, hoe is het met de communicatie gegaan, hoe zit het als de burgemeester weg is? Ik heb mij echt goed georiënteerd op datgene wat er in de stad aan de hand was. Er zijn terminologieën gebruikt - het is eerder op de avond ook door anderen gezegd - als: anarchie, de stad staat in brand, er is sprake van een veldslag in de stad; beelden die kennelijk tot in Duitsland zijn doorgedrongen. Op het punt van de communicatie kom ik nog terug. Ik heb mijzelf uiteraard continu van informatie op dat punt voorzien. Trouwens, die informatie kun je ook gewoon hebben. Naar mijn oprechte oordeel is dat niet aan de hand geweest. Ik vind het heel jammer dat er een zekere neiging is om dat beeld maar vast te houden. De heer De Mos bedoelt dat vast ook niet zo, want dat beeld is niet goed voor de stad. Als het wel aan de hand was zijn geweest, zou dat mij inderdaad zeer ernstig verweten kunnen worden. Voor zover dat mogelijk zou zijn geweest, had ik deze avond na een verdediging van het beleid waarschijnlijk moeten zeggen: ik heb het fout gedaan, ik treed af. Maar die situatie is er en was er helemaal niet. Tegen dat beeld dat wordt geschapen, kom ik echt op namens het college, namens het stadsbestuur en, zo weet ik, ook namens veel Hagenaars, Hagenezen en Scheveningers. Zowel de heer De Jong als de heer De Mos heeft een punt gemaakt - dat begrijp ik ook; ik loop al wat langer mee in de wereld van het openbaar bestuur - door de minister van Veiligheid en Justitie en mij tegenover elkaar te zetten: zo, de burgemeester heeft eens goed op z'n donder gehad van de zijde van de minister van Veiligheid en Justitie. En natuurlijk wordt vervolgens erbij gezegd: een partijgenoot van de burgemeester. Wat heeft de heer Opstelten gezegd? Ik moet afgaan op wat ik op dit punt van het ANP heb gelezen. Ik kom straks bij een aantal andere kwesties ook nog wel even terug op de vraag wat er aan duiding is gegeven, want dat is natuurlijk een andere zaak. Hij heeft gezegd: vrijheid van demonstratie is een groot goed, maar het mag nooit leiden tot haat zaaien, discriminatie en geweld. Daar ben ik het honderd procent mee eens. Dat is gewoon een goede samenvatting van de mening die u heeft, die volgens mij iedereen heeft en die in ieder geval ik ook heb. Dus de poging om de minister van Veiligheid en Justitie min of meer ook tegenover mij te stellen, berust niet op de feiten. Dan kom ik op de kwestie waar volgens mij de hele emotie eigenlijk over begon. Dat was die inmiddels beroemde uitspraak. Ik zou hebben gezegd dat er bij de demonstratie van 24 juli geen grenzen zouden zijn overschreden. Dat heb ik niet gezegd en dat is ook niet op mijn gezag gezegd. Ik betreur het zeer dat vanavond in deze raad, na wat ik heb aangegeven in mijn verklaring van 29 juli, de dinsdag daarop, en trouwens ook in de schriftelijke beantwoording die ik aan uw raad heb gestuurd, wordt gezegd dat ik dat wel zou hebben gezegd of dat dat op mijn gezag zou zijn gezegd. Dat is niet het geval. Daar ontstond ook de grote commotie over. Dat weet ik, want ik ben daar in het weekend na de 24ste uiteraard door heel veel mensen over benaderd. Dat is de echte grote commotie en die zag ik pas in de loop van de maandag. Dat heeft geleid tot de beantwoording van de vragen op de 29ste en ook tot mijn verklaring, waarbij ik heb gezegd dat ik zeer geraakt was door het feit dat mij iets werd aangewreven wat ik niet had gezegd.
400
Ik wil één ding heel duidelijk zeggen; er komt zo dadelijk nog zo'n punt. Ik neem alle verantwoordelijkheid. Dat geldt dus ook voor de poging - dat heeft de heer Van Kent enigszins gedaan - om de zaak te leggen bij twee locoburgemeesters. Nee, ík ben verantwoordelijk. Ik kom straks uiteraard op de motie van de heer De Mos: hoe gaat dat dan allemaal? Ik ben verantwoordelijk. Ik zal nooit mijn wethouders afvallen. Dat kan ik ook helemaal niet. Ik zal ambtenaren niet afvallen en ik zal de politie niet afvallen. Ik weet wat mijn woordvoerder precies heeft gezegd. Als vervolgens een essentieel element wordt weggelaten, namelijk het strafrechtelijke element dat op de grenzen betrekking had, dan wordt het wel heel moeilijk. Ik heb daarom ook gereageerd, maar ik kan niets anders zeggen en ik wil er ook helder over zijn in deze raad: de hetze die daarna ontstond, was echt opgeklopt. Ik heb toen duidelijk voor mijzelf geconcludeerd, wat iets te maken heeft met wat ik zei over nuchter besturen, dat bestuurders niet altijd op alle berichten die maar op het web staan, alle commotie die daarover ontstaat en ook al het vuil dat dan gespoten wordt, dan maar meteen min of meer aan moeten toegeven en terug moeten komen. Ik heb dat wel even overwogen, maar ik heb dat niet gedaan en ik sta daar op dit moment nog steeds