Mpanatontosa : RAZAFINDRATSIMBA Miharisoa
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UNIVERSITE D’ANTANANARIVO ECOLE NORMALE SUPERIEURE DEPARTEMENT DE FORMATION INITIALE LITTERAIRE CER LANGUES ET LETTRES MALAGASY MEMOIRE DE CAPEN Mpanatontosa : RAZAFINDRATSIMBA Miharisoa Mpitarika : Ramatoa RAHARIMANGA Fidèle Maître de conférences BOKY I Antananarivo 20 Décembre 2010 i UNIVERSITE D’ANTANANARIVO ECOLE NORMALE SUPERIEURE DEPARTEMENT DE FORMATION INITIALE LITTERAIRE CER LANGUES ET LETTRES MALAGASY MEMOIRE DE CAPEN Mpanatontosa : RAZAFINDRATSIMBA Miharisoa Mpitarika : Ramatoa RAHARIMANGA Fidèle Maître de conférences BOKY I Antananarivo 20 Décembre 2010 ii iii TENY FANOLORANA Ity boky voalohany ity no mirakitra ireo tononkalo, izay nanompanana ny asa fikarohana. Isaorana sy ankasitrahana ny fahatsoram-pon’ireo fianankavian-dRatsimba Georges, izay tsy nikely soroka, nanampy betsaka: ary nanome malalaka ireo asa soratra novokariny hanaovana ny asa fikarohana. Noezahanay tsy nasiam-panovana na fanamboarana ny amin’ny teny, ny rafitra nananganana ny asa sorany mba ho fanajana ny heviny sy ny fihetsem-pony. Ny fandaharana ny tononkalo kosa no nalamina araka ny vanim-potoana nanoratany azy. Ireo tsy fantatra mazava ny daty nanoratana azy no nalahatray araka ny abidian’ny lohateny.Tsy nasim-panovana fa nadika mitovy ireo tononkalo voarakitra ao amin’ny boky “Rotsirotsy”. Ny amboara vita sora-tanana sy ny asa soratra efa nivoaka tamin’ny gazety “Hehy” miampy ny tao amin’ny “Rotsirotsy” izao narafitray ho vondrona ambara izao . RAZAFINDRATSIMBA Miharisoa i FIZAHAN-TAKILA 1. Etsy babeko Razandry …………………….. 1 2. Matoritoria ……………………. 2 3. Antsangory …………………… 3 4. Avy mangataka izahay …………………… 5 5. Avy mangataka izaha …………………… 6 6. Iza iry ambony iry ……………………. 8 7. Iza iry ambony iry …………………… 9 8. Tanin-katsaka tanim-pary …………………… 11 9. Iny hono izy ravorona! ………………….. 13 10. Kivarivary …………………… 14 11. Kindriandriana …………………… 16 12. Rajiro …………………… 19 13. Tanisa ………………….. 20 14. Raosijamba ………………… 21 15. Kosokosoka tain’ondralahy ………………… 22 16. Diavolana …………………. 23 17. Ny farimbon-telo ………………….. 24 18. Voaloham-pitiavana …………………. 26 19. Zanaka ………………….. 28 20. Mahay aho ry Dada sy Neny …………………. 29 21. Madio izahay …………………… 30 22. Mamiko loatra …………………… 32 23. Fety …………………….. 33 24. Fetinao anio ry Neny …………………….. 34 25. Arahaba …………………….. 35 26. Fikasana …………………….. 36 27. Tiako ry Dada …………………….. 37 28. Mpangoron-karena ……………………… 38 29. Anombino aho…ka itsikio …………………….. 40 30. Nahoana ……………………… 41 31. Io no Madagasikara ……………………. 42 32. Veloma …………………… 44 33. VIA …………………….. 45 34. Nahoana Ny Rahona ……………………… 46 35. NOX ……………………… 47 36. Ilaozy ………………………. 48 37. Arahaba ………………………. 49 38. Matoa …………………….. 51 39. Telepatia ………………………. 53 40. Tanindrazana ………………………… 54 ii 41. Fitarikandro ……………………….. 55 42. Ineny ………………………. 56 43. Henoy ……………………….. 57 44. Tambolina ……………………… 58 45. Manimanina …………………….. 60 46. Raha …………………… 61 47. Voninkazo …………………… 64 48. Amboniavaratra ………………….. 65 49. Ranomasina ………………… 67 50. Olombelona aho mantsy ………………… 69 51. Ny fikirizana ………………….. 71 52. Ilay voadiko …………………. 72 53. Olo-mahantra ………………… 74 54. Zavavy e! Zavavy a! ………………… 75 55. Dia afaka’lay tanindrazako ………………. 