1 9- 9:) 2( )، 9316 ( مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی ‌أ

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی

مجلهعلمیترویجیگلوگیاهانزینتی،توسطانجمنعلمیگلوگیاهانزینتیایرانوپژوهشکدهگلوگیاهانزینتیباهدف اطالعرسانیپیشرفتهاوگسترشعلوموپژوهشهایکاربردیوبنیادیبرایارتقاءعلمیوتکنیکیکشوردرحوزهگلو گیاهانزینتیبهصورتدوفصلنامهالکترونیکیمنتشرمیشود. مجلهباچشماندازتوسعهعلومودانش هایفنیدرزمینهگلو گیاهانزینتیوانتقالآنهاازدانشگاههاومراکزتحقیقاتیبهبخش هایتولیدیومصرفکنندهایندانشهایفنیودرراستا کاهش واردات گل و گیاهان زینتی و افزایش صادرات غیر نفتی کشور راه اندازی شده است.این مجله مقالههای ترویجی )Extensional(،تحقیقی)Research paper(،گزارشهایفنی)Technical reports(،مروری)Review paper( وکوتاه )Short communication( درزمینههایمختلفتحقیقاتگلوگیاهانزینتیراکهقبالًچاپنشدهیاهمزمانبهمجالتدیگر فرستادهنشدهباشندوهمچنیننتایجپژوهش هاییکهخالصهآنهادرسمینارهاوکنفرانسهایعلمیارائهشدهباشندراباداوری علمیپذیرفته،چاپومنتشرمیکند.مسئولیتصحتوسقممحتوایعلمیمقالهوترتیبنامنویسنده)نویسندگان(برعهده شخصیاستکهمقالهرابهمجلهارسالمی کندوکلیهمکاتباتباویانجاممیشود.هدفمجلهایجادبسترعلمیبا جمعآوری، اطالعرسانی،نشروترویجدانشروزگلوگیاهانزینتیبرایایجادارتباطونزدیکیهرچهبیشترومؤثرترصنعتگلوگیاهو دانشگاههایکشوروتبادلاطالعات،درسطحعمومیدانشگیاهانزینتی،میانپژوهشگران،استادان،دانشجویانوتولیدکنندگان گلاستواعتالیدانشنظریوتجربیمهندسیگیاهانزینتی رادنبالمیکند. اینمجلهمیکوشدحوزهگلوگیاهانزینتی کشورراباطرحمسائلومشکالتفنیوارائهراهکارهایکاربردی مرتبطباحوزةخود،درقالبمقالههایعلمیترویجیو گزارش هایفنیتشویقنمایدتاازاینرهگذرتعاملصنعتودانشگاهبیشازپیشگسترشیابد. آشناییبانوآوریهایعلمیوفناوریدرگیاهانزینتی،معرفیتازههایعلمیوتجاریدراینرشتهازدیگراولویتهایمجله علمیترویجیگلوگیاهانزینتیاست. ‌

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

‌

مجلهعلمیترویجیگلوگیاهانزینتی

‌

بهاستنادنامهشماره093451/01/4/مورخ10/10/0450دفتربرنامهریزیوسیاستگذاریپژوهشیوزارتعلوم،تحقیقاتو فناوریاعتبارعلمیترویجیمجلهگلوگیاهانزینتیتاییدگردید.

‌

صاحبامتیاز:انجمنعلمیگلوگیاهانزینتیایرانوپژوهشکدهگلوگیاهانزینتی

مدیرمسئول:دکترپژمانآزادی

سردبیر:دکترمریمجعفرخانیکرمانی

مدیرداخلی:دکترایمانروحاللهی

تنظیموصفحهآرایی:مهندسمریمعبدالمحمدی

‌

نشانیالکترونیک:www.ijop.isop.ir

پستالکترونیک: [email protected]

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

مجلهعلمیترویجیگلوگیاهانزینتی

دورهسوم،شمارهدوم،0450

‌

در این شماره میخوانید

مدیریت ساختار بوته رزهای شاخه بریده با تاکید بر خمسازی شاخه

نظری فرزاد

بهبود خصوصیات کمی و کیفی گل ژربرا با تنظیم نسبت نوع نیتروژن مصرفی محلول غذایی درکشت بدون خاک

خلجمحمدعلی

کاربرد نخلهای زینتی برای طراحی فضای سبز و خشک منظر سازی

فرهمندهمایون

بهبود خصوصیات کیفی و عمر گلجایی گل شاخه بریده لیزیانتوس

عبدلیفاطمه،دهستانیاردکانی مریموغالمنژاد جالل

قلمهگیری در زمانهای مختلف جهت بهبود ریشهزایی و خصوصیات رویشی قلمه گل کاغذی )Bougainvillea spectabilis(

ذاکریزیارتی بتول،سلیمانی زهراورستگار سمیه

معرفی و شناسایی گونههای منطقه نمایشی باغ گیاهشناسی ملی ایران

رحمانپور افسونوحسنینژاد مریم

کاربرد پلیپلوئیدی در بهنژادی گیاهان زینتی

جعفرخانیکرمانیمریموعمادپورمعصومه

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

Iranian Journal of Ornamental Plants

Volume 3, Number 2, 2019

Contents

Management of Cut Flower Production in Rose with Emphasis on Shoot Bending

Nazari Farzad

Qualitative and Quantitative Improvement of Gerbera (Gerbera jamesonii) Cut Flowers by Nitrogen Forms Ratio Adjustment in Soilless Culture Nutrient Solution

Khalaj Mohammad Ali

The Use of Ornamental Palms for Landscape Design and Xeriscaping

Farahmand Homayoun

Improving Vase Life and Qualitative Properties of Cut Lisianthus (Eustoma grandiflorum (Raf.) shinn.) by Tragacanth Gel and Hot Water

Abdoli Fatemeh, Dehestani Ardakani Maryam and Gholamnezhad Jalal

Cutting at Different Times to Improve Rooting and Vegetative Properties of the Paper Flower Cuttings

Zakeri Ziarati Batool, Soleimani Zahra and Rastegar Somayeh

The Introduction and Identify of Species in Display Section ofNational Botanical Garden of Iran

Rahmanpour Afsoun and Hasaninejad Maryam

Application of Polyploidization in Breeding of Ornamental Plants

Maryam Jafarkhani Kermani and Masoumeh Emadpour ‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

داوران این دوره

دکترلیالسمیعی،دکترایمانروحاللهی،دکترمریمجعفرخانیکرمانی،دکترپریساکوباز،دکترمحمدنقیپاداشتدهکایی،دکتر بهزادادریسی،دکترزهراکریمیان،دکترمحمدمهدیجوکار،دکترسحرمیرزایی،دکترهدایتباقری،دکترنیمااحمدی،دکتر نرگسمجتهدی،دکترمعصومهزینیپورودکترایوبمالاحمدنالوسی.

ویراستار

دکترایمانروحاللهی

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

راهنمای تهیه مقاله در مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی

مقاالتبایدرویصفحهسفیدوبدونهیچگونهپسزمینهودراندازهA4،بافاصلهحاشیهازهرطرف9/2سانتی متر و فاصله بین سطرهای09/0سانتی متر تهیه شود. مقاالت بصورت تایپفارسی رایانهای با نرم افزار word 2007در محیط ویندوز و با قلم B-lotus 12 و برای متن انگلیسی با قلم Times New Roman 11 ازطریقسایتمجلهارسالشود.

برگه اطالعات مقاله و نویسندگان:

ابتدایهرمقالهشامل عنوان مقاله، نام و نام خانوادگی نویسنده یانویسندگان، عنوانوسمت، نام گروه یا موسسه محل فعالیت و پست الکترونیکی به همراه مشخصکردن نویسنده مسئول همراه با آدرس کامل، شماره تلفنثابت و همراه، بهدوزبانفارسیو انگلیسیدرصفحهاولمقالهدرج شود.

جزئیات مقاله: . : عنوان عنوان باید کوتاه، کاربردی و ترویجیبودهودر بر گیرنده مطالب مندرج در مقاله باشد و از 41 کلمه تجاوز نکند " " توجه:استفادهازکلماتیمانند بررسی، ارزیابی، مطالعه و اثر درعنوانمقالهمجازنمیباشد. مثال:بررسیاثرتراکمکشتوبسترهایکشتبرویژگیهایرشدوگلدهیگلمیخک)موردپذیرشنمیباشد( افزایشویژگیهایرشدوگلدهیمیخکدرتراکمکشت...وبستر...)موردپذیرشاست(.

چکیده: چکیده بایستی خالصهای کامل از تمام اجزای مقاله بوده ودرقسمتآخرچکیدهنتایجبهصورتتوصیه ترویجیو حداکثر 291 کلمه باشد.درانتها پنج کلمه به ترتیب حروف الفبا بهعنوان کلمات کلیدی انتخاب گردد.

مقدمه: این قسمت بیان و توجیه مورد پژوهشی بوده و هدف از انجام پژوهش را به وضوح بیاننماید. در این قسمت به تحقیقات انجام شده در این زمینه در حد کفایت ارجاع داده شود. مواد و روشها:در این قسمت شیوه اجرای پژوهش شامل مواد و وسایل مصرفی، نحوه انجاممراحل، روشهای تشخیص و آنالیز توضیح داده شود. : نتایج این قسمت دربرگیرنده نتایج پژوهش بصورت متن، نمودار و عکسهایواضحازنتایجپژوهش میباشد. نمودارهاباید در فایلwordیاexcelارائه شود. : نمودار و شکل در نمودار همه ستون ها باید عنوانکامل و واحد داشته باشند و نامگذاری آن در قسمتپایین نمودار با عنوان و شماره )با قلم نازك( مشخص شود. تصاویر متن مقاله با فرمت JPG و وضوحDPI 411و با عرضی کمتر9/0سانتی متردر انتهایمقالهآوردهشود. هر شکل باید دارای عنوانکامل باشد و نامگذاری از طریق شکل،شماره شکل )با قلم نازك( در پایین

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

شکل قرار گیرد. سعیشودنتایجباارائهعکسوگرافهایمناسب)فاقدپیچیدگی( بهگونهاییارائهشودکهتولیدکنندگانگل وگیاهنیزبتوانندازنتایجبهخوبیاستفادهنمایند. توجه:استفادهازجدولتجزیهواریانسمجازنمیباشد.

. : بحث این قسمت شامل تجزیه و تحلیل نتایج حاصل و مقایسه مناسب آن با سایر مقاالت داخلی وخارجی میباشد در صورت تمایل می توان این قسمت را با نتایج بصورت یکجا تحت عنوان نتایج وبحث ارائه نمود. ‌

دستورالعمل ترویجی: درانتهایبحثیکقسمتباعنوان"دستورالعملترویجی" کهدرآندستورالعملفنیوترویجیتحقیقانجامشدهراارائهمی نمایداضافهشود. دراینقسمتبهصورتکاملمراحلانجامپروژهتارسیدنبهنتایجنهاییبهصورتدستورالعملترویجینوشتهشود.

مثال: باتوجهبههدفپژوهشحاضرکهتأثیربسترکشتوتراکمکاشتبرخصوصیاتوکیفیتگلمیخکتولیدیمیباشد.به نظرمیرسددرمورداینگیاهبسترکشتدارایورمیکمپوستبهمیزان21%درترکیبباپرلیت01%وکوکوپیت21%بستر کشتمناسبتریمیباشدونیزاستفادهازشرایطباتراکمکمترمیتواندبهتولیدگلهایباکیفیتترکمککند.باعنایتبه نتایجحاصلازبرهمکنشدوتیماربهنظرمیرسداثرتراکمبربرخیصفاتمثلطولساقهمیتواندبراثرتیمارهایبسترکشت تأثیرگذارباشد)موردپذیرشنمیباشد(.

دستور العمل ترویجی:

جهت افزایش ویژگیهای رشد و گلدهی گل میخک موارد ذیل پیشنهاد میشود: 0(استفادهازبسترکشتداراینسبتورمیکمپوستبهمیزان21%درترکیبباپرلیت01%وکوکوپیت%21 2(تولیدگلهایباکیفیتبیشترباکاهشتراکمکشتبهتعدادیکگلدرهرگلدان)موردپذیرشمیباشد( ‌)4‌‌ ‌)3‌‌ ‌‌‌)9‌‌ . Times New Roman : پانوشت ها با قلم واندازه01تهیهو در هر صفحه شماره گذاری از یکشروع شود

. : منابع کلیه منابع در انتهای مقاله به ترتیب حروف الفبا و بدون شماره قرار میگیرند به منظور ارجاع مقاالت در متن، نام نویسنده اول)بقیه نویسندگان با عنوان et al مشخص میشوند( و سال نشرمقاله درج و به منظور جداسازی چند منبع از عالمت";"

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

استفاده شود. ‌(Daniel et al.1996; Hu & Wang et al. 2003; Pear 2011)

از استفاده از مقاالت چاپ نشده یا فاقد تأییده چاپ خودداری نمایید.

- مقاالت فارسی:

شیردلز،مدنیحومیربدلزادهر)0410(.تاثیرعصاره هیدروالکلی برگ عناب بر سطح قند خون،لیپیدها و لیپوپروتئینها در رتهایدیابتی شده با آلوکسان منوهیدرات.مجله دیابت و لیپید ایران:0)4(:209-210.

: - مقاالت علمی پژوهشی Gamelin FX, Baquet G, Berthoin S, Thevenet D, Nourry C, Nottin S, Bosquet L (2009). Effect of high intensity intermittent training on heart‌ rate variability in prepubescent children. Eur J Appl Physiol 105:731-738. ‌ DOI - مقاالت دارای Slifka MK, Whitton JL (2000). Clinical implications of dysregulated cytokine production. J Mol Med. doi:10.1007/s001090000086. : کتاب South J, Blass B (2001). The future of modern genomics. Blackwell, London.

- فصلی از کتاب: Brown B, Aaron M (2001). The politics of nature. In: Smith J (ed) The rise of modern genomics, 3rd edn. Wiley, New York, pp 230-257.

: - پایان نامه Trent JW (1975). Experimental acute renal failure. PhD thesis, University of California, USA.

: - کنفرانس Vojdany P (1996). Importance of in-situ conservation of genetic resources. In: Proceedings of 4th Agronomy and plant breeding congress. Iran, Esfahan Industrial University, 554-573. (In Persian). : - گزارش نهایی طرح پژوهشی Pasban Eslam B (2004b). Evaluation of physiologic and agronomic characters of oilseed rape

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9316(، 2)9(: 1-9

cultivars for late season drought resistance. Research final Report. Research, Education and Extension organization. Iran. 83.289:25-27. (In Persian). - منابع اینترنتی)تاحدامکانازاینمنابعاستفادهنشود( Cartwright J (2007). Big stars have weather too.‌ IOP Publishing PhysicsWeb. http://physicsweb.org/articles/news/11/6/16/1. Accessed 26 June 2007 ‌ Times New Roman (Abstract) چکیده انگلیسی :چکیده فارسی باید به انگلیسی برگردان شده و در انتهای مقاله با قلم واندازه 02 برایعنوان02برایمتن آورده شود.کلمات کلیدی نیز به ترتیب حروف الفبا در انتهای چکیده انگلیسی آورده شود.

مقاالت غیر تحقیقی )مروری(: نویسنده مقاله مروری باید در مورد موضوع مقاله صاحب نظر بوده و حداقل یک مقاله پژوهشی باموضوع مقاله مروری داشته باشد. این مقاالت میتوانند حداکثر در 41 صفحه و بدون بخشمواد و روشها و نتایج تهیه شوند. 01 درصد منابع استفاده شده در این مقاالت باید جدید بوده وحداکثر برای 9 سال گذشته باشند.

مقاالت کوتاه:

این مقاالت دارای ارزشی برابر با مقاله کامل بوده تنها عنوان بندی داخلی مانند مقدمه، مواد وروشهاو ...ندارند و حداکثر در 3 صفحه با رعایت شرایط مطرح شده، تهیه گردند.

هزینه چاپ مقاله:

هزینهثبتونشرمقاالت 91هزارتومانمیباشد که پس از پذیرش، شرایط پرداخت به اطالع نویسنده مسئول خواهد رسید.

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

مدیریت ساختار بوته رزهای شاخه بریده با تاکید بر خمسازی شاخه

نظریفرزاد

گروهعلومباغبانی،دانشکدهکشاورزی،دانشگاهکردستان،سنندج،ایران [email protected] تاریخدریافت:00/12/0450،تاریخبررسیمجدد:21/14/0450،تاریخپذیرش:0450/00/15

چکیده

بدونشکرزشاخهبریدهیکیازمهمترینگیاهانزینتیومحصوالتاقتصادیموردعالقهدرجهاناست.مدیریتساختار بوتهرز،نقشمهمیدرتولیدگلدرطولسالداردومیزانطولعمربوتهرزراتعیینکردهونیزنموگیاهوکیفیتشاخههای گل)طول،قطرووزن(را تحتتاثیرقرارمیدهد.تولیدسنتیرزهایشاخهبریدهبهصورتپرورشگیاهاندربسترهایزمینی وتربیتکانوپیآن هابهصورتپرچینهایبلندعمودیبودهاست.امادرحالحاضرپرورشدهندگانرز،اینروشراباخم کردنشاخههایغیرتولیدی) ساقههایباطولوقطرکمونیزباپتانسیلشاخهکور( تغییردادهاند.دراینروشباخمکردن شاخهها،میزانهورمونایندولاستیکاسید)IAA(درونیکاهشیافتهامامقدارسایتوکینینواتیلنافزایشیافتهواینسبب کاهشرشدوافزایششاخهدهیونیز تسریعوافزایشدرگلدهیمیشود.همچنینخمکردنشاخه،باافزایشجذبنورو ساختآسیمی الت هایفتوسنتزیبیشتروتغییرجریانآن هاازبرگسارهشاخه هایخمشدهبهسمتپاشاخهها،سببرشدمناسب آنهاوافزایشکیفیت شاخههایگل تولیدشدهرویآنها میشود.دراینپژوهشمدیریتمناسبساختاربوتهرزشاخهبریده باتاک یدبرخمسازیشاخه)بندینگ( بهطورکاملبررسیشدهاست.

کلمات کلیدی:خمکردنشاخه)بندینگ(،رزشاخهبریده،قلمه-پیوند)استنتینگ(،کیفیتشاخهگل،گلرز.

مقدمه

2 0 جنسرز ازتیرهرزاسه بودهودارایبیشاز091گونهو یکیازمهمترینمحصوالتتجاریدرسرتاسردنیا،برای 21111رقماست)Dole & Wilkins 2005(.ازرزهابه استفاده در فضای سبز ) باغچهای(با ارزش بوده و نیز به خاطر زیبایی و عطر آنها به عنوان ″ملکه گل ها" نام عنوانگیاهانزینتی)گلدانیوبریدنی(،داروییوهمچنین میبرند)Schneider & Dewolf 1995(.رزهابهعنوان غذاییکاربرددارند)Dole & Wilkins 2005(.مهمترین استفاده رز به عنوان شاخه بریده است و ساالنه میلیاردها

1. Rosa 2. Rosaceae

21 2192

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

0 0 شاخهازآندردنیابهفروشمیرسدکهباحجممعامالت شاخه ، سبب شکفتن جوانههای پایین و شاخهدهی آنها 2 049 میلیونیورودرحراجیهایگلکشورهلند ،رتبهاول شد)de Hoog 2001(. همچنینرشدمجددشاخهها،از درصنعتگلوگیاهانزینتیدارد(Azadi et al. 2016). جوانه هایجانبیباقیماندهپسازبرداشترویشاخهها ازاینرو،اینگلبریدنیبهعنوانیکیازمهمتریناقالم شروع میشود.در رزها برای بهدست آوردن گلهای با صادراتیدرمیانگل هادرجهانمیباشدوبدینمنظور، کیفیتمناسب،مدیریتمستمرومداومکانوپی)سایهسار( توجهبهپرورشاینگلدرکشاورزیازاهمیتویژهای دربوتههاضروریاست)Reid 2008(. برخورداراست.رزهاازطریقبذر،قلمهساقه،قلمه-پیوند ساختار کانوپی بوته رز 4 )استنتینگ( ،کوپیوندسپری)شکمی(،قلمه-کوپیوندونیز نمو شاخسا رههای پر رشد از پایین بوته ) پاشاخهها، Ohkawa 1980 کشتبافتتکثیرمیشوند) (. 1 شاخههایپایگاهی ،بُنشاخه هایاباتم بریکها( منحصربه فیزیولوژی گلدهی در رزها به رزها نمیباشد و در برخی از گونههای چوبی معمول دررزهاوبهویژهانواعشاخهبریده،آغازشگلمستقلاز میباشد.ساختار بوته رز بستگی به سالم بودن ریشهها و عوامل محیطی بوده و گل در شاخههای در حال نمو به قدرترشدپاشاخههادارد.یکهمبستگیقویبینرشد 3 صورتخودانگیز آغازشمییابد. بنابراینگلدهی تحت ریشهها و شاخساره در رزها وجود دارد )Reid 2008(. تاثیرطولروزو دمانبودهوبهطورمعمولبهعنوانگیاهان همچنانکهدرشکل0نشاندادهشده، اسکلتبوتههایرز روزخنثیدرنظرگرفتهمیشوندوبافراهمشدنشرایط از ساختارهایی به نام پاشاخهها ساخته میشود مناسبرشد، درسرتاسرسالگل میدهند) & Gonzalez-Real et al. 2007( Zieslin( که ازجوانههای محور Moe 1985(.بااینکهآغازشگلمستقلازعواملمحیطی فلسهایجوانهدرپایینبوته،منشامی گیرندوشاخههای بوده، اما تمایزیابی گل زمانی در جوانههای جانبی رخ ساختاری با رشد زیاد در پایین بوته رز هستند و نیز میدهدکهازبازدارندگیایجادشدهتوسطغالبیتانتهایی چارچوببوتهرزراتشکیلمیدهند)de Hoog 2001(. )چیرگی راسی( رها شده باشند.بنابراین در رزها، پاسخ بهطورکلی0تا0جوانهدریکقلمهریشهدارشدهویا گلدهی توسط غالبیت انتهایی کنترل میشود و حتی در یکگیاهپیوندی،پتانسلتولیدپاشاخهدارندوکمتراز2تا 9 پژوهشهاییشیبروبهپایین بازدارندگیرادرشاخهها ازاینجوانهها، پاشاخه هایواقعیراایجادمیکنند) Kool نشاندادهاند)Zieslin & Moe 1985(.باتوجهبهقوی et al. 1991(.طولعمرباالییکبوتهونیزتولیدمناسب بودنپدیدهغالبیتانتهاییدررزها،درنقاطدرحالرشد گل در آن، بستگی به پاشاخههای قوی و مناسب دارد باتولیدهورموناکسینمانعرشدجوانههایپایینخواهند )Reid 2008(. شد. بنابراینمیتوانباحذفنقاطدرحالرشدبهوسیله عوامل موثر بر رشد پاشاخهها 0 حذف جوانه انتهایی ، برداشت شاخه گل و یا خمسازی عواملوعملیات مختلفیمانندتنشآبی،رژیمهایآبیاری، شدت نور، نوردهی مصنوعی، هرس، خمسازی، خنک 1. Turnover FloraHolland auction .2 کردن،استفادهازتنظیمکننده هایرشدمانندسایتوکینینهاو 3. Cutting graft (stenting) 4. Self-inductive 7. Shoot bending 5. Basipetal gradient 8. Basal shoots (bottom breaks) 6. Pinching

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

0 اتفون در رزها سبب تحریک تشکیل پاشاخهها میشوند غالبیتانتهایی،رهاشوند.اینرهاییازغالبیتانتهاییکه )Zieslin & Mor 1981(. تغییر کانوپی یک بوته رز از سببتولیدپاشاخهمیشودتوسطچندینروشقابلاجرا طریق دستکاری تشکیل پاشاخهها، عمدتا به وسیله در است )Kool et al. 1991; Dieleman et al. 1997( معرضقرارگرفتنگیاهباشرایطمحیطیمناسب،تیمارهای مانند:0- سرزنی، 2- مقدار باالی دی اکسید کربن در 2 ویژهدرگیاهمانندحذفجوانهانتهایی یاحذفجوانههای گلخانه،4- شاخهبرداری،3- دماهای خنک، 9- فراهم جانبی و یا اینکه به وسیله کاربرد تنظیم کنندههای رشد شدن کربوهیدرات زیاد در شاخهها، 0- رطوبت باال، -0 انجاممیشود)Kool & van de Pol 1993(.تعدادوقطر شدتنورباالباکیفیتمناسبمانندنورقرمزدرمقایسهبا پاشاخه هاوشاخههایجانبی رویآنها،برایتولیدگلدر نور قرمز دور )فروسرخ(، 1- تنظیم کنندههای رشد مانند بوتهرزخیلیاهمیتدارد.روشناستکهباتوجهبهنمو سایتوکینینها و 5- نوع پایه مورد استفاده با اثر بر تولید اولیهگیاه،تعداد وقطرپاشاخه هامیتواندبرتعدادوقطر مقدارمتفاوتهورمونسایتوکینینمیتواندبرمیزانشکفتن شاخههایگلتولیدیدرچرخهرشدبعدیاثرگذارباشد جوانههای جانبی و تشکیل پاشاخهها اثر داشته باشد. )Kool & van de Pol 1993(. دمای به نسبت باال و همچنینترکیبنورزیادودمایمناسبمنجربهتحریک رطوبتزیاددرگلخانه ،تولیدپاشاخهراتحریکمیکند. شکفتنجوانه هادرپاشاخههاخواهدشد،بنابراینبههمین دلیل است که برخی از پرورش دهندگان هلندی در گلخانه هایشیشه ایودرشروعکشتبوتههایجوانرز، دمایبهنسبتباال)21تا22درجهسانتیگراد(بارطوبت نسبی زیاد استفاده میکنند و به محض تشکیل پاشاخهها، ایندوفاکتورراکاهشمی دهندتاازاثراتنامناسبآنها برکیفیتگلجلوگیریکنند.