honderd procent achter. Ik kom uiteraard ook terug op 10 augustus, vorige week en daarna. In de gesprekken die ik heb gehad met de Joodse organisaties op 16 juli - ook dat heb ik u allemaal gemeld - heb ik heel helder gemaakt wat mijn mening was over dit type antisemitische uitingen: abject, verwerpelijk. Ik heb toen ook tegen de Joodse organisaties gezegd: ik wil ook van u niet een moment horen - zo ben ik toen begonnen - dat eigenlijk de burgemeester vond dat het allemaal wel kon. Ik vind dat dat niet kan. Dat vindt u ook en dat vindt iedereen hier in deze raad, maar het heeft mij geraakt dat ik op die manier ben neergezet. Dat is dat! Ik heb een aantal thema's, te beginnen met de journalisten. Ik heb ook iets gezegd over de pers en de rol van de pers. De heer De Mos heeft het thema aangeraakt en een aantal van u ook. Journalisten moeten in vrijheid hun werk kunnen doen. Journalisten kunnen niet in een soort politiekordon opereren. Bovendien is het heel moeilijk voor de politie: wie is journalist op dit moment? Een aantal van u weet hoe het bij demonstraties gaat. Ik heb daar heel veel ervaring mee, eigenlijk al vanaf de jaren tachtig. Veel is veranderd, maar heel veel ook weer niet. Vroeger hadden journalisten perskaarten. Die hebben ze nu niet meer. Eenieder die met een camera bij een demonstratie loopt, kan ook andere bedoelingen hebben. Dat is nu eenmaal de situatie die we nu hebben. Zelfs met heel petieterige camera's kun je heel veel doen en heel veel registreren. Dus voor de politie is het soms heel moeilijk om helder te hebben: wie is journalist, wie is demonstrant, wie is een omstander die zich toch op de een of andere manier misdraagt? Ik denk niet dat journalisten 'embedded', zoals dat heette tijdens de Irakoorlog, willen opereren bij demonstraties. Dat moeten we ook niet willen. Er ligt een verzoek van de NVJ om over dit vraagstuk en dit probleem te spreken. Uiteraard gaan wij dat doen. In internationale crisissituaties lopen journalisten heel duidelijk met een hesje rond. Ik weet niet of journalisten dat zullen willen, maar dat zou het werk van de politie op zo'n moment wel iets vereenvoudigen. Het zou het ook makkelijker maken om hen te beschermen in een verwarrende en moeizame situatie tijdens een demonstratie. Ik wil wel in de richting van journalisten zeggen: heb begrip voor het feit dat de politie werkruimte nodig heeft. Dat speelde afgelopen zondag heel duidelijk. Het molesteren van journalisten moet niet voorkomen. Een tweetal is in de problemen geraakt afgelopen zondag. Daar gaan we uiteraard achteraan. Het is een punt dat mij ook nogal aangelegen is. Ik zal uiteraard heel graag de discussie aangaan met de NVJ en eventueel andere betrokken journalisten, zonder dat hun vrijheid van opereren te zeer wordt belemmerd. Dat moet natuurlijk niet gebeuren, maar dit is ook een kwestie van over en weer, politie en journalisten, enig begrip voor elkaar hebben.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Sinds het incident van zondag tot heden krioelt het van de journalisten in de Schilderswijk die continu de hele dag daar rondlopen om interviews te houden. Hebben zich de afgelopen paar dagen incidenten voorgedaan? Zijn er journalisten aangevallen?
De heer Van Aartsen. Een tweetal.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Nee, ik bedoel de afgelopen paar dagen, niet zondag. Hebben er zich maandag, dinsdag, woensdag en donderdag soortgelijke incidenten voorgedaan als zondag?
401
De heer Van Aartsen. Zondag twee journalisten. Ik heb de beelden allemaal gezien, van A tot Z, zowel van de vrije nieuwsgaring als uiteraard ook de beelden van de politie. Een tweetal journalisten is echt in de problemen gekomen. Dat heeft ook iets met de werkruimte van de politie te maken. De politie heeft opgetreden, want dan wordt er dus ook opgetreden. Het is een moeilijke balans, maar een journalist moet ook een zeker begrip hebben voor de werkruimte. Zoals ik zojuist aangaf, speelt de herkenbaarheid hierbij ook een rol. Ik wil het er heel graag met journalisten over hebben. Ik ga er overigens vanuit dat wij in de toekomst echt niet zoveel problemen op dit terrein krijgen, maar het is wel verstandig. Het is nu eenmaal een probleem bij demonstraties.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Volgens mij heeft de burgemeester mijn vraag niet goed begrepen of heb ik het niet goed uitgelegd. We weten dat er afgelopen zondag twee journalisten zijn belaagd, dus dat er geweld is gebruikt. De afgelopen paar dagen krioelt het van de journalisten in de Schilderswijk die mensen interviewen en die zelfs de jongeren interviewen die een tegendemonstratie hebben gehouden. Hebben er zich incidenten voorgedaan in de afgelopen paar dagen?
