Glavni Grad - Podgorica

Glavni grad - Podgorica

DUP „Čepurci - dio“

NACRT PLANA

Naručilac: Agencija za razvoj i izgradnju Podgorice, d.o.o. Obrađivač: Winsoft d.o.o. i CAU d.o.o.

Podgorica,april 2018.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Naslov dokumenta: Detaljni urbanistički plan “Čepurci – dio” u Podgorici Naručilac: Agencija za izgradnju i razvoj Podgorice, Ugovor broj 9258, od 28.08.2015. godine Odluka o donošenju: Obrađivač: WINsoft d.o.o. (lic. br. 01-183/2) i CAU – Centar za arhitekturu i urbanizam d.o.o. (lic. br. 01-187/2) ______RADNI TIM Rukovodilac izrade plana Predrag Bulajić, dipl.inž.el. (lic.br. 01-645/2) Odgovorni planer Marko Martinović,dipl. Inž.arh (lic.br. 01-58/6) Saobraćajna infrastruktura Nada Brajović, dipl.inž.građ. (lic.br. 10-4429/1) Elektroenergetska infrastruktura Milanko Džuver, dipl.inž.el. (lic.br. 01-129/2) Telekomunikaciona infrastruktura Predrag Bulajić, dipl.inž.el. (lic.br. 01-645/2) Zoran Marković, dipl.inž.el (lic.br. 05-3607/1-07) Hidrotehnička infrastruktura Irena Raonić, dipl.inž.građ. (lic.br 01-950/2) Geodezija Miloš Matković, dip.inž.geodezije (lic.br.01-11/3) Šumarstvo i pejzažno uređenje Radosav Nikčević,dipl.inž.šum.(lic.br 10-3808/1)

Životna sredina dr. Vasilije Radulović, dipl.inž.geol. Privreda i društveni servisi Ivana Janković, dipl.mat (lic.br. 01-644/2) Baza podataka i GIS Ivana Janković, dipl.mat (lic.br. 01-644/2) Ivo Minić, dipl.mat. Tehnička obrada Igor Vlahović, inž.rač. Saša Šljivančanin

Podgorica, april 2018. Za obrađivača Predrag Bulajić

______

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

SADRŽAJ

LICENCA FIRME ...... 7 LICENCA ODGOVORNOG PLANERA ...... 8 1. UVOD ...... 9 1.1. Granica i površina zahvata ...... 9 1.2. Pravni osnov za izradu plana ...... 9 1.3. Planski period ...... 10 1.4. Programski zadatak ...... 10 2. ANALITIČKI DIO – POSTOJEĆE STANJE ...... 11 2.1. Ocjena postojećeg stanja prostornog uređenja ...... 11 Prirodni potencijali i ograničenja ...... 11 Namjene korišćenja prostora i kapaciteti ...... 14 Infrastrukturni sistemi i komunalna opremljenost ...... 15 2.2. Ekonomsko demografska analiza ...... 18 Stanovništvo, domaćinstva i stanovi ...... 18 Razvoj privrednih grana ...... 19 Društvene djelatnosti ...... 19 2.3. Planska, studijska i tehnička dokumentacija višeg reda i kontaktni planovi ...... 19 Izvod iz GUR-a za plansko područje ...... 19 Izvod iz važećeg plana ...... 21 Izvod iz kontaktnih planova ...... 22 2.4. Prirodna i kulturna baština ...... 22 Uvod ...... 22 Nepokretno kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje 23 Nepokretno kulturno dobro, „Spomen-ploča na groblju strijeljanih“ ...... 25 Objekti za koje se osnovano pretpostavlja da imaju kulturne vrijednosti...... 26 2.5. Stanje životne sredine ...... 26 2.6. Preuzete međunarodne obaveze ...... 26 2.7. Zahtjevi i potrebe korisnika prostora ...... 26 2.8. Sintezni prikaz uređenja prostora ...... 26 3. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI ...... 28

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

3.1. Opšti ciljevi ...... 28 3.2. Posebni ciljevi ...... 28 4. PLANIRANO REŠENJE ...... 29 4.1. Planski model – koncept plana ...... 29 4.2. Ekonomsko-tržišna i demografska projekcija ...... 31 Demografska projekcija ...... 31 Ekonomsko tržišna projekcija ...... 31 4.3. Izgrađenost prostora – stanovanje, djelatnosti i javne funkcije ...... 33 4.4. Infrastrukturni sistemi i komunalna opremljenost ...... 33 Saobraćajna infrastruktura ...... 33 Hidrotehnička infrastruktura ...... 36 Elektroenergetska infrastruktura ...... 40 Telekomunikaciona infrastruktura ...... 48 Upravljanje komunalnim otpadom ...... 51 Pejzažno uređenje ...... 54 4.5. Način, faze i dinamika realizacije plana ...... 62 4.6. Planski bilansi i kapaciteti ...... 62 5. SMJERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANA ...... 69 5.1. Smjernice za dalju plansku razradu (oblici intervencija) ...... 69 5.2. Zaštita prirodnih i pejzažnih vrijednosti i kulturne baštine ...... 69 Mjere za unapređenje kulturne baštine ...... 69 Mjere za unapređenje prirodnih i pejzažnih vrijednosti ...... 72 5.3. Zaštita životne sredine ...... 72 5.4. Zaštita od interesa za odbranu zemlje ...... 73 5.5. Zaštita od prirodnih i tehničko-tehnoloških nesreća ...... 74 Zaštita od zemljotresa ...... 74 Zaštita od požara ...... 75 5.6. Energetska efikasnost ...... 75 5.7. Urbanističko tehnički uslovi i smjernice za izgradnju objekata ...... 76 Elementi urbanističke regulacije ...... 76 Pravila za izgradnju objekata ...... 78 6. SEPARAT SA URBANISTIČKO TEHNIČKIM USLOVIMA ...... 89 6.1. Opšti dio uslova ...... 89 6.2. UTU prema namjenama površina ...... 89

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama stanovanja veće gustine 89 Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama za centralne djelatnosti 103 Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama za groblja ...... 116 Urbanističko tehnički uslovi za objekte elektroenergetske infrastrukture ...... 130 Urbanističko tehnički uslovi za izgradnju saobraćajnica ...... 133 7. BIBLIOGRAFIJA ...... 142 8. PRILOZI ...... 144 8.1. Detaljni proračun troškova za opremanje saobraćajnica ...... 145 8.2. Koordinate prelomnih tačaka ...... 146 Koordinate prelomnih tačaka granice plana ...... 146 Koordinate prelomnih tačaka urbanističkih parcela ...... 146 Koordinate prelomnih tačaka građevinskih linija ...... 148 Koordinate prelomnih tačaka regulacionih linija ...... 148 8.3. Odluka o izradi i programski zadatak ...... 151 8.4. Odluka o izradi detaljnog urbanističkog plana “čepurci-dio” ...... 174 8.5. Studija zaštite kulturnih dobara ...... 176

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

INDEKS TABELA

Tabela 1 - Izgrađenost prostora ...... 14 Tabela 2 - Proračun potrebnih količina vode za vodosnabdijevanje ...... 36 Tabela 3 - Potrebe za snagom na nivou zahvata DUP-a ...... 42 Tabela 4 - Potrebe za snagom u jedinstvenog trafo reona, područje koje pokriva, nominalna snaga i angažovanost trafostanice ...... 43 Tabela 5 - Proizvodnja otpada ...... 52 Tabela 6 - Pretpostavke za proračun potrebnog broja kontejnera za otpad koji nije dio selektivnog sakupljanja otpada ...... 52 Tabela 7 - Procenat ozelenjenosti zelenih površina ...... 55 Tabela 8 - Troskovi opremanja javnih površina za pejzažno uređenje ...... 60 Tabela 11 - Tipovi krovnih vrtova ...... 61 Tabela 9 - Analitički podaci plana - Urbanistički pokazatelji ...... 64 Tabela 11 - Tipovi krovnih vrtova ...... 96 Tabela 11 - Tipovi krovnih vrtova ...... 109

INDEKS SLIKA Slika 1 - Jednopolna šema postojećeg stanja (EE infrastruktura) ...... 17 Slika 2 - Karta namjene površina u zahvatu plana (Izvod iz PUP-a) ...... 30 Slika 3 - Jednopolna šema napajanja na zahvatu DUP-a ...... 43 Slika 4 - Dimenzije kontejnerskog boksa za 3 kontejnera kapaciteta 1,1m3 ...... 53 Slika 5 - Dimenzije kontejnerskog boksa za 4 kontejnera kapaciteta 1,1m3 ...... 54 Slika 6 - Primjeri pejzažnog uređenja groblja ...... 59 Slika 7 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža ...... 60 Slika 8 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila ...... 61 Slika 9 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova ...... 61 Slika 7 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža ...... 95 Slika 8 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila ...... 96 Slika 9 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova ...... 96 Slika 7 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža ...... 108 Slika 8 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila ...... 109 Slika 9 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova ...... 109

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

GRAFIČKI PRILOZI POSTOJEĆE STANJE Razmjera 01. GEODETSKA PODLOGA SA GRANICOM ZAHVATA PLANA 1:1000 01a. KARTA VLASNIŠTVA 1:1000 02. IZVOD IZ VAŽEĆEG PUP-a GLAVNOG GRADA PODGORICA 1:1000 02a. IZVOD IZ VAŽEĆEG DUPa I KONTAKTNIH DUPova 1:5000 03. POSTOJEĆE STANJE NAMJENA, BONITET I PLAN INTERVENCIJA 1:1000 PLANIRANO STANJE 04. PLAN NAMJENE POVRŠINA 1:1000 05. PLAN PARCELACIJE, NIVELACIJE I REGULACIJE 1:1000 06. PLAN PEJZAŽNOG UREĐENJA 1:1000 07. PLAN SAOBRAĆAJNE INFRASTRUKTURE 1:1000 08. PLAN ELEKTROENERGETSKE INFRASTRUKTURE 1:1000 09. PLAN HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE 1:1000 10. PLAN TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE 1:1000

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

OPŠTA DOKUMENTACIJA

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

LICENCA FIRME

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

LICENCA ODGOVORNOG PLANERA

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

1. UVOD

1.1. GRANICA I POVRŠINA ZAHVATA Granica zahvata plana definisana je Odlukom o izradi DUP-a „Čepurci – dio”. U grafičkom prilogu 01 Topografsko katastarska podloga sa prikazom zahvata plana prikazana je granica zahvata a koordinate prelomnih tačaka su date u prilogu 8.2. Ukupna površina zahvata iznosi cca 18,81ha.

1.2. PRAVNI OSNOV ZA IZRADU PLANA Pravni osnov za donošenje Odluke o izradi Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci – dio”, u Podgorici, sadržan je u:  Članu 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG”, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), a u skladu sa Programom uređenja prostora Glavnog grada - Podgorice za 2015. godinu. (’’Službeni list CG – opštinski propisi”, br. 07/15). Članom 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata propisano je: ’’Izradi lokalnog planskog dokumenta pristupa se na osnovu odluke koju donosi izvršni organ lokalne samouprave.”  Programu uređenja prostora za 2015. godinu („Službeni list CG - opštinski propisi”, br. 07/15), poglavlje III Izrada planske dokumentacije, stavka 3.5. „Urbanistička dokumentacija po potrebi predviđena smjernicama PUP-a.  Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (’’Službeni list CG”, broj 24/10 i 33/14).

Na osnovu člana 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list CG“, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14) i člana 72 Statuta Glavnog grada - Podgorice („Službeni list RCG – opštinski propisi“, br. 28/06 i „Službeni list CG – opštinski propisi“, br. 39/10, 18/12 i 38/17), Gradonačelnik Glavnog grada Podgorice, donio je Odluku o izmjeni Odluke o izradi izmjena i dopuna DUP-a “Čepurci dio” na osnovu koje se, sadržano u članu 1, u ostalom tekstu Odluke i Programskom zadatku brišu riječi “izmjene i dopune”. Gradonačelnik Glavnog grada Podgorice je datu Odluku donio dana 14.09.2017.godine Smjernice za izradu Plana, sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Podgorice („Službeni list CG - opštinski propisi“, broj 06/14), kojim su planirane namjene za ovaj prostor: „mješovita namjena“, „površine za groblja” i „površine javne namjene”. Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG”, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), propisano je da se uređenje prostora zasniva na načelu usaglašavanja interesa korisnika prostora i prioriteta djelovanja u prostoru i privatnog interesa ali ne na štetu javnog interesa. Sredstva za izradu Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci - dio”, u Podgorici, obezbijediće se iz budžeta Glavnog grada Podgorice.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

1.3. PLANSKI PERIOD Detaljni urbanističkI plan „Čepurci -dio“ se donosi za period od 10 godina.

1.4. PROGRAMSKI ZADATAK Programski zadatak za područje DUP-a „Čepurci - dio“ definisan je na osnovu smjernica iz PUP-a za predmetni prostor. U postupku izrade izmjena i dopuna DUP-a potrebno je obezbjediti sljedeći planerski pristup:  sagledati ulazne podatake iz PUP-a i drugih planova više reda,  analizirati i ocjeniti postojeće planske i studijske dokumentacije,  analizirati uticaje kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto,  analizirati i ocjeniti postoje stanje (planski, stvoreni i prirodni uslovi),  sagledati mogućnosti realizacije investicionih inicijativa i ideja vlasnika i korisnika prostora u odnosu na opredjeljenja planova višeg reda i potencijale i ograničenja konkretne lokacije.  primijeniti odredbe Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Pravilnik, Sl.list CG, br.24/10)  planirati ovaj prostor i definisati planska rješenja u skladu sa principima i kriterijumima održivog razvoja.  integrisati rješenja i odredbe iz odgovarajuće planske regulative višeg reda kao i zakonske regulative.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

2. ANALITIČKI DIO – POSTOJEĆE STANJE

2.1. OCJENA POSTOJEĆEG STANJA PROSTORNOG UREĐENJA Ocjena postojećeg stanja prostornog uređenja predstavlja analizu i prikaz prirodnih uslova i uređenja prostora kao posledice ljudskih djelatnosti. Analiza postojećeg stanja čini osnovu za dalji razvoj i stvaranje funkcionalnog rješenja urbanističke regulacije, infrastrukture i održivog razvoja. Buduće rješenje se zasniva na uklapanju u već postojeće stanje, kao i promjenu djelova prostora gdje se analizom došlo do zaključka da je moguće sprovesti nove intervencije sa minimalnim uticajem na životnu sredinu.

Prirodni potencijali i ograničenja

Geografski položaj Podgorica se nalazi na sjevernom dijelu Zetske ravnice, u kontaktnoj zoni sa brdsko- planinskim zaleđem. Njen geografski lokalitet je određen sa 42°26´ sjeverne geografske širine i 19°16’ istočne geografske dužine. Najveći dio Podgorice leži na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morače i njene lijeve pritoke Ribnice, na prosječnoj visini od 44,5 mnm. Prostor DUP-a „Čepurci - dio“ u okviru šireg centra grada, zauzima prostor ograničen:  sa sjeveme strane ulicom 8. Marta  sa istočne strane bulevarom Crnogorskih serdara  sa jugoistočne strane brdom Ljubović  sa zapadne strane stadionom FK Zabjelo i stambenim blokom na raskršću ulica 8.Marta i Ilije Plamenca

Reljef Teren koji DUP obuhvata je u neznatnom padu prema jugozapadu (oko 1%) ili potpuno ravan.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Nosivost terena kreće se od 300-500 kN/m2 za I kategoriju, 120-170 kN/m2 za II kategoriju i 50-100 kN/m2 za III kategoriju >10.000 KN/m2. Zbog neizraženih nagiba, čitav prostor spada u kategoriju stabilnih terena. Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema SeizmoloŠkoj karti SFRJ (1:100.000), gradsko područje je obuhvaćeno 8° MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63 %.

Pedološka građa terena Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgrađuju : mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Na terenima je kompleks vezanih, nevezanih, rjeđe poluvezanih sedimenata fluvioglacijalnih terena. Tereni Podgorice podijeljeni su u 4 kategorije:  I stabilni tereni,  II uslovno stabilni tereni,  III nestabilni tereni, i  IV tereni ugroženi plavljenjem.

Hidrogeološke i hidrološke odlike terena Rijeke Morača i Ribnica koje predstavljaju glavne vodotoke od interesa za grad. Odlikuju se dubokim koritom kanjonskog tipa sa obalama visokim od 15m (Ribnica) do 18 m (Morača). Njihove vode karakteriše izražena erozivna aktivnost, što se manifestuje postojanjem niza potkapina različitih dimenzija. Ovaj fenomen doprinosi specifičnom izgledu i atraktivnosti riječnih korita, ali, istovremeno, nameće potrebu pažljivog tretmana podlokanih odsjeka, obzirom na latentno prisutnu opasnost urušavanja njihovih najisturenijih djelova. U oba vodotoka zabilježene su pojave zagađenja vode. Ka Morači kao primamom vodotoku gravitiraju pritoke: Mala rijeka, Ribnica, Cijevna, Mrtvica, Zeta i Sitnica. Teritorija Glavnog grada Podgorica zahvata i gornje djelove Tare i Mojanske rijeke. U toku Ijeta drastično opada proticaj kod svih rijeka, a u izrazito sušnim godinama većina tokova, pa čak i Morača, presušuje u donjem toku. Rijeka Morača protiče nepsredno pored sjevernog dijela granice plana. Na području Glavnog grada Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sledećim hidrogeološkim karakteristikama:  slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori),

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 srednje i promjenljivo vodopropusni tereni, i  vodopropusni tereni.

Klimatske karakteristike Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su Ijeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati s obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplelcse visoke gradnje. U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5°C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5°C, a najtopliji jul sa 26,7°C. Maritimni uticaj mora ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1°C, sa blažim temperatumim prelazima zime u Ijeto i od Ijeta u zimu. U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8°C, dok se srednje dnevne temperature iznad 14°C javljaju od aprila do oktobra. Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija je od novembra do kraja marta, u ukupnom trajanju od oko 142 dana. Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 63,6%, sa maksimumom od 77,2%, u novembru i minimumom od 49,4%, u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%. Srednja godišnja inslolacija iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, čas, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93 časa. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnja oblačnost ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godišnje, sa maksimumom od 248,4 mm u decembru i minimumom od 42,0 mm u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjemost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje Ijetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6% od srednje godišnje količine.Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Grmljavine se javljaju u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa maksimumom od 4 dana. Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000‰. Najveću učestalost javljanja ima sjevemi vjetar sa 227‰, a

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica najmanju istočni sa 6‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja Ijeti, a najrjeđe u proljeće. Tišine ukupno traju 380‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu. Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2m/s), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9m/s). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m2) zabilježena je kod sjevemog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi Ijeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan.

Namjene korišćenja prostora i kapaciteti Područje zahvata plana karakteriše različitost u odnosu na vrijeme nastanka i namjenu objekata i površina. Prema namjeni površina može se podijeliti u 3 cjeline:  Površine indivudalnih stambenih objekata sa pomoćnim objektima  Površine za groblje  Slobodna zelena površina u podnožju brda Ljubović

Na prostoru u zapadnom dijelu plana koji obuhvata 31 katastarsku parcelu, očekivano rušenje stihijski nastalih objekata nije izvršeno, a vlasnici tih objekata su čak izrazili želju za dogradnjom i nadogradnjom. Na tom prostoru je izgrađen 16 objekat spratnosti P, P+1, P+1+Pk, i može se reći da slika ovog malog zahvata nije prijatna, jer se nalazi u neposrednom kontaktu sa prostorom groblja. Pomoćni objekti pretežno su u lošem stanju a važno je napomenuti da se na tom prostoru nalaze dva objekta u izgradnji i da je 8 katastarskih parcela slobodno i predstavljaju neuređene površine. Individualni stambeni objekti izgrađeni su uglavnom u periodu 1970-1975.godine i to na zemljištu koje se u tom vremenu nalazilo van građevinskog reona, međutim, ima i objekata novije gradnje. Najstariji objekat je kamena kuća nastala 1927.g. (k. p. br. 3563), locirana neposredno uz ogradu sa jugo-zapadne strane groblja, koja je prethodnim planom predviđena je za rekonstrukciju u servis grobljaPovršina pod objektima individualnog stanovanja, za ovu zonu površine cca 1.70 ha, iznosi 1282m2, poslovanje zauzima 341,6m2, dok pomoćni objekti zahvataju prostor od 326,9m2. Na zahvatu oko stare kamene kuće postoje još dva objekta individualnog stanovanja (262,1m2), dva napuštena objekta (141m2). Najkritičniji dio ovog prostora jeste zapadni dio gradskog groblja, a njega karakteriše nekontrolisana gradnja individualnih objekata koja ni predhodnim planskim dokumentom nije zaustavljena. Nakon obilaska terena utvrđen je bonitet objekata. Najviše ima loših objekata a samo je mali broj ocijenjen kao vrlo dobar. Tabela 1 - Izgrađenost prostora

Površina pod VRSTA OBJEKATA Spratnost objektom (m²)

Individualni stambeni objekti 2366 P do P+2 Privredni objekti 595 P do P+1 Ostali objekti 494 P do P+1 UKUPNO 3455

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Infrastrukturni sistemi i komunalna opremljenost

Saobraćajna infrastruktura Prostor u zoni zahvata DUP-a “Čepurci” ograničen je postojećim saobraćajnicama Bulevar Crnogorskih Serdara, Ulica 8. Marta i Ulica 2 koja je djelimično izvedena. Ove saobraćajnice su opremljene kompletnom saobraćajnom opremom a kolovozni zastor na njima je u dobrom stanju. Saobraćajnice, parkinzi i pješačke staze unutar zahvata imaju funkciju prilaza i parkiranja posjetioca gradskog groblja. Za ove namjene uređeno je parkiralište sa 112 parking mjesta. Saobraćajne površine su od asfalta, u dobrom stanju i sa izvedenom horizontalnom signalizacijom. Parking je od raster elemenata i na pojedinim mjestima postoje manja oštećenja.

Hidrotehnička infrastruktura Plan za hidrotehničku infrastrukturu izrađen je na osnovu Programskog zadatka i urbanističkog dijela ovog plana, te plana višeg reda – PUP Glavnog grada Podgorice do 2025. godine. Od d.o.o. "Vodovod i kanalizacija" Podgorica, obrađivaču je dostavljen Katastar hidrotehničkih instalacija broj 13001/2 od 27.11.2015. godine. U prilogu izdatog Katastra instalacija dostavljena je situacija sa ucrtanim postojećim hidrotehničkim instalacijama na predmetnoj lokaciji, sa geometrijskim atributima šahtova, slivnika i revizionih okana I Vodovod Prostor predmetnog zahvata uglavnom ima izgrađenu osnovnu vodovodnu mrežu sa koje se može obezbijediti kvalitetno snadbijevanje vodom objekata na tom prostoru. U kontaktnoj zoni ovog plana nalazi se jedan od glavnih gradskih rezervoara vode „Ljubović“ od 3000 m3. Zahvat plana oivičen je postojećim cjevovodima. Ulicom 8. Marta prolazi cjevovod AC“C“ DN200, Bulevarom Crnogorskih Serdara, takođe AC“C“ cjevovod prečnika DN300. A novom ulicom, u planu označenom sa Ulica 2, u skorije vrijeme izveden je vodovod PEHD DN225. II Kanalizacija za otpadne vode U Podgorici je izgrađen separatni kanalizacioni sistem, a d.o.o. „Vodovod i kanalizacija“ održava javnu fekalnu kanalizaciju sa postrojenjem za prečišćavanje otpadnih voda koje je u funkciji od 1978. godine. Prostor zahvata DUP-a „Čepurci – dio“ uglavnom ima izgrađene kolektore fekalne kanalizacije dovoljne da prihvati otpadne vode sa tog prostora. To je kolektor duž Bulevara Crnogorskih Serdara i ulice 8. Marta, AC DN700, i novoizvedeni kolektor u Ulici 2, PVC DN315. III Atmosferska kanalizacija U gradskom jezgru gdje su urađene savremene saobraćajnice urađena je i mreža za sakupljanje i odvođenje atmosferskih voda, sa ispustima u riječna korita Morače, Ribnice i Savinog potoka. Na ostalom prostoru Glavnog grada, odvođenje i evakuacija atmosferskih voda, uglavnom se rješava razlivanjem i upijanjem u okolni teren. Prostor zahvata DUP-a „Čepurci – dio“ ima izgrađene kolektore atmosferske kanalizacije dovoljne da prihvate vode sa tog prostora. Duž ulice 8. Marta, to je kolektor AB DN400, sa ispustom, zajedno sa atmosferskom kanalizaciojom iz Bulevara Crnogorskih Serdara, u blizini mosta na Morači,

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Union Bridge. Duž Ulice 2, izveden je kolektor PEHD R DN400, koji se uliva u kolektor u ulici Ilije Plamenca i zajedno sa atmosferskom kanalizacijom iz drugog dijela ulice 8. Mart, ima ispust u rijeku Moraču, u blizini Krivog mosta.

Elektroenergetska infrastruktura Kao ulazni podaci za postojeće i planirano stanje elektroenergetske infrastrukture na zahvatu DUP-a “Čepurci-dio” korišćeni su podaci iz sledećih važećih planskih dokumenata: Prostorni plan Crne Gore do 2020. (Podgorica, mart 2008.), Prostorno-urbanistički plan Glavnog grada Podgorice do 2025. (februar 2014.), Izmjene i dopune DUP-a „RKZ na obali rijelke Morače- južni dio“ (avgust 2012.), DUP „Pobrežje-Zona F“ (Novembar 2012.), DUP „Zabjelo-Ljubović“- Izmjene i dopune (jun 2009.), DUP „Čepurci“ (april 2005.) i Strategija razvoja energetike Republike Crne Gore do 2025. g. Postojeća elektroenergetska infrastruktura

Prema katastru postojećih elektroenergetskih instalacija dostavljenih od strane EPCG, FC Distribucija, Region2, u zoni zahvata DUP-a nalazi se nalazi dionica kablovskog 35 kV voda: TS 35/10 kV "Centar" - TS 35/10 kV "Ljubović" IPZO 13 3x150 mm2, u dužini od oko 520 m. Ovaj vod predstavlja osnovnu 35 kV vezu za napajanje TS 35/10 kV "Ljubović" iz TS 35/10 kV "Centar", dok je rezervna veza ostvarena nadzemnim 35 kV vodom: TS 220/110/35 kV "Podgorica 1" - TS 35/10 kV "Ljubović", čija trasa prolazi paralelno sa južnom granicom plana, van zahvata plana. Nakon što je trafostanica 110/10 kV “Podgorica 5” puštena u pogon, prema PUP-u Podgorica slijedi ukidanje trafostanice TS 35/10 kV "Ljubović". Na njenom mjestu formiraće se 10 kV rasklopno postrojenje. Navedeni 35 kV kabl zadržava svoju sadašnju funkciju do ukidanja TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ". Nakon formiranja 10kV rasklopnog postrojenja, postojeći 35kV kabl bi se mogao staviti pod napon 10 kV, kao veza tog postrojenja sa trafostanicom TS 35/10 kV "Centar", odnosno budućom TS 110/10 kV „Podgorica 6“ koja se planira na njenom mjestu. U zoni zahvata se nalaze djelovi sledećih 10kV kablovskih dionica: TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- TS 10/0,4 kV "TIK 2" TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- TS 10/0,4 kV "Pamučni kombinat 1" (dva kabla) TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- DV 10 kV “Aluminijumski kombinat” TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- MBTS 10/0,4 kV "Zabjelo 18" TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- MTS 10/0,4 kV "Zabjelo 10" TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- TS 10/0,4 kV "Strelište" TS 35/10 kV "LJUBOVIĆ"- TS 10/0,4 kV "Sahat kula" TS 10/0,4 kV "Krivi most 2"- MBTS 10/0,4 kV "Centrokoža" TS 10/0,4 kV "Kruševac 2"- MBTS 10/0,4 kV "Centrokoža" MBTS 10/0,4 kV "Centrokoža"- MBTS 10/0,4 kV "Čikovina" TS 10/0,4 kV "Stara Varoš 3"- MBTS 10/0,4 kV "Brijeg Morače"

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Slika 1 - Jednopolna šema postojećeg stanja (EE infrastruktura)

Telekomunikaciona infrastruktura Organizacija javnih telekomunikacija fiksne telefonije na području opštine Podgorica uglavnom pripada Crnogorskom Telekomu i realizovana je preko četrdest četiri elektronska komunikaciona čvora, koja su povezana pomoću optičkih kablova i odgovarajućih sistema prenosa sa glavnim čvorištem.Usluge fiksne telefonije uglavnom pruža Crnogorski Telekom putem bakarnih i optičkih pristupnih mreža, kao i radio pristupom. Osim Crnogorskog Telekoma usluge fiksne telefonije pruža i M-tel, WiMAX tehnologijom, ali sa neuporedivo manjim brojem aktivnih priključaka. Usluge fiksnog širokopojasnog pristupa (putem kabla), na području opštine Podgorica, pružaju pored Crnogorskog Telekoma i operatori M-tel, M-kabal, Cabling. Usluge fiksnog-bežičnog širokopojasnog pristupa, putem WIMAX tehnologije, na području opštine Podgorica, pružaju Telemach kao i M-tel. Usluge distribucije AVM sadržaja, na teritoriji opštine Podgorica pružaju četiri operatora: Crnogorski Telekom (IPTV tehnologija), Telemach (MMDA tehnologija), M-kabal (KDS tehnologija), Cabling (KDS tehnologija) i Total TV Montenegro (DTH tehnologija). Na teritoriji opštine Podgorica su prisutna tri operatora mobilne telefonije: „Telenor“, „Crnogorski Telekom“ i “M-tel”. Preko 95% opštinskog prostora je pokriveno signalom i uslugama mobilnih operatera, dok je područje DUP-a pokriveno 100%. Na teritoriji DUP-a, nema instaliranih baznih stanica a i planom razvoja nije predviđeno da se grade nove bazne stanice. Generalno, stanje javne telekomunikacione mreže može se ocijeniti kao dobro i nije smetnja razvoju opštine i planskog područja. To se ogleda naročito u sledećem:  Izvršena je digitalizacija telekomunikacione mreže;  Veoma dobra izgrađenost pristupne mreže na dijelu teritorije (instalisano 3098, zauzeto 670 tj. 22% zauzetost pristupne mreže);  Dobra izgrađenost spojnih optičkih kablova

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Treba napomenuti da na tretiranom području tk kanalizacioni kapaciteti su uglavnom zadovoljavajući i da ih u narednom planskom periodu treba graditi u skladu sa razvojnim planovima. Komunalni otpad Čvrsti otpad se odlaže u, za to predviđene kontejnere, odakle ga gradske komunalne službe odvoze na gradsku deponiju. Odlaganje i sakupljane otpada je neselektivno.

Zelene površine Prostor Detaljanog urbanističkog plana „Čepurci-dio“ je dio urbanističko-tehničke dokumentacije Glavnog Grada Podgorica. Prostor plana se nalazi u neposrednoj blizini rijeke Morače sa sjeverne strane dok se sa jugo-istočne strane prostire park šuma Ljubović. Granicu zahvata većim dijelom čine saobraćajnice. Najzastupljeniji sklop vegetacije jesu pojedinačna stabla čempresa koja se tradicionalno sade u sklopu sakralnih objekata. Ostatak vegetacije čini travnjak koji usled parcelacije grobnih mjesta egzisitra u vidu traka. Planski koncept uređenja zelenih površina usklađen je sa PUP-om Glavnog Grada Podgorica, urbanističkim rješenjima kao i normativima zelenih površina. Cilj planskog pristupa je:  Maksimalno očuvanje autentičnih pejzažno-ambijentalnih vrijednosti predione cjeline (vegetacijske, orografske, geomorfološke, hidrološke i td.);  Sadnja novih biljnih vrsta (kompozicije žbunja, cvetnjaci itd) radi oplemenjivanja prostora i stvaranja “duha mjesta”;  Usklađivanje kompozicionog rješenja zelenila sa namjenom (kategorijom) zelenila;  Uvođenje u jedinstven sistem zelenila koji je predviđen PUP-om Glavnog Grada Podgorica, formiranje sistema zelenih površina gradskog i prigradskog karaktera;  PUP-om su predviđeni i normativi koji iznose 30-40% za zelenilo groblja;  Korišćenje vrsta otpornih na ekološke uslove sredine, neinvazivnih vrsta i usklađivanje sa kompozicionim i funkcionalnim rješenjima;  Upotreba autohtonih biljnih vrsta (min. 70% od planiranog fonda zelenila) i vrsta otpornih na ekološke uslove sredine a u skladu sa ambijentalnim, estetskim i funkcionalnim zahtijevima;  Postavljanje zaštitnih pojaseva, pored saobraćajnica

2.2. EKONOMSKO DEMOGRAFSKA ANALIZA Ekonomsko demografska analiza se sastoji od podataka o stanovništvu, stanovima i domaćinstvima i izvršenim analizama po raznim indikatorima demografskog razvoja, privrednih i drugih djelatnosti a sadrži i sintezni prikaz rađen namjenski za potrebe prostornog planiranja.

Stanovništvo, domaćinstva i stanovi U postojećem stanju u zahvatu plana se nalazi svega 15 stambenih objekata. Uz procjenu da u urbanom dijelu Podgorice domaćinstvo u prosjeku ima 3,18članova i pretposatvku da u

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica svakom objektu živi po jedno domaćinstvo, na osnovu broja objekata se može procijeniti da u zahvatu plana živi manje od 50 stanovnika.

Razvoj privrednih grana Od privrednih grana, u zahvatu plana je zastupljeno poslovanje kroz djelatnosti preduzeća “Pogrebne usluge”, d.o.o.

Društvene djelatnosti Prostor zahvata DUP-a nema značajnih društvenih sadržaja koje bi zadovoljile potrebe stanovnika na ovom području, tako da su oni orjentisani na kontaktne zone i njihove sadržaje. Povezivanje na centralne djelatnosti, predškolske i školske ustanove takođe se ostvaruje kroz oslanjanje na kontaktna područja (osnovne škole i vrtiće u dijelu grada preko Morače i na Zabjelu, na različite sadržaje u Staroj Varoši, kao što su trgovina, srednje škole, sportski sadržaji i sl.). Što se tiče rekreacije i boravka u prirodi područje DUP –a je orjentisano prema brdu Ljubović, Spomen –parku Kruševac i Sportskom centru »Morača«).

2.3. PLANSKA, STUDIJSKA I TEHNIČKA DOKUMENTACIJA VIŠEG REDA I KONTAKTNI PLANOVI

Izvod iz GUR-a za plansko područje PUP Podgorica Na osnovu PUP-a, zahvat ovog plana se nalazi u planskoj cjelini Stara Varoš – Zabjelo, i zahvata dio naselja Zabjelo – Pobrežje. Predmetni plan, PUP prepoznaje pretežno kao zonu gradskog groblja i kao zonu objekata mješovite namjene u pojasu uz Bulevar crnogorskih serdara. Izabrani kohezijski scenario predviđa usmjerenje 47% prirasta stanovništva na užem području grada, koje obuhvata planske cjeline: (1) Nova varoš, (2) Novi grad, (3) Stara varoš–Zabjelo i (4) Konik. Usmjeravanje izgradnje grada na dovršavanje već početih područja gradnje doprinijelo bi, svakako, boljoj kohezivnosti fizičkih struktura i razvoju oblikovnog izraza grada. Urbanom revitalizacijom istorijskih cjelina Stare i Nove varoši, urbanom afirmacijom područja Novog grada, Drpe Mandića i područja pod Goricom, u sadržajnom i morfološkom smislu, te urbanom dogradnjom i reurbanizacijom područja Ljubović, Pobrežje, Zabjelo i područja uz Cetinjski put (nekadašnji industrijski kompleksi: Radoje Dakić, Duvanski kombinat), kao i uređenjem atraktivnih obala rijeka Morače i Ribnice, omogućila bi se socijalna i funkcionalna integracija ovih djelova gradskog područja u jedinstven gradski prostor. Centralni gradski prostor povezuje, odnosno definiše saobraćajni magistralni prsten (ring, Bulevar Ivana Crnojevića - most Milenijum - 13. jul - Bulevar Džordža Vašingtona -– 4. jula - Bulevar bratstva i jedinstva), duž kojeg su locirana stambena naselja (Kruševac, Blok 5, Zabjelo 6,7,8, Pobrežje, Blok 35-36, Blok 18 i 19, Drač) i oblikovana je gušća izgrađena supstanca u obliku 'gradskog zida' sa naglašenim 'ulazima' u grad iz regionalnih pravaca. Na magistralni saobraćajni prsten nadovezuje se ortogonalni raster urbanih blokova (Nova varoš, Novi grad, Stara varoš i Zabjelo) sa dvije izražene transverzale u pravcu istok-zapad

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

(Tološi-Kruševac-Novi grad-Nova varoš-Konik i Univerzitet-Novi grad-Stara varoš-saobraćajni terminal). U posljednjih 20 god. Podgorica je, u skladu sa smjernicama GUP-a (1990), postigla u znatnoj mjeri kontinuirani razvoj grada, gradnju bez 'preskakanja' pojedinih područja bližih gradskom jezgru, sa mješovitom namjenom površina (stambeni, radni i drugi sadržaji) i gradskom morfologijom gradnje (gradnja uz ulice, trgove, parkove). Takav gradski režim gradnje sprovodiće se i dalje na užem gradskom području (područje urbaniteta), kao i uz značajne pravce komunikacija (poteze urbaniteta) prema Koniku (Nova varoš-Konik-Ribnica), duž predviđenog produžetka Bulevara sv. Petra Cetinjskog, odnosno V proleterske i prema Duklji (Nova varoš–Zagorič-Duklja uz obalu Morače) Stanka Dragojevića - II crnogorski bataljon. Izgradnjom ovih komunikacija sadržajno i funkcionalno se na uži gradski prostor nadovezuje istočni (Konik) i sjeverni (Zagorič) dio grada, koji će se zbog prirodnih, geomorfoloških (brdo Gorica) i stvorenih barijera (željeznička pruga i postrojenja) razvijati kao izdvojene gradske prostorne cjeline. U užem gradskom području predviđaju se centralne djelatnosti i mješovita namjena površina, a organizacija prostora treba da omogući nastajanje i razvoj poteza i žarišta urbaniteta, kao manjih i većih centara u obliku zona, uličnih poteza i trgova s lokalima i raznolikim intenzivnim korišćenjem prostora. Na područja i poteze urbaniteta vezane su i lokacije centralnih i drugih javnih gradskih sadržaja. Groblja Na prostoru Glavnog grada postoji 125 lokacija namijenjenih grobljima, koje zauzimaju površinu od oko 82ha. U GUP-u Podgorica groblja zauzimaju 22 ha i to na 5 lokacija (Čepurci, Zagorič, Gornja Gorica, Donja Gorica i Tološi). Po popisu 2011. godine na podrucju GUP-a Podgrica žive 152602 stanovnika, tako da potrebna površina za tu godinu bi iznosila još dodatnih 16 ha, što pokazuje da već postoji deficit grobnih površina. Prema demografskim projekcijama grad Podgorica (GUR) će 2025. godine imati 173.600 stanovnika, tako da srazmjerno ovom kriterijumu potrebno je oko 45 ha ukupne površine za ovu namjenu na prostoru GUR-a Podgorica, odnosno da treba obezbijediti minimalno 22 ha novih površina za ovu namjenu. Za površine groblja odnos površina za sahranjivanje prema površinama ostalog sadržaja kreće se u rasponu 60:40% kod izrazito arhitektonske do 40:60% kod pejzažne kompozicije. Ova funkcionalna podjela uglavnom se sastoji u sljedećim odnosima: 60% površine namijenjene grobnim mjestima, 20% zeleni pojas i parkovski oblikovan prostor, 16% površine za pješačke staze i saobraćajnice, 3% trg za ispraćaj sa objektima kapele, i 1% ostali sadžaji. Uređenjem je potrebno stvoriti prostor koji odaje osjećaj mirnoće. Potrebno je stvoriti tampon zone zelenila ivicom groblja, prvenstveno na grobljima u užem gradskom jezgru. Velike betonske zidove potrebno je oplemeniti vertikalnim sistemom ozelenjavanja. Postojeca stara groblja potrebno je sačuvati kao dio istorijskog nasljeđa i parkovno ih urediti. Mješovita namjena U užem gradskom području predviđaju se centralne djelatnosti i mješovita namjena površina, a organizacija prostora treba da omogući nastajanje i razvoj poteza i žarišta urbaniteta, kao manjih i većih centara u obliku zona, uličnih poteza i trgova s lokalima i raznolikim intenzivnim korišćenjem prostora. Na područja i poteze urbaniteta vezane su i lokacije centralnih i drugih javnih gradskih sadržaja.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Površine mješovite namjene velikim dijelom su zastupljene u gradskom dijelu Podgorice, u svim zonama, uglavnom uz bulevare i glavne gradske saobracajnice, a predviđene su i uz magistralni put Podgorica-Cetinje u pojasu 100 m sa obje strane magistrale, uz Ul. 27. marta, kao i uz Prvu proletersku ulicu, takođe u pojasu od 100 m.

Izvod iz važećeg plana Važeći detaljni urbanistički plan rađen je 2005 godine a njegova je granica obuhvatala veću površinu. Planski koncept se zasnivao na pronalasku ravnoteže odnosa prostora zbog stvorenih konfliktnih struktura usled toga što predhodno plansko rješenje nije uspjelo da pomiri različitosti na ovom zahvatu. Ciljevi i programska opredjeljenja zasnovana su bila prema Izmjenama i dopunama GUP-a za predmetni prostor. Osnovnu postavku prostorne organizacije čine prostorne cjeline formirane na bazi predhodno rađene prostorno-planske dokumentacije. Dominantnu cjelinu zahvata plana čini gradsko groblje “Čepurci” posmatrano u postojećim odnosno u granicama predviđenog proširenja, do postojećih i novoplaniranih saobraćajnica. Preostale obodne prostorne cjeline zahvata plana ovom planskom postavkom namjenjeni su individualnom stanovanju, stanovanju sa djelatnostima, sportu i rekreaciji i ostalim zelenim površinama. Na osnovu gore navedenog Izmjenama i dopunama DUP-a »Čepurci« predloženi oblik prostorne organizacije oslanja se na postavke date Izmjenama i dopunama GUP-a za predmetni zahvat i dostignuti stepen razvoja područja uz plansko opredjeljenje za nadopunu koje se odnosi na izgradnju objekata na slobodnim prostorima, prostorima predviđenim za rušenje (industrijski objekti duž obale rijeke Morače) i prostorima predviđenim za urbanu dogradnju putem postepene rekonstrukcije. Suština Izmjena i dopuna plana je da se kontakt groblja, kao zatvorene urbanističke cjeline sa “spoljnom sredinom” učini korektnim i pristupačnim. U tom smislu neophodna je prenamjena susjednih zona “komunalne djelatnosti” u kategoriju “stanovanja sa djelatnostima”, jer takav oblik industrijskog poslovanja je nespojiv sa osnovnom namjenom prostora. Planirane su nove mogućnosti za ovaj prostor u skladu sa zahtjevima vlasnika i korisnika prostora. Ovakvo opredjeljenje donosi nove planske pokazatelje definisane kroz veći indeks izgrađenosti, opremljenosti prostora, kao i kroz veću gustinu naseljenosti. Planskom postavkom se dozvoljava je da objekti stanovanja sa djelatnostima i individualni objekti mogu imati suterene (što nije ušlo u bilanse, osim kod zgrade Gradnja – prometa). Korišćeni parametri: • prosječan stan u individualnoj gradnji (BRGP) 140m2 • prosječan stan u kolektivnoj gradnji 91m2 • prosječan broj stanovnika po stanu 3,74

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

URBANISTIČKI POKAZATELJI 1. POVRSINA ZAHVATA PLANA …………………………………………………....355130 m2 2. POVRŠINE POD OBJEKTIMA ………………………………….…18436 m2 Pz = 0,052 3. BRUTO GRAĐEVINSKA POVRŠINA ……………………………...54360 m2 Pi = 0,153 4. POVRŠINE POD SAOBRAĆAJNICAMA ………………………...31094 m2 Ps = 0,087 5. POVRŠINA PARKINGA-bez saobraćaja…………………….……8682,5 m2 Pp = 0,024 6. POVRŠINA TROTOARA……………………………………………..12418 m2 Pt = 0,034 7. PODZEMNA GARAŽA……………………………………………………………….…..2200 m2 8.STAZE PORED MORAČE………………………………………………………..………2683 m2 9.STAZE OKO ZGRADA……………………………………………………………………5767 m2 7. KORITO RIJEKE MORAČE……………………………..…………..45376 m2 Pkr = 0,127 8. SPORTSKI TEREN-stadion “Zabjelo”…………………….……….19970 m2 Pst = 0,056 9. GRADSKO GROBLJE……………………………………..…….…..142437 m2 Pg = 0,40 10.UKUPNO ZAUZETE POVRŠINE…...……………………………………………206286,4 m2 11. ZELENE POVRŠINE…………………………………………………..63039 m2 Zp = 0,17 12.POSLOVNI PROSTORI………………………………………………….…………….12822 m2 13.STAMBENI PROSTORI………………………………………………….…………… 41538 m2 14.BROJ STAMBENIH JEDINICA……………………………………………..………………415 15.BROJ STANOVNIKA…………………………………………………...…………………...1529 16.BROJ ZAPOSLENIH……………………………………………….………………………...466 17.GUSTINA NASELJENOSTI 1529 / 35,51 = 43 st/ha

Izvod iz kontaktnih planova U neposrednoj blizini se nalazi DUP Pobrežje zona G, formiran kao zona mješovitih sadržaja gdje se nalaze objekti u funkciji sporta i rekreacije, školstva, hotelski objekti i poslovni objekti. Sjeverni dio planskog zahvata je bulevarom Crnogorskih serdara razgraničen sa DUP-om Stara Varoš, starim gradskim jezgrom sa pretežno stambenim sadržajima i sadržajima kompatibilnim stanovanju a koji se ne javljaju u bitnijem procentu. Jugozapadni dio plana se u jednom dijelu graniči sa DUP-om Zabjelo-Ljubović, koji je takođe u najvišem dijelu predviđen kao zona kolektivnog stanovanja sa kompatibilnim sadržajima.