77 56. Ry ampitso ………………. 79 57. Fiarahabana ……………… 80 58. Mba sambatra ……………….. 82 59. Fiteny Malagasy ……………… 83 60. Erika ………………… 84 61. Nofy sy eritreritra …………………… 86 62. Mahiratra sy jamba ……………………. 87 63. Hendry …………………… 88 64. Satriko…raha sitrakao …………………. 89 65. Raha ho avy ianao …………………. 91 66. Avy any …………………. 92 67. Vavaka ………………….. 94 68. Mankalaza anao …………………. 95 69. Arahaba ry’lay Nohasoavina ………………….. 97 70. Miondrika izahay …………………. 98 71. Anosiarivo sy ny alany …………………… 100 72. Vokovoko vato …………………… 101 73. Nahery fitsoka ny rivotra …………………… 102 74. Rehefa …………………… 103 75. Fisarahana …………………… 104 76. Meteza ianao …………………… 105 77. Bibilava vonoina …………………… 107 78. Dihy tsy afa-tavony …………………… 108 79. Ambaka ……………………. 109 80. Teny atsipy …………………….. 110 81. Potika ny tany, potiky ny ady…………… 111 82. Vetso ……………………. 113 iii 83. Ny Avana ………………………. 115 84. Herim-biby ……………………… 116 85. Ry Andramasinao! …………………….. 118 86. Andriamanitra tsy andrin’ny maika………… 121 87. Sasatra foana ………………………. 122 88. Tsy resy tsy akory ……………………… 123 89. ..... ……………………… 124 90. Nikoro Jeriko ……………………… 125 91. Andeferako ianao ……………………. 127 92. Zinaha ……………………. 129 93. Fa lavenona no sisa …………………… 130 94. Ny anaranao …………………… 131 95. Gaga …………………… 132 96. Izay itiavako anao …………………… 134 97. Raha mety ianao …………………… 135 98. Hisaraka eto isika …………………… 137 99. Tily aho ……………………. 139 100. Lasa ilay mahery fo …………………….. 141 101. Resaky ny moana …………………… 144 102. Hasambarana …………………… 145 103. Rehefa mby any …………………….. 147 104. Andeha fa veloma ……………………. 148 105. Nanafatra ahy ianao ………………….. 149 106. Tolona …………………… 150 107. Andranosoa …………………… 151 108. Halemena ………………….. 153 109. Ny tena sakaiza …………………. 154 110. Ho an’iLa Colombe ………………… 156 111. Angamba ………………… 159 112. Tsy maninona ry tany……………… 160 113. Any ilay olona izay ………………… 163 114. Mandika namana …………………. 164 115. Nefa …………………. 165 116. Raha …………………. 166 117. Veloma masina ry Analalava………….. 167 118. Velon-kiady ………………….. 169 119. Zary tenany ………………….. 171 120. 1966 …………………. 173 iv 1- ETSY BABEKO, RAZANDRY Etsy babeko, Razandry, Etsy babeko, ianao : Ny saiko tsy mety tafandry, Tia ka tsy afa-mandao! Etsy babeko, Razandry, Etsy babeko ianao : Atsory malaky ny sandry, Eo babeko amy ‘ty lamba vao! Etsy babeko, Razandry, Etsy babeko indray : Ny olona tapitra mandry ‘Ndeha isika hody amy ‘zay! 14 novambra 1964 5 2- MATORITORIA ! Matoritoria, razandriko izany ! Matoritoria fa aza tomany ! Idadantsika tsy aiza fa lasa Nivoaka maraina namonjy lahasa : Rah’mody avy any izy hitondra mofo Ka sady hihinana ianao no voampofo ! Matoritoria! Matoritoria, razandriko izany ! Matoritoria fa aza tomany ! Ineny malala any izay efa ho avy Mivimbina vary sy hena matavy : Rehefa tonga izy horaisiny ianao Horotsirotsiny, homen-kilalao ! Matoritoria! Matoritoria, razandriko izany ! Matoritoria fa aza tomany ! Jereo fa sahirana ity zokinao Mamorona izay kalokalo azo atao ! Rah’mbola tomany ianao dia angamba Ny ranomasoko no hamonto lamba ! Matoritoria ! 