De heer Van Aartsen. Ik heb vanochtend zeer uitvoerig gesproken met de politiefunctionarissen die de afgelopen drie weken aanwezig zijn geweest, in de periode dat ik niet fysiek in de stad was. Dat is mij niet gemeld. Ik zal er uiteraard nog naar vragen, maar mij zijn geen incidenten bekend na zondag. Dat journalisten naar de Schilderswijk gaan naar aanleiding van datgene wat los is gewoeld, is niet helemaal onbegrijpelijk. Geen van u zou ooit willen dat we tegen een journalist zeggen: doe dat nou maar niet. Integendeel, want je kunt heel goed in de Schilderswijk rondlopen. Dat leg ik ook altijd aan buitenlanders uit, die soms zeggen: we horen weleens wat. De heer Okcuoglu en ook sommige Hagenaars zeggen: kun je nu eigenlijk wel naar de Schilderswijk? Het antwoord is ja. Ik kom zo dadelijk terug op een aantal vragen van de heer De Mos en anderen over het aanpakken van de radicalisering. Wethouder Wijsmuller zal zo verder ingaan op de Rotterdamwet. Ik kom bij het besluit dat er voorlopig niet wordt gedemonstreerd in de Schilderswijk. Ik ben blij met de steun daarvoor in de raad. Het gaat niet om een demonstratieverbod, zo zeg ik tegen de heer Bos. Ik heb gezegd dat er voorlopig niet in de Schilderswijk wordt gedemonstreerd. De heer Grinwis heeft gevraagd hoelang dat dan zal gelden. Ik had niet de zes maanden van de heer De Mos in het hoofd. Ik vind dat ook te lang. Ik denk aan een periode van twee maanden. Ik zal dan uiteraard ook met u evalueren waar wij op dit punt staan. Ik kom straks op de vraag van de heer Bos hoe ik dat ga doen. De heer De Jong heeft een heel betoog gehouden en u voorgehouden: dit is buigen voor, het weggeven van de Schilderswijk et cetera. Als burgemeester van deze stad distantieer ik mij hiervan. Laat ik nu meteen iets zeggen, want dit is toch een heel belangrijk vraagstuk. Ik zal niet de principia toelichten die u allemaal weer heeft onderschreven: de Grondwet, de vrijheid van meningsuiting - ik kan een reeks artikelen erbij halen - en het grondrecht om te demonstreren in de stad zoals ik dat in de beantwoording van vragen heb genoemd. De heer Grinwis heeft mij verweten dat wat we doen allemaal inconsistent is, maar dat is niet zo. Ik kom straks op het punt waarom daar is gedemonstreerd, maar eerst wil ik heel even ingaan op de vraag wat er die zondag is gebeurd wat voor mij een directe formele aanleiding is, naast datgene wat ik in mijn verklaring heb gezegd over de positie van de inwoners van de Schilderswijk en wat door de insprekers en door velen van u naar voren is gebracht. Indien je afspraken maakt met demonstranten en die afspraken niet worden nagekomen, is het staand beleid dat je dan tegen een dergelijke organisator, waar je bepaalde ervaringen mee hebt, zegt: het spijt ons allemaal wel, maar u heeft zich niet aan de afspraken gehouden die met u waren gemaakt. Er zijn drie momenten geweest tijdens de demonstratie van afgelopen zondag waarop duidelijk werd dat de organisatie de mensen niet in de hand had. Het eerste moment is dat een redelijk grote groep demonstranten vanaf de Hoefkade vlak voor de Koningstraat tracht door de politiebegeleiding heen te breken en vervolgens poogt de confrontatie te zoeken met een groep jongeren uit de Schilderswijk die zich ongeveer bevonden ter hoogte van de Doedijnsstraat. Ik heb het vanochtend heel minutieus bekeken; het is overigens maar een periode van ongeveer acht minuten. De politie probeert dat tegen te houden, maar de heren willen daar de confrontatie opzoeken. Van tevoren waren afspraken met de organisatie van de demonstratie gemaakt om de route aan te passen indien er problemen zouden ontstaan. Dat was afgesproken en zoals ik heb aangegeven, was de organisatie daarmee akkoord gegaan. Daar heeft men zich tegen verzet. Dat is het tweede moment.
402
Het derde moment is dat toen de groep demonstranten op de kruising van de Koningstraat aankwam, een aantal demonstranten niet de Koningstraat in wilde, maar heeft geprobeerd om toch rechtdoor te lopen op de Hoefkade. Ik heb die beelden gezien, maar ik weet niet in hoeverre ze via de gewone netten zijn verspreid. Dat zijn drie momenten waarop men zich niet houdt aan de afspraken. Dat zou in alle gevallen, los van wat ik en ook velen van u over de Schilderswijk hebben gezegd, reden zijn geweest om te zeggen: u houdt zich niet aan dit type afspraken, het gaat de volgende keer geheel anders. Nogmaals, ik benadruk heel sterk dat dat losstaat van het meer algemene punt van de Schilderswijk. Een van u heeft gezegd dat er rust nodig is. De heer Bos vroeg wat de gronden zijn op basis waarvan ik ga zeggen dat ik dit niet meer wil. In dit geval wil de driehoek dat ook niet meer, zoals ik heb aangegeven. Wij merken dan wel wat de organisatoren met dat besluit zullen doen. Zoals u weet, kan men naar de rechter. Men kan aan de rechter voorleggen: de burgemeester stelt voorwaarden die wij niet accepteren. Naar aanleiding van de eerste demonstratie voor ISIS, zoals ze toen nog heetten, op 4 juli heb ik gezegd: het moet binnen de mogelijkheden van de Grondwet, de wet en de vrijheid van meningsuiting. Je moet als burgemeester heel goede argumenten hebben om dit soort besluiten, want het kan in veel gevallen ertoe leiden - dat kun je zelfs van tevoren voorzien - dat een rechter zegt: ja, maar u heeft een verkeerde afweging gemaakt. In sommige gevallen ben je dan verder van huis. Ik heb er in het debat op 9 juli nog een klein grapje over gemaakt in de richting van de HSP. Dat doe ik hier uiteraard niet, maar op grond daarvan is dat besluit tot stand gekomen. Dat wordt uiteraard te zijner tijd bekeken. De aanmelding is net binnen en er is overigens ook al een tegendemonstratie aangemeld, maar die gaan we dus ook niet organiseren in de Schilderswijk. Hetzelfde geldt voor IS-demonstraties. Dat hoef ik hopelijk op dit moment niet verder toe te