2.4. PRIRODNA I KULTURNA BAŠTINA

Za podrucje DUP-a “Čepurci-dio” urađena je “Studija zaštite kulturnih dobara” broj UP/I -03- 398/2015-16 od 14.02.2017, izrađena od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara, a koja je integralno data u poglavlju “Prilozi” pod rednim brojem 166 planskog dokumenta.

Uvod Studija zaštite kulturnih dobara u obuhvatu Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci dio” , opština Podgorica (u daljem tekstu: DUP) radi se u skladu sa članom 89. i članom 90 Zakona o zaštiti kulturih dobara (Sl. list CG 49/10).

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Programski zadatak za izradu Studije zaštite ima za cilj da se utvrde režim i mjere zaštite, očuvanja i unapređenja kulturnih dobara i njihove zaštićene okoline u obuhvatu DUP-a “Čepurci dio”, kao i da se sagledaju rizici i uticaji planiranih radova na stanje kulturnih dobara u obuhvatu Plana. Studija zaštite treba da: cjelovito dokumentuje kulturnu baštinu u obuhvatu Plana; utvrdi mjere na osnovu kojih je moguće planirati istraživanja i zaštitu kulturno-istorijske, prirodne i duhovne baštine; identifikuje kulturno-istorijske predjele i tragove kultura u predjelu, odnosno karakteristične interakcije čovjeka i prirode u ovom prostoru i da utvrdi mjere očuvanja i zaštite kulturnog pejzaža. Studija zaštite, polazeći od stanja prostorne i kulturno-istorijske baštine i obima planiranih radova, treba da sadrži strategiju trajnog očuvanja, održivog korišćenja i unapređenja kulturne baštine. Studija zaštite treba da se bazira na dokumentaciji koju će, u skladu sa naučnim saznanjima iz oblasti zaštite kulturnih dobara, sačiniti eksperti iz više naučnih disciplina i stručnjaci raznih struka, na način koji obezbjeđuje implementaciju utvrđenih mjera zaštite u predloženi Plan, uključujući i sva potrebna istraživanja i mjere zaštite prije nego započnu građevinski radovi i druge aktivnosti koje bi mogle da ugroze evidentirana i dokumentovana kulturna dobra. U zoni zahvata DUP-a „Čepurci dio“ nalaze se dva nepokretna kulturna dobra, „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje“ i „Spomen ploča na groblju streljanih“. U uslovima gdje postoje potencijalni arheološki lokaliteti, prostori sa izraženim ambijentalnim vrijednostima, pri čemu su izdvojena dobra za koje se osnovano pretpostavlja da posjeduju kulturne vrijednosti, dat je popis evidentiranih objekata (iz evidencije UZKD), a sve sa ciljem zaštite i očuvanja kulturnih vrijednosti crnogorskog kulturnog nasljeđa.

Nepokretno kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje Istorijat: Crkva sv. Gospođe sa dva groblja stavljena je pod zaštitu 1960. godine. U to vrijeme je postojalo memorijalno groblje poginulih rodoljuba 1943 ‐ 1944. i manje gradsko groblje (Čepurci). Zbog širenja gradskog groblja danas je to jedinstvena cjelina. Prema natpisu uklesanom u kamenoj ploči nad ulazom, crkva je obnovljena 1890. godine, pošto je “vjekovima bila srušena“, a obnovio je Hadži Mitro Mihatov čija se jednostavna grobnica sa bijelom nadgrobnom pločom, nalazi ispred ulaza u crkvu. Ćirilični natpis isklesan u pravilno profilisanoj kamenoj ploči na fasadi crkve, obojen u crnoj boji glasi: „POD VLADOM NJ.V. KNJAZA NIKOLE I OSLOBODIOCA ZETE ! VJEKOVIMA SRUŠEN HRAM SVETE GOSPOĐE OBNOVI I SAGRADI ZA VJEČNU USPOMENU HADŽI MITO MIHATOV 1890. G.“.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Opis kulturnog dobra: Crkva sv. Gospođe nalazi se u gradskom groblju Čepurci. To je tipična, jednobrodna građevina s polukružnom apsidom i zvonikom na preslicu sa tri otvora. Predložena zaštićena okolina definisana je neposrednim okruženjem gradskog groblja. Fasade su malterisane i okrečene u bijelo. Izuzetak su uglovi koji su naglašeni pravilno klesanim blokovima kamena i preslica takođe zidana kamenom, ispod koje je perforirana kamena rozeta u vidu stilizovanog krsta. Prozori i vrata su uokvireni pravilno klesanim kamenom, dok su vrata i kapci na prozorskim otvorima izrađeni od metala. Krovna konstrukacija je dvovodna i pokrivena je kanalicom, a oluci su urađeni od tamnog lima. Unutrašnjost crkve je podjeljena na tri traveja sa dva para prislonjenih pilastara. Svod je polukružni, ojačan sa dva luka koji dopiru do kordonskog vijenca. U unutrašnjosti su instalirani električni radijatori, pod je betonski, pokriven itisonom. Konstrukcija je dodatno ojačana čeličnim zategama. Crkva nije živopisana, a ikonostas je rad braće Đinovski, nastao vjerovatno u vrijeme njene obnove. Drvena konstrukcija ikonostasa je bijele boje sa bogatom pozlatom. Na izrezbarenim carskim dverima su ikone sa predstavama Blagovijesti, lijevo je prestona ikona Bogorodice, a desno Hrist. Na sjevernim đakonskim dverima je arhiđakon Stefan, a na južnim arhanđel Mihailo. Lijevo od sjevernih đakonskih vrata je ikona Jovana Preteče, a desno ikona sa predstavom Rođenja Bogorodice. U drugoj zoni ikonostasa centralno mjesto zauzima ikona sa predstavom Tajne večere, a lijevo i desno su po tri ikone sa predstavama apostola. Ikonostas se završava velikim drvenim krstom sa Raspećem ispod kojeg je ikona sa predstavom sv Trojice, a lijevo i desno ikone Bogorodice i Jovana Bogoslova u medaljonima, koje se naslanjaju na izrezbarene figure aždaja (pobjeda dobra nad zlom). Na kulturnom dobru su 2016. godine izvedeni radovi tipa: fasaderski radovi, tj. obijanje starog maltera sa kamenih zidova objekta, kao i novo malterisanje kamenih površina, bravarski radovi, armiračko-betonski radovi, limarski i demontažni radovi, a bez prethodno izdate saglasnosti Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Stanje kulturnog dobra  Predložena zona zaštite i zaštićene okolina kulturnog dobra je u dobrom stanju  očuvanosti i redovno se održava;  Crkva je konstruktivno stabilna u fizički dobrom stanju;  U unutrašnjosti crkve su instalirani električni radijatori koji devalviraju kulturne  vrijednosti kulturnog dobra;  Obnova poda nije do kraja sprovedena, ispod podnog zastora je beton;  Ikonostas sa ikonama je u dobrom stanju očuvanosti.

Granice nepokretnog kulturnog dobra i njegove zaštićene okoline: Na osnovu Lista nepokretnosti broj 7243, kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na groblju Čepurci, se nalazi na KP 3508, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokretnog kulturnog dobra iznosi 186 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra zahvata u cjelini parcelu KP 3507 i dio KP 3509, ukupne površine 5 780 m2. Cjelokupna zona zahvata iznosi 5 966 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra se prostire od zone nepokretnog kulturnog dobra ka sjeveru do grobljanskog puta 12m, ka istoku i zapadu po 30m a na jugu cca 60m.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Nepokretno kulturno dobro, „Spomen-ploča na groblju strijeljanih“ Istorijat: Spomen groblje strijeljanih nalazi se unutar gradskog groblja na Čepurcima. Pretpostavlja se da je spomen‐groblje podignuto tokom pedesetih godina prošlog vijeka, od strane SO Titograd. Opis kulturnog dobra: Kulturno dobro se nalazi na gradskom groblju na Čepurcima. Predloženu zaštićenu okolinu karakteriše uži prostor groblja, neosredno uz kulturno dobro. Spomenizrađen od kamena, visine 2,77 m. Donji dio spomenika je širine 1,52 m i na njemu se nalazi ploča ploča širine 1,00 m, koja ima produžetak od 0,13 m na lijevoj strani, dok se na desnoj strani nalazi metalna, crveno bojena, petokraka, fiksirana za metalni stalak. Na gornjem dijelu spomenika nalazi se bijela mermerna ploča, dimenzija 0,71 m x 0,40 m, fiksirana sa četiri željezna ankera za osnovu spomenika, i na njoj uklesan je ćirilični natpis, slova naglašenih crnom bojom, sljedeće sadržine: "U SPOMEN VJERNIM SINOVIMA I KĆERIMA NAŠEGA NARODA, BORCIMA ZA SLOBODU, ZVJERSKI STRIJELJANIM OD FAŠISTIČKIH OKUPATORA I DOMAĆIH IZDAJNIKA" Na donjem, širem dijelu spomenika, nalazi se druga bijela mermera ploča, dimenzija 1,13 x 0,74 m i na njoj su uklesana imena strijenjanih rodoljuba, njih 91. Sa desne strane od ulaznih vrata nalaze se pojedinačne grobnice, uglavnom grupisane u dva reda, dok su par njih (pojedinačnih i grupnih) na usamljenijim mjestima spomengroblja. Na lijevoj strani od kapije, u gornjem desnom uglu ograđene površine spomen‐groblja, nalazi se spomen‐ploča novijeg datuma, dimenzija 1,67 m x 0,90 m, izrađena od tamnosivog mermera na kojoj su uklesana slova teksta i ispisana bijelom bojom. Iznad teksta je urezana petokraka. Stanje kulturnog dobra  Prostor na kome se nalazi spomen‐obilježje je opterećen grobnicama;  Betonska ograda i željezna kapija se nalaze u dobrom stanju očuvanosti;  Dio parkovske površine na kojoj je postavljeno spomen – obilježje, je održavano i kultivisano;  Donji dio betonskog postamenta u gornjem lijevom uglu oštećen, a oštećenja se manifestuju u vidu pukotina, naprsnuća i krunjenja ivica, nastala uslijed uticaja atmosferilija i temperaturnih oscilacija;  Na pločama evidentirna zaprljanja, koja su produkt atmosferilija i zadržavanja vlage na kamenu, koja u kombinaciji sa štetnim isparenjima iz vazduha dovode do vidnih onečišćenja kamena. Taloženje ove prljavštine (organskog i neorganskog porijekla) manifestovano je kroz skrame na površini kamena, koje estetski degradiraju kamen,

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

ali kako su u sastavu ovakvih skrama često zastupljene štetne topljive soli, koje imaju razarajuće dejstvo na kamen, često dovodi do hemiskih i fizičkih oštećenja, kojima se trajno ugrožava konstruktivna stabilnost kamena;  Bojeni sloj slova teksta i petokrake djelimično izgubio intezitet;  Na spomen‐grobljima i grobnicama unutar kompleksa prisutna oštećenja bojenog sloja slova i zaprljanja površina teksta.

Objekti za koje se osnovano pretpostavlja da imaju kulturne vrijednosti Naziv dobra: Kapela „Čepurci“, Podgorica Lokacija: kat.parc. 3505 i 3506, KO Podgorica III Opis dobra: Kapela „Čepurci“ djelo je istaknutog crnogorskog arhitekte Vukote Tupe Vukotića, izgrađena 1960. godine. Stanje dobra, mjere i režim zaštite: Kapela „Čepurci“ u dobrom je stanju, održavana i aktivno se koristi u skladu sa namjenom. Godine 2012. prihvaćena je Inicijativa za uspostavljanje zaštite ovog dobra u okviru zbirne inicijative za zaštitu djela arhitekture XX vijeka. Namjena je adekvatna a održavanje tekuće. Preostale bitne stavke o zaštiti kulturnih dobara pogledati u poglavlju pod nazivom “Prilozi” date tekstualne dokumentacije na stranici pod rednim brojem 171.

2.5. STANJE ŽIVOTNE SREDINE Rezultati monitoringa o stanju segmenata životne sredine koje sprovodi Agencija za zaštitu životne sredine i druge specijalizovane državne instutucije ukazuju da je životna sredina dijelom zagađena. Aerozagađenje je zastupljeno jer područje zahvata plana opterećuje saobraćajna infrastruktura. U području plana postoji kanalizaciona infrastruktura.

2.6. PREUZETE MEĐUNARODNE OBAVEZE Na području ovog plana nema preuzetih međunarodnih obaveza.

2.7. ZAHTJEVI I POTREBE KORISNIKA PROSTORA Obrađivaču plana su u toku izrade Nacrta prispjela 2 zahtjeva korisnika prostora za valorizaciju zemljišta u zahvatu plana. Takođe od strane Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine Glavnog grada je pristigla inicijativa za formiranje urbanističke parcele uz Bulevar crnogorskih serdara koja bi bila u namjeni centralnih djelatnosti.

2.8. SINTEZNI PRIKAZ UREĐENJA PROSTORA Sa aspekta prirodnih uslova, ovo područje ima niz povoljnosti za izgradnju i urbanizaciju:

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 teren je ravan i spada u I kategoriju terena pogodnih za urbanizaciju. Zbog neizraženih nagiba, čitav prostor spada u kategoriju stabilnih terena;  klimatski uslovi su povoljni za gradnju tokom cijele godine;  pri izgradnji, odnosno planiranju objekata treba voditi računa o nepovoljnim uslovima vjetra, sunca i kiše;  dobra vodopropustljivost, a dubina izdani podzemne vode svuda je veća od 4 m, od nivoa terena.

Na predmetnom području nema objekata za obavljanje društvenih djelatnosti osim objekata u sklopu groblja. Postoje izgrađeni objekti u vidu individualnih stambenih objekata. Zelene površine su slabo zastupljene. Prostor je infrastrukturno dobro opremljen. Numerički pokazatelji postojećeg stanja: Za ukupnu teritoriju Plana osnovni urbanistički pokazatelji su sljedeći:  broj postojećih jednoporodičnih i višeporodičnih objekata: 25  broj privrednih objekata: 3  broj poslovnih objekata: 5  broj vjerskih objekata (sa pomoćnim objektima): 5  površina pod postojećim jednoporodičnim-višeporodičnim objektima: 2567m2  površina pod postojećim privrednim objektima: 402m2  površina pod postojećim poslovnim objektima: 448m2  površina pod vjerskim objektima (sa pomoćnim objektima): 201m2  površina pod zelenilom: 35341m2  površina pod saobraćajnom i komunalnom infrastrukturom: 18749m2  Spratnost: P, P+1, P+1+Pk  indeks zauzetosti na nivou plana: 0,019  indeks izgrađenosti na nivou plana: 0,025

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

3. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI

3.1. OPŠTI CILJEVI Prostor DUP-a “Čepurci - dio” ima prepoznatljivu ulogu u urbanom sklopu grada sa centralnom zonom glavnog gradskog groblja Čepurci, i u tom smislu neophodno je da se zbog budućeg korišćenja jasno formiraju režimi uređenja prostora i urbanistička regulacija. Opšti cilj izrade ovog planskog dokumenta je optimizacija prostora i njegovo kvalitetno uređenje kroz stvaranje funkcionalnog rješenja urbanističke regulacije, infrastrukture i zaštite životne sredine. Time će se stvoriti uslovi za dalji razvoj i izgradnju prostora u skladu sa smjernicama plana višeg reda sa ciljem stvaranja kvalitetnog prostora u funkcionalnom, fizičkom, ambijentalnom i u smislu kvaliteta životne sredine ovog područja. Planiranje ovog prostora se mora sprovesti kroz usklađivanje razvojnih potreba i raspoloživih potencijala i kapaciteta ovog prostora kao i potreba i inicijativa zaintersovanih korisnika prostora. Pri planiranju se mora voditi računa o uklapanju u postojeći kontekst grada i predmetnog područja, funkcionalno, oblikovno kao i o obezbjeđivanju maksimalne zaštite životne sredine, zaštitu i unapređenje postojećeg zelenila i ambijentalnih vrijednosti. Ujedno potrebno je uklopiti predhodnu plansku regulativu i njene smjernice u dalji tok planiranja.

3.2. POSEBNI CILJEVI Rezultati provjere osnovnih postavki PUP-a i GUR-a, anaiiza postojećeg stanja kao i ankete želja zainteresovanih korisnika odredili su pristup izradi ovog plana. Pristup je zasnovan na sljedećim stavovima:  organizovanje sadržaja,  poštovanje potrebnih sanitamo-tehničkih uslova,  uklapanje internog kolskog i pješačkog saobraćaja u šemu saobraćaja datu GUR- om,  obezbjeđivanje mirujućeg saobraćaja dovoljnog broja parking i garažnih mjesta,  obezbjeđivanju neometanog pješačkog kretanja unutar zone i povezivanja sa spoljnim pješačkim komunikacijama,  obezbijeđivanju prečišćavanja otpadnih voda i zaštiti životne sredine,  obezbjeđivanju mreže infrastrukture (vodovod, kanalizacija, elektroenergetika i PTT) kako bi se stvorili potrebni uslovi za nesmetani razvoj predviđene strukture.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

4. PLANIRANO REŠENJE

4.1. PLANSKI MODEL – KONCEPT PLANA Analizirajući namjenu površina ovog planskog poteza i osnovni koncept prostornog uređenja iz važećeg DUP-a, kao i sagledavajući stanje na terenu, može se zaključiti da je aktuelni plan djelimično zaživio na ovom prostoru. Specifična namjena i stvoreni uslovi, zahtjevaju odmjerenu prostornu plansku postavku i suzdržan razvoj. Ovaj planski dokumenat u najvećem dijelu prati koncepcijsku postavku iz prethodnog plana, a osnov za namjenu površina u zahvatu bazira se na Plana višeg reda odnosno PUP Podgorice za prostor obuhvaćen DUP-om “Čepurci”. Prilikom opredjeljenja namjene površina i planiranih kapaciteta vodilo se računa da budu ispoštovani i članovi 75, 76 i 77 Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta. Povezanost naselja sa širim okruženjem - kontaktnim zonama predviđena je preko postojećih saobraćajnica, bulevarom Crnogorskih serdara, Ulicom 8. marta, ulicom Radosava Burića, novoplaniranim saobraćajnicama „Ulica 1“ i „Ulica 2“ kao i servisnim saobraćajnicama. Za cijelu teritoriju plana i sve planirane sadržaje izvršena je parcelacija i formiranje urbanističkih parcela kao osnovnih planskih jedinica koje omogućavaju njegovu dalju realizaciju. Nova parcelacija, poštovala je postojeće katastarsko stanje u najvećoj mjeri u onim segmentima Plana u kojima ne remeti planirani urbanistički koncept. Ovom prostorno planskom dokumentacijom, sa aspekta namjene površina, poštovan je u najvećoj mogućoj mjeri koncept iz PUP-a. Nakon detaljne analize namjena je usklađena sa potrebama korisnika prostora i sa urbanističkim pokazateljima iz Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, pri čemu su određene površine za:  Groblje  Centralne djelatnosti  Stanovanje veće gustine  Pejzažno uređenje javne namjene  Saobraćajnu i ostalu infrastrukturu

Centralni prostor plana namjenjen je zoni gradskog groblja, koje predstavlja integralnu urbanu cjelinu. Sagledavanjem stanja na terenu, uz uvažavanje kulturnog odnosa i pijeteta prema mrtvima, neophodno je podržati programski sadržaj PUP-a i predhodnog DUP-a, koji se ogleda u širenju groblja što predstavlja potrebu i javni interes grada. Imajući u vidu stanje na terenu i izgrađenost prostora ovim planom se širenje groblja predviđa na slobodnim površinama koje se nalaze u sjeveroistočnom dijelu plana na površinama koje zahvataju parcele ili djelovi katastarskih parcela 3460, 3461, 3462, 3464, 3465, 3467, 3466, 3468, 3469, 3470. Površina postojećeg groblja označena je kao UP1 a osim nje formirane su još 4 parcele sa namjenom površine za groblje. Urbanistčke parcela UP1a i UP1c su predviđene za izgradnju administrativno poslovnih, komercijalnih i ostalih sadržaja za potrebe JP Pogrebne usluge. Urbanistička parcela UP1b je locirana neposredno uz postojeće kapele i predviđena za izgradnju mrtvačnice. Na urbanističkoj parceli UP1d je planirano proširenje kapaciteta postojećeg groblja, tj izgradnja grobnica unutar zona koje su definisane postavljenim pravcima pješačkih staza. Takođe, u jugozapadnom dijelu groblja u sklopu UP1, predviđena je

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica adaptacija i rekonstrukcija postojeće kamene kuće u objekat za potrebe preduzeća Pogrebne usluge. Planirani objekat zadržava postjeću spratnost P+1 a u slučaju potrebe može se dograditi do granice definisane gređevinskim linijama a maksimalna BRGP iznosi 650m2. U slučaju da za to postoji potreba dozvoljava se dogradnja dodatne kapele uz postojeće na način da dograđena kapela mora biti u potpunom skladu sa postojećim u vidu materijalizacije, oblikovnosti i dimenzija. U samoj zoni groblja geometrijom partera i sadržajima naznačeno je primarno vođenje pješačkih staza sa naglašenim motivima na ukrštanju i kvalitetenih povezivanja sa zonom postojećeg groblja. Trg sa kapelama podržava u osnovi staro rješenje – obogaćuje arhitektonski ukupan prostor i zadovoljava potrebe funkcije proširenja groblja. U prethodnom detaljnom planu kao i prema namjeni površina iz PUP-a Glavnog grada, prostor u zapadnom dijelu zahvata plana na kome su se formirali nelegalni stambeni objekti je bio predviđen za proširenje groblja. U toku izrade Nacrta plana, Glavni grad kao Naručilac plana i JP Pogrebne usluge kako korisnik prostora su se izjasnili da nemaju u planu i da im nije u interesu širenje postojećeg groblja na pomenutim površinama. Međutim kako je planom višeg reda ova površina predviđena za površine za groblja, ovim DUP-om se i pored faktičkog stanja na terenu ne može izvršiti prenamjena u parcele za stanovanje. Na osnovu konsultacija i radnih sastanaka sa Komisijom sekretarijata za urbanizam, predstavnicima nadležnog Ministarstva i Glavnog grada, odlučeno je da se ova zona označi kao rezervna površina. Prema Pravilniku, u naselju i van njega planskim dokumentom se mogu utvrditi površine kao površine od značaja za budući razvoj, a čija detaljna namjena ne mora biti bliže utvrđena. Na rezervnim površinama određenim planskim dokumentom primjenjuje se režim zabrane građenja za vrijeme važenja tog planskog dokumenta. Na rezervnim površinama se dozvoljava tekuće održavanje. Izuzetno, na rezervnim površinama se može planirati izgradnja osnovnih komunalnih instalacija i objekata društvenog standrda za neophodno održavanje postojećeg dijela naselja. Namjena na ovim površinama će se u konačnom definisati planom višeg reda a preporuka iz ovog plana je da se formiraju površine za stanovanje. U samoj zoni groblja geometrijom partera i sadržajima naznačeno je primarno vođenje pješačkih staza sa naglašenim motivima na ukrštanju i kvalitetenih povezivanja sa zonom

Slika 2 - Karta namjene površina u zahvatu plana (Izvod iz PUP-a)

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica postojećeg groblja. Trg sa kapelama podržava u osnovi staro rješenje – obogaćuje arhitektonski ukupan prostor i zadovoljava potrebe funkcije proširenja groblja. U zoni zahvata plana sa ciljem doživljavanja uličnog karaktera bulevara crnogorskih serdara, planirana je izgradnja objekata koji bi pripadali kategoriji kolektivnog stanovanja sa djelatnostima i poslovnim objektima. Njihova spratnost je P+2+Pk. Planski dokument u okviru ozelenjavanja bazira se na uličnim drvoredima, zatim ozelenjavanjem uz kolektivne i poslovne objekte ali i ozelenjavanjem u unutrašnjosti postojećih struktura. Ovakav pristup ima za cilj poboljšanje izgleda samih objekata, kao i povezivanje prostora preko pješačke staze sa prostorom park-šume Ljubović.

4.2. EKONOMSKO-TRŽIŠNA I DEMOGRAFSKA PROJEKCIJA

Demografska projekcija U predmetnom zahvatu plana planirano je 855,0m2 BRGP u funkciji stanovanja. Polazeći od pretpostavki da:  svakom stanu pripada oko 100 m2 BRGP,  u jednom stanu stanuje jedna porodica,  prosječan broj članova domaćinstava u gradskom dijelu Podgorice je 3. planom se projektuje oko 30 stalnih stanovnika na području zahvata plana. Uz njih, u korisnike prostora spadaju povremeni posjetioci kao i zaposleni u poslovnim objektima u zahvatu plana, kojih će, prema projekciji na osnovu parametara ovog plana, biti oko 140. Ovim dolazimo do projekcije od oko 170 korisnika prostora.

Ekonomsko tržišna projekcija

URBANISTIČKI POKAZATELJI NA NIVOU PLANA Površina zahvata plana 18,81ha Površine pod objektima (po) 3011,00m2 Bruto razvijena građevinska površina (BRGP) 7848,00m2 Brgp poslovnih prostora 6888,00m2 Brgp stambenih prostora 864,00m2 Broj stambenih jedinica 10 Broj stanovnika 30 Bruto gustina stanovanja 1,6 st/ha Neto gustina stanovanja 39 st/ha

Indeks zauzetosti u odnosu na građevinsko zemljište (iz) 0,02

Indeks izgrađenosti u odnosu na građevinsko zemljište (ii) 0,05

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Novoizgrađeni objekti, nadgradnja i komunalno opremanje Prema Odluci o naknadi za komunalno opremanje građevinskog zemljišta Glavnog grada Podgorica, prosječni troškovi komunalnog opremanja gradevinskog zemljišta određuju se na osnovu planskih pokazatelja troškova komunalnog opremanja građevinskog zemljišta. Prihodi Ukupna vrijednost novoizgrađenih objekata procjenjuje se na oko 5.460.000,00€. Cijena izgradnje je okvirno računata sa 1090€/m2. Dražavni prihod od izgradnje plaćanjem PDV-a (19%) na ovu vrijednost iznosi oko 1.000.000€. Očekivani iznos naknade za komunalno opremanje se procjenjuje na 490.000€. Ovim planom nijesu uračunate naknade koje JKP naplaćuje za prodaju i održavanje grobnih mjesta, kao i ostale usluge. Posredni prihodi realizacijom plana su prirezi, porezi i doprinosi na lične zarade zaposlenih, porezi na promet nepokretnosti, porezi na nepokretnosti i drugi prihodi, koje u ovom planu nije moguće izračunati. Troškovi U skladu sa ovim planom, troškovi za infrastrukturno opremanje lokacija iznosiće oko 1.520.000€. Dana 28.07.2016. godine, na XV sjednici Skupoštine Glavnog grada usvojena je Odluka o davanju saglasnosti na sporazumno rješavanje imovinsko-pravnih odnosa sa vlasnikom parcela koje treba izvršiti eksproprijaciju, a za proširenje groblja „Čepurci“ u Podgorici na osnovu koje:  Glavni grad dobija pravo svojine na imovinu u iznosu od 904.240,26€  Glavni grad prenosi pravo svojine u iznosima 617.500€ i 142.000€

Na osnovu odluke, ostatak za troškova eksproprijaciju iznosi 144,740,26€. Uz ovo, potrebno je izvršiti eksproprijaciju još 229,84m2, što iznosi 334.476€1. Ovim troškovi eksproprijacije ukupno iznose 479.216,26€. Ukupni troškovi eksproprijacije i opremanja lokacije se procjenjuju na oko 2.000.000€:

Troškovi Proračun Saobraćaj 593.192,29 € Hidrotehnika 619.434,00 € Elektroenergetika 204.200,00 € Telekomunikacije 4.002,00 € Pејzažno uređenje 55.120,00 € Ukupna eksproprijacija 479.216,26 € UKUPNO 1.955.101,26 €

1 Na osnovu podataka dobijenih od Glavnog grada, troškovi eksproprijecije zemljišta za Zonu II se računaju 150€/m2.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

4.3. IZGRAĐENOST PROSTORA – STANOVANJE, DJELATNOSTI I JAVNE FUNKCIJE Na urbanističkoj parceli UP1 nalazi se gradsko groblje za koje se ovim planom predviđa proširenje kao i rekonstrukcija objekata u funkciji poslovanja preduzeća Pogrebne usluge. Na urbanističkoj parceli UP1a predviđena je izgradnja objekta spratnosti Su+P+1 koji će se koristiti za administrativne, komercijalne i druge sadržaje za potrebe JP Pogrebne usluge. Na urbanističkoj parceli UP1b predviđena je izgradnja objekta mrtvačnice, maksimalne spratnosti Po+P. Na urbanističkoj parceli UP1c predviđena je izgradnja objekta za administrativne sadržaje i sa komercijalnim prostorima za potrebe poslovanja JP Pogrebne usluge. Na urbanističkim parcelama UP1d i UP1e proširenje kapaciteta groblja, tj izgradnja novih grobnica. Na urbanističkoj parceli UP2 planiran je skver odnosno površina pejzažnog uređenja javne namjene. Na urbanističkoj parceli UP2a planirana je administrativna zgrada za potrebe poslovanja JP Pogrebne usluge.Planirana je spratnost S+P+1. Na urbanističkoj parceli UP3 planirana je izgradnja objekta cija je namjena poslovanje. Planirana spratnost je P+2+Pk. Na urbanističkoj parceli UP4 planirana je izgradnja objekta kolektivnog stanovanja sa djelatnostima koje se nalaze u prizemlju. Planirana maksimalna spratnost je P+2+Pk

4.4. INFRASTRUKTURNI SISTEMI I KOMUNALNA OPREMLJENOST

Saobraćajna infrastruktura Koncept saobraćajne mreže u zahvatu predmetnog plana je proistekao iz koncepta planiranih namjena površina predmetnog prostora i mreže saobraćajnica planiranih PUP-om Glavnog grada Podgorica do 2025. god. Saobraćajna mreža je definisana kroz tri kategorije saobraćajnica. To su:  Primarna saobraćajna mreža (Bulevar Crnogorskih Serdara i Ulica 8. Marta)  Sekundarna saobraćajna mreža (Ulica 1, Ulica 2, Ulica 3, Ulica 4 i Ulica 5)  Pješačke komunikacije i biciklističke staze Saobraćajnice Bulevar Crnogorskih Serdara, Ulica 8. Marta i Ulica 3 sa parkinzima su već rekonstruisane, tako da su te saobraćajnice prenijete u ovaj plan prema izvedenom stanju. Planirana je izgradnja treće trake, širine 3.00m, na Bulevaru Crnogorskih Serdara kako ne bi dolazilo do saobraćajnih gužvi i zastoja na Bulevaru. Treća traka se završava na granici ovog plana a dalje se bulevar nastavlja prema rješenju iz kontaktnog plana. Ulica 1 planirana je granicom zahvata, sa zapadne strane, od Ulice 8. Marta do Ulice 2. Uz ovu saobraćajnicu planiran je upravni parking ali van zahvata ovog plana. U poprečnom presjeku saobraćajnica sadrži dvije saobraćajne trake širine po 3.00m i obostrani trotoar širine 2.00m. Za Ulicu 2 urađen je glavni projekat od Ulice 1 do Ulice Radosava Burića a izvedena je u dijelu od Ulice 1 do ukrštanja sa Ulicom 27. Marta. Uz Ulicu 2 planiran je upravni parking ali van

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica zahvata ovog plana. Planirana je rekonstrukcija postojeće raskrsnice sa Ulicom 27. Marta i nova raskrsnica sa Ulicom Radosava Burića. Ulica 2 se sa istočne strane zahvata ukršta sa Bulevarom Crnogorskih Serdara. U poprečnom presjeku ova saobraćajnica sadrži dvije saobraćajne trake širine po 3.00m i obostrani trotoar promjenljive širine. Ulica 3 sa parkinzima je prenijeta u plan prema postojećem stanju osim u dijelu raskrsnice sa Ulicom 8. Marta i priključka novoplaniranih saobraćajnica Ulica 4 i Ulica 5. Saobraćajnice Ulica 4 i Ulica 5 su parkirne ulice koja povezuje Ulicu 3 i Ulicu 2. U poprečnom presjeku ove saobraćajnice sadrže dvije saobraćajne trake širine po 2.75m, upravne parkinge širine 5.00m sa obije strane i trotoare širine 1.50m sa jedne strane i 1.0m sa druge strane. Tehničkom regulacijom saobraćaja predviđeno je da sve ulice budu pod režimom dvosmjernog kretanja vozila. Kategorizacija ulične mreže izvršena je prema funkciji koju pojedine saobraćajnice imaju u mreži, pa su u zavisnosti od toga određeni i različiti poprečni profili. Prilikom projektovanja saobraćajnica sekundarne mreže, trase saobraćajnica u situacionom i nivelacionom planu prilagoditi terenu i kotama izvedenih saobraćajnica. Saobraćajne raskrsnice, koordinate tjemena i centara definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XYZ, a orjentaciono su date visinske kote raskrsnica. Širina saobraćajnica je različita, a poprečni presjeci prikazani su na grafičkom prilogu. Kolovoznu konstrukciju saobraćajnica utvrditi shodno rangu saobraćajnice, opterećenju i strukturi vozila koja će se njome kretati. Zastori svih ulica su od asfalt betona a parkinzi su od prefabrikovanih betonskih behaton ili raster elemenata. Zastori novih pješačkih staza uz saobraćajnice i van njih su od betona ili prefabrikovanih betonskih behaton-elemenata. Odvodnjavanje ulica riješiti izgradnjom atmosferske kanalizacije. Sve saobraćajnice i pješačke staze treba da budu opremljene odgovarajućom rasvjetom. Saobraćajnice treba opremiti sa odgovarajućom horizontalnom i vertikalnom signalizacijom. Parkiranje Planirane saobraćajnice su različite širine, a uz iste je, gdje je to bilo moguće, planirana izgradnja parking prostora. Za parcele gdje se radi o manjem bloku objekata višeporodičnog stanovanja, predviđeno je parkiranje na sopstvenim urbanističkim parcelama pored i/ili u okviru objekata. Uslov za izgradnju objekta je obezbjeđivanje potrebnog broja parking mjesta. Broj potrebnih parking mjesta u zahvatu plana je određen na osnovu sljedećih normativa :  stanovanje na (1000 m2): 15 pm  poslovanje na (1000 m2): 30 pm U postojećem Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta ne postoje normative za određivanje potrebnog broja parking mjesta za prostor gradskog groblja. Višedeceniijsko korišćenje postojećeg groblja, kao i pokrenute aktivnosti na izgradnji novog gradskog groblja upućuje na zaključak da postojeći kapaciteti parking mjesta zadovoljavaju i buduće potrebe. Međutim, ukoliko se insistira na većim kapacitetima, planer je ostavio mogućnost da se ispod nivoa postojećeg parkinga radi podzemna garaža. Za potrebe korisnika i posjetilaca groblja planirano je 274 parking mjesta i to uz Ulicu 3 postojeći parking sa 128 PM i planirani parkinzi uz Ulicu 4 i Ulicu 5 sa 146 PM.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Potrebno je obezbijediti najmanje 5% parking mjesta za lica smanjene pokretljivosti. Pješački saobraćaj Površine rezervisane za kretanje pješaka planirane su uz sve saobraćajnice, obostranim, trotoarima minimalne širine 1,5m, zatim po kolsko-pješačkim ulicama, kao i duž pješačkih komunikacija unutar pojedinih namjena. Biciklistički saobraćaj Biciklistička staza je PUP-om planirana uz Bulevar Crnogorskih Serdara. Ova saobraćajnica ima već izgrađene dvostrane trotoare dovoljne širine i za biciklističku stazu i za trotoare. Potrebno je obilježiti biciklističke staze na postojećim trotoarima, primjenom odgovarajuće saobraćajne signalizacije, uz minimalne građevinske radove. Materijalizacija Saobraćajnice predviđene u okviru plana projektovati sa savremenim fleksibilnim kolovoznim zastorom. Predlažemo konstrukciju Tipa 3 prema JUS standardima. Konstrukcija se sastoji od tri sloja: asfaltni slojevi (zastor+bitumenizirani noseći slojevi), noseći sloj od zrnastog kamenog materijala stabilizovanog cementom ili sličnim hidrauličnim vezivom i treći, noseći sloj od zrnastog kamenog materijala. Debljine pojedinih slojeva zavise od frekvencije saobraćaja i zastupljenosti teških vozila u njegovoj strukturi. Na površinama pod parkinzima predvidjeti primjenu prefabrikovanih betonskih raster elemenata beton-trava koji su u velikoj mjeri zaslužni za mnogo bolji i prihvatljiviji izgled parking površina. Moguće je parkinge izvesti od betonskih behaton elemenata ili od nekog drugog materijala, ukoliko se to uklapa u okolna, već izvedena parking mjesta. Obavezno bi trebalo na svakih 4-5 parking mjesta predvidjeti po jedno stablo nekih od zastupljenijih biljnih vrsta za ovo podneblje. Na trotoarima predvidjeti popločavanje behaton elementima koji imaju dobru trajnost, prilagodljivi su svim oblicima površina pod trotoarom i imaju povoljan vizuelni utisak. Integrisane saobraćajnice takođe popločavati ovim elementima, jer se jednostavnom primjenom različitih boja ovih elemenata mogu jasno vizuelno odvojiti sadržaji koji se javljaju na zajedničkim površinama. Na biciklističkim stazama predvidjeti betonske površine ili popločavanje behaton elementima. Oivičenje kolovoza izvesti betonskim ivičnjacima sa vidnim površinama od bijelog ili sivog betona. Završni element sistema odvodnjavanja saobraćajnica i ostalih površina predstavljaju slivnici koji imaju funkciju prihvatanja površinskih tokova voda iz rigola obrazovanog ivičnjakom i kolovoznom površinom. Kako je Blok VI lociran na ravnom i blago nagnutom terenu, to su podužni nagibi i nivelete saobraćajnica mali, ali i dovoljni za efikasno odvodnjavanje do kolektora atmosferske kanalizacije. Podužni i poprečni nagibi vođenja treba da budu u rasponu od 1 - 10% da bi se izbjegla spora i prebrza evakuacija površinskih voda. Uslovi za kretanje lica smanjene pokretljivosti Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje lica sa otežanim kretanjem a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom (Član 115).

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m.

ORJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE U DOMENU SAOBRAĆAJNE INFRASTRUKTURE  Pripremni radovi i donji stroj: 234.927,64 €  Gornji stroj i ostali radovi: 352.391,46 €  Saobraćajna oprema i signalizacija: 5.873,19 € UKUPNO SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 593.192,29 € U poglavlju 8.1 Detaljni proračun troškova za opremanje saobraćajnica je data analitika proračuna troškova za pojedinačne ulice.

Hidrotehnička infrastruktura

I VODOVOD Potrebe za vodom: Područje obuhvata DUP-a „Čepurci - dio“ zauzima površinu od 1.6 ha. Na predmetnoj lokaciji planirane su površine za stanovanje velike gustine, centralne djelatnosti i površine za groblje.

Usvojene su sljedeće specificne potrošnje vode:

 stalni stanovnici 250 l/dan/st.  zaposleni 100 l/dan/zap.

Smatrajući da navedene vrijednosti specifične potrošnje predstavljaju potrebe za vodom u danu srednje potrošnje vode, vrijednost maksimalne dnevne potrošnje dobijena je uvećanjem srednje potrošnje za usvojeni koeficijent dnevne neravnomjernosti Kdn,max = 1.5, a vrijednost maksimalne časovne potrošnje dobijena je uvećanjem maksimalne dnevne potrošnje za usvojeni koeficijent časovne neravnomjernosti Kh,max = 2.5.

Tabela 2 - Proračun potrebnih količina vode za vodosnabdijevanje ke parcele č ke parcele ke parcele č as (l/s) č /dan) 3 R.Br. R.Br. (m Qmax.dn. (l/s) Qmax. na potrošnja(l/dan/kor) na potrošnja(l/dan/kor) Broj stanovnika č č Broj radnih Broj radnih mjesta Qotpadne vode (l/s) vode Qotpadne Broj urbanisti Broj Dnevne potrebe za vodom Dnevne potrebe za Namjena urbanisti Specifi Specifi

1 UP 1 GP - - 12 100 1.20 0.02 0.05 0.04 2 UP1a GP - - 10 100 1.04 0.02 0.05 0.04

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica ke parcele č ke parcele ke parcele č as (l/s) č /dan) 3 R.Br. R.Br. (m Qmax.dn. (l/s) (l/s) Qmax.dn. Qmax. na potrošnja(l/dan/kor) na potrošnja(l/dan/kor) Broj stanovnika stanovnika Broj č č Broj radnih mjesta mjesta Broj radnih Qotpadne vode (l/s) (l/s) vode Qotpadne Broj urbanisti Dnevne potrebe za vodom Namjena urbanisti Namjena Specifi Specifi

3 UP1b GP - - 3 100 0.33 0.01 0.01 0.01 4 UP1c GP - - 11 100 1.07 0.02 0.05 0.04 5 UP1d GP ------6 UP1e GP ------

7 UP2 PUJ ------8 UP2a GP - - 35 100 9.19 0.16 0.40 0.32 9 UP3 CD - - 58 100 9.19 0.16 0.40 0.32 10 UP4 SV 30 250 12 100 8.73 0.15 0.38 0.30 UP 11 IOE ------TS1 UKUPNO 30 140 58.65 1.02 2.55 2.04

Prema tome, potrebe za vodom zahvata plana, su:

 maksimalna dnevna potrošnja: Q max.dn. = 1.02 l/s  maksimalna časovna potrošnja: Q max.čas. = 2.55l/s

Potrošnja vode za gašenje požara: Za naseljenu zonu ovog tipa treba obezbijediti protivpožarni proticaj za rad dva hidranta po 5.0 l/s, tj. ukupno 10.0 l/s.

Organizacija mreže, prečnici, materijal: Razvoj distributivne mreže vodi se potrebom da svaka urbanistička parcela ima mogućnost priključenja na gradski vodovod.