خمکردن شاخه در رزهای شاخه بریده بهطور معمول رزهای شاخه بریده در گلخانهای پرورش مییابندکهبیشترعواملمحیطیماننددما،دیاکسیدکربن، آب و مواد غذایی، رطوبت نسبی و نور در آن کنترل شکل 9- یکبوتهرزبدونشاخهخمشدهکهدارایپاشاخههاو میشود.ایننوعازرزهاباروشهایرویشیقلمهوقلمه- Reid 2008 شاخههایاصلی)جانبی( میباشد) (. پیوند )استنتینگ(تکثیر مییابند.گزارش شده که شکل و ساختاریکگیاهبستگیبهژنوتیپآنگیاهوعواملمحیطی کاهش غالبیت انتهایی در شاخههای رز دارد)Li-Marchetti et al. 2015(.مدیریتساختاربوته شکفتنجوانه هایجانبیدربوتههایرزجوانکشتشده، رز،نقشمهمیدرتولیدگلدرطولسالدارد.همچنین برای تشکیل شاخه و نیز شاخهدهی بیشتر خیلی اهمیت میزانطولعمربوتهرزراتعیینکردهونیزنموگیاهرا دارد. اینجوانههابایدازبازدارندگیرشدایجادشدهتوسط کنترلمی کندوکیفیتشاخههایگل)طول،قطرووزن(را

2. De-shooting 1. Ethephon

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

تحتتاثیرقرارمیدهد)Kim & Lieth 2004(.دربیشتر شد )Ohkawa & Suematsu 1999(وسپس در دهه گلخانههایرز شاخه بریده،عملیاتی مانند هرس، شاخه 0551بهوسیلهبرخیازپرورشدهندگاندیگربرایتولید 0 برداری،حذفجوانههایجانبی وخمسازیشاخهمرتبط شاخههایباکیفیتبهترمورداستفادهقرارگرفت) Sarkka باساختاربوتهانجاممیشود) Gonzalez-Real & Baille 2005(. امروزه این روش پرورش رز شاخه بریده با نام 9 2000(. "روشکشتکمانی "شناختهمیشود)Ohkawa 2010(. درگذشته،رزهابهصورتردیفیکشتمیشدندوساختار 2 آنها به شکل پرچینهای بلند عمودی بود که با هرس 4 ساالنه کهاغلبشاملجوانهبرداری وبرداشتشاخهگل بود ،به دستمیآمد. دراینسیستمپاشاخه هاوشاخههای اصلیاز رویاولینیادومینبرگکاملازپایینشاخه، سرزنیشدهواینسببتسریعدرشکفتن جوانههای آنها میشود.در این نوع روش پرورش، جهت کاهش ارتفاع کانوپیو جلوگیریازرشدزیادبوتهها،پرورشدهندگان مجبور هستند گاهی بوتهها را سرزنی کنند زیرا مدیریت یککانوپی با ارتفاع زیادوکار کردن باآن خسته کننده ‌ است.زمانانجاماینسرزنی،بستگیبهتقاضایبازار برایشاخهگلدارد)Kim & Lieth 2004(.گزارششده کهموقعیتهرسباطول شاخههاییکهبعدا بهدست میآید رابطه عکس دارد، یعنی چنانچه موقعیت هرس باال باشد شاخههای کوتاهتری بهدست میآید. بعدا رزها بر اساس 3 خم کردن شاخهها با یک ساختار کانوپی ناهمگن با 3 بخش پاشاخهها، شاخه هایاصلی،شاخههایافقیخمشده وشاخهگلپرورشیافتند)شکل2(. عملیات خم کردن شاخه در رز به منظور بهدست آوردن شاخه هایباکیفیتمناسبوقابلفروشصورتمیگیرد. ‌ درواقعشاخههاییکهازنظرتجاریمناسبنیستندبرای شکل 2- باال:یک بوته رز با شاخههای خم شده که دارای تغذیهشاخههایاصلیومرغوبترونیزبهمنظورقویتر بخشهاییمانندالف: پاشاخهها،ب: شاخههایاصلی)جانبی(، شدنپاشاخه ها،خممیکنند.روشخمکردنشاخهدررز، ج: شاخههای خم شده،د:شاخه گل میباشد )-Gonzalez ابتدادرکشورژاپنودراواخردهه0511میالدیمعرفی Real et al. 2007(وپایین:نحوهخمکردنشاخهبادست. ‌ 1. De-budding 2. Tall upright hedgerow 4. De-budding 5. Arching cultivation technique 4. Heterogeneous canopy

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

0 خمکردنشاخههایغیر-تولیدی مانندشاخههایباطول آوندهای چوبی به ساقه گیاه پیوندی منتقل میشود و بر 2 کوتاه،قطرکمونیزشاخههایباپتانسیلتولیدشاخهکور شکفتن جوانهها اثر میگذارد )شکل 4(.همچنین کاربرد 9 به سمت پایین کانوپی و یا به سمت بین ردیفها، یک خارجی بنزیل آدنین در بوتههای رز، سبب رهایی روش استاندارد در تولید گل شاخه بریده رز است جوانههای جانبی از غالبیت انتهایی و شکفتن آنها شده ) Ohkawa & Suematsu 1999; Sarkka & Rita 1999 است)Dieleman et al. 1997(. (و بهصورتپیوستهدرطولفصلانجاممیشود. بهطور معمول میتوانازگلدهیشاخسارهاولیه دربوتههایجوان کشتشدهجلوگیریکردوپساز0تا0هفتهازرشدآن، به طرف پایین بوته خم کرد. جوانههای ثانویهای که در محوربرگهایفلسیپایهشاخسارهاولیهخمشدههستند، رشد کرده و تشکیل پاشاخه میدهند.پس از چندین برداشتازپاشاخه هاوشاخههایخمشدهساختارپایگاهی 4 پایدار بوته باجوانه هایجانبیقرارگرفتهدرموقعیتهای متفاوتباقابلیتتبدیلبهشاخههایجدیدعمودی،ساخته میشود)Buck-Sorlin et al. 2011(.درواقعخمکردن شاخهیکعملیاتکشتمعمولدرپرورشدرختانمیوهو گلهایرزشاخهبریده میباشد)Kim & Lieth 2004(. بهعنوانمثالخمکردن شاخههایعمودیدردرختانسیب وگالبیسببافزایشتشکیلجوانهگلوافزایش میوهدهی شده است ) .Leopoid et al. 1972; Robbie et al 1993(. همچنین گزارش شده که خم کردن شاخه در درختان گالبی ژاپنی و سیب با کاهش مقدار هورمون شکل 3-متابولیزمهورمونسایتوکینینومسیرجریانآندر ایندولاستیکاسید)IAA(در جوانههایجانبی،منجربه اندامهایمختلفیکبوتهرز)iPMP[)Dieleman 1998: تسریعتشکیل جوانههایگلدرآنهاشدهاست) Wareing iPAR ' Banno et al. 1985; Ito et al. 2001 ;1970(. ایزوپنتیلآدنوزین- 9-مونوفسفات، :ایزوپنتیلآدنوزین، ZMP:زآتینریبوزاید-'9-مونوفسفات،ZR:زآتینریبوزاید، خمکردن شاخه و تغییرات هورمونی UR:ترکیباتشبهسایتوکینینناشناخته،Z:زآتین،DHZ:دی بهطورمعمولدررزهاهورمونسایتوکینین)بهویژهزآتین DHZMP DHZR 3 هیدروزآتین، :دیهیدروزآتینریبوزاید، : ریبوزاید(در انتهای ریشه پایه ساخته شده و توسط دیهیدروزآتینریبوزاید-'9-مونوفسفات[.

‌ 1. Non-productive shoots 2. Blind shoot 3. Permanent basal structure 5. Benzyl adenine 4. Zeatin riboside

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

گزارششدهکهخمکردنشاخهباتغییرتعادلهورمونیدر زمانیکهمیزاندسترسیبهنورکمباشد،درنظرگرفتهشده گیاه، سبب کاهش غالبیت انتهایی و تسریع در تشکیل است)Baille et al. 2006(.دربرخیارقامرز،خمکردن جوانه هایجانبیمیشود)Hosokawa 1990(.ایجادهر شاخهمنجربهتولیدتعدادشاخهقابلبرداشتکمترولیبا گونه زخم مانندخم کردنشاخه ویا تکان دادنگیاه به کیفیت بیشتر در هر بوته در گلخانههای تجاری میشود. عنوان تنشهای فیزیولوژیکی، سبب بیوسنتز اتیلن و همچنین عنوان شده که میزان تولید به ازای هر سطح جلوگیریازبزرگشدن یاختههاو یارشدشاخهمیشود میتواندباافزایشتراکمبوتهجبرانشود) & Ohkawa )Liu & Chang 2011(.خمکردن شاخههایگالبیژاپنی Suematsu 1999(.افزونبراین،درپژوهشدیگریخم سببافزایشتولیداتیلنوتسریعدرتشکیلگلشدهاست کردنشاخهدررزرقمMercedesمنجربهکیفیتباالتر )Ito et al. 2001(.مقداراتیلندر شاخههایافقیگل شاخه گل، تعداد شاخه کور کمتر ) جوانههای گل سقط میمون در مقایسه با شاخههای عمودی 9/2 برابر است شده(و عملکرد بیشتر شده است ) Sarkka & Rita )Friedman et al. 2003(.افزونبرایننشاندادهشده 1999(. باوربرایناستکهخمکردنمتوالیشاخههایرز 4 0 کهدرپیچزینتیگلکاغذی ،خمکردنشاخهباافزایش بهدلیلدریافتمناسبنورونیزفتوسنتزبیشتر،یکمنبع مقدار آنزیم درونی 0-آمینوسیکلوپروپن-0-کربوکسیلیک مناسباز کربوهیداراتها ودیگرفرآوردههایفتوسنتزیرا 3 2 اسید )ACC( درشاخههاسببکاهشرشد،افزایشتولید ایجادکردهکهبهمصرف جوان ه هایگلمیرسد.همچنین اتیلنوبدنبالآنتسریعوافزایشدرگلدهیشدهاست ممکن است با جذب نور بیشتر، تغییراتی در تعادل )Liu & Chang 2011(. هورمونیبهسمتافزایشمیزانسایتوکینی نهاایجادشود )Nazari 2017(.درپژوهشیدیگربیانشدهکهخمکردن پاسخهای مورفو-فیزیولوژیکی بوتههای رز به خمکردن شاخه در برخی ارقام رز، سبب تولید شاخه گل کمتر به شاخه ازایهرمترمربعزمیندرمقایسهباروشسنتیباسیستم درحالیکهدررزباسیستمتولیدسنتییککانوپیپرچینی مدیریت کانوپی با هرس شده است ) Kim & Lieth بلند با سطح برگساره فراوان برای دریافت نور ایجاد می 2004(،اگرچهدراینپژوهش کاهشعملکردباافزایش شد، اما در سیستم پرورش با شاخههای خم شده بهطور تراکمبوتهجبرانشدهاست)Sarkka & Rita 1999(.در تئوری میتوان ارتفاع کانوپی را بدون کم شدن شاخص همینراستا نشاندادهشدهخمکردنشاخههایرزازباالی سطحبرگ درسطح پایینی نگه داشت.ارتفاع کمکانوپی جوانه پنجم )از پایین بوته(و برداشت شاخه گل از میزان دریافت نور توسط پاشاخهها را تسهیل کرده و ارتفاعهایمختلفدرمقایسهباخمکردنشاخهازپایهآن شاخه هایگلمناسبقابلبرداشتازرویآنهاویااز ) جوانهای زیر ناحیه خم شده وجود نداشته باشد(و روی شاخههایاولیه)اصلی( ظاهرمیشوند. پاشاخههاقوی برداشت از روی جوانه اول، تعداد پاشاخه بیشتر و نیز الرشد هستند و منبع مهمی برای تولید گل میباشند عملکردبیشتریبهدستآمدهاست) Sarkka & Erikson )Zieslin & Mor 1981(. گزارش شده که کانوپی خم 2003(.گزارششدهکهدرگیاهانرزجواندرحالنمو، شدهبهعنوانیکذخی رهغذاییازآسیمیالتهابرایرشد خمکردنشاخهسببافزایشمیزاننمو،وزنوقطرساقه، شاخههایجدیدگلدربخشعمودیکانوپیوعمدتادر

3. Source 1. Bougainvillea (Bougainvillea spp.) 4. Sink 2. 1-aminocyclopropane-1-carboxylic acid

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

شاخصسطحبرگوسطحمقطععرضیپاشاخه هامیشود ضخیمتر،9-ارتفاعکمترکانوپی دربوتههایخمشدهو )Kool & Lenssen 1997(. درپژوهشیمیزانبهرهوری مدیریتراحتترآنها،0-افزایشمیزانتعرقکانوپیبه 0 سیستممدیریتکانوپیبهصورتداربستهایی کهدرآن دلیلتشکیلسطحبرگبیشتربهازایهرگیاهوافزایشدر پاشاخههارادرزاویهتقریبا41درجهنگهداشتهبودند،با تعداد شاخههای اصلی پس از رهاسازی غالبیت انتهایی سیستم سنتی مقایسه شد و نتایج نشان داد که در سیستم شاخه.این افزایش در تعرق منجر به کارایی بیشتر خنک داربستی، تعدا شاخه گل بیشتر با طول ساقه بلندتر در سازی اتمسفر گلخانه شده که یک مساله مهم در آب و مقایسه با سیستم سنتی تولید میشود.این پژوهشگران هوایمدیترانهایبودهجاییکهوقوعدمایباالدرهوای افزایشعملکردوکیفیتشاخهگلدرسیستمداربستیرا گلخانهوبسترکشتوکمبودفشاربخارهوا،سببایجاد مرتبطباافزایشنفوذنوربهبخشهایپایینی بوتههاونیز شرایطتنشدرتابستانشدهواثراتمنفیبررشدوکیفیت شاخههای خم شده که سبب افزایش تعداد پاشاخهها گلخواهدداشت)Gonzalez-Real et al. 2007(و-0 میشود،دانستند)Mosher & Turner 1999(.درهمین گزارش شده که در روش خم کردن شاخه به دلیل جدا راستا،دردورقمرزشاخهبریده’Kardinal‘و Fire N‘ بودن منطقه برداشت گل و نیز برگساره چند ساله بوته، 2 ’Ice با شاخههای خمش یافته، تعداد شاخههای قابل مطلوب مدیریت تلفیقی آفات میباشد زیرا میتوان در برداشتبهطورمعنیدارینسبتبهبوتههایپرورشیافته باالیبوتهودرناحیهبرداشتجهتکنترلآفاتسمپاشی با روش سنتی بدون شاخه خم شده، کمتر بود اما طول کردامادربخشپایینوناحیهبرگسارهبوتهازشکارگرهای شاخههابلندتربودهوبیوماس)زیستتوده(ومادهخشک کنهاستفادهنمود. بیشتروتعدادشاخههایگلباطولکموکیفیتنامناسب معایب خمسازی شاخه در رز کمتر و در کل سودآوری بیشتر بود ) Kim & Lieth باوجودمزایایزیاد،اینروشدارای معایبینیزمیباشداز 2004(. همچنین گزارش شده که هدایت هیدرولیکی جمله:0- باخمکردنشاخههادرپایینبوتهوایجادشاخ آوندهای چوبی، میزان فتوسنتز، هدایت روزنهای و مقدار وبرگزیاددرآنسببایجادیکریزاقلیممناسببرای تعرقدر شاخه هایخمشدهرزهادرمقایسهباخمنشدهها آفتکنهوتریپسخواهدشدودرضمندرگلخانههایبا کمترمیباشد)Kim et al. 2004(. تراکم کشت باال و غیر مجهز به سیستم تهویه مناسب تا فواید خمسازی شاخه در رز حدیتهویهدرپایینبوتهبهخوبیانجامنخواهدشد،2-با امابه طورکلیخمسازیشاخهدرمقایسهباسیستمسنتی ایجادسیستمخمسازیشاخهوتراکمشاخهوبرگهاپایین دارایفوایدیمانندمواردزیرمیباشد:0-افزایشقدرت بوتهکاراییکنترلشیماییآفتهابهویژهکنهبهدلیلنفوذ رشدونموپاشاخههاکهنقشمهمیدرتکاملساختارگیاه کمترسمبهداخلپایینبوتهکاهشخواهدیافتبههمین دارند،2- فراهمکردنکربوهیدراتبرایشاخههایگلدر دلیل در گلخانههای رز با شاخههای خم شده کنترل حالرشدبهویژهدرشروعچرخهرشد،4-بهبودکیفیت بیولوژیکیراتوصیهمیکنند،4- بهطورکلیممکناست )طولوقطر(و عمر گلجاییشاخههای گل،3- افزایش سیستم خم کردن شاخه در برخی ارقام سبب کاهش پتانسیل گلدهی با تحریک رشد شاخههای اصلی با قطر عمکلردشود وایندرمناطقیکهگلهایباکیفیتکمتر

2. Integrated pest management (IPM) 1. Trellis

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

بهراحتیبه فروشمیرسدتاحدیعملکرداقتصادیرا 4-درایالتکالیفرنیایآمریکا،41تا31روزپساز کاهش دهد، 3- خم کردن شاخه نیاز به مهارت داشته و کشتبوته هایرزوزمانیکهجوانههایرویشاخهاولیه برخی از پرورش دهندگان سنتی از اجرای این روش که به طور معمول این شاخه ضعیف و کوتاه است، استقبال نخواهند کرد و9- احتیاج به فضای بیشتر بین هنگامیکهبهاندازهیکدانهسویارسیدآنهاراازباالیگره ردیفها و نیز حرکت مشکلتر کارگران بین ردیفها در دومخممیکنند. پسازخمکردنشاخهاصلی،شاخههای گلخانههاییکهبهاینروشگلرزشاخهبریدهراپرورش باطولمناسبازپایینناحیهخمشدهبرایبرداشتتولید میدهند. می شوند،امابرخیازپرورشدهندگاناینشاخههارابرای فروش برداشت نکرده و در عوض برخی از آنها را خم نکات مهم در زمان خمکردن شاخه رز میکنندتاساختاربوتهشکلگیرد) Joshel & Melnicoe درپایانبرخیازنکاتضروریکهبایددرزمانخمکردن ‌‌.)2004 شاخهدررزهابایدرعایتشود آوردهمیشود: 3-درکشورهلند)شکل3(پسازکشتیکبوتهرز 0- در کشور اتیوپی خمسازی شاخه تقریبا در همه جوان صبرمیکنندتاارتفاعآنبه41تا31 سانتیمتربرسد گلخانه هایپرورشگلرزانجاممی شودوبهطورمعمول وجوانهانتهاییآناندازهیکنخودباشدسپسباحذف پسازکشتبوتههایرز،رطوبتگلخانهرادرحدود09 جوانهانتهاییورشدجوانههاىجانبى،شاخهاصلیرابه تا19درصدنگهداشته،تهویهرا محدودمیکنندودمای گونهایخممیکنندکهزاویهخمشآنکمتراز51درجه گلخانه 23 ساعت شبانه روز روی 24 درجه سانتیگراد باشد.پس از این، اولین مرحله گل قابل برداشت تولید تنظیممیگرددوشدتنورراافزایشداده تاشاخههارشد میشود کهاین گل هارااز رویبرگهای سهبرگچهای سریعوقویداشتهباشند.پساز3 هفتهازکشتبوتههاو برداشتکردهودرضمنتمامشاخههایرشدیافتهازروی زمانیکهشاخههایجانبیرشدمشخصیرانشاندادندو شاخه هایخمشدهراحذفمیکنند)Ruys 2007(. شروع به نمو جوانههای کوچک کردند، شاخه اولیه آماده 9- بهتراستبرخیازجوانه هایرویشاخههایخم خمکردن میباشد.درهنگامخمکردن،درحدامکانارتفاع شده حذف شود تا شاخههای خیلی زیادی رشد نکنند و خمسازیراپاییننگهداشتهتابعداپاشاخههایضخیمو آفت تریپس و نیز پوسیدگی بوتریتیس جوانه به راحتی قویرشدکنند. پسازخمسازیشاخهها،بهطورمعمول کنترل شود.البته باید توجه داشت در زمان قطع شاخه 2تا4پاشاخهرشدیافتهازپایینناحیهخمشدهنگهداشته ناخنکرویساختارپایگاهیبوتهرزباقینماند،چوندر وبقیهراحذفمیکنند)Van der Maden et al. 2012(. غیراینصورتسببوجودناخنکبهشیوعبیماریوآفت 2- درکشورهندودرگلخانههایرزشاخهبریده،خم کمکخواهدکرد. کردن شاخهها از ارتفاع 9 سانتیمتری انجام میشود و 0-بهتراستدرزمانبرداشتیکشاخهگل،حداقل جوانههای روی شاخههای خم شده حذف میشوند تا یک و حداکثر سه جوانه روی شاخه باقی بماند تا بعدا کنترل آفت کنه و پوسیدگی جوانه به راحتی انجام شود. تبدیلبهشاخههایگلشوند. اولینخمسازی49روزپسازکشتانجامشدهوبهطور 0- به طورحتمپسازمستقرشدنبوتههاودرادامه معمول از روی اولین یا دومین برگ 9 برگچهای انجام تولید بهتر است فقط شاخههای ضعیف که گ لهای قابل میشود)Kumari & Choudhary 2014(.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

فروشراتولیدنمی کنندونیزشاخههایکورکهاصال کهبههمیندلیلتوصیهمیشوددرطولروزاوایلصبح گلتولیدنمیکنند،خمشوند. ویا روزهای ابری که ساقه پر آب بوده و دارای بافت 1- خمسازی شاخه با دقت بدون استفاده از هیچ نرمتریاستانجامشود. حتیتوصیهمیشوددرطولفصل وسیلهایبادستوباقراردادنشاخهبیندوانگشتشست رشدباقراردادنساقههابیندوانگشتشستوسبابه، وسبابهطوریبهسمتپایینخمکردهکهپایینترازسطح میزانسفتیبافتآنهاکنترلشودوزمانیکهساقههاهنوز افققرارگرفتهوباافقزاویهکمتر51درجه)بهعنوانمثال چوبینشدهاندخمشوند.یاروزهایابریکهساقهپرآب 39درجه(بسازدوشاخهخم شدهبهطورکامل پایین تر بودهودارایبافتنرمتریاست،انجامشود. ازمحلطوقهقرارگیرد)شکل9(.البته میتوانازانبرهایی 02-تجربهنشانداده ازلحاظویژگیهایرشدزمانی کهدهانهآنهادارایپوششالستیکیجهتجلوگیریاز یکشاخهخمشودکهجوانهانتهاییآنواردمرحلهبلوغ آسیببهپوستساقهاست)شکل0-الف(،استفادهکرد. زایشیشدهباشدچوندرغیراینصورتسرشاخهخمشده 5-چنانچهان تهایشاخههایخمشدهگلدهیمشاهده دوبارهبهسمتباالبرخواهدگشت. شددرهماناوایلنموجوانهگلحذفشود)شکل0- 04- در برخی موارد ممکن است جهت نگه داشتن ب(،زیرابانموبیشترآنونیزبازشدنگلیکمصرف شاخه هایخمشدهنیازبهسیمکشیاطرافبوتههاباشد، کننده قوی مواد غذایی میباشد و اثر منفی بر رشد بوته کهدراینصورتبایدبهآرامیشاخهخمشدهرادرزیر خواهدگذاشت. سیمکناربوتهقرارداد. 01-توصیهشدهجهتجلوگیریازشیوعآفتکنهدر 03- بهطور معمول زمانی که تشخیص داده شد گلخانههایی که کامال مجهز نیستند، در تابستان خمسازی شاخههای خم شده قدیمی کارآیی الزم جهت فتوسنتز و شاخهانجامنشود. ساختآسیمیالت هاندارند،حذفوباشاخههایخمشده 00- زمان خم کردن ساقه حتما دقت شود که ساقه جدید جایگزین شوند. ، حذف و با شاخههای خم شده نشکند)شکل0-الف(وساقهفقطخمشود)شکل0-ب( ‌ ‌

‌ Ruys 2007 شکل 1-نحوهخمسازیشاخهدربوتهرزشاخهبریدهدرهلند) (.