lichten. De heer De Jong heeft ook een punt gemaakt van een onderbezette politie. De heer Grinwis heeft er nadere vragen over gesteld, die ik uiteraard zal beantwoorden. Voor 24 juli hadden we voor de kleine groep demonstranten mensen paraat. Dat heb ik in de beantwoording van de vragen reeds aangegeven. Bij iedere demonstratie waarvan we verwachten dat er iets fout zou kunnen gaan, hebben wij uiteraard een paraat peloton achter de hand. Dat was ook het geval bij de demonstratie die op 24 juli plaatsvond, los van de andere maatregelen die we hadden genomen. Voor de demonstratie van afgelopen zondag hadden we als ik het mij goed herinner exact 213 politieambtenaren op de been, mannen en vrouwen. Wij hadden ook bijstand van twee pelotons ME en daar was bijstand uit Rotterdam bij. Was dat voldoende? Ja, want er is opgetreden. De demonstranten zijn uit elkaar gehouden, zoals u heeft kunnen zien. Er is gehandeld. Laat ik nu wat dieper ingaan op datgene wat er rond 24 juli en 10 augustus was afgesproken. De heer Van Kent had het over de loco's. Nee, u moet het over mij hebben in dit verband. Ik ben later met vakantie gegaan om de afspraken voor 24 juli duidelijk in beeld te brengen. Er was met de politie en het Openbaar Ministerie afgesproken dat er zeer scherp zou worden gelet op feiten die tot vervolging aanleiding zouden kunnen geven. Er was een tolk aanwezig die het Arabisch machtig is. Er was de videowagen - onder anderen de heer Balster vroeg daarnaar - die we standaard inzetten bij dit type demonstraties waarbij we problemen verwachten. Dat blijft ook zo. Het is niets bijzonders. Dat is de methodiek bij dit type demonstraties. Er waren afspraken gemaakt die we strikt nog een keer hebben vastgelegd naast een hele reeks andere voorwaarden die we hebben gesteld. De belangrijkste daarvan waren: niet de bekende hakenkruisborden zoals op 12 juli is gebeurd en andere afschuwelijke borden. Overigens zijn die op 12 juli meteen weggehaald. Ik heb tegen de demonstranten op 12 juli gezegd: ze moeten weg. Dat is ook meteen gedaan door de aanwezige politie. De organisator heeft zich daar trouwens aan gehouden. Ik heb ze verboden en gezegd: als die dingen blijven, wordt er geen optocht gehouden. De hakenkruizen stonden meer in het bijzonder in die afspraken. ISIS-vlaggen waren volgens het Openbaar Ministerie niet strafbaar. Dat was de stand van zaken van dat moment in het overleg met het Openbaar Ministerie. Ik heb in mijn verklaring gezegd dat ik al eerder, voor deze demonstraties - dat is geweest in de periode half juni tot eind juni - in het overleg dat we met het OM hebben gehad, heb gezegd: kan dit nu niet scherper? Dat heb ik herhaald naar aanleiding van de demonstratie die op 24 juli is gehouden. Toen gold dat nog niet: geen gezichtsbedekking, een paraat peloton achter de hand. Dus alle voorwaarden voor het goed begeleiden en ook optreden bij deze demonstratie waren afgesproken. Dat heb ik zelf nog gedaan. Ik ben toen met vakantie vertrokken en heb mij vervolgens op de hoogte laten houden van wat er gebeurde. Zoals u heeft gezien in de stukken die ik aan uw raad heb gegeven - u kunt daar van alles van vinden, maar ik ga de politie niet afvallen -
403 is er tijdens de demonstratie door de politie niet geconstateerd dat er in strafrechtelijke zin vervolgbare feiten waren opgetreden. Daar komt geen gedoe rond grenzen vandaan, want dat is de mededeling die ergens is gegaan, dus niet door mijn woordvoerder. Ergens heeft iemand gezegd dat er geen grenzen waren overtreden, maar die heeft waarschijnlijk ook gezegd dat we op dat moment strafrechtelijk niets konden doen.
Bart van Kent (SP). Dit is een belangrijk punt. Ik heb er net in mijn betoog geen punt van gemaakt, omdat ik weet hoe de burgemeester daarover denkt. Ik zou het toch belangrijk vinden om te weten wie dat dan gezegd heeft.
De heer Van Aartsen. Nee, dat ga ik niet zeggen. Ik vind dat ook niet nuttig. Ik weet het uiteraard en we zullen het er op enig moment nog indringend over hebben. Nogmaals, ik ga ervan uit - ik weet het niet honderd procent zeker - dat degene die die opmerking uit andere hoek heeft gemaakt ook heel duidelijk het onderscheid heeft gemaakt tussen 'strafrechtelijk' en 'grenzen'. Dat is wat de politie op dat moment constateerde. Naderhand - dan zijn we ongeveer anderhalve dag verder met de ontstane commotie, de beelden et cetera - heb ik in overleg met de plaatsvervangend hoofdofficier gezegd: als achteraf die feiten blijken, doe er iets aan. Er is een tweetal lieden gearresteerd en naar ik weet wordt er ook een analyse gemaakt van de rest van het beeldmateriaal dat we hebben. Er ís opgetreden. Alleen is tijdens die demonstratie niet de conclusie getrokken dat er strafrechtelijk echt iets aan de hand was. Als dat wel het geval was geweest, dan had de politie opgetreden. Ik vraag u enig begrip voor de situatie waarin de politie zit bij dit type demonstraties. Er is lawaai, er is verkeerslawaai en er wordt iets geroepen. Een tolk probeert zo veel mogelijk op te vangen, maar dan is er iets gemist. Daarvoor hebben we de videowagen en hebben we de beelden. Op grond van nadere informatie van de zijde van een politieambtenaar is een tweetal lieden gearresteerd. We analyseren overigens de rest van die beelden ook nog. Er wordt opgetreden. Wat dat betreft, ga ik noch de politie, noch de locoburgemeesters, noch het OM in de wind zetten. Dat was de 24ste.
De voorzitter. Een interruptie van de heer Van Kent. U heeft nog een aantal seconden.
Bart van Kent (SP). Dan maakt u het mij wel moeilijk, voorzitter. Ik wil de burgemeester graag het volgende vragen. Hoe kijkt u daarop terug? Is daar een fout gemaakt in de communicatie? Is daar een grote fout gemaakt? Heeft u daar spijt van of bent u daar boos over?
De heer Van Aartsen. Nee.
Bart van Kent (SP). Welke kwalificatie kent u daaraan toe?