S obzirom da je već konstatovano, da je predmetno područje snabdjeveno vodovodnom infrastrukturom, ovim planom preedviđena je zamjena cjevovoda izgrađenih od azbest cementa (materijala koji se već odavno ne koristi, tj. cjevovoda koji su prilične starosti za ovu vrstu materijala). To je cjevovod u ulici 8. Marta (AC“C“), koji je predviđen da se zamijeni cjevovodm PEHD DN225, i cjevovod u Bulevaru Crnogorskih Serdara (AC“C“), koji je predviđen za zamjenu cjevovodom Ductile DN300. Za planirane objekte na UP2, UP3 i UP4, predviđena je izgradnja novog distributivnog cjevovoda PEHD DN90, novoplaniranom Ulicom 5.

Prethodnim DUP-om „Čepurci“ izmjene i dopune iz 2005. Godine, Ulicom 2 (kako je označena u ovom planu), bio je planiran cjevovod prečnika 600mm, koji je planiran da snabdijeva vodom, tada planirani rezervoar Ljubović. Međutim, kako se PUP-om Glavnog grada Podgorice do

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

2025. godine, odustalo od proširenja rezervoarskog prostora na brdu Ljubović (glavni gradski rezervoar planiran je na brdu Vršak, kapaciteta 20 000 m3), to se odustalo i od dovodnog cjevovoda Ø600mm u Ulici 2.

Vodovod se trasita ispod trotoara ili pored kolovoza (na drugoj strani uz sam ivičnjak vodi atmosferska kanalizacija). (Ovakav raspored je uobičajen. Projektima ulične mreže može se, uz opravdanje, predložiti drugačiji raspored.)

Za izradu ulične vodovodne mreže planirane su PEHD cijevi, klase PE 100, za radni pritisak do 10 bara ili DCI cijevi. Za izradu vodovodnih čvorova planirani su liveno gvozdeni fazonski komadi i armature. Konačan izbor materijala neophodno je konsultovati sa Društvom nadležnim za upravljanje vodovodnom mrežom.

Na cjevovodu predvidjeti potrebne sektorske zatvarače, vazdušne ventile i muljne ispuste u skladu sa tehničkim potrebama. Na svim čvorovima predvidjeti šahtove. Na uličnoj mreži projektovati potrebni broj hidranata na propisanom rastojanju.

Kod ukrštanja sa kanalizacijom vodovodna mreža treba da vodi iznad fekalne kanalizacije, odvojena zaštitnim slojem.

II KANALIZACIJA ZA OTPADNE VODE U zoni zahvata predviđa se prikupljanje svih fekalnih voda i njihovo odvođenje separatnim sistemom kanalizacije.

Novi kolektori će se kanalisati prema postojećim gradskim kolektorima.

Procjena količine otpadnih voda: Količine otpadnih voda su obračunate kao 80% potrošene količine vode, uzimajući u obzir da je za dimenzionisanje kanalizacione infrastrukture mjerodavna maksimalna satna količina potrošene vode. Iz Tabele 1. slijedi da je:

Qotpadne vode (l/s) = 2.04 l/s

Organizacija mreže, prečnici, materijal: Tehničko rješenje odvođenja upotrijebljenih voda uslovljeno je topografijom terena planskog prostora, planiranim saobraćajnicama i pješačkim stazama.

Minimalni prečnik u mreži fekalne kanalizacije je DN200, što je minimum za uredno održavanje cjevovoda.

Mreža fekalne kanalizacije može da se izvede od PVC, PP, PEHD i poliesterskih cijevi ili drugih cijevi za uličnu kanalizaciju u zavisnosti od vrste zemljišta gdje se ugrađuju, nivoa podzemnih voda i vrste opterećanja. (Konačan izbor materijala neophodno je konsultovati sa Društvom nadležnim za upravljanje kanalizacionom mrežom).

Novoizgrađeni cjevovodi vode ispod kolovoza i prate osovine saobraćajnice. (Na detaljnijem nivou projektovanja može se obrazložiti i drugačiji raspored.) Ukopavaju se ispod terena minimalno na 0.8 m od gornjeg tjemena cijevi. Pad cijevi potrebno je odrediti prema važećim tehničkim propisima. Na svakom lomu, kaskadi ili spojnom mjestu, potrebno je izvesti šaht.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Reviziona okna su potrebna i na pravim deonicama - na svakih 50 m. Ovi objekti trebaju imati poklopce od livenog gvožđa za odgovarajući intenzitet saobraćaja, i propisne penjalice.

III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA Atmosferske - površinske vode sa objekata, uređenih i slobodnih površina planskog prostora, planirano je da se kanališu mrežom atmosferske kanalizacije.

Planiranu uličnu mrežu saobraćajnica i prostora za parkig potrebno je opremiti atmosferskom kanalizacijom na svim dionicama, gdje će se sa jedne ili obje strane izgraditi trotoar.

Prije svakog ispuštanja u recipijent atmosferske vode, koja je zagađena uljem i benzinom, neophodno je stvoriti uslove za ugradnju separatora. Ovi objekti moraju biti redovno održavani, zato je potrebno definisati subjekat koji će preuzeti obavezu održavanja izgrađenih separatora.

Minimalni prečnik uličnog kolektora atmosferske kanalizacije usvojen je od 300mm.

Proračun količine prikupljenih atmosferskih voda:

Atmosferska kanalizacija na teritoriji Podgorice dimenzioniše se na mjerodavnu kišu, vjerovatnoće 20%, trajanja 15 minuta i inteziteta oko 264 l/s/ha.

Količina površinskih voda računa se prema formuli:

Q = F x i x Ψ gdje je :

 Q - specifično oticanje sa lokacije  F – slivna površina  i - intezitet kiše  Ψ - koeficijent oticanja

Koeficijenti oticaja zavisno od vrste površine imaju sledeće vrijednosti:

 za saobraćajne i pješačke površine Ψ=0.75  za krovove Ψ=0.80  za zelenilo Ψ=0.10

Ovdje je naveden postupak proračuna količine atmosferskih voda, a detaljne analize i dimenzionisanje odvodnih kanala provešće se u narednoj fazi projektovanja, kada je potrebno izvršiti provjeru odabranih profila kroz obradu glavnih projekata.

Kanali atmosferske kanalizacije planirani su da se grade od PVC cijevi, klase prema dubini ukopavanja i od AB cijevi za veće profile. Površinske vode se u odvodne kanale sakupljaju sistemom uličnih četvrtastih i linijskih slivnika. Na cjevovodima projektovati potreban broj slivnika s odgovarajućim rešetkama i šahtove na lomovima, kaskadama i spojnim mjestima, koji će imati LŽ poklopce za odgovarajuće saobraćajno opterećenje.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

APROKSIMATIVNI PREDMJER I PREDRAČUN RADOVA ZA HIDROTEHNIČKU INFRASTRUKTURU U okviru ukupne cijene sadržani su svi radovi i materijali neophodni za stavljanje u funkciju sistema (iskop, priprema rova, nabavka transport i montaža vodovodnih cijevi sa svim potrebnim armaturama i fazonskim komadima, itd).

VODOVODNI SISTEM

VODOVOD Prečnik Jed. cijena Ukupno Dužina (m) (mm) (€/m’) (€) DUCTILE DN300 228 280 63.840,00

PEHD DN225 915 180 164.700,00 PEHD DN160 336 110 36.960,00 PEHD DN90 138 60 8.280,00 PEHD DN63 292 52 15.184,00 U K U P N O (€) 288.964,00 KANALIZACIONI SISTEM

KANALIZACIJA Jed. Kolektori Duzina cijena Ukupno (m) (€) (€) PVC DN200 178 150 26.700,00 PVC DN250 203 170 34.510,00 PVC DN300 320 260 83.200,00

U K U P N O (€) 144.410,00

ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

ATMOSFERSKA KANALIZACIJA Prečnik Ukupno Dužina (m) Jed. Cijena (mm) (€) (€) PVC DN400 1042 130 135.460,00 € PVC DN300 460 110 50.600,00 U K U P N O (€) 186.060,00 €

Elektroenergetska infrastruktura

Procjena potrebe za električnom snagom Polaznu osnovu za dugoročno planiranje distributivne mreže u okviru planskog kompleksa predstavlja predviđanje godišnje potrošnje električne energije i godišnjih vršnih opterećenja. Razvoj potrošnje električne energije treba da prati i izgradnja distributivne mreže i transformacije napona. Kako će se povećati potrebe, a s tim i kapacitet opreme zavisi od analize postojećeg stanja i sagledavanja budućeg razvoja potrošnje električne energije.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Planirani objekti Na zahvatu plana su planirane površine za sledeće namjene: Površine za groblja (GP), Objekti stanovanja veće gustine (SV) i objekti centralnih djelatnosti (CD). Za procjenu vršne snage planiranih objekata korišćene su vrijednosti specifičnog opterećenja zasnovane na iskustvu i podacima iz literature, koji se kreću u granicama 30-120 W/m2, zavisno od namjene prostora. Za površine planirane za stanovanje vršna snaga je računata korišćenjem formula iz: - Tehničke preporuke 13 Poslovne zajednice EDB Srbije ”Priključci na niskonaponsku mrežu i električne instalacije u zgradama”. - Tehničke preporuke 14b Poslovne zajednice EDB Srbije ”Osnovni tehnički uslovi za planiranje, projektovanje i gradnju niskonaponskih mreža i pripadajućih transformatorskih stanica 10 (20)/0,4 kV stambenih naselja“.

Ove formule određuju vršnu snagu mjerodavnu za planiranje objekata na osnovu teorijskih razmatranja, iskustva i snimanja (mjerenja) postojećeg stanja. Razmatrana naselja su klasifikovana u sedam kategorija, zavisno od toga da li su gradska ili prigradska, od gustine stanovanja, načina grijanja. Formule glase:

1 k eg 0,75 Pvs  Pieg * n * (k eg  )  8,5 * n * (0,25  ) , n<20 n n

1 k p Pvs  Pieg * n * (k  eg )  2,86 * n0,88 * (1 )(t1990) , 20<=n<=500 eg n 100

1 k eg 0,85 (t1990) Pvs  Pieg * n * (k eg  )  7,2 * n * (0,15  ) , 500<=n<=1000 n n gdje je: Pieg - prosječna instalisana snaga sa kojom učestvuje grupa od “n“ domaćinstava u maksimalnom jednovremenom opterećenju - dio koji potiče od potrošnje uređaja za zagrijavanje u stanu (kW/dom), keg -koeficijent jednovremenosti maksimalnog godišnjeg opterećenja zaveoma veliki broj domaćinstava – dio koji se odnosi na instalisanu snagu potrošača koja se koriste za zagrijavanje stanova. Javna rasvjeta je procijenjena na 0,5% snage objekata, uzevši u obzir da će biti korišćeni efikasni izvori svjetlosti (LED, kompakt fluo, natrijumove sijalice visokog pritiska).

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tabela 3 - Potrebe za snagom na nivou zahvata DUP-a

Vršna snaga Jednovremna Namjena prostora Broj stanova Tip naselja Godina Koef. jedn. 1 (kW) vršna snaga Stanovanje 10 2 2028 115,94 0,8 92,75 Spec. BGP Vršna snaga Jednovremna Namjena prostora Potrošnja Koef. jedn. (m2) (kW) vršna snaga 2 kW/m1 poslovanje 4588 0,06 275,28 1 275,28 centralne djelatnosti 2300 0,06 138,00 0,8 110,40 Suma vršnih Učešće j. Snaga J.R. Jednovremna Namjena prostora snaga objekata rasvjete Koef. jedn. 3 (kW) vršna snaga (kW) (%) Javna rasvjeta 529,22 0,5% 2,65 1 2,65 Suma jednovremenih snaga objekata (kW) 481,08 VRŠNA SNAGA NA NIVOU ZAHVATA PLANA (kVA) Faktor snage (cos φ) 0,95 Ukupna vršna snaga (kVA) 506,40

Uz faktor snage cos φ=0.95, ukupna prividna električna snaga na nivou zahvata iznosi: S=506,08 kVA Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uvažavajući maksimalnu građevinsku zauzetost urbanističkih parcela. Intenzitet izgradnje planiranih objekata, uzimajući u obzir činjenicu da se planirani objekti grade fazno, uslovljava postepeno dostizanje jednovremenog opterećenja.

Definisanje broja trafostanica i raspored po traforeonima Na osnovu procijenjene snage zahvata plana, urbanističkog rješenja, postojećeg stanja i planirane gradnje objekata, vodeći računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada elektroenergetskog sistema, za potrebe snadbijevanja električnom energijom planiranih objekata je predviđena izgradnja nove trafostanice TS 10/0,4 kV 1x630 kVA. Napominje se da je snaga planirane TS10/0,4kV data na osnovu procijenjenih vršnih snaga, a definitivne snaga će se odrediti nakon izrade glavnih projekta. Imajući u vidu namjenu urbanističkih parcela, veličinu i raspored opterećenja nameće se potreba za izgradnjom jedne (1) distributivne trafostanice 10/0,4 kV, na mjestu predloženim u grafičkom prilogu. Trafo reon obuhvata cijeli zahvat plana. Trafostanice 10/0,4kV: DTS10/0.4kV 1x630 kVA 1 kom Potrebe za snagom u jedinstvenog trafo reona, područje koje pokriva, nominalna snaga i angažovanost trafostanice data je u tabeli 4.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tabela 4 - Potrebe za snagom u jedinstvenog trafo reona, područje koje pokriva, nominalna snaga i angažovanost trafostanice

Vršna snaga Jednovremna Namjena prostora Broj stanova Tip naselja Godina Koef. jedn. 1 (kW) vršna snaga Stanovanje 10 2 2028 115,94 0,8 92,75 Spec. BGP Vršna snaga Jednovremna Namjena prostora Potrošnja Koef. jedn. 2 (m2) (kW) vršna snaga kW/m2 Poslovanje 4588 0,06 275,28 1 275,28 Centralne djelatnosti 2300 0,06 138,00 0,8 110,40 Suma vršnih Učešće j. Snaga J.R. Jednovremna Namjena prostora snaga objekata rasvjete Koef. jedn. 3 (kW) vršna snaga (kW) (%) Javna rasvjeta 529,22 0,5% 2,65 1 2,65 Suma jednovremenih snaga objekata (kW) 481,08 Snaga Gubici 10 % (kW) 48,11 transformatora TRAFO REON Ukupna snaga sa gubicima (kW) 529,19 (kVA) (UP1, UP2, UP 3 i UP 4) Faktor snage (cos φ) 0,95 Ukupna vršna snaga (kVA) 557,04 630 Zauzetost transformatora (kVA) 88,42%

Planirana trafostanica treba da bude u skladu sa važećom preporukom TP-1b „Distributivna transformatorska stanica DTS - EPCG 10/0,4 kV“, donesenim od strane Sektora za distribuciju - Podgorica „Elektroprivrede Crne Gore”, AD – Nikšić. Trafostanica je montažno-betonska sa srednjenaponskim postrojenjem u SF6 tehnologiji sa stepenom izolacije 24 kV. Treba da bude bar jedan put prolazna na strani srednjeg napona. Primarni namotaj transformatora 10 kV treba da bude prespojiv na napon 20 kV. Srednjenaponska oprema STS treba da bude sa stepenom izolacije 24 kV. Planirana trafostanica je slobodnostojeća i za nju je predviđena posebna urbanistička parcela. Izvor snabdijevanja električnom energijom PUP-om Glavnog grada Podgorica (februar 2014.) predviđeno je ukidanje TS 35/10 kV “Ljubović”. Na mjestu na kome se sada nalazi trafo stanica TS 35/10 kV “Ljubović” planira se izgradnja rasklopišta 10kV. Buduće rasklopište 10kV “Ljubović” će se napajati iz TS 110/10 kV “Podgorica 5”. Jednopolna šema napajanja na zahvatu DUP-a data je na slici 3.

Slika 3 - Jednopolna šema napajanja na zahvatu DUP-a

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

10 kV kablovska mreža Na zahvatu DUP-a izvesti novu kablovsku mrežu i to jednožilnim kablovima sa izolacijom od umreženog polietilena tipa 3 x (XHE 49-A 1x240/25 mm2), 12/20 kV, ili prema uslovima Distributivnog operatera. U grafičkom prilogu prikazana je lokacije planirane TS 10/0,4kV kao i planirane trase 10kV kablovske mreže. Trafostanicu izvesti prema gabaritima koji su definisani Tehničkom preporukom Tp1b FC ED CG, dok se njen arhitektonski oblik može nesmetano prilagođavati zahtjevima arhitekture. Obzirom da će se trase postojećih kablova TS 35/10 kV "Ljubović"- TS 10/0,4 kV "Strelište" i TS 35/10 kV "Ljubović"- TS 10/0,4 kV "Sahat kula" naći na parcelama planiranim za određene namjene, potrebno ih je djelimično izmjestiti. Predlaže se da se iz rasklopišta 10kV ova dva izvoda vode novom trasom i da se na pogodnom mjestu izvrši njihovo spajanje sa postojećim kablovima spojnicama 10 kV.

Niskonaponska mreža Kompletna niskonaponska mreža mora biti kablovska (podzemna) do lokacija priključnih ormarića ili direktno u objekat do glavnih razvodnih tabli. Mrežu izvesti niskonaponskim kablovima tipa PP00-A, XP00-A i PP00 ili XP00 0,6/1kV, presjeka prema naznačenim snagama pojedinih objekata. NN kablove po mogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz ispunjenje uslova dozvoljenenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima. Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i trafostanica.

Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnica Pošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističkih parcela, treba ga tako izgraditi da se zadovolje i urbanistički i saobraćajno-tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija osvjetljenja postane integralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površina osigurava minimalne zahtjeve koji će obezbijediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika u noćnom saobraćaju, kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri rješavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvjetljenja:  nivo sjajnosti kolovoza,  podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti,  ograničenje zaslepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja),  vizuelno vođenje saobraćaja.

Saobraćajnice su svrstane u pet svjetlotehničkih klasa, od M1 do M5, a u zavisnosti od kategorije puta i gustine i složenosti saobraćaja, kao i od postojanja sredstava za kontrolu saobraćaja (semafora, saobraćajnih znakova) i sredstava za odvajanje pojedinih učesnika u saobraćaju. Svim saobraćajnicama na području plana treba odrediti odgovarajuću svjetlotehničku klasu. Na raskrsnicama svih ovih saobraćajnica postići svjetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulica koje se ukrštaju.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Posebnu pažnju treba posvetiti osvjetljenju unutar blokovskih saobraćajnica i parkinga, prilaza objektima i slično. To osvjetljenje treba rješavati posmatranjem zone kao cjeline, a ne samo kao uređenje terena oko jednog objekta. Rješenjima instalacija osvjetljenja unutar zone omogućiti komforan prilaz pješaka do ulaza svakog objekta i iz svih pravaca.

Uslovi za izgradnju elektroenergetskih objekata

Izgradnja 10 kV kablovske mreže Kablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dimenzija 0,4 x 0,8 m. Na mjestima prolaza kabla ispod kolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla (ili kabl treba izolovati od sredine kroz koju prolazi), kablove postaviti kroz kablovsku kanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,0 m. Ukoliko to zahtijevaju tehnički uslovi Distributivnog operatera, zajedno sa kablom (na oko 40 cm dubine) u rov položiti i traku za uzemljenje, Fe-Zn 25x4 mm. Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase, mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama. Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim mjerama omogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja. Trase kablovskih 10 kV vodova uz granice plana uskladiti sa saobraćajnim rješenjem plana. Pri tome se predlaže da se na spornim dionicama njihovih trasa (neusaglašenim sa planskim saobraćajnim rješenjem i predviđenom izgradnjom) ugrade nove dionice kablova.

Trafostanice 10/0.4kV na području DUP-a Nova trafostanica moraju biti u skladu sa važećom Tehničkom preporukom Tp 1b FC Distribucija EPCG, predviđena kao slobodnostojeći, tipski objekat. Umjesto slobodnostojeće, moguća je izvedba trafostanice u objektu, što se, prema važećim preporukama, odobrava samo u izuzetnim slučajevima. Prednosti slobodnostojećih trafostanica u odnosu na trafostanice u objektu su:  manja zavisnost od dinamike gradnje (zgrada u kojoj je predviđena trafostanica mora biti izgrađena prva da bi se obezbijedilo napajanje drugih zgrada priključenih na tu trafostanicu);  manje dimenzije (kada se trafostanica smješta u objekat, upravljanje mora biti iznutra, što nije slučaj kod DTS u slobodnostojećem objektu);  s obzirom na vrlo stroge propise u pogledu sigurnosti, prostorija za smještaj opreme u objektu se mora namjenski projektovati (uljna jama, ako je u pitanju transformator; kroz prostoriju trafostanice nije dozvoljeno postavljanje vodovodnih, kanalizacionih, toplovodnih, gasovodnih, elektroenergetskih i TK instalacija i td).  posebno je bitno pri projektovanju objekta TS pridržavati se protivpožarnih propisa (požarni sektori i sl.);  izabrana lokacija mora da omogući lak pristup mehanizacije i vozila za vrijeme montaže i održavanja opreme, a posebno u slučaju zamjene energetskog transformatora, što je u slučajevima trafostanice u objektu teže postići;  radi smanjenja opasnosti od požara u objektu se preporučuje se ugradnja znatno skupljih suvih transformatora;  manja izloženost buci i vibracijama.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Kada je u pitanju smještanje unutar objekata, ne treba predviđati smještaj u podrum, suteren i slično, bez posebne saglasnosti Distributivnog operatera. Kada se trafostanica izvodi kao slobodnostojeći objekat, zahvaljujući savremenom kompaktnom dizajnu, spoljni izgled objekta može biti u potpunosti prilagođen zahtjevima UTU, tako da zadovoljava urbanističke i estetske uslove, odnosno da se potpuno uklapa u okolni prostor. Projektantskim rješenjima eksterijera trafostanice izvrši njeno adekvatno uklapanje u okolni prostor. Pri tome je preporuka poštovati maksimalne vanjske dimenzije osnove trafostanica prema Tehničkoj preporuci Tp 1b FC Distribucija EPCG. Trafostanici, projektima uređenja okolnog terena, obezbjediti kamionski pristup, širine najmanje 3 m.

Izgradnja niskonaponske mreže Nove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišćenje kablova tipa PP00 (ili XP00, zavisno od mjesta i načina polaganja), ukoliko stručna služba ED “Podgorica” ne uslovi drugi tipa kabla. Mreže predvidjeti kao trofazne, radijalnog tipa. Što se tiče izvođenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi već navedeni pri izgradnji kablovske 10 kV mreže. Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka objekata na niskonaponski mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2 Elektroprivrede Crne Gore. Pri polaganju kablova voditi računa da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kablova sa drugim podzemnim instalacijama budu izvedena u skladu sa važećim propisima i preporukama:

 Međusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7 cm, pri paralelnom vođenju, odnosno 20 cm pri međusobnom ukrštanju.  Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti moraju biti odvojeni opekama, a minimalni međusobni razmak mora iznositi 10 cm.  Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili različitog naponskog nivoa razmak između energetskih kablova treba da iznosi najmanje 20 cm.  Nije dozvoljeno paralelno vođenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi (osim pri ukrštanju). Horizontalni razmak između kabla i vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosi najmanje 0,40 m.  Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi, uz rastojanje od 0,30 m.  Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti kroz zaštitnu cijev.  Pri paralelnom vođenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji dozvoljeni horizontalni razmak iznosi 0,50 m.  Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz međusobni razmak od 0,50 m, s tim što se energetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla. Ugao ukrštanja treba da bude bliži 90o, ali ne manje od 45o.  Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od najmanje 30cm. Ako pored zgrade postoji trotoar onda kabl mora da bude van trotoara.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Izgradnja spoljašnjeg osvjetljenja Izgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraćajnica oko kompleksa obezbjediti fotometrijske parametre date međunarodnim preporukama (preporuke CIE). Kao nosače svetiljki koristiti metalne stubove, predviđene za montažu na pripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati, a napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu standardnih kablova (PP 00 4x25mm2; 0,6/1 kV za ulično osvjetljenje i PP 00 3(4)x16mm2; 0,6/1 kV za osvjetljenje u sklopu uređenja terena). Pri projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značaj dati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja. Sistem osvjetljenja, iz razloga energetske efikasnosti, treba da bude automatizovan uz upotrebu energetski efikasnih izvora svjetlosti: natrijumovih sijalica visokog pritiska ili LED, savremenih eksterijerskih, električnih i svjetlotehničkih karakteristika. Pri izboru svetiljki voditi računa o tipizaciji u cilju jednostavnijeg održavanja. Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kod izvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od električnog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti polaganje zajedničkog uzemljivača svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake Fe-Zn 25x4 mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinih svjetiljki. Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i isključenjem javnog osvjetljenja obezbjediti preko uklopnog sata ili fotoćelije. Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova. Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje rasvjete na području Glavnog grada, (mart 2016. godine).

Mjere energetske efikasnosti Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na: ugradnju ili primjenu: niskoenergetskih zgrada, unapređenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode korišćenjem solarnih panela za zagrijavanje, unaprijeđenje rasvjete upotrebom izvora svjetla sa malom instalisanom snagom (LED, štedne sijalice ili HPS za spoljašnje osvjetljenje), korišćenje fotonaponskih panela, koncepte inteligentnih zgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošača s jednog centralnog mjesta). Sve nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnji objekata na području DUP-a.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Orijentacioni troškovi realizacije planirane elektroenergetske infrastrukture i javnog osvjetljenja

Ovim predmjerom se obuhvataju neophodne investicije u okviru zahvata DUP „ Čepurci-dio”. 1. Izgradnja DTS 10/0,4 kV; 1x630 kVA kom 1 x 45000,00 € = 45000 € 2. izgradnja 10 kV mreže (Kabl 3 x (XHE 49-A1x240/25 mm2, 12/20 kV, položen u rov 1x0.8m i u kanalizaciju sa svom pratećom opremom) m 1090 x 80,00 €/m = 87200 € 2. Izgradnja instalacije osvjetljenja saobraćajnica u kompleksu (po st. mjestu) kom 80 x 900,00 € = 72000 €

UKUPNO ZA DUP „ Čepurci – dio”: 204200 €

Telekomunikaciona infrastruktura Implementacija novih tehnika i tehnologija, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoru elektronskih komunikacija će doprinijeti bržem razvoju elektronskih komunikacija, povećanju broja servisa, njihovoj ekonomskoj i geografskoj dostupnosti, boljoj i većoj informisanosti kao i bržem razvoju privrede i opštine u cjelini. Jedan od ciljeva izrade ovog DUP-a jeste da se želi obezbjediti planiranje i građenje elektronske komunikacione infrastrukture, koja će zadovoljiti zahtijeve više operatora elektronskih komunikacija, koji će građanima ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge, po ekonomski povoljnim uslovima. Treba voditi računa o slijedećem:  da se kod gradnje novih infrastrukturnih objekata posebna pažnja obrati zaštiti postojeće elektronske komunikacione infrastrukture  da se uvjek obezbijede koridori za telekomunikacione kablove duž svih postojećih i novih saobraćajnica,  da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima,

Tokom projektovanja i izgradnje planirane infrastrukture treba se pridržavati i sledećih propisa:  Pravilnik o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata(SLCG broj 83/09 i broj 61/11),  Pravilnika o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme (SLCG broj 52/14).  Pravilnika o graničnim vrijednostima parametara elektromagnetnog polja u cilju ograničavanja izlaganja populacije elektromagnetnom zračenju (CLCG broj 15/10).

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Pravilnika o tehnickim i drugim uslovima za projektovanje, izgradnju i korišćenje elektronske komunikacione mreže, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme u objektima (,Službeni list Crne Gore" broj 41/15).  Pravilnika o uslovima za planiranje, izgradnju, odavanje i koriscenje elektronskih komunikacionih mreža, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme (,Službeni list Crne Gore" broj 59/15).

Instalisani kapacitet pristupne mreže u elektronskom komunikacionom čvorištu RSS „Zabjelo 9” je optimalan za planski period i duže. Nastavak procesa digitalizacije stvorit će uslove integrisanja telekomunikacija i informatike u telematiku i razvoj digitalnih mreža sa integrisanim službama. Imajući u vidu udaljenost prostora DUP-a “Čepurci”, od navedenog čvorišta, maksimalno cca 1000m, kao i započetu implementaciju novih tehnologija preko optičkih pristupnih mreža (FTTx), postoje preduslovi za normalno korišćenje svih eletronskih komunikacionih servisa. Smjernice i mjere za relizaciju plana telekomunikacija Ovim planom je na teritoriji DUP-a “Čepurci”, planirana izgradnja telekomunikacione kanalizacije u cilju povezivanja tretiranog područja sa postojećom telekomunikacionom infrastrukturom, kao i izgradnju zalazaka tk kanalizacije u pojedine zone unutar posmatranog područja, duž postojećih i planiranih pristupnih saobraćajnica, u zavisnosti od planiranih sadržaja, u cilju efikasnijeg tehničkog rješenja za buduće korisnike sa tog područja. Planirana su i kablovska TK okna, u skladu sa planiranim objektima u zoni obuhvata. Trasa planirane TK kanalizacije je uklopljena u trotoare ulica i zelene površine. Akt kojeg se treba pridržavati prilikom izgradnje nove elektronske komunikacione infrastrukture, jeste Pravilnik o širini zaštitnih zona i vrsti radio koridora u kojima nije dopušteno planiranje izgradnja drugih objekata (,Sluzbeni list Crne Gore" broj 33/14). U odnosu na moguće planove dominantnog operatera fiksne telefonije, Crnogorskog Telekoma, kao i ostalih operatera fiksne i mobilne telefonije, projektant predviđa da se unutar posmatrane zone, u skladu sa planiranim građevinskim objektima i predloženim saobraćajnim rješenjima, izgradi nova telekomunikaciona kanalizacija kapaciteta 2 x PVC cijevi Ø 110mm, duž Bul.crnogorskih serdara kao i tk kanalizacioni prelaz za potrebe objekata preduzeća “Pogrebne usluge” doo, a koja bi se logički nadovezala na postojeću telekomunikacionu kanalizaciju u posmatranoj zoni. Telekomunikaciona kanalizacija bi se koristila za građenje pristupnih elektronskih mreža različitih kablovskih operatera koji pokažu interesovanje za pružanje elektronskih komunikacionih servisa u ovoj zoni Pri planiranju broja PVC cijevi u novoj TK kanalizaciji, moraju se u obzir uzeti podaci o planiranim građevinskim površinama, površinama namijenjenim stambenim, poslovnim i uslužnim djelatnostima, broju stanovnika unutar zone, aktuelnim trendovima u rješavanju pitanja kablovske televizije i dr. Kanalizacioni kapaciteti omogućavaju dalju modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža bez potrebe za izvođenjem naknadih građevinskih radova, kojima bi se iznova devastirala postojeća infrastruktura. Planirana je i izgradnja 4 nova telekomunikaciona okna.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Elektronsku komunikaciomnu mrežu, elektronsku komunikacionu infrastrukturu i povezana oprema graditi na način koji omogućava jednostavan prilaz, zamjenu, unapređenje i korišćenje koje nije uslovlljeno načinom upotrebe pojedinik korisnika ili operatera. Shodno Strategiji razvoja informacionog društva 2012-2016 u narednom period priopritet dati razvoju širokopojasnih pristupnih mreža (žičnih i bežičnih). Savremene elektronske komunikacije, koje obuhvataju ditribuciju sva tri servisa, telefonije- fiksne i mobilne, prenos podataka i TV signala, omogućavaju više načina povezivanja sa elektronskim komunikacionim operaterima. Imajući u vidu savremene tehnologije kako u dijelu kablova tako i elektronskih komunikacionih servisa, kroz telekomunikacionu kanalizaciju treba graditi savremene pristupne elektronske mreže, optičkim kablovima, u tehnologiji FTTx (Fiber To The Home, Fiber to The Building,...), sa optičkim vlaknom do svakog objekta, odnosno krajnjeg korisnika. Ovo rješenje je u skladu sa dugoročnim rješenjima u oblasti elektronskih komunikacija sa optičkim pristupnim mrežama, a sa čijom implementacijom je započeo dominantni elektronski komunikacioni operator, Crnogorski Telekom. Kućnu instalaciju u poslovnim objektima, treba izvoditi u RACK ormarima, u zasebnim tehničkim prostorijama. Na isti način izvesti i ormariće za koncentraciju instalacije za potrebe kablovske distribucije TV signala, sa opremom za pojačavanje TV signala. Kućnu instalaciju u svim prostorijama realizovati tipovima kablova koji će omogućavati korišćenje naprednijih servisa koji se pružaju ili čije se pružanje tek planira, FTP kablovima cat 6 i cat 7 i kablovima sa optičkim vlaknima, ili drugim kablovima sličnih karakteristika. Provlačiti ih kroz PVC cijevi, sa ugradnjom odgovarajućeg broja kutija, s tim da u svakom poslovnom prostoru treba predvidjeti minimalno po 4 tk instalacije. U slučaju da se trasa telekomunikacione kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom elektro instalacija, treba poštovati propisana rastojanja, a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti. U odnosu na lokaciju postojećih baznih stanica u okruženju, mobilni operatori u momentu izrade DUP-a nisu iskazali potrebu za izgradnjom novih baznih stanica na ovom području, tako da nijesu definisane nove lokacije za postavljanje stubova za mobilnu telefoniju. U odnosu na savremene trendove u oblasti mobilne telefonije, projektant naglašava da ovo ne znači da neki od postojećih ili eventualno novih operatora mobilne telefonije neće imati potrebu da u nekom momentu postavi novu baznu stanicu na posmatranom području. Lokalna uprava bi takvim zahtjevima trebala da izađe u susret, sagledavajući sve neophodne parametre. Prilikom određivanja detaljnog položaja bazne stanice mora se voditi računa o njenom ambijentalnom i pejzažnom uklapanju, i pri tome treba izbjeći njihovo lociranje na javnim zelenim površinama u središtu naselja, na istaknutim reljefnim tačkama koje predstavljaju panoramsku i pejsažnu vrijednost, prostorima zaštićenih djelova prirode. Gdje god visina antenskog stuba, u vizualnom smislu ne predstavlja problem (mogučnost zaklanjanja i skrivanja), preporučuje se da se koristi jedan antenski stub za više korisnika. Postavljanjem antenskih stubova ne mijenjati konfiguraciju terena i zadržati tradicionalan način korišćenja terena.Za vizuelnu barijeru prostora antenskog stuba, u zavisnosti od njegove lokacije, koristiti šumsku ili parkovsku vegetaciju. Trase planirane telekomunikacione kanalizacije potrebno je uklopiti u trase trotoara ili zelenih površina, jer bi se u slučaju da se telekomunikaciona okna grade u trasi saobraćajnice ili

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica parking prostora, morali ugraditi teški poklopci sa ramom i u skladu sa tim uraditi i ojačanje okana, što bi bilo neekonomično. Telekomunikacionu kanalizaciju koja je planirana u okviru ovog DUP-a, kao i telekomunikaciona okna izvoditi u svemu prema planovima višeg reda, važećim propisima u Crnoj Gori i preporukama bivše ZJ PTT iz ove oblasti. Na taj način biće stvoreni optimalni uslovi, kako sa tehničkog, tako i sa ekonomskog stanovišta, koji podrazumijevaju maksimalno iskorištavanje postojeće elektronske komunikacione infrastrukture, gdje je god je to moguće, ili pak građenje nove, gdje god se za tim ukaže potreba. Obaveza budućih investitora planiranih objekata u zoni ovog DUP-a jeste da, u skladu sa Tehničkim uslovima koje izdaje nadležni organ lokalne uprave, od postojećih i novoplaniranih telekomunikacionih okana, projektima za pojedine objekte u zoni obuhvata, definišu način priključenja svakog pojedinačnog objekta. Kablovsku kanalizaciju pojedinačnim projektima treba predvidjeti do samih objekata. PREDMJER I PREDRAČUN MATERIJALA I RADOVA ZA IZGRADNJU TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE NA PROSTORU DUP-a „Čepurci”, Podgorica A / MATERIJAL ZA IZGRADNJU TK KANALIZACIJE 1. Isporuka PVC cijevi o 110 Ø mm m 246x 2,00= 492,00 2. Isporuka lakih tf poklopaca sa ramom kom 4x 120,00= 480,00

U K U P N O : 972,00 € B / GRAĐEVINSKI I MONTAŽNI RADOVI 1. Izgradnja tk kanalizacije kapaciteta 2 x PVC (m) 123 x 10,00= 1230,00 (rov dim. 0,40x0,80 u zemljištu IV kategorije) 2. Izrada tk okna un.dim. 150 x 110 x 100 (kom) 4x 450,00= 1800,00

U K U P N O : 3030,00€ U K U P N O A+B : 4002,00€

Upravljanje komunalnim otpadom Prilikom planiranja upravljanja otpadom rukovodilo se osnovnim postulatom „Uspostavljanje integralnog sistema upravljanja otpadom koji se zasniva na povećanju količine otpada koji se sakuplja, smanjenju količina otpada koji se odlaže, uvođenju reciklaže“. Prema Pravilniku o postupanju sa građevinskim otpadom, načinu i postupku prerade građevinskog otpada, uslovima i načinu odlaganja cement azbestnog građevinskog otpda („Službeni list CG“, broj 50/12), «građevinski otpad na gradilištu potrebno je skladištiti odvojeno po vrstama građevinskog optada u skladu sa katalogom otpada i odvojeno od drugog otpada na način kojim se ne zagađuje životna sredina» Sistem upravljanja opasnim otpadom zasniva se na osnivanju budućeg Centra za tretiranje opasnog otpada i odgovarajuće deponije koja bi opsluživala čitavu teritoriju Crne Gore. U slučaju postojanja azbest cementnog otpada definisanog Pravilnicima („Službeni list CG“, br. 50/12 i 11/13), ovaj otpad je potrebno propisno pakovati u propisne folije, prevoziti zatvorenim vozilima i propisno odlagati na deponiju građevinskog otpada.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Otpad koji sadrži azbest se prije transporta pakuje u kontejnere ili označenu ambalažu. Slabo vezani azbesti otpad se treba pakovati u kese od platna, vještačkog materijala ili polietilenske folije. Transport ovog otpada se vrši bez pretovara do mjesta odstranjivanja – odlaganja na deponiju u posebne kasete ili u poseban dio deponije za sumnjivi otpad, ako ne postoje posebne kasete. Sakupljanje i transport otpada obavljaće se specijalnim komunalnim vozilima do sanitarne deponije, a privremeno deponovanje otpada do transporta je u metalnim sudovima – kontejnerima, lociranim u na području Plana. Broj kontejnerautvrđuje se računski uz poštovanje ostalih sanitarno - tehničkih kriterijuma datih propisima i standardima. Procjene količine otpada u zahvatu plana: Da bi se procjenila količina proizvedenog otpada na godišnjem, odnosno mjesečnom nivou, potrebno je usvojiti količinu otpada proizvedenu po stanovniku. U skladu sa Državnim planom upravljanja otpadom usvojene su približne količine proizvedenog otpada za stanovnike, a za zaposlene orijentaciono procijenjena količina otpada:  0,6 kg/stan/dan za stanovnike  0.3 kg/stan/dan za zaposlene

Tabela 5 - Proizvodnja otpada Norma potrošnje Ukupno otpada Kategorija korisnika Broj korisnika kg/dan t /dan Stanovništvo 30 0,60 18

Zaposleni 140 0,30 42

Ukupno 170 60

U skladu sa prethodno definisanim kriterijumima procijenjena maksimalna količina otpada na godišnjem nivou iznosi 67,52t/god.

Parametar Iznos

Količina 60t/dan Tabela 6 - Pretpostavke za proračun potrebnog broja kontejnera za otpad Zapremina kontejnera 1,1 m3 koji nije dio selektivnog sakupljanja otpada Predpostavljena gustina (zbijenost) 0.1 t/ m3

Učestalost pražnjenja jednom dnevno

Potreban broj kontejnera 5

Uzimajući u obzir procjenjeno povećanje količine otpada na godišnjem nivou od 5 % (što dovodi do količine otpada od 0,214t/dan u periodu od 5 godina), usvaja se da je za područje DUP-a Pobrežje – zona G potrebno 3 kontejnera. Imajući u vidu specifičnu namjenu preporuka je da se za ovaj prostor obezbijede dodatna 2 kontejnera. Kontejneri će biti postavljeni na, u projektu saobraćajnica tačno određenim lokacijama (nišama). Odvoženje otpada vršiće se

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica specijalnim vozilima do sanitarne deponije. Sakupljanje i transprt otpada je potrebno organizovati u kasnim večernjim ili ranim jutarnjim časovima. Preporuka je da se prilikom izgradnje novih saobraćajnica projektuju podzemni kontejneri za odlaganje komunalnog otpada Upravljanje ostalim vrstama otpada vršiće se u skladu sa Lokalnim planom upravljanja otpadom Glavnog grada Urbanističko – tehnički uslovi za uređenje lokacija za postavljanje kontejnera Lokacije su u vidu niša ili kao podzemni kontejneri u koridorima planiranih saobraćajnica i u zavisnosti od potreba u njima je predviđeno 2,3 ili 4 kontejnera Kao tipski uzet je kontejner kapaciteta 1,1 m3.

Slika 4 - Dimenzije kontejnerskog boksa za 3 kontejnera kapaciteta 1,1m3

Prilikom realizacije ovih kontejnerskih mesta voditi računa da kontejneri budu smešteni na izbetoniranim platoima ili u posebno izgrađenim nišama (betonskim boksovima). Lokacije odrediti u okviru regulacije osnovnih saobraćajnica, kao izdvojene niše sa upuštenim ivičnjakom tako da maksimalno ručno guranje kontejnera ne bude veće od 15m, po ravnoj podlozi sa usponom do 3%. Za neometano obavljanje iznošenja otpada svim nišama obezbeđen direktan prilaz komunalnog vozila. U daljem tekstu date su skice sa orjentacionim dimenzijama kontejnerkih mesta sa 3 i 4 kontejnera (tipski, kapaciteta 1,1m3).

