Ljudska Prava U Crnoj Gori - 2010
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
INICIJATIVA MLADIH ZA LJUDSKA PRAVA CRNA GORA Program: Monitoring ljudskih prava u Crnoj Gori LJUDSKA PRAVA U CRNOJ GORI - 2010 Podgorica, februar 2011. godine Program monitoringa i zaštite ljudskih prava realizuje YIHR CG uz pomoć i saradnju Civil rights defender Inicijativa mladih za ljudska prava, Crna Gora Februar 2011. godine Za izdavača Boris Raonić Autori izvještaja Boris Raonić Milan Radović Edina Hasanaga Čobaj Marija Vujović Dejan Minić Denis Zvrko Lektura i korektura Jelena Vukoslavović Ristović Prevod Jelena Vukoslavović Ristović Dizajn i prelom Nikola Milenković Obrada i štampa AP print, Podgorica Tiraž : 400 primjeraka Sadržaj I Prethodne informacije ......................................................................................5 II Legislativa i institucionalni okvir zaštite u oblasti ljudskih prava .....................7 III Suočavanje s prošlošću .................................................................................15 IV Tortura .........................................................................................................21 V Politički motivisano nasilje ............................................................................39 VI Besplatna pravna pomoć ..............................................................................47 VII Sloboda izražavanja ....................................................................................53 VIII Vjerske slobode .........................................................................................63 IX Diskriminacija .............................................................................................67 X Manjinska prava ...........................................................................................79 XI Status raseljenih ...........................................................................................83 XII Ekonomska i socijalna prava ........................................................................87 XIII Izvještaji o stanju ljudskih prava ................................................................95 XIV Zaključci i preporuke .................................................................................97 3 I Prethodne informacije Inicijativa mladih za ljudska prava (YIHR) već petu godinu zaredom vrši monitoring poštovanja ljudskih prava u Crnoj Gori i o nalazima izvještava javnost putem godišnjih i kvartalnih izvještaja. Ovaj izvještaj obuhvata oblasti koje smo kroz naš rad identifikovali kao najzabrinjavajuće i to su sloboda izražavanja, suočavanje s prošlošću, politički motivisano nasilje, vjerske slobode, tortura, diskriminacija, status osoba zaraženih HIV virusom, manjinska prava, status raseljenih i ekonomska i socijalana prava. Na istraživanju i pisanju izvještaja radio je šestočlani tim YIHR, uz veliku podršku Civil Right Defenders (bivšeg Švedskog helsinškog komiteta za ljudska prava), kancelarija YIHR-a u regionu, NVO „Monte Vita“, CDT-a i UNHCRa. U radu smo koristili tehnike istraživanja na terenu, pres kliping, analize, intervjue i SOS liniju. Informacije u izvještaju su prikupljene do 31. decembra 2010. Političku situaciju u 2010. godini obilježilo je ispunjavanje obaveza i dalje napredovanje u euroatlanskim integracijama. Početkom godine poslati su odgovori na svih 673 dodatnih pitanja koje je zatražila Evropska komisija. Crna Gora je poslala dva kontigenta vojnika za mirovnu misiju u Avganistanu. Lokalni izbori održani su 23. maja 2010. u 14 opština. Skupštinska priprema i rasprava o usaglašavanju izbornog zakonodavstva još uvijek nije završena i nije postignut kompromis o modelu predstavljanja manjina, pa je rok pomjeren po peti put. Dana 6. septembra I PRETHODNE INFORMACIJE 2010. Vlada Crne Gore dostavila je Evropskoj komisiji Faktografski izvještaj o svim realizovanim aktivnostima od dostavljanja dodatnih odgovora na upitnik EU do septembra 2010. Evropska komisija usvojila je i saopštila pozitivno mišljenje o kandidaturi Crne Gore 9. novembra 2010. Za otpočinjanje pristupnih pregovora Crna Gora će morati da ispuni sledeće obaveze: usklađivanje izbornog zakonodavstva sa Ustavom, jačanje administracije i depolitizacija uprave i sudstva, uspostavljanje vladavine prava, borba protiv korupcije i organizovanog kriminala a potrebno je i obezbijediti slobodu medija i primijeniti politiku zabrane diskriminacije i riješavati status izbjeglica. Crna Gora je 17. decembra 2010. postala kandidat za članstvo u EU, ali bez datuma otpočinjanja pregovora jer je potrebno prethodno ispuniti sedam uslova Evropske komisije. Krajem 2010. godine, Premijer Milo Đukanović podnio je ostavku i formirana je nova Vlada na čelu sa Igorom Lukšićem. Prema Izvještaju Suda za ljudska prava u Strazburu u toku 2010. godine, ukupan broj predstavki iz Crne Gore dodijeljenih sudskim