21 92192

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

‌ – شکل 5 دونحوهخمسازیشاخهبادوزاویهکمتراز51درجه)درست(ومساوییابیشتراز51درجه)اشتباه(رانشانمیدهد ‌.)Ruys 2007(

‌ . شکل 6-الف:نحوهخمکردنشاخهباانبرهاییکهدردهانهآندارایپوششالستیکیاست ب:گلدهینامناسبیکشاخهخمشده کهبایدزودترازاینجوانهگلحذفمیشد.

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

شکل 7-الف:یکشاخهکهبهدرستیخمشدهاست.ب: شاخهایکهبهدرستیخمنشدهاستکهدرآنافزونبرشکستنساقهوآسیب بهآوندهایچوبی،آوندهایآبکشهمدرمحلخمشدهآسیبدیدهاندوپوستساقهسیاهشدهاست.

دستورالعمل ترویجی سهبرگچه ایبرداشتکردهودرضمنتمامشاخههایرشد یافتهازرویخمشدههاحذفشوند. 0-بهتراستدرشروعکشت بوتههایجوانرز،دمای23 3- ممکناستدربرخیارقامخمکردنشاخهسببکاهش ساعتشبانهروزگلخانهروی24درجه سانتیگرادتنظیم عملکرد شود، اما به دلیل با کیفیت بودن شاخهها و یک شودورطوبتنسبی09تا19درصد،شدتنورمناسبو تولیدبه نسبتیکنواختوهمیشه در طولسالپیشنهاد تهویهکم باشدتامستقرشدنبوته هاورشدونموآنهابه میشود که چنین عملیاتی در رزهای رزهای شاخه بریده خوبیانجامشود.سپسزمانی کهارتفاعآنهابهحدود41 انجامشود. تا 31 سانتیمتر رسید، جوانه انتهایی حذف شود تا 9- درزمانخمکردنشاخههادقتشودکهشاخهنشکند پاشاخه هایباکیفیتمناسببهدستآید.البتهپسازاین بلکه خم شود، همچنین در طول دوره رشد میتوان بایددماورطوبتنسبیراکاهشدادتاازاثراتنامناسب شاخههای قدیمی خم شده با کارآیی کم در فتوسنتز و آنها بر کیفیت گل جلوگیری شود و بوتهها با شرایط ساخت آسیمیالتها را حذف و با شاخههای خم شده معمولپرورشسازگارشوند. جدیدجایگزینشوند. 2-هیچوقتنبایدزاویهخمششاخهمساویویابیشتراز 51درجهباشدبلکهبه طورحتمبایدکمتراز51 درجه سپاسگزاری بوده و شاخه به گونهای قرار گیرد که پایین تر از بخش بدینوسیلهازآقایمهندسسیدمجیدصدیقیبهعنوان طوقهبوتهباشد. یکی از پرورش دهندگان فعال گل رز شاخه بریده در 4- پسازخمکردنشاخهوزمانیکهاولینمرحلهگلقابل شیراز، به خاطر تهیه برخی از عکسها از گلخانه ایشان برداشتتولیدشد،اینشاخه هایگلراازرویبرگهای تشکروقدر دانیمیشود.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

منابع

Azadi P, Bagheri H, Nalousi AM, Nazari F, Chandler SF (2016). Current status and biotechnological advances in genetic engineering of ornamental plants. Biotechnol Adv. 34:1073–1090. Baille A, Gutierrez Colomer RP, Gonzalez-Real MM (2006). Analysis of intercepted radiation and dry matter accumulation in rose flower shoots (Rosa hybrida cv. Dallas). Agric For Meteorol. 137:68–80. Banno K, Hayashi S, Tanabe K (1985) Effect of SADH and shoot bending on flower bud formation, nutrient components and endogenous growth regulators in Japanese pear (Pyrus serotina Rehd). J Jpn Soc Hort Sci. 53:365–376. Buck-Sorlin G, de Visser PH, Henke M (2011). Towards a functional–structural plant model of cut-rose: simulation of light environment, light absorption, photosynthesis and interference with the plant structure. Ann Bot. 108:1121–1134. de Hoog J (2001). Handbook for modern greenhouse rose cultivation. Applied Plant Research, Aalsmeer, The Netherlands. Dieleman JA (1998). Cytokinins and bud break in rose combination plants. Thesis Wageningen University. Dole JM, Wilkins HF (2005). Floriculture Principles and Species. Prentice Hall, Inc., USA. Friedman H, Meir S, Halevy AH, Philosoph-Hadas S (2003) Inhibition of the gravitropic bending response of flowering shoots by salicylic acid. Plant Sci. 165:905–911 Gonzalez-Real MM, Baille A (2000). Changes in leaf photosynthetic parameters with leaf position and nitrogen content within a rose plant canopy (Rosa hybrida). Plant Cell Env. 23:351–363. Gonzalez-Real MM, Baille A, Gutierrez Colomer RP (2007). Leaf photosynthetic properties and radiation profiles in a rose canopy (Rosa hybrida L.) with bent shoots. Sci Hort. 114:177–187. Hosokawa Z, Shi L, Prasad TK, Cline MG (1990). Apical dominance control in Ipomoea nil: the influence of shoot apex, leaves and stem. Ann Bot. 65: 547–556. Ito A, Hayama H, Yoshioka H (2001) The effect of shoot-bending on the amount of diffusible indole-3-acetic acid and its transport in shoots of Japanese pear. Plant Growth Regul. 34:151–158. Joshel C, Melnicoe R (2004). Crop Timeline for California Greenhouse Grown Cut Roses. Western IPM Center, University of California, Davis. Kim SH, Lieth JH (2004). Effects of shoot-bending on productivity and economic value estimation of cut-flower roses grown in Coir and UC mix. Sci Hort. 99:331–342. Kim SH, Shackel KA, Lieth JH (2004). Bending alters water balance and reduces photosynthesis of rose shoots. J Amer Soc Hort Sci. 129:896–901. Kool MTN, Lenssen EFA (1997). Basal-shoot formation in young rose plants. Effects of bending practices and plant density. J Hort Sci. 7:635–644. Kool MTN, Van de Pol PA (1993). Controlling the plant development of R. hybrida cv. Montrea. Sci Hort. 53:239– 248. Kool MTN, van de Pol PA, Berentzen WTJ (1991). Formation and early development of bottom breaks in 'Motrea'

21 2192

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

roses. Sci Hor. 48:93-298. Kumari A, Choudhary M (2014). Production technology of rose in greenhouse. Popular Kheti. 2: 20-23. Leopoid AC, Brown KM, Emerson FH (1972) Ethylene in the wood of stressed tress. HortSci. 7:175. Robbie FA, Atkinson CJ, Knight JN, Moore KG (1993) Branch orientation as a factor determining fruit set in apple trees. J Hort Sci Biol. 68:317–335. Li-Marchetti C, Le Bras C, Relion D, Citerne S, Huché-Thélier L, Sakr S, et al (2015). Genotypic differences in architectural and physiological responses to water restriction in rose bush. Front Plant Sci. 6:355. Mosher JM, Turner DW (1999). The impact of within-rowspacing on the productivity of glasshouse roses grown in two planting systems. J Hort Sci Biotech. 74:721–728. Nazari F (2017). The effect of two times rejuvenation pruning on vegetative and reproductive of four cut rose (Rosa hybrida L.) cultivars under soilless culture. J Plant Res. (Irn. J Biol). 30:608-620. Ohkawa K (1980). Cutting-grafts as a means to propagate greenhouse roses. Sci Hort. 13:191-199.

Ohkawa K (2010). The past and the future of cut rose production and industry in Japan. Acta Hortic. 870:21-28. Ohkawa K, Suematsu M (1999). Arching cultivation techniques for growing cut-roses. Acta Hort. 482:47-52. Reid A (2008). Greenhouse roses for cut flower production. Department of Agriculture and Food, Western Australia, Perth. Bulletin 4738. RuysTh (2007). Manual for Cut Flower Rose Growing. Moerheim Roses and Trading BVL, Leimuiderbrug, The Netherlands. Sarkka L (2005). Yield, quality and vase life of cut roses in year round greenhouse production. Academic Dissertation, University of Helsinki, Finland. Sarkka L, Erikson C (2003). Effects of bending and harvesting height combinations on cut rose yield in a dense

plantation with high intensity lighting. Sci Hort. 98:433–447. Sarkka LE, Rita HJ (1999). Yield and quality of cut roses produced by pruning or bending down shoots. Gartenbauwissenschaft 64:173-176. Schneider P, Dewolf GP (1995). Taylor's Guide to Roses. Houghton Mifflin Co. 215 Park Avenue South, New York, USA. Van der Maden E, Hoogerwerf F, Van Marrewijk J, Kerklaan E, Posthumus J, Van Boven A, Humphries G (2012). Handbook for Greenhouse Rose Production Ethiopia, Wageningen UR Digital Library. Wareing P (1970) Growth and its co-ordination in trees. In: Luckwill LC, Cutting CV (eds) Physiology of tree crops. Academic Press, London, pp 1–21. Zieslin N, Moe R (1985). Rosa. In: Halevy AH (ed) Handbook of Flowering, Vol. 3, CRC, Boca Raton, FL, pp 280-

287. Zieslin N, Mor Y (1981). Plant management of greenhouse roses. Formation of renewal canes. Sci Hort. 15:67-75.

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 91-9

Management of Cut Flower Production in Rose with Emphasis on Shoot Bending

Nazari Farzad Department of Horticultural Science, College of Agriculture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.

[email protected]

Abstract

Undoubtedly‌ cut rose is one of the most economically and favorite ornamental plants in the world. Management of rose architecture plays an important role on the year-round flower production as it greatly determines plant life span, and effects both plant development and the quality of the flowering shoots (length, diameter and weight). Traditional cut-flower rose production involves growing plants in the ground and training the canopy vertically as a tall hedge. However, nowadays rose growers have changed this method by bending the non-productive shoots (stems with low length and diameter and also with blind shoot potential). Bending of shoots results in reduced indigenous IAA hormone and increased cytokinin and ethylene levels which in turn lead to a decline in the growth and an increase in branching and increase in flowering. Shoot bending increase the light capture and it makes more photosynthetic assimilates. Moreover, it changes the translocation of photosynthetic assimilates from the foliage of bended shoots towards the bottom breaks, thus, it increases the growth and flower quality. Bending also increases light absorption and production of photosynthetic assimilates and their translocation from the foliage of the bended shoots towards the bottom breaks. This could increase growth rate and improve the quality of the flowers. In the present research, the management of the cut rose plant structure with an emphasis on shoot bending, has been thoroughly reviewed.

Keywords: Cut Flower, Flower Quality, Rose, Shoot Bending.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

بهبود خصوصیات کمی و کیفی گل ژربرا با تنظیم نسبت نوع نیتروژن مصرفی محلول غذایی درکشت بدون خاک

خلجمحمدعلی پژوهشکدهگلوگیاهانزینتی،موسسهتحقیقاتعلومباغبانی،سازمانتحقیقات،آموزشوترویجکشاورزی،محالت،ایران [email protected] تاریخدریافت:01/00/0450،تاریخبررسیمجدد:25/12/0450،تاریخپذیرش:0450/13/00

چکیده

اینآزمایشباهدفبررسیتأثیرنوعنیتروژن)آمونیومونیترات( برشاخصهایرشدوگلدهیدورقمگلژربرا)استانزاو دابلداچ(بهمنظورتوصیهنسبتمناسبآمونیومبهنیتراتدرمحلولغذاییبرایحصولعملکردکمیوکیفیبهینهگلژربرا صورتگرفت.اینآزمایشبهصورتفاکتوریلدرقالبطرحکامالَتصادفیبادوعاملنسبتآمونیومبهنیتراتمحلولغذایی ونوعرقمدرسهتکرارانجامشد.عاملاولنسبتآمونیومبهنیتراتدرچهارسطحشاملصفربه21،011به31،11به01و 01به31وعاملدومرقم ژربرادردوسطحشامل"استانزا"و"دابلداچ"بود.نتایجنشاندادافزایشنسبتآمونیومدرمحلول غذاییبهبیشاز31درصدنیتروژنکلموجبکاهش معنیدارشاخصهایرشدیوتعدادگلژربرادرمقایسهبانسبتآمونیوم بهنیترات21به11 شد.بیشترینتعدادگل)403شاخهبرمترمربعدرسال(،وزنخشکساقهگلدهنده)2/9گرم(،قطرساقه گلدهنده)52/1 سانتیمتر(، استحکامساقهگلدهنده)40/2کیلوگرم(وعمرپسازبرداشت)03روز(ازگلهایتغذیهشدهبا محلولغذاییداراینسبت21به11آمونیومبهنیتراتبدستآمد.با توجهبهنتایجبدستآمدهازاینآزمایشمحلولغذاییبا نسبتآمونیومبهنیترات21به11بهعنوانمحلولغذاییمناسببرایتولیدبهینهکمیوکیفیگلژربرایشاخهبریدهتوصیه گردید.

کلمات کلیدی:آمونیوم،تعدادگل،رقم،ژربرا،عمرپسازبرداشت،نیترات.

مقدمه

کشورایرانبهلحاظشرایطمناسبباقلیمبیوتنبوعآبو jamesonii(گیاهیعلفبیازخبانوادهاستراسبهببودهکبه هبوائیدارایپتانسبیلبباالیتولیبدگبلوگیاهبانزینتببی دارایگلهایرنگارنگزیباییمیباشبدوببهعنبوانگبل میباشد.تولیداقتصادیدربازارهایداخلیودسبتیابیببه شاخهبریده،گلدانیوباغچهایدربسترهایطبیعی)خاك( بازارهایبینالمللینیازمندافزایشعملکبردکمبیوکیفبی ومصنوعی)پیت،پرلیبت،پوکبهمعبدنیویباببهصبورت گببلهبباوگیاهببانزینتببیمببیباشببد.ژربببرا) Gerbera مخلوطبادرصدهایمختلبفآنهبا(کشبتشبدهومبورد

2100

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

استفادهقرارمیگیرد.ژربراازجملبه01گبلشباخهبریبده محلولغذاییبرعمرپسازبرداشتوکیفیتگلژربرا مهمجهانمیباشد )Rahmanet al. 2014(کبهببهدلیبل نشاندادکهدرغلظتباالینیترات)051میلیگرمبرلیتر( عمرباالیپسازبرداشتوزیباییگلآن،روزبهروزببر بیشترین تعدادگل تولیدشد.نتایج نشان دادتاثیرنیترات تعدادمتقاضیآنافبزودهمبیگبرددوبنبابرایندرسبالهای رویطولساقهمعنیداربودهوباکاربرد031میلیگرمبر اخیرسطحزیرکشتآندراکثرکشورهایتولیدکنندهاین لیترنیتراتبلندترینطولساقهحاصلشد ) Mascarini et گل،افزایشیافتهاست)al. 2005 .)Rahmanet al. 2014(. کمبوداطالعاتدرزمینه نیازهایتغذیه ایگلهاوگیاهان نتایجآزمایشبررسیاثرنوعنیتروژنبرpHبسترکشتدر زینتی جهت استفاده تو لیدکنندگان این محصوالت موجب 4گونهگیاهزینتیشمعدانی،اطلسیوگلحنانشاندادکه معضالتزیادیدرتولیدبهینهآنهاشدهاست. سوءتغذیه نوعنیتروژنوغلظتآنباعثاسیدییاقلیاییشدنبستر ناشی از مصرف نامتعادل کودهای شیمیایی در گلخانههای کشتشدهوبرجذبنیتروژنتوسطگیاهانتاثیرمیگذارد تولید گل ژربراباعثتولیدغیراقتصادیاینگلدرایران )Johnson et al. 2013(. شده و توان رقابت تولیدکنندگان داخلی را در مقابل نوع نیتروژن بر جذب عناصر غذایی معدنی توسط گیاه تولیدکنندگان خارجی برای ورود به بازارهای بینالمللی مؤثراست )Li et al. 2013(.طیآزمایشیدرمورداثر بطورقابلمالحظهایکاهشدادهاست. آمونیومو pH محلولغذاییبررشدگل ژربرا دربستر آمونیومونیتراتشکلهایاصلیجبذبنیتبروژنتوسبط سنگ جوش )pumice(مشاهده شد که در مقدار پایین گیاهانبودهوعالوهبرآنهابرخیترکیباتآلینیتروژنهنیز نسبت آمونیوم به نیتروژن کل در محلول غذایی، اسیدیته توسطگیاهجبذبمبیشبوند.نیتبراتوآمونیبوماثرهبای محلولاطرافریشهافزایشیافتهواینامرموجبکاهش متفبباوتیرویتغذیببه،رشببدوعملکببردگیاهببانمختلببف جذب عناصری مانند مس، منگنز و روی توسط گیاه دارنبد)Li et al. 2013(.جبذبآنهباتوسبطگیاهبانببه گردید.باکاهشجذباینعناصر،رشدوعملکردگلنیز عواملیازقبیلنوعگونهگیاهیوشرایطمحیطبیبسبتگی کاهشیافت.نتایج نشان دادگیاه ژربرا درpH باالی0، دارد.بهطورکلیگیاهانازنظرجذبشکلهباینیتبروژن حساسومستعدبهکمبودمسومنگنزمیباشد.آنهانتیجه بهچهارطبقهتقسیمبندیمیشوند:0(ترجیحآمونیبوم،2( گرفتندکهتنظیمنسبتآمونیومبهنیتروژنکل،نسبتبه تببرجیحنیتببرات،4(اثببرمسبباویآمونیببومونیتببراتو3( تنظیمpHمحلولغذاییارجحیتدارد ) .Savvas et al ترکیبیاز2منبع)آمونیومونیترات(بادرصدهایمتفباوت 2003(. کهیاآمونیومویانیتراتغالبباشد)Li et al. 2013(. افزایشنسبتآمونیومبهنیتراتدرمحلولغذاییموجب بر اساس آزمایش بررسی اثر نوع نیتروژن بر ویژگیهای کاهشغلظتپتاسیموکلسیمبرگلیسیانتوسگردیدولی کمی وکیفی توتون، مشاهده گردید که استفاده از آمونیوم بر غلظت نیتروژن برگ تاثیری نداشت.نتایج نشان داد بجاینیتراتموجبکاهشزیستتودهریشهواندامهوایی لیسیانتوسمیتواندغلظتباالیآمونیومراتحملنمایدکه گردید )Walch Liu et al. 2000(. مشاهدات احتماال به خاطر آسیمیالسیون باالی کلسیم است میکروسکوپیآنهانشانداددرگیاهانتغذیهشدهباآمونیوم )Mendoza-Villarreal et al. 2015(. طی آزمایشی اثر تعدادسلولهاواندازهآنهاکاهشیافتهکهدلیلآنکاهش نوعنیتروژنبرجذبنیتروژنوعناصرغذاییدرگلاختر تقسیموتوسعهسلولیبود.آزمایشتاثیرغلظتنیتراتدر بررسیگردید.نتایجنشاندادگیاهانتغذیهشدهباآمونیوم

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

دارایغلظتنیتروژنبیشترونیزغلظتکمترعناصرغذایی بهزیتونتحملکمتریبهغلظتزیادآمونیومدارد ) Dias پتاسیم، کلسیم و منیزیم نسبت به گیاهان تغذیه شده با et al. 2015(. نیتراتبودند )Konnerup & Brix 2010(.نتایجآزمایشی بهدلیل اهمیتتأثیرشکلنیتروژنبرویژگیهایکمیو رویاثرنوعنیتروژنبرخصوصیاتفیزیولوژیکیوغلظت کیفی گیاهان مختلف بهویژه گل ژربرا و عدم آگاهی عناصر غذایی کممصرف در گیاه ذرت، نشان داد نوع تولیدکنندگان این گل از تأثیر نسبتهای بهینه آمونیوم به نیتروژن بر غلظت عناصر کممصرف مانند روی، منگنز و نیتراتدرمحلولهایغذاییبرعملکردوویژگیهایکیفی مستاثیرگذاراست.همچ نینغلظتعناصرکممصرفدر آنونیزاهمیتگلژربرابهعنوانیکیازگلهایشاخه ریشه و اندام هوایی این گیاه بیشتر از سایر اندامها بود بریده مهم در جهان و کشور، در این پژوهش اثر شکل )Sabir et al. 2013(. نیتروژن)نسبتآمونیومبهنیترات( برشاخصهایعملکرد طیآزمایشیاثرنوعنیتروژنبررشدوگلدهیگلارکیده وکیفیتدورقمگلژربرابررسیشد. هیبرید )Blume × Taisuco Kochdian(در دو بستر مواد و روشها کشتموردبررسیقرارگرفت.نتایجنشاندادباافزایش