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Slika 5 - Dimenzije kontejnerskog boksa za 4 kontejnera kapaciteta 1,1m3

Pejzažno uređenje Izmjenom i dopunom DUP-a “ Cepurci-dio” najvećim dijelom je obuhvaćeno uređenje groblja koje zauzima najveću površinu zahvata plana. Prostor grobja je uređen u geometrijskom stilu na kome su evidentirani ostaci zasada čempresa. Usled nedostatka prostora grobnih mjesta, vremenom je broj čempresa bio sve manji i manji da bi danas zasadi prerasli u soliterna stabla. Parterno uređenje je izostalo pa egzisitra samo u vidu travnjaka između grobnih parcela i staza. Ukupna površina plana iznosi 18,8 ha, od čega prostor groblja zauzima 15,5 ha. Kategorizacija zelenih površina vezana je za namjenu površina. Determinisane su sljedeće kategorije zelenih i slobodnih površina: Objekti pejzažne arhitekture javne namjene:  Park šuma  Skver  Zelenilo uz saobraćajnice

Objekti pejzažne arhitekture ograničene namjene  Zelenilo stambenih objekata i blokova  Zelenilo poslovnih objekata

Objekti pejzažne arhitekture specijalne namjene  Zelenilo groblja  Zelenilo infrastrukturnih objekata

Ukupna površina plana iznosi 18,8 ha, od čega ukupno zelene površine iznosi cca 3,35 ha. Nivo ozelenjenosti plana iznosi 16,0% dok je stepen ozelenjenosti 989,65 m2 po korisniku (30 korisnika). Svi proračuni su vršeni na osnovu Priručnika za planiranje i uređenje javnih prostora u Crnoj Gori kao i Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tabela 7 - Procenat ozelenjenosti zelenih površina

Max. Zelene Površine po Minimalni procenat Namjena površina indeks površine namjenama(m2)* ozelenjenosti zauzetosti (m2)

Park šuma 2106,00 0.30 100% 2106,00 Skver 921,00 0,30 50% 460,50 Zelenilo poslovnih objekata 2830,84 0.40 20% 566,16

Zelenilo stambenih 1625,38 0.40 25% 406,34 objekata i blokova

Zelenilo uz saobraćajnice 2155,00 / / 2053,00

Zelenilo Groblja 139 821,60 0.60 20% 27964,32

Zelenilo infrastrukture 94,00 0.40 60% 56,40

UKUPNO ZELENIH POVRŠINA (izuzev rezervne zone) 29689,72

*Zelenilo rezervne zone ne tretira se u planiranom rješenju ali se obračunava u ukupnoj površini zelenih površina na nivou plana jer u postojećem stanju egzistira kao zelene površine individualnih stambenih objekata. Procentualno učešće zelenila dato je u procentualnim okvirima koji se određuju za zelenilo za novoplanirane individualne stambene objekte u praksi. Opšti uslovi za pejzažno uređenje:  Izvršiti taksaciju biljnog materijala, vrednovanje zdravstveno i dekorativno, sa predloženim mjerama njege;  Dispozicija objekata na zahvatu plana zavisi od boniteta drveća i položaja geomorfoloških, hidroloških pojava i objekata,  Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina predviđenih za ozelenjavanje;  Zbog sterilne podloge, projektovati humusiranje slobodnih površina u sloju od min. 30- 50cm;  Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste, rasadnički odnjegovane,  Izbjegavati kolorit biljaka, kao i vrste sa velikim plodovima,  Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje: o min. visina sadnice od 2,50-3,00m, o min. obim stabla na visini od 1m, od 10-15cm

Smjernice za pejzažno uređenje Objekti pejzažne arhitekture javne namjene Park šuma - Planirani prostor od 2005 m2 predstavlja dio park šume Ljubović. Većim dijelom je teren u padu ka Bulevaru Crnogorskih Serdara pri čemu je potrebno izvršiti pošumljavanje autohtonim materijalom koji dobro veže zemljište. Datu površinu park šume urediti integralno sa park šumom Ljubović prema navedenim uslovima u daljem tekstu. Pri planiranju parkova i park šuma prvenstveno treba voditi računa o zaštiti autohtonog izraza same parkovske površine pri čemu ih treba projektovati kao površine javnog karaktera sa mrežom pješačkih staza koje povezuju ambijentalne prostore i kompozicijske elemente

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

(platoe, elemente sa vodom, dječja igrališta, sportske terene i dr.). Potrebno je izvršiti pravilan i odgovarajući odabir urbanog mobilijara, materijalizacije prješačkih površina, terena za rekreaciju i sl. Obavezno je otvaranje vizura ka urbanim jezgrima, prisutnim vodenim površinama i stvaranje mogućeg vidikovca. Uzevši u obzir da površina pod park šumom u predmetnom zahvatu zauzima samo 2106,0m2 smatramo da procenat ozelenjenosti bude 100%. Pomenuti prostor u podnožju brda i park šume Ljubović nije potrebno narušavati sadržajnim već ga tretirati kao dio park šume Ljubović u okviru koje se, kao jedinstvene cjeline, mogu implementirati sadržaji koji su navedeni u okviru datih smjernica. Na postojećim parkovskim površinama potrebno je sprovesti etnomološka i dendrološka istraživanja-valorizaciju sadnog materijala čime bi se izvršila sistematizovana sječa i uklanjanje starih i bolesnih stabala. Park šume treba pošumiti sa autohtonim sadnim materijalom. Bitne smjernice:  Očuvati i revitalizovati parkove i park šume  Postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti  Stvoriti zelene trgove i skverove  Minimalan procenat ozelenjenosti 100% Uslovi za uređenje:  maksimalno učešće zastrtih površina je 2,5 %  šetne staze treba da omoguće kružno kretanje  planirati igralište za djecu, kondicione staze za trčanje, biciklističke staze, ljetnje pozornice, terene za rekreaciju, vodene površine, odgovarajući urbani mobilijar  rekonstrukcija degradiranih površina u dijelu zone koje su nastale vjetroizavlom stabala alepskog bora  pretvaranje monokulture u mješovitu šumu  sadnja dekorativnog drveća i žbunja u vidu pojedinačni primjeraka i grupa na progalama, duž staza i ivice šume  sanitarna sječa stabala kao mjera njege  za ozelenjavanje koristiti prvenstveno autohtone vrste drveća i žbunja koje su edifikatori prirodne potencijalne vegetacije (Quercus trojana, Q. pubescens, Q. ilex, Fraxinus ornus, Celtis australis, Carpinus orientalis, Amygdalus webii, Acer monspessulanum, Tilia cordata, Crataegus monogyna, Cotinus coggygria, Punica granatuma) kao i odomaćene alohtone vrste (Cupressus sempervirens, Ligustrum aponicum, Melia azedarach, Sophora japonica i dr.)  upotreba žbunastih vrsta koje podnose zasjenu (Pittosporum tobira, Spirea sp.,  Nerium oleander, Pyracantha coccinea, Viburnum tinus, Arbutus unedo i dr.) prostor opremiti funkcionalnim mobilijarom

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica uz mogućnost postavke skulpture, statue, česme itd. u ovom slučaju je odnos poroznih i neporoznih površina 50:50 (minimalni procenat ozelenjenosti 50%) Površina u namjeni skvera je planirana u dijelu raskrsnice Ul 8.mart i ul. Bulevar Crnogorskih serdara na prostoru urbanističke parcele UP2. Prilikom realizacije skvera voditi se priloženim smjernicama za ozelenjavanje, materijalizaciju, urbani mobilijar i sl. Planirati:  sadnju visoko dekorativnih autohtonih i alohtonih vrsta drveća koje bi se povezalo sa zelenilom prisutne park šume Ljubovic  izvršiti sadnju niskog sklopa biljaka u vidu žardinjera,  uokviriti trg sa formiranim zelenim površinama visokog ili niskog rastinja,  centralno postaviti fontanu ili skulpturu koja bi činila fokalnu tačku prostora, spomenici ili fontane se mogu postaviti simetrično u odnsou na glavno pročelje skvera ili prema smjeru vizure koja se želi istaknuti.  zadržati se u određenim normativima pri projektovanju fontana - ne zauzimati velike površine i uskladiti arhitekturu sa arhitekturom okolnih objekata,  projektovati prostor sa otvorenim vizurama ka rijeci i pristunoj park šumi Ljubović  voditi računa da se sade vrste koje mogu da rastu u sijenci i polusjenci,  predlaže se sadnja vrsta koje su otporne na susu, usled manje potražnej za voodm i održavanjem  predvidjeti sisteme za zalivanje  predvidjeti održavanje zelenih površina i cjelokupnog skvera Prilikom izrade urbanističkog rješenja skvera preporučuje se:  analiza šireg prostora, izgradnje,saobraćaja, oblikovanja,  definisanje uslova i načina povezivanja ivične izgradnje sa površinom skvera (posebno zajedničkih nivoa prizemlja, podruma i spratova),  saobraćajno rješenje skvera, koje obuhvata sve oblike pristupnog saobraćaja, saobraćaja koji tangira trg itd.

Zelenilo uz saobraćajnice-ZUS Zasniva se na formiranju drvoreda uz parking mjesta kao i formiranju parternih zasada u vidu travnjaka. Korisititi vrste koje će formirati sjenku na parking mjestima kao i vrste koje nemaju velike plodove. Takođe, voditi računa da vrste koje se sade nemaju plitak razgranat korjenov sistem zbog kojeg može doći do podizanja betona. Za parterno uređenje koristiti vrste koje su otporne na blizinu saobraćajnice, jakih izduvnih gasova, štetnih materija i prašine. Formirati drvorede u ulucama gdje je minimalna širina trotoara 2,5m. Za formiranje drvoreda značajnu ulogu ima i izbor biljnih vrsta, odabrane vrste moraju da imaju:  rastojanje između drvorednih sadica 5 m,  minimalna visina stabla do krošnje, bez grana, minimum 2-2,2m,  otvori na pločnicima za sadna mjesta minimum 1,0 x 1,0m (za sadnju na pločnicima),  obezbijediti zaštitne ograde za sadnice u drvoredu (za sadnju na pločnicima), Površine koje su nastale regulacijom saobraćajnica, na raskrnicama istih urediti kao skverove (S) otvorenog tipa. To podrazumjeva parterno uređenje pri čemu se mora voditi računa o otvorenim saobraćajnim vizurama. Minimalan procenat zelenila na skveru iznosi 60%, dok

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica pod stazama i platoima podpada 35%, i ostatak od 5% mogu biti objekti. Naime, neophodno je koristiti perene, sukulente, nisko šiblje, sezonsko cvijeće itd, odnosno da visina biljaka na raskrsnicama ne prelazi 50cm, zbog preglednosti raskrsnica. Međutim, moguća je drvoredna sadnja ili soliterna gdje površina skvera dozvoljava.

Objekti pejzažne arhitekture ograničene namjene Zelenilo stambenih objekata i blokova Zelenilo stambenih objekata i blokova predstavlja bitnu komponentu zelenog sistema grada. Osim estetske funkcije, zelenilo objekata i blokova ima izraženu i sanitarno-ekološku funkciju. Novoplanirani stambeni objekti, treba da sadrže min. 25% zelenih površina u odnosu na UP. Zelene površine se kod tipova porodičnog stanovanja kreću od 10-20m2/stanovniku. S obzirom da se radi o svega jednoj urbanističkoj parceli UP4 čija je namjena stanovanje veće gustine, nemoguće je govoriti o stambenom bloku. Smjernice za ozelenjavanje:  prostor je potrebno urediti zelenilom alohtonog i autohtonog biljnog materijala, pri čemu voditi računa o prisutnoj vegetaciji i uređenju park šume Ljubović  zelenilom stvarati prostore za pasivan odmor prolaznika i korisnika prostora  voditi računa o osunčanosti, položaju drveća u odnosu na objekat, instalacije, mobilijar  mogućnost razdvajanja parcela i izolacije od Bulevara Crnogorskih serdara formiranjem drvoreda. Karakteristike za drvoredne sadnice date su kroz kategoriju - Zelenilo uz saobracajnice,  spoljašnjim dijelom UP4, ka Bulevaru Crnogorskih serdara, voditi računa da se sade biljke koje podnose štetne gasove i prašinu a koje su ujedno i dekorativne,  za zasjenu koristiti pergolu sa dekorativnim puzavicama.  sadnju vršiti u vidu solitera ili u grupama kombinacijom drveća i žbunja,  visoka stabla u kombinaciji sa visokim žbunjem koristiti za oivičavanje urbanističke parcele i postizanje sjenke  za odmorišta, koristiti brzorastuće dekorativne vrste,  pješačke staze, širine 1,5 – 3m, projektovati po najkraćim pravcima do objekata.  formirati zelenilo u svrhu fizičke i vizuelne barijere ka groblju

Zelenilo poslovnih objekata Površine oko poslovnih objekata u zahvatu DUP-a se nalaze uz glavnu saobraćajnicu. Minimum 20% parcele je potrebno da bude zelenilo. Površine ispred i u okviru poslovnih objekata najčešće se uređuju parterno ili u kombinaciji sa soliternom sadnjom. Osnovne karakteristike ove kategorije je upotreba najdekorativnijeg biljnog materijala. Koristiti vrste koje su otporne na zagađenje-blizina saobraćajnice,u kombinaciji sa zelenilom moguće je koristiti i građevinski materijal (kamen, rizla, drvo, staklo i td.), predvidjeti fontane ili skulpture, staze i platoi moraju biti od prirodnih materijala, ove površine tretirati kao zelenilo najviše kategorije održavanja i njege tj. zelenilo sa najvećim stepenom održavanja,sačuvati i uklopiti svako zdravo i funkcionalno stablo,kao dopuna ozelenjavanja mogu se koristiti žardinjere ili saksije.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Objekti pejzažne arhitekture specijalne namjene Zelenilo groblja-GR Izgled postojećeg groblja treba unaprijediti primjenom adekvatnih mjera pejzažno- arhitektonskog uređenja. Predlaže se rekonstrukcija groblja u tzv. arhitektonskoj kompoziciji sa sljedećim odnosom površina: 60% površine grobnih mjesta, 20% zeleni pojas i parkovski oblikovan prostor, 16% površine za pješačke staze i saobraćajnice, 3% trg i 1% ostali sadržaji. Uređenjem i ozelenjavanjem slobodnih površina formirati odgovarajuću ambijentalnu cjelinu koja odražava poštovanje prema umrlima. Obavezan uslov je ograđivanje groblja građevinskim materijalima (kamen, kovano gvožđe) i biljnim vrstama. Prilikom rekonstrukcije zelene površine i izvođenja građevinskih radova na parceli oko crkve, neophodno je izvršiti prethodnu detaljnu analizu postojećeg biljnog fonda u cilju maksimalne zaštite i zadržavanja vitalnog i funkcionalnog drveća i drugog rastinja. Uslovi za uređenje: - formiranje obodnog zaštitnog zelenog pojasa od grupa drveća i žbunja (širine 1,5m do 2,5m), - ozelenjavanje pojasa duž staza, - doozelenjavanje parcela sa grobnim mjestima, - pri izboru biljnih vrsta voditi računa o njihovim dimenzijama kako zelenilo ne bi smetalo objektima na groblju (grobnice, staze) i pravilo pretjeranu zasjenu. - voditi računa da vrste budu otporne na sušu, čime se umanjuje potrebna količina vode za održavanje - predvidjeti sisteme za zalivanje - voditi računa o korijenovom sistemu vrsta koje se sade u blizini staza i grobnih mijesta, izbjegavati plitke i pvršinske korijenove sisteme.

Stvoriti „duh mjesta“ korišćenjem vrsta umirujućih boja i mirisa. Korisititi biljne vrste za stvaranje vizuelnih barijera između parcela.

Slika 6 - Primjeri pejzažnog uređenja groblja

Zelenilo infrastrukturnih objekata Zelenilo infrastrukturnih objekata formirati u vidu zaštitnog pojasa. Formirati niske pojaseve zaštite pri čemu ne bi došlo do ometanja u radu objekata.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tabela 8 - Troskovi opremanja javnih površina za pejzažno uređenje

Red. br. Opis Jed. mjere površina jed.cijena€ Ukupna cijena/€ Površine javne namjene-PUJ

1. Park šuma m2 2106 15 34.590€

2. Zelenilo uz saobraćajnice m2 2053 10 20530€

Ukupno za PUJ m2 4359 55.120€

Krovno zelenilo Površine podzemnih garaža i ravnih krovova potrebno je urediti parternim zelenilom i biljkama koje nemaju dubok korijenov sistem.

Slika 7 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža

Krovni vrtovi- Već pri građevinskom projektu objekata potrebno je znati kakav krovni vrt želimo kako bi se statički osigurala nosivost za željenu debljinu supstrata, a građevinski omogućila njegova postava (rubni zidići krova). Ukoliko se glavnim projektom planira podzemno garažiranje u dijelu trga napominjemo da se mora obezbijediti dovoljna visina supstrata (od 1,4m minimum) kako bi se ispunili uslovi za ozelenjavanje trga u smislu sadnje niskog, srednjeg i visokog rastinja a ne putem izdignutih žardinjera. Prednosti krovnih vrtova

Ekološke prednosti krovnih vrtova :  Efekat prečišćavanja vazduha i poboljšanje njegovog kvaliteta  Smanjenje efekta gradskog ostrva toplote  Stvaranje mikroklime na krovu  Termička izolacija – efekat hlađenja  Zvučna izolacija – zaštita od buke  Zaštita od Sunca  Zaštita od kiše i zadržavanje padavinskih voda  Stvaranje urbanog ekosistema (urbanog habitata) Ekonomske prednosti krovnih vrtova:  Produžavanje životnog veka krova  Ušteda novca za vlasnike komercijalnih objekata  Nova radna mjesta

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Produkcija hrane  Unapređenje toplotnih performansi objekta

Slika 8 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila

Slika 9 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova

Tabela 9 - Tipovi krovnih vrtova

EKSTENZIVNI POLU-INTENZIVNI INTENZIVNI KROVNI KRITERIJUMI KROVNI VRTOVI KROVNI VRTOVI VRTOVI Održavanje vrta Nisko Povremeno Visoko Navodnjavanje vrta Nepotrebno Povremeno Redovno Travne mešavine, Trava, žbunje, nisko Biljne zajednice u Travnjak, perenjak, Mahovina, Sedum drveće, aromatično i krovnom vrtu žbunje , drveće vrste začinsko bilje Visina izgrađenog 150-400 mm na sistema zelenog 60-200 mm 120-250 mm podzemnim garažama krova >1000 mm Težina krovnog vrta 60-150 kg/m2 120-200 kg/m2 180-500 kg/m2 Cena podizanja Niska Srednja Visoka Ekološka funkcija, Koristi od krovnog korišćenje nije Estetska i dekorativna Veliki broj funkcija za vrta predviđeno, uslovno funkcija boravak i rekreaciju prohodan

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Predlog biljnih vrsta Pored autohtonih biljnih vrsta, prilikom izbora biljnog materijala mogu se koristiti i introdukovane vrste, koje su pored svoje dekorativnosti na ovom području pokazale dobre rezultate. Izbjegavati korišćenje invazivnih biljnih vrsta i vrsta iz drugih areala. Četinarsko drveće: Cupressus sempervirens, Abies concolor, Pseudotsuga duglasii, Chamaechyparis lawsoniana, Libocedrus decurens, Cedrus atlantica, Juniperus sp, Thuja sp., Taxus sp., i td. Listopadno drveće: Quercus faranetto, Fraxinus sp., Sorbus aucuparia, Robinia pseudoacacia, Prunus sp., Tilia sp., Betula sp., Ulmus glabra, Corylus collurna, Aesculus hippocastanum, Populus sp., Alnus sp, Salix sp.i dr. Žbunaste vrste: Ligustrum ovalifolim, Berberis sp., Spirea sp., Lonicera sp, Viburnum sp., Rosa sp, Ribes sp.,Cotoneaster sp., Cotinus sp., Waigela sp.,Philadelphus coronaria, Machonia aquifolia, Pinus mugo, i td. Puzavice: Hedera helix, Lonicera japonica, Parthenocissus sp, Rosa sp, Polygonum baldschuanicum itd.

4.5. NAČIN, FAZE I DINAMIKA REALIZACIJE PLANA Prva faza realizacije plana traba da bude infrastrukturno opremanje predmetnog prostora i definisanje javnih površina. Predloženim rješenjem za teritoriju plana postavljena je primarna ulična mreža, formirana blokovska struktura i definisan osnovni pravac daljeg urbanog razvoja ovog područja. Da bi proces realizacije Plana po pojedinačnim parcelama započeo svakako neophodno je da se opremi zemljište potrebno za javne namjene, u smislu rekonstrukcije postojećih i izgradnje novih saobraćajnica i tehničke infrastrukture čime bi se aktivirale sve lokacije. Osim postojanjem pristupnih ulica nova izgradnja nije planski uslovljena određenim fazama, već će se odvijati sukcesivno a u skladu sa razvojem i potrebama ovog područja. Realizacija sekundarnih saobraćajnica se sprovodi u skladu sa finansijskim mogućnostima Glavnog grada i stvarnim potrebama korisnika prostora za realizaciju istih, a prema postojećem stanju na terenu.Građevinska dozvola se može izdavati za one urbanističke parcele koje imaju direktan pristup sa postojećih i/ili izvedenih planiranih javnih saobraćajnica.

4.6. PLANSKI BILANSI I KAPACITETI Za ukupnu površinu plana osnovni urbanistički pokazatelji su sledeći:  Površina pod planiranim objektima: 3011,00m2  Ukupno BRGP objekata: 7848,00m2  Spratnost: od S do P+2+Pk  Indeks zauzetosti u odnosu na građevinsko zemljište: 0,010  Indeks izgađenosti u odnosu na građevinsko zemljište 0,035  Indeks izgrađenosti na nivou plana: 0,05  Indeks zauzetosti na nivou plana:0,02  Potreban broj PM prema Pravilniku na nivou plana: 96  Ukupan broj PM stanovanje: 13

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Ukupan broj PM djelatnost: 83  Javni parking: 196  Broj stanovnika: 30  Broj radnih mjesta: 140  Neto gustina stanovanja: 39st/ha  Bruto gustina stanovanja: 1,6st/h

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tabela 10 - Analitički podaci plana - Urbanistički pokazatelji

URBANISTIČKI PARAMETRI POSTOJEĆEG STANJA IDENTIFIKACIJA PLANSKO REŠENJE PARKING

e ć

ogu ke parcele č enosti enosti II i m ke parcele parcele ke đ đ č enih objekta ta č k a namjena ć stanova j

parcela R objektom obje

Bro Javni parking BRGP Ukupno BRGP Ukupno R BRGP Ukupno . Broj stanovnika Ukupan broj PM BRGP djelatnost Indeks zauzetosti zauzetosti Indeks BRGP stanovanje Index izgra mjesta Broj radnih Katstarska parcela parcela Katstarska Postoje . Indeks zauzetosti IZ B Indeks izgraIndeks Površina urb. Parcele Površina pod objektima Status Površina pod planiranim b r urbanisti Broj Funkcija zate Namjena urbanisti Ukupna površina katastarskih Maksimalna spratnost objekta Broj parkingBroj mjesta djelatnost Broj parking mjesta stanovanje r Maksimalna spratnost objekata . 3561,3 562,35 63,356 4,3565 ,3566, Objekti 3567/1 u ,3560/ funkciji N 1,3494 GP 1259 125904.2 462. P+1+P 720. 0.00 0.00 groblja, 0.0 0.0 / 1 /1,349 SMG 1 UP 1 GP 04.2 550 P+1 0 900 900 - - 12 - - - 196 7 0 k 3 4 6 jednop 04 1 D 4/5,34 OP 7 orodičn N 94/3,3 i 495/2, objekti 3495/3 ,3505, 3506,3 507,35 08

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

URBANISTIČKI PARAMETRI POSTOJEĆEG STANJA IDENTIFIKACIJA PLANSKO REŠENJE PARKING

e ć

ogu ke parcele č enosti enosti II i m ke parcele ke parcele đ đ č enih objekta ta č k a namjena ć stanova j

parcela R objektom obje

Bro Javni parking

R Ukupno BRGP . Ukupno BRGP Broj stanovnika Ukupan broj PM BRGP djelatnost Indeks zauzetosti zauzetosti Indeks BRGP stanovanje Index izgra Index Broj radnih mjesta Katstarska parcela parcela Katstarska Postoje

. Indeks zauzetosti IZ B Indeks izgra Površina urb. Parcele Površina pod objektima Status Površina pod planiranim b r urbanisti Broj Funkcija zate Namjena urbanisti Ukupna površina katastarskih Maksimalna spratnost objekta Broj parkingBroj mjesta djelatnost r Maksimalna spratnost objekata . Broj parking mjesta stanovanje Privred 0.40 0.40 UP1 1170 Su+P+ 0.3 0.6 2 3471 SMG 982.55 402 P 402 ni 2 GP 402 0 780 780 - - 10 N - - - 9 9 a .00 1 5 7 objekti dio 0.00 0.00 UP1 358. 0.3 0.7 3 GP 358.54 0 - 0 - 3 GP 125 Su+P 0 250 250 - - 3 N - - - UP1 0 0 b 54 5 0 0.29 0.29 Poslov UP1 662. 0.6 1.2 4 3506 GP 635.0 189 P 189 4 GP 400 P+1 0 800 800 - - 11 N - - - 8 8 anje c 01 0 1

3468,3 469,34 70,346 0.00 0.00 UP1 9309 5 6,3467 OP 8825.0 0 - 0 - 5 GP 0 ------0 0 d .63 ,3464, 3463,3 465

3460,3 0.00 0.00 UP1 1389 6 461,34 OP 4402 0 - 0 - 6 GP 0 ------0 0 e .48 62

3456,3 457,34 0.00 0.00 921. 7 58/1.3 OP 2858.0 0 - 0 - 7 UP2 PUJ 0 0 0 0 N 0 0 0 0 0 23 459.34 55

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

URBANISTIČKI PARAMETRI POSTOJEĆEG STANJA IDENTIFIKACIJA PLANSKO REŠENJE PARKING

e ć

ogu ke parcele č enosti enosti II i m ke parcele ke parcele đ đ č enih objekta ta č k a namjena ć stanova j

parcela R objektom obje

Bro Javni parking

3905,3 0.00 0.00 1437 P+2+P 230 0.4 1.6 4 4 9 OP 4550 0 - 0 - 9 UP3 CD 575 0 2300 0 0 58 N 0 906/4 0 0 .70 k 0 0 0 6 6

3906/4 1 0.00 0.00 1 1625 P+2+P 133 0.2 0.8 1 3 1 2 ,3905, OP 5074 0 - 0 - UP4 SV 475 855 475 12 N 13 0 0 0 0 .38 k 0 9 2 0 0 0 2 3904

1 0.00 0.00 1 UP 94.1 1.0 1.0 3903 OP 274 0 - 0 - IOE 94 P 0 0 94 0 0 0 N 0 0 0 1 0 0 1 TS1 0 0 0

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

3540,3 541/1, 3539,3 542,35 43,354 4,3551 ,3552, 3547,3 548,35 49,355 jednop 0,3553 orodičn ,3520, o i 3521,3 višepor

1 2165 P+1+P 0.14 0.20 1 546,35 SMG 14907.00 3044 odično RP 0 2 .00 k 5 4 1 59,355 stanov 8,3555 anje, ,3554, poslov 3519,3 anje 557/1, 3557/2 ,3556, 3513,3 514,35 15,351 7,3516 ,3518, 3512

1442 172158.3 3218 4355 UKU P+2+P 784 0.0 0.0 1 3 14 8 9 UKUPNO 0.01 0.02 65.4 3011 865 6888 13 196 6 .00 .30 PNO k 8 2 5 0 0 0 3 6 9 5 8

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5. SMJERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANA

5.1. SMJERNICE ZA DALJU PLANSKU RAZRADU (OBLICI INTERVENCIJA) Ovaj plan ne predviđa dalju detaljnu plansku razradu a urbanističko tehnički uslovi se izdaju direktno iz ovog plana.

5.2. ZAŠTITA PRIRODNIH I PEJZAŽNIH VRIJEDNOSTI I KULTURNE BAŠTINE

Mjere za unapređenje kulturne baštine Za potrebe zaštite kulturnih dobara primenjuje se metodologija koja je definisana Zakonom o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list CG“ 49/2010). Granice nepokretnog kulturnog dobra i njegove zaštićene okoline Na osnovu Lista nepokretnosti broj 7243, kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na groblju Čepurci, se nalazi na KP 3508, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokretnog kulturnog dobra iznosi 186 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra zahvata u cjelini parcelu KP 3507 i dio KP 3509, ukupne površine 5 780 m2. Cjelokupna zona zahvata iznosi 5 966 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra se prostire od zone nepokretnog kulturnog dobra ka sjeveru do grobljanskog puta 12m, ka istoku i zapadu po 30m a na jugu cca 60m.

a. „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje“

Mjere i režim zaštite U cilju unaprjeđenja stanja ovog kulturnog dobra, treba sprovesti sljedeće:

Konzervatorske mjere  Uklanjanje električnih radijatora iz enterijera crkve;  Restauraciju ‐ obnovu nedostajućeg dijela poda u skladu sa rezultatima istraživanja o

autentičnom izgledu podnih ploča;  Revizija radova i intervencija izvedenih bez saglasnosti Uprave za zaštitu kulturnih dobara, te sprovođenje mjera u cilju umanjenja negativnih uticaja pomenutih intervencija.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 U zoni zaštićene okoline ne dozvoliti gradnju koja vizuelno devalvira naslijeđene kulturne vrijednosti kulturnog dobra  Uvažavajući da je ovo kulturno dobro posvećeno ostacima fortifikacije na brdu Vranj predlaže se da, radi prepoznavanja atribuiranja kulturnog dobra, Uprava za zaštitu kulturnih dobara, uvaži prijedlog da se ovom kulturnom dobru dosadašnji naziv „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje“ zamijeni i da glasi: „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima“;  Sve aktivnosti koje se odnose na promjenu namjene pojedinih djelova ili sveukupno kulturnog dobra sprovesti na osnovu odobrenja od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Namjena: Postojeća;  Održavanje: Nakon sprovedenih konzervatorskih mjera, održavanje tekuće;  Korišćenje: Prema namjeni;  Prilikom izrade kulturno – informativne mape Glavnog grada, u saradanji sa TO, uvrstiti i ovo kulturno dobro;  Prilikom štampanja brošura, flajera i drugih popularnih sadržaja kojima se promoviše kulturna baština Podgorice, uvrstiti i ovo kulturno dobro, a posebno ona koja su od nacionalnog značaja;  Radi zaštite kulturnog dobra od mogućih zloupotreba, upotreba kulturnog dobra iIi njegovog prepoznatljivog dijela u komercijalne svrhe (reklamu, element firme, izradu suvenira, filmskog ili fotografskog materijala i dr.), moguća je jedino na osnovu odobrenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Postaviti obilježje „Kulturno dobro od lokalnog značaja“.

Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija.

b. Nepokretno kulturno dobro, „Spomen-ploča na groblju strijeljanih“

Mjere i režim zaštite - Konzervatorske mjere  Restauraciju – obnovu oštećenih djelova postamenta u vidu pukotina i oštećenja na rubovima;  Konzervacija – čišćenje postamenta ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnog sredstva koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, i providnosti;  Restauraciju – obnovu oštećenih djelova kamenih ploča u vidu oštećenja na rubovima,upotrebom sredstava, koja se u mješavni sa kamenom sitnom rizlom, boje, napribližnije originalnom kamenu nanose na nedostajajućim fragmentima kao punioci;  Konzervacija – čišćenje kamenih ploča ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti neabrazivnim sunđerima, nakon čega treba izvršiti temeljno ispiranje destilovanom vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnim sredstvom koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, providnosti, čime se kamena struktura trajno štiti od prodora vode u strukturu kamena,

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

a sve naslage nečistoća se kroz buduće održavanje lako uklanjaju. Ovim nanosom, kamena površina ima prirodni mat izgled;  Restauraciju ‐ obnovu bojenog sloja slova teksta ploča i petorake. Restauraciju sprovesti primjenom već postojećih tenika i načina ispisivanja slova, istog pisma, veličine slova, nanošenjem reverzibilne uljane ili akrilne boje. Voditi računa da se tokom procesa ispisivanja teksta ne ošteti podloga kamene stukture;  Konzervacija – čišćenje kamenih površina na spomen‐grobljima i grobnicama unutar kompleksa ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti neabrazivnim sunđerima, nakon čega treba izvršiti temeljno ispiranje destilovanom vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnim sredstvom koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, providnosti, čime se kamena struktura trajno štiti od prodora vode u strukturu kamena, a sve naslage nečistoća se kroz buduće održavanje lako uklanjaju. Ovim nanosom, kamena površina ima prirodni mat izgled;  Restauraciju ‐ obnovu bojenog sloja slova teksta kamenih površina na spomengrobljima i grobnicama unutar kompleksa. Restauraciju sprovesti primjenom već postojećih tenika i načina ispisivanja slova, istog pisma, veličine slova, nanošenjem reverzibilne uljane ili akrilne boje. Voditi računa da se tokom procesa ispisivanja teksta ne ošteti podloga kamene stukture.

Režim zaštite:  Sve aktivnosti kojima se ulazi u integritet kulturnog dobra sprovesti u skladu sa prethodno izdatim konzervatorskim uslovima od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara, kao i saglasnosti na konzervatorski projekat takođe izdate od strane Uprave;  U zoni zaštićene okoline ne dozvoliti gradnju koja vizuelno devalvira naslijeđene kulturne vrijednosti kulturnog dobra;  Zbog značaja djela strijeljanih rodoljuba, u sardanji SUBNOR, Ministarstva prosvjete i Glavnog grada, uvesti obavezan organizovani obilazak ovog spomen – obilježja od strane učenika osnovnih škola  Uvažavajući da je ovo kulturno dobro memorija na značajne ličnosti, kao i utvrđeno svojstvo jedinstvenosti i rijetkosti u okviru svoje vrste, predlaže se da, radi prepoznavanja atribuiranja kulturnog dobra, Uprava za zaštitu kulturnih dobara, uvaži prijedlog da se ovom kulturnom dobru dosadašnji naziv „Spomen‐ploča na groblju strijeljanih“, zamijeni i da glasi: „Memorijalni kompleks posvećen strijeljanim rodoljubima“;  Na osnovu prijedloga iz ovog Elaborata, neophodno je da Uprava za zaštitu kulturnih dobara, u skladu sa svojim ingerencijama, sprovede zakonom propisanu procedure;  Izmjena, dorada, izmještanje, zamjena i uklanjanje po postupku propisanom za podizanje spomen‐obilježja u skladu sa Zakonom o zaštiti kulturnih dobara;  Sve aktivnosti koje se odnose na promjenu namjene pojedinih djelova ili sveukupno kulturnog dobra sprovesti na osnovu odobrenja od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Namjena: Postojeća;  Održavanje: Nakon sprovedenih konzervatorskih mjera, održavanje tekuće;  Korišćenje: Prema namjeni;

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Prilikom izrade kulturno – informativne mape Glavnog grada, u saradanji sa TO, uvrstiti i spomen – obilježja od nacionalnog značaja;  Prilikom štampanja brošura, flajera i drugih popularnih sadržaja kojima se promoviše kulturna baština Podgorice, uvrstiti i spomen – obilježja, a posebno ona koja su od nacionalnog značaja;  Radi zaštite kulturnog dobra od mogućih zloupotreba, upotreba kulturnog dobra i njegovog prepoznatljivog dijela u komercijalne svrhe (reklamu, element firme, izradu suvenira, filmskog ili fotografskog materijala i dr.), moguća je jedino na osnovu odobrenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara  Postaviti obilježje „Kulturno dobro od nacionalnog značaja“. Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija. c. Kapela “Čepurci”

Stanje dobra, mjere i režim zaštite:

Kapela „Čepurci“ u dobrom je stanju, održavana i aktivno se koristi u skladu sa namjenom. Godine 2012. prihvaćena je Inicijativa za uspostavljanje zaštite ovog dobra u okviru zbirne inicijative za zaštitu djela arhitekture XX vijeka. Namjena je adekvatna a održavanje tekuće.

Mjere za unapređenje prirodnih i pejzažnih vrijednosti Pri rješavanju dispozicije djela iz oblasti likovnih primijenjenih umjetnosti na području zahvata zone DUP-a težilo se da se zadovolje sljedeći uslovi:  Perceptivno sagledavanje u kretanju,  Položaj čovjeka u prostoru,  Postojeći kvalitet izgrađenosti.

Parternom materijalizacijom prostora, pješačkih tokova, ulica, parkovskih staza, kao i mjesta susreta građana i posjetilaca daje se nova likovna nota. Razmiještajam drvoreda, ukrasnog zelenila, očuvanjem starih stabala, doprinos vizuelnom interesu urbane sredine je veći. Dobro riješena urbana oprema sa uličnim osvjetljenjem daje svoj poseban udio u vizuelnim efektima, pa je treba kontrolisati. Prostor zaštitnog zelenila, posebnim elementima kroz parkovsku arhitekturu treba oplemeniti sadržajem atraktivnog izgleda ka poboljšanju funkcije i estetike. Na ovaj način će se realizovati želje i ideje programa plana i zahtjeva građana.

5.3. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE Jedan od osnovnih ciljeva je zaštita i očuvanje životne sredine kao i očuvanje ekološke ravnoteže. Zahvat DUP-a „Čepurci - dio“, je podložan zagađenjima tla, vazduha i podzemnih voda.Osnovni cilj planskog razvoja ovog područja treba uskladiti sa zdravom životnom sredinom. Problem zaštite područja zahvaćenog DUP-om treba posmatrati u okviru prostora Glavnog grada Podgorice i čitavu problematiku rješavati na tom nivou.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Ključni problemi su otpadne vode, zagađivanje tla i aerozagađenja. Da bi se obezbijedila zdrava životna sredina neophodno je obezbijediti:  zaštitu podzemnih voda (ugradnjom uređaja za prečišćavanje kanalizacije, uključivanje na gradsku kanalizacionu mrežu, vodovod i dr),  zaštita tla od zagađenja (septičke jame treba izbjegavati i omogućiti priključke na gradsku kanalizaciju, treba regulisati odnošenje smeća),  zaštitu vazduha od zagađenja (neophodna je toplifikacija i izbjegavanje individuainih sistema grijanja na goriva koja zagađuju vazduh).

Problem zaštite životne sredine nije takvog stepena da se zacrtanim smjemicama i predviđenim mjerama ne može adekvatno riješiti. Uz relativno mala ulaganja područje plana će predstavljati prostor pogodan za život sa visokim stepenom pogodnosti, što uz pejzažne, prirodne i Ijudske potencijale daje posebnu vrijednost za budući razvoj ovog područja. Otuda program aktivnosti na zaštiti i unapređenju životne sredine treba tretirati kao integralni dio društveno-ekonomskog razvoja ove zajednice.

5.4. ZAŠTITA OD INTERESA ZA ODBRANU ZEMLJE Osnovna mjera civilne zaštite je izgradnja skloništa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju skloništa (Sl. list SFRJ br. 55/83). Da bi se povredivost prostora svela na najmanju moguću mjeru, pri organizaciji prostora naročita pažnja je posvećena:  smanjenju obima i stepena razaranja uslijed elementarnih nepogoda i ratnih opasnosti;  smanjenju obima ruševina i stepenu zakrčenosti od rušenja;  povećanju prohodnosti poslije razaranja za evakuaciju stanovništva i sl.;  sprječavanju zagađivanja tla, površinskih i podzemnih voda;  izdvajanju i stavljanju izvorišta vode pod poseban režim;  osiguranju alternativnih izvora energije;  stavljanju pod zaštitu ugroženog poljoprivrednog zemljišta, posebno zaštita najkvalitetnijeg poljoprivrednog zemljišta i šuma;  izbjegavanju prevelikih koncentracija stambene izgradnje;  ravnomjernom raspoređivanju stanovništva na način da se osigura korišćenje ukupnog prostora;  osiguranje odgovarajuće organizacije saobraćaja;  polaganju trasa i objekata vodoprivrednih sistema (vodosnabdijevanje i odvodnja);  planiranju mreže skloništa i drugih zaštitnih objekata;  osiguranje prilaza vatrogasnim vozilima i vozilima hitne pomoći do svakog objekta;  osiguranje dovoljnih količina vode za zaštitu od požara.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.5. ZAŠTITA OD PRIRODNIH I TEHNIČKO-TEHNOLOŠKIH NESREĆA

Zaštita od zemljotresa Preporuke za projektovanje objekata aseizmičnih konstrukcija:  Mogu se graditi objekti različite spratnosti uz pravilan (optimalan) izbor konstruktivnih sistema i materijala.  Horizontalni gabarit objekta u osnovi treba da ima pravilnu geometrijsku formu, koja je simetrična u odnosu na glavne ose objekta, npr. pravougaona, kvadratna i sl..  Principijelno izbjegavati rekonstrukciju sa nadogradnjom objekta gdje se mjenja postojeći konstruktivni sistem, u protivnom obavezna je prethodna statička i seizmičkih analiza, sa ciljem obezbjeđivanja dokaza o mogućnosti pristupanja rekonstrukciji.  Izbor i kvalitet materijala i način izvođenja objekta od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanje objekta, izloženih seizmičkom dejstvu.  Armirano-betonske i čelične konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija može biti primjenjena izgradnja objekata ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. Ove konstrukcije su naročito ekonomične za visine objekata do 15 spratova.  Kod zidanih konstrukcija preporučuje se primjena zidanja, ojačanog horizontalnim i vertikalnim serklažima i armirane konstrukcije različitog tipa. Obično zidanje, samo sa horizontalnim i vertikalnim serklažima treba primjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata visine).  Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprečavaju klizanja u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj kontaktnoj površini. Treba obezbjediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sa stubovima konstrukcije.

Preporuke za projektovanje infrastrukturnih sistema:  Pri projektovanju vodova infrastrukture, a naročito glavnih dovoda potrebno je posebnu pažnju posvetiti inženjersko-geološkim i seizmološkim uslovima terena i tla.  Za izradu vodova infrastrukture treba koristiti fleksibilne konstrukcije, koje mogu da slede deformacije tla. Izbjegavati upotrebu krutih materijala (nearmiran beton, azbest- cementne cijevi i sl.) za izradu vodova infrastrukture.  Izbjegavati nasipne, močvarne i nestabilne terene za postavljanje trasa glavnih vodova svih instalacija.  Podzemne električne instalacije treba obezbjediti uređajima za isključenje pojedinih rejona.  Projektovanju saobraćajnica treba prići ne samo sa ekonomsko-saobraćajnog već i sa aspekta planiranja i projektovanja saobraćaja na seizmički aktivnim područjima.  U sistemu saobraćajnica poželjno je obezbjediti paralelne veze tako da u slučaju da jedna postane neprohodna, postoji mogućnost da se preko druge obezbjedi nesmetano odvijanje saobraćaja.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 U cilju zaštite od zemljotresa, postupiti u skladu sa odredbama Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju objekata u seizmičkim područjima (Službeni list SFRJ br. 52/90).  Sve proračune seizmičke stabilnosti zasnivati na posebno izrađenim podacima mikroseizmičke rejonizacije, a objekte od zajedničkog značaja računati za 1 stepen više od seizmičkog kompleksa.

Zaštita od požara

Preventivna mjera zaštite od požara je postavljanje objekata na što većem međusobnom rastojanju kako bi se sprečilo prenošenje požara. Takođe, obavezno je planirati i obezbediti prilaz vatrogasnih vozila objektu. zgrađeni dijelovi razmatranog prostora moraju biti opremljeni funkcionalnom hidrantskom mrežom koja će omogućiti efikasnu zaštitu, odnosno gašenje nastalih požara. Planirani objekat mora biti pokriven spoljnom hidrantskom mrežom regulisanom na nivou kompleksa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu i gašenje požara (Sl. list SFRJ broj 30/91). Tamo gdje se to zahtjeva treba se pridržavati Pravilnika o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95); Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87); Pravilnika o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71); Pravilnika o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11), Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa (Sl.list SFRJ, br 24/71 i 26/71).

5.6. ENERGETSKA EFIKASNOST U procesu uspostavljanja održive potrošnje energije prioritet treba dati racionalnom planiranju potrošnje, tj. implementaciji mjera energetske efikasnosti u sve segmente energetskog sistema. Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje:  Upotrebu građevinskih materijala koji nisu štetni po životnu sredinu;  Energetsku efikasnost zgrada;  Upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata.

Energetski i ekološki održivo graditeljstvo teži:  Smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade;  Povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije;  Korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (sunce, vjetar, biomasa itd.);  Povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Cilj sveobuhvatne uštede energije, a time i zaštite životne sredine je stvoriti preduslove za sistemsku sanaciju i rekonstrukciju postojećih zgrada, a zatim i povećanje obavezne toplotne zaštite novih objekata. Prosječni stariji postojeći objekti godišnje troše 200-300 kWh/m2 energije za grijanje, standardno izolovane kuće ispod 100, savremene niskoenergetske kuće oko 40, a pasivne 15 kWh/m2 i manje. Nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih toplotnih gubitaka zimi, hladnih spoljnih konstrukcija, oštećenja nastalih vlagom (kondenzacijom) kao i pregrijavanja prostora ljeti. Posljedice su oštećenja konstrukcije, nekonforno i nezdravo stanovanje i rad. Zagrijavanje takvih prostora zahtjeva veću količinu energije što dovodi do povećanja cijene korišćenja i održavanja prostora, ali i do većeg zagađenja životne sredine. Poboljšanjem toplotno izolacionih karakteristika zgrade moguće je postići smanjenje ukupnih gubitaka toplote za prosječno 40 do 80%. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Uvođenjem energetske komponente u arhitektonsko projektovanje težilo bi se postizanju optimalnih odnosa između arhitekture i potrebne energije objekta. Veza između arhitekture i energije može se analizirati kroz sljedeće:  Analizirati lokaciju, orjentaciju i dispoziciju objekta;  Voditi računa o obliku i boji objekta, nagibu krovnih površina  Primjeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove;  Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja;  Koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije;

U čitavom navedenom spektru različitih mogućnosti koje se planerima u prostornom i urbanističkom planiranju pružaju da svojim rješenjima doprinesu smanjivanje utrošene energije mogu se istaći dva koji mogu bitno uticati na potrošnju energije a to su: toplotna izolacija objekta, koncept oblikovanja objekata prilagođenih za korišćenje sunčeve energije. Ova akcija se može izvesti u trenutku rekonstrukcije, prilikom tekućeg održavanja fasada, krovova i sl.