De heer Van Aartsen. Ik dacht dat ik daarop al had geantwoord. U gaat vanavond van mij niet horen dat er een fout is gemaakt. Als u vindt dat er een fout is gemaakt, dan moet u mij daarop aanspreken. Alles wetende van deze zaak, vind ik dat er geen fout is gemaakt. Nogmaals, die constatering is toen niet gedaan. Ik leg u uit hoe dat komt. Ik zet de politie niet in de wind en anderen in dit kader ook niet. Er is opgetreden op mijn verzoek in overleg met de plaatsvervangend hoofdofficier. Daar laat ik het bij. Ik kom bij de demonstratie van afgelopen zondag. Zoals ik u schriftelijk heb laten weten en ook in de verklaring nog een keer heb aangegeven, heb ik naar aanleiding van de demonstratie van 24 juli een indringend gesprek gehad, los van de kwestie waarover we het net hadden, met de plaatsvervangend hoofdofficier. Ik heb gezegd: er moet een heldere lijn komen over de ISIS-vlaggen; van de stelling dat het eigenlijk niet strafbaar is, moeten we echt af om allerlei redenen. Het OM had daar in verband met het belangrijke thema van vrijheid van meningsuiting - ik ga dat niet verder toelichten - echt aarzelingen over, omdat ook het OM heel graag wil dat zoiets houdbaar blijft bij de rechter. Het OM heeft toen een besluit genomen naar aanleiding van de contacten die ik op maandag met de plaatsvervangend hoofdofficier heb gehad. Ik weet trouwens dat de minister van Veiligheid en Justitie maandagavond ook heldere instructies heeft gegeven, want dit is echt een justitiezaak. Daar zou in alle helderheid naar gehandeld worden, indien bij de demonstratie van zondag weer ISIS- vlaggen et cetera zouden zijn getoond.
404
Verder waren er de afspraken. Dat hebben de locoburgemeester en ik in totale afstemming gedaan. Toen konden we niet datgene doen wat we nu wel gaan doen, namelijk zeggen: deze organisatie deugt niet, we gaan verbieden dat die door de Schilderswijk loopt. U zult het misschien wonderlijk vinden om dat uit mijn mond te horen, maar ik begrijp wel enigszins waarom men zegt dat vrijheid van meningsuiting betekent dat een bepaalde mening in de Schilderswijk mag verkondigd worden die ook over de Schilderswijk wijk gaat. Dan kom ik op de principiële lijn, namelijk dat dat ook moet kunnen, ervan uitgaande dat je met een organisatie goede afspraken kunt maken. Die afspraken zijn wel gemaakt, maar ze zijn geschonden. De route die zij wilden volgen, hebben we heel sterk bekort. De route was veel langer, langs en in de Schilderswijk, maar die is bekort. De afspraak was gemaakt: als er problemen zijn, dan rekenen we erop dat u afbuigt. Die instructie is ook uitgevoerd rond de Koningstraat. Er is gezegd dat men toch wist dat er problemen zouden kunnen ontstaan. De politie heeft er heel veel inzet op gedaan om erachter te komen wat precies de sfeer was rond die demonstratie van zondag. Men rekende niet op voorhand op ellende. Dat was allemaal op basis van informatie van wijkagenten en andere informatie die we hadden. Er is een speciale groep van de politie ingezet om erachter te komen wat er zou kunnen gebeuren. Er is uitgebreid naar gekeken, maar er was op voorhand geen informatie dat de problemen die zich hebben voorgedaan zich zouden voordoen. Daar is echt heel goed over nagedacht. Dat is besproken. Dat is in de driehoek aan de orde geweest. De locoburgemeester heeft met mij overlegd over de uitgangspunten voor de demonstratie van afgelopen zondag en daar heb ik ook mee ingestemd. Die waren gebaseerd op de gegevens die we op dat moment hadden.
Bart van Kent (SP). Was er bij de start van de demonstratie bij Den Haag Centraal geen inschatting te maken van wat er zou kunnen gebeuren? Nogmaals, onze medewerker is daar toen gaan kijken. Het was toen vrij helder wat voor volk het was en wat er zou kunnen gebeuren.
De heer Van Aartsen. Nee, op dat moment niet, want anders was er opgetreden.
Bart van Kent (SP). Het zijn redelijk bekende figuren die daar aanwezig waren.
De heer Van Aartsen. Nogmaals, er waren goede afspraken met de demonstranten gemaakt. Ik heb ze vermeld. Je ziet wel welke mensen demonstreren, maar je mag toch op grond van het type demonstranten niet zeggen: dit kan allemaal niet? Daar raak je aan het principiële punt van de vrijheid van meningsuiting, hoe verwerpelijk de mening ook is. Mijn collega in Rotterdam heeft gezegd: we zijn geen meningenpolitie. Als burgemeester kun je niet op voorhand zeggen: we verwachten wel dat u zich niet gedraagt. Dat bleek later. Ik kan u verzekeren dat er goed naar is gekeken. Er is ook in de driehoek uitgebreid bij stilgestaan. Dat punt is aan de orde geweest. Dat weet ik, want ik heb namelijk zelf gevraagd of we dit allemaal wel moeten doen. Er is zeer goed naar gekeken. Dat heeft de locoburgemeester perfect gedaan. Dat is een- en andermaal gecheckt. De politie heeft gezegd: wij verwachten dat dit goed loopt.
Bart van Kent (SP). Ik begrijp niet waarom de politie dat verwachtte. Op het moment dat je 213 man inschakelt om die tocht te begeleiden, verwacht je toch niet dat het goed gaat? Dan ga je er toch vanuit of houd je er toch serieus rekening mee dat het misgaat? Als je vervolgens dat soort types aantreft in die stoet, daarbij opgeteld dat u ook de mogelijkheid heeft om routes te wijzigen of extra voorwaarden te stellen op het moment dat de politie-inzet buitenproportioneel is - volgens mij is dat met 150 tot 200 demonstranten tegenover 213 politiemensen het geval - dan kunt u ons toch niet vertellen dat de politie niet verwachtte dat er iets zou gaan gebeuren en dat er sprake is van een proportionele inzet?
De heer Van Aartsen. De politie wilde voorbereid zijn. In de dagen daarvoor is er goed naar gekeken, maar de politie had geen informatie. Heus, dat is niet een beetje nattevingerwerk. Er is echt een behoorlijke inzet op gepleegd, maar er waren geen aanwijzingen dat er problemen zouden ontstaan in de vorm waarin dat gebeurde. Maar stel dat, dan had men wel voldoende volk achter de hand. Ik heb de indruk dat ook de raad dat min of meer verstandig vond.