Vijećima, bio je 305. Razmatrano je ukupno 47 predstavki od čega su 45 njih odbijene jer su bile neaplikabilne a dvije su prihvaćene i donijete su presude protiv Crne Gore. 5 II Legislativa i institucionalni okvir u oblasti ljudskih prava Legislativa - Skupština Crne Gore usvojila je Zakon o zabrani diskriminacije 27. jula 2010. godine. Na taj način, Crna Gora je posljednja zemlja u regionu koja je usvojila ovaj zakon. Iako usvajanje Zakona o zabrani diskriminacije ohrabruje, tokom 2010. godine nije bio primjenjiv jer nijesu usvojene sve primjedbe civilnog sektora i drugih učesnika u javnoj raspravi. Nije usvojen ni prijedlog YIHR-a da se ovaj zakon donese zajedno sa setom zakona o ljudskim pravima koji su u pripremi, a to se prije svega odnosi na Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći i Zakon o Zaštitniku ljudskih prava i sloboda. Zakonom o zabrani diskriminacije, Ombudsman je zadužen za nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, ali po sadašnjem zakonu, Ombudsman nema te nadležnosti. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava radilo je na prijedlogu Zakona o zaštitniku ljudskih prava i sloboda. Pojedini poslanici u Skupštini Crne Gore upozoravali su da je budžet kancelarije Ombudsmana, koji je planiran za 2011. godinu, nedovoljan za primjenu novih ovlašćenja. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava završilo je rad na izradi prijedloga Zakona o zaštitniku ljudskih prava i sloboda i Vlada je na sjednici, koja je održana 23. juna 2010. utvrdila Nacrt zakona. Ovim prijedlogom Zakona predložena su rješenja kojim se u instituciji Zaštitnika uspostavlja nacionalni mehanizam za prevenciju torture i zaštitu od svih oblika diskriminacije. Međutim, Skupština Crne Gore nije usvojila Zakon 2010. godine već je odlučivanje o Zakonu odloženo za proljećno zasijedanje. Zbog toga, Zakon o zabrani diskriminacije još uvijek neće biti primjenjiv. Javna rasprava sprovedena je u julu a YIHR je dostavila primjedbe na prijedlog zakona svim poslaničkim klubovima, kako bi prije usvajanja ovog zakona inicirali njegove promjene. YIHR smatra da novim zakonom, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda treba da ima sljedeće nadležnosti: da postupa i u slučajevima kada se diskriminacija dešava u privatnom sektoru, da procesuira slučajeve kršenja ljudskih prava pred pravosudnim organima, podnošenjem krivičnih prijava, da postupa i po anonimnim pritužbama, da zakonski precizira saradnju sa NVO i medijima, da dva puta godišnje izvještava parlament. Pojedini poslanici u Skupštini Crne Gore upozoravali su da je budžet kancelarije Ombudsmana koji je planiran za 2011. godinu nedovoljan za primjenu novih ovlašćenja, kao i da je bilo neophodno istovremeno donijeti Zakon o zabrani diskriminacije i Zakon o zaštitniku ljudskih prava i sloboda, jer je primjena novog zakona o zabrani diskriminacije limitirana do donošenja novog zakona o ombudsmanu. Skupštinski odbor za ljudska prava, institucija ombudsmana i predlagač Zakona Ministarstvo za ljudska i manjinska prava su zajedničkim radom na poboljšanju teksta predloga zakona na nekoliko sjednica 7 odbora došli do bitno boljeg teksta od onog koji je predložen, prihvatajući jedan i institucionalni okvir zaštite u oblasti ljudskih prava II Legislativa broj amandmana poslanika i iz vlasti i iz opozicijie, koji su sadržali i naše prethodno navedene sugestije. U odboru se naglašavalo da je cilj da se dođe do najboljeg teksta zakona i da struka bude iznad politike. Međutim, na petoj sjednici Skupštine Crne Gore na kojoj je nakon rasprave trebalo izglasati zakon koji je konačno dostigao odgovarajući nivo kvaliteta zahvaljujući prihvaćenim amandmanima, Zakon nije izglasan. Istraživaču YIHR opozicioni poslanici su kazali da su upravo ti amandmani bili povod predsjedniku Skupštine da ne dozvoli odlučivanje o ovom zakonu, tako da Zakon o zaštitniku ljudskih prava i sloboda nije donijet u Skupštini u 2010. godini. Vraćanje zakona predlagaču, da ga uredi nakon što je već izglasan u načelu ogromnom većinom, predsjednik Skupštine je obrazložio velikim brojem amandmana. Opozicioni poslanici optužili su predsjednika Skupštine da je zakon vratio jer nije prihvaćen amandman njegove partije, kojim bi se kao uslov za izbor zamjenika zaštitnika tražilo da umjesto 10 godina radnog iskustva ima samo 5 godina, kao i da ne mora imati završen fakultet iz oblasti društvenih nauka, nego iz bilo koje oblasti. Opozicioni poslanici ovaj amandman povezuju sa namjerom da se ovakvom izmjenom uslova za izbor zaštitnika pravi prostor za kadrovsku kombinatoriku predsjednika Skupštine oko izbora zamjenika zaštitnika. Oni su kazali da u isto vrijeme predsjednik Skupštine odbija da u skupštinsku proceduru uvrsti prijedlog za izbor zamjenika zaštitnika koji je od institucije zaštitnika upućen Skupštini 30. juna 2010. godine, iako su ga opozicioni poslanici podsjećali