5.7. URBANISTIČKO TEHNIČKI USLOVI I SMJERNICE ZA IZGRADNJU OBJEKATA

Elementi urbanističke regulacije Elementi urbanističke regulacije su: Urbanistička parcela kao osnovna i najmanja jedinica građevinskog zemljišta. Urbanističke parcele su formirane od jedne ili više katastarskih parcela ili njihovih djelova na način da zadovoljavaju uslove izgradnje propisane ovim planskim dokumentom. Pri formiranju urbanističkih parcela naročito je uzeta u obzir postojeća urbanistička parcelacija koja je usvojena Detaljnim urbanističkim planom „Čepurci“ iz 2005. godine, posebno kada se radilo o već izgrađenim parcelama. Na pojedinim parcelama na kojima do sada nijesu izgrađeni objekti došlo je do preparcelacije najčešće zbog trasa planirane saobraćajne infrastrukture kao i zbog

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica optimalnijeg formiranja urbanističkih parcela (povoljniji oblik, veličina, i sl.) kao ina inicijativu zainteresovanih korisnika prostora tj vlasnika katastarskih parcela. Na ovaj način se olakšava sprovođenje ovog plana. Takođe, vodilo se računa da se očuva planski koncept koji je prethodni plan uspostavio za ovo područje tako da su i u ovom planu osim postojećih prepoznate i sačuvane površine za razvoj novih djelatnosti. Katastarske i urbanističke parcele na kojima se već nalaze izgrađeni objekti u najvećem broju slučajeva zadržane su kao urbanističke parcele osim u slučajevima malih i nepravilnih katastarskih parcela gdje su se te parcele ili njihov dio, morale pripojiti drugoj parceli kako bi ona mogla biti jedinstvena urbanistička, koja zadovoljava osnovne standarde. Veličina novoformiranih urbanistčkih parcela prilagođena je planiranim namjenama. Veličine urbanističke parcele su proistekle su iz smjernica PUP-a Glavnog grada Podgorica do 2025, iz prethodnog detaljnog plana za ovo područje. Pri formiranju parcela vodilo se računa da se formiraju urbanističke parcela na kojima bi se mogli graditi objekti sa optimalnim gabaritima za svoje namjene. Za cijelu teritoriju plana definisane su i numerisane urbanističke parcele obeležene oznakom UP - broj urbanističke parcele. Sve urbanističke parcele su tačkama sa koordinatama definisane na grafičkom prilogu. Ukoliko, na postojećim granicama parcela dođe do neslaganja između zvaničnog katastra i plana, mjerodavan je postojeći katastar. Namjena parcele definiše namjenu i sadržaj koji se na urbanističkoj parceli mogu odvijajati, a što je detaljnije opisano u tekstualnom dijelu plana, poglavlje 4.1 - Planski model – koncept plana. Regulaciona linija dijeli javnu površinu od površina namjenjenih za druge namjene. Rastojanje između dvije regulacione linije definiše profil saobraćajno infrastrukturnog koridora. Građevinska linija (GL 1) leži na zemlji i pretstavlja liniju do koje se može graditi. Građevinska linija je predstavljena na grafičkom prilogu 05 „Plan parcelacije, regulacije i nivelacije“. Vertikalni gabarit, ovim planskim dokumentom, određen je kroz dva parametra. Prvi parametar definiše spratnost objekta - kao broj nadzemnih etaža, a drugi parametar predstavlja maksimalno dozvoljenu visinu objekta koja se izražava u metrima i znači distancu od najniže kote okolnog konačno uređenog i nivelisanog terena ili trotoara uz objekat do kote sljemena ili vijenca ravnog krova. Prema položaju u objektu etaže mogu biti podzemne i to je podrum, i nadzemne tj. suteren, prizemlje, sprat(ovi) i potkrovlje. Oznake etaža su: Po (podrum), S (suteren) P (prizemlje), 1 do N (spratovi), Pk (potkrovlje). Najveća visina etaže za obračun visine građevine, mjerena između gornjih kota međuetažnih konstrukcija iznosi:  za garaže i tehničke prostorije do 3,0 m;  za stambene etaže do 3,5 m;  za poslovne etaže do 4,5 m;  izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi 4,5 m.

Maksimalno dozvoljeni kapacitet objekta definisan je maksimalno dozvoljenim indeksom zauzetosti i indeksom izgrađenosti kao i ostalim uslovima Plana. Površinu pod objektom čini zbir površina prizemlja svih objekata na urbanističkoj parceli.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Bruto građevinsku površinu parcele čini zbir bruto površina svih izgrađenih etaža (podzemnih i nadzemnih) svih objekata na parceli. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonoma dio je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. U proračun bruto građevinske površine sve etaže uračunavaju se sa 100% (uključujući i suterenske, podrumske i potkrovne etaže). U bruto građevinsku površinu ne uračunavaju se djelovi podzemnih etaža koji služe za obezbjeđenje kapaciteta mirujućeg saobraćaja, servisni prostori neophodni za funkcionisanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekta. Indeks zauzetosti zemljišta je parametar koji pokazuje zauzetost građevinskog zemljišta na nivou urbanističke parcele. Indeks izgrađenosti zemljišta je parametar koji pokazuje intenzitet izgrađenosti, odnosno iskorišćenosti građevinskog zemljišta na nivou urbanističke parcele i bloka.

Pravila za izgradnju objekata U okviru granica plana, izgradnja novih objekata vrši se u skladu sa kapacitetima i urbanističko-tehničkim uslovima gradnje koji su definisani u daljem tekstu za svaku od planiranih namena pojedinačno. Pod postojećim objektima se podrazumjevaju svi zatečeni objekti na terenu koji su evidentirani na topografsko-katastarskoj podlozi snimljenoj za potrebe izrade ovog Plana. Uvidom na terenu konstatovano je da ne postoje izgrađeni objekti na terenu a da nisu evidentirani ovom podlogom.

Uslovi za utvrđivanje budućeg statusa postojećih objekata Ovim planom zadržani su svi zatečeni objekti koji su izgrađeni u skladu sa prethodnim detaljnim planom za ovo područje. Objekti koji nijesu izgrađeni po prethodnom planu a koji se nijesu mogli uklopiti u koncept ovog plana nijesu planirani za zadržavanje.

Uslovi za intervencije na postojećim objektima Postojeći objekti koji se ne uklapaju u koncept plana i nisu predviđeni za zadržavanje Postojeći jednoporodični objekti koji su situirani unutar urbanističke parcele UP1 koja je u namjeni “površine za groblja” su lošeg boniteta pa će shodno tome biti rekonstruisani vodeći se uslovima za privođenje pomenutog prostora definisanoj namjeni. S druge strane, postojeći privredni objekti na planiranoj urbanističkoj parceli UP1a kao i postojeći objekti poslovanja situirani unutar urbanističke parcele UP1c, koje su takođe u namjeni “površine za groblja”, biće uklonjeni pa će se shodno zadatim građevinskim linijama i urbanističkim parametrima graditi novi objekti na ovim urbanističkim parcelama. Na navedenim urbanističkim parcelama je planirana izgradnja novih objekata u funkciji groblja sa zadatom spratnošću Su+P+1 (UP1a: IZ-0,35;II-0,67) i P+1 (UP1c: IZ-0,60;II-1,21). Postojeći objekti koji se uklapaju u koncept plana Planom je predviđena mogućnost dogradnje i nadogradnje osnovnih objekata u skladu sa smjernicama plana. Planom su za svaku urbanističku parcelu, bilo da se na njoj nalazi postojeći objekat ili je planirana za izgradnju novih objekata, definisani osnovni urbanistički

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica parametri i maksimalni kapaciteti izgradnje. Planirani kapaciteti na parceli (BRGP, indeksi izgrađenosti i zauzetosti) odnose se zbirno na sve objekte i sadržaje na parceli (stambene objekte, pomoćne objekte, natkrivene parking i dr). Plan ne prepoznaje pojedinačne pomoćne objekte, već se zadate vrijednosti urbanističkih parametara odnose na urbanističku parcelu kao cjelinu. Za intervencije na ovim objektima važe sledeća pravila:  objekti se mogu zamjeniti novim, uz striktno poštovanje planskih parametara i građevinskih linija, kao i ostalih UTU uslova definisanih za pojedine namjene.  mogu se vršiti rekonstrukcija, dogradnja i adaptacija do kapaciteta i građevinskih linija planiranih ovim Planom i u skladu sa pravilima građenja.  Ukoliko se na jednoj urbanističkoj parceli nalazi dva ili više postojećih objekata, planom se oni zadržavaju i dozvoljena je njihova dogradnja i nadogradnja uz uslov da zbirno ne premaše ukupan planirani kapacitet parcele.  Maksimalna planirana BRGP i maksimalna zauzetost parcele uključuju i pomoćne objekte, što znači da se u slučaju dogradnje osnovnog objekta na parceli, od maksimalne dozvoljene zauzetosti osnove i maksimalne BGP oduzima površina postojećeg osnovnog objekta i površina svih pomoćnih objekata, pa se urbanističko tehnički uslovi za dogradnju izdaju na osnovu tako dobijene razlike.  Visina nadzidanog dijela objekta ne smije preći planom definisanu spratnost i visinu za određeni tip izgradnje.  Maksimalna visina nazitka potkrovlja iznosi 1,20 m (računajući od poda potkrovne etaže do preloma krovne kosine).  Prije zahtjeva za izdavanje rješenja za intevenciju na postojećem objektu potrebno je provjeriti statičku stabilnost objekta, geomehanička svojstva terena na mikrolokaciji.

Napomena: Navedeni uslovi se ne odnose na objekte koji su situirani na površini u namjeni RP “rezervna površina”.

Pravila za izgadnju novih objekata prema namjenama korišćenja prostora

PRAVILA ZA IZGRADNJU OBJEKATA CENTRALNIH DJELATNOSTI Površine za centralne djelatnosti su površine koje su planskim dokumentom pretežno namijenjene smještanju centralnih - poslovnih, komercijalnih i uslužnih djelatnosti i obilježja su centara naselja. Na ovim površinama, prema Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta / kriterijumima namjene površina / elementima urbanističke regulacije / jedinstvenim grafičkim simbolima se mogu planirati: poslovne zgrade, objekti uprave, zdravstvene i socijalne zaštite, vjerskih objekata, koji ne predstavljaju bitnu smetnju pretežnoj namjeni; komunalno-servisni objekti javnih preduzeća i privrednih društava koji služe potrebama područja. U ovim planu površine centralnih djelatnosti su predviđene na parceli UP3. Na ovoj urbanističkoj parceli maksimalna dozvoljena BRGP iznosi 2300m2  Maksimalna spratnost na ovoj parceli je P+2+Pk  Maksimalni indeks zauzetosti je 0,4

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Maksimalni indeks izgrađenosti je 1.6

Dozvoljena je izgradnja suterenske ili podrumske etaže. Maksimalna visina objekta je uslovljena maksimalnim visinama etaža, mjerenim između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. Maksimalna visina etaža za poslovne objekte je 4.50m. Ukoliko se podzemna etaža koristi za garažiranje i tehničke prostorije onda njena površina ne ulazi u obračun BRGP Navedeni urbanistički parametri predstavljaju maksimalne parametre. Dozvoljene površine objekta, za svaku pojedinačnu parcelu, su date u tabeli u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti, koji predstavljaju maksimalne parametre izgradnje za konkretnu lokaciju. Objekat može biti i manjeg kapaciteta od datog ili se može realizovati fazno do maksimalnih parametara. Potrebno je obezbijediti nesmetan pristup u svim djelovima objekta za lica smanjene pokretljivosti. Rampa za potrebe savladavanja visinske razlike do 120 cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostoru može imati dopušteni nagib do 1:20 (5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76 cm, dopušteni nagib smije biti do 1:12 (8,3%). Parkiranje i garažiranje Potreba za parking mjestima procjenjuje se u zavisnosti od namjene planiranih sadržaja. Prema Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjena površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima, usvaja se za:  poslovanje (na 1000 m2) ------20 pm (10-40pm)

Rampe za pristup do parkirališta i garaža u podzemnim ili nadzemnim objektima kapaciteta do 1500 m2 imaju maksimalne podužne padove:  za pokrivene prave rampe: 18%  za otvorene prave rampe: 15%  za pokrivene kruzne rampe: 15%  za otkrivene kruzne rampe: 12%  za parkirališta do 4 vozila: 20%.

Najveći nagib rampi za pristup parkinzima u podzemnim ili nadzemnim parkiralištima ili garažama kapaciteta iznad 40 vozila iznose:  za otvorene prave rampe: 12%  za kružne rampe: 12%  za pokrivene rampe: 15%

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Minimalno parking mjesto je 2,30x4,80 kod upravnog parkiranja na otvorenom. Minimalna širina komunikacija do parking mjesta pod uglom od 90o je 5.5m. Za paralelno parkiranje minimalne dimenzije parking mjesta su 2,00x5,50m Najmanje 5% parking mjesta mora biti namjenjeno licima smanjene pokretljivosti. Uslovi za izgradnju, oblikovanje i materijalizaciju objekta Objekti se grade kao slobodnostojeći na parceli Građevinska linija predstavlja maksimalnu liniju do koje se može postaviti objekat U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena. Dozvoljena je izgradnja podrumskih etaža koje ne smiju nadvisiti relevantnu kotu terena 0,00m. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terenaoko objekta. Dozvoljena je izgradnja suterena. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1,00m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa 3 strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1,00m. Podrumske i suterenske etaže ulaze u obračun BRGP, osim ako se koriste za garažiranje i tehničke i magacinske prostorije. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parceli zadovoljava propisane urbanističke parametre. Minimalno rastojanje objekta od bočnih granica parcele je 5m osim ako nije drugačije definisano građevinskom linijom. Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Dozvoljeno je planirati konzolne ispuste - erkere i balkone maksimalne dubine 1,8 m. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonima dio je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. Erkeri, balkoni i drugi ispusti ne smiju prelaziti definisane građevinske linije. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Preporučuju se ravni krovovi, prohodni ili neprohodni a dozvoljeni su i kosi krovovi manjeg nagiba. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. Enterijeri poslovnih prostora moraju biti u odgovarajućem odnosu sa objektom u kome se nalaze. Izlozi treba da su u skladu sa susjednim izlozima i u skladu sa arhitekturom konkretnog objekta. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje

PRAVILA ZA IZGRADNJU OBJEKATA STANOVANJA VEĆE GUSTINE U ovom planu površine stanovanja veće gustine su predviđene na urbanističkoj parceli UP4. Na datoj parceli se predviđa izgradnja kolektivnih stambenih objekata sa poslovanjem u prizemlju.  Maksimalna spratnost za UP4 je P+2+Pk  Maksimalni indeks zauzetosti za UP4 je 0,29  Maksimalni indeks izgrađenosti za UP4 je 0,82

Dozvoljena je izgradnja suterenske ili podrumskih etaža. Maksimalna visina objekta je uslovljena maksimalnim visinama etaža, mjerenim između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. Maksimalna visina etaža za poslovne objekte je 4.50m. Ukoliko se podzemna etaža koristi za garažiranje i tehničke prostorije onda njena površina ne ulazi u obračun BRGP Navedeni urbanistički parametri predstavljaju maksimalne parametre. Dozvoljene površine objekta, za svaku pojedinačnu parcelu, su date u tabeli u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti, koji predstavljaju maksimalne parametre izgradnje za konkretnu lokaciju. Objekat može biti i manjeg kapaciteta od datog ili se može realizovati fazno do maksimalnih parametara. Potrebno je obezbijediti nesmetan pristup u svim djelovima objekta za lica smanjene pokretljivosti. Rampa za potrebe savladavanja visinske razlike do 120 cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostoru može imati dopušteni nagib do 1:20 (5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76 cm, dopušteni nagib smije biti do 1:12 (8,3%). Parkiranje i garažiranje Potreba za parking mjestima procjenjuje se u zavisnosti od namjene planiranih sadržaja. Prema Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjena površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima, usvaja se za:  stanovanje (na 1000 m2) ------15 pm  poslovanje (na 1000 m2) ------20 pm

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Izuzetno, građevinska linija ispod površine zemlje GL0, ukoliko je prostor namijenjen za garažiranje, može biti do 1.0m od granice urbanističke parcele, ukoliko to dozvoljavaju karakteristike terena (uslov - prethodna ispitivanja terena i ozelenjavanje površine iznad garaže). Prilikom projektovanja i izgradnje garaže pridržavati se pravilnika o tehničkim zahtjevima za zaštitu garaža za putničke automobile od požara i eksplozija (Službeni list CG, br13/07 i 32/11) Minimalno parking mjesto je 2,30x4,80 kod upravnog parkiranja na otvorenom. Minimalna širina komunikacija do parking mjesta pod uglom od 90o je 5.5m. Za paralelno parkiranje minimalne dimenzije parking mjesta su 2,00x5,50m Najmanje 5% parking mjesta mora biti namjenjeno licima smanjene pokretljivosti. Uslovi za izgradnju, oblikovanje i materijalizaciju objekta Objekti se grade kao slobodnostojeći na parceli Građevinska linija predstavlja maksimalnu liniju do koje se može postaviti objekat U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena. Dozvoljena je izgradnja podrumskih etaža koje ne smiju nadvisiti relevantnu kotu terena 0,00m. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terenaoko objekta. Dozvoljena je izgradnja suterena. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1,00m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa 3 strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1,00m. Podrumske i suterenske etaže ulaze u obračun BRGP, osim ako se koriste za garažiranje i tehničke prostorije. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parcelizadovoljava propisane urbanističke parametre. Minimalno rastojanje objekta od bočnih granica parcele je 5m osim ako nije drugačije definisano građevinskom linijom.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Dozvoljeno je planirati konzolne ispuste - erkere i balkone maksimalne dubine 1,8 m. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonima dio je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. Erkeri, balkoni i drugi ispusti ne smiju prelaziti definisane građevinske linije. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Preporučuju se ravni krovovi, prohodni ili neprohodni a dozvoljeni su i kosi krovovi manjeg nagiba. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. Enterijeri poslovnih prostora moraju biti u odgovarajućem odnosu sa objektom u kome se nalaze. Izlozi treba da su u skladu sa susjednim izlozima i u skladu sa arhitekturom konkretnog objekta. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje

PRAVILA ZA IZGRADNJU NA POVRŠINAMA ZA GROBLJA Površine za groblja su površine koje su planskim dokumentom namijenjene za sahranjivanje tijela preminulih ljudi. Na ovim površinama mogu se graditi prateći objekti u funkciji groblja (kapele, sakralni objekti, objekti za snadbijevanje neophodnom opremom, administrativne prostorije pogrebnog preduzeća i slično) Groblje se gradi i uređuje u skladu sa planskim dokumentom i posebnim propisima. Na urbanističkoj parceli UP1 i parcelama UP1a, UP1b, UP1c, UP1d, UP1e i UP2a nalaze se površine i objekti u sklopu kompleksa gradskog groblja Čepurci.. Širenje je kompleksa opravdano kako smjernicama iz PUP-a Glavnog grada tako i inicijativom preduzeća Pogrebne usluge. U slučaju da za to postoji potreba dozvoljava se dogradnja jedne kapele uz postojeće na način da dograđena kapela mora biti u potpunom skladu sa postojećim u vidu materijalizacije, oblikovnosti i dimenzija. Takođe, u jugozapadnom dijelu groblja, predviđena

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica je adaptacija i rekonstrukcija postojeće kamene kuće u objekat za potrebe preduzeća Pogrebne usluge. Planirani objekat zadržava postjeću spratnost P+1 a u slučaju potrebe može se dograditi do granice definisane gređevinskim linijama a maksimalna BRGP iznosi 650m2. Na urbanističkoj parceli UP1a, na mjestu postojećih objekta koji su lošeg boniteta, predviđena je izgradnja objekta spratnosti Su+P+1 koji bi bio u funkciji snadbijevanja groblja neophodnom opremom kao i za administrativne i komercijalne prostorije preduzeća Pogrebne usluge. Na novoplaniranoj UP1b iza postojećih kapela predviđa se izgradnja objekta mrtvačnice u funkciji prijema i smještaja pokojnika do izlaganja u kapelu. Maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 250m2. Na urbanističkoj parceli UP1c, na mjestu postojećih objekta koji su lošeg boniteta, predviđena je izgradnja objekta spratnosti Su+P+1 koji bi bio u funkciji snadbijevanja groblja neophodnom opremom kao i za administrativne i komercijalne prostorije preduzeća Pogrebne usluge. Maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 800m2. Na urbanističkoj parceli UP1d planira se proširenje kapaciteta groblja tj izgradnja novih grobnica. Na urbanističkoj parceli UP1e planira se proširenje kapaciteta groblja tj izgradnja novih grobnica. Na urbanističkoj parceli UP2a planira se izgradnja administrativne zgrade za potrebe JP Pogrebne usluge. Planirana spratnost objekta je S+P+1. Maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 1393m2. Objekat postojećih kapela i crkve se zadržava u postojećem stanju a dozvoljeno je tekuće održavanje objekata. Objekte grobnica i grobova raditi u skladu sa propisima i standardima a koji definišu orjentaciju, načine ukopa (sa predukopom ili odozgo), broj ukupnih mjesta u jednom grobnom mjestu, izbor osnovnog materijala osnovnog materijala (grobnice se obziđuju, pregrađuju i pokrivaju betonskim elementima) a kvalitet i vrsta materijala grobne arhitekture je individualni izbor. Preporučene dimenzije grobne parcele sa jednim grobnim i četiri ukopna mjesta su 350x550cm a preporučeni minimalni ramak između grobnica je 150cm. Prilikom izgradnje grobnica treba se pridržavati pravila iz Odluke o uslovima i načionu sahranjivanja umrlih i uređivanju i održavanju groblja (Službeni list RCG – opštinski propisi 19/98)

Zaštita prirodnih i pejzažnih vrijednosti i kulturne baštine Mjere za unapređenje kulturne baštine Za potrebe zaštite kulturnih dobara primenjuje se metodologija koja je definisana Zakonom o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list CG“ 49/2010). Granice nepokretnog kulturnog dobra i njegove zaštićene okoline Na osnovu Lista nepokretnosti broj 7243, kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na groblju Čepurci, se nalazi na KP 3508, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokretnog kulturnog dobra iznosi 186 m2.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra zahvata u cjelini parcelu KP 3507 i dio KP 3509, ukupne površine 5 780 m2. Cjelokupna zona zahvata iznosi 5 966 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra se prostire od zone nepokretnog kulturnog dobra ka sjeveru do grobljanskog puta 12m, ka istoku i zapadu po 30m a na jugu cca 60m. U cilju unaprjeđenja stanja ovog kulturnog dobra, treba sprovesti sljedeće:

Konzervatorske mjere  Uklanjanje električnih radijatora iz enterijera crkve;  Restauraciju ‐ obnovu nedostajućeg dijela poda u skladu sa rezultatima istraživanja o autentičnom izgledu podnih ploča;  Revizija radova i intervencija izvedenih bez saglasnosti Uprave za zaštitu kulturnih dobara, te sprovođenje mjera u cilju umanjenja negativnih uticaja pomenutih intervencija.

Režim zaštite  Sve aktivnosti kojima se ulazi u integritet kulturnog dobra sprovesti u skladu sa prethodno izdatim konzervatorskim uslovima od strane Uprave, kao i saglasnosti na konzervatorski projekat takođe izdate od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  U zoni zaštićene okoline ne dozvoliti gradnju koja vizuelno devalvira naslijeđene kulturne vrijednosti kulturnog dobra  Uvažavajući da je ovo kulturno dobro posvećeno ostacima fortifikacije na brdu Vranj predlaže se da, radi prepoznavanja atribuiranja kulturnog dobra, Uprava za zaštitu kulturnih dobara, uvaži prijedlog da se ovom kulturnom dobru dosadašnji naziv „ Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje “ zamijeni i da glasi: „ Crkva sv. Gospođe na Čepurcima“;  Sve aktivnosti koje se odnose na promjenu namjene pojedinih djelova ili sveukupno kulturnog dobra sprovesti na osnovu odobrenja od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Namjena: Postojeća;  Održavanje: Nakon sprovedenih konzervatorskih mjera, održavanje tekuće;  Korišćenje: Prema namjeni;  Prilikom izrade kulturno – informativne mape Glavnog grada, u saradanji sa TO, uvrstiti i ovo kulturno dobro;  Prilikom štampanja brošura, flajera i drugih popularnih sadržaja kojima se promoviše kulturna baština Podgorice, uvrstiti i ovo kulturno dobro, a posebno ona koja su od nacionalnog značaja;  Radi zaštite kulturnog dobra od mogućih zloupotreba, upotreba kulturnog dobra Iinjegovog prepoznatljivog dijela u komercijalne svrhe (reklamu, element firme,izradu suvenira,filmskog ili fotografskog materijala i dr), moguća je jedino na osnovu odobrenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara  Postaviti obilježje „Kulturno dobro od lokalnog značaja”

Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Uslovi za izgradnju, oblikovanje i materijalizaciju objekta Objekti se grade kao slobodnostojeći na parceli Građevinska linija predstavlja maksimalnu liniju do koje se može postaviti objekat U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena. Dozvoljena je izgradnja podrumskih etaža koje ne smiju nadvisiti relevantnu kotu terena 0,00m. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terenaoko objekta. Dozvoljena je izgradnja suterena. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1,00m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa 3 strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1,00m. Podrumske i suterenske etaže ulaze u obračun BRGP, osim ako se koriste za garažiranje i tehničke i magacinske prostorije. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parceli zadovoljava propisane urbanističke parametre. Minimalno rastojanje objekata od granica parcele je 2m osim ako nije drugačije definisano građevinskom linijom. Ograde duž granica groblja moraju biti reprezentativnog i trajnog karaktera sa naglašenim arhitektonskim izrazom primjerenim namjeni. Preporučena je izrada obloge zidova od ukrasnog obrađenog kamena u slogu po izboru projektanta. Ispune polja ograde i kapije rade se od kovanog gvožđa. Visina ograde primjerena potrebi vizuelne barijere u granicama od min 2,20m do max 3,00m Ograda groblja se postavlja na način da ne prelazi predviđenu građevisnku liniju Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Parkiranje i garažiranje Imajući u vidu karakter i namjenu urbanističkih parcela u zahvatu plana, za potrebe parkiranja korisnika i posjetilaca ovih prostora predviđen je javni otvoreni parking sa 196 parking mjesta. Minimalno parking mjesto je 2,30x4,80 kod upravnog parkiranja na otvorenom. Minimalna širina komunikacija do parking mjesta pod uglom od 90o je 5.5m. Za paralelno parkiranje minimalne dimenzije parking mjesta su 2,00x5,50m Najmanje 5% parking mjesta mora biti namjenjeno licima smanjene pokretljivosti.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

6. SEPARAT SA URBANISTIČKO TEHNIČKIM USLOVIMA

6.1. OPŠTI DIO USLOVA Na prostoru DUP-a Čepurci dio nalazi se 8 urbanističkih parcela sa različitim namjenama korišćenja prostora za koje se u nastavku daju urbanističko tehnički uslovi. Sastavni dio ovih uslova čini i način priključivanja objekata na tehničku infrastrukturu što je dato u grafičkim prilozima koji su sastavni dio ovog plana. Za svaku od namjena površina su dati urbanističko-tehnički uslovi koji se kombinuju i dopunjavaju za konkretnu lokaciju koja će se utvrditi nakon zahtjeva zainteresovanog vlasnika ili korisnika prostora. Lokacija u skladu sa važećim propisima može biti urbanistička parcela, dio urbanističke parcele ili više povezanih urbanističkih parcela.

6.2. UTU PREMA NAMJENAMA POVRŠINA

Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama stanovanja veće gustine

Opšti uslovi za izgradnju objekata stanovanja veće gustine Namjena SV, stanovanje veće gustine, je u predmetnom zahvatu zastupljena na urbanističkoj parceli UP 4 površine 1625m2. Na datoj UP je dozvoljena gradnja objekta maksimalne površine prizemlja 475m2 i maksimalne BRGP 1330m2. Dozvoljena spratnost na urbanističkoj parceli iznosi P+2+Pk. Novoplanirani objekat ima prilaz sa ul Bulevar Crnogorskih serdara kao i sa pristupne novoplanirane saobraćajnice Ulica 5 iz koje se pristupa podzemnom garažiranju samog objekta. Planom predviđeni urbanistički parametri određuju maksimalne dozvoljene površine objekta, za svaku pojedinačnu parcelu, i oni su dati u tabeli u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti,. Objekat može biti i manjeg kapaciteta od datog ili se može realizovati fazno do maksimalnih parametara. U zoni stanovanja veće gustine (SV), djelatnosti se nalaze u prizemlju i zauzimaju cjelokupnu prizemnu etažu. Djelatnosti u ovim objektima podrazumjevaju centralne i komercijalne sadržaje (djelatnosti) koje svojim karakterom ne narušavaju integritet osnovne funkcije stanovanja, kao što su: trgovina, zanatstvo, poslovanje, ugostiteljstvo, servisne i druge usluge, advokatske kancelarije, i sl. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parceli zadovoljava propisane urbanističke parametre. U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada Investitor odluči da ga ruši, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju nadležnog organa i na parceli izgraditi novi, prema uslovima ovog Plana.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Opšti parcelacije, regulacije, nivelacije i maksimalni kapaciteti U grafičkom prilogu br 05. Parcelacija, nivelacija i regulacija su prikazane granice i površine urbanističkih parcela. Formirane granice urbanističkih parcela su definisane koordinatama prelomnih tačaka i date su u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka. Regulacija ukupnog zahvata plana počiva na saobraćajnim rješenjima, koordinatama UP, GL, RL i drugim podacima koji omogućavaju tačnost prenošenja na teren. Urbanistička parcela – UP Urbanistička parcela je osnovna i najmanja jedinica građevinskog zemljišta. Urbanističke parcele su formirane od jedne ili više katastarskih parcela ili njihovih djelova na način da zadovoljavaju uslove izgradnje propisane ovim planskim dokumentom. Za cijelu teritoriju Plana definisane su i numerisane urbanističke parcele obilježene oznakom UP 1 do UP-n. U slučajevima kada granica UP neznatno odstupa od granice katastarske parcele, organ lokalne uprave nadležan za poslove uređenja prostora prilikom izdavanja UTU može izvršiti usklađivanje UP sa zvaničnim katastarskim operatom. Regulaciona linija - RL Regulaciona linija je linija koja dijeli javnu površinu od površina namjenjenih za druge namjene. Regulaciona linija je predstavljena na grafičkom prilogu br. 05 Plan parcelacije, nivelacije i regulacije a koordinate prelomnih tačaka regulacione linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka građevinskih i regulacionih linija Građevinska linija – GL Građevinska linija GL1 je linija na zemlji i predstavlja liniju do koje se može graditi. Definisana je na grafičkom prilogu br.05 Parcelacija, nivelacija i regulacija a koordinate prelomnih tačaka građevinske linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka Građevinske linije u odnosu na susjedne UP i druge površine, definisane su opisno u tekstu Plana U zonama za koje Građevinske linije nisu definisane grafički primjenjuje se pravilo:  Građevinska linija prema susjednim parcelama je na minimalnoj udaljenosti 5m.  Minimalno rastojanje objekta od bočnog susjeda je 10m.  Građevinske linije prema zelenim površinama su na udaljenosti 5m, a udaljenost objekta od pristupnog puta je 5 m (ako GL nisu definisane grafički).

Izuzetno, građevinska linija ispod površine zemlje GL 0, ukoliko je prostor namijenjen za garažiranje, a na tom prostoru je degradirana vegetacija, može biti do 1,0m od granice urbanističke parcele, ukoliko to dozvoljavaju karakteristike terena (uslov - prethodna ispitivanja terena i ozelenjavanje površine iznad garaže). Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Urbanistički parametri Indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti Ovi prostorni pokazatelji su zadati i iskazani na nivou urbanističke parcele kao planske jedinice, u odnosu na planirane namjene, na način da je definisana njihova maksimalna vrijednost koja se ne smije prekoračiti. Postignute vrijednosti su rezultat kombinacije svih drugih uslova u odnosu na prostorne mogućnosti urbanističke parcele i njenu površinu. Površine za obračun indeksa se obračunavaju u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Pravilnikom o načinu obračuna površine i zapremine objekata -Službeni list Crne Gore br.47/2013 i Crnogorskim standardom MEST EN 15221-6 Svi potrebni urbanistički parametri (Broj urbanističke parcele, namjena parcele, površina parcele, površina pod postojećim objektima, maksimalna dozvoljena spratnost objekta, maksimalna BRGP, maksimalni indeksi zauzetosti i izgrađenosti, i ostali) su dati u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti. U zahvatu plana se nalazi jedna parcela sa namjenom stanovanje veće gustine.  Maksimalni indeks zauzetosti za UP4 je 0,29  Maksimalni indekes izgrađenosti za UP4 je 0.82

Vertikalni gabarit objekta Spratnost objekata je posljedica kombinacije dozvoljenih indeksa u odnosu na površinu parcele i primjene svih ostalih uslova zadatih Planom (Saobraćaj, Pejzažna arhitektura, Elektroenergetika, Hidrotehničke instalacije,Telekomunikaciona infrastruktura). Prema položaju u objektu, etaže mogu biti podzemne i to je podrum (Po) i nadzemne - suteren (Su), prizemlje (P), sprat(ovi) (1 do n) i potkrovlje Pk. Podzemne etaže u kojima je organizovano parkiranje, garažiranje i tehničke prostorije ne ulaze u obračun bruto gradjevinske površine objekta. Spratnost objekata data je kao maksimalni broj nadzemnih etaža. Ukoliko to uslovi terena dozvoljavaju, što će se provjeriti prethodnim geotehničkim ispitivanjima za konkretnu lokaciju, može se odobriti izgradnja podzemnih etaža. Najveća visina etaže za obračun visine građevine, mjerena između gornjih kota međuetažnih konstrukcija iznosi:  za garaže i tehničke prostorije do 3,0 m;  za stambene etaže do 3,5 m;  za poslovne etaže do 4,5 m;  izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi 4,5 m, odnosno primjenjuju se odredbe Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Maksimalna dozvoljena spratnost za objekte na površinama stanovanja veće gustine je P+2+Pk.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Uslovi za izgradnju, oblikovanje i materijalizaciju objekata Objekti se grade kao slobodnostojeći na parceli Građevinska linija predstavlja maksimalnu liniju do koje se može postaviti objekat U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena. Dozvoljena je izgradnja podrumskih etaža koje ne smiju nadvisiti relevantnu kotu terena 0,00m. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terenaoko objekta. Dozvoljena je izgradnja suterena. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1,00m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa 3 strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1,00m. Podrumske i suterenske etaže ulaze u obračun BRGP, osim ako se koriste za garažiranje i tehničke prostorije. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parcelizadovoljava propisane urbanističke parametre. Minimalno rastojanje objekta od bočnih granica parcele je 5m osim ako nije drugačije definisano građevinskom linijom. Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Dozvoljeno je planirati konzolne ispuste - erkere i balkone maksimalne dubine 1,8 m. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonima dio je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. Erkeri, balkoni i drugi ispusti ne smiju prelaziti definisane građevinske linije. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Preporučuju se ravni krovovi, prohodni ili neprohodni a dozvoljeni su i kosi krovovi manjeg nagiba. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Enterijeri poslovnih prostora moraju biti u odgovarajućem odnosu sa objektom u kome se nalaze. Izlozi treba da su u skladu sa susjednim izlozima i u skladu sa arhitekturom konkretnog objekta. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje

Parkiranje, garažiranje i uređenje parcele Potrebu za parking mjestima procijeniti u zavisnosti od namjene planiranih sadržaja;  stanovanje (na 1000 m2) ------15 pm  poslovanje (na 1000 m2) ------20 pm

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina predviđenih za ozelenjavanje;  Zbog sterilne podloge, projektovati humusiranje slobodnih površina u sloju od min. 30- 50cm;  Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste, rasadnički odnjegovane;  Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje: o min. visina sadnice od 2,50-3,00m, o min. obim stabla na visini od 1m, od 10-15cm

Zelenilo stambenih objekata i blokova-ZSO Zelenilo stambenih objekata i blokova predstavlja bitnu komponentu zelenog sistema grada. Osim estetske funkcije, zelenilo objekata i blokova ima izraženu i sanitarno-ekološku funkciju. Novoplanirani stambeni objekti, treba da sadrže min. 25% zelenih površina u odnosu na UP. Zelene površine se kod tipova porodičnog stanovanja kreću od 10-20m2/stanovniku. S obzirom da se radi o svega jednoj urbanističkoj parceli UP4 čija je namjena stanovanje veće gustine, nemoguće je govoriti o stambenom bloku. Smjernice za ozelenjavanje:  prostor je potrebno urediti zelenilom alohtonog i autohtonog biljnog materijala, pri čemu voditi računa o prisutnoj vegetaciji i uređenju park šume Ljubović  zelenilom stvarati prostore za pasivan odmor prolaznika i korisnika prostora  voditi računa o osunčanosti, položaju drveća u odnosu na objekat, instalacije, mobilijar  mogućnost razdvajanja parcela i izolacije od Bulevara Crnogorskih serdara formiranjem drvoreda. Karakteristike za drvoredne sadnice date su kroz kategoriju - Zelenilo uz saobracajnice,  spoljašnjim dijelom UP4, ka Bulevaru Crnogorskih serdara, voditi računa da se sade biljke koje podnose štetne gasove i prašinu a koje su ujedno i dekorativne,  za zasjenu koristiti pergolu sa dekorativnim puzavicama.  sadnju vršiti u vidu solitera ili u grupama kombinacijom drveća i žbunja,  visoka stabla u kombinaciji sa visokim žbunjem koristiti za oivičavanje urbanističke parcele i postizanje sjenke  za odmorišta, koristiti brzorastuće dekorativne vrste,  pješačke staze, širine 1,5 – 3m, projektovati po najkraćim pravcima do objekata.  formirati zelenilo u svrhu fizičke i vizuelne barijere ka groblju

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Krovno zelenilo Površine podzemnih garaža i ravnih krovova potrebno je urediti parternim zelenilom i biljkama koje nemaju dubok korijenov sistem.

Slika 10 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Slika 11 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila

Slika 12 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova

Tabela 11 - Tipovi krovnih vrtova

EKSTENZIVNI POLU-INTENZIVNI INTENZIVNI KROVNI KRITERIJUMI KROVNI VRTOVI KROVNI VRTOVI VRTOVI

Održavanje vrta Nisko Povremeno Visoko Navodnjavanje vrta Nepotrebno Povremeno Redovno Travne mešavine, Trava, žbunje, nisko Biljne zajednice u Travnjak, perenjak, Mahovina, Sedum drveće, aromatično i krovnom vrtu žbunje , drveće vrste začinsko bilje Visina izgrađenog 150-400 mm na sistema zelenog 60-200 mm 120-250 mm podzemnim garažama krova >1000 mm Težina krovnog vrta 60-150 kg/m2 120-200 kg/m2 180-500 kg/m2 Cena podizanja Niska Srednja Visoka Ekološka funkcija, Koristi od krovnog korišćenje nije Estetska i dekorativna Veliki broj funkcija za vrta predviđeno, uslovno funkcija boravak i rekreaciju prohodan

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Prirodne karakteristike Geografski položaj Podgorica se nalazi na sjevernom dijelu Zetske ravnice, u kontaktnoj zoni sa brdsko- planinskim zaleđem. Njen geografski lokalitet je određen sa 42°26´ sjeverne geografske širine i 19°16’ istočne geografske dužine. Najveći dio Podgorice leži na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morače i njene lijeve pritoke Ribnice, na prosječnoj visini od 44,5 mnm. Prostor DUP-a „Čepurci - dio“ u okviru šireg centra grada, zauzima prostor ograničen:  sa sjeveme strane ulicom 8. Marta  sa istočne strane bulevarom Crnogorskih serdara  sa jugoistočne strane brdom Ljubović  sa zapadne strane stadionomi FK Zabjelo i stambenim blokom na raskršću ulica 8.Marta i Ilije Plamenca

Reljef Teren koji DUP obuhvata je u neznatnom padu prema jugozapadu (oko 1%) ili potpuno ravan.

Geološke i inženjersko-geološe karakteristike terena Prema karti podobnosti terena za urbanizaciju, (1:5.000) iz PUP-a Glavnog grada ravni prostor koji zahvata najveći dio plana svrstan je u I kategoriju, tj. terene bez ograničenja za urbanizaciju. Geološku građu ovog terena čine šljunkovi i pjeskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti. Nekad su to posve nevezani sedimenti, a nekad pravi konglomerati, praktično nestišljivi, koji se drže u vertikalnim odsjecima i u podkapinama i svodovima. Navedene litološke strukture karakteriše dobra vodopropustljivost, a dubina izdani podzemne vode svuda je veća od 4 m, od nivoa terena. Nosivost terena kreće se od 300-500 kN/m2 za I kategoriju, 120-170 kN/m2 za II kategoriju i 50-100 kN/m2 za III kategoriju >10.000 KN/m2. Zbog neizraženih nagiba, čitav prostor spada u kategoriju stabilnih terena. Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema SeizmoloŠkoj karti SFRJ (1:100.000), gradsko područje je obuhvaćeno 8° MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63 %.

Pedološka građa terena Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgradjuju : mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Na terenima je kompleks vezanih, nevezanih, redje poluvezanih sedimenata fluvioglacijalnih terena.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Tereni Podgorice podijeljeni su u 4 kategorije:  I stabilni tereni,  II uslovno stabilni tereni,  III nestabilni tereni, i  IV tereni ugroženi plavljenjem.

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Klimatske karakteristike Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su Ijeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati s obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplelcse visoke gradnje. U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5°C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5°C, a najtopliji jul sa 26,7°C. Maritimni uticaj mora ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1°C, sa blažim temperatumim prelazima zime u Ijeto i od Ijeta u zimu. U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8°C, dok se srednje dnevne temperature iznad 14°C javljaju od aprila do oktobra. Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija je od novembra do kraja marta, u ukupnom trajanju od oko 142 dana. Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 63,6%, sa maksimumom od 77,2%, u novembru i minimumom od 49,4%, u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%. Srednja godišnja inslolacija iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, čas, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93 časa. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnja oblačnost ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godišnje, sa maksimumom od 248,4 mm u decembru i minimumom od 42,0 mm u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjemost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje Ijetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6% od srednje godišnje količine. Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Grmljavine se javljaju u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa maksimumom od 4 dana. Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000‰. Najveću učestalost javljanja ima sjevemi vjetar sa 227‰, a najmanju istočni sa 6‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja Ijeti, a najrjeđe u proljeće. Tišine ukupno traju 380‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu. Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2m/s), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9m/s). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m2) zabilježena je kod sjevemog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi Ijeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan

Uslovi za projektovanje instalacija Uslovi za priključenje objekata na komunalnu i ostalu infrastrukturu Uslovi su dati u poglavljima koja obrađuju infrastrukturu i na pripadajućim grafičkim prilozima. Priključenje na mrežu komunalne infrastrukture vrši se prema postojećim, odnosno planiranim tehničkim mogućnostima mreže, na način kako je predviđeno urbanističkim planom i tehničkom dokumentacijom, a na osnovu propisa i uslova i saglasnosti javnih preduzeća.

Uslovi stabilnosti terena i konstrukcije objekata Prilikom izgradnje novih objekata i dogradnje postojećih u cilju obezbjeđenja stabilnosti terena, investitor je dužan da izvrši odgovarajuće saniranje terena, ako se za to pojavi potreba. Prije izrade tehničke dokumentacije investitor je ako je to propisano zakonom u obavezi da izradi Projekat geoloških istraživanja tla za predmetnu lokaciju i elaborat o rezultatima izvršenih geoloških istraživanja i na iste pribavi saglasnost nadležnog ministarstva. Projekat konstrukcije prilagoditi arhitektonskom rješenju uz pridržavanje vazećih propisa i pravilnika: Pravilnik o opterećenju zgrada PBAB 87 (,SI. List SFRJ", br. 11/87) i Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima (1. List SFRJ", br. 31/81, 49/82, 21/88 i 52/90). Proračune raditi za VIII stepen seizmičkog inteziteta po MCS skali. USLOVI U POGLEDU MJERA ZAŠTITE Smjernice za sprečavanje i zaštitu od elementarnih (i drugih) nepogoda U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (''Sl.listCG br.13/07, 05/08, 86/09), Smjernicama nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalnim i opštinskim planovima zaštite i spašavanja i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (''Sl.list RCG br. 8/1993), odnosno važećim zakonima i pravilnicima koji regulišu ovu oblast.