405
Bart van Kent (SP). Maar dan is daar dus met andere woorden een verkeerde inschatting gemaakt?
De voorzitter. Mijnheer Van Kent, u bent door uw spreektijd heen. Het is over. Ik kan er niets aan doen. U gaat zelf over de indeling van uw eigen tijd, maar u bent nu door uw spreektijd heen.
De heer Van Aartsen. Daarom hebben we ook de afspraken gemaakt over het eventueel afbuigen van de stoet. We hadden erop gerekend dat de organisator zich daaraan zou houden. Als er 'fuss' zou ontstaan, dan zou de route verder worden ingeperkt. Laat ik even aangeven hoe de informatie was en hoe de stemming was. Er was een afspraak gemaakt dat er op de zaterdag voor de demonstratie nog een extra driehoek zou zijn indien dat nodig zou zijn. Die is niet doorgegaan, omdat dat dat niet nodig was vanwege de informatie die er tot en met die zaterdag was en trouwens ook voor een groot deel op de zondag tot het misging. Nogmaals, ik sta daarachter.
De voorzitter. Gelet op de tijd, zou ik u ook willen verzoeken om misschien iets minder uitgebreid op dit belangrijke punt in te gaan. Anders moeten we aan de raad vragen of er meer tijd nodig is.
De heer Van Aartsen. Ben ik ook door mijn spreektijd heen? Nog vijftien minuten? Ik probeer zo veel mogelijk informatie te geven. Dat vraagt men van mij en ik probeer dat ook te doen. Dan kom ik bij de hele kwestie van de communicatie. Over de communicatie heb ik al iets gezegd naar aanleiding van 24 juli. Ik kom bij de communicatie naar aanleiding van de demonstratie van afgelopen zondag. Door de met vakantie gaande locoburgemeester en de locoburgemeester die zou opvolgen, de heer De Bruijn, is op maandag geconstateerd, mede omdat men wist dat ik terug zou gaan - ik zou volgens planning woensdag terugkomen naar Den Haag - dat ik indien nodig zeer snel terug zou kunnen zijn. Inmiddels blijkt al heel vroeg, op maandagavond/dinsdagochtend, dat er een raadsvergadering zou komen. Op dat moment was nog niet helemaal duidelijk of dat inderdaad zou gebeuren. Ik heb toen gezegd dat het mij heel verstandig lijkt wanneer er een raadsdebat plaatsvindt. Een journalist heeft mij gewoon gebeld en die heb ik ook keurig te woord gestaan. Ik vond het incorrect, wetend dat er een raadsdebat zou zijn, om op voorhand aan de pers mededelingen te gaan doen over hoe ik de zaak inschatte. Dan had ik naar mijn oordeel incorrect gehandeld ten opzichte van de raad. Indien die raadsvergadering niet tot stand zou zijn gekomen, zou ik zeker dinsdag wel een aantal dingen hebben gezegd, onder andere datgene wat u in mijn verklaring vanavond heeft gehoord. Ik begrijp en ik ben het ook eens met de afweging die beide wethouders op die maandag hebben gemaakt. Velen van u, onder anderen mevrouw Koster en de heer Dander, hebben gevraagd of er een plan van aanpak is ten aanzien van ISIS-demonstranten en radicalisering meer in algemene zin. Toegezegd is van de zijde van het college om de raad een notitie daarover toe te zenden. De heer Grinwis vroeg dat ook. Ja, die komt natuurlijk. Ter bekorting van mijn antwoord mag ik verwijzen naar het debat dat wij hierover hebben gehad. Ik heb zojuist de heer Elissen genoemd in mijn verklaring. Ik heb toen exact aangegeven, ook in antwoord op vragen van de PVV, waar we het over hebben en hoeveel het er zijn. Dat ging meer in het bijzonder over potentiële jihadstrijders, maar er is een zekere verbinding tussen hen en de aanhang van IS in de stad Den Haag. De heer Van der Helm vroeg: volgen wij dat hinderlijk, houden wij dat in de gaten? Zoals ik in mijn verklaring zei, zitten we er echt bovenop. Daar kunt u op rekenen. Dat is een zaak van de politie, van het Openbaar Ministerie, van inlichtingendiensten en uiteraard ook van de gemeente. Ik heb met Joodse organisaties gesproken naar aanleiding van de Spuidemonstratie. Mevrouw Koster vroeg of ik bereid ben om over de hele situatie in de stad te spreken. Natuurlijk, ik doe dat trouwens regelmatig. Vanavond hebben we een mooi overzicht gekregen van het brede spectrum van mensen die zich geweldig inzetten in de Schilderswijk en die daar een fantastische bijdrage aan leveren. De heer Balster heeft heel duidelijk gemaakt dat er echt heel mooie dingen gebeuren. Er is gevraagd hoe we meer in het bijzonder met een aantal aspecten van de Schilderswijk omgaan. De heer Wijsmuller zal daar kort nog iets over zeggen. Ik moet ook daarom aan de tijd denken. Natuurlijk wil ik daarover spreken met iedereen die ik kan vinden. Ik had al toegezegd naar aanleiding van het debat in de raadscommissie dat ik met een notitie kom waarin ik nog een keer uitleg hoe het exact zit met het demonstratiebeleid in Den Haag. Dan moet
406 ik zo'n lijst gaan voorlezen van welk type afspraken we maken, wat er wel en wat er niet mag tijdens demonstraties, afgezien van alles waarover we het nu hebben: haat zaaien, opruien et cetera als dat wordt geconstateerd. Ik zal in die notitie ook nader ingaan op de vragen van de heer Balster, als hij dat goedvindt. Hij vroeg net als de heer Van der Helm hoe het zit met het aanmelden. Eenieder moet aanmelden. Wie niet aanmeldt, krijgt zoals dat in politietermen heet een prent. Die krijgt een pv aan zijn broek. Met 25 à 30 demonstraties per week gebeurt dat ook een aantal malen: wel aangemeld, niet aangemeld. Niet aangemeld kan dus gewoon niet. Daar wordt tegen opgetreden en dat kost je een prent. Ik begrijp dat de heer Van Kent daar ervaring mee heeft. De heer Wörsdörfer vroeg: horen we iets als er nadere arrestaties worden verricht naar aanleiding van de demonstratie van zondag? Uiteraard. Er is een zestal arrestaties verricht: twee aan de kant van de organisatoren en een viertal aan de kant van onder anderen stenengooiers op de Hoefkade. U heeft die beelden gezien. Er is een speciaal team gevormd dat de beelden nader bekijkt. Een aantal is herkenbaar, maar de vraag wie dat zijn, moet eerst beantwoord worden. Dat team is zeer druk bezig, zowel van de zijde van het OM als van de zijde van de politie. De vraag van de heer Wörsdörfer over de terroristische organisatie ligt meer in het bijzonder op het werkterrein van de minister van Veiligheid en Justitie. Kun je een demonstratie stilleggen als het uit de hand loopt? Het antwoord daarop is: ja, maar dat gaat uiteraard wel in overleg met mij. De heer Wörsdörfer deed de suggestie om een ID te vragen van mensen van wie je denkt dat zij zich misdragen. Ik heb al aangegeven dat de politie een ingewikkelde taak heeft. Als je vervolgens ook nog moet gaan vragen om een ID, dan zitten daar echt wel een aantal praktische problemen aan vast. De politie heeft op zo'n moment toch wel een ander type taak dan daarmee bezig te zijn. Voorzitter. Ook in verband met de tijd zou ik hiermee de beantwoording willen beëindigen.