نسبت نیترات به آمونیوم محلول غذایی در هر دو بستر، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامالَ تعدادبرگکمتریبدستآمدوباافزایشنیتراتازصفرتا تصادفیبادوعاملنسبتآمونیومبهنیتراتمحلولغذایی 09درصدکلنیتروژنمحلولغذایی،تعدادگل،قطرگلو و نوع رقم در 4 تکرار در گلخانه کشت بدون خاك طولساقهگلدهندهافزایشیافت.گیاهانیکه91درصدیا پژوهشکدهملیگلوگیاهانزینتیایرانواقعدرمحالت بیشترنیتراتدریافتکردهبودند،2 هفتهزودترگلدهیرا انجام شد.عامل اول نسبت آمونیوم به نیترات در چهار آغازنمودند.همچنینقطرساقهگلدهندهباافزایشدرصد سطحشاملصفربه21،011به31،11به01و01به31 نیتراتازصفرتا011درصدکلنیتروژنمحلولغذایی، وعاملدومرقمژربرادردوسطحشاملاستانزا)Stanza( بیشترشد.نتیجهگیریشدکهگلارکیدهرشدمناسبیدر بهرنگقرمزودابلداچ)Double Dutch(بهرنگزرد نسبتهایباالینیتراتبهآمونیوممحلولغذایی)ترجیحاً بود.برایهرواحدآزمایشی01گلدانوداخلهرگلدان4 Wang 2008 نسبتنیتراتبهآمونیوم09به29(دارد) (. لیترییکنشاءگلژربراکشتگردید)شکل0(.محلول بهطورکلیگونههایمختلفگیاهیوحتیارقاممختلف غذایی مورد استفاده در این آزمایش، برمبنای نتایج یکگونهواکنشهایمتفاوتینسبتبهنوعنیتروژننشان آزمایشهایانجامشدهقبلی در پژوهشکدهگلو گیاهان Marschner 2012 میدهند ) (. اثر نسبتهای مختلف زینتیبود.نتایجتجزیهآبمورداستفادهبرایتهیهمحلول نیترات به آمونیوم جهت بررسی تحمل گل ناز آفتابی غذاییدرجدول0 آوردهشدهوبرمبنایغلظتیونهای Olea Cistus albidus ) (و نوعی زیتون وحشی ) غذاییقابلتوجهدرآبشاملکلسیم،منیزیم،سولفاتو europaea (به آمونیوم مورد بررسی قرار گرفت.آنها نیتراتمحاسباتالزمبرایحصولغلظتهایمدنظردر شدتمرگومیرگیاه،وزنزیستتودهوفعالیتآنزیم تیمارهای آزمایشی انجام شد.غلظت عناصر غذایی در

نیترات ردوکتاز را جهت بررسی تحمل گیاهان مورد محلولهای غذایی مورد استفاده در آزمایش )نسبتهای ارزیابیقراردادند.نتایجنشاندادکهگلنازآفتابینسبت مختلفآمونیومبهنیترات(درجدول2آوردهشدهاست.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

با توجهبهاینکهpH مناسبمحلولغذاییمورداستفاده تعدادساقهگلدهنده درهرگیاه در طول دورهکشت)4 برای گل ژربرا در محدوده 0/1± 9/9 میباشد )2003 ماه(ودر4 بوتهشمارشگردیدودرنهایتبرحسبتعداد pH،)Dekreijمحلولغذاییبااستفادهازاسیدسولفوریک ساقهگلدهندهبرمترمربع درسالبااستفادهازرابطه0 یکموالردرهمینمحدودهتنظیمشد.پسازآمادهکردن محاسبهوبیانشد. گلدان هاوبستر،نشاءکشتبافتیارقامژربرادرگلدانهای رابطهN=(A/5) ×C0 4لیتریکشتشدند.گیاهاندر01روزاولباکودمرکب N= تعدادساقهگلدهندهبرمترمربعدرسال 01-01-01) برحسبN-P2O5-K2O(باغلظتیکگرم A=تعدادساق هگلدهندهبر4بوتهدر4ماه در لیتر تغذیه شده و سپس تا ابتدای مرحله گلدهی با C= ضریبتبدیلتعدادساقهگلدهندهازیکبوتهدرماه محلول دارای غلظت 91 درصد محلول اولیه مورد نظر به01بوتهبرمترمربعدرسالکهبرابربا021است. )جدول2(تغذیهشدند. پسازشروعگلدهیکلیهبوتهها طول ساقه گلدهنده باغلظتاصلیمحلولغذاییموردنظرتغذیهشدند.تعداد میانگینطولساقهگلدهنده)میانگین4گلدرهربوته(از ودفعاتکودآبیاریبراساسدمایگلخانهدر3تا0نوبت محلجداشدنساقهتازیردیسکگلدرمرحلهبرداشت درطولروزانجامشد. بهدنبالآنمراقبتهایمعمولدر گ لبااستفادهازخط کشاندازه گیریوبرحسبسانتیمتر طول دوره رشد برای تمامی بوتهها به طور یکسان انجام بیانشد. شد.درشکل0نماییازمراحلمختلفآزمایشارائهشده است. دراینآزمایش،درمرحلهرشدزایشی،شاخصهای وزن خشک ساقه گلدهنده کمیوکیفیگیاهشامل: طولساقهگلدهنده،وزنخشک وزنخشکساقهگلدهنده)میانگین4گلدرهربوته(در ساقه گل دهنده، قطر ساقه گلدهنده، استحکام ساقه گل هنگامبرداشت بااستفادهازترازویرقومی اندازهگیری و دهنده،میانگینتعدادساقهگلدهنده)عملکرد(وعمرپس میانگینآن هامحاسبهشد. ازبرداشتاندازه گیریشدکهبهشرحزیرمیباشد. عمر پس از برداشت

طول ساقه گلدهنده میانگین عمر پس از برداشت گل )میانگین 4 گل در هر میانگینطولساقهگلدهنده)میانگین4گلدرهربوته(از بوته(بصورت تعداد روز تا زمانی که گل به پژمردگی محلجداشدنساقهتازیردیسکگلدرمرحلهبرداشت رسیدهوبازارپسندیخودراازدستدهد،محاسبهگردید گلبااستفادهازخطکشاندازهگیریوبرحسبسانتیمتر )هیوهمکاران،2110(.

بیانشد. استحکام ساقه

قطر ساقه گلدهنده اندازهگیریمقاومتمکانیکیساقهبالفاصلهپسازبرداشت میانگینقطرساقهگلدهنده)میانگین4گلدرهربوته(در گلدرقسمتدهسانتیمتریپایینساقهانجامشد.برای مرحله برداشت گل با استفاده از کولیس از ارتفاع 09 اینمنظورقسمتموردنظرساقهبرروییکپایهدارای سانتی متریپایینساقهاندازه گیریومیانگینآنهامحاسبه دوتکیهگاهبهفاصله4سانتیمترازهمثابتگردیدوسپس وبرحسبسانتیمترگزارشگردید. نیروی الزم برای شکستن ساقه در فاصله بین پایهها با تعداد ساقه گلدهنده

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

استفادهازدینامومتر)Facchini مدلFD110(برحسب تجزیهوتحلیلدادههابااستفادهازنرمافزارSAS سری کیلوگرماندازهگیریشد. 0/5 ومقایسهوکالسه بندیمیانگینهانیزازطریقآزمون آنالیزدادهها: دانکندرسطحاحتمالآماری9 درصدانجامگردید. ‌‌

جدول 9-ویژگیهایشیمیاییآبمورداستفادهدرآزمایشبرایتهیهمحلولغذایی

میلیگرمبرلیتر (dS/m) EC pH کلسیم منیزیم سدیم نیترات سولفات بی کربنات کلر ‌23/5 ‌1/1 ‌01/2 ‌23/4 ‌21/0 ‌00/3 ‌02/2 ‌42/0 1/3 0/9 کربنات ‌

جدول 2- غلظتعناصرغذاییدرمحلولهایغذاییمورداستفادهدرآزمایش

* نسبتآمونیومبهنیترات نیترات آمونیوم فسفر پتاسیم کلسیم منیزیم سولفات )میلیمولبرلیتر( 1به011 02/09 1 0/29 9/9 4 0 1/29 21به11 01/2 2/99 0/29 9/9 4 0 0/01 31به01 0/09 9/0 0/29 9/9 4 0 3/44 01به31 9/0 0/09 0/29 9/9 4 0 0/19

آهن منگنز روی مس مولیبدن بُر )میکرومولبرلیتر(

‌ 41 1/9 1/09 3 9 49 - * فسفربهشکل H2PO4 میباشد.

‌

الف(آمادهکردنبستر،چیدنگلدان هاوتنظیمسیستمهایآبیاری ب(کاشتنشائژربرا

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

درصدشد)جدول4(.الزمبهذکراستکهدرشرایطاین پژوهشنشانههایناشیازسمیتآمونیومبویژهدرنسبت 01 به 31 آمونیوم به نیترات محلول غذایی به صورت کاهشتعدادوطولساقهگلدهنده، کلروز،نکروزوکاهش تعداد و سطح برگ )گزارش نشده است(مشاهده شد )شکل،4،2و3(.

ج(تیماربندیوتنظیممیزانآبیاری

شکل2-اثرمنفیافزایشمیزانآمونیوم)ازصفرتا31درصد نیتروژنمصرفیمحلولغذایی(برکیفیتورنگگلتولیدشده )ازراستبهچپرنگزمینهنارنجیگلکامالازبینرفته د(زمانگلدهیومرحلهبرداشتگل است.( براساسنتایجتحقیقاتانجامشدهکاربردآمونیومبههمراه شکل9-نماییازمراحلآمادهسازی،کاشت،داشتو نیتراتمنجربهافزایشعملکردگیاهانزینتیشدهاست.در برداشتآزمایش این خصوص میتوان به پژوهشهای کیانی و همکاران نتایج و بحث )0411(در گل رز، خلج و همکاران) .Khalaj et al 2017(در گل ژربرا و هرناندز و همکاران )2015 تعداد گل .Hernández-Pérez et al(درگللیسیانتوساشارهکرد. نتایجنشاندادافزایشآمونیومتا31درصدنیتروژنمورد این مسئله به دلیل صرف انرژی کمتر توسط گیاه برای استفادهدرمحلولغذاییموجبافزایشمعنیدارتعدادگل جذبوساختآمونیومدرمقایسهبانیتراتاست)2012 برداشتشدهدرمقایسهباکاربردنیتراتبهتنهاییونسبت .)Marschner آمونیومبهنیترات01به31شد.کاربردنسبت31به01 آمونیومبهنیتراتمحلولغذاییمنجربهافزایشمعنیدار وزن خشک ساقه گلدهنده تعدادگلدرمقایسهبامحلولغذاییداراینسبتهای1به تغذیهگلهایژربرابانسبت21به11آمونیومبهنیترات 011و01به31آمونیومبهنیتراتبهترتیب3/40و1/29 موجب افزایش معنیدار وزن خشک ساقه گلدهنده در

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

مقایسهبامحلولهایغذاییداراینسبت1به011و01به آمونیوم به نیترات محلول غذایی در مقایسه با سایر 31 آمونیوم به نیترات محلول غذایی به ترتیب به میزان نسبتهای آمونیوم به نیترات موجب افزایش معنیدار 9/25و9/33درصدشد. درحالیکهافزایشبیشترآمونیوم استحکام ساقه گلدهنده گل ژربرا شده و افزایش بیشتر محلول غذایی تا 01 درصد نیتروژن کل موجب کاهش آمونیومدرمحلولغذاییتا01درصدنیتروژنکلمنجربه معنیداروزنخشکساقهگلدهندهدرمقایسهبانسبت21 کاهش معنیدار استحکام ساقه گلدهنده گل ژربرا شد به 11 آمونیوم به نیترات بهترتیب بهمقدار 5/05 و1/41 )جدول 4(. تغذیه گلهای ژربرا با محلول غذایی دارای درصد شد.بیشترین وزن خشک ساقه گلدهنده ژربرا با نسبت01به31آمونیومبهنیتراتمنجربهکاهشمعنیدار کاربرد نسبت 21 به 11 آمونیوم به نیترات محلول غذایی استحکامساقهگل دهندهگلژربرادرمقایسهبامحلولهای حاصل شد )جدول 4(.وزن خشک کمتر گلهای تغذیه غذاییداراینسبتهای1 به21،011به11و31به01 شدهباغلظتباالیآمونیوم)باالی21درصدنیتروژنکل( آمونیوم به نیترات بهترتیب بهمقدار 1/9،21/42 و00/5 ممکناستبهدلیلدردسترسنبودننیتراتبهعنوانمنبع درصدشد)جدول4(. اصلی نیتروژن و نیاز به کربوهیدرات بیشتر برای نتایجتحقیقاتقبلینشانمیدهدکهاستحکامساقهویژگی آسیمیالسیونآمونیومونیزسمیتزداییآنتوسطگیاهباشد مهمآناستکهنقشمهمیدرخمیدگیساقهویاشکستن )Chen & Lu 2009(. آندارد)Li et al. 2012(.دالیلاصلیاینمسئله،تغذیه گیاه، مقدار کربوهیدراتهای ساختاری، عوامل ژنتیکی، قطر ساقه گلدهنده روابط آبی، درجه حرارت نگهداری گل در دوره پس از یکیازمعیارهایمهمکیفیت،قطرساقهگلدهندهاستکه برداشتوبرخیازهورمونهایگیاهیگزارششدهاست براستقامتگلودرنتیجهعمرپسازبرداشتوهمچنین )Nazarideljou & Azizi 2015(. ساقه گلدهنده گل کاهشخطرآسیبدیدندرزمانبرداشتگلموثراست ژربرابعدازبرداشتهنگامیکهدرآبگذاشتهشدبهرشد )Şirin 2011(.دراینپژوهشنسبتآمونیومبهنیتراتاثر خود ادامه میدهد.احتماالَ خمیدگی و شکستن ساقه در قابل توجهی بر قطر ساقه گلدهنده داشت.بیشترین قطر طولدورهعمرپسازبرداشتممکناستبهدلیلهمین ساقه گلدهنده در گلهای تغذیه شده با محلول غذایی رشد ساقه گلدهنده باشد.بر اساس نتایج این پژوهش دارایآمونیومبهمیزان21تا31درصدنیتروژنکلحاصل افزایش میزان آمونیوم در محلول غذایی تا 01 درصد شد و افزایش مقدار آمونیوم به 01 درصد کل نیتروژن نیتروژن مصرفی منجر به کاهش معنیدار استحکام ساقه مصرفیمنجربهکاهشقابلتوجهقطرساقهگلدهندهژربرا گلدهندهگلژربرادرمقایسهباکاربرد21درصدنیتروژن شد)جدول4(. کاهشطولوقطرساقهگلدهندهدراثر مصرفیبهشکلآمونیومشد. افزایشنسبتآمونیومبهنیتراتدرنتایجبدستآمدهتوسط هرناندزوهمکاران)Hernández-Pérez et al.2015(در عمر پس از برداشت گللیسیانتوسنیزمشاهدهگردیدکهبانتایجپژوهشحاضر نتایج بدست آمده نشان داد کاربرد 31 و01 درصد کل همسوبود. نیتروژن محلول غذایی به صورت آمونیوم موجب کاهش

استحکام ساقه گلدهنده معنیدارعمرپسازبرداشتگلژربرادرمقایسهباکاربرد مقایسه میانگین دادهها نشان داد کاربرد نسبت 21 به 11 نیتراتبهتنهاییونسبتآمونیومبهنیترات21به11شد

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

)جدول 4(. به خوبی شناخته شده که نسبت آمونیوم به )جدول 4(. تفاوت در ویژگیهای کیفی ارقام مختلف به نیتراتمحلولغذایی،وزن تروخشکساقهگلدهندهو تغییرات ژنتیکی نسبت داده شده است ) .Nelson et al مقدار نسبی آب گلبرگ که از عوامل موثر بر استحکام 2012(. تفاوتدرویژگیهایکیفیبینارقاممختلفدر ساقههای گلدهنده و در نتیجه عمر پس از برداشت گل این آزمایش با نتایج آزمایشهای ساواس و همکاران هستندراتحتتاثیرقرارمیدهد)Savvas et al. 2003( .)Şirin 2011(و نیز محمود و همکاران )Mahmood et al. 2013(درگلژربراهمسومیباشد. نوع رقم ساواسوهمکاران)Savvas et al. 2003(تفاوتبین نتایجنشاندادرقماستانزانسبتبهرقمدابلداچتعدادگل ارقامژربرادرپاسخبهنسبتهایمختلفآمونیومبهنیترات بیشتری )4/0 درصد(تولید نمود )جدول 4(. تعداد گل محلولغذاییراگزارشنمودند.آنهاعنوانکردندبیندو بیشترمشاهدهشدهدررقماستانزانسبتبهدابلداچممکن رقم گل ژربرای مورد استفاده )Pink elegance و استبهدلیلویژگیهایرشدیازقبیلتعدادبرگ،وزن Eclipse( تفاوتمعنی داریدرشاخصهایکیفیگلاز تروخشکبرگوهمچنینوزنتروخشکریشهباشد قبیلوزنترگیاه،تعدادگل،قطردیسکگل،طولوقطر کهمنجربهرشدبهتراینرقمودرنتیجهافزایشعملکرد ساقه گلدهنده در پاسخبه نسبت آمونیومبهنیتروژنکل آنشدهاست. مشاهدهشد. وزن خشک ساقهگلدهنده رقم دابلداچ بطور معنیداری

بیشتر)2/2درصد(ازرقماستانزابود)جدول4(.دلیلاین

مسئلهتعدادگلکمتررقمدابلداچدرمقایسهبارقماستانزا دستورالعمل ترویجی: است.بدیهیاستتعدادگلکمتررقمدابلداچباعثشده 0 - تغذیهدر01روزاولباکبودمرکبب01-01-01 که گلهای تولید شده توسط این رقم وزن خشک ساقه )برحسبN-P2O5-K2O(باغلظتیکگبرمدر گلدهندهبیشتریازرقماستانزاداشتهباشند. لیتروسپستاابتدایمرحلهگلبدهیببامحلبول استحکام ساقه گلدهنده در رقم دابلداچ نسبت به رقم دارایغلظت91درصدمحلولاولیبهمبوردنظبر استانزا به طور معنیداری به مقدار 4/0 درصد بیشتر بود توصیهمیشود. )جدول4(.تفاوتبینمقدارخمیدگیساقهدرارقامگل Nazarideljou & ژربرایشاخهبریدهگزارششدهاست) 2 - پسازشروعگلدهی،تغذیبهببامحلبولغبذایی Azizi 2015 (کهبانتایجپژوهشحاضرهمخوانیدارد. داراینسبت21به11آمونیومبهنیتراتبهعنوان نتایجپژوهشحاضرنشاندادکهقطرساقهوعمرپساز محلولغذاییمناسبببرایتولیبدبهینبهکمبیو برداشت در رقم دابلداچ نسبت به رقم استانزا بیشتر بود کیفیگلژربراشاخهبریدهتوصیهمیگردد.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

جدول 3-اثرنسبتآمونیومبهنیتراتونوعرقمبرتعدادگل،وزنتروخشکواستحکامساقه گلدهندهژربرادرمرحلهبرداشتگل نسبتآمونیوم تعدادگل وزنخشک قطر استحکامساقه عمرپساز بهنیترات )عددبرمترمربعدرسال( ساقهگلدهنده ساقهگلدهنده گلدهنده برداشت )گرمبرهرساقه( ) سانتیمتر( )کیلوگرم( )روز(

a b b b b 1به011 239 3/13 1/01 0/59 04/52 a a a a a 21به11 403 9/24 1/52 2/40 03/12 b b a b a 31به01 422 3/09 1/10 0/5 02/10 c c c b b 01به31 290 4/02 1/01 0/90 01/01

نوعرقم b b b b a استانزا 412 4/14 1/01 0/10 02/40 a a a a b دابلداچ 200 3/01 1/19 2/19 04/20

الف(کاهشا رتفاعساقهگلدهنده ب(کلروزونکروزبرگهایگلژربرا شکل3- کاهشارتفاعساقهگلدهنده)شکلالف(وعالیمکلروزونکروزبرگهایگلژربرا)شکلب(دراثرسمیتآمونیومدرتیمار نسبت31به01آمونیومبهنیترات

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

الف(کاهشکیفیتبوته)برگوتعدادگلژربرا( ب(بوتههایسالموباکیفیتگلژربرا

شکل3-کاهشکیفیتبوته)برگوتعدادگلژربرا(دراثرسمیتآمونیومدرتیمارنسبت31به01آمونیومبهنیترات)شکلسمت راست(درمقایسهبابوتههایسالموباکیفیتگلژربرا)شکلسمتچپ(درتیمارنسبت21به11آمونیومبهنیترات

منابع

کیانیشملکوتیمجطباطباییسجوکافیم)0415(.تأثیر نسبتهای مختلف آمونیوم به نیترات و سطوح کلسیم بر رشد، غلظتعناصر غذایی و کیفیت گل رز. مجله یپژوهشهایخاك.24)0(:24-44. Chen HX , Lu CP (2009). Research progress in protected soilless cultivation of gerbera hybrid. Acta Agric. Jian. 21(12):95-97. (In Chinese with English Abstract). Dekreij C, Voogt W, Baas R (2003). Nutrient solutions and water quality for soilless cultures. Research Station for Floriculture and Greenhouse Vegetables. Report. No. 196. the Netherland. Dias T, Martins-Loucao MA, Sheppard L, Cruz C (2015). Plant tolerance of ammonium varies between co- existing Mediterranean species. Plant and Soil 395(1-2):243-252. Haynes RJ (1986). Uptake and assimilation of mineral nitrogen by plants. In: Haynes R.J. (ed.). Mineral Nitrogen in the Plant-Soil System. Academic Press Inc Lincoln Canterbury. New Zealand. pp:303-358. Hernández-Perez A, Villegas-Torres OG, AlonsoValdez-Aguilar L, Alia-Tejacal I, López-Martínez V, Domínguez-Patiño ML (2015). Tolerance of lisianthus (Eustoma grandiflorum (Raf.) Shinn) to high ammonium concentrations in nutrient solution. Revista mexicana de ciencias agrícolas 6(3):467-482. Johnson CN, Fisher PR, Huang J, Yeager TH, Obreza TA, Vetanovetz RP, Bishko JA (2013). Effect of fertilizer potential acidity and nitrogen form on the pH response in a peat-based substrate with three floricultural species. Sci. Hortic. 162:135-143. Khalaj MA, Kiani S, Khoshgoftarmanesh AH, Amoaghaie R (2017). Growth, quality, and physiological − + characteristics of gerbera (Gerbera jamesonii L.) cut flowers in response to different NO3 : NH4 ratios. Hortic. Environ. Biotechnol. 58(4), 313-323. Konnerup D, Brix H (2010). Nitrogen nutrition of Canna indica: Effects of ammonium versus nitrate on growth, biomass allocation, photosynthesis, nitrate reductase activity and N uptake rates. Aquat. Bot.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

92(2):142-148. Li C, Tao J, Zhao D, You C, Ge J(2012). Effect of calcium sprays on mechanical strength and cell wall fractions of herbaceous peony (Paeonia Lactiflora Pall.) inflorescence stems. Int. J. Mol. Sci. 13(4):4704- 4713. Li SX, Zhao-Hui W, Stewart BA (2013). Responses of crop plants to ammonium and nitrate N. Adv. Agron. 118:205-397. Mahmood MA, Ahmad N, Khan MSA (2013). Comparative evaluation of growth, yield and quality characteristics of various gerbera (Gerbera jamesonii) cultivars under protected condition. J. Ornam. Plants 3(4):235-241. Marschner P (2012). Mineral Nutrition of Higher Plants. Academic Press. London. U.K. 643p. Mascarini L, Lorenzo G, Vilella F (2005). Nitrogen concentration in nutrient solution post harvest life and flowers commercial quality in hydroponic gerbera. Acta Hortic. 697:371-375. Mendoza-Villarreal R, Valdez-Aguilar LA, Sandoval-Rangel A, Robledo-Torres V, Benavides-Mendoza A (2015). Tolerance of lisianthus to high ammonium levels in rockwool culture. J. Plant Nutr. 38(1):73-82. Mengel K, Kirkby EA (2001). Principles of Plant Nutrition. Kluwer Academic Publishers. London. 849p. Nazarideljou MJ, Azizi M (2015). Postharvest assessment of lignifying enzymes activity, flower stem lignification and bending disorder of gerbera cut flower. Inter. J. Hortic. Sci. Technol. 2(1):87-95. Nelson PV, Song CY, Huang J, Niedziela CE, Swallow WH (2012). Relative effects of fertilizer nitrogen form and phosphate level on control of bedding plant seedling growth. HortScience 47(2):249-253. Rahman M, Ahmed B, Islam R, Mandal A, Hossain M (2014). A biotechnological approach for the production of red gerbera (Gerbera Jamesonii Bolus). Nova J. Medic. Biol. Sci. 2(1):1-6. Sabir M, Hanafi MM, Malik MT, Aziz T, Zia-ur-Rehman M, Ahmad HR, Shahid M (2013). Differential effect of nitrogen forms on physiological parameters and micronutrient concentration in maize (Zea mays L.). Aust. J. Crop Sci. 7(12):1836-1842. Savvas D, Karagianni V, Kotsiras A, Demopoulos V, Karkamisi I, Pakou P (2003). Interactions between ammonium and pH of the nutrient solution supplied to gerbera (Gerbera jamesonii) grown in pumice. Plant and Soil 254(2):393-402. Şirin U (2011). Effects of different nutrient solution formulations on yield and cut flower quality of gerbera (Gerbera jamesonii) grown in soilless culture system. Afric. J. Agric. Res. 6(21):4910-4919. Walch Liu P, Neumann G, Bangerth F, Engels C (2000). Rapid effects of nitrogen form on leaf morphogenesis in tobacco. J. Exp. Bot. 51(343):227-237. - + Wang YT (2008). High NO3 N to NH4 N ratios promotes growth and flowering of a hybrid Phalaenopsis grown in two root substrates. HortScience 43(2):350-353.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 26-95

Qualitative and Quantitative Improvement of Gerbera (Gerbera jamesonii) Cut Flowers by Nitrogen Forms Ratio Adjustment in Soilless Culture Nutrient Solution

Khalaj Mohammad Ali

Ornamental Plants Research Center (OPRC), Horticultural Sciences Research Institute (HSRI), AgriculturalResearch, Education and Extension (AREEO), Mahallat, Iran. [email protected]

Abstract

This experiment was performed to evaluate the effect of different nitrogen forms (ammonium to nitrate ratio) on the growth and flowering characteristics of two gerbera cultivars (‘Stanza’ and ‘Double Dutch’). + ¯ The aim was to recommend the appropriate amount of NH4 :NO3 ratio in the nutrient solution to optimize quantity and quality characteristics in gerbera. This experiment was conducted in a completely + ¯ randomized factorial design with two factors including NH4 :NO3 ratios and cultivar type with three + ¯ replications. The NH4 :NO3 ratios (0:100, 20:80, 40:60, and 60:40) were supplied as a first factor and second factor was gerbera cultivars (‘Stanza’ and ‘Double Dutch’). The results indicated that increasing ammonium concentration in the nutrient solution to more than 40% of total N, significantly reduced + ¯ growth indices and gerbera flower numbers compared to NH4 :NO3 ratio of 20 to 80. Results showed that the highest flower number (314 flowers m-2 year-1), stalk dry weight (5.2 g), flower stalk diameter + ¯ (0.92 cm), flower stalk weight (2.31 Kg) and vase life (14 days) were obtained in 80:20 of NH4 :NO3 + ¯ ratio. Thereofre, nutrient solution with NH4 :NO3 ratio of 20:80 is an appropriate solution recommended for commercial production of gerbera cut flowers in order to achieve the optimum quantity and quality yield of Cut Gerbera.