100

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. Ove konstrukcije su naročito ekonomične za visine objekata do 15 spratova.  Kod zidanih konstrukcija preporučuje se primjena zidanja, ojačanog horizontalnim i vertikalnim serklažima i armirane konstrukcije različitog tipa. Obično zidanje, samo sa horizontalnim i vertikalnim serklažima treba primjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata).  Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprečavaju klizanja u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj kontaktnoj površini. Treba obezbijediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sa stubovima konstrukcije.

Zaštita od požara Preventivna mjera zaštite od požara je postavljanje objekata na što većem međusobnom rastojanju kako bi se sprečilo prenošenje požara. Takođe, obavezno je planirati i obezbediti prilaz vatrogasnih vozila objektu. zgrađeni dijelovi razmatranog prostora moraju biti opremljeni funkcionalnom hidrantskom mrežom koja će omogućiti efikasnu zaštitu, odnosno gašenje nastalih požara. Planirani objekat mora biti pokriven spoljnom hidrantskom mrežom regulisanom na nivou kompleksa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu i gašenje požara (Sl. list SFRJ broj 30/91). Tamo gdje se to zahtjeva treba se pridržavati Pravilnika o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95); Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87); Pravilnika o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71); Pravilnika o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11), Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju

Uslovi za nesmetano kretanje lica smanjene pokretljivosti Prilikom projektovanja i izvođenja objekata potrebno je stambenim objektima u kojima je planirana izgradnja stambenih jedinica za invalidna lica i drugim sadržajima, obezbijediti pristup koji mogu da koriste ta lica u skladu sa važećim Zakonom i propisima za tu oblast. Pri projektovanju i građenju saobraćajnih površina potrebno je pridržavati se standarda i propisa koji karakterišu ovu oblast (Pravilnik o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, Sl.list CG br.48/13 i 44/15.)

Uklanjanje komunalnog otpada Korisnik objekta dužan je da sakuplja otpad na selektivan način i odlaže na određene su lokacije u skladu sa opštinskim Planom za odlaganje otpada

101

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE

Uslovi za racionalnu potrošnju energije U procesu uspostavljanja održive potrošnje energije prioritet treba dati racionalnom planiranju potrošnje, tj. implementaciji mjera energetske efikasnosti u sve segmente energetskog sistema. Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje:  upotrebu građevinskih materijala koji nijesu štetni po životnu sredinu;  energetsku efikasnost zgrada; i  upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata. Energetski i ekološki održivo graditeljstvo teži:  smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade;  povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije;  korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (sunce, vjetar, biomasa itd); i  povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema. Cilj sveobuhvatne uštede energije, a time i zaštite životne sredine je stvoriti preduslove za sistemsku sanaciju i rekonstrukciju postojećih zgrada, a zatim i povećanje obavezne toplotne zaštite novih objekata. Prosječni stariji postojeći objekti godišnje troše 200-300 kWh/m2 energije za grijanje, standardno izolovane kuće ispod 100, savremene niskoenergetske kuće oko 40, a pasivne 15 kWh/m2 i manje. Nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih toplotnih gubitaka zimi, hladnih spoljnih konstrukcija, oštećenja nastalih vlagom (kondenzacijom) kao i pregrijavanja prostora ljeti. Posljedice su oštećenja konstrukcije, nekomforno i nezdravo stanovanje i rad. Zagrijavanje takvih prostora zahtijeva veću količinu energije što dovodi do povećanja cijene korišćenja i održavanja prostora, ali i do većeg zagađenja životne sredine. Poboljšanjem toplotno izolacionih karakteristika zgrade moguće je postići smanjenje ukupnih gubitaka toplote za prosječno od 40 do 80%. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Zato je potrebno:  analizirati lokaciju, orjentaciju i oblik objekta;  primijeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove;  iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; i  koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije.

SMJERNICE ZA FAZNU REALIZACIJU PLANA U toku trajanja planskog dokumenta u prvoj fazi predviđa se izgradnja infrastrukture u zahvatu, u prvom redu izgradnju saobraćajne mreže i povezivanje sa okruženjem, izgradnja ostale infrastrukture u skladu sa finansijskim mogućnostima Programom Opštine.

102

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

OSTALI USLOVI

Investitor je obavezan da pripremi i propiše Projektni zadatak za izradu tehničke dokumentacije za izgradnju predmetnog/ih objek(a)ta uz obavezno poštovanje Urbanističko- tehničkih uslova. Na osnovu ovih Urbanističko-tehničkih uslova i zakona i popisa, pristupa se izradi tehničke dokumentacije.

Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama za centralne djelatnosti

OPŠTI USLOVI ZA IZGRADNJU OBJEKATA CENTRALNIH DJELATNOSTI Namjena centranih djelatnosti je u predmetnom zahvatu zastupljena na urbanističkoj parceli UP3 površine 1437,70m2. Na datoj UP je planirana gradnja novog objekta maksimalne zauzetosti u prizemlju od 575,0m2 i maksimalne BRGP od 2300m2. Prisutna spratnost na datoj urbanističkoj parceli iznosi P+2+Pk. Urbanistička parcela UP3 ima direktan prilaz sa Ul. Bulevar Crnogorskih serdara kao i sa servisne saobraćajnice Ulica 5. Na parceli centranih djelatnosti, djelatnosti se nalaze i u prizemlju i zauzimaju sve nadzemne etaže. Djelatnosti u ovim objektima podrazumjevaju centralne i komercijalne sadržaje (djelatnosti) koje svojim karakterom ne narušavaju integritet osnovne funkcije koja je prisutna u predmetnom zahvatu, kao što su: poslovne zgrade, objekti uprave, zdravstvene i socijalne zaštite, vjerskih objekata, koji ne predstavljaju bitnu smetnju pretežnoj namjeni; komunalno- servisni objekti javnih preduzeća i privrednih društava koji služe potrebama područja. Planom predviđeni urbanistički parametri određuju maksimalne dozvoljene površine objekta, za svaku pojedinačnu parcelu, i oni su dati u tabeli u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti,. Objekat može biti i manjeg kapaciteta od datog ili se može realizovati fazno do maksimalnih parametara. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parceli zadovoljava propisane urbanističke parametre. U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada Investitor odluči da ga ruši, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju nadležnog organa i na parceli izgraditi novi, prema uslovima ovog Plana.

103

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Urbanistička parcela – UP Urbanistička parcela je osnovna i najmanja jedinica građevinskog zemljišta. Urbanističke parcele su formirane od jedne ili više katastarskih parcela ili njihovih djelova na način da zadovoljavaju uslove izgradnje propisane ovim planskim dokumentom. Za cijelu teritoriju Plana definisane su i numerisane urbanističke parcele obilježene oznakom UP 1 do UP-n. U slučajevima kada granica UP neznatno odstupa od granice katastarske parcele, organ lokalne uprave nadležan za poslove uređenja prostora prilikom izdavanja UTU može izvršiti usklađivanje UP sa zvaničnim katastarskim operatom. Regulaciona linija - RL Regulaciona linija je linija koja dijeli javnu površinu od površina namjenjenih za druge namjene. Regulaciona linija je predstavljena na grafičkom prilogu br. 05 Plan parcelacije, nivelacije i regulacije a koordinate prelomnih tačaka regulacione linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka građevinskih i regulacionih linija Građevinska linija – GL Građevinska linija GL1 je linija na zemlji i predstavlja liniju do koje se može graditi. Definisana je na grafičkom prilogu br.05 Parcelacija, nivelacija i regulacija a koordinate prelomnih tačaka građevinske linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka Građevinske linije u odnosu na susjedne UP i druge površine, definisane su opisno u tekstu Plana U zonama za koje Građevinske linije nisu definisane grafički primjenjuje se pravilo: Građevinska linija prema susjednim parcelama je na minimalnoj udaljenosti 5m. Minimalno rastojanje objekta od bočnog susjeda je 10m. Građevinske linije prema zelenim površinama su na udaljenosti 5m, a udaljenost objekta od pristupnog puta je 5 m (ako GL nisu definisane grafički). Izuzetno, građevinska linija ispod površine zemlje GL 0, ukoliko je prostor namijenjen za garažiranje, a na tom prostoru je degradirana vegetacija, može biti do 1,0m od granice urbanističke parcele, ukoliko to dozvoljavaju karakteristike terena (uslov - prethodna ispitivanja terena i ozelenjavanje površine iznad garaže). Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Urbanistički parametri Indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti Ovi prostorni pokazatelji su zadati i iskazani na nivou urbanističke parcele kao planske jedinice, u odnosu na planirane namjene, na način da je definisana njihova maksimalna vrijednost koja se ne smije prekoračiti. Postignute vrijednosti su rezultat kombinacije svih drugih uslova u odnosu na prostorne mogućnosti urbanističke parcele i njenu površinu.

104

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Površine za obračun indeksa se obračunavaju u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Pravilnikom o načinu obračuna površine i zapremine objekata -Službeni list Crne Gore br.47/2013 i Crnogorskim standardom MEST EN 15221-6 Svi potrebni urbanistički parametri (Broj urbanističke parcele, namjena parcele, površina parcele, površina pod postojećim objektima, maksimalna dozvoljena spratnost objekta, maksimalna BRGP, maksimalni indeksi zauzetosti i izgrađenosti, i ostali) su dati u poglavlju 4.6. Planski bilansi i kapaciteti U zahvatu plana se nalazi jedna parcela sa namjenom centralne djelatnosti.  Maksimalni indeks zauzetosti za UP3 je 0,40  Maksimalni indekes izgrađenosti za UP3 je 1,60

Vertikalni gabarit objekta Spratnost objekata je posljedica kombinacije dozvoljenih indeksa u odnosu na površinu parcele i primjene svih ostalih uslova zadatih Planom (Saobraćaj, Pejzažna arhitektura, Elektroenergetika, Hidrotehničke instalacije,Telekomunikaciona infrastruktura). Prema položaju u objektu, etaže mogu biti podzemne i to je podrum (Po) i nadzemne - suteren (Su), prizemlje (P), sprat(ovi) (1 do n) i potkrovlje Pk. Podzemne etaže u kojima je organizovano parkiranje, garažiranje i tehničke prostorije ne ulaze u obračun bruto gradjevinske površine objekta. Spratnost objekata data je kao maksimalni broj nadzemnih etaža. Ukoliko to uslovi terena dozvoljavaju, što će se provjeriti prethodnim geotehničkim ispitivanjima za konkretnu lokaciju, može se odobriti izgradnja podzemnih etaža. Najveća visina etaže za obračun visine građevine, mjerena između gornjih kota međuetažnih konstrukcija iznosi:  za garaže i tehničke prostorije do 3,0 m;  za stambene etaže do 3,5 m;  za poslovne etaže do 4,5 m; izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi 4,5 m, odnosno primjenjuju se odredbe Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Maksimalna dozvoljena spratnost za objekte na površinama za centralne djelatnosti je P+2+Pk

105

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

USLOVI ZA IZGRADNJU, OBLIKOVANJE I MATERIJALIZACIJU OBJEKATA Objekti se grade kao slobodnostojeći na parceli Građevinska linija predstavlja maksimalnu liniju do koje se može postaviti objekat U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena. Dozvoljena je izgradnja podrumskih etaža koje ne smiju nadvisiti relevantnu kotu terena 0,00m. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terenaoko objekta. Dozvoljena je izgradnja suterena. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1,00m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa 3 strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1,00m. Podrumske i suterenske etaže ulaze u obračun BRGP, osim ako se koriste za garažiranje i tehničke i magacinske prostorije. Na parceli se može podići drugi objekat, ukoliko ukupna gradnja na parcelizadovoljava propisane urbanističke parametre. Minimalno rastojanje objekta od bočnih granica parcele je 5m osim ako nije drugačije definisano građevinskom linijom. Kota poda prizemlja može biti za komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Dozvoljeno je planirati konzolne ispuste - erkere i balkone maksimalne dubine 1,8 m. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonima dio je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. Erkeri, balkoni i drugi ispusti ne smiju prelaziti definisane građevinske linije. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Preporučuju se ravni krovovi, prohodni ili neprohodni a dozvoljeni su i kosi krovovi manjeg nagiba. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala.

106

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

PARKIRANJE, GARAŽIRANJE I UREĐENJE PARCELE Potrebu za parking mjestima procijeniti u zavisnosti od namjene planiranih sadržaja;  poslovanje (na 1000 m2) ------20 pm

Opšti uslovi za pejzažno uređenje  Izvršiti taksaciju biljnog materijala, vrednovanje zdravstveno i dekorativno, sa predloženim mjerama njege;  Dispozicija objekata na UP zavisi od boniteta drveća i položaja geomorfoloških, hidroloških pojava i objekata,  Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina predviđenih za ozelenjavanje;

107

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Zbog sterilne podloge, projektovati humusiranje slobodnih površina u sloju od min. 30- 50cm;  Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste, rasadnički odnjegovane;  Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje: o min. visina sadnice od 2,50-3,00m, o min. obim stabla na visini od 1m, od 10-15cm

Zelenilo poslovnih objekata–ZPO Površine oko poslovnih objekata u zahvatu DUP-a se nalaze uz glavnu saobraćajnicu. Minimum 20% parcele treba da bude zelenilo. Površine ispred i u okviru poslovnih objekata najčešće se uređuju parterno ili u kombinaciji sa soliternom sadnjom. Osnovne karakteristike ove kategorije je upotreba najdekorativnijeg biljnog materijala. Koristiti vrste koje su otporne na zagađenje-blizina saobraćajnice,u kombinaciji sa zelenilom moguće je koristiti i građevinski materijal (kamen, rizla, drvo, staklo i td.), predvidjeti fontane ili skulpture,staze i platoi moraju biti od prirodnih materijala, ove površine tretirati kao zelenilo najviše kategorije održavanja i njege tj. zelenilo sa najvećim stepenom održavanja,sačuvati i uklopiti svako zdravo i funkcionalno stablo,kao dopuna ozelenjavanja mogu se koristiti žardinjere ili saksije.

Krovno zelenilo Površine podzemnih garaža i ravnih krovova potrebno je urediti parternim zelenilom i biljkama koje nemaju dubok korijenov sistem.

Slika 13 - Primjeri uređenja zelenila na krovovima podzemnih garaža

Ekološke prednosti krovnih vrtova :  Efekat prečišćavanja vazduha i poboljšanje njegovog kvaliteta

108

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Smanjenje efekta gradskog ostrva toplote  Stvaranje mikroklime na krovu  Termička izolacija – efekat hlađenja  Zvučna izolacija – zaštita od buke  Zaštita od Sunca  Zaštita od kiše i zadržavanje padavinskih voda  Stvaranje urbanog ekosistema (urbanog habitata) Ekonomske prednosti krovnih vrtova:  Produžavanje životnog veka krova  Ušteda novca za vlasnike komercijalnih objekata  Nova radna mjesta  Produkcija hrane  Unapređenje toplotnih performansi objekta

Slika 14 - Ekstenzivni, polu-intenzivni i intenzivni primjeri krovnog zelenila

Slika 15 - Poprečni presjek ekstenzivnog ili intenzivnog zelenog krova

Tabela 12 - Tipovi krovnih vrtova

EKSTENZIVNI POLU-INTENZIVNI INTENZIVNI KROVNI KRITERIJUMI KROVNI VRTOVI KROVNI VRTOVI VRTOVI

109

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

EKSTENZIVNI POLU-INTENZIVNI INTENZIVNI KROVNI KRITERIJUMI KROVNI VRTOVI KROVNI VRTOVI VRTOVI Visina izgrađenog 150-400 mm na sistema zelenog 60-200 mm 120-250 mm podzemnim garažama krova >1000 mm Težina krovnog vrta 60-150 kg/m2 120-200 kg/m2 180-500 kg/m2 Cena podizanja Niska Srednja Visoka Ekološka funkcija, Koristi od krovnog korišćenje nije Estetska i dekorativna Veliki broj funkcija za vrta predviđeno, uslovno funkcija boravak i rekreaciju prohodan

PRIRODNE KARAKTERISTIKE Geografski položaj Podgorica se nalazi na sjevernom dijelu Zetske ravnice, u kontaktnoj zoni sa brdsko- planinskim zaleđem. Njen geografski lokalitet je određen sa 42°26´ sjeverne geografske širine i 19°16’ istočne geografske dužine. Najveći dio Podgorice leži na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morače i njene lijeve pritoke Ribnice, na prosječnoj visini od 44,5 mnm. Prostor DUP-a „Čepurci - dio“ u okviru šireg centra grada, zauzima prostor ograničen:  sa sjeveme strane ulicom 8. Marta  sa istočne strane bulevarom Crnogorskih serdara  sa jugoistočne strane brdom Ljubović  sa zapadne strane stadionomi FK Zabjelo i stambenim blokom na raskršću ulica 8.Marta i Ilije Plamenca

Reljef Teren koji DUP obuhvata je u neznatnom padu prema jugozapadu (oko 1%) ili potpuno ravan. Geološke i inženjersko-geološe karakteristike terena Prema karti podobnosti terena za urbanizaciju, (1:5.000) iz PUP-a Glavnog grada ravni prostor koji zahvata najveći dio plana svrstan je u I kategoriju, tj. terene bez ograničenja za urbanizaciju. Geološku građu ovog terena čine šljunkovi i pjeskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti. Nekad su to posve nevezani sedimenti, a nekad pravi konglomerati, praktično nestišljivi, koji se drže u vertikalnim odsjecima i u podkapinama i svodovima. Navedene litološke strukture karakteriše dobra vodopropustljivost, a dubina izdani podzemne vode svuda je veća od 4 m, od nivoa terena. Nosivost terena kreće se od 300-500 kN/m2 za I kategoriju, 120-170 kN/m2 za II kategoriju i 50-100 kN/m2 za III kategoriju >10.000 KN/m2. Zbog neizraženih nagiba, čitav prostor spada u kategoriju stabilnih terena.

110

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema SeizmoloŠkoj karti SFRJ (1:100.000), gradsko područje je obuhvaćeno 8° MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63%. Pedološka građa terena Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgradjuju : mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Na terenima je kompleks vezanih, nevezanih, redje poluvezanih sedimenata fluvioglacijalnih terena. Tereni Podgorice podijeljeni su u 4 kategorije:  I stabilni tereni,  II uslovno stabilni tereni,  III nestabilni tereni, i  IV tereni ugroženi plavljenjem.

111

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Područje zahvata plana potpada u vodopropusne terene koje sa pukotinskom i kaveroznom poroznošću predstavljaju krečnjačke površi. Padavine ubrzo poniru duž pukotina, tako da je površinski sloj bezvodan. Na osnovu analize geološko-hidroloških karakteristika utvrđen je nizak nivo podzemnih voda na prostoru Podgorice koji iznosi 16-20m ispod nivoa terena, što omogućava nesmetanu odvodnju i ne otežava uslove za izgradnju. Vodosnabdijevanje se može ocijeniti kao kvalitetno, jer su u pitanju vode dobrog kvaliteta, dok pojave zagađenja nisu zapažene. Klimatske karakteristike Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su Ijeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati s obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplelcse visoke gradnje. U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5°C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5°C, a najtopliji jul sa 26,7°C. Maritimni uticaj mora ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1°C, sa blažim temperatumim prelazima zime u Ijeto i od Ijeta u zimu. U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8°C, dok se srednje dnevne temperature iznad 14°C javljaju od aprila do oktobra. Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija je od novembra do kraja marta, u ukupnom trajanju od oko 142 dana. Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 63,6%, sa maksimumom od 77,2%, u novembru i minimumom od 49,4%, u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%. Srednja godišnja inslolacija iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, čas, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93 časa. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnja oblačnost ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godišnje, sa maksimumom od 248,4 mm u decembru i minimumom od 42,0 mm u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjemost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje Ijetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6% od srednje godišnje količine. Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Grmljavine se javljaju u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa maksimumom od 4 dana.

112

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000‰. Najveću učestalost javljanja ima sjevemi vjetar sa 227‰, a najmanju istočni sa 6‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja Ijeti, a najrjeđe u proljeće. Tišine ukupno traju 380‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu. Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2m/s), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9m/s). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m2) zabilježena je kod sjevemog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi Ijeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan.

USLOVI ZA PROJEKTOVANJE INSTALACIJA Uslovi za priključenje objekata na komunalnu i ostalu infrastrukturu Uslovi su dati u poglavljima koja obrađuju infrastrukturu i na pripadajućim grafičkim prilozima. Priključenje na mrežu komunalne infrastrukture vrši se prema postojećim, odnosno planiranim tehničkim mogućnostima mreže, na način kako je predviđeno urbanističkim planom i tehničkom dokumentacijom, a na osnovu propisa i uslova i saglasnosti javnih preduzeća.

USLOVI STABILNOSTI TERENA I KONSTRUKCIJE OBJEKATA Prilikom izgradnje novih objekata i dogradnje postojećih u cilju obezbjeđenja stabilnosti terena, investitor je dužan da izvrši odgovarajuće saniranje terena, ako se za to pojavi potreba. Prije izrade tehničke dokumentacije investitor je ako je to propisano zakonom u obavezi da izradi Projekat geoloških istraživanja tla za predmetnu lokaciju i elaborat o rezultatima izvršenih geoloških istraživanja i na iste pribavi saglasnost nadležnog ministarstva. Projekat konstrukcije prilagoditi arhitektonskom rješenju uz pridržavanje vazećih propisa i pravilnika: Pravilnik o opterećenju zgrada PBAB 87 (,SI. List SFRJ", br. 11/87) i Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima (1. List SFRJ", br. 31/81, 49/82, 21/88 i 52/90). Proračune raditi za VIII stepen seizmičkog inteziteta po MCS skali.

USLOVI U POGLEDU MJERA ZAŠTITE Smjernice za sprečavanje i zaštitu od elementarnih (i drugih) nepogoda U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (''Sl.listCG br.13/07, 05/08, 86/09), Smjernicama nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalnim i opštinskim planovima zaštite i spašavanja i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (''Sl.list RCG br. 8/1993), odnosno važećim zakonima i pravilnicima koji regulišu ovu oblast. Zaštita od zemljotresa Preporuke za projektovanje objekata aseizmičnih konstrukcija:  Mogu se graditi objekti različite spratnosti uz pravilan (optimalan) izbor konstruktivnih sistema i materijala.

113

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Horizontalni gabarit objekta u osnovi treba da ima pravilnu geometrijsku formu, koja je simetrična u odnosu na glavne ose objekta, npr. pravougaona, kvadratna i sl.  Principijelno izbjegavati rekonstrukciju sa nadogradnjom objekta gdje se mjenja postojeći konstruktivni sistem. U protivnom obavezna je prethodna statička i seizmičkih analiza, sa ciljem obezbjeđivanja dokaza o mogućnosti pristupanja rekonstrukciji.  Izbor i kvalitet materijala i način izvodjenja objekta od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanje objekta, izloženih seizmičkom dejstvu.  Armirano-betonske i čelične konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija može biti primjenjena izgradnja objekata ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. Ove konstrukcije su naročito ekonomične za visine objekata do 15 spratova.  Kod zidanih konstrukcija preporučuje se primjena zidanja, ojačanog horizontalnim i vertikalnim serklažima i armirane konstrukcije različitog tipa. Obično zidanje, samo sa horizontalnim i vertikalnim serklažima treba primjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata).  Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprečavaju klizanja u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj kontaktnoj površini. Treba obezbijediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sa stubovima konstrukcije.

114

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, Sl.list CG br.48/13 i 44/15.) Uklanjanje komunalnog otpada Korisnik objekta dužan je da sakuplja otpad na selektivan način i odlaže na određene su lokacije u skladu sa opštinskim Planom za odlaganje otpada

SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE

Energetski i ekološki održivo graditeljstvo teži:  smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade;  povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije;  korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (sunce, vjetar, biomasa itd); i  povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema.

115

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 primijeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove;  iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; i  koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije.

OSTALI USLOVI Investitor je obavezan da pripremi i propiše Projektni zadatak za izradu tehničke dokumentacije za izgradnju predmetnog/ih objek(a)ta uz obavezno poštovanje Urbanističko- tehničkih uslova. Na osnovu ovih Urbanističko-tehničkih uslova i zakona i popisa, pristupa se izradi tehničke dokumentacije.

Urbanističko tehnički uslovi za objekte na površinama za groblja

OPŠTI USLOVI ZA IZGRADNJU OBJEKATA NA POVRŠINAMA ZA GROBLJA Planom predviđeni urbanistički parametri određuju maksimalne dozvoljene površine objekta, za svaku pojedinačnu parcelu, i oni su dati u tabeli u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti. Objekat može biti i manjeg kapaciteta od datog ili se može realizovati fazno do maksimalnih parametara. Površine za groblja su površine koje su planskim dokumentom namijenjene za sahranjivanje tijela preminulih ljudi. Na ovim površinama je mogu se graditi prateći objekti u funkciji groblja (kapele, sakralni objekti, objekti za snadbijevanje neophodnom opremom, administrativne prostorije pogrebnog preduzeća) Groblje se gradi i uređuje u skladu sa planskim dokumentom i posebnim propisima. Na urbanističkoj parceli UP1 površine 125 904,27m2 nalazi se gradsko groblje Čepurci. Maksimalna zauzetost prizemlja na datoj UP iznosi 550,0m2 dok maksimalna BRGP iznosi 900,0m2. Granice urbanističke parcele UP1 su postavljene tako da se predviđa širenje postojećeg kapaciteta groblja u jednom dijelu zahvata. Širenje je opravdano kako smjernicama iz PUP-a Glavnog grada tako i inicijativom preduzeća Pogrebne usluge. U slučaju da za to postoji potreba dozvoljava se dogradnja jedne kapele uz postojeće na način da dograđena kapela mora biti u potpunom skladu sa postojećim u vidu materijalizacije, oblikovnosti i dimenzija. Takođe, u jugozapadnom dijelu groblja, predviđena je adaptacija i rekonstrukcija postojeće kamene kuće u objekat za potrebe preduzeća Pogrebne usluge. Planirani objekat zadržava postjeću spratnost P+1 a u slučaju potrebe može se dograditi do

116

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica granice definisane gređevinskim linijama a maksimalna BRGP iznosi 650m2. Konzervatorske mjere i režimi zaštite nepokretnog kulturnog dobra Crkve sv. Gospođe su dati u daljem tekstu. Na urbanističkoj parceli UP1a površine 1170,0m2, na mjestu postojećih objekta koji su lošeg boniteta, predviđena je izgradnja novog objekta spratnosti Su+P+1 koji bi bio u funkciji snadbijevanja groblja neophodnom opremom kao i za administrativne i komercijalne prostorije preduzeća Pogrebne usluge. Maksimalna zauzetost prizemlja na datoj UP iznosi 402,0m2 dok maksimalna BRGP iznosi 780,0m2. Na urbanističkoj parceli UP1b površine 358,54m2 iza postojećih kapela predviđa se izgradnja objekta mrtvačnice u funkciji prijema i smještaja pokojnika do izlaganja u kapelu. Maksimalna zauzetost prizemlja na datoj UP iznosi 125,0m2 dok maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 250m2. Na urbanističkoj parceli UP1c površine 662,01m2, na mjestu postojećih objekta koji su lošeg boniteta, predviđena je izgradnja objekta spratnosti Su+P+1 koji bi bio u funkciji snadbijevanja groblja neophodnom opremom kao i za administrativne i komercijalne prostorije preduzeća Pogrebne usluge. Maksimalna zauzetost prizemlja na datoj UP iznosi 400,0m2 dok maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 800,0m2. Na urbanističkoj parceli UP2a površine 1393,14m2 je planirana izgradnja novog objekta, spratnosti S+P+1,za administrativne i komercijalne prostorije preduzeća Pogrebne usluge. Maksimalna zauzetost prizemlja na datoj UP iznosi 390,0m2 dok maksimalna BRGP ovog objekta iznosi 1393,0m2 Objekat postojećih kapela i crkve se zadržava u postojećem stanju a dozvoljeno je tekuće održavanje objekata. Objekte grobnica i grobova raditi u skladu sa propisima i standardima a koji definišu orjentaciju, načine ukopa (sa predukopom ili odozgo), broj ukupnih mjesta u jednom grobnom mjestu, izbor osnovnog materijala osnovnog materijala (grobnice se obziđuju, pregrađuju i pokrivaju betonskim elementima) a kvalitet i vrsta materijala grobne arhitekture je individualni izbor. Preporučene dimenzije grobne parcele sa jednim grobnim i četiri ukopna mjesta su 350x550cm a preporučeni minimalni ramak između grobnica je 150cm. Prilikom izgradnje grobnica treba se pridržavati pravila iz Odluke o uslovima i načionu sahranjivanja umrlih i uređivanju i održavanju groblja (Službeni list RCG – opštinski propisi 19/98) Zaštita prirodnih i pejzažnih vrijednosti i kulturne baštine Mjere za unapređenje kulturne baštine Za potrebe zaštite kulturnih dobara primenjuje se metodologija koja je definisana Zakonom o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list CG“ 49/2010).

Granice nepokretnog kulturnog dobra i njegove zaštićene okoline Na osnovu Lista nepokretnosti broj 7243, kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na groblju Čepurci, se nalazi na KP 3508, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokretnog kulturnog dobra iznosi 186 m2.

117

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija

118

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

119

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje Parkiranje i garažiranje Imajući u vidu karakter i namjenu urbanističkih parcela u zahvatu plana, za potrebe parkiranja korisnika i posjetilaca ovih prostora predviđen je javni otvoreni parking sa 196 parking mjesta. Minimalno parking mjesto je 2,30x4,80 kod upravnog parkiranja na otvorenom. Minimalna širina komunikacija do parking mjesta pod uglom od 90o je 5.5m. Za paralelno parkiranje minimalne dimenzije parking mjesta su 2,00x5,50m Najmanje 5% parking mjesta mora biti namjenjeno licima smanjene pokretljivosti.

OPŠTI USLOVI PARCELACIJE, REGULACIJE, NIVELACIJE I MAKSIMALNI KAPACITETI U grafičkom prilogu br 05. Parcelacija, nivelacija i regulacija su prikazane granice i površine urbanističkih parcela. Formirane granice urbanističkih parcela su definisane koordinatama prelomnih tačaka i date su u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka. Regulacija ukupnog zahvata plana počiva na saobraćajnim rješenjima, koordinatama UP, GL, RL i drugim podacima koji omogućavaju tačnost prenošenja na teren. Urbanistička parcela – UP Urbanistička parcela je osnovna i najmanja jedinica građevinskog zemljišta. Urbanističke parcele su formirane od jedne ili više katastarskih parcela ili njihovih djelova na način da zadovoljavaju uslove izgradnje propisane ovim planskim dokumentom. Za cijelu teritoriju Plana definisane su i numerisane urbanističke parcele obilježene oznakom UP 1 do UP-n. U slučajevima kada granica UP neznatno odstupa od granice katastarske parcele, organ lokalne uprave nadležan za poslove uređenja prostora prilikom izdavanja UTU može izvršiti usklađivanje UP sa zvaničnim katastarskim operatom. Regulaciona linija - RL Regulaciona linija je linija koja dijeli javnu površinu od površina namjenjenih za druge namjene. Regulaciona linija je predstavljena na grafičkom prilogu br. 05 Plan parcelacije, nivelacije i regulacije a koordinate prelomnih tačaka regulacione linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka građevinskih i regulacionih linija Građevinska linija – GL Građevinska linija GL1 je linija na zemlji i predstavlja liniju do koje se može graditi. Definisana je na grafičkom prilogu br.05 Parcelacija, nivelacija i regulacija a koordinate prelomnih tačaka građevinske linije su numerički date u prilogu 7.2 Koordinate prelomnih tačaka Kota poda prizemlja može biti za javne i komercijalne sadržaje maksimalno 0,2 m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta

120

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Urbanistički parametri Indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti Ovi prostorni pokazatelji su zadati i iskazani na nivou urbanističke parcele kao planske jedinice, u odnosu na planirane namjene, na način da je definisana njihova maksimalna vrijednost koja se ne smije prekoračiti. Postignute vrijednosti su rezultat kombinacije svih drugih uslova u odnosu na prostorne mogućnosti urbanističke parcele i njenu površinu. Površine za obračun indeksa se obračunavaju u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Pravilnikom o načinu obračuna površine i zapremine objekata -Službeni list Crne Gore br.47/2013 i Crnogorskim standardom MEST EN 15221-6 Svi potrebni urbanistički parametri (Broj urbanističke parcele, namjena parcele, površina parcele, površina pod postojećim objektima, maksimalna dozvoljena spratnost objekta, maksimalna BRGP, maksimalni indeksi zauzetosti i izgrađenosti, i ostali) su dati u poglavlju 4.6 Planski bilansi i kapaciteti. U zahvatu plana se nalazi 5 parcela sa namjenom površine za groblja.  Maksimalna površina pod objektima za UP1 je 550m2  Maksimalni BRGP za UP1 je 900m2  Maksimalna površina pod objektima za UP1a je 402m2  Maksimalni BRGP za UP1a je 780m2  Maksimalna površina pod objektima za UP1b je 125m2  Maksimalni BRGP za UP1b je 250m2  Maksimalna površina pod objektima za UP1c je 400m2  Maksimalni BRGP za UP1c je 800m2  Maksimalna površina pod objektima za UP2a je 390m2  Maksimalni BRGP za UP2a je 1393m2

U navedene maksimalne površine ne ubrajaju se postojeće kapele i crkva.

121

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Najveća visina etaže za obračun visine građevine, mjerena između gornjih kota međuetažnih konstrukcija iznosi:  za garaže i tehničke prostorije do 3,0 m;  za stambene etaže do 3,5 m;  za poslovne etaže do 4,5 m; izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi 4,5 m, odnosno primjenjuju se odredbe Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG 24/10, 33/14) Maksimalna dozvoljena spratnost za objekte na površinama za groblja je S+P+1

122

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine. Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz poštovanje načela jedinstva ambijenta. Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čiji boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata. Proporciju i veličinu otvora (prozora i vrata) dimenzionisati u skladu sa klimatskim uslovima i tradicijom. Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Fasade objekata kao i krovni pokrivači treba predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa požnjom, posebnu u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje

PARKIRANJE, GARAŽIRANJE I UREĐENJE PARCELE Imajući u vidu karakter i namjenu urbanističkih parcela u zahvatu plana, za potrebe parkiranja korisnika i posjetilaca ovih prostora predviđen je javni otvoreni parking sa 196 parking mjesta. Minimalno parking mjesto je 2,30x4,80 kod upravnog parkiranja na otvorenom. Minimalna širina komunikacija do parking mjesta pod uglom od 90o je 5.5m. Za paralelno parkiranje minimalne dimenzije parking mjesta su 2,00x5,50m Najmanje 5% parking mjesta mora biti namjenjeno licima smanjene pokretljivosti.

Pejzažno uređenje groblja Izgled postojećeg groblja treba unaprijediti primjenom adekvatnih mjera pejzažno- arhitektonskog uređenja. Predlaže se rekonstrukcija groblja u tzv. arhitektonskoj kompoziciji sa sljedećim odnosom površina: 60% površine grobnih mjesta, 20% zeleni pojas i parkovski oblikovan prostor, 16% površine za pješačke staze i saobraćajnice, 3% trg i 1% ostali sadržaji. Uređenjem i ozelenjavanjem slobodnih površina formirati odgovarajuću ambijentalnu cjelinu koja odražava poštovanje prema umrlima. Obavezan uslov je ograđivanje groblja građevinskim materijalima (kamen, kovano gvožđe) i biljnim vrstama. Prilikom rekonstrukcije zelene površine i izvođenja građevinskih radova na parceli oko crkve, neophodno je izvršiti prethodnu detaljnu analizu postojećeg biljnog fonda u cilju maksimalne zaštite i zadržavanja vitalnog i funkcionalnog drveća i drugog rastinja.

Uslovi za uređenje: - formiranje obodnog zaštitnog zelenog pojasa od grupa drveća i žbunja( širine 1,5m do 2,5m),

123

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

- ozelenjavanje pojasa duž staza, - doozelenjavanje parcela sa grobnim mjestima, - pri izboru biljnih vrsta voditi računa o njihovim dimenzijama kako zelenilo ne bi smetalo objektima na groblju (grobnice, staze) i pravilo pretjeranu zasjenu. - voditi računa da vrste budu otporne na sušu, čime se umanjuje potrebna količina vode za održavanje - predvidjeti sisteme za zalivanje - voditi računa o korijenovom sistemu vrsta koje se sade u blizini staza i grobnih mijesta, izbjegavati plitke i pvršinske korijenove sisteme.

124

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica obuhvaćeno 8° MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63%. Pedološka građa terena Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgradjuju : mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Na terenima je kompleks vezanih, nevezanih, redje poluvezanih sedimenata fluvioglacijalnih terena. Tereni Podgorice podijeljeni su u 4 kategorije:  I stabilni tereni,  II uslovno stabilni tereni,  III nestabilni tereni, i  IV tereni ugroženi plavljenjem.

Prema karti podobnosti za urbanizaciju terena urbanog područja Podgorice prostor Plana spada u I kategoriju, a to su stabilni tereni bez ograničenja za urbanizaciju Ovaj teren čine šljunkovi pjeskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti. Nekad su to posve nezavisni sedimenti a nekad su pravi konglometari, praktično nestišljivi. Konglomerati se drže ne samo u vertikalnim odsecima već i u potkopima i svodovima. Hidrogeološke i hidrološke odlike terena Rijeke Morača i Ribnica koje predstavljaju glavne vodotoke od interesa za grad. Odlikuju se dubokim koritom kanjonskog tipa sa obalama visokim od 15m (Ribnica) do 18 m (Morača). Njihove vode karakteriše izražena erozivna aktivnost, što se manifestuje postojanjem niza potkapina različitih dimenzija. Ovaj fenomen doprinosi specifičnom izgledu i atraktivnosti riječnih korita, ali, istovremeno, nameće potrebu pažljivog tretmana podlokanih odsjeka, obzirom na latentno prisutnu opasnost urušavanja njihovih najisturenijih djelova. U oba vodotoka zabilježene su pojave zagađenja vode. Ka Morači kao primamom vodotoku gravitiraju pritoke: Mala rijeka, Ribnica, Cijevna, Mrtvica, Zeta i Sitnica. Teritorija Glavnog grada Podgorica zahvata i gornje djelove Tare i Mojanske rijeke. U toku Ijeta drastično opada proticaj kod svih rijeka, a u izrazito sušnim godinama većina tokova, pa čak i Morača, presušuje u donjem toku. Rijeka Morača protiče nepsredno pored sjevernog dijela granice plana. Na području Glavnog grada Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sledećim hidrogeološkim karakteristikama:  slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori),  srednje i promjenljivo vodopropusni tereni, i  vodopropusni tereni.

125

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Na osnovu analize geološko-hidroloških karakteristika utvrđen je nizak nivo podzemnih voda na prostoru Podgorice koji iznosi 16-20m ispod nivoa terena, što omogućava nesmetanu odvodnju i ne otežava uslove za izgradnju. Vodosnabdijevanje se može ocijeniti kao kvalitetno, jer su u pitanju vode dobrog kvaliteta, dok pojave zagađenja nisu zapažene. Klimatske karakteristike Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su Ijeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati s obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplelcse visoke gradnje. U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5°C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5°C, a najtopliji jul sa 26,7°C. Maritimni uticaj mora ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1°C, sa blažim temperatumim prelazima zime u Ijeto i od Ijeta u zimu. U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8°C, dok se srednje dnevne temperature iznad 14°C javljaju od aprila do oktobra. Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija je od novembra do kraja marta, u ukupnom trajanju od oko 142 dana. Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 63,6%, sa maksimumom od 77,2%, u novembru i minimumom od 49,4%, u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%. Srednja godišnja inslolacija iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, čas, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93 časa. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnja oblačnost ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godišnje, sa maksimumom od 248,4 mm u decembru i minimumom od 42,0 mm u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjemost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje Ijetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6% od srednje godišnje količine. Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Grmljavine se javljaju u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa maksimumom od 4 dana. Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000‰. Najveću učestalost javljanja ima sjevemi vjetar sa 227‰, a

126

Zaštita od zemljotresa Preporuke za projektovanje objekata aseizmičnih konstrukcija: Mogu se graditi objekti različite spratnosti uz pravilan (optimalan) izbor konstruktivnih sistema i materijala.

127

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Horizontalni gabarit objekta u osnovi treba da ima pravilnu geometrijsku formu, koja je simetrična u odnosu na glavne ose objekta, npr. pravougaona, kvadratna i sl. Principijelno izbjegavati rekonstrukciju sa nadogradnjom objekta gdje se mjenja postojeći konstruktivni sistem. U protivnom obavezna je prethodna statička i seizmičkih analiza, sa ciljem obezbjeđivanja dokaza o mogućnosti pristupanja rekonstrukciji. Izbor i kvalitet materijala i način izvođ enja objekta od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanje objekta, izloženih seizmičkom dejstvu. Armirano-betonske i čelične konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija može biti primjenjena izgradnja objekata ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. Ove konstrukcije su naročito ekonomične za visine objekata do 15 spratova. Kod zidanih konstrukcija preporučuje se primjena zidanja, ojačanog horizontalnim i vertikalnim serklažima i armirane konstrukcije različitog tipa. Obično zidanje, samo sa horizontalnim i vertikalnim serklažima treba primjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata). Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprečavaju klizanja u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj kontaktnoj površini. Treba obezbijediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sa stubovima konstrukcije. Zaštita od požara Preventivna mjera zaštite od požara je postavljanje objekata na što većem međusobnom rastojanju kako bi se sprečilo prenošenje požara. Takođe, obavezno je planirati i obezbediti prilaz vatrogasnih vozila objektu. zgrađeni dijelovi razmatranog prostora moraju biti opremljeni funkcionalnom hidrantskom mrežom koja će omogućiti efikasnu zaštitu, odnosno gašenje nastalih požara. Planirani objekat mora biti pokriven spoljnom hidrantskom mrežom regulisanom na nivou kompleksa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu i gašenje požara (Sl. list SFRJ broj 30/91). Tamo gdje se to zahtjeva treba se pridržavati Pravilnika o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95); Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87); Pravilnika o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71); Pravilnika o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11), Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju

128

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Pri projektovanju i građenju saobraćajnih površina potrebno je pridržavati se standarda i propisa koji karakterišu ovu oblast (Pravilnik o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, Sl.list CG br.48/13 i 44/15.) Uklanjanje komunalnog otpada Korisnik objekta dužan je da sakuplja otpad na selektivan način i odlaže na određene su lokacije u skladu sa opštinskim Planom za odlaganje otpada

SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE Uslovi za racionalnu potrošnju energije U procesu uspostavljanja održive potrošnje energije prioritet treba dati racionalnom planiranju potrošnje, tj. implementaciji mjera energetske efikasnosti u sve segmente energetskog sistema. Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje:  upotrebu građevinskih materijala koji nijesu štetni po životnu sredinu;  energetsku efikasnost zgrada; i  upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata.

129

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica primijeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove; iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; i koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije . SMJERNICE ZA FAZNU REALIZACIJU PLANA U toku trajanja planskog dokumenta u prvoj fazi predviđa se izgradnja infrastrukture u zahvatu, u prvom redu izgradnju saobraćajne mreže i povezivanje sa okruženjem, izgradnja ostale infrastrukture u skladu sa finansijskim mogućnostima Programom Opštine.

Urbanističko tehnički uslovi za objekte elektroenergetske infrastrukture

Izgradnja 10 kV kablovske mreže Kablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dimenzija 0,4 x 0,8 m. Na mjestima prolaza kabla ispod kolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla (ili kabl treba izolovati od sredine kroz koju prolazi), kablove postaviti kroz kablovsku kanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,0 m. Ukoliko to zahtijevaju tehnički uslovi stručne službe ED “Podgorica”, zajedno sa kablom (na oko 40 cm dubine) u rov položiti i traku za uzemljenje, Fe-Zn 25x4 mm. Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase, mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama. Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim mjerama omogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja. Trase kablovskih 10 kV vodova uz granice plana uskladiti sa saobraćajnim rješenjem plana. Pri tome se predlaže da se na spornim dionicama njihovih trasa (neusaglašenim sa planskim saobraćajnim rješenjem i predviđenom izgradnjom) ugrade nove dionice kablova. Trafostanice 10/0.4kV na području DUP-a Nova trafostanica moraju biti u skladu sa važećom Tehničkom preporukom Tp 1b FC Distribucija EPCG, predviđena kao slobodnostojeći, tipski objekat.