De voorzitter. Wilt u nog kort reageren op de moties?
De heer Van Aartsen. Motie D.2014/1 gaat over de duur van een halfjaar. Ik heb aangegeven dat het college daar niet voor voelt. De 'chain of command' bij afwezigheid van de burgemeester is heel helder. Er is in zo'n periode altijd een locoburgemeester, dus een wethouder, verantwoordelijk. Elke wethouder is ook getraind voor crisissituaties. Met een beperkt aantal nieuwe wethouders moet dat allemaal nog wel gebeuren, maar er is op voorhand heel veel gedaan, ook met de informatie die ik aan hen heb gegeven. Uiteraard zijn alle leden van het stadsbestuur geheel ingesteld op het werk dat zij in zo'n periode moeten doen. Er wordt zeer veel getraind en er worden zeer veel oefeningen gehouden, ook oefeningen die worden georganiseerd door het ministerie van Veiligheid en Justitie, waaraan wethouders en in ieder geval de locoburgemeester deelnemen. Ik ontraad dan ook aanneming van motie D.2014/2.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik vind het jammer dat de handreiking van onze partij niet wordt omarmd. De burgemeester zal het toch met mij eens moeten zijn dat de beeldvorming over de communicatie, in ieder geval vanuit het stadhuis, ronduit slecht te noemen is. Het is eigenlijk vreemd dat er geen steun is voor een motie die oproept tot beter crisismanagement en betere communicatie, want dat had dit spoeddebat misschien kunnen voorkomen. Ik vind het jammer dat de hand op dit punt niet in eigen boezem gaat.
De heer Van Aartsen. Ik begrijp dat u dat vindt. Ik heb u uitgelegd wat de overweging is geweest na 24 juli en de overweging van afgelopen maandag. Die ondersteun ik ook. Wij hebben een buitengemeen goed getrainde afdeling Communicatie. Nogmaals, tijdens crisismanagement is dat ook een heel belangrijk onderdeel, maar laat ik hier stoppen. Motie D.2014/3 gaat over persvrijheid en bescherming van journalisten. Ik heb daarop gereageerd en er een antwoord op gegeven. Directe arrestaties en toepassing van supersnelrecht zijn echt een zaak van het Openbaar Ministerie. U kunt ervan uitgaan dat het Openbaar Ministerie daar bovenop zit, maar ik kan u echt niet zeggen dat er op zo'n moment altijd supersnelrecht zal zijn. Dus ook deze motie moet ik ontraden.
407
De voorzitter. Een interruptie van de heer De Mos. U heeft nog tien seconden.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Dat lukt wel. Als de burgemeester nu de toezegging doet - die heeft hij volgens mij eerder gedaan - dat hij met de NVJ en journalisten in gesprek gaat en dat hij daarvan ook een verslag doet toekomen richting de raad, dan ben ik bereid deze motie aan te houden.
De heer Van Aartsen. Uiteraard, daar heeft u natuurlijk recht op. Dan kom ik bij motie D.2014/4. Daar heb ik al iets over gezegd in mijn beantwoording. Kortweg moet ik ook aanneming van deze motie ontraden. Motie D.2014/5 gaat over het verliezen van het recht op een bijstandsuitkering. Ook dat heb ik eerder al gezegd, maar ik kan het stuk nu in de gauwigheid niet vinden. Dat doen wij. De gemeente is daar buitengemeen alert op. Wanneer wij dat kunnen, wordt een dergelijke uitkering en worden overigens ook andere uitkeringen ingehouden. Het is dus een overbodige motie.
De voorzitter. Weer een interruptie van de heer De Mos. U heeft nog twee seconden.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik ben benieuwd bij hoeveel mensen dat is gedaan. Misschien kan daar ook een overzicht van komen richting de raad.
De heer Van Aartsen. Dat heb ik nu niet paraat, maar dat doen we. We werken wat dat betreft ook samen met het Veiligheidshuis. Er wordt gelet op deze lieden en dat laten wij niet af. Het Veiligheidshuis speelt daar ook een belangrijke rol in. Als er mensen in beeld zijn die bijvoorbeeld een WWB-uitkering hebben, dan zetten we die uitkering stop en overigens ook andere uitkeringen, vakantie-uitkeringen et cetera. Als u die cijfers wilt hebben, kan ik die aan de raad overleggen. Wethouder Wijsmuller reageert op de motie over de Rotterdamwet.