20 febroary 1966 6 3- ANTSANGORY Nahoana ry Noro ianao No renoka tahaka izao Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Hitazana iry vodilanitra Misoratra mahafinaritra Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Hitazana iry lohasaha Mavana maha-te-hizaha Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Hioty ‘reo fela-mirenty Mandravaka tampo-tanety Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Hianatra hamisavisa Ny haren’ny alin-kisa Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Hianatra hanohy fihavanana Amin’ny ory sy manana 7 Mifohaza fa aza matory Etsy ataoko antsangory Handray fahendrena amin’ny alina Handinika ireo hevi-dalina 8 4- AVY MANGATAKA IZAHAY ! -Avy mangataka izahay Namana lahy na vavy iray ! -Izy rehetra dia samy eo Ka iza re no alainareo? -Zazavavy izato no alainay Fa toa mendrimendrika sy mahay ! -Raha marina izany tsy vazivazy Lazao : Izano haka azy? -Tsy iza fa ‘zaho efa manoloana Ka amin’ny firy àry ny fotoana? -Amin’ny valo no ora marina Ka fero ny didy ‘zay ampiharina ! -Ny didy rehetra dia efa vita Koa dia mandrosoa àry hifankahita ! Izay mahery voanjomanga ! Ny osa dia tana na dia hitranga 30 septambra 1965 9 5- AVY MANGATAKA IZAHAY ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hiasa ny jama sy tany ngazana Hampanakarena ny tanindrazana ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hivondrona tsara sy hifanampy Hamoaka rano amin’ny vatolampy ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hiara-dia ka hanolo-tanana Hanarina ny ory sy ny tsy manana ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hitaona ny tapaka hampianarina Ny kanto, ny mendrika sy ny marina ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hiara-mikaroka fahendrena Handala ny hasin’ny firenena ! Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay Hitaiza ny zanaka amam-para Ho reharehan’i Gasikara ! 10 Avy mangataka izahay, ‘Zay mba mazoto ho namanay ‘Zay vonon-kiasa dia mamalia Dia mandrosoa mba hiara-dia ! 11 6- IZA IRY AMBONY IRY ? - Iza iry ambony iry ? Izaho ihany ity ! - Maninona eny indriako ? Eto ny akany fodiako : Sady ikotrehako atody No iandrasam-pandranto mba hody. - Firy ny atodin-driako? Rah’maro ny iray mba iangaviako !... Telo sy efatra ihany Ka tsy ampy mizara izany Ny akany no andehana vonjeo Dia mikotreha ho anareo ! - Nikotrika ihany aho, ranona, Nefa tsy mba nahavanona ! Ny akoholahy mitsoaka mozika Mahita ny zanak’akoho mipariaka Ny reniakoho manao danise Mitondra ny zaza ho tezain-dramose ! KOKOKOKO ! Maraina ny andro ô ! 9 aprily19 12 7- IZA IRY AMBONY IRY ? Iza iry ambony iry ? Havana sa olon-kafa ? Nahoana no tsy mankaty Hifamantatra sy hifanatsafa ? Iza iry ambony iry ? Zoviana ka toa tsy mamaly ! Nahoana no tsy mankaty Hifanotrona rehefa mifaly? Iza iry ambony iry ? Antsoina ka mihenahena ! Nahoana no tsy mankaty ? Hifampionona rehefa sorena ? Iza iry ambony iry ? Moana va re sa marenina ? Nahoana no tsy mankaty ? Raha misy manjo aza afenina ! Iza iry ambony iry ?... - Izaho ihany ity Vonona hifankatia Ka ho avy tokoa hiara-dia ! Asan’izay tian’olona Nefa minia miolonolona : Ny fitiavana sy fahasoavana 13 Iombonana vao mihamamy ! Ny alahelo tsy ambara Havana Mbola zakan’ny tompony ihany ! 14 8- TANIN-KATSAKA, TANIM-PARY ! Tanin-katsaka, tanim-pary ! Ny hanin-kavana mankarary Aiza ho anay i Jaongalia - Tsy omenay i Jaongalia ! Tanin-katsaka, tanim-pary ! Ny zanaka