Keywords: Ammunium, Cultivar, Flowers Number, Gerbera, Nitrate, Quality, Vase Life

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 12-27

کاربرد نخلهای زینتی برای طراحی فضای سبز و خشک منظر سازی

فرهمندهمایون ‌ بخشعلومباغبانی،دانشکدهکشاورزیدانشگاهشهیدباهنرکرمان. ‌ ‌ [email protected] تاریخدریافت:04/02/0450،تاریخبررسیمجدد:00/12/0450،تاریخپذیرش:0450/19/24

چکیده

تیرهنخل،ازاهمیتزیادیدرمناطقگرمسیریونیمهگرمسیریبرخورداراستودارای013جنسو2911-2111گونهاست. نخلهایزینتیبهدلیلعادترشد،رنگ،شکلونیزسازگاریگستردهبهشرایطاقلیمیوخاکی،ازمهمترینعناصرطراحیباغ وبوستاندرمناطقگرمسیریونیمهگرمسیریهستند.شماربسیارکمیازگونههانیزبهدلیلسازگاریخوبیکهدارندبهفضای سبزمناطقمعتدلهگرمومعتدلهانتقالیافتهاند.نخلهایزینتیبهصورتگروهییاتودهای،ردیفیونیزبراینقاطتاکیدیا کانونیدرطراحیفضایسبزبهکارمیروند.نخلهادرکنارساختمانهایعمومی،پاركها،خیابانها،نزدیکاستخرهایشنا، رستورانها،هتلها،تفرجگاههاوغیره،بهویژهدرمناطقساحلیاستفادهمیشوند.بهطورکلی،نخلهایزینتیازگیاهانکم توقعفضایسبزهستندوگزینههایمناسبیبرایخشکمنظرسازیبهویژهدرمناطقنیمهگرمسیریوگرمسیریکمآببه شمارمیآیند.یکیازمهمترینعواملمحدودکنندهکاشتنخلهایزینتیدرفضایسبزبهویژهدرمناطقانتقالی،معتدلهگرمو معتدله،دماهایپاییناستکهبهسرمازدگیویخزدگیمیانجامد.دراینمقالهمروری،ویژگیهایمهمنخلهایزینتیبرای کاربرددرفضایسبزونیزبرخیازچالشهایآنها،بررسیمیگردد.همچنینبرخیازگونههاییکهبرایمناطقسردترمناسب هستند،پیشنهادشدهاند.

کلمات کلیدی:خشکمنظرسازی،طراحیمنظر،نخلهایزینتی.

مقدمه

تاریخچه و اهمیت نخلها بهعنواننمادنامیراییوجاودانگیدرماههایزمستانبه نخلدرکتابهایمقدستورات،انجیلوقرآندرحدود درونخانههاکارمیبردند)فرهمند،0450(.درقصرهاو 03مرتبهتکرارشدهاستوازگیاهانمقدسبینپیروان باغهایپادشاهانبابلیوآشوری،درختنخلبهفراوانی .(Dalley 1993, Cameron 1948) این ادیان است (Janick 2007; Musselman 2003). کاشتهمیشدهاست مصریهایباستان،نخلهاراباتوجهبههمیشهسبزبودن،

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

0 دردورانمیانرودانکهن ،نخلخرماارزشبسیارزیادی طراحیمنظراستفادهمیشوند(Broschat et al. 2014). داشتهاستودرتمامآثاربرجایماندهازآندوران،بخش نخلها،نمادفضایسبزمناطقمدیترانهایوگرمسیریدنیا های گوناگون درخت نخل دیده میشود Melville) هستندوبههمیندلیلدرمناطقیمانندآریزونا،کالیفرنیا، (2005.درختنخلنمادصلح،پیروزیوحاصلخیزیدر فلوریدا، هاوایی و دیگر مناطق گرمسیری، از گزینههای بسیاریازفرهنگهااستودرمصرباستاندارایجایگاه بسیارمهمطراحیمیباشند(Pittenger et al. 2005).در ویژهای است ;Hazir & Buyukozturk 2013) بیننخلها،تنوعزیادیازنظرعادترشدوارتفاعوجود (Wilkinson 1994. نخلها از دیرباز برای اهداف دارد و برای طراحان فضای سبز گزینههای بسیار مناسبی گوناگون تغذیهای، دارویی، زینتی،ساختمانی، پوشاك، هستند(Wong 2006). سوخت، صنایع دستی محلی و روستایی و غیره، کاربرد درمناطقگرمسیری،نخلهاازگیاهانمهمزینتیدرطراحی 9 داشتهاند(Broschat 2014; Eiserhardt et al. 2011). فضای سبز شهری هستند (Hosek & Roloff 2016). بیشترینتنوعنخلهادرمناطقگرمسیرآسیا،بخشغربی نخلهادرفضایسبزبهصورتگروهی،تودهایویابه 0 0 اقیانوس آرام، آمریکای مرکزی و جنوبی، استرالیا و صورتتکدرخت براینقطهتاکید وتمرکز،کاشتهمی ماداگاسکار دیده میشود (Broschat et al. 2014).تیره شوند Georgi et al. 2005; Sayan 2001; Davison) 2 نخل ازتیرههایگیاهشناسیمتنوعوبزرگاستوتنوع (Begeman 2000 &.نخلها ممکن است تک تنه و یا 1 درنخلهایزینتیشاملارتفاع،عادترشد،رنگ،بافتو چند تنه باشند. برای نقاط کوچک فضای سبز، نخلهای غیره، میباشد و به طور گستردهای برای اهداف طراحی تکتنهکهفضایزیادیرانمیگیرند،مناسبترهستند.از منظر و فضای سبز به کار میروند (Perez 2009).تیره سویدیگر،نخلهایچندتنهممکناستفضایزیادیرا نخلدارایحدود013جنسوبین2111تا2911گونه درفضاهایسبزعمومیاشغالکنندوبههمیندلیلبایددر است ;Barfod et al. 2015; Broschat et al. 2014) جانماییوکاشتآنهادقتکرد Broschat & Black) Perez 2009) . (2013.نخلهابهطورکلی،کندرشدهستندوچندینسال

کاربرد نخلها در فضای سبز طولمیکشدتابهاندازهمناسببرسنداماتنهزیباینخل نخلها، درختان، درختچهها و یا به ندرت باالروندههایی هابهویژهدرنخلهایبلند،زیباییویژهایداردکهباکمتر (Sayan هستند که برای اهداف گوناگون در طراحی باغ و فضای گیاهی دیگر میتوان این نمایش را خلق کرد ‌‌.2001) سبزبهکارمیروند & Duke & Knox 2017; Vaghn) کابردنخلهابرایاهداففضایسبز،بستگیتنگاتنگیبه (Bowling 2011; Tomlinson 2006. نخلها به دلیل 5 دیدگاه طراحی و نیز سازهها و چشم انداز موجود دارد زیبایی، پایداری و تنوع، گستردهترینکاربردرا در فضای (Sayan 2001). نخلها در کنار ساختمانهای عمومی، سبزمناطقگرمسیریونیمهگرمسیریدارند .Hodel et al) پاركها،خیابانها،نزدیکاستخرهایشنا،رستورانها،هتل (Sayan 2001 ;2005.اینگونههایگیاهی،حتیدرآب 3 4 وهوایمدیترانهای وهمچنیندرمناطقمعتدلهگرم برای Warm temperate . 4 5 . Urban landscape 6 . Specimen 7 . Focal point (Accent) 1. Ancient Mesopotamia 8 . Clumping palms 2 . Arecaceae (Palmaceae) 9 . Hardscape 3 . Mediterranean climate

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

ها، تفرجگاهها، به ویژه در مناطق ساحلی )شکل D،0( سبز از دوردست بیشتر مورد توجه قرار گیرد.در زمینه استفاده میشوند McDonald et al. 2009; Sayan) کاشتگروهینخلهابایدبهتواناییرشدآنهاوتعدادیکه (Davison & Begeman 2000 ;2001.همچنین، در کاشتهمیشود،دقتشودتاهمزیباییموردنظربهدست طولجادههابهصورترسمیومنظمکاشتهمیشوند. آیدوهمهماهنگیبافضایاطرافبرقرارشود Georgi et) (al. 2005; Sayan 2001.ازسویدیگر،زمانیکهنخل- کاربرد نخلها برای کاشت قرینه و رسمی 0 هایی با ارتفاع مساوی برای کاشت گروهی استفاده می نخلهای زینتی به عنوان عناصر قرینهساز طراحی، قابل شوند، رقابت آنها برای نور ممکن است چشم نوازی را استفادههستند.براینمونه،ایننوعطراحیبرایساختمان کاهش دهد.بنابراین، در چنین مواردی باید از گیاهان با هایمنظموقرینهویابرایباغهایمنظموقرینهکاربرد ارتفاعمتفاوتاستفادهکردویادربینگیاهانهمارتفاع زیادیدارد(Georgi et al. 2005; Sayan 2001).نخل کاشته شده قبلی، گیاهان کوتاهتر کاشت تا از یکنواختی هابهویژهبرایباغهایکامالقرینه،بسیارسودمندهستند. موجودکاستهوچشمانداززیباتریایجادشود.نخلهایی حتی در مواردی که سازهها و ساختمانها در فضای سبز مانندPhoenix reclinata،Acoelorrhaphe wrightii، کامال قرینه نیستند، کاربرد نخلها حالتی قرینه ایجاد می Sabal palmetto،P.canariensis،P.theophrasti و کند.مهمتریننکتهدرهنگامکاربردنخلهابهعنوانعناصر Syagrus romanzoffiana برای کاشت تودهای و یا قرینهساز،ایناستکهگیاهانکاشتهشدهازرشدکمو گروهیمناسبهستند(Sayan 2001). بیشهمسانیبرخوردارباشندتاقرینگیموردنظربهدست 5 1 آید)شکلF،0(.نخلهاهمبهصورتتکیوهمبهصورت کاربرد نخلها به صورت تکی و برای نقطه تاکید 0 2 تودهایوگروهی ،قابلکشتهستند.برخیازنخلهایی نخلهابهویژهبرایبرجستهکردن یکنقطهازفضایسبز 0 کهبرایاهدافقرینهسازیدرفضایسبزمناسبند،عبارتند سبز )نقطه شاخص یا کانونی (،گزینههاییعالی از:Jubaea ،Caryota urens،Brahea armata هستند ;McDonald et al. 2009; Georgi et al. 2005) Sayan 2001) ،Phoenix canariensis،chilensis. )شکل E،0 و شکل B،2(. کاشت تکی Trachycarpus fortunei،P.dactylifera، نخلها در دو حالت دیده میشود.اولین مورد مربوط به Washingtonia filifera و Sayan W .robusta) تاکیدبرعادترشدویژهیکنخلاستودرحالتدوم (2001. براینمایشدرختیازیکگونهکمیاب.دراینصورت، نمایشنخلهابهگونهایاستکهانگارازدلیکطرحیا کاربرد نخلها برای کاشت تودهای یا گروهی چشماندازرشدکردهاند.اگرنخلموردنظربزرگباشد، بسیاری از جنسها و گونههای نخلها، در رویشگاههای 4 چیرگیویژهایبرکلطرحخواهدداشتونمایشدیگر طبیعی به صورت گروهی یا تودهای رشد میکنند.در بخشهاییکطرحفضایسبزیاباغراتحتتاثیرقرار طراحیباغهاوبوستانها،کاشتگروهینخلهابرایایجاد خواهدداد.ازسویدیگر،نخلهاهمدرفضایسبزبیرونی حسجنگلیگرمسیریاست)شکلA،0(.ازسویدیگر،

ایننوعکاشتنخلهاسببمیشودکهنقطهایازفضای 4. Solitary 5 . Accent 1 . Symmetrical elements 6 . Focalization 2 . Mass plantation 7. Focal point 3 . Groves, groups or clumps

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

وهمفضایسبزدرونخانهای،میتوانندمورداستفادهقرار بزرگراباکاشتردیفینخلهامیتوانبهفضاهاوبخش- گیرند.کاربرد نخلها در این مورد، بیشتر نمایش دهنده هایکوچکتر تبدیلکرد.اینویژگینخلهابرایایجاد طرحهایرسمیوکالسیکاستامامیتوانبرایحالت- حریمهایخصوصیمفیداست.همچنین،نخلهارامیتوان هایغیررسمیونامنظمنیزآنهارابهکاربرد Sayan) درفضاهایبزرگبرای نمایشحاشیهاییامرزیبهکار 2001) . برد.نخلهابهصورتردیفییاخطینهتنهایکخیابان، وقتییکدرختنخلدرفضایمناسبیازمنظریاچشم مسیرویاگذرگاهرانشانمیدهند)شکلB،0(بلکهمی- انداز قرار گیرد، توجه مخاطبان را به خود جلب میکند. توانندیکفضارادربرگیرند.برخیازبهتریننخلهابرای شیوهرشد)فرم(،اندازه،رنگوبافتبرگسارهنخلهابه کاشت خیابانی یا ردیفی، Phoenix canariensis، طورتنگاتنگیبامفهومهایطراحیباغوبوستان،درارتباط Syagrus romanzoffiana،P.dactylifera، است.براینمونه،براییکنقطهکانونیکهساختمانییک Washingtonia filifera وW.robusta میباشند طبقهیادوطبقهآنرادربرگرفته،نخلیبهارتفاع21متر (Sayan 2001). بایدانتخابشود.کاشتیکنخلبزرگچندتنهازجنس تنهنخلهایبلندبرایگیاهانباالروندهبسیارمناسباست Phoenix ،بهعنوانشاخصبراییکباغکوچک)فضای و در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، چشم اندازهای بی 2 سبز کوچک(و یا یک نخل پاکوتاه در مساحتی بزرگ، مانندیباپرورشپیچهایزینتی روینخلها)شکل0، تناسبخوبیراایجادنکردهوچشمانداززیباییایجادنمی O(ایجادمیشود)فرهمند،0450(.همچنین،تنهنخلها Acoelorrhaphe wrightii شود.نخلهایی مانند ، بهویژهتنههایستونینخلهایپابلندازگزینههایبسیار Buttia capitata Archonotophoenix alexandrae ، ، مناسببراینورپردازیهستندومیتوانبانصبنوارهای Jubaea Chamaerops humilis Carota urens ، ، رنگی)ردیفیازالمپهایرنگیکوچک(رویتنهنخلها Phoenix ،Dypsis deryi، chillensis چشماندازهایزیباییرادرشببهوجودآورد)شکل4، P.reclinata،canariensis و P.roebelenii را می توان D(.برخیازنخلهاحالتمجنوندارنددرحالیکهبرخی برایمناطقکانونیاستفادهکرد(Sayan 2001). دیگر این ویژگی را نداشته و خیلی به سمت پایین خم کاشت خطی، ردیفی و خیابانی نخلها نمیشوند.بنابراین،درگزینشنخلهابرایطراحیفضای نخلها،گزینههایبیمانندیبرایکاشتردیفیوخیابانی سبز باید به این ویژگیها توجه داشت.همچنین، اگرچه هستندوبهصورترسمیویاغیررسمی،بهکارمیروند بسیاریازنخلهابهترینرشدرادرآفتابکاملدارند،اما )شکلK،0وL،شکلA،2وC(.درایننوعکاشت، برخیازآنهابهنورمستقیمآفتابحساسهستندوبایستی هماهنگیبافضایسبزاطرافکهطبیعیویاغیرطبیعی درمناطقسایه دار کاشتهشوند. ازسوی دیگر،برخیاز باشد،بسیارمهماست.بااینوجود،تضادزیباوفریبندهای نخلهای زینتی،شرایطخشک راتحملمیکنندوبرخی در خیابانها، بین نخلهای بلند و فضای سبز افقی طبقه دیگربهترینرشدونمورادرجاهایمرطوبدارند.اگر زیرینایجادمیشود.نخلهاهمچنینمیتوانندبهعنوان قراراستنخلهادرچشماندازهایساحلیکاشتهشوند، 0 جداکنندهفضاها درفضایسبزبهکاربروند.یکمحوطه تحملآنهابهشورینیزازعواملبسیارتعیینکنندهاست

2 . Ornamental vines 1 . Space dividers

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

(Broschat & Black 2013; Miyamoto 2008) . (2006.همچنین، یکی از زیباترین نخلها از نظر رنگ 9 )جدول0(. برگساره، نخل بیسمارك است و به دلیل رنگ نقرهای- 2 0 نخلهایی مانند نخل نارگیل ، نخل جزایر قناری و نخل سبز، از زیبایی چشمگیری برای طراحی منظر برخوردار 4 بادبزنیمکزیک ،بهترتیبدرهاواییوجنوبفلوریداو است)شکلC،0(.ایننخلزیبابومیماداگاسکاراست، 0 نیز کالیفرنیا از عناصر بیهمتای چشم اندازها هستند تحملزیادیبهخشکیدارد،ازنظرتحملبهافشانهنمک (Broschat et al. 2014) . نخل جزایر قناری حتی در هم متوسط است و تا دمای یک درجه زیر صفر را نیز نواحیمعتدلههمسازگاراستویخبندانهایکوتاهمدت تحملمیکند(Broschat 2015).دامنهتحملبهنمکدر راهمتحملمیکندوبهعنوانتکدرختدرچمنکاری برخیازنخلها،درجدول0آمدهاست. وحاشیهخیابانهایپهنکهدارایباغچههایبزرگهستند، میوههانیزدربرخیازنخلهااززیباییبیمانندیبرخوردار مناسباست)روحانی،0413(.ایننخلازتحملخوبی هستند و نمایش چشمگیری در فضای سبز دارند.برای 0 (Miyamoto 2008) نسبتبهشوریهمبرخورداراست . نمونه،میوههاینخلیبهنامنخلدمروباهی ،اززیبایی نخلهادرچمنکاریهااززیباییچشمنوازیبرخوردارند. منحصر به فردی برخوردار است.تفاوت آشکار در رنگ اطرافنخلهاییکهدرچمنکاشتهمیشوند،بایدبین41 میوهوبرگسارهبرخیازنخلها،تضادرنگیخوبیایجاد 3 تا91 سانتیمترفاقدچمنباشدوازخاکپوش پوشیده میکندوبرایطراحانوکاربرانفضایسبزارزشمنداست شودتارقابتباریشهنخلهاتوسطپوششچمنکاهش )شکلH،G،0وI(.نخلهاهمچنینبرایاهدافگلدانی 1 یابد.همچنین،چنانچهآبآبیارینیزداراینمکاستاز و طراحیهای درونی به کار میروند .Pivetta et al) (Davison & ریختهشدنآنروینخلهاخودداریشود (2005.گزینشگونههاینخلبرایاهداففضایسبزو Begeman 2000) . نیزبرایپاسیوودیگرکاربردهایگلخانهایدربخشهای رنگغالبدرنخلهاسبزاستامالکههاییازرنگهای جنوبیآمریکابهویژههاوایی،فلوریداوکالیفرنیاونیزدر زرد،نارنجی،قرمزوخاکستریدرساقهها،برگها،گالذین، آریزونا، تگزاس و سواحل اقیانوس آرام،تجارت بزرگی گلهاومیوههاینخلوجودداردکهمیتواندبهعنوانتنوع است (Broschat et al. 2014). برای نمونه، در ایالت برایکاربردبهویژهدرفضایسبزدرونیموردتوجهقرار فلوریدای آمریکا تجارت سالیانه نخلهای زینتی، 221 .(Broschat et al. 2014) گیرد بهدلیلهمینتنوعواین میلیوندالراست Perez, 2009). گیاهانبزرگنخلهای 5 کهنخلهاشماریازویژگیهایبیمانندرایکجادارند،به تککاشت ،بسیارگرانوموردتقاضاهستندودرایالت طورگستردهایبرایمحوطههایبازفضایسبز)شکلهای کالیفرنیابستهبهاندازهاز411تا311دالربهفروشمی- (Perez 2،0و4(ونیزفضایسبزدرونیبهکارمیروند رسند(Hodel et al. 2005; Pittenger et al. 2005). Cyrtostachis renda 2009) .پایینبرگهای قرمزرنگ نخلهابرایبخشعمدهایازفضایسبزمناطقخشکو (Wong است و برای بهترین نمایش، نیاز به سایه دارد نیمهخشککهمقدارآببسیارکماست،ارزشمندهستند

5 . Bismarck palm (Bismarckia nobilis) 1 . Coconut tree (Cocos nucifera) 6 . Salt spray 2 . Canary Island date palm, canary Island palm 7 . Foxtail palm (Wodyetia bifurcata) (Phoenix canariensis) 8 . Interior landscape (interiorscape( 3. Mexican fan palm (Washingtonia robusta) 9 . Specimen palms 4 . Mulch

