Ensk Heiti Íslensk Heiti Skýring Ablation Leysing Leysing (Einkum Á Jöklum
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Ensk heiti Íslensk heiti skýring ablation leysing leysing (einkum á jöklum) absolute extremes aftök absolute humidity rakamagn massi vatnsgufu á rúmmálseiningu lofts absolute zero alkul 0 Kelvingráður = -273,16 selsíusgráður absorption ísog geislanám (gleyping) abyssal flow djúpsjávarflæði sjávarstraumar næst botni acceptable risk viðunandi áhætta acceptance level áhættuviðmið accessory clouds hjáský sérstök minni ský sem fylgja ákveðnum skýjategundum og hafa sérstök nöfn accidental load skyndiálag acclimatization umhverfisaðlögun veðráttuaðlögun accretion áhleðsla accumulated temperature gráðudagafjöldi accumulation ákoma söfnun acid deposition súrfelli acid precipitation súr úrkoma acid rain súrt regn adaption aðlögun adiabatic innrænn bókstaflega = ekki-gegnumstreymanlegur = ófær adiabatic temperature changes innrænar hitabreytingar varðveita mættishita adret - ubac effect viðhorfsáhrif adsorption ásog (aðlögun) aðlögun advection aðstreymi advection fog aðstreymisþoka advective inversion aðstreymishitahvörf aeolian vind- aerodynamic loftstreymis-, vindorku- aerological diagram háloftarit aerology háloftaveðurfræði aeronomy háloftaeðlisfræði aerosol ar agnúði, úrsúr, sveimur af þurrum eða votum smáögnum í andrúmslofti, úði úr þrýstidós ageostrophic flow hjáþrýstiflæði ageostrophic wind hjáþrýstivindur aggregate risk heildaráhætta aggregation klístrun þyrping agroclimatology búveðurfræði agrometeorology búveðurfræði air avalanche kófhlaup Ensk heiti Íslensk heiti skýring air mass lofthlot lofthaf, loft, loftmassi air pollution loftmengun airflow types straumgerð albedo endurskin endurskinshlutfall, endurskinshæfni alpine glow fjallaskin altocumulus netjuský altocumulus castellanus turnnetjuský altocumulus floccus brúskanetjuský altocumulus lenticularis linsuský fjallabylgjunetjuský, bylgjuský altocumulus stratiformis netjuskýjabreiða altostratus gráblika ambient air loft sem umlykur það sem rætt er um ambient temperature umhverfishiti amphidromic point deilipunktur sá sem skiptir á tvær leiðir - þar sem vindurinn deilist amplitude spönn t.d. hitaspönn, þrýstispönn anabatic wind dalræna hitagola upp eftir fjallshlíð ana-front óbæld skil analogue forecasting hliðstæðuspár anchor frazil grunnstingull anemograph vindriti anemometer vindmælir aneroid barometer fjaðurloftvog málmloftvog, dósarloftvog angular momentum hverfiþungi snúningsvægi angular velocity hornhraði snúningshraði annual cycle árstíðasveifla anomaly frávik vik antarctic suðurskauts- antartic suðurskauts- anthelic arc andsólarbogi anthelion andsól hjásól sem stundum sést beint á móti sól í sömu hæð anthropogenic mannmótaður af manna völdum anti-cerpuscular rays gegnrökkurskuggar anticyclone hæð háþrýstisvæði anticyclonic hæðar- háþrýsti-, réttsælis anticyclonic vorticity hæðaiða antisolar point mótsólarpunktur antitriptic wind vindur þar sem hvorki svigkraftur jarðar né miðflóttakraftur koma við sögu anvil cloud steðjaský Ensk heiti Íslensk heiti skýring anvil dome steðjakryppa aphelion sólfirð apogee jarðfirð aquifer grunnvatnsgeymir arc of contact snertibogi arctic norðurskauts-, heimskauts-, ískaldur