130

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Umjesto slobodnostojeće, moguća je izvedba trafostanice u objektu, što se, prema važećim preporukama, odobrava samo u izuzetnim slučajevima. Prednosti slobodnostojećih trafostanica u odnosu na trafostanice u objektu su:  manja zavisnost od dinamike gradnje (zgrada u kojoj je predviđena trafostanica mora biti izgrađena prva da bi se obezbijedilo napajanje drugih zgrada priključenih na tu trafostanicu);  manje dimenzije (kada se trafostanica smješta u objekat, upravljanje mora biti iznutra, što nije slučaj kod DTS u slobodnostojećem objektu);  s obzirom na vrlo stroge propise u pogledu sigurnosti, prostorija za smještaj opreme u objektu se mora namjenski projektovati (uljna jama, ako je u pitanju transformator; kroz prostoriju trafostanice nije dozvoljeno postavljanje vodovodnih, kanalizacionih, toplovodnih, gasovodnih, elektroenergetskih i TK instalacija i td).  posebno je bitno pri projektovanju objekta TS pridržavati se protivpožarnih propisa (požarni sektori i sl.);  izabrana lokacija mora da omogući lak pristup mehanizacije i vozila za vrijeme montaže i održavanja opreme, a posebno u slučaju zamjene energetskog transformatora, što je u slučajevima trafostanice u objektu teže postići;  radi smanjenja opasnosti od požara u objektu se preporučuje se ugradnja znatno skupljih suvih transformatora;  manja izloženost buci i vibracijama. Kada je u pitanju smještanje unutar objekata, ne treba predviđati smještaj u podrum, suteren i slično, bez posebne saglasnosti Elektrodistribucije “Podgorica”. Kada se trafostanica izvodi kao slobodnostojeći objekat, zahvaljujući savremenom kompaktnom dizajnu, spoljni izgled objekta može biti u potpunosti prilagođen zahtjevima UTU, tako da zadovoljava urbanističke i estetske uslove, odnosno da se potpuno uklapa u okolni prostor. Projektantskim rješenjima eksterijera trafostanice izvrši njeno adekvatno uklapanje u okolni prostor. Pri tome je preporuka poštovati maksimalne vanjske dimenzije osnove trafostanica prema Tehničkoj preporuci Tp 1b FC Distribucija EPCG. Trafostanici, projektima uređenja okolnog terena, obezbjediti kamionski pristup, širine najmanje 3 m.

131

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Elektroinstalacije objekata Elektroinstalacija svih novih objekata mora biti izvedena u skladu sa važećim tehničkim propisima i standardima, a kod stambenih objekata i sa normativima iz plana višeg reda. Instalacije moraju zadovoljavati sada važeće tehničke propise i standarde iz oblasti elektroinstalacija niskog napona. Za zaštitu od indirektnog dodira u objektima primijeniti sistem TN-S. Izgradnja spoljašnjeg osvjetljenja Izgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraćajnica oko kompleksa obezbjediti fotometrijske parametre date međunarodnim preporukama (preporuke CIE). Kao nosače svetiljki koristiti metalne stubove, predviđene za montažu na pripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati, a napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu standardnih kablova (PP 00 4x25mm2; 0,6/1 kV za ulično osvjetljenje i PP 00 3(4)x16mm2; 0,6/1 kV za osvjetljenje u sklopu uređenja terena). Pri projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značaj dati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja. Sistem osvjetljenja, iz razloga energetske efikasnosti, treba da bude automatizovan uz upotrebu energetski efikasnih izvora svjetlosti: natrijumovih sijalica visokog pritiska ili LED, savremenih eksterijerskih, električnih i svjetlotehničkih karakteristika. Pri izboru svetiljki voditi računa o tipizaciji u cilju jednostavnijeg održavanja. Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kod izvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od električnog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti polaganje zajedničkog uzemljivača svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake Fe-Zn 25x4

132

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinih svjetiljki. Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i isključenjem javnog osvjetljenja obezbjediti preko uklopnog sata ili fotoćelije. Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova. Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje rasvjete na području Glavnog grada, (novembar 2008. godine). Zelenilo infrastrukturnih objekata formirati u vidu zaštitnog pojasa. Formirati niske pojaseve zaštite pri čemu ne bi došlo do ometanja u radu objekata.

Urbanističko tehnički uslovi za izgradnju saobraćajnica

LOKACIJA Prostor u zoni zahvata DUP-a “Čepurci” ograničen je postojećim saobraćajnicama Bulevar Crnogorskih Serdara, Ulica 8. Marta i Ulica 2 koja je djelimično izvedena. Ove saobraćajnice su opremljene kompletnom saobraćajnom opremom a kolovozni zastor na njima je u dobrom stanju. Saobraćajnice, parkinzi i pješačke staze unutar zahvata imaju funkciju prilaza i parkiranja posjetioca gradskog groblja. Za ove namjene uređeno je parkiralište sa 196 parking mjesta. Saobraćajne površine su od asfalta, u dobrom stanju i sa izvedenom horizontalnom signalizacijom. Parking je od raster elemenata i na pojedinim mjestima postoje manja oštećenja.

TEHNIČKI USLOVI Tehničku dokumentaciju raditi u skladu sa odredbama ovog Plana, važećom tehničkom regulativom, zakonima, pravilnicima i standardima koji regulišu ovu oblast. Svi putevi utvrđeni Planom su javni putevi i moraju se projektovati po propisima za javne puteve, uz primenu odgovarajućih standarda (poprečni profil puta, situacioni i vertikalni elementi trase, elementi za odvodnjavanje, saobraćajna oprema, signalizacija). Procedure na projektovanju i građenju saobraćajne infrastrukture, instalacija tehničke infrastrukture i regulacija vodotokova, je potrebno objedinjavati. Pored obaveznih uslova od nadležnih institucija, zaduženih na državnom nivou za poslove saobraćaja, za sve radove na izgradnji i rekonstrukciji saobraćajne infrastrukture na području Plana potrebno je pribaviti uslove zaštite prirode i kulturnih dobara od nadležnih institucija. Koordinate presjeka osovina saobraćajnica i koordinate tjemena krivina definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XYZ i date su uz grafički prilog. Ovim urbanističko-tehničkim uslovima obuhvaćeni su saobraćajnice, parkinzi i pješačke staze unutar zahvata DUP-a “Čepurci” u Podgorici. Planirana je izgradnja treće trake, širine 3.00m, na Bulevaru Crnogorskih Serdara kako ne bi dolazilo do saobraćajnih gužvi i zastoja na Bulevaru.

133

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Ulica 1 planirana je granicom zahvata, sa zapadne strane, od Ulice 8. Marta do Ulice 2. Uz Ulicu 1 planiran je upravni parking ali van zahvata ovog plana. U poprečnom presjeku saobraćajnica sadrži dvije saobraćajne trake širine po 3.00m i obostrani trotoar širine 2.00m. Za Ulicu 2 urađen je glavni projekat od Ulice 1 do Ulice Radosava Burića a izvedena je u dijelu od Ulice 1 do ukrštanja sa Ulicom 27. Marta. Uz Ulicu 2 planiran je upravni parking ali van zahvata ovog plana. Planirana je rekonstrukcija postojeće raskrsnice sa Ulicom 27. Marta i nova raskrsnica sa Ulicom Radosava Burića. Ulica 2 se sa istočne strane zahvata ukršta sa Bulevarom Crnogorskih Serdara. U poprečnom presjeku ova saobraćajnica sadrži dvije saobraćajne trake širine po 3.00m i obostrani trotoar promjenljive širine. Iz Ulice 2 ide jedan prilaz parcelama širine 5.50m sa upravnim parkingom širine 5.0m. Ulica 3 sa parkinzima se zadržava u postojećem stanju osim u dijelu raskrsnice sa Ulicom 27. Marta i priključka novoplanirane saobraćajnice Ulica 4. Ulica 4 je parkirna ulica koja povezuje Ulicu 3 i Ulicu 2. U poprečnom presjeku ova saobraćajnica sadrži dvije saobraćajne trake širine po 2.75m, upravne parkinge širine 5.00m sa obije strane i trotoari širine 1.50m sa jedne strane i 1.0m sa druge strane. Tehničkom regulacijom saobraćaja predviđeno je da sve ulice budu pod režimom dvosmjernog kretanja vozila. Kategorizacija ulične mreže izvršena je prema funkciji koju pojedine saobraćajnice imaju u mreži, pa su u zavisnosti od toga određeni i različiti poprečni profili. Potrebno je obezbijediti najmanje 5% parking mjesta za lica smanjene pokretljivosti. Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m. Osovine saobraćajnica, orjentacione kote raskršća i planirani poprečni profili naznačeni su na grafičkim prilozima ovih uslova. Prije izrade Glavnog projekta potrebno je izvršiti geodetsko snimanje u razmjeri 1:250, te podužne profile saobraćajnice prilagoditi terenu i okolnim objektima uz obavezno postizanje podužnih i poprečnih nagiba potrebnih za odvođenje atmosferskih voda. Rješenje saobraćajnice uraditi na osnovu grafičkog priloga sa geometrijskim elementima situacionog plana, nivelacionim kotama i predloženim normalnim poprečnim profilima saobraćajnica. Osnova za usvajanje podužnog profila saobraćajnice je osim orjentaciono datih kota nivelete, stvarno stanje na terenu. Vertikalna zaobljenja nivelete izvesti u zavisnosti od ranga saobraćajnice, odnosno računske brzine. Vitoperenje kolovoza se vrši oko osovine. U slučaju otežanog vitoperenja, moguće je kolovoz izvesti sa kontra nagibom, ali u skladu sa propisima za projektovanje gradskih saobraćajnica. Kolovoznu konstrukciju sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosno pretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 godina i geološko-geomehaničkog elaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena a prema metodi JUS.U.C.012. Predviđa se fleksibilna kolovozna konstrukcija s habajućim slojem od asfalt betona. Na djelovima saobraćajnica sa većim nagibom završni sloj raditi od mikroasfalta ili od agregata

134

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica eruptivnih svojstava kako bi se izbjeglo klizanje i proklizavanje pneumatika vozila pri nepovoljnim vremenskim uslovima ili pri neprilagođenoj brzini. Oivičenje kolovoza prema trotoarima projektovati ivičnjacima 20/24cm (24/24 cm) od betona MB 50. Trotoare uraditi od betona ili od prefabrikovanih betonskih "behaton" elemenata. Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje invalida saglasno standardima JUS U.A9 201 i 202. Na parking prostorima predvidjeti zastore od raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30 : 70) ili betonskih behaton elemenata. Na otvorenim parkiralištima moguće je raditi zastor od asfalta ili asfalt-betona. Na parking prostorima predvidjeti drvoredne zasade. Sadnju vrštiti na svaka 2 do 3 parking mjesta sa minimalnim rastojanjem između sadnica od 5m u zavisnosti od biljne vrste. Koristiti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane sadnice min. visine 3 m, prsnog obima stabla min.12 – 14 cm, sa pravim stablom čistim od grana do visine od 2,2 m (kod lišćarskih vrsta). Korisrititi autohtone i odomaćene vrste drveća bujne krošnje, otporne na aerozagađenja i uslove sredine. Prije izvođenja saobraćajnica izvesti sve potrebne ulične instalacije koje su predviđene planom, a nalaze se u poprečnom profilu.. Glavni projekti uličnih instalacija su posebni projekti, a rade se na osnovu uslova nadležnih institucija i ovog plana. Hidrotehničke instalacije projektovati u skladu sa uslovima koje propiše nadležno preduzeće JP ''Vodovod i kanalizacija''. Odvodnjavanje atmosferskih voda riješiti atmosferskom kanalizacijom u skladu sa mogućim tehničkim rješenjem. Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje javne rasvjete. Horizontalnu, vertikalnu i turističko-informativnu saobraćajnu signalizaciju uraditi u skladu sa odredbama Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima. Prilikom izrade glavnog projekta moguće su manje korekcije trase i poprečnog profila u smislu usklađivanja sa postojećim stanjem i u cilju postizanja boljih saobraćajno-tehničkih rješenja.

PRIRODNE KARAKTERISTIKE Geografski položaj Podgorica se nalazi na sjevernom dijelu Zetske ravnice, u kontaktnoj zoni sa brdsko- planinskim zaleđem. Njen geografski lokalitet je određen sa 42°26´ sjeverne geografske širine i 19°16’ istočne geografske dužine. Najveći dio Podgorice leži na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morače i njene lijeve pritoke Ribnice, na prosječnoj visini od 44,5 mnm. Prostor DUP-a “Čepurci - dio“ u okviru šireg centra grada, zauzima prostor ograničen:  sa sjeveme strane ulicom 8. Marta  sa istočne strane bulevarom Crnogorskih serdara  sa jugoistočne strane brdom Ljubović

135

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 sa zapadne strane stadionomi FK Zabjelo i stambenim blokom na raskršću ulica 8.Marta i Ilije Plamenca

Reljef Teren koji obuhvata DUP “Čepurci” u čijem zahvatu su predmetne saobraćajnice je u neznatnom padu prema jugozapadu (oko 1%) ili potpuno ravan. Geološke i inženjersko-geološe karakteristike terena Prema karti podobnosti terena za urbanizaciju, (1:5.000) iz PUP-a Glavnog zahvat plana svrstan je u I kategoriju, tj. terene bez ograničenja za urbanizaciju. Geološku građu ovog terena čini buovica (crnica) na fluvioglacijalnom nanosu (Karta Pedologije-PUP Glavnog Grada Podgorica 1:5 000). Glaciofluvijalni sediment su predstavljeni pijeskom, šljunkom i većim oblucima, a izgrađuju najveći dio Zetske ravnice. Ovi zrnasti sediment su manje ili vise vezani čineći conglomerate. Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema Seizmološkoj karti SFRJ (1:100.000), gradsko područje je obuhvaćeno 8° MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63 %. Stepen seizmičkog dejstva Teritorija Podgorice sa makroseizmičkog stanovišta nalazi se u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Poslednji zemljotres, kao i ranije zabilježeni, pokazuju da se baš na prostoru grada mogu javiti potresi jačine IX MCS. Za ovaj prostor su karakteristični seizmički parametri za I i II kategoriju terena:  koeficijent seizmičnosti...... ks=0,079 (0,090)  koeficijent dinamičnosti...... kd=0,47-1,00  ubrzanje tla ...... Qmax=0,288 (Qmax=0,360)  dobijeni intezitet u MCS...... IX

Pedološka građa terena Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgrađuju: mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Tereni Podgorice podijeljeni su u 4 kategorije:  I stabilni tereni,  II uslovno stabilni tereni,  III nestabilni tereni, i  IV tereni ugroženi plavljenjem.

Prema Pedološkoj karti teritorije Glavnog grada Podgorica, na prostoru LSL-a zastupljena je buovica (crnica na fluvioglacijalnom sedimentu, svrstana u I bonitetnu kategoriju). Prema karti podobnosti za urbanizaciju terena urbanog područja Podgorice prostor Plana spada u I kategoriju, a to su stabilni tereni bez ograničenja za urbanizaciju Hidrogeološke i hidrološke odlike terena

136

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Geološka građa i geomorfološke odlike uslovile su hidrogeološke odlike terena koje se u vremenu po intenzitetu sa geomorfološkim pojavama smjenjuju i preklapaju. Hidrogeološke odlike terena se najbolje ilustruju preko poroznosti koja karakteriše stjenske mase koje izgrađuju teren i hidrogeoloških pojava koje su prisutne na i u terenima. Područje Podgorice baštini najveće vodne resurse Crne Gore od kojih najveći dio čine podzemne vode zetsko-bjelopavlićkog basena. Upotrebna vrijednost ovih voda se ogleda u vodosnadbjevanju, navodnjavanju, vodnim ekosistemima kao stanište flore i faune. Vode u podzemlju Zetske ravnice, od Zlatice do priobalja Skadarskog jezera, su velikog kapaciteta, a njihova čistota je svakim danom sve ugroženija, što limitira mogući obim ekonomske valorizacije. Na području Glavnog grada Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sledećim hidrogeološkim karakteristikama:  slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori),  srednje i promjenljivo vodopropusni tereni, i  vodopropusni tereni.

137

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Godišnja oblačnost ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godišnje, sa maksimumom od 248,4 mm u decembru i minimumom od 42,0 mm u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjemost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje Ijetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6% od srednje godišnje količine. Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Grmljavine se javljaju u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa maksimumom od 4 dana. Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000‰. Najveću učestalost javljanja ima sjevemi vjetar sa 227‰, a najmanju istočni sa 6‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja Ijeti, a najrjeđe u proljeće. Tišine ukupno traju 380‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu. Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2m/s), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9m/s). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m2) zabilježena je kod sjevemog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi Ijeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan. Flora i fauna Područje Glavnog Grada podgorica odlikuje se bogatim diverzitetom biljnog svijeta. Međutim samo područje zahvata plana predstavlja dijelom površine za poljoprivredu čijom se eksplatacijom biljni pokrivač uništio. Time je došlo do stvaranja kulturnog pejzaža, pri čemu se prirodna vegetacija povukla. Veći dio plana predstavlja parcela groblja sa sakralnim objektom na kojoj je prisutna samo prizemna vegetacija. Istraživanja flore i faune Podgorice, pa time i zahvata plana nijesu se odvijala istim obimom i intezitetom, te u tom smilsu ne postoji u potpunosti relevantna slika o biodiverzitetu. S obzirom da se predmetni plan nalazi u neposrednoj blizini Skadarskog jezera i kanjona rijeke Cijevne, kao dva prosotra bogata u florističkom i u bogastvu faune, može se govoriti o prisustvu ptica drugih životinja koje vrše migracije. Na jezeru je do sada registrovana 281 vrsta ptica. Od tog broja, 90% čini pokretni, migratorni dio ornitofaune. Kanjon Cijevne predstavlja važnu oblast gmizavaca i vodozemaca u ovom dijelu Evrope. Direktan negativan uticaj na floru i faunu zahvata plana čini čovjek kroz dugogodišnju eksploataciju zemljišta kao i prisustvo aerodroma koji predstavlja velikog aerozagađivača kao i izvora velike količine buke.

138

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Pejzažno uređenje javne namjene

Zelenilo uz saobraćajnice-ZUS Zasniva se na formiranju drvoreda uz parking mjesta kao i formiranju parternih zasada u vidu travnjaka. Korisititi vrste koje će formirati sjenku na parking mjestima kao i vrste koje nemaju velike plodove. Takođe, voditi računa da vrste koje se sade nemaju plitak razgranat korjenov sistem zbog kojeg može doći do podizanja betona. Za parterno uređenje koristiti vrste koje su otporne na blizinu saobraćajnice, jakih izduvnih gasova, štetnih materija i prašine. Formirati drvorede u ulucama gdje je minimalna širina trotoara 2,5m. Za formiranje drvoreda značajnu ulogu ima i izbor biljnih vrsta, odabrane vrste moraju da imaju:  rastojanje između drvorednih sadica 5 m,  minimalna visina stabla do krošnje, bez grana, minimum 2-2,2m,  otvori na pločnicima za sadna mjesta minimum 1,0 x 1,0m (za sadnju na pločnicima),  obezbijediti zaštitne ograde za sadnice u drvoredu (za sadnju na pločnicima),

Površine koje su nastale regulacijom saobraćajnica, na raskrnicama istih urediti kao skverove (S) otvorenog tipa.

Skver je površina javnog karaktera koja predstavlja fokalnu tačku pri planiranju slobonih javnih površina. Elementi pejzažne arhitekture skvera su faktori orijentacije i prepoznavanja skvera. To je slobodan pješački prostor povezan pješačkim ulicama. Poželjno je da ima aktivne rubove, odnosno da ga definišu javni programi. Iako je u većini slučajeva najveći procenat površine skvera popločan sa pratećim mobilijarom (klupe, rasvjeta, fontane) uz mogućnost postavke skulpture, statue, česme itd. u ovom slučaju je odnos poroznih i neporoznih površina 50:50. Površina u namjeni skvera je planirana u dijelu raskrsnice Ul 8.mart i ul. Bulevar Crnogorskih serdara na prostoru urbanističke parcele UP2. Prilikom realizacije skvera voditi se priloženim smjernicama za ozelenjavanje, materijalizaciju, urbani mobilijar i sl. Planirati:  sadnju visoko dekorativnih autohtonih i alohtonih vrsta drveća koje bi se povezalo sa zelenilom prisutne park šume Ljubovic  izvršiti sadnju niskog sklopa biljaka u vidu žardinjera,  uokviriti trg sa formiranim zelenim površinama visokog ili niskog rastinja,  centralno postaviti fontanu ili skulpturu koja bi činila fokalnu tačku prostora, spomenici ili fontane se mogu postaviti simetrično u odnsou na glavno pročelje skvera ili prema smjeru vizure koja se želi istaknuti.  zadržati se u određenim normativima pri projektovanju fontana - ne zauzimati velike površine i uskladiti arhitekturu sa arhitekturom okolnih objekata,  projektovati prostor sa otvorenim vizurama ka rijeci i pristunoj park šumi Ljubović  voditi računa da se sade vrste koje mogu da rastu u sijenci i polusjenci,  predlaže se sadnja vrsta koje su otporne na susu, usled manje potražnej za voodm i održavanjem  predvidjeti sisteme za zalivanje  predvidjeti održavanje zelenih površina i cjelokupnog skvera

139

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Prilikom izrade urbanističkog rješenja skvera preporučuje se:  analiza šireg prostora, izgradnje,saobraćaja, oblikovanja,  definisanje uslova i načina povezivanja ivične izgradnje sa površinom skvera (posebno zajedničkih nivoa prizemlja, podruma i spratova),  saobraćajno rješenje skvera, koje obuhvata sve oblike pristupnog saobraćaja, saobraćaja koji tangira trg itd.

Park šuma - Planirani prostor od 2005 m2 predstavlja dio park šume Ljubović. Većim dijelom je teren u padu ka Bulevaru Crnogorskih Serdara pri čemu je potrebno izvršiti pošumljavanje autohtonim materijalom koji dobro veže zemljište. Datu površinu park šume urediti integralno sa park šumom Ljubović prema navedenim uslovima u daljem tekstu. Pri planiranju parkova i park šuma prvenstveno treba voditi računa o zaštiti autohtonog izraza same parkovske površine pri čemu ih treba projektovati kao površine javnog karaktera sa mrežom pješačkih staza koje povezuju ambijentalne prostore i kompozicijske elemente (platoe, elemente sa vodom, dječja igrališta, sportske terene i dr.). Potrebno je izvršiti pravilan i odgovarajući odabir urbanog mobilijara, materijalizacije prješačkih površina, terena za rekreaciju i sl. Obavezno je otvaranje vizura ka urbanim jezgrima, prisutnim vodenim površinama i stvaranje mogućeg vidikovca. Uzevši u obzir da površina pod park šumom u predmetnom zahvatu zauzima samo 2106,0m2 smatramo da procenat ozelenjenosti bude 100%. Pomenuti prostor u podnožju brda i park šume Ljubović nije potrebno narušavati sadržajnim već ga tretirati kao dio park šume Ljubović u okviru koje se, kao jedinstvene cjeline, mogu implementirati sadržaji koji su navedeni u okviru datih smjernica. Na postojećim parkovskim površinama potrebno je sprovesti etnomološka i dendrološka istraživanja-valorizaciju sadnog materijala čime bi se izvršila sistematizovana sječa i uklanjanje starih i bolesnih stabala. Park šume treba pošumiti sa autohtonim sadnim materijalom. Bitne smjernice:  Očuvati i revitalizovati parkove i park šume  Postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti  Stvoriti zelene trgove i skverove  Minimalan procenat ozelenjenosti 100% Uslovi za uređenje:  maksimalno učešće zastrtih površina je 2,5 %  šetne staze treba da omoguće kružno kretanje  planirati igralište za djecu, kondicione staze za trčanje, biciklističke staze, ljetnje pozornice, terene za rekreaciju, vodene površine, odgovarajući urbani mobilijar  rekonstrukcija degradiranih površina u dijelu zone koje su nastale vjetroizavlom stabala alepskog bora  pretvaranje monokulture u mješovitu šumu  sadnja dekorativnog drveća i žbunja u vidu pojedinačni primjeraka i grupa na progalama, duž staza i ivice šume  sanitarna sječa stabala kao mjera njege  za ozelenjavanje koristiti prvenstveno autohtone vrste drveća i žbunja koje su

140

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

edifikatori prirodne potencijalne vegetacije (Quercus trojana, Q. pubescens, Q. ilex, Fraxinus ornus, Celtis australis, Carpinus orientalis, Amygdalus webii, Acer monspessulanum, Tilia cordata, Crataegus monogyna, Cotinus coggygria, Punica granatuma) kao i odomaćene alohtone vrste (Cupressus sempervirens, Ligustrum aponicum, Melia azedarach, Sophora japonica i dr.)  upotreba žbunastih vrsta koje podnose zasjenu (Pittosporum tobira, Spirea sp.,  Nerium oleander, Pyracantha coccinea, Viburnum tinus, Arbutus unedo i dr.) prostor opremiti funkcionalnim mobilijarom

OSTALI USLOVI Na osnovu ovih uslova potrebno je uraditi Glavni projekat na koji će se, nakon izvršene tehničke kontrole - revizije, pribaviti saglasnost ovog Organa. Projektnu dokumentaciju uraditi u skladu sa UTU –ima, uslovima javnih preduzeća za oblast infrastrukture, važećim tehničkim propisima, normativima i standardima za projektovanje, izgradnju i korišćenje ove vrste objekata, a na osnovu projektnog zadatka Investitora. Tehnička dokumentacija za izgradnju predmetne saobraćajnice treba da sadrži sve prema Pravilniku o sadržini tehničke dokumentacije. Svi dijelovi tehničke dokumentacije moraju biti međusobno usaglašeni. Projektom organizacije i uređenja gradilišta predvidjeti odvoz viška iskopanog materijala na deponiju utvrđenu od strane Komunalnog preduzeća. Shodno članu 93 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata. ("Sl.list Crne Gore", broj 51 od 22. avgusta 2008, 40/10, 34/11, 47/11, 35/13, 39/13, 33/14) građevinska dozvola se izdaje na osnovu idejnog projekta, odnosno glavnog projekta sa izvještajem o izvršenoj reviziji, izrađenih u 10 primjeraka, od kojih su sedam u zaštićenoj digitalnoj formi; dokaza o pravu svojine, odnosno drugom pravu na građevinskom zemljištu ili dokaza o pravu građenja, odnosno drugom pravu na objektu, ako se radi o rekonstrukciji objekta, i kopije plana; saglasnosti svih vlasnika građevinskog zemljišta obuhvaćenog urbanističkom parcelom, ako se objekat gradi na dijelu urbanističke parcele; saglasnosti, mišljenja i drugih dokaza utvrđenim posebnim propisima ako se građevinska dozvola izdaje na osnovu glavnog projekta; dokaza o ureðivanju odnosa u pogledu plaæanja naknade za komunalno opremanje i dokaza u pogledu plaæanja naknade za izgradnju regionalnog sistema vodosnabdijevanja na teritoriji opština Crnogorskog primorja; dokaza o osiguranju od odgovornosti investitora i privrednog društva, pravnog lica, odnosno preduzetnika koje je izradilo odnosno revidovalo idejni, odnosno glavni projekat, u skladu sa članom 71. ovog zakona. Na projektnu dokumentaciju potrebno je pribaviti saglasnost javnih preduzeća - davaoca uslova priključenja na komunalnu infrastrukturu, TK saglasnost od Ministarstva saobraćaja, pomorstva i komunikacija kao i saobraćajnu saglasnost od Organa lokalne uprave. Shodno Članu 120 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, Investitor je dužan da prije početka korištenja objekta podnese zahtjev za izdavanje upotrebne dozvole, najkasnije u roku od sedam dana od dana završetka radova.

141

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

7. BIBLIOGRAFIJA

 Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata („Sl.list Crne Gore“, broj 51/08, 40/10, 34/11)  Zakon o komunalnoj djelatnosti („Sl.list RCG”, br. 12/95)  Zakon o upravljanju otpadom (“Sl.list CG” broj 64/11)  Zakon o telekomunikacijama („Sl.list RCG“, broj 59/00 i 58/02)  Zakon o putevima („Sl.list RCG“, broj 42/04)  Zakon o energetici („Sl.list RCG“, broj 39/03)  Zakon o životnoj sredini („Sl.list RCG“, broj 12/96, 55/00)  Zakon o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list RCG“, broj 49/10)  Zakon o zaštiti spomenika kulture („Sl.list RCG“, broj 47/91, 27/94)  Zakon o vodama („Sl.list RCG“, broj 27/07)  Zakon o šumama („Sl.list RCG“, broj 55/00)  Zakon o kulturi („Sl.list CG“, broj 49/08)  Zakon o socijalnoj i dječijoj zaštiti („Sl.list RCG” br. 78/05)  Zakon o geološkim istraživanjima,(028/93-514. 027/94-391. 042/94-612. 026/07-4  Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (’’Službeni list CG”, broj 24/10 i 33/14)  Priručnik za planiranje stambenih naselja u Crnoj Gori, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015.  Priručnik za planiranje i uređenje javnih prostora, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015.  Pravilnik o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata(SLCG broj 83/09 i broj 61/11),  Pravilnik o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme (SLCG broj 52/14) i  Pravilnik o graničnim vrijednostima parametara elektromagnetnog polja u cilju ograničavanja izlaganja populacije elektromagnetnom zračenju (CLCG broj 15/10)  Pravilnik o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (Službeni list Crne Gore" broj 83/09.  Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95);  Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87);  Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71);  Pravilnik o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11),  Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa (Sl.list SFRJ, br 24/71 i 26/71).  Prostorni plan Crne Gore do 2020. god. (Podgorica, 2008)

142

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Prostorno urbanistički plan Glavnog grada Podgorica do 2025. god. (Podgorica, 2014)  Izmjene i dopune DUP-a „Čepurci-dio“ (Podgorica, 2005)  DUP “Pobrežje zona G”  DUP “Stara varoš”  DUP “Zabjelo-Ljubović”  Odluka o izmjenama i dopunama Odluke o naknadi za komunalno opremanje građevinskog zemljišta (Sl. List Crne Gore - opštinski propisi, broj 1/2016)  Statistički podaci-Monstat, retultati popisa 2003-2011.god

143

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8. PRILOZI

 Detaljni proračun troškova za opremanje saobraćajnica  Koordinate prelomnih tačaka o Koordinate prelomnih tačaka granice plana o Koordinate prelomnih tačaka urbanističkih parcela o Koordinate prelomnih tačaka građevinskih linija o Koordinate prelomnih tačaka regulacionih linija  Odluka o izradi i programski zadatak  Studija zaštite kulturnih dobara

144

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8.1. DETALJNI PRORAČUN TROŠKOVA ZA OPREMANJE SAOBRAĆAJNICA OSTALI OSTALI GORNJI STROJ RADOVI RADOVI Izrada mehanički Izrada gornjeg Izrada stabilizovanog donjeg Izrada Izrada trotoara nosećeg sloja od parkinga od nosećeg sloja od habajućeg Nabavka i i pješačkih bituminiziranog betonskih šljunkovito-peskovitog sloja od asfal- ugradnja putnih staza od drobljenog raster materijala iz betona AB 11, ivičnjaka 20/24 betona MB 25, UKUPNO agregata BNS22, elemenata, pozajmišta debljine debljine 4 cm debljine 12cm debljine 6.0 cm debljine 9cm 0.25 m cijena po cijena po cijena cijena po cijena cijena JM JM JM JM po JM JM JM JM po JM JM po JM JM 16.00 m3 12.00 m2 10.00 € m2 15.00 € m 15.00 € m2 15.00 € m2 Količ. 846.53 2160.97 2160.97 832.34 638.64 586.50 ULICA 1 91,947.98 € Cijena 13,544.44 € 25,931.64 € 21,609.70 € 12,485.10 € 9,579.60 € 8,797.50 € Količ. 1715.91 4261.23 4261.23 1533.71 1914.60 687.82 ULICA 2 183,243.61 € Cijena 27,454.60 € 51,134.76 € 42,612.30 € 23,005.65 € 28,719.00 € 10,317.30 € Količ. 59.17 150.56 150.56 43.58 86.10 0.00 ULICA 3 6,204.16 € Cijena 946.64 € 1,806.72 € 1,505.60 € 653.70 € 1,291.50 € 0.00 € Količ. 467.52 709.19 709.19 471.58 209.57 951.31 ULICA 4 47,569.36 € Cijena 7,480.28 € 8,510.28 € 7,091.90 € 7,073.70 € 3,143.55 € 14,269.65 € B. C. S. Količ. 192.09 768.35 768.35 229.95 0.00 0.00 TREĆA 23,426.35 € TRAKA Cijena 3,07340 € 9,220.20 € 7,683.50 € 3.449.25 € 0.00 € 0.00 €

Pripremni radovi i donji stroj (40%): 234,927.64 € Gornji stroj i ostali radovi (60%): 352,391.10 € Ukupno građevinski radovi: 587,319.10 € Saobraćajna oprema i signalizacija 1%: 5,873.19 € UKUPNO: 593,192.29 €

145

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8.2. KOORDINATE PRELOMNIH TAČAKA

Koordinate prelomnih tačaka granice plana

Redni Redni Redni X Y X Y X Y broj broj broj 1 6603298.63 4699376.87 14 6603607.46 4699601.64 27 6603595.18 4699544.19 2 6602902.85 4699271.93 15 6603633.36 4699575.93 28 6603570.86 4699553.66 3 6602901.16 4699271.92 16 6603670.91 4699541.85 29 6603547.96 4699558.26 4 6602852.76 4699514.94 17 6603671.62 4699524.14 30 6603525.00 4699560.00 5 6602849.43 4699550.26 18 6603673.33 4699483.29 31 6603477.11 4699553.97 6 6602850.86 4699614.22 19 6603674.20 4699459.07 32 6603438.93 4699545.82 7 6603096.02 4699637.32 20 6603671.14 4699465.72 33 6603418.03 4699537.21 8 6603165.81 4699645.28 21 6603666.63 4699477.33 34 6603400.59 4699526.40 9 6603329.17 4699672.12 22 6603659.80 4699488.10 35 6603381.43 4699514.72 10 6603459.93 4699694.50 23 6603653.03 4699497.92 36 6603365.00 4699500.00 11 6603549.12 4699700.66 24 6603645.04 4699506.53 37 6603347.01 4699481.08 12 6603564.52 4699665.01 25 6603632.60 4699519.39 38 6603330.45 4699456.33 13 6603585.61 4699631.67 26 6603617.87 4699530.64 39 6603311.66 4699414.30

Koordinate prelomnih tačaka urbanističkih parcela Br X Y Br X Y Br X Y 1 6603365.72 4699508.24 21 6603483.91 4699683.50 41 6603534.00 4699616.37 2 6603542.44 4699569.05 22 6603483.46 4699685.53 42 6603535.65 4699630.36 3 6603541.44 4699568.99 23 6603484.14 4699686.71 43 6603543.77 4699640.09 4 6603540.39 4699568.60 24 6603490.10 4699686.42 44 6603546.60 4699642.18 5 6603537.43 4699566.54 25 6603496.51 4699686.54 45 6603550.08 4699642.75 6 6603534.83 4699564.79 26 6603500.00 4699686.70 46 6603553.00 4699642.59 7 6603532.17 4699563.14 27 6603524.81 4699688.46 47 6603556.26 4699636.50 8 6603529.44 4699561.60 28 6603525.55 4699688.47 48 6603564.68 4699622.12 9 6603532.98 4699561.46 29 6603527.73 4699688.12 49 6603572.63 4699609.95 10 6603536.52 4699561.26 30 6603530.33 4699686.74 50 6603573.84 4699608.20 11 6603538.92 4699561.07 31 6603534.60 4699682.31 51 6603574.78 4699606.05 12 6603541.32 4699560.85 32 6603537.41 4699676.89 52 6603574.82 4699603.71 13 6603543.73 4699560.59 33 6603544.27 4699660.59 53 6603573.97 4699601.53 14 6603546.13 4699560.30 34 6603545.02 4699659.04 54 6603572.96 4699600.48 15 6603549.90 4699559.77 35 6603539.50 4699658.73 55 6603550.28 4699584.65 16 6603545.03 4699567.60 36 6603530.59 4699660.61 56 6603490.05 4699558.68 17 6603544.32 4699568.32 37 6603514.74 4699667.19 57 6603494.59 4699559.01 18 6603543.50 4699568.79 38 6603500.38 4699676.59 58 6603498.51 4699559.40 19 6603490.15 4699681.47 39 6603492.99 4699683.35 59 6603502.40 4699559.98 20 6603486.76 4699679.22 40 6603533.47 4699611.71 60 6603506.26 4699560.76

146

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Br X Y Br X Y Br X Y

61 6603510.07 4699561.74 103 6603383.58 4699613.31 145 6603372.03 4699526.84 104 6603381.49 4699611.33 146 6603371.91 4699524.13 62 6603513.83 4699562.91 105 6603380.86 4699610.88 147 6603374.21 4699521.00 63 6603517.53 4699564.27 106 6603384.20 4699616.86 148 6603375.91 4699518.93 64 6603520.85 4699565.70 107 6603383.21 4699618.47 149 6603584.75 4699600.56 65 6603472.82 4699643.03 108 6603370.55 4699647.86 150 6603598.70 4699583.53 66 6603486.90 4699574.13 109 6603360.75 4699642.55 151 6603600.71 4699581.30 67 6603489.05 4699564.86 110 6603375.77 4699613.52 152 6603611.88 4699569.51 68 6603380.31 4699610.58 111 6603377.41 4699612.75 153 6603589.13 4699548.65 69 6603370.89 4699605.49 112 6603378.94 4699611.76 154 6603571.17 4699554.95 70 6603366.85 4699593.58 113 6603361.97 4699667.77 155 6603554.22 4699579.33 71 6603365.90 4699590.87 114 6603360.78 4699669.40 156 6603330.92 4699664.68 72 6603364.57 4699587.88 115 6603359.00 4699670.34 157 6603330.86 4699663.50 73 6603364.38 4699585.50 116 6603356.98 4699670.41 158 6603326.14 4699662.86 74 6603364.90 4699583.35 117 6603351.06 4699669.26 159 6603314.98 4699661.18 75 6603366.36 4699580.36 118 6603345.70 4699667.95 160 6603306.05 4699660.01 76 6603369.53 4699576.19 119 6603336.05 4699665.71 161 6603287.60 4699657.23 77 6603374.48 4699569.32 120 6603351.35 4699637.46 162 6603269.67 4699654.41 78 6603378.11 4699565.23 121 6603377.22 4699517.88 163 6603255.67 4699652.19 79 6603384.13 4699559.56 122 6603378.04 4699517.78 164 6603233.48 4699648.84 80 6603390.21 4699554.18 123 6603378.87 4699517.79 165 6603216.53 4699646.24 81 6603399.11 4699546.04 124 6603379.69 4699517.92 166 6603201.35 4699644.02 82 6603408.80 4699535.85 125 6603380.48 4699518.16 167 6603171.69 4699639.65 83 6603411.30 4699537.14 126 6603381.24 4699518.51 168 6603153.84 4699637.26 84 6603416.47 4699539.68 127 6603381.93 4699518.96 169 6603142.52 4699635.86 85 6603421.72 4699542.06 128 6603386.61 4699522.33 170 6603101.67 4699630.74 86 6603427.03 4699544.30 129 6603391.37 4699525.57 87 6603432.40 4699546.38 171 6603072.97 4699627.47 130 6603396.23 4699528.68 88 6603437.83 4699548.31 172 6603044.31 4699624.53 131 6603401.17 4699531.64 89 6603443.32 4699550.09 173 6603022.22 4699622.31 132 6603406.19 4699534.46 90 6603448.85 4699551.71 174 6602985.59 4699618.50 133 6603363.68 4699580.76 91 6603454.42 4699553.17 175 6602994.57 4699569.95 134 6603364.38 4699576.87 92 6603460.03 4699554.48 176 6602999.50 4699549.12 135 6603365.15 4699573.04 93 6603465.68 4699555.62 177 6602989.54 4699541.11 136 6603366.42 4699569.00 94 6603471.36 4699556.60 178 6602988.38 4699523.17 137 6603367.44 4699564.10 95 6603477.07 4699557.42 179 6602972.55 4699514.96 138 6603368.11 4699562.22 96 6603482.79 4699558.08 180 6602934.73 4699497.22 139 6603368.80 4699559.39 97 6603462.30 4699659.97 181 6602926.89 4699492.47 140 6603370.30 4699553.09 98 6603392.68 4699615.56 182 6602904.12 4699481.16 141 6603372.02 4699543.25 99 6603390.37 4699614.65 183 6602868.42 4699459.71 142 6603372.34 4699538.59 100 6603387.90 4699614.67 184 6602884.82 4699378.33 143 6603372.53 4699534.31 101 6603385.61 4699615.61 185 6602885.82 4699373.88 144 6603372.34 4699530.45 102 6603384.48 4699614.40 186 6602887.86 4699363.21

147

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Br X Y Br X Y Br X Y 187 6602902.91 4699288.57 199 6603294.78 4699393.36 210 6603323.93 4699455.68 188 6602904.06 4699285.53 200 6603298.45 4699398.09 211 6603327.19 4699461.33 189 6602906.13 4699283.02 201 6603301.63 4699403.15 212 6603330.64 4699466.88 190 6602908.89 4699281.31 202 6603304.29 4699408.51 213 6603334.25 4699472.32 191 6602912.06 4699280.57 203 6603306.41 4699414.10 214 6603338.04 4699477.64 192 6602915.30 4699280.89 204 6603308.28 4699419.82 215 6603341.99 4699482.84

193 6603264.83 4699374.54 205 6603310.41 4699425.99 216 6603346.11 4699487.91 194 6603270.52 4699376.38 217 6603350.39 4699492.84 206 6603312.73 4699432.09 195 6603276.01 4699378.77 218 6603354.82 4699497.64 207 6603315.25 4699438.12 196 6603281.22 4699381.70 219 6603359.41 4699502.29 208 6603317.96 4699444.06 197 6603286.12 4699385.13 220 6603362.53 4699505.30 209 6603320.85 4699449.92 198 6603290.66 4699389.03

Koordinate prelomnih tačaka građevinskih linija

Br X Y Br X Y Br X Y

1 6603363.98 4699661.38 13 6603539.42 4699611.67 25 6603364.75 4699638.63 14 6603540.48 4699628.39 26 6602912.54 4699395.23 2 6603557.93 4699573.99 15 6603547.70 4699637.03 27 6602926.70 4699404.41 3 6603571.17 4699554.95 16 6603569.74 4699605.34 28 6602937.06 4699388.44 4 6603587.51 4699549.22 17 6603551.31 4699592.53 29 6602922.90 4699379.25 5 6603603.85 4699563.97 18 6603391.09 4699534.81 30 6603359.00 4699670.34 6 6603580.58 4699589.74 19 6603386.14 4699554.19 31 6603356.98 4699670.41 7 6603541.80 4699645.53 20 6603373.55 4699550.97 32 6603351.06 4699669.26 8 6603528.37 4699629.46 21 6603378.50 4699531.59 33 6603345.70 4699667.95 9 6603512.40 4699655.16 22 6603371.85 4699642.31 34 6603336.05 4699665.71 10 6603517.11 4699660.79 23 6603378.42 4699627.06 35 6603350.11 4699639.74 11 6603529.11 4699655.81 24 6603372.32 4699623.54 36 6603368.72 4699650.43 12 6603535.60 4699654.45