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

2 )شکلK،J،0وL(،امابایدبراساسسازگاریونیازآبی ریشه باالاست.بههمیندلیلبهآسانیشمارزیادیریشه- گزینششوند(Pittenger et al. 2009).درطبسکهیکی ریشههای نابجاباقطرکمازاینمنطقه تولیدمیشوندو از خشکترین مناطق کشور ایران است، نخلها نمایش البته مهمترین عامل موثر بر استقرار و بقا، سرعت تولید چشمگیریدرفضایسبزدارند)شکلK،0(.همچنین،در ریشه از همین ناحیه مریستمی است ;Broschat 2015) Broschat et al. 2014, Hodel et al. 2005) برخیازشهرستانهایجنوبیاستانفارسمانندجهرمنیز . نخلاهمیتزیادیدرفضایسبزدارد)شکلL،0(.در با توجه به این که یکی از اصول هفتگانه خشک منظر 4 استانهایجنوبیکشوروبهویژهدرجزایرقشموکیش، سازی ،گزینشگونههایسازگارباشرایطآبوهواییو به خوبی میتوان از تنوع نخلها برای اهداف گوناگون خاکی است، بنابراین، تنوع در نخلها و نیز تحمل دامنه طراحی منظر و بوستان در فضای سبز عمومی، نیمه گستردهایازشرایطاقلیمیوخاکی،آنهارابرایایننوع خصوصیوخصوصیاستفادهکرد. طراحی فضای سبز کارآمد ساخته است.گونههایی که از 3 دربخشهایجنوبغربآمریکامانندآریزوناکهآبو جنگلهایمناطقخشکویاجنگلهایمونسونی هستند 9 هواییبیابانیوشبهبیابانیدارند،نخلهاازبهترینگزینه- نسبتبهگونههایجنگلهایمرطوبویاجنگلهایابر ، هایفضایسبزهستندوحتی نمادفضایسبزمحسوب تحملبیشتریبهرطوبتنسبیپاییندارند.گونههاییکهاز میشوند.ازنخلهاییکهبهطورگستردهبهویژهدرایالت رویشگاههایارتفاعاتباالویاعرضهایجغرافیاییباال آریزونا کاشته میشوند میتوان Brahea armata، هستند نیز متحملتر به دمای پایین هستند.با این وجود، Chamaerops ،W.robusta،Washingtonia filifera بسیاری از گونههای عرضهای جغرافیایی باال، در جنگل Phoenix dactylifera،humilisوP.canariensisرانام های مرطوب و جنگلهای ابر هستند که تحمل رطوبت برد (Calegari 2017).ایننخلهابهطورمعمولدربیابان نسبی پایین را ندارند.گونههای بومی ارتفاعات باال مانند 0 سورونا کهبخشهاییازایالتهایکالیفرنیاوآریزونارادر .Ceroxylon sppدرمناطقگرمتامرطوب،رشدرضایت درآمریکاوبخشیازکشورمکزیکدربرمیگیرد،دیده بخشیندارند(Broschat et al. 2014). میشوند. سرمازدگی نخلهاازگیاهانکمتوقعفضایسبزهستندواگرچهبه بزرگترینعاملمحدودکنندهکشتنخلها،دماهایپایین طور کلی کند رشد میباشند اما پس از استقرار، مراقبت است.بااینوجود،بین01-9درصدنخلهاکهازمناطق چندانینیازندارند Broschat & Black 2013; Georgi) نیمهگرمسیریویاحتیمعتدلهگرمهستند،میتواننددر (et al. 2005. جابهجایی دانهالها و نخلهای بزرگ و همینمناطقبرایفضایسبزبهکارروند Broschat et) استقرارآنهادرفضایسبزبهدلیلساختاروسیستمریشه، (al. 2014.بزرگترینچالشبرایکاشتونگهدارینخل نسبت به گیاهان پهن برگ و سوزنی برگ، بسیار آسانتر ها در مناطق معتدله، دماهای یخبندان است Equiza) است(Broschat 2015; Pittenger et al. 2005).نخلها (2010.درگونههایگرمسیرینخل،سرمازدگیدردمای برایجابهجایی نیازبهحجم زیادیازریشه ندارند، زیرا توانایی تولیدریشهنابجا ازناحیهایبهناممنطقهآغازش 2 . Root Initiation Zone (RIZ) 3 . Xeriscaping 4 . Monsoon forests 5 . Cloud forests 1 . Sonoran Desert

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

زیر01درجهرخمیدهدونشانههایآنشاملزردشدن دمایپایینکهدرایالتهاییازآمریکاکاشتهشدهکهدمای برگویالکههاینامنظمزردویامتمایلبهقرمز، روی زیرصفررخمیدهد،درجدول4آمدهاند. سطح برگ است اما روی محور اصلی برگ و یا دمبرگ وضعیت نخلها در ایران دیدهنمیشود.دماهایزیریخزدگی،هماننشانههارادارد یکی از رویشگاههای طبیعی نخلها، خاورمیانه است و ودراینحالتحتیمحوراصلیبرگودمبرگنیزتحت نخلهایی که از گذشتههای بسیار دور در این ناحیه تاثیر قرار میگیرند. دمایی که درآن یک گونه نخل دچار جغرافیاییبودهاند،سازگاریخوبیباشرایطآبوهوایی سرمازدگی میگردد، تحت تاثیر میزان سازگاری، محیط وخاکیداشتهوبرایطراحیمنظربهویژهبرایاهداف 0 رشد،دورهسرما،وضعیتتغذیهای،شرایطباد،ریزاقلیم و خشک منظرسازی، بسیار سودمند هستند & Hajiana) برخیعواملدیگرقرارمیگیرد ;Broschat et al. 2014) (Hamidi-Esfahani 2015; Hajian 2005.درایراندو Davison & Begeman 2000) 9 ‌. جنس تک گونه از تیره نخل یعنی نخل خرما و نخل ریزاقلیم، نقش مهمی در جانمایی نخلها در فضای سبز 0 2 پاکوتاهایرانی بهطورطبیعیمیرویندوجنسنخلپنجه دارد.درجاهاییکههوایسردتجمعمییابد ،ازکاشت 0 اییانخلبادبزنی غیربومیاست)امتحانی،0410(.نخل نخلهابهویژهنخلهایحساسبهسرمابایدپرهیزکرد. پاکوتاهایرانیدارایدوواریتهبهنامهایدازوپوركاست همچنین، نخلهای جوان در مقایسه با نخلهای بزرگتر، که افزون بر ارزش اکولوژیک در زیست بومهای جنوب حساسیت بیشتری به سرما دارند & Davison). شرقایران،ازدیدگاهزینتینیزارزشمندبودهومیتواند (Begeman 2000.در برخی از مناطق انتقالی و معتدله مورد توجه بیشتری قرار گیرد )مشایخی اسفیجار0450، گرم،ممکناستبارشهایکوتاهمدتبرفهمرخدهد. رفیعیسربیژن،0454(.ازسویدیگر،میتوانازجنسهاو دراینحالتوبهویژهاگرمقداربرفکمباشدوهوانیز گونههای دیگر نخل نیز به شرطی که سازگاری خوبی با خیلیسردنشود،نخلهادچارسرمازدگینمیشوند)شکل شرایط موجود داشته باشند، به شیوه موثری برای طراحی M،0 و N(. بنابراین، برخی از نخل ها توانایی تحمل منظر استفاده کرد.همچنین، بخشهای جنوبی و جنوب دورانکوتاهمدتیخبندانرادارند. شرقایرانبرایکشتوپرورشخرمابسیارمناسباست نخلهارامیتوانباشیوههاییمانندپوششهایگوناگون ورقمهایخوراکیبسیارمشهورینیزدراینمناطقتولید پارچهایوپالستیکی،پیچیدنتنه،آبیاریبارانی،گرماساز- 4 3 میشوند.بنابراین، برخی از نخلهای زینتی نیز در بخش های دستی و یا خاکپوش دهی )برای نخلهای خیلی هایگرمسیریونیمهگرمسیریکشورقابلکشتهستند. جوان(،محافظتکرد(Broschat et al. 2014). چنانچه رشد و نمو نخلها در فضای سبز مناطق بسیار کم آب مریستم انتهایی آسیب جدی نبیند، نخلها دوباره آغاز به کشورمانندنواحیجنوبشرقکهبارشسالیانهبسیارکم رشدمیکنندوحتیمیوههمتولیدمیکنند.درجدول2، است،نشاندهندهسازگاریاینگیاهاناست)شکلA،4 و پراکنشطبیعیودامنهدماییتحملبهسرما،برایبرخیاز B(.دربرخیازنقاطشمالیکشورنیزبهدلیلشرایطآب نخلها دیده میشود.برخی دیگر از نخلهای متحمل به

5 . Date palm (Phoenix dactylifera L.) 6. Iranian dwarf palm, Mazari palm (Nannorrhops 2 . Frost pockets ritchieana Griff.) 3 . Portable heaters 7 . Desert fan palm (Washingtonia filifera) 4 . Mulching

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: -27 12

و هوایی مناسب، نخلهای زینتی به ویژه نخلهایی که در سالهای اخیر تعدادی دیگر از گونههای نخل برای دماهای پایین را بهتر تحمل میکنند، قابل پرورش هستند اهداف طراحی فضای سبز و کاربرد درون خانهای و )شکلE،2وF(.برخیازنخلهابرایاهداففضایسبز آپارتمانیبهکشورواردشدهاند،اماآماردقیقیدراینزمینه به کشور وارد شده و به ویژه در خزانههای استانهای در دسترس نیست.برای بخش گستردهای از مناطق شمالیکشورونیزاستانمرکزی،تهرانواصفهانهماکنون گرمسیری و نیمه گرمسیری و نیز بخشهایی از مناطق تولیدودرفضایسبزکاشتهمیشوند.درزمینهوارداتگل معتدلهگرموحتینواحیانتقالی،نیزمیتوانازنخلهای وگیاهانزینتی،رعایتقوانینقرنطینهایبسیارحیاتیاست مناسباستفادهکرد.برایچشماندازهایمناطقگرمسیری زیرا ممکن است آلودگی مواد گیاهی به آفت یا بیماری و نیمه گرمسیری مناطق جنوبی و شمالی کشور، کاربرد خاصی، ضرر جبران ناپذیری را به صنعت گل و گیاهان نخلهایزینتیدرفضایسبزآسانتراستامابرایمناطق زینتیواردکند. معتدلهگرمومناطقانتقالی،نیازبهآزمایشهایسازگاری 0 یادآوری میشود که نخل بادبزنی یا نخل پنجهای در است. بسیاری از مناطق کشور در بخشهای گرمسیری، نیمه دستورالعمل ترویجی گرمسیریوحتیمناطقمعتدلهگرمدرفضایسبزکاشته

شدهاستوازسازگاریبهنسبتخوبیباشرایطآبو 0-باتوجهبهاینکهبرخیازجنسهاوگونههاینخل، A هواییوخاکیایرانبرخورداراست)شکل2، (.همچنین، ازگیاهانکمتوقع،کمآبوسازگارمیباشند،درسطح 2 درمناطقانتقالی ،نیزکاشتهشدهاست.دراینمناطق،هراز گستردهتریبرایطراحیمنظرواهدافخشکمنظرسازی چند سالی سرمازدگی شدید پاییزه و یا زمستانه سبب استفادهشوند.براینمونه،نخلجزایرقناری،هممقاومبه خشکشدنبرگهایاینگونهمیشود.چنانچهسرمازدگی سرماوهممتحملبهشوریاستوکاربردگستردهترآن و یا یخ زدگی خیلی شدید و ناگهانی نباشد و مریستم درفضایسبزپیشنهادمیشود. انتهاییازبیننرود،نخلهاوبهویژهنخلهایپنجهاییا 2-جانماییدرستنخلهایزینتیدرفضایسبزباتوجه بادبزنی، پس از این نوع یخبندانها دوباره در سال جدید به ویژگیهای زیباشناختی، نیازهای رشد و نمو و عادت تولید برگ میکنند و پس از چند سال درختان زیبایی را رشدآنها. ایجاد میکنند.اگر در سالهای اولیه کاشت سرمازدگی 4- جلوگیری از سرمازدگی نخلهای زینتی مستقر در شدید رخ ندهد، این گونه نخل زودتر رشد میکند و فضایسبزبهشیوههاییمانندپوششهایگوناگونپارچه مقاومتآن نیزبهسرمازدگیافزایشمییابد.امامتاسفانه ای و پالستیکی، پیچیدن تنه، آبیاری بارانی، گرماسازهای اینپدیدههرچندسالیکباررخمیدهدوسرمازدگی دستی،خاکپوشدهیودیگرروشهایکارآمد. برگهاودرپیآنهرسیکهصورتمیگیرد،برایمدتی 1- رعایت قوانین و آیین نامههای قرنطینهای برای چهرهاینازیبارادرچشماندازهایفضایسبزایجادمی- جلوگیری از ورود گیاهان زینتی بیمار و یا آفت زده که کند. ممکناستبیمارییاآفتخطرناکیرابهکشورواردکنند.

1 .Desert fan palm, California fan palm, California palm (Washingtonia filifera) 2 . Transitional zones

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)9(: 51-13

(Miyamoto, 2008) جدول 9-دامنهتحملبهشوریدربرخیازنخلها .

آسیب در بخش هوایی درجه حساسیت میزان شوری نام علمی و انگلیسی (dS m-1)

Sabal palmetto (Cabbage palm) قابلتشخیص حساس >4 Butia capitata (Pindo palm) بسیارکم حساس >4 Trachycarpus fortunei (Chinese قابلتشخیص حساس >4 windmill palm) Brahea armata (Mexican blue بسیارکم بهنسبتحساس 0-4 fan palm) Trithrinax brasiliensis قابلتشخیص بهنسبتحساس 0-4 (Brazilian fan palm) Sabal minor ʽRiversideʼ (Dwarf بسیارکم بهنسبتحساس 0-4 blue palmetto) Washingtonia robusta (Mexican بدونعالمت بهنسبتمتحمل 1-0 fan palm) Washingtonia filifera (California بدونعالمت بهنسبتمتحمل 1-0 fan palm) Phoenix canariensis (Canary بدونعالمت متحمل <1 island date palm) Phoenix dactylifera (date palm) بدونعالمت متحمل <1

(Equiza, 2010; جدول 2-خاستگاهپراکنشطبیعیودماهایقابلتحملگزارششدهبرایبرخیازگونههاینخلمتحملبهسرما .McDonald et al. 2009, Hodel et al. 2005) °C دمای گزارش شده خاستگاه )رویشگاه طبیعی( نام علمی نام انگلیسی Canary wax palm Copemicia alba 4-و1/4- غربومرکزبرزیلتاشمال آرژانتین California fan palm Washingtonia 0-،01-و02- جنوبشرقآمریکا ‌filifera Cabbage palm Sabal palmetto 2/02- جنوب شرق آمریکا، کوبا و باهاما Windmill palm Trachycarpus 02-،03-و5/03- مرکزچینوشمالبرمه ‌fortunei Needle palm Rapidophyllum 03-و29/21- جنوبشرقآمریکا ‌hystrix ‌

‌ ‌ ‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

(McDonald et al. 2009; Georgi et al. جدول 3-نامانگلیسیونامعلمیبرخیازنخلهایمتحملبهسرمادرایالتهایآمریکا ‌‌.2005; Hodel et al. 2005, Francko, 2004, Davison & Begeman, 2000) نام علمی نام انگلیسی ردیف نام علمی نام انگلیسی ردیف Blue hesper palm Brabea armata Needle palm Rhapidophyllum ‌0 ‌ 01 hystrix Jelly palm Butia capitaat Texas palmetto Sabal mexicana ‌2 ‌ ‌ 00 Mule palm Butyagrus Dwarf palmetto Sabal minor ‌4 ‌ 02 ‌×‌nabonnandii Bamboo palm Chamaedorea spp. Cabbage palm Sabal palmetto ‌3 ‌ ‌ 04 Mediterranean fan Chamaerops Saw palmetto Serenoa repens ‌9 03 ‌palm ‌humilis Chilean wine palm Jubaea chilenssi Queen palm Syagrus ‌0 ‌ ‌ 09 romanzoffiana Mazari palm Nannorrhops Windmill palm Trachycarpus ‌0 ‌ 00 ‌ritchieana fortunei Canary Island date Phoenix canariensis Desert fan palm Washingtonia ‌1 ‌ 00 ‌palm filifera Date palm Phoenix dactylifera Mexican fan palm Washingtonia ‌5 ‌ ‌ 01 robusta

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

:(A-F) شکل 9.کاربردنخلهابرایاهدافگوناگوندرفضایسبز.ردیفاولودوم استفادهازنخلهابرایکشتگروهی،خیابانی، فضایسبزساحلی،نقطهکانونیوقرینهسازی.ردیفسوم:میوههایزینتیبرخیازنخلهاازاهمیتفراوانیدرطراحیمنظربرخوردار است(G-I).ردیفچهارم:برخیازنخلهاگزینههایبسیارمناسبیبرایخشکمنظرسازیهستند(J-L). ردیفپنجم:برخیازنخلها بارشهایسبکبرفراهمبرایکوتاهمدتتحملمیکنند(M-N)وپرورشگیاهانباالروندهزینتیرویتنهنخلها)O(.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

‌

شکل2.کاربردنخلهادرفضایسبزمناطقمعتدلهگرموبهویژهمناطقنیمهگرمسیریوگرمسیریازاهمیتبسزاییبرخورداراست. ردیفاول:)A(:خیابانزندشیراز)نخلبادبزنییانخلپنجهای(.)B(:باغارمشیراز.ردیفدوم)CوD(:جزیرهکیش.ردیفسوم:فضای سبزرشت)E(وفضایسبزساری)F(.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

شکل4.نخلهااهمیتزیادیبرایاهدافخشکمنظرسازیدرمناطقکمآبجهاندارند.ردیفاول:استفادهازنخلدرفضایسبز دانشگاهزاهدان)A(وارگجدیدبم)B(.ردیفدوم:نخلدرفضابسبزشهردبیدرکشورامارات) CوD(.تصویرردیفسوم)E(از شبکهبرداشتهشدهاستوزیباییمنحصربهفردنخلرابرایاهدافطراحینشانمیدهد.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

منابع

امتحانیمح)0410(.نخلپاکوتاهدرایران.انتشاراتدانشگاهیزد.002صفحه.

رفیعی سربیژن ا )0454(. تاثیر میکوریز AM بر خصوصیات رشدی دو واریته نخل پاکوتاه ایرانی در شرایط تنش خشکی.پایان نامه کارشناسیارشد.بخشعلومخاك،دانشکدهکشاورزیدانشگاهشهیدباهنرکرمان.020صفحه.

روحانیغ)0413(.راهنمایانتخابوداشتدرختانودرختچههایزینتیدرفضایسبز.انتشاراتآییژ.003صفحه.

فرهمنده)0450(.درختانودرختچههایزینتی)بازدانگان(.انتشاراتجهاددانشگاهیمشهد.چاپدوم.395صفحه.

فرهمنده.0450.گیاهانباالروندهزینتی)پیچهایزینتی(ودرختچههایدیوارپوش.انتشاراتجهاددانشگاهیمشهد.911صفحه.

مشایخیاسفیجارا)0450(.بررسیجوانهزنیبذروتنوعبینجمعیتهاینخلپاکوتاهایرانی.پایاننامهکارشناسیارشد.بخشعلوم باغبانی.دانشکدهکشاورزی.دانشگاهشهیدباهنرکرمان.53صفحه. Barfod, AS, Balhaar M, Dransfiel J, Balslev H (2015). SE Asian palms for agroforestry and home gardens. Forests 6: 4607-4616. Broschat TK (2014). Fertilization of field-grown and landscape palms in Florida. Department of Environmental Horticulture. UF/IFAS Extension. University of Florida. ENH1009. 4 p. Broschat TK (2015). Transplanting palms in the landscape. University of Florida. Environmental Horticulture Department. UF/IFAS Extension. CIR1047. 8 p. Broschat TK (2015). Bismarckia nobilis: Bismark palm. University of Florida. Environmental Horticulture Department. UF/IFAS Extension. ENH260. Broschat TK, Black RJ (2013). Ornamental palms for south Florida. Department of Environmental Horticulture IFAS Extension. University of Florida. ENH21. 16 p. Broschat TK, Elliott ML, Hodel DR (2014). Ornamental Palms: Biology and Horticulture. Hortic. Rev. 42: 1-120. Calegari, J (2017). Assessing suitability of landscape palm trees in the urban environment of Southern Arizona. College of Architecture, Planning and Landscape. The University of Arizona. 36 p. Cameron GG (1948). History of the Persian Empire. The University of Chicago. The University of Chicago Press Ltd. London. 670 p. Dalley S (1993). Ancient Mesopotamian gardens and the identification of Hanging Garden of Babylon resolved. Garden History 21: 1-13. Davison E, Begeman J (2000). Arizona landscape palms. College of Agriculture and Life Science, the University of Arizona. 16 p. Duke ER and Knox GW (2017). Palms for North Florida. Department of Ornamental Horticulture. UF/IFAS Extension. University of Florida. ENH1094. 11 p. Eiserhardt, WL, Svening JC, Kissling WD, Balslev H (2011). Geographical ecology of the palms (Arecaceae): determinants of diversity distributions across spatial scales. Ann. Bot. 108: 1391-1416. Equiza MA (2010). Assessment of freezing injury in palm species by chlorophyll fluorescence. HortScience 45: 845-848. Francko, DA (2004). Cold-hardy palms for temperate European landscapes. Chamaerops 48: 5-8. Georgi NJ, Sarikou S, Thymakis N (2005). The growth of palms under sheltered Mediterranean conditions. Palms 49: 188-194.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

Hajian H (2005). Date cultivars in Iran. Proceedings on International Conference on Mango and Date Palm: Culture and Export. University of Agriculture, Faisalabad. Hajian S, Hamidi-Esfahani, Z (2015). Date Plant status and perspective in Iran. In: Al-Khayri JM, Jain SM, Johnson DV (eds.). Date Palm Genetic Resources and Utilization. Springer Science +Business Media, Dordrecht. Hazir A, Buyukozturk HD (2013). Phoenix spp. and other ornamental palms in Turkey: the threat of red palm weevil and red palm scale insects. Emir. J. Food Agric. 25: 843-853. Hodel, DR, Pittinger DR, Downer AJ (2005). Palm root growth and implications for transplanting. J. Arboric. 31: 171-181. Hosek LK, Roloff A (2016). Species site matching: selecting palms (Acrecaceae) for urban growing spaces. Urban Forestry & Urban Greening 20: 113-119. Janick J (2007). Fruits of the Bibles. HortScience 45: 1071-1076. McDonald GV, Schnelle MA, Arnold MA (2009). Palms on the edge: Species and Strategies for landscape utilization. HorTechnol. 19: 705-709. Melville, SC (2005). Symmetry and the sacred palm in the palace of Ashurnasirpal II, king of Assyria. School of Arts and Science, Clarkson University, USA. 6 p. Miyamoto S (2008). Salt Tolerance of Landscape Plants Common to the Southwest. Texas A & M University. Agricultural Research Center. TR-2008-316. 40 p. Musselman LJ (2003). Trees in the Koran the Bible. Unasylva 213: 4-52. Perez HE (2009). Promoting germination in ornamental palm seed through dormancy alleviation. HorTechnol. 19: 682-685. Pittenger D, Downer AJ, Hodel DR, Mochizuki M (2009). Estimating water needs of landscape palms in Mediterranean climates. HorTechnol. 19: 700-704. Pittenger, D, Hodel DR, Downer AJ (2005). Transplanting specimen palms: a review of common practices and research-based information. HorTechnol. 15: 128-132. Pivetta KFL, de Paula RC, Cintra GC, Pedrinho DR, Casali LP, Pizetta PUC, Sarzi I, Pimenta RS (2005). Effect of maturation and scarification on seed germination of Syagrus schizophulla (Mart.) Glass. (Arecaceae). Proc.Vth IS on New Flor. Crops Acta Hort. 683: 375-378.