arctic air heimskautaloft arctic front íshafsskilin arctic haze heimskautamistur arctic jet norræna vindröstin arctic oscillation (AO) norðurhjarasveiflan arctic sea smoke frostreykur arctic smoke frostreykur arcus bogi hjáskýjanafn aridity þurrk- aridity index þurrkastuðull aspect viðhorf aspirated psychrometer rakamælir með sogtæki atmosphere lofthjúpur gufuhvolf, andrúmsloft atmosphere loftþyngd sem eining atmospheric pressure loftþrýstingur atmospheric window geislunargluggi lofhjúpsins atmospherics rafsegultruflanir í lofthjúpi sjá einnig sferics attenuation deyfing aureole bláhvítt svæði umhverfis sól á himni aurora australis suðurljós aurora borealis norðurljós autobarotropic eiriði aldrei riðinn autocorrelation sjálffylgni sérfylgni, eiginfylgni automatic weather station sjálfvirk veðurstöð available potential engergy laus mættisorka losanleg mættisorka, laus staðorka avalanche snjóflóð í stöku samhengi getur orðið einnig merkt skriða avalanche cycle snjóflóðahrina avalanche hazard snjóflóðahætta avalanche wind hlaupstormur axial precession möndulvelta backing wind mót sólargangi ball lightning urðarmáni Ensk heiti Íslensk heiti skýring banner cloud veifuský baroclinic riðinn - riðið baroclinic atmosphere gufuhvolf þar sem ekki er sami halli á þrýstiflötum og eðlismassaflötum baroclinic instability riðaójafnvægi baroclinic leaf riðalauf baroclinic wave riðbylgja baroclinicity riði barogram loftþrýstirit loftvogarrit barograph þrýstiriti barometer loftvog loftþyngdarmælir barometric loftþyngdar- barometric equation loftþyngdarjafnan barometric tendency loftþrýstibreyting að jafnaði síðustu 3 klst barotropic fullblandaður barotropic atmosphere gufuhvolf þar sem sami halli er á þrýstiflötumvel blandað og gufuhvolf eðlismassaflötum barrage cloud dembuský basal heating botnhitun bead lightning perluelding beaufort scale Beaufortkvarði vindstigi Beauforts benthic botnlægur af sjávarbotni bergy bit borgarísbrot beljaki (oftast jökulís) biennial oscillation tvíæringssveifla billow cloud koddaský bimodality tvípólun bioclimatic varðandi samband loftslags og lífvera bioclimatology lífveðurfræði biogas lífrænt gas biological pump lífferli biomass lífmassi (lífþyngd, lífbrenni) biosphere lífhvolf Bishop's ring hringur Bishop biskupshringur, daufur rauðbrúnn hringur um sólu black frost glæraís frost sem drepur plöntur (gerir þær svartar) black ice glæraís stundum á vegum blackbody svarthlutur svarthlot, algeislari blizzard hríðarbylur blocked flow fyrirstöðuflæði blocking fyrirstaða (fyrirstöðu-) blowing snow skafbylur háarenningur Ensk heiti Íslensk heiti skýring blue jet blákviki, sérstök gerð háloftaljósfyrirbæris sem fylgir miklum þrumuveðrum blue starter sérstök gerð háloftaljósfyrirbæris sem fylgir miklum þrumuveðrum bolometer hitageislunarmælir bolster eddy veggsveipur hlíðarsveipur, hringrásareining þar sem vindur streymir niður hlíð, á móti ríkjandi vindátt bora bóra kaldur og byljóttur fallvindur við austanvert Adríahaf og víðar bore straumstökk boreal norðlægur (norður-) boreal zone svaltempraða beltið grenitrjáabeltið Bouguer's halo bouguerbaugur mjög sjaldgæfur rosabaugur (35°) um andsólina boundary conditions jaðarskilyrði boundary layer jaðarlag viðnámshvolf, viðnámslag, núningslag