Koordinate prelomnih tačaka regulacionih linija

Br. X Y Br. X Y Br. X Y 1 6603351.06 4699669.26 9 6603542.44 4699569.05 17 6603538.92 4699561.07 10 6603543.50 4699568.79 18 6603536.52 4699561.26 2 6603584.75 4699600.56 11 6603544.32 4699568.32 19 6603532.98 4699561.46 3 6603554.22 4699579.33 12 6603545.03 4699567.60 20 6603529.44 4699561.60 4 6603571.17 4699554.95 21 6603532.17 4699563.14 5 6603589.13 4699548.65 13 6603549.90 4699559.77 22 6603534.83 4699564.79 6 6603611.88 4699569.51 14 6603546.13 4699560.30 23 6603537.43 4699566.54 7 6603600.71 4699581.30 15 6603543.73 4699560.59 24 6603540.39 4699568.60 8 6603598.70 4699583.53 16 6603541.32 4699560.85 25 6603541.44 4699568.99

148

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Br. X Y Br. X Y Br. X Y 26 6603525.55 4699688.48 68 6603498.51 4699559.40 110 6603317.96 4699444.06 27 6603524.81 4699688.46 69 6603494.59 4699559.01 111 6603315.25 4699438.12 28 6603500.00 4699686.71 70 6603490.05 4699558.69 112 6603312.73 4699432.09 29 6603496.51 4699686.54 71 6603482.79 4699558.08 113 6603310.41 4699425.99 30 6603490.10 4699686.43 72 6603477.07 4699557.42 114 6603308.28 4699419.82 31 6603484.13 4699686.72 73 6603471.36 4699556.60 115 6603306.41 4699414.10 32 6603483.46 4699685.54 74 6603465.68 4699555.62 116 6603304.29 4699408.51 33 6603483.91 4699683.50 75 6603460.03 4699554.48 117 6603301.63 4699403.15 34 6603486.76 4699679.22 76 6603454.42 4699553.17 118 6603298.45 4699398.09 35 6603490.15 4699681.47 77 6603448.85 4699551.71 119 6603294.78 4699393.36 36 6603550.28 4699584.65 78 6603443.32 4699550.09 120 6603290.66 4699389.03 37 6603572.96 4699600.49 79 6603437.83 4699548.31 121 6603286.12 4699385.13 38 6603573.96 4699601.54 80 6603432.40 4699546.38 122 6603281.22 4699381.70

39 6603574.82 4699603.72 81 6603427.03 4699544.30 123 6603276.01 4699378.77 40 6603574.78 4699606.06 82 6603421.72 4699542.06 124 6603270.52 4699376.38 41 6603573.84 4699608.20 83 6603416.47 4699539.68 125 6603264.83 4699374.54 42 6603572.63 4699609.96 84 6603411.30 4699537.14 126 6602915.30 4699280.89 43 6603564.68 4699622.12 85 6603406.19 4699534.46 127 6602912.06 4699280.57 44 6603556.25 4699636.50 86 6603401.17 4699531.64 128 6602908.89 4699281.31 45 6603553.00 4699642.60 87 6603396.23 4699528.68 129 6602906.13 4699283.02 46 6603544.27 4699660.59 88 6603391.37 4699525.57 130 6602904.06 4699285.53 47 6603537.40 4699676.89 89 6603386.61 4699522.33 131 6602902.91 4699288.57 48 6603534.60 4699682.31 90 6603381.93 4699518.96 132 6602887.86 4699363.21 49 6603530.33 4699686.75 91 6603381.24 4699518.51 133 6602885.82 4699373.88 50 6603527.73 4699688.12 92 6603380.48 4699518.16 134 6602884.82 4699378.33 51 6603356.98 4699670.41 93 6603379.69 4699517.92 135 6602861.04 4699496.30 52 6603359.00 4699670.34 94 6603378.87 4699517.79 136 6602858.87 4699508.14 53 6603360.78 4699669.40 95 6603378.04 4699517.78 137 6602857.12 4699520.04 54 6603361.97 4699667.77 96 6603377.22 4699517.88 138 6602855.78 4699532.00 55 6603383.21 4699618.47 97 6603365.72 4699508.24 139 6602854.85 4699544.00 56 6603384.20 4699616.86 98 6603362.53 4699505.30 140 6602854.35 4699556.02 57 6603385.61 4699615.61 99 6603359.41 4699502.29 141 6602854.26 4699568.05 58 6603387.90 4699614.67 100 6603354.82 4699497.64 142 6602855.56 4699602.78 59 6603390.37 4699614.65 101 6603350.39 4699492.84 143 6602855.86 4699604.43 60 6603392.68 4699615.56 102 6603346.11 4699487.91 144 6602856.60 4699605.94 61 6603462.30 4699659.97 103 6603341.99 4699482.84 145 6602857.73 4699607.18 62 6603520.85 4699565.70 104 6603338.04 4699477.64 146 6602858.24 4699607.55 63 6603517.53 4699564.27 105 6603334.25 4699472.32 147 6602858.78 4699607.87 64 6603513.83 4699562.91 106 6603330.64 4699466.88 148 6602859.35 4699608.14 65 6603510.07 4699561.74 107 6603327.19 4699461.33 149 6602859.95 4699608.34 66 6603506.26 4699560.76 108 6603323.93 4699455.68 150 6602860.56 4699608.47 67 6603502.40 4699559.98 109 6603320.85 4699449.92 151 6602861.18 4699608.55

149

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Br. X Y Br. X Y Br. X Y 152 6602875.56 4699609.45 163 6602975.52 4699619.07 174 6603233.48 4699648.84 153 6602886.90 4699610.21 164 6602985.59 4699618.50 175 6603255.67 4699652.19 154 6602889.70 4699610.44 165 6603022.22 4699622.31 176 6603269.67 4699654.41 155 6602899.10 4699610.98 166 6603044.31 4699624.53 177 6603287.60 4699657.23 156 6602911.46 4699612.22 167 6603072.97 4699627.47 178 6603306.05 4699660.01 157 6602911.63 4699611.86 168 6603101.67 4699630.74 179 6603314.98 4699661.18 158 6602918.68 4699612.63 169 6603142.52 4699635.86 180 6603326.14 4699662.86 159 6602934.61 4699614.29 170 6603153.84 4699637.26 181 6603330.86 4699663.50 160 6602941.45 4699615.12 171 6603171.69 4699639.65 182 6603330.92 4699664.68 161 6602960.05 4699617.28 172 6603201.35 4699644.02 183 6603335.78 4699665.65 162 6602961.05 4699617.30 173 6603216.53 4699646.24 184 6603345.70 4699667.95

150

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8.3. ODLUKA O IZRADI I PROGRAMSKI ZADATAK

151

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

152

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

153

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

154

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

155

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

156

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

157

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

158

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

159

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

160

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

161

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

162

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

163

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

164

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

165

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

166

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

167

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

168

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

169

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

170

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

171

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

172

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

173

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8.4. Odluka o izradi detaljnog urbanističkog plana “čepurci-dio”

ODLUKU O IZMJENI ODLUKE O IZRADI IZMJENA I DOPUNA DETALJNOG URBANISTIČKOG PLANA „ČEPURCI - DIO“ U PODGORICI

Član 1

U Odluci o izradi izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci - dio” ("Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 021/15 od 24.06.2015), mijenja se naziv Odluke i glasi: ''Odluka o izradi Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci - dio”“.

Član 2

U članu 1, ostalom tekstu Odluke i Programskom zadatku riječi „izmjene i dopune“, brišu se.

Član 3

Ova odluka stupa na snagu danom objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore - Opštinski propisi".

Broj: 01-031/17-6518 Podgorica, 14. 09. 2017. godine

GRADONAČELNIK Slavoljub STIJEPOVIĆ

174

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Obrazloženje

Pravni osnov za donošenje Odluke o izmjeni Odluke o izradi izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci - dio” ("Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 021/15 od 24.06.2015), sadržan je u odredbi člana 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list Crne Gore“, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), kojim je propisano: ''Izradi lokalnog planskog dokumenta pristupa se na osnovu odluke o izradi koji donosi izvršni organ jedinice lokalne samouprave''.

Odluku o izradi izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci - dio”, broj 01-031/15- 4553, donio je Gradonačelnik Glavnog grada - Podgorice, 17. juna 2015. godine.

Ovom Odlukom, mijenja se naziv planskog dokumenta, i to tako da glasi: ''Odluka o izradi Detaljnog urbanističkog plana „Čepurci - dio“. Takođe, u ostalom tekstu Odluke i Programskom zadatku vrše se izmjene, brisanjem riječi „izmjene i dopune“.

Takođe, dopisom Ministarstva održivog razvoja i turizma broj 104-693/1, 104-980/24-2016, 104-1055/1 od 05.05.2017. godine, ukazano je da su planski dokumenti, kao temporalni akti, prestali da važe istekom perioda za koji su donijeti i da se, prema tome, ne mogu ni mijenjati, pozivajući se na Odluku Ustavnog suda U-II br. 22/14 od 29. decembra 2016. godine. Navedenoj Odluci prethodilo je rješenje Ustavnog suda U-II br. 22/14 od 13. maja 2016. godine, kojim je konstatovana pravna činjenica da planski dokumenti prestaju da važe istekom perioda za koji su donijeti. U istom aktu Ministarstvo ističe činjenicu da je Odluka Ustavnog suda, shodno članu 151 Ustava Crne Gore, obavezna i izvršna. Dalje navode da iz navedenih razloga nadležno Ministarstvo ne može dati saglasnost na Predloge izmjena i dopuna planskih dokumenata. Istim aktom upućuju na izradu i donošenje novih planskih dokumenata.

Na osnovu izloženog, predlaže se Gradonačelniku Glavnog grada Podgorice, da donese Odluku o izmjeni odluke o izradi Detaljnog urbanističkog plana „Čepurci - dio“ u Podgorici.

175

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

8.5. Studija zaštite kulturnih dobara

MINISTARSTVO KULTURE UPRAVA ZA ZAŠTITU KULTURNIH DOBARA

STUDIJA ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA ZA POTREBE IZRADE DETALJNOG URBANISTIČKOG PLANA “ČEPURCI DIO” OPŠTINA PODGORICA

Cetinje, februar 2017. Godine

176

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

SADRŽAJ

1. UVOD...... 173 2. CILJ IZRADE STUDIJE ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA...... 173 3. PRAVNI I PLANSKI OKVIR ZA IZRADU STUDIJE ZAŠTITE

KULTURNIH DOBARA...... 174

4. NORMATIVNI OKVIR ZA IZRADU STUDIJE ZAŠTITE

KULTURNIH DOBARA...... 175

4.1. Integralna zaštita...... 175 4.2. Planski dokument...... 176 5. STANJE, MJERE I REŽIM ZAŠTITE NEPOKRETNOG KULTURNOG NASLJEĐA U OBUHVATU PLANA...... 177 5.1. NEPOKRETNA KULTURNO DOBRO „CRKVA SV. GOSPOĐE“...... 177 5.1.1. Istorijat, opis izgleda kulturnig dobra i pojedinih njegovih djelova...... 181 5.1.2. Stanje kulturnog dobra...... 182 5.1.3. Mjere i režim zaštite...... 183 5.2. NEPOKRETNO KULTURNO DOBRA „SPOMEN PLOČA NA GROBLJU

STRIJELJANIH“...... 184

5.2.1. Istorijat, opis izgleda kulturnig dobra i pojedinih njegovih djelova...... 187 5.2.2. Stanje kulturnog dobra...... 188 5.2.3. Mjere i režim zaštite...... 189 5.3. OBJEKTI ZA KOJE SE OSNOVANO PRETPOSTAVLJA DA IMAJU

KULTURNE VRIJEDNOSTI...... 191

5.4.FOTO-DOKUMENTACIJA...... 192

177

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

1. UVOD

Studija zaštite kulturnih dobara u obuhvatu Detaljnog urbanističkog plana “Čepurci dio”, opština Podgorica (u daljem tekstu: DUP) radi se u skladu sa članom 89 i članom 90 Zakona o zaštiti kulturih dobara (Sl. list CG 49/10).

Studija zaštite treba da: cjelovito dokumentuje kulturnu baštinu u obuhvatu Plana; utvrdi mjere na osnovu kojih je moguće planirati istraživanja i zaštitu kulturno-istorijske, prirodne i duhovne baštine; identifikuje kulturno-istorijske predjele i tragove kultura u predjelu, odnosno karakteristične interakcije čovjeka i prirode u ovom prostoru i da utvrdi mjere očuvanja i zaštite kulturnog pejzaža.

Studija zaštite, polazeći od stanja prostorne i kulturno-istorijske baštine i obima planiranih radova, treba da sadrži strategiju trajnog očuvanja, održivog korišćenja i unapređenja kulturne baštine. Studija zaštite treba da se bazira na dokumentaciji koju će, u skladu sa naučnim saznanjima iz oblasti zaštite kulturnih dobara, sačiniti eksperti iz više naučnih disciplina i stručnjaci raznih struka, na način koji obezbjeđuje implementaciju utvrđenih mjera zaštite u predloženi Plan, uključujući i sva potrebna istraživanja i mjere zaštite prije nego započnu građevinski radovi i druge aktivnosti koje bi mogle da ugroze evidentirana i dokumentovana kulturna dobra.

2. CILJ IZRADE STUDIJE ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA

Osnovni cilj Studije zaštite kulturnih dobara je definisanje smjernica za zaštitu, očuvanje i unapređenje kulturne baštine u skladu sa članom 89 Zakona o zaštiti kulturnih dobara, koji propisuje da je planskim dokumentima potrebno obezbijediti zaštitu kulturnih dobara i njihove okoline, kao integralne komponente savremenog društvenog, ekonomskog i urbanog razvoja, na način kojim se poštuje njihov integritet i status, te dosljedno sprovode režim i mjere zaštite koji su propisani navedenim zakonom. Kroz poštovanje pozitivne zakonske regulative, međunarodnih konvencija, povelja i preporuka, kao i osnovnih konzervatorskih principa, a nakon pregleda i ocjene postojećeg stanja nepokretne kulturne baštine locirane u obuhvatu plana, Studija daje smjernice za zaštitu kulturne baštine, režim zaštite i uslove pod kojima je, sa konzervatorskog aspekta, moguće planirati određene intervencije, kao i način njihovog sprovođenja.

178

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

3. PRAVNI I PLANSKI OKVIR OKVIR ZA IZRADU STUDIJE ZAŠTITE Pravni okvir za izradu Studije zaštite čine:

 Zakon o zaštiti kulturnih dobara („Službeni list CG“, broj 49/10)  Zakon o zaštiti spomenika kulture („Službeni list CG“, broj 47/91 i 27/94)  Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list CG“, br. 51/08 i 34/11)  Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu („Službeni list RCG“, broj 80/05)  Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ("Službeni list RCG", br. 80/05 i 59/11)  Okvirna konvencija Savjeta Evrope o vrijednosti kulturne baštine za društvo (Faro, 27. oktobar 2005.godine)  Evropska konvencija o zaštiti arheološke baštine (London, 6.maj 1969.godine)  Evropska konvencija o zaštiti arhitektonske baštine (Granada, 3. oktobar, 1975.godine)  Evropska konvencija za zaštitu arhitektonskog nasljeđa Evrope (1985.godina)  Evropska konvencija o predjelima (Firenca, 20.oktobar, 2000.godine)  UNESCO Konvencija o zaštiti svjetske kulturne i prirodne baštine (Pariz, 16.novembar 1972.godine)  Evropska konvencija o zaštiti arheološke baštine (revidirana), (Valeta, 1992.godine)  Planski okvir za izradu Studije zaštite čine:  Program uređenja prostora za 2015. godinu  Prostorni plan Crne Gore do 2020.godine,  Prostorno urbanistički plan Glavnog grada – Podgorice do 2025. godine  Strategija razvoja energetike Republike Crne Gore do 2025.godine  Strategija održivog razvoja Crne Gore  Bazna studija zaštite kulturne baštine urađena za potrebe Prostornog plana Crne Gore

Odluku o izradi izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana „Čepurci – dio“ u Podgorici (u daljem tekstu: DUP Čepurci - dio) donio je Gradonačelnik Glavnog grada, dana 17.06.2015. godine, na osnovu člana 31 stav 2 i 53 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list Crne Gore“, br. 51/8, 40/10, 40/11, 47/11, 35/13 i 33/14), člana 72 Statuta Opštine Glavnog grada - Podgorice („Sl. list CG –opštinski propisi“, br. 39/10 i 18/12) i Programa uređenja prostora Glavnog grada – Podgorice za 2015. godinu („Sl. list CG – opštinski propisi“, br. 07/15). Osnov za izradu Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana „Čepurci-dio“ u Podgorici, je Program uređenja prostora za 2015. Godinu („Službeni list CG – opštinski propisi“, br. 07/15), poglavlje III – Izrada planske dokumentacije, stavka 3.5. Urbanistička dokumentacija po potrebi predviđena smjernicama PUP-a.

179

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Smjernice za izradu Izmjena i dopuna Plana, sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Podgorice („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14), kojim su planirane namjene za ovaj prostor: „površine za groblja“, „mješovita namjena“ i „površine javne namjene“. U PUP-u je naglašeno, u tabeli 10.5 GUR Podgorica – smjernice za reviziju DUP-a i UP-a, da se u slučaju revizije Izmjena i dopuna DUP-a „Čepurci“ treba voditi namjenama površina iz PUP-a. Sastavni dio Odluke predstavlja Programski zadatak koji je polazna, stručna osnova za izradu DUP-a „Čepurci – dio“ u Podgorici. Programski zadatak urađen je u skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list Crne Gore” br. 51/08, 40/10, 40/11, 47/11, 35/13 i 33/14). Cilj izrade Izmjena i dopuna Plana je da se prostor u zahvatu planskog dokumenta organizuje i uredi u skladu sa načelima propisanim članom 5 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata („Službeni list CG“, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), i da se odrede sve specifičnosti područja zahvata i kontaktnih planskih cjelina koje će predstavljati uvodne smjernice za stvaranje odgovarajuće koncepcije planskog rješenja.

4. NORMATIVNI OKVIR ZA IZRADU STUDIJE ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA

Zakonom o zaštiti kulturnih dobara uvode se novine kojim se uređuje oblast zaštite kulturnih dobara u skladu sa razvojem društvenog sistema i relevantnim svjetskim i evropskim dokumentima koji se odnose na oblast zaštite. Ovim zakonom ureduju se vrste i kategorije kulturnih dobara, načini uspostavljanja zaštite, režim i mjere zaštite, prava i obaveze vlasnika i držalaca kulturnih dobara i druga pitanja od značaja za zaštitu i očuvanje kulturnih dobara. Umjesto termina pojedinačno zaštićeni spomenik kulture uvodi termin nepokretno kulturno dobro. Nepokretno kulturno dobro je profani, sakralni, memorijalni, fortifikacioni ili infrastrukturni objekat, grupa građevina ili prostor sa karakterističnim interakcijama čovjeka i prirode (čl. 12) koje može biti kulturno-istorijski objekat, kulturno - istorijska cjelina, lokalitet ili područje (čl. 15). Kao novi element kulturne baštine uvodi se i kulturni pejzaž. U odnosu na značaj, kulturna dobra su razvrstana u 3 kategorije: - kulturno dobro od međunarodnog značaja je dobro koje je upisano na Listu svjetske baštine ili koje je od posebnog značaja za istoriju ili kulturu više država

- kulturno dobro od nacionalnog značaja i

- kulturna dobra od lokalnog značaja. (čl. 33, 34 i 35)

Zakonom su, pored ostalog, uređena prava i obaveze vlasnika i držalaca kulturnih dobara sa ciljem da se što efikasnije sprovede sistem zaštite definisan Studijom zaštite i planskim dokumentom za koji se donosi.

180

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

4.1 Integralna zaštita

Da bi se planskim dokumentima obezbijedila zaštita kulturnih dobara i njihove okoline, kao integralnog dijela savremenog društvenog, ekonomskog i urbanog razvoja, na način kojim se poštuje njihov integritet i status i dosljedno sprovode režim i mjere zaštite Zakonom o zaštiti kulturnih dobara („Sl. list Crne Gore“ br: 49/10, 40/11) (u daljem tekstu: Zakon), tj. članom 90, propisana je izrada Studije zaštite kulturnih dobara.

Studija zaštite kulturnih dobara, zavisno od vrste planskog dokumenta, sadrži:

 Tekstualni i grafički prikaz nepokretnih kulturnih dobara, potencijalnih arheoloških lokaliteta, prostora sa izraženim ambijentalnim vrijednostima i njihove okoline, na području koje je obuhvaćeno planskim dokumentom;  Režim i mjere zaštite, očuvanja i unaprjeđenja kulturnih dobara i njihove zaštićene okoline, koje obuhvataju, naročito: namjenu, način čuvanja, održavanja, korišćenja i zaštite kulturnih dobara i njihove zaštićene okoline, mjere zaštite potencijalnih arheoloških lokaliteta i prostora sa izraženim ambijentalnim vrijednostima, procjenu potrebnih arheoloških, konzervatorskih i drugih istraživanja, predloge za uklanjanje ili promjenu namjene objekata čije postojanje ili korišćenje ugrožava istraživanja, zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra, potrebne konzervatorske mjere za očuvanje i revitalizaciju kulturnog dobra, obnovu narušenog kulturnog pejzaža;  Konzervatorske uslove za projektovanje radova za sprovođenje konzervatorskih mjera na nepokretnim kulturnim dobrima, koji sadrže detaljan opis stanja, gabarita i izgleda kulturnog dobra, vrste materijala i tehniku izvođenja radova za koje je potrebna građevinska dozvola.

4.2 Planski dokument

Planski dokument mora biti usklađen sa Studijom zaštite kulturnih dobara (u daljem tekstu: Studija zaštite) i Menadžment planom, saglasno članu 89 stav 2 Zakona. Uprava daje mišljenje na planski dokument u odnosu na usklađenost sa Studijom zaštite i Menadžment planom, shodno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata, primjenom člana 89 stav 3 Zakona.

181

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5. STANJE, MJERE I REŽIM ZAŠTITE NEPOKRETNOG KULTURNOG NASLJEĐA U OBUHVATU PLANA

U zoni zahvata DUP-a „Čepurci dio“ nalaze se dva nepokretna kulturna dobra, „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje“ i „Spomen ploča na groblju streljanih“. U uslovima gdje postoje potencijalni arheološki lokaliteti, prostori sa izraženim ambijentalnim vrijednostima, pri čemu su izdvojena dobra za koje se osnovano pretpostavlja da posjeduju kulturne vrijednosti, dat je popis evidentiranih objekata (iz evidencije UZKD), a sve sa ciljem zaštite i očuvanja kulturnih vrijednosti crnogorskog kulturnog nasljeđa.

5.1 Nepokretno kulturno dobro, „Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje“

LOKACIJA: Čepurci, Opština Podgorica KO Podgorica III, KP 3508 GPS 42°26'0.59"N 19°15'2.53"E X : 4699584 Y : 6603326

PODACI O STAVLJANJU POD ZAŠTITU KULTURNOG DOBRA :  Rješenje o stavljanju pod zaštitu broj 362 od 23.04.1960. godine  Rješenje o uvođenju u Registar broj 01‐1177/1‐61 od 12.09.1961. godine  Rješenje o izvršenom uvođenju u Registar broj 01‐1177/1‐61 od 12.09.1961. godine  Rješenje o upisu u Centralni Registar broj 02‐543, od 17. 08. 1993. godine  Dosije broj 86, Knjiga I, Strana 171‐172

182

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

PODACI O VLASNIKU I DRŽAOCU KULTURNOG DOBRA I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE:

- Kulturno dobro (KP 3508): B list – D.S.SO PODGORICA (Svojina) B list – JP POGREBNE USLUGE (Korišćenje) - Zaštićena okolina (KP 3507, 3509): B list – Glavni grad Podgorica (Svojina) B list – JP POGREBNE USLUGE (Korišćenje)

VRSTA NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA: Kulturno – istorijski objekat - arhitektonsko djelo - sakralni objekat - memorijalni objekat

GRANICE NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE:

Na osnovu Lista nepokretnosti broj 7243, kulturno dobro Crkva sv. Gospođe na groblju Čepurci, se nalazi na KP 3508, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokretnog kulturnog dobra iznosi 186 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra zahvata u cjelini parcelu KP 3507 i dio KP 3509, ukupne površine 5 780 m2. Cjelokupna zona zahvata iznosi 5 966 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra se prostire od zone nepokretnog kulturnog dobra ka sjeveru do grobljanskog puta 12m, ka istoku i zapadu po 30m a na jugu cca 60m.

183

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

GRAFIČKI PRIKAZI

184

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

185

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.1.1 Istorijat, opis, izgled kulturnog dobra i pojedinih njegovih djelova

Istorijat: Crkva sv. Gospođe sa dva groblja stavljena je pod zaštitu 1960. godine. U to vrijeme je postojalo memorijalno groblje poginulih rodoljuba 1943.‐ 1944. i manje gradsko groblje (Čepurci). Zbog širenja gradskog groblja danas je to jedinstvena cjelina. Prema natpisu uklesanom u kamenoj ploči nad ulazom, crkva je obnovljena 1890. godine, pošto je “vjekovima bila srušena“, a obnovio je Hadži Mitro Mihatov čija se jednostavna grobnica sa bijelom nadgrobnom pločom, nalazi ispred ulaza u crkvu. Ćirilični natpis isklesan u pravilno profilisanoj kamenoj ploči na fasadi crkve, obojen u crnoj boji glasi:

„POD VLADOM NJ.V. KNJAZA NIKOLE I OSLOBODIOCA ZETE ! VJEKOVIMA SRUŠEN HRAM SVETE GOSPOĐE OBNOVI I SAGRADI ZA VJEČNU USPOMENU HADŽI MITO MIHATOV 1890.G.”

186

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

Opis kulturnog dobra:

Crkva sv. Gospođe nalazi se u gradskom groblju Čepurci. To je tipična, jednobrodna građevina s polukružnom apsidom i zvonikom na preslicu sa tri otvora. Predložena zaštićena okolina definisana je neposrednim okruženjem gradskog groblja. Fasade su malterisane i okrečene u bijelo. Izuzetak su uglovi koji su naglašeni pravilno klesanim blokovima kamena i preslica takođe zidana kamenom, ispod koje je perforirana kamena rozeta u vidu stilizovanog krsta. Prozori i vrata su uokvireni pravilno klesanim kamenom, dok su vrata i kapci na prozorskim otvorima izrađeni od metala. Krovna konstrukacija je dvovodna i pokrivena je kanalicom, a oluci su urađeni od tamnog lima. Unutrašnjost crkve je podjeljena na tri traveja sa dva para prislonjenih pilastara. Svod je polukružni, ojačan sa dva luka koji dopiru do kordonskog vijenca. U unutrašnjosti su instalirani električni radijatori, pod je betonski, pokriven itisonom. Konstrukcija je dodatno ojačana čeličnim zategama. Crkva nije živopisana, a ikonostas je rad braće Đinovski, nastao vjerovatno u vrijeme njene obnove. Drvena konstrukcija ikonostasa je bijele boje sa bogatom pozlatom. Na izrezbarenim carskim dverima su ikone sa predstavama Blagovijesti, lijevo je prestona ikona Bogorodice, a desno Hrist. Na sjevernim đakonskim dverima je arhiđakon Stefan, a na južnim arhanđel Mihailo. Lijevo od sjevernih đakonskih vrata je ikona Jovana Preteče, a desno ikona sa predstavom Rođenja Bogorodice. U drugoj zoni ikonostasa centralno mjesto zauzima ikona sa predstavom Tajne večere, a lijevo i desno su po tri ikone sa predstavama apostola. Ikonostas se završava velikim drvenim krstom sa Raspećem ispod kojeg je ikona sa predstavom sv Trojice, a lijevo i desno ikone Bogorodice i Jovana Bogoslova u medaljonima, koje se naslanjaju na izrezbarene figure aždaja (pobjeda dobra nad zlom). Na kulturnom dobru su 2016. godine izvedeni radovi tipa: fasaderski radovi, tj. obijanje starog maltera sa kamenih zidova objekta, kao i novo malterisanje kamenih površina, bravarski radovi, armiračko-betonski radovi, limarski i demontažni radovi, a bez prethodno izdate saglasnosti Uprave za zaštitu kulturnih dobara.

5.1.2 Stanje kulturnog dobra

 Predložena zona zaštite i zaštićene okolina kulturnog dobra je u dobrom stanju  očuvanosti i redovno se održava;  Crkva je konstruktivno stabilna u fizički dobrom stanju;  U unutrašnjosti crkve su instalirani električni radijatori koji devalviraju kulturne  vrijednosti kulturnog dobra;  Obnova poda nije do kraja sprovedena, ispod podnog zastora je beton;  Ikonostas sa ikonama je u dobrom stanju očuvanosti.

187

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.1.3 Mjere i režim zaštite U cilju unaprjeđenja stanja ovog kulturnog dobra, treba sprovesti sljedeće:

5.1.3.1 Konzervatorske mjere  Uklanjanje električnih radijatora iz enterijera crkve;  Restauraciju ‐ obnovu nedostajućeg dijela poda u skladu sa rezultatima istraživanja o autentičnom izgledu podnih ploča;  Revizija radova i intervencija izvedenih bez saglasnosti Uprave za zaštitu kulturnih dobara, te sprovođenje mjera u cilju umanjenja negativnih uticaja pomenutih intervencija.

5.1.3.2 Režim zaštite

 Sve aktivnosti kojima se ulazi u integritet kulturnog dobra sprovesti u skladu sa prethodno izdatim konzervatorskim uslovima od strane Uprave, kao i saglasnosti na konzervatorski projekat takođe izdate od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  U zoni zaštićene okoline ne dozvoliti gradnju koja vizuelno devalvira naslijeđene kulturne vrijednosti kulturnog dobra  Uvažavajući da je ovo kulturno dobro posvećeno ostacima fortifikacije na brdu Vranj predlaže se da, radi prepoznavanja atribuiranja kulturnog dobra, Uprava za zaštitu kulturnih dobara, uvaži prijedlog da se ovom kulturnom dobru dosadašnji naziv „ Crkva sv. Gospođe na Čepurcima i groblje oko nje “ zamijeni i da glasi: „ Crkva sv. Gospođe na Čepurcima“;  Sve aktivnosti koje se odnose na promjenu namjene pojedinih djelova ili sveukupno kulturnog dobra sprovesti na osnovu odobrenja od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Namjena: Postojeća;  Održavanje: Nakon sprovedenih konzervatorskih mjera, održavanje tekuće;  Korišćenje: Prema namjeni;  Prilikom izrade kulturno – informativne mape Glavnog grada, u saradanji sa TO, uvrstiti i ovo kulturno dobro;  Prilikom štampanja brošura, flajera i drugih popularnih sadržaja kojima se promoviše kulturna baština Podgorice, uvrstiti i ovo kulturno dobro, a posebno ona koja su od nacionalnog značaja;  Radi zaštite kulturnog dobra od mogućih zloupotreba, upotreba kulturnog dobra Iinjegovog prepoznatljivog dijela u komercijalne svrhe (reklamu, element firme,izradu suvenira,filmskog ili fotografskog materijala i dr), moguća je jedino na osnovu odobrenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara  Postaviti obilježje „Kulturno dobro od lokalnog značaja”

Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija

188

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.2 Nepokretno kulturno dobro, „Spomen-ploča na groblju strijeljanih“

LOKACIJA: Čepurci, Opština Podgorica KO Podgorica III, KP 3509 GPS 42°25'58.85"N 19°14'56.44"E X : 4699546.889 Y : 6603174.725

PODACI O STAVLJANJU POD ZAŠTITU KULTURNOG DOBRA :  Rješenje o stavljanju pod zaštitu broj 03‐402/1 od 11.06.1959. godine  Rješenje o uvođenju u Registar broj 08‐808/1 od 14.06.1962. godine  Rješenje o izvršenom uvođenju u Registar broj 08‐808/2 od 14.06.1962. godine  Registar broj 446, Knjiga IV, strana 87‐ 88  Dosije broj 446/D‐NR

PODACI O VLASNIKU I DRŽAOCU KULTURNOG DOBRA I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE: - Kulturno dobro (dio KP 3509): B list – D.S.SO PODGORICA (Svojina) B list – JP POGREBNE USLUGE (Korišćenje) - Zaštićena okolina obuhvata dio katastarske parcele KP 3509

VRSTA NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA: Kulturno – istorijski objekat - homogena grupa građevina - memorijalni objekat

189

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

GRANICE NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE:

Na osnovu Lista nepokretnosti broj 724, kulturno dobro Spomen‐groblje na Čepurcima se nalazi na dijelu KP 3509, KO Podgorica III, u svojini D.S.SO. Podgorica, korisnik JP Pogrebne usluge u Podgorici. Površina koju zahvata zona nepokertnog kulturnog dobra iznosi 726 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra obuhvata dio katastarske parcele KP 3509, ukupne površine 1 807 m2. Cjelokupna zona zahvata iznosi 2 533 m2. Predložena zaštićena okolina kulturnog dobra obuhvata zaštitni pojas oko dobra i prostire se na sjeveru do grobljanskog puta cca 5m od zone kulturnog dobra i na jugu cca 5m do susjednih parcela, istočno od zone kulturnog dobra 30m a zapadno 20m.

GRAFIČKI PRIKAZI:

190

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

191

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.2.1 Istorijat, opis, izgled kulturnog dobra i pojedinih njegovih djelova

Istorijat: Spomen groblje strijeljanih nalazi se unutar gradskog groblja na Čepurcima. Pretpostavlja se da je spomen‐groblje podignuto tokom pedesetih godina prošlog vijeka, od strane SO Titograd.

Opis kulturnog dobra:

Kulturno dobro se nalazi na gradskom groblju na Čepurcima. Predloženu zaštićenu okolinu karakteriše uži prostor groblja, neosredno uz kulturno dobro. Spomenizrađen od kamena, visine 2,77 m. Donji dio spomenika je širine 1,52 m i na njemu se nalazi ploča ploča širine 1,00 m, koja ima produžetak od 0,13 m na lijevoj strani, dok se na desnoj strani nalazi metalna, crveno bojena, petokraka, fiksirana za metalni stalak. Na gornjem dijelu spomenika nalazi se bijela mermerna ploča, dimenzija 0,71 m x 0,40 m, fiksirana sa četiri željezna ankera za osnovu spomenika, i na njoj uklesan je ćirilični natpis, slova naglašenih crnom bojom, sljedeće sadržine:

192

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

"U SPOMEN VJERNIM SINOVIMA I KĆERIMA NAŠEGA NARODA, BORCIMA ZA SLOBODU, ZVJERSKI STRIJELJANIM OD FAŠISTIČKIH OKUPATORA I DOMAĆIH IZDAJNIKA"

Na donjem, širem dijelu spomenika, nalazi se druga bijela mermera ploča, dimenzija 1,13 x 0,74 m i na njoj su uklesana imena strijenjanih rodoljuba, njih 91. Sa desne strane od ulaznih vrata nalaze se pojedinačne grobnice, uglavnom grupisane u dva reda, dok su par njih (pojedinačnih i grupnih) na usamljenijim mjestima spomengroblja. Na lijevoj strani od kapije, u gornjem desnom uglu ograđene površine spomen‐groblja, nalazi se spomen‐ploča novijeg datuma, dimenzija 1,67 m x 0,90 m, izrađena od tamnosivog mermera na kojoj su uklesana slova teksta i ispisana bijelom bojom. Iznad teksta je urezana petokraka. Tekst na ploči glasi:

"STRIJELJANI U BARU 25 JUNA 1943 GOD. PRENIJETI POSMRTI OSTACI NA ČEPURCIMA 11.12.1948."

Slijede imena strijeljanih, njih 30. Mermerna ploča je fiksirana za uzvišeno postolje od roze teraca, dimenzija 4,60m x 2,65m, ispod kojeg se nalazi druga, manja ploča, dimenzija 0,28m x 0,50m, a tekst na ovoj ploči glasi:

"PLOČU SA IMENIMA SVOJIH DRUGOVIMA PODIŽE BOŠKO ĐUROV RADONJIĆ, A OSTALO RODBINA DRUGOVI I POŠTOVAOCI"

5.2.2 Stanje kulturnog dobra

 Prostor na kome se nalazi spomen‐obilježje je opterećen grobnicama;  Betonska ograda i željezna kapija se nalaze u dobrom stanju očuvanosti;  Dio parkovske površine na kojoj je postavljeno spomen – obilježje, je održavano I kultivisano;

193

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

 Donji dio betonskog postamenta u gornjem lijevom uglu oštećen, a oštećenja se manifestuju u vidu pukotina, naprsnuća i krunjenja ivica, nastala uslijed uticaja atmosferilija i temperaturnih oscilacija;  Na pločama evidentirna zaprljanja, koja su produkt atmosferilija i zadržavanja vlage na kamenu, koja u kombinaciji sa štetnim isparenjima iz vazduha dovode do vidnih onečišćenja kamena. Taloženje ove prljavštine (organskog i neorganskog porijekla) manifestovano je kroz skrame na površini kamena, koje estetski degradiraju kamen, ali kako su u sastavu ovakvih skrama često zastupljene štetne topljive soli, koje imaju razarajuće dejstvo na kamen, često dovodi do hemiskih i fizičkih oštećenja, kojima se trajno ugrožava konstruktivna stabilnost kamena;  Bojeni sloj slova teksta i petokrake djelimično izgubio intezitet;  Na spomen‐grobljima i grobnicama unutar kompleksa prisutna oštećenja bojenog sloja slova i zaprljanja površina teksta.

5.2.3 Mjere i režim zaštite

5.2.3.1 Konzervatorske mjere

 Restauraciju – obnovu oštećenih djelova postamenta u vidu pukotina i oštećenja na rubovima;  Konzervacija – čišćenje postamenta ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnog sredstva koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, i providnosti;  Restauraciju – obnovu oštećenih djelova kamenih ploča u vidu oštećenja na rubovima,upotrebom sredstava, koja se u mješavni sa kamenom sitnom rizlom, boje, napribližnije originalnom kamenu nanose na nedostajajućim fragmentima kao punioci;  Konzervacija – čišćenje kamenih ploča ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti neabrazivnim sunđerima, nakon čega treba izvršiti temeljno ispiranje destilovanom vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnim sredstvom koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, providnosti, čime se kamena struktura trajno štiti od prodora vode u strukturu kamena, a sve naslage nečistoća se kroz buduće održavanje lako uklanjaju. Ovim nanosom, kamena površina ima prirodni mat izgled;  Restauraciju ‐ obnovu bojenog sloja slova teksta ploča i petorake. Restauraciju sprovesti primjenom već postojećih tenika i načina ispisivanja slova, istog pisma, veličine slova, nanošenjem reverzibilne uljane ili akrilne boje. Voditi računa da se tokom procesa ispisivanja teksta ne ošteti podloga kamene stukture;  Konzervacija – čišćenje kamenih površina na spomen‐grobljima i grobnicama unutar kompleksa ph neutralnim sredstvima. Čišćenje sprovesti neabrazivnim sunđerima, nakon čega treba izvršiti temeljno ispiranje destilovanom vodom, a nakon prirodnog sušenja izvršiti impregnaciju nanošenjem zaštitnim sredstvom koje ima svojstva parapropustljivosti, penetracije u dubini od 2 mm, providnosti, čime se kamena struktura trajno štiti od prodora vode u strukturu kamena, a sve naslage nečistoća se kroz buduće održavanje lako uklanjaju. Ovim nanosom, kamena površina ima prirodni mat izgled;  Restauraciju ‐ obnovu bojenog sloja slova teksta kamenih površina na spomengrobljima i grobnicama unutar kompleksa. Restauraciju sprovesti primjenom već postojećih tenika i načina ispisivanja slova, istog pisma, veličine slova,

194

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

nanošenjem reverzibilne uljane ili akrilne boje. Voditi računa da se tokom procesa ispisivanja teksta ne ošteti podloga kamene stukture.

5.2.3.2 Režim zaštite:

 Sve aktivnosti kojima se ulazi u integritet kulturnog dobra sprovesti u skladu sa prethodno izdatim konzervatorskim uslovima od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara, kao i saglasnosti na konzervatorski projekat takođe izdate od strane Uprave;  U zoni zaštićene okoline ne dozvoliti gradnju koja vizuelno devalvira naslijeđene kulturne vrijednosti kulturnog dobra;  Zbog značaja djela strijeljanih rodoljuba, u sardanji SUBNOR, Ministarstva prosvjete i Glavnog grada, uvesti obavezan organizovani obilazak ovog spomen – obilježja od strane učenika osnovnih škola  Uvažavajući da je ovo kulturno dobro memorija na značajne ličnosti, kao i utvrđeno svojstvo jedinstvenosti i rijetkosti u okviru svoje vrste, predlaže se da, radi prepoznavanja atribuiranja kulturnog dobra, Uprava za zaštitu kulturnih dobara, uvaži prijedlog da se ovom kulturnom dobru dosadašnji naziv „Spomen‐ploča na groblju strijeljanih“, zamijeni i da glasi: „Memorijalni kompleks posvećen strijeljanim rodoljubima“;  Na osnovu prijedloga iz ovog Elaborata, neophodno je da Uprava za zaštitu kulturnih dobara, u skladu sa svojim ingerencijama, sprovede zakonom propisanu procedure;  Izmjena, dorada, izmještanje, zamjena i uklanjanje po postupku propisanom za podizanje spomen‐obilježja u skladu sa Zakonom o zaštiti kulturnih dobara;  Sve aktivnosti koje se odnose na promjenu namjene pojedinih djelova ili sveukupno kulturnog dobra sprovesti na osnovu odobrenja od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara;  Namjena: Postojeća;  Održavanje: Nakon sprovedenih konzervatorskih mjera, održavanje tekuće;  Korišćenje: Prema namjeni;  Prilikom izrade kulturno – informativne mape Glavnog grada, u saradanji sa TO, uvrstiti i spomen – obilježja od nacionalnog značaja;  Prilikom štampanja brošura, flajera i drugih popularnih sadržaja kojima se promoviša kulturna baština Podgorice, uvrstiti i spomen – obilježja, a posebno ona koja su od nacionalnog značaja;  Radi zaštite kulturnog dobra od mogućih zloupotreba, upotreba kulturnog dobra I njegovog prepoznatljivog dijela u komercijalne svrhe (reklamu, element firme, izradu suvenira, filmskog ili fotografskog materijala i dr.), moguća je jedino na osnovu odobrenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara  Postaviti obilježje „Kulturno dobro od nacionalnog značaja“

Na ovaj način će se obezbijediti održivo korišćenje i čuvanje kulturnog dobra i njegova cjelishodna valorizacija.

195

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.3 OBJEKTI ZA KOJE SE OSNOVANO PRETPOSTAVLJA DA IMAJU KULTURNE VRIJEDNOSTI

Naziv dobra: Kapela „Čepurci“, Podgorica Lokacija: kat.parc. 3505 i 3506, KO Podgorica III Opis dobra: Kapela „Čepurci“ djelo je istaknutog crnogorskog arhitekte Vukote Tupe Vukotića, izgrađena 1960. godine. Stanje dobra, mjere i režim zaštite: Kapela „Čepurci“ u dobrom je stanju, održavana i aktivno se koristi u skladu sa namjenom. Godine 2012. prihvaćena je Inicijativa za uspostavljanje zaštite ovog dobra u okviru zbirne inicijative za zaštitu djela arhitekture XX vijeka. Namjena je adekvatna a održavanje tekuće.

196

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

5.4 FOTO DOKUMENTACIJA

Fotografije kulturnih dobara i ostalih elemenata od značaja za kulturna dobra

Foto 1 - Crkva sv. Gospođe na Čepurcima

Foto 2 – Kapela sjeverno od crkve sv. Gospođe

Foto 3 – Zapadna fasada sa zvonikom crkve sv. Gospođe

Foto 4 – Pogled na crkvu sv. Gospođe sa J-Z strane

Foto 5 – Ograđeni dio groblja, bliže okruženje spomen-ploče

Foto 6 – Spomen ploča na groblju streljanih

Foto 7 - Spomen ploča na groblju streljanih, natpis

Foto 8 – Spomen ploča na groblju streljanih, bliže okruženje

Foto 9 – Kapela „Čepurci“

197

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

foto 1

foto 2

198

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

foto 3

foto 4

199

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

foto 5

foto 6 foto 7

200

Detaljni urbanistički plan „Čepurci - dio“ Podgorica

foto 8

foto 9

201