Sayan MS (2001). Landscaping with palms in the Mediterranean. Palms 45: 171-176. Tomlinson PB (2006). The uniqueness of palms. Bot. J. Lin. Soc. 151: 5-14. Vaghn KC, Bowling AJ (2011). Biology and Physiology of Vines. In: Janick J‌(ed.). Hort. Reviews 38: 1-21. Wilkinson A (1994). Symbolism and design in Ancient Egyptian gardens. Garden History 22: 1-17. Wong M (2006). Palms for Hawaii landscape. University of Hawaii at Manoa. College of Tropical Agriculture and Human Resources. Cooperative Extension Service. L-19. 16 p.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

The Use of Ornamental Palms for Landscape Design and Xeriscaping

Farahmand Homayoun

Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman. [email protected]

Abstract

Palm Family (Arecaceae-Palmaceae) is of great importance in tropical and subtropical regions of the world‌and includes about 184 genera and between 2000-2500 species. Ornamental palms are one of the most important elements of landscapes in tropical and subtropical regions due to their growth habit, forms, color and also their considerable adaptability to climatic and soil conditions. Some rare species are also found in the landscapes of warm temperate, transitional zones and even temperate climates due to their adaptation to low temperature. Ornamental palms are used for mass plantation in groves or groups, for rows, lines or avenues and also as focal points. Palms are used as landscape features for public buildings, parks, streets, swimming pools, restaurants, hotels, recreation centers particularly in coastal zones. Palms are usually low maintenance landscape plants and very suitable candidates for xeriscaping particularly in tropical and subtropical regions with limited water resources. Low temperature is one of the main limiting factors for cultivation of ornamental palms in landscapes especially in transitional, warm temperate and temperate climates that lead to chilling and freezing injury. In this review, some important features of ornamental palms for landscape utilization and some prevailing challenges are addressed. Meanwhile, some plam species which are suitable for cooler areas are listed.

Key words: Aesthetic Values, Landscape Design, Ornamental Palms.

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

بهبود خصوصیات کیفی و عمر گلجایی گل شاخه بریده لیزیانتوس

[.Eustoma grandiflorum (Raf.) shinn] با استفاده از ژل کتیرا و آب گرم * عبدلیفاطمه،دهستانیاردکانیمریم ،غالمنژادجالل

گروهعلومباغبانیدانشکدهکشاورزیومنابعطبیعیدانشگاهاردکان،یزد،ایران *[email protected] تاریخدریافت:29/15/0450،تاریخبررسیمجدد:15/01/0450،تاریخپذیرش:0450/01/00

چکیده

Eustoma grandiflorum (Raf) shinn. لیزیانتوس ) (یکیازمهمترینگلهایشاخهبریدهدرجهاناست کهازعمرگلجایی نسبتاکوتاهیبرخورداراست.معموالازژلکتیراوتیمارآبگرمجهتافزایشعمرانبارمانیمیوههااستفادهمیشودوتاکنون مطالعاتاندکیدرخصوصاستفادهازاینتیمارهارویگلهایشاخهبریدهصورتگرفتهاست.هدفازپژوهشحاضر، ارزیابیاثرژلکتیراوتیمارآبگرمدرافزایشعمرگلجاییوبهبودخصوصیتهایکیفیگلشاخهبریدهلیزیانتوسمیباشد. آزمایشدرقالبطرحکامالًتصادفیباسیزدهتیمارشاملسهسطحکتیرا)9،0/2و9%(بهدوصورتکوتاهمدتودائم،آب گرمدردودمای49و39درجهسانتیگرادبهمدت9،2و01دقیقهوشاهدبدونتیمار،هرکدامباسهتکرارصورتگرفت. بیشترینعمرگلجایی،وزنگلوکمترینجعیتباکتریدرتیمارکوتاهمدتژلکتیراباغلظت9/2درصدحاصلشد.بیشترین میزانفعالیتآنزیمهایکاتاالزوپراکسیدازدرتیماردائمژلکتیراباغلظتیکدرصدبهدستآمد.بیشترینمحتواینسبیآب برگوگلبرگبه ترتیبدرتیمارآب49درجهسانتیگرادبه مدتدودقیقهوتیمارکتیرادائم9/2و9%مشاهدهشد.بیشترین نشتالکتریکیغشاءدرتیمارهایکتیرا)دائم(باغلظت9/2و9%مشاهده شد.کمتریندرصدنشتالکتریکیغشاءدرنمونههای تیمارآبگرم39درجهسانتیگرادبهمدتدودقیقهحاصلشد.بهطورکلیهردوتیمارکتیراوآبگرمدرافزایشعمرگلجایی وبهبودخصوصیاتکیفیگلشاخهبریدهلیزیانتوسموثربودند،اماتیمارکوتاهمدتژلکتیرابیشتریناثررانشانداد.

کلمات کلیدی:پراکسیداز،تیمارکوتاهمدت،جمعیتباکتری،کاتاالز،وزنگل

مقدمه

لیزیانتوسبانامعلمی (Eustoma grandiflourum (Raf گل آذین لیزیانتوس چندین گل باز و جوانه دارد که 0 .shinnمتعلقبهتیرهجنتیاسه است)Cho et al. 2001(. ماندگاریهرگلومیزانبازشدنجوانههاعاملمهمیدر Shimizu & Ichimura افزایش عمر گلجایی است ) 1. Gentianaceae

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

2011(. این گل در جایگاه یازدهم گلهای بریدنی قرار حدژلتشکیلشده،پوششمناسبیرویمیوهسیبایجاد دارد )Barba-Gonzalez1 2017(. یکی از مشکالت نکرد. اساسیگللیزیانتوسعمرکوتاهپسازبرداشتمیباشد در طول سالهای گذشته عالقه زیادی برای استفاده از کهافزایشآنیکعاملمهمدرترجیحخریداراناست.در تیمارهای گرمایی برای کنترلآفات، جلوگیری از پوسیدگی سالهایاخیراستفادهازترکیباتطبیعیهمچوناسانس- قارچی و همچنین تاثیر آنروی رسیدگی و یا عکسالعمل های گیاهی بهمنزله ایدههای جدید در کنترل آلودگیهای محصول به دماهای باالمشاهده شده است که بخشی از این باکتریایی و قارچی و کاهش ضایعات پس از برداشت انگیزه بهخاطر کاهشکاربرد مواد شیمیایی است. بنابراین محصوالت باغبانی از جمله میوهها، سبزیجات و گلها تیمارهای حرارتیجایگزین مناسبی برای تیمارهای فیزیکی مطرحشدهاستوتالشهایگستردهایدرزمینهشناسایی غیر مخرب بهحسابمیآیند)Mari et al. 2007(.تیمار وکشفترکیباتطبیعیسالموکاربردآنهادرفناوریپس گرمایی به روشهای مختلفی از جمله بخار آب گرم، هوای ازبرداشتمحصوالتباغبانیدرحالانجاماست)کاظمی داغ و آب گرم انجام میشود. استفاده از هر کدام از این وهمکاران0454(. روشها بستگی به دمای مورد استفاده، مدت زمان تیمار و کتیرا ماده صمغی است که بهصورت طبیعییا دراثر ایجاد نوع عامل بیماریزا و حساسیت محصول دارد.مکانیسم- شکاف از بافت ساقه گونههایی از گون که به گون کتیرا هاییکه درزمانتیمارگرمایی درگیرندبهحفظ تمامیت )Astragalus tragacanthus(معروفاند خارج میگردد غشاء،تجمعپروتئینهایشوكگرمایی،تجمعقندوآنتی- )شمسپور و متصدیزاده 0459(. این صمغ بهعنوان یک اکسیدانهابرمیگردد)Lafuente et al. 2017(. هیدروکلوئید با کیفیت، در فهرست Generally ( GRA برخالفمیوههاوسبزیجات،هیچگزارشیازتیمارگرمایی Recognized As Safe( قرار دارد)Anderson 1989(. برایبهبودعمرگلجایییافتنشدهاست.معموالفروبری صمغ کتیرا جزو مهمترینمنابع صمغ تجاری دنیا بهشمار درآبداغوبخارداغفشردهبرایکشتنحشرات روی میرود که کاربردهای عمده آن در صنایع داروسازی، گلهامورداستفادهقرارمیگیرند.همچنینبخارداغمی- بهداشتی و صنایع غذایی است. درصنایع داروسازی، این تواندبهطورموفقیت آمیزیحشراترا درگلهایشاخه صمغ بهعنوان عامل تعلیق کننده درامولسیونهای روغن در بریده گرمسیری و برگهای بریده کنترل کند، اگرچه در آب، ژلها، خمیر دندانها، تثبیتکننده در کرمها و لوسیون- بسیاریازمواردعمرگلجاییباطولمدتزمانالزمبرای های پوستی و همچنین عاملپوششدهنده در تولید قرص- کشتن کامل حشرات، کاهش مییابد ) .Hansen et al های دارویی استفاده میشود)Verbeken et al. 2003(.بر 1991(. اساس مطالعههای صورت گرفته تاکنون از کتیرا جهت با توجه به اینکه ایران یکی از خاستگاههای اصلی تولید افزایش عمر گلجایی گلهای شاخه بریده استفاده نشده کتیرادردنیاستوازطرفیامروزهدرعلمفیزیولوژیپس است.Jahanshahi و همکاران )2101( نشان دادند که از برداشت جهت افزایش عمر گل و میوهها از ترکیباتی غلظت 09 گرم در لیتر کتیرا تا حدود زیادی رشد و مانند کیتوسان در سطح وسیع استفاده میشود که معموالً گسترش کپک آبی را روی محیط کشت کنترل نمود در ترکیبوارداتیبودهودرداخلتولیدنمیشود،لذابرآن حالیکهاینغلظتازپوششکتیرابهخاطرسفتیبیشاز شدیمتاازپتانسیلهایبومیجهتکاهشضایعاتپساز برداشت گل شاخه بریده لیزیانتوس و افزایش کیفیت آن

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

استفادهکنیم.ازاینرودرپژوهشحاضر،اثرغلظتهای شد.درتیمارکوتاهمدت،گلهابهمدت23ساعتدرون مختلفصمغکتیراوروشهایمختلفاعمالآنونیزآب محلولکتیراقرارگرفتندوبعدازآنتاپایانعمرگلجایی گرمبرافزایشعمرگلجاییوکیفیتگلهایشاخهبریده درمحلولآبمقطرقراردادهشدند.امادرتیماردائم،گل- لیزیانتوس،موردبررسیقرارگرفت. هاتاپایانعمرگلجاییدرمحلولکتیراقرارداشتند. جهت اعمال تیمار آب گرم از دو دمای 49 و39 درجه مواد و روشها سانتیگراددرسهزمان9،2و01دقیقهاستفادهشد.بدین منظورپسازرسیدندمایآببهدمایموردنظربهمدت مواد گیاهی و تیمارها مشخصدرونآبگرمقرارگرفتندوپسازآنبالفاصله در این پژوهش از گلهای شاخه بریده لیسیانتوس سفید بهآببادمایاتاقمنتقلشدندوتاپایانآزمایشدرهمین رقم"Miariachi Grand White"کهکمپربود،استفاده شرایطباقیماندند. شد.اینرقمدارایگلهایسفیدوگلآذینخوشهایبوده ودرزمانبرداشتبیشاز91%گلهابازبودند.گلهای صفات مورد ارزیابی مورد نظر صبح زود از یک گلخانه استاندارد در اصفهان عمر گلجایی:طول عمر گلها از زمان تیمار تا زمان ± )میانگیندمادرگلخانهبهطورمیانگین3 20درروزو3 پژمردگیموردمحاسبهقرارگرفت.زمانیکه91%گلچهها ± 00درشببود(کهگلهاتحتشرایطمعینتغذیهای، پژمرده شدند، عمر ماندگاری گل لیسیانتوس خاتمه یافت نوری،دماییورطوبتیپرورشیافتهبودندبرداشتشدند. (Cho et al. 2001(. گلهادرمرحلهتجاریبرداشتوتحتشرایطکنترلشده تعدادباکتریها:شمارشباکتریهایانتهایساقهبهروش به آزمایشگاه پس از برداشت گروه علوم باغبانی دانشگاه Van Doorn و همکاران )2113(در پایان دوره عمر اردکان منتقل شدند. در مرحله بعد انتهای ساقه گلهای گلجاییانجامشد)Van Doorn et al. 2004(. لیسیانتوسبهطول01-9سانتیمتربهصورتموربدرزیر کاتاالزوپراکسیداز:ارزیابیمیزانفعالیتآنزیمپراکسیداز آبقطعشدتاارتفاعنهاییبه41سانتیمتررسیدوهمهی گلبرگبهروشReuveni)0559(وفعالیتآنزیمکاتاالز برگهاتاگرهسومازپایینحذفشدندوپسازتوزینبا براساسروشارائهشدهتوسطGongوهمکاران)2119( - ترازویدیجیتالوثبتوزناولیه،یکشاخهگلدرگلدان درپایاندورهعمرگلجاییصورتگرفت. - هایشیشهایبهحجم291سیسیقراردادهشدند.گلدان محتواینسبیآببرگ:برایاینمنظوردوبرگبزرگاز هادرشرایطاتاقباشدتنور02میکرومولبرمترمربع هرتیماروزنشدووزنآنثبتشد)FW(وبعدازآن ± برثانیه،دمای2 21درجهسانتیگراد،00ساعتروشنایی نمونههابهمدتششساعتدرآبمقطرقراردادهشدند و1ساعتتاریکیورطوبتنسبینیزبین01تا01درصد ودوبارهوزنآنهاثبتشد)TW(ودرنهایتنمونههابه نگهداریشدند. مدت 23 ساعت در دمای 01 درجه سانتیگراد در آون دراینآزمایشازچهارغلظت9،0،1/2و9درصدژل خشک شدند و وزن نهایی آنها به ثبت رسید )DW(و کتیرااستفادهشد.برایاینمنظورپسازتهیهکتیراآنرا محتواینسبیآببرگطبقرابطه0محاسبهشد) Barrs پودرودرآبمقطراستریلحلکردهوبهحجمرسانده Weaterley 1962 &(.رابطه)0(: %RWC = (FW-DW) / (TW-DW) × 100 شد.آزمایشبهدوصورتتیماردائموکوتاهمدتانجام

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

محتواینسبیآبگلبرگ:درپایاندورهعمرگلجاییبر رابطه)2(: EL (%) = L1/L2 × 100 اساسروشکالتهجاریوهمکاران)0410(اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل آماری اندازهگیری نشت الکتریکی غشاء:در پایان دوره عمر اینآزمایشدرقالبطرحکامالتصادفیباسهغلظتکتیرا گلجاییاندازهگیریشد.ابتدایکگرمازگلبرگهایتیمار- )9،0/2و9درصد(وآبگرمدردودمای49و39درجه هادرروزآخرتهیهگردید.پسازسهبارشستشوباآب سانتیگراددرسهزمان)9،2و01دقیقه(هرکدامباسه مقطرایننمونههاخردشدندودرونلولههایآزمایشقرار تکراربهاجرادرآمد.آبمقطربهعنوانشاهددرنظرگرفته دادهشدندوبهمدت41دقیقهدردمای39درجهسانتیگراد شد.هرگلدانشیشهایبهعنوانیکتکراردرنظرگرفته قرارگرفتند.بعدازاتماماینمرحله،میزانهدایتالکتریکی شدوداخلهرگلدانیکعددگلقرارگرفت.دادهها )L1(محلولاندازهگیریشد.بعدازایننمونههابهمدت29 با ANOVAوبااستفاده از نرمافزارSAS 9.1 تجزیه دقیقهدردمای011درجهسانتیگرادقراردادهشدندوپس شدند. آزمونLSDبرایتعیین معنیدار بودن تفاوت آماری ازخنکشدنآنهامجدداًهدایتالکتریکی)L2(نمونهها میان میانگین تیمارهادر سطح احتمال پنج درصد انجام شد. اندازهگیریشد.درنهایتمیزاننشتالکتریکیبااستفاده ازرابطه)2(محاسبهگردید)Ezhilmathi et al. 2007(.

د ه

شکل 9-تیمارهایالف(کتیرادائم9درصدب(آبگرم39درجهسانتیگرادوج(کتیرا9/2%موقتد(شاهده(آبگرم49درجه سانتیگرادجهتافزایشعمرگلجاییگلشاخهبریدهلیزیانتوسپساز02روزنگهداریدراتاق

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)9(: 51-13

نتایج و بحث درصد بهطور معنیداری از جمعیت باکتریها کاسته شد )جدول 0(. در تیمار کوتاه مدت کتیرا بیشترین جمعیت عمر گلجایی باکتریدرغلظتیکدرصدوکمترینمیزانآندرغلظت بر اساس نتایج مقایسه میانگین دادهها مشخص شد که 9/2درصدحاصلشد)جدول0(.هردودمایآبگرمبه- بیشترین عمر گلجایی )00/02 روز(در تیمار 9/2 درصد طورمعنیدارینسبتبهشاهد،جمعیتباکتریهایانتهای عصاره کتیرا )کوتاه مدت(بود )شکل 0-ج(که 09/41 ساقه را کاهش دادند )جدول 0(و با افزایش مدت زمان درصدنسبتبهشاهد)1/0روز(افزایشداشت)جدول0(. تیمار،جمعیتباکتریبهطورمعنیداریکاستهشد)جدول کمترینعمرگلجایی)0روز(درتیمارکتیرادائمباغلظت 0(.بهنظرمیرسدکهبهعلتکاهشجمعیتباکتریهاو 9 درصد حاصل شد )شکل 0-الف( )جدول 0(. یکی از ممانعتازانسدادآوندچوبی،عمرگلجاییدرگلشاخه دالیل عمده کاهش وزنتر گلهای شاخه بریده، گرفتگی بریده لیزیانتوس افزایش یافته است.De la Riva و آوندهایچوبیساقهدراثررشدمیکروارگانیسمهاییمانند همکاران )2115( نشان دادند که گلهای شاخه بریده باکتریها است.در پژوهش حاضر نیز در تیمار مذکور لیزیانتوس به جمعیت زیاد باکتریها در محلول گلجایی جمعیتباکتریهابهطور معنیداریکمتر بود )جدول0(. حساس هستند و وجود باکتریها موجب انسداد آوندی، وجودمیکروارگانیسمهادرآبباعثمسدودشدنفیزیکی جلوگیریازجذبآبودرنهایتمنجربهکاهشوزنتر ساقه،آزادشدنمتابولیتهایسمیوتولیداتیلنمیشودو میگردد.پیشنهاد شده است که استفاده از ترکیبات ضد استفاده از ضد میکروبها با جلوگیری از رشد و تجمع باکتریاییباجلوگیریازرشدباکتریهاهدایتآبرابهبود Halevy & باکتریها، هدایت آبی را بهبود میبخشد ) بخشیده و از انسداد آوندها جلوگیری مینماید ) Van Mayak 1981 (.بهطورکلیتیمارکتیراکوتاهمدتبهتراز Doorn 1998(. باویسی و امامیفر )0459( نیز گزارش کتیرایدائمتوانستعمرگلجاییراافزایشدهد)جدول کردندکهاستفادهازژلکتیراجهتپوششدهیمیوهتوت 0(.باتوجهبهاینکهکتیرامنبعغنیازقندهامیباشدممکن فرنگی، جمعیت باکتری را بهطور معنیداری کاهش داد، استحضوردائمآنموجبافزایشرشدمیکروارگانیسمها نتایجحاصلهباJahanshahiوهمکاران)2101(مطابقت ودرنتیجهانسدادآوندیوکاهشعمرگلجاییشدهباشد. داشت.Ghayempourوهمکاران)2109(گزارشکردند در حالیکه تیمار کوتاه مدت آن با تامین قند مورد نیاز کهعصارهکتیرادارایخواصضدمیکروبیاست.گزارش توانستهموجببهبودتنفسمحصولوجلوگیریازانسداد شدهاستکهژرانیولموجوددرکتیرادارایخواصضد آوندیوافزایشعمرگلجاییگردد. باکتریایی و ضد قارچی میباشد.همچنین کارواکرول جمعیت باکتری موجود در آن طیف وسیعی از اثرات ضد میکروبی دارد Gil et al. 2000 براساسنتایجکمترینجمعیتباکتریدرتیمار9/2درصد ) (. استفاده از تیمارهای گرمایی در کتیرا)کوتاهمدت(ونیزآبگرم49درجهسانتیگرادبه- مدیریت بیماریهای پس از برداشت میتواند هم نقش Chen et al. مدت01دقیقه)شکل0-ه(مشاهدهشدوبیشترینمیزان حفاظتکنندهوهمدرمانکنندهداشتهباشد) 2015 آندرگیاهانشاهد)شکل0-د(بهدستآمد)جدول0(. (.نقشحفاظتکنندهآنبهکاربردتیمارگرماییقبل درتیمارکتیرادائم،باافزایشغلظتکتیراتا9/2درصد، ازاستقرارعاملبیماریبرمیگردد.ایناثرعمدتاًبهمیزان جمعیت باکتری افزایش یافت، اما با افزایش غلظت به 9 بارمیکروبیرویسطحمیوهاثرمیگذاردوبهصورتغیر

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

مستقیممنجربهکاهشابتالبهبیماریمیشود.اثردرمانگر موجب تخریب پروتئینها میشودبهطوری که پروتئینها به آنبهبهکاربردتیمارگرماییپسازحملهعاملبیماریزا منزلة سوبسترای تنفسیاستفاده میشوند. مطالعات نشان داد بر میگردد )Cruz-Mendívil et al. 2015(. تیمارهای که گلبرگهای گیاه سندرسونیا که با ساکارز تیمار شده گرمایی اثر مستقیم در پیشگیری یا حتی کشتن عوامل بودند سطح آنزیمپلیپپتیداز آن نسبت به تیمارهای شاهد قارچی بیماریزا دارند، اما اساس کار آنها هنوز کامال بسیار کمتر بود)Van Doorn et al. 2004(.کاهش میزان مشخص نیست.زمانیکه قارچ در معرض تنشهای غیر پروتئین در زمان پیری در برخی گونهها بسیار کم و در زیستیمانندگرماقرارمیگیرد،سطوحنامطلوبیازگونه- برخی بیشتراست. آغاز هیدرولیز ترکیبهای یاختهای مانند هایواکنشگراکسیژندرونسلولیدرآنهاتجمعخواهد پروتئینو کربوهیدراتها به منزلة نشانههای فرایند پیری، یافت.بهدنبالآن،آسیباکسیداتیوبهاسیدهاینوکلئیک، درپاسخ به نبود قندهای آزاد مورد مصرف در تنفس است. پروتئینهاولیپیدهاواردشدهومنجربهصدماتغیرقابل این نظریه با مشاهدة به تأخیر افتادن کاهش و تجزیة جبران به بسیاری از عملکردهای سلول میشود که در پروتئینها بر اثر استفاده خارجی قندها تأئید شده است نهایت منجر به از بین رفتن آن میگردد ) .Ferrante et al. 2007) Zhao et al(.موادی که بتوانند از تجزیة 2014 (. پروتئینها جلوگیری کنند قادر به افزایش ماندگاری گل

آنزیم کاتاالز و پراکسیداز خواهند بود.

