AANDACHT Nummer 253 24 November 2020
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
AANDACHT nummer 253 24 november 2020 Aandacht 253, 24 november 2020 KBO: KATHOLIEKE BOND VAN OUDEREN KBO Haarlem opgericht 12 oktober 1952 postadres secretariaat: Laan van Berlijn 383, 2034 SM Haarlem www.kbohaarlem.nl € rek. nr. NL29 INGB 0000 1742 92 t.n.v. KBO Haarlem Dagelijks Bestuur KBO Herrie Weber, voorzitter, 536 28 56 [email protected] Joke M. Hulsebosch, secretaris, 535 09 01 [email protected] Ton van Meurs, penn., 535 36 48 [email protected] Ledenadministratie KBO Voor aanmelden van nieuwe leden; opgave van e-mailadres; veranderin- gen van adres/telefoon/e-mailadres; melden van overlijden, beëindiging van lidmaatschap. Nancy van Kampen, 525 27 98 [email protected] PCOB: PROTESTANTS CHRISTELIJKE OUDERENBOND Afdeling Haarlem postadres secretariaat, Botterboulevard 189, 2022 GA Haarlem www.kbohaarlem.nl € rek. nr. NL12 RABO 0149 6702 57 t.n.v. PCOB afd. Haarlem e.o. Bestuur PCOB Jan Hoekema, voorzitter, 06-224 03 106 [email protected] Secretaris: vacature. Interim secretaris: Gert Vedder (zie hieronder) Maarten Visser, penningmeester, 527 48 04 [email protected] Rina de Leeuw-van Dongen, lid, 526 28 77 Nel Pool-Verbeek, lid, 529 31 59 [email protected] Gert Vedder, lid, 537 17 88 [email protected] 2 Redactie Aandacht Harry Heemskerk, 533 19 92 [email protected] Kopij inleveren Kopij voor het volgende nummer [254] van Aandacht uiterlijk op woensdag 6 januari 2021 naar [email protected] Ook uw reacties op deze Aandacht richt u aan het redactieadres. Klachten over bezorging van Aandacht/Magazine KBO-PCOB KBO: mw. N. van Kampen, 525 27 98 [email protected] PCOB: dhr. G. Vedder, 537 17 88 [email protected] Bij de voorplaat (jaarthema: windmolens in de regio) Foto op de voorzijde: Harry Heemskerk Overige foto's uit eigen familieverzameling De Kleine Molen, tegenwoordig bekend als De Hommel Dit is de laatste Aandacht waarin ik u iets mag vertellen over een molen in onze regio. Op de voorzijde ziet u De Kleine Molen. Ik heb een bijzondere band met deze molen. Ik ben namelijk geboren en opgegroeid op de Maria-Hoeve aan de Zuid-Schalkwijkerweg. De boerderij van mijn ouders lag recht voor deze molen. Als we vanaf het boerenerf de polder inkeken (talloze malen om naar het vee om te zien) zagen we altijd deze molen. Soort molen. Het is een poldermolen. Een achtkantige, rietgedekte, boven- /bui- tenkruiende grondzeiler. De molen had tot taak water te malen uit de Kleine Polder, onderdeel van de Vereenigde Groote en Kleine Polders. Deze Vereenigde Groote en Kleine Polders waren 51 hec- taren groot en besloegen globaal het gebied dat we nu kennen als de Zuid-Schalkwijkerweg, de Molenwijk en de Europawijk-Zuid (ten zuiden van de Italiëlaan en het Goede Herder pad). 3 Geschiedenis. Op 14 mei 1879 werd besloten de Kleine Polder weer van een eigen windmolen te voorzien. Tot dan toe werd die polder bemalen door de molen van de Groote Polder en stond er in de iets lager gelegen Kleine Polder een grote weidemolen (zie de vorige Aandacht). Ken- nelijk voldeed die situatie niet. De bouw werd op 31 mei 1879 aan- genomen door Willem Rus, molenmaker te Nieuwe Niedorp, voor een bedrag van ƒ 7.700, --. De Kleine Molen is tot 1944 in bedrijf geweest. Toen werden zowel de Groote als de Kleine Pol- der op last van de Duitse bezetter onder water ge- zet. Hiermee wilden de Duitsers onder andere verhinderen dat inwoners van Haarlem in de hon- gerwinter via Schalkwijk naar de boerderijen in de Haarlemmermeer konden lopen om voedsel te be- machtigen. Op dit schil- derij uit 1944 ziet u de Maria-Hoeve in de onder water gezette pol- der. Direct na de bevrijding heeft de molen mogelijk nog meege- holpen om de ondergelopen polders weer droog te malen. Vanaf de Tweede Wereldoorlog was de molen niet meer maalvaar- dig, hij maalde geen water meer uit de polder. Hij diende als be- huizing voor een elektrische motor die een kleine stalen vijzel aan- dreef. De stilstaande molen raakte langzamerhand in verval. Op 1 oktober 1963 werd o.a. de Vereenigde Groote en Kleine Pol- ders door de gemeente Haarlem geannexeerd ten behoeve van de grootschalige nieuwbouw van Schalkwijk. In 1968 was de polder als bestuurlijke eenheid opgeheven en had de gemeente Haarlem de rechten en plichten overgenomen. Voortvarend werden gronden opgekocht en grote stukken polder werden bouwrijp gemaakt. Er kwam een nieuw motorgemaal op de hoek van de Lage Kadijk en de Hommeldijk bij de Molenplas. 