De voorzitter. Mijnheer De Mos, ik zie dat u iets met de moties gaat doen. Of gaan we er allemaal over stemmen?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Nee, ik laat deze gewoon in stemming komen. Ik heb nog geen cijfers, dus tot die tijd wil ik de motie graag in stemming brengen. Ik houd motie D.2014/3 aan na de toezegging van de burgemeester dat hij met de NVJ en journalisten in gesprek gaat en ons een verslag daarvan doet toekomen.
De voorzitter. Aangezien motie D.2014/3 is aangehouden, maakt ze geen onderdeel meer uit van de beraadslaging.
Wethouder Wijsmuller (HSP). Voorzitter. Ik ga nog in op motie D.2014/6 over het invoeren van de Rotterdamwet als instrument om ernstige leefbaarheidsproblemen, onder andere misschien in de Schilderswijk, aan te pakken. Het gaat met name over de toewijzing van sociale huurwoningen, waarvoor ik verantwoordelijk ben. Ik wil u wijzen op een brief van 28 mei 2014, de voortgangsrapportage wijkaanpak 2013, van het college. Daarin worden tal van maatregelen op het gebied van leefbaarheidsproblemen aangekaart. Wethouder Baldewsingh is daarvoor de eerstverantwoordelijke. Uw raad heeft die brief ontvangen en in de Algemene Raadscommissie van 18 juni afgesproken om die brief te agenderen voor de commissie Samenleving, dus dat gaat gebeuren. Dan kan die maatregel van de herziene Rotterdamwet in een breder kader van maatregelen worden beschouwd. Als portefeuillehouder Volkshuisvesting voeg ik daaraan toe dat we dit najaar nog komen te spreken over prestatieafspraken met de woningcorporaties, die natuurlijk over de sociale huurwoningen gaan en het aanbodmodel dat we op dat punt regionaal hebben georganiseerd. U weet allen dat de kernvoorraad onder druk staat in deze stad. Dus zomaar met een lijstje komen van wijken die we daarvoor kunnen aanwijzen, is iets te kort door de bocht. Daar hoort een bredere discussie bij. Ik verzoek de heer De Mos om de motie aan te houden totdat we de voortgangsrapportage wijkaanpak hebben besproken. Ik zeg toe dat ik u daarbij ook een aanvullende brief zal doen toekomen over de
408 voor- en nadelen van de toepassing van de herziene Rotterdamwet in het kader van de prestatieafspraken die we voor de komende jaren gaan maken met de woningcorporaties.
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Dat is prima. Zit bij die brief dan ook al een opzet voor een lijst van gebieden die eventueel daarvoor in aanmerking gaan komen, waaronder misschien de Schilderswijk?
Wethouder Wijsmuller (HSP). In die brief zal worden ingegaan op de voor- en nadelen, ook in relatie tot de prestatieafspraken die we nog moeten gaan maken, waarom we wijken wel of niet kunnen aanwijzen. Er zal echter nog geen concrete lijst van wijken aan worden toegevoegd. Eerst moeten we, zoals de raad heeft gevraagd, die discussie met de raad voeren op basis van de voortgangsrapportage wijkaanpak 2013.
De voorzitter. Mijnheer De Mos, wat gaat u doen met uw motie?
Richard de Mos (Groep De Mos/Ouderen Partij). Ik zal de motie aanhouden om een goede en constructieve discussie te voeren met de raad, in de hoop dat deze aangehouden motie in de toekomst wordt aangenomen.
De voorzitter. Aangezien motie D.2014/6 is aangehouden, maakt ze geen onderdeel meer uit van de beraadslaging. Voordat ik de eerste termijn van de kant van het college afsluit, beantwoord ik nog een vraag die aan het presidium is gesteld. Het woord 'tuig' is op het randje van fatsoen voor welke groep dan ook, maar het is aan ieder raadslid zelf om zijn eigen woorden te kiezen.
Hasan Küçük (Islam Democraten). Dus 'Joods tuig' mag je hier gewoon noemen?
De voorzitter. Zoals ik al zei, is dat woord op het randje van fatsoen en wat mij persoonlijk betreft erover, maar het is aan alle raadsleden zelf om hun woorden te kiezen. Dat is hun eigen politieke verantwoordelijkheid. We zijn gekomen aan het einde van de eerste termijn van de kant van het college. De vraag aan u is of u behoefte heeft aan een tweede termijn. Ik zie veel 'nee' schudden en volgens mij is een groot gedeelte door de spreektijd heen. Er komt dus geen tweede termijn, zodat we nu kunnen stemmen over de moties.
De beraadslaging wordt gesloten.
In stemming komt motie D.2014/1.
De motie wordt bij zitten en opstaan verworpen.
De voorzitter. Ik constateer dat de aanwezige leden van de fractie van de Groep De Mos/Ouderen Partij voor deze motie hebben gestemd.
In stemming komt motie D.2014/2.
De motie wordt bij zitten en opstaan verworpen.
De voorzitter. Ik constateer dat de aanwezige leden van de fracties van de Groep De Mos/Ouderen Partij en de SP voor deze motie hebben gestemd.
In stemming komt motie D.2014/4.
De motie wordt bij zitten en opstaan verworpen.
409
De voorzitter. Ik constateer dat de aanwezige leden van de fracties van de PVV, de Groep De Mos/Ouderen Partij en de ChristenUnie-SGP voor deze motie hebben gestemd.
In stemming komt motie D.2014/5.
De motie wordt bij zitten en opstaan verworpen.
De voorzitter. Ik constateer dat de aanwezige leden van de fracties van de PVV en de Groep De Mos/Ouderen Partij voor deze motie hebben gestemd. Ik geef gelegenheid tot het afleggen van een stemverklaring.
Pieter Grinwis (ChristenUnie-SGP). Voorzitter. Ik ben voor de strekking van de laatste motie, maar gehoord het commentaar van de burgemeester heb ik nu mijn stem aan deze motie onthouden. Ik hoop wel dat dit zo snel mogelijk realiteit wordt.
Niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter te 0.52 uur de vergadering.
410