brash ice ískurl breakaway low hitaskila- eða samskilabylgjulægð breeze fremur hægur vindur veðurhæð á bilinu 2-6 vindstig, 4 til 13m/s brightness temperature birtuhiti brine pækill saltlögur Brocken spectre brockenskuggi bud-off high fráfæruháþrýstisvæði buoy dufl, bauja yfirleitt veðurathugunardufl buoyancy flot buoyancy flux flotflæði buoyancy force flotkraftur uppdrifskraftur buoyancy frequency (Brunt-Väisäla-fr.) flottíðni buoyancy wave flotbylgja business-as-usual sem ekkert sé butterfly effect fiðrildishrif cabelling sjógerðablandhrif calm logn calving jökulkast calvus skalli einkenni í tegundarnafni skýja candela kerti ljósstyrkseining cap cloud hattský capillary wave yfirborðsörbylgja svo lítil að hárpípukraftur skiptir máli í örlögum hennar capillatus loðinn einkenni í tegundarnafni skýja, loð- castellanus kastala- turn-, borga- (einkenni í tegundarnafni skýja) catching dam þvergarður cat's paws kisur, litlir vindsveipir á vatni ceiling hæð lægsta hluta skýjaþekju þegar skýjað er, 5/8 eða meira Ensk heiti Íslensk heiti skýring celerity faldtöluþáttur straumfalls (straumfall=spönn*celerity) cell veltueining lóðrétt hringrásareining, ef eining er lárétt: dilkur, hólf celsius temperature scale selsíuskvarði hitakvarði Celsíusar center of action meginþrýstikerfi Centigrade selsíusstig centrifugal force miðflóttakraftur centripetal acceleration miðsóknarhröðun channelling stokkun chaos theory uslkenning chill-index vindkælistig chimney strompur lóðrétt streymi, sérmerking í haffræði chinook hnúkaþeyr í austurhlíðum Klettafjalla chlorofluorocarbons (CFC) klórflúorkolefni chromosphere lithvolf circle of inertia treghringur circulation hringrás, vindafar, streymi circulation index hringrásarmælitala circulation theorem streymisregla streymissetning circulation type veðurlag í tæknilegum skilningi circumhorizontal arc sérstök gerð rosabaugs circumpolar sem liggur umhverfis heimskaut circumpolar vortex hvelkjarninn meginsveipurinn, kuldakjarninn circumzenithal arc efri snertibaugur sérstök gerð rosabaugs cirque glacier skálarjökull cirricumulus lenticularis linsulaga blikuhnoðrar cirriform clouds þráðaský cirrocumulus blikuhnoðrar, maríutása cirrocumulus castellanus blikuturnar hnoðraturnar cirrocumulus floccus blikubrúskar cirrocumulus stratiformis blikuhnoðrabreiða cirrostratus blika cirrostratus fibratus þráðablika cirrostratus nebulosus þokukennd blika cirrus klósigar cirrus castellanus turnaklósigi cirrus fibratus þráðaklósigi cirrus floccus brúskaklósigi cirrus spissatus klósigaþykkni Ensk heiti Íslensk heiti skýring cirrus uncinus vatnsklær clear air turbulence (CAT) heiðkvika clear-air turbulence heiðkvika climate loftslag, veðurfar climate proxy veðurvitni climatic loftslags- climatic aberration skyndihnik (veðurfars) climatic amelioration veðurfarsbati climatic fluctuations veðurfarssveiflur climatic impact veðurfarsáhrif climatic instability rásleysi veðurfars, climatic optimum bestaskeið oftast átt við hlýjasta tímann eftir að ísöld lauk climatic precession parameter árstíðarekstuðull climatic shift veðurfarshnik climatic zone veðurfarsbelti climatology loftslagsfræði, veðurfarsfræði clo fataeinangrunareining close pack ice þétt ísrek closed cell lokaðar veltieiningar