4 De Kleine Molen kwam dus in bezit van de gemeente Haarlem en in 1963/1964 volgde een grote uitwendige restauratie door molen- maker Jongejans (Westzaan). Gedraaid werd er evenwel nooit en ook een bliksembeveiliging was niet aanwezig. Dat vond men niet nodig. De verslagenheid was groot toen we er op 31 maart 1967 getuige van wa- ren dat de bliksem in de molen sloeg die daarop meteen vlamvatte. De schade was enorm maar de molen bleef over- eind: uitgebrand en geheel verkoold zou hij zo vijf jaar blijven staan. Toen, in 1972/1973, werd de molen ge- restaureerd. Dat ging heel apart. Molen- maker Fray liet het verkoolde geraamte wegtakelen op een dekschuit en ver- voerde het naar zijn werkplaats in West- zaan. Daar restaureerde hij de molen. Het oude grenen achtkant werd vrijwel geheel weer gebruikt even- als enkele andere onderdelen die de brand hadden overleefd. Na- dat de molen was hersteld, werd deze in onderdelen teruggezet op zijn fundering en ter plekke verder draaivaardig gemaakt. Zoals gezegd, de molen stond recht ach- ter onze boerderij. Als we vanaf ons erf het weiland in liepen, kwamen we vlak bij de molen. Via een smalle houten kist- dam liepen we de Hommeldijk op en kwamen we bij de molen. Tijdens de restauratie van de molen liep mijn vader er regelmatig naartoe. Op de bijgaande foto poseert hij (rechts) samen met buurman Joop van Bruggen voor de mo- len. Op het bord staat de naam van de molenmaker. Na de restauratie stond er weer een fraaie molen waarvan de wie- ken weer konden draaien. Malen deed de molen niet meer. Nieuw voor die tijd in Haarlem was het begrip vrijwillig molenaar. Cees van Dijk, vervroegd gepensioneerd, én net geslaagd voor zijn 5 molenaarsexamen, kon op deze molen meteen beginnen. Het werd een enorm succes, zeker omdat Van Dijk ook anderen enthousiast kon maken voor zijn molen. De Kleine Molen kreeg ook een andere naam: De Hommel. Vaak genoeg ben ik – net als mijn vader – bij hem langs geweest. Toen mijn vader in 1984 overleed, heeft Cees van Dijk molen De Hommel 'in de rouwstand' gezet. Wiekentaal Zoals u inmiddels weet, draaien de wieken van een klassieke molen tegen de wijzers van de klok in, links om. Als er iemand is overleden, zet de molenaar de wieken in de rouwstand. Als je voor de wieken staat, is de meest lage wiek rechts van het midden vastgemaakt: voorbij de deur, het leven is voorbij. (tekening rechts). Als er een blijde gebeurte- nis is, zet de molenaar de wieken van de mo- len in de vreugdestand. Dat kan als er iemand gaat trouwen of als er een kindje geboren is. De meest lage wiek is dan links voor het mid- den vastgemaakt: vóór de deur. De toekomst ligt nog open. (tekening links). Tot slot nog een aardig weetje. Als u goed naar de wieken van de molen op de voorkant van de Aandacht kijkt, ziet u dat wieken bestaan uit een hekwerk aan de ene kant van de roede, en enkele planken (borden) tegenover het hekwerk aan de andere kant van de roede. Als er te veel wind is, kan de molenaar per wiek één of meer borden verwijderen. Op de foto ziet u dat bij elke wiek het buitenste bord is verwijderd. De molenaar zegt dan dat de molen draait 'met geknipte nagels'. Met plezier heb ik u dit jaar enkele molens uit onze regio mogen tonen. Ook mocht ik er iets over vertellen. Mijn teksten en uitleg waren dit jaar nogal uitgebreid, méér dan de halve bladzijde die ik doorgaans schrijf. Die ruimte kwam vrij omdat door corona helaas weinig over onze activiteiten kon worden gemeld. Ik hoop van harte dat we deze nare periode snel achter ons kunnen laten en in de loop van volgend jaar elkaar weer bij allerlei activiteiten kunnen treffen. 6 AANDACHT VOOR MENSEN (KBO) Onze bijzondere jarigen 80, 85, 90, 95 en 100 jaar; en elk jaartje meer In de komende periode zijn er weer veel leden jarig. 19 leden vieren hun 80ste verjaardag 18 leden vieren hun 85ste verjaardag 9 leden vieren hun 90ste verjaardag 2 leden vieren hun 95ste verjaardag 1 lid viert haar 100ste verjaardag Nieuwe leden We mochten de afgelopen periode 9 nieuwe leden inschrijven. Hartelijk Welkom 7 8 Overleden en in uw gebeden aanbevolen 6 leden zijn overleden. KBO Haarlem-Zandvoort-Bloemendaal zoekt een Voorzitter (m/v) Nieuwsgierig naar deze functie? Wilt u meer weten? Bent u geïnteresseerd? Kent u iemand die interesse heeft en/of die u geschikt acht? Neemt u dan contact op met de heer Dames Klunder (06-364 13 651). Uitgebreide informatie vindt u op onze website www.kbohaarlem.nl 9 10 De besturen van KBO-Haarlem en PCOB-Haarlem wensen u een vreugdevol Kerstmis en een gezegend 2021 11 BESTUUR EN ORGANISATIE Van de voorzitter Door Herrie Weber Beste mensen, het is vreemd om op 10 november bezig te gaan met het schrijven van de laatste column voor onze Aandacht die over twee dagen al ingeleverd moet worden bij de redactie. Als ik aan de bijdrage be- gin voor het daaropvolgende nummer zijn de feestdagen alweer voorbij en zitten we in 2021.