نتایج نشان داد بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و اندازهگیری فعالیت آنزیم کاتاالز در گلبرگهایگونههای Chakrabarty et al. 2007 کاتاالزدرتیمار0%کتیرا)دائم(مشاهدهشد.)جدول0(. چندی مانند داودی) (زنبق Zhang et al. 2007 Bailly 2001) کمترینفعالیتآنزیمپراکسیداز)ΔOD/min/mg protein (ومیخک) (نشانداد 110/1(در تیمار کتیرا 9/2 درصد کوتاه مدت و کمترین کهدرهمهاینگلهافعالیتکاتاالزدرطولگسترشگل فعالیتآنزیمکاتاالزدرتیمارهایآبگرم49درجهسانتی- تابازشدنگلافزایشمییابد.دربسیاریازاینگونهها، گرابهمدت9و01دقیقهو39درجهسانتیگرادبهمدت01 پسازآنکاهشدرفعالیتکاتاالزدرمرحلهپیریوجود دقیقه )شکل ا-ب(حاصل شد )جدول 0(. بهطور کلی دارد.فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز بهطور کلی در فعالیتآنزیمپراکسیدازدرتیماردائمبیشترازکوتاهمدت گلهای جوان باال بود و در مرحله پیری در گالیول Zhang et al. 2007 Hansen et al. 1991 بود)جدول0(.جمعیتزیادباکتریهاوقارچهادرمحلول ) (،میخک) (و Bailly et al. 2001) گلجاییوتنشکمبودآبمنجربهافزایشتنشاکسیداتیو زنبق (کاهش یافت.بیان شده که در گلهای شاخه بریده و در نتیجه پیری آنها میگردد کاهش در فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز یک نقش )Saeed et al. 2016(.آنزیمهایآنتیاکسیداتیویکیاز حیاتی بهعنوان یک آغازگر مرگ یاختهای بازی میکند Hossain et al. 2006 سیستمهای کارامد هستند که از سلولها در برابر حمله ) (. عواملبیماریزاوتنشاکسیداتیوکهدراثرکمبودآبالقاء محتوای نسبی آب برگ و گلبرگ شده،محافظتکردهوازپیریومرگسلولهاجلوگیری بر اساس نتایج مقایسه میانگین دادهها، بیشترین محتوای Hoque et al.2016 میکنند) (. نسبیآببرگ)21/32درصد(درتیمارآبگرم49درجه

محتوای پروتئین به میزان اختالف بین سنتز وتجزیة آن سانتیگراد بهمدت 01 دقیقه حاصل شد )جدول 0(. بستگی دارد. کمبود کربوهیدراتها در سلولهای گیاهی

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

بیشترینمحتوایآبگلبرگ)51درصد(درتیمارهای9/2 مطلوبگلهایشاخهبریدهافزایشدهندکهاینمیتواند و9درصدکتیرادائمحاصلشد)جدول0(.درتیماردائم درنتیجهافزایشجذبآبویاکاهشمیزانآبازدست با افزایش غلظت کتیرا، محتوای نسبی آب برگ بهطور رفتهباشد)Shan & Zhao 2015(. معنیداری کاهش یافت اما در تیمار کوتاه مدت، ابتدا نشت الکتریکی غشاء افزایشوسپسکاهشیافت)جدول0(.روابطآبییکی بر اساس مقایسه میانگین دادهها بیشترین نشت الکتریکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر عمر گلجایی گلهای شاخه غشاءدرتیمارهایکتیرا)دائم(باغلظت9/2و9درصد بریده است )Van Doorn 2012(.گلبرگهای یک گل مشاهدهشد.کمتریندرصدنشتالکتریکیغشاء)40/13 مهمترین بخش زینتی آن هستند و تورژسانس این بخش درصد(درنمونههایتیمارآبگرم39درجهسانتیگرادبه برایداشتنظاهرجذابوبازارپسندمحصولضروریمی- مدت دو دقیقه حاصل شد )جدول 0(. با افزایش غلظت باشد.تورژسانسگلبرگبهجذبآبوحفظنگهداریدر کتیرا در هر دو تیمار کوتاه مدت و دائم، میزان نشت تیمارهای پیشنهادشده بستگی دارد ) .Vahdati et al الکتریکیغشاءابتداافزایشوسپسکاهشیافت)جدول 2012(.پس از برداشت گلهای زینتی، تعادل آبی آنها 0(.درتیمارهایآبگرمنیزباافزایشدما،نشتالکتریکی تحتتاثیرمیزانآبجذبشدهوآبازدسترفتهقرار غشانیزافزایشیافت)جدول0(.بهطورکلیدرصدنشت میگیرد که به آسانی این رابطه برهم میخورد و بنابراین الکتریکیغشاءدرتیمارکوتاهمدتکمترازتیماردائمبود کمبودآبوپژمردگیگلبرگظاهرمیشود) .Lü et al )جدول0(. 2010(.کاهش محتوای نسبی آب برگ میتواند بهدلیل نشاندادهشدهاستکهآسیبدیدگیغشاءموجبافزایش انسدادآبدربافتهاخصوصادرآوندهایچوبیدراثر نفوذپذیریونشتدرزمانپیریدرگلهایمختلفیمانند امبولیسمهوا،تجمعمیکروارگانیسمها)قارچهاوباکتریها( شیپوری،حنا،میخک،زنبق،زنبقرشتی،رز،ژربرا،Nerine وهمینطورتشکیلموانعفیزیولوژیکی،تیلوزهاوژلهادر و نرگس شده است ) ;Celikel & van Doorn 1995 ساقهگلهاپسازبرداشتآنهاباشد)van Doorn 2012(. Lay-yee et al. 1992(. آسیبدیدگی غشاء، برهم زدن بهعالوه، فعالیت زیاد آنزیم پلیفنل اکسیداز، بسته شدن سیستمهایآنزیمیدرگیردرتولیدانرژیواجزایساختار آوندهایچوبیرادرگلهایشاخهبریدهازطریقتولیدو سلولی مهمترین مکانیزمهای اسانسها در زمان حمله به تجزیهبرخیموادمانندتاننهاوسوبرینتحریککردهو بافتهایآلودهمیکروبیمیباشند) Wilkins & Board درنتیجهنرخجذبآبتوسطگلکاهشمییابد Çelikel 1989(.همراهباافزایشنشتیونیدرغشاء،فرایندپیری (et al. 2011(.بنابراین کاهش شدید محتوای نسبی آب توسعه مییابد.بهطور طبیعی با گذشت زمان و پیر شدن ممکناستبهفعالیتباالیآنزیمپلیفنلاکسیدازمربوط گلبرگها تراوایی غشاء بهدلیل کاهش پروتئینهای غشاء باشدکهمنجربهانسدادآوندهایچوبیساقهآنهامیشود. دچاراختاللمیشودوکاهشپروتئینها،مقدمهنشتیون- نتایج این تحقیق با نتایج سایر محققان ) .Perik et al هاست و باعث کاهش ثبات غشای سلولی میشود. 2012(کهثابتکردندکهجذبآبکافییکعاملمهم همبستگی قوی بین افزایش نشت از غشا و تجزیه برایحفظتعادلآبیمطلوباست،مطابقتداشت.برخی فسفولیپیدها در غشای گلهای پیر گزارش شده است مطالعاتنشاندادندکهاستفادهازنگهدارندههایگلمی- ‌.)Halevy & Mayak 1981( توانندعمرگلجاییگلشاخهبریدهراباحفظتعادلآبی

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

بهطورکلی،بیشترینعمرگلجاییوکمترینکاهشوزندر افزایش مدت زمان ماندگاری گل، کامال به صرفه خواهد تیمار9/2درصدژلکتیرا)کوتاهمدت(حاصلشد.کمترین بود.

جمعیتباکتریدرتیمار9/2درصدکتیرا)کوتاهمدت(و نیز آب گرم 49 درجه سانتیگراد بهمدت 01 دقیقه و دستورالعمل ترویجی: بیشترین میزان آن در گیاهان شاهد بهدست آمد.بیشترین

محتواینسبیآببرگدرتیمارآبگرم49درجهسانتی- جهتبهبودماندگاریگلشاخهبریدهلیزیانتوس:

گراد بهمدت 01 دقیقه حاصل شد.بیشترین محتوای آب 0 - استفاده از ژل کتیرا بهصورت تیمار کوتاه مدت گلبرگدرتیمارهای9/2و9درصدکتیرادائمبهدستآمد. نسبتبهتیماردائماثربیشتریبرعمرماندگاری بهطورکلی، هر دو تیمار کتیرا و آبگرم در افزایش عمر گلشاخهبریدهلیزیانتوسدارد.باتوجهبهارزانو - گلجایی و بهبود خصوصیات کیفی گل شاخه بریده بومی بودن کتیرا توصیه میشود که این ماده به لیزیانتوسموثربودند،اماتیمارکوتاهمدتژلکتیرابیشترین صورتتیمارکوتاهمدتجهتافزایشماندگاری

اثررا نشان داد.بااحتسابکتیراکیلویی11 هزار تومان، گلدرمحلولگلجاییاستفادهشود.

جهتساختیکلیترمحلول9/2درصدنیازبه9/2گرم 2 - استفادهازآبگرمموجبافزایشماندگاریگل کتیرا میباشد که قیمت آن 211 تومان میشود.در این شاخهبریدهلیزیانتوسمیشود.باتوجهبهکاربرد محلولمیتوانچهارشاخهگلنگهدارینمود،بنابراینبه راحتاینتیماروارزانو دردسترسبودنآن قیمت هر گل 91 تومان اضافه میشود که این نسبت به برای عموم، تیمار آب گرم به مدت 01 دقیقه توصیهمیگردد. ‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

جدول 9-مقایسهمیانگیناثرتیمارهایمختلفبربرخیخصوصیاتگلشاخهبریدهلیزیانتوس تیمار عمر تعداد کاتاالز پراکسیداز محتواینسبی محتوایآب نشت گلجایی باکتری ) ) آببرگ گلبرگ الکتریکی ΔOD/min/ ΔOD/min/ )روز( ) Log10 )%( )%( غشاء mg mg CFU ‌)%( ‌)protein ‌)protein 1 ‌)ml- de bc i d c a cd شاهد 0/14 0011/44 1/132 1/103 03/00 11/11 44/19 کتیرا)دائم(% cde ab c a a ef bcd ‌40/51 ‌ ‌10/00 ‌ ‌49/13 ‌ ‌1/021 ‌ ‌1/154 ‌ ‌000/00 ‌ ‌1/00 0 a a fg b ef cd cd ‌11/11 ‌ ‌51/11 ‌ ‌23/01 ‌ ‌1/013 ‌ ‌1/105 ‌ ‌030/00 ‌ ‌0/00 ‌ ‌2/9 a a j c cd f d ‌13/13 ‌ ‌51/11 ‌ ‌00/00 ‌ ‌1/010 ‌ ‌1/149 ‌ ‌951/11 ‌ ‌0/11 ‌ ‌9 کتیرا)کوتاهمدت(% cd c g j b b bcd ‌41/19 ‌ ‌00/00 ‌ ‌24/11 ‌ ‌1/115 ‌ ‌1/109 ‌ ‌191/11 ‌ ‌5/44 ‌ ‌0 b abc c k b g a ‌95/00 ‌ ‌14/44 ‌ ‌40/31 ‌ ‌1/110 ‌ ‌1/191 ‌ ‌911/44 ‌ ‌02/00 ‌ ‌2/9 de c ef j e e ab ‌42/21 ‌ ‌00/00 ‌ ‌29/12 ‌ ‌1/111 ‌ ‌1/122 ‌. ‌000/00 ‌ ‌01/44 ‌ ‌9 آبگرم49°C f c d h cd bc bcd ‌22/21 ‌ ‌00/00 ‌ ‌40/40 ‌ ‌1/103 ‌ ‌1/143 ‌ ‌050/00 ‌ ‌1/00 ‌ ‌2 b bc h g f d bc ‌95/09 ‌ ‌11/11 ‌ ‌05/00 ‌ ‌1/100 ‌ ‌1/102 ‌ ‌044/44 ‌ ‌5/00 ‌ ‌9 b ab a e f g ab ‌95/01 ‌ ‌10/00 ‌ ‌32/21 ‌ ‌1/120 ‌ ‌1/102 ‌ ‌350/00 ‌ ‌00/11 ‌ ‌01 آبگرم39°C e ab b f de cd bc ‌40/13 ‌ ‌10/00 ‌ ‌32/00 ‌ ‌1/122 ‌ ‌1/120 ‌ ‌009/44 ‌ ‌01/11 ‌ ‌2 c bc e h d ef bc ‌32/01 ‌ ‌11/11 ‌ ‌20/20 ‌ ‌1/109 ‌ ‌1/144 ‌ ‌010/00 ‌ ‌01/11 ‌ ‌9 b bc d i f b ab ‌94/10 ‌ ‌11/11 ‌ ‌40/40 ‌ ‌1/102 ‌ ‌1/104 ‌ ‌130/00 ‌ ‌00/11 ‌ ‌01

منابع

باویسیسوامامیفرآ)0459(.تاثیر پوشش خوراکی ژل آلوئه ورا به همراه ژل کتیرا بر کیفیت میکروبی توت فرنگی های تازه

در طیانبارداری.کنفرانس ملی دیده بانی آینده زمین با محوریت آب و هوا، کشاورزی و محیط زیست.0صفحه. شمسپورطو متصدیزادهحر)0453(.استخراج ترکیبهای موجود در صمغ کتیرا گونهAstragalus calliphysa Bgeبه روش سوکسله و شناسایی ترکیبات با استفاده از کروماتوگرافی گازی متصل بهطیفسنج جرمی.نشریه علوم و مهندسی جداسازی.0)0(:99-02. کاظمی ص، حسن پور اصیل م و قاسمنژاد م )0454(. بررسی آثار فیزیولوژیکی برخی اسانسهای گیاهی در مقایسه با 1-هیدروکسی کوئینولیندرگلشاخهبریدهلیزیانتوس)Eustoma grandiflorum(.نشریهعلومباغبانیایران.39)2(:019-059. کالتهجاریس،خلیقیا،مرادیفوفتاحیمقدممح)0410(.اثرسیتوکینینساکارزو HQS-8 برکیفیتوطولعمرگلهایشاخهبریده رزرقم’Red Gant‘.مجلهعلومباغبانیایران)علومکشاورزیایران(.45)0(:029-049.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

Anderson DMW (1989). Evidence for the safety of gum tragacanth and modern criteria for the evaluation of food additives. Food Additives Contaminants. 12: 1-6. Asif M, Ahmad I, Qasim M, Ahmad R (2016). Effect of pulsing with various preservatives on postharvest of cut Polianthes tuberosa L. ‘Single spikes’, Pakistan Journal of Agricultural Science. 53(2): 331-338. Bailly C, Corbineau F, van Doorn WG (2001). Free radical scavenging and senescence in Iris tepals. Plant Physiology and Biochemistry. 39: 649-656. Barba-Gonzalez1 R, Tapia-Campos1 E, Lara-Bañuelos TY, Cepeda-Cornejo V (2017). Lisianthus (Eustoma) breeding through interspecific hybridization. Acta Hortic. 1171. ISHS 2017. Barrs HD, Weaterley PE (1962). A re-examination of the relative turgidity techniques for the estimating water deficit in leaves. Australian Journal of Biological Sciences. 15: 413-428. Çelikel FG, Joyce DC, Faragher JD (2011). Inhibitors of oxidative enzymes affect water uptake and vase life of cut Acacia holosericea and Chamelaucium uncinatum stems. Postharvest Biology and Technology. 60: 149–157. Celikel FG, van Doorn WG (1995). Solute leakage, lipid peroxidation and protein degradation during the senescence of Iris tepals. Physiology Plant. 94: 515–521. Chakrabarty D, Chatterjee J, Datta SK (2007). Oxidative stress and antioxidant activity as the basis of senescence in chrysanthemum florets. Plant Growth Regulation 53: 107-115. Chen H, Cheng Z, Wisniewski M, Liu Y, Liu J (2015). Ecofriendly hot water treatment reduces postharvest decay and elicits defense response in kiwifruit. Environmental Science and Pollution Research. 22: 15037-15045. Cho MS, Celikel FG, Dodge L, Reid MS (2001). Sucrose enhances the postharvest quality of cut flower of Eustoma grandiflorum (Raf.) shinn. Acta Horticulturae. 543: 304-315. Cruz-Mendívil A, Lopez-Valenzuela JA, Calderon-Vazquez CL, Vega- García MO, Reyes-Moreno C, Valdez-Ortiz A (2015). Early transcriptional responses to chilling stress in tomato fruit with hot water pre-treatment. Postharvest Biology and Technology. 109: 137-144. de la Riva F, Carolina Mazuela P, Eugenio A´ lvaro J, Urrestarazu M (2009). Treatment with Peracetic Acid Extends the Vase Life of Lisianthus (Eustoma grandiflorum) Flowers. HortScience. 44(2):418–420. Ebrahimzadeh A, Jiménez S, Da Silva J, Satoh S, Lao MT (2008). Post-harvest physiology of cut carnation flowers. Fresh Produce. 2: 56–71. Ferrante A, Alberici A, Antonacci S (2007). Effect of promoter and inhibitors of phenyalanine Ammonia-Lyase Enzyme on stem bending of cut Gerbera Flowers. Acta Horticulturae. 755: 471-473. Gentry HS (1957). Gum tragacanth in Iran. Economic Botany. 11(1): 40-63. Ghayempour S, Montazer M, Mahmoudi Rad M (2015). Tragacanth gum as a natural polymeric wall for producing antimicrobial nanocapsules loaded with plant extract. International Journal of Biological Macromolecules, 81: 514-520. Gil MI, Tomas-Barbern FA, Hess-Pierce B, Holcrofi DM, Kader AA (2000). Antioxidant activity of pomegranate juice and its relationship with phenolic composition and processing. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 48: 45-81. Gong H, Zhu X, Chen K, Wang S (2005). Silicon alleviates oxidative damage of wheat plants in pot under drought. Plant Science. 169: 313-321. Gulzar S, Tahir I, Farooq S, Sultan SM (2005). Effect of cytokinins on the senescence and longevity of isolated flowers of daylily (Hemerocallis fulva) cv. Royal crown sprayed with cycloheximide. Acta Hort. 669: 395–403. Halevy AH, Mayak S (1979). Senescence and postharvest physiology of cut flowers, part I. Hort. Rev. 1: 204–236. Halevy AH, Mayak S (1981). Senescence and postharvest physiology of cut flowers, Part 2. Hortic. Rev. 3: 59–143. Hansen JD, Hara AH, Tenbrink VL (1991). Recent progress in the control of insect pests on tropical floral

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

commodities. In: Leonhardt, K.W., Evans, D.O., Halloran, J.M. (Eds.), Univ. Hawaii Res. Exten. Ser. 124, pp. 54–60 Hoque TS, Hossain MA, Mostofa MG, Burritt DJ, Fujita M, Tran LP (2016). Methylglyoxal: An Emerging Signaling Molecule in Plant Abiotic Stress Responses and Tolerance. Frontiers in Plant Science. 7:1341. doi: 10.3389/fpls.2016.01341 Hossain Z, Mandal AK, Datta SK, Biswas AK (2006). Decline in ascorbate peroxidase activity a prerequisite factor for tepal senescence in Gladiolus. Journal of Plant Physiology. 163: 186-194. Jahanshahi B, Jafari A, Vazifeshenas M, Gholamnejad J (2018). A novel edible coating for apple fruits. Journal of Horticulture and Postharvest Research. 1(1): 63-72. doi: 10.22077/jhpr.2018.1186.1009 Lafuente MT, Establés-Ortíz B, González-Candelas L (2017). Insights into the molecular events that regulate heat- induced chilling tolerance in citrus fruits. Front. Plant Science. 8: 11-13. Lay-yee M, Stead AD, Reid MS (1992). Flower senescence in daylily (Hemerocallis). Physiology Plant. 86: 308– 314. Liu J, He S, Zhang Z, Cao J, Lv P, He S, Cheng G, Joyce DC (2009). Nano-silver pulse treatments inhibit stem-end bacteria on cut gerbera cv: ruikou flowers. Postharvest Biology and Technology. 54: 59–62. Lü P, Cao J, He S, Liu J, Li H, Cheng G, Ding Y, Joyce DC (2010). Nano-silver pulse treatments improve water relations of cut rose cv: movie Star flowers. Postharvest Biology and Technology. 57: 196–202. Mari M, Neri F, Bertolini P (2007). Novel approaches to prevent and control postharvest diseases of fruits. Stewart Postharvest Review. 3: 1-7. Mohammadifar MA, Musavi SM, Kiumarsi A. Williams PA (2005). Solution properties of targancanthin (water- soluble part of gum tragacanth exudate from Astralus gossypinus). International Journal of Biological Macromolecules. 38: 31-39. Perik RRJ, Razé D, Harkema H, Zhong Y, van Doorn WG (2012). Bending in cut Gerbera jamesonii flowers relates to adverse water relations and lack of stem sclerenchyma development, not to expansion of the stem central cavity or stem elongation. Postharvest Biology and Technology. 74: 11–18. Reuveni R (1995). Biochemical marker of disease resistance. In: Singh, R. P., and Singh, U. S.(Ed.) Molecular Methods in Plant Pathology. 99-114. Saeed T, Hassan I, Abbasi NA and Jilani G (2016). Antioxidative activities and qualitative changes in gladiolus cut flowers in response to salicylic acid application. Scientia Horticlture. 210: 236–241 Shan C, Zhao X (2015). Lanthanum delays the senescence of Lilium longiflorum cut flowers by improving antioxidant defense system and water retaining capacity. Scientia Horticlture. 197: 516–520. Shimizu-Yumoto H, Ichimura K (2010). Combination puls treatment of 1-naphthalenacetic acid and AVG greatly improve postharvest life in cut Eustoma flower. Postharvest Biology & Technology. 56: 104-107. Vahdati N, Tehranifar A, Bayat H, Selahvarzi Y (2012). Salicylic and citric acid treatments improve the vase life of cut Chrysanthemum flowers. Journal of Agriculture and Science Technology. 14: 879-887. Van Doorn WG (1998). Effects of daffodil flowers on the water relations and vase life of roses and tulips. Journal of the Americam Society of Horticultural Science. 123: 146–9. Van Doorn WG, Monic AS, Tomassen M (2004). Daffodia flower delay sensecense in cut Iris flowers. Phytochemistry. 65: 571-577. van Doorn WG (2012). Water relations of cut flowers: an update. In: Janick, J. (Ed.), Horticultural Reviews. John Wiley & Sons, Inc, Hoboken, NJ, USA, pp. 55–106. Verbeken D, Dierckx S, Dewettinck K (2003). Exudate gums: occurrence, production, and applications. Applied microbiology and biotechnology. 63(1): 10–21. Wilkins KM, Board RG (1989). Natural antimicrobial systems.In: Gould, G.W.(Ed.) Mechanisms of Action of Food Preservation Procedures., London, Elsevier. pp 285.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 51-13

Zhang Y, Guo W, Chen S, Han L, Li Z (2007). The role of N-lauroylethanolamine in the regulation of senescence of cut carnations (Dianthus caryophyllus). Journal of Plant Physiology. 164: 993-1001. Zhao W, Wisniewski M, Wang W, Liu J, Liu Y (2014). Heat-induced oxidative injury contributes to inhibition of Botrytis cinerea spore germination and growth. World Journal of Microbiology Biotechnology. 30: 951-957.

Improving Vase Life and Qualitative Properties of Cut Lisianthus (Eustoma Grandiflorum (Raf.) shinn.) by Tragacanth Gel and Hot Water

Abdoli Fatemeh, Dehestani Ardakani Maryam*, Gholamnezhad Jalal

Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran E *[email protected]

Abstract

Lisianthus (Eustoma grandiflorum (Raf.) shinn.) is one of the most important cut flowers in the world. However, a relatively short vase life reduces its marketability. Usually Tragacanth gel and hot water treatment is applied in fruits and there are a few reports in cut flowers too. The aim of the present study was to evaluate the effects of tragacanth gel and hot water treatments in extending vase life and increasing the qualitative properties of cut flowers of lisianthus. For this purpose an experiment was conducted based on completely randomized design with thirteen treatments including three levels of tragacanth (1, 2.5 and 5%) in two ways (pulsing and continues), hot water in 35 and 45 °C for 2, 5 and 10 min and control with three replications,. The highest vase life, flower weight and the lowest bacteria population were obtained in 2.5 % tragacanth pulse treatment. Maximum catalase and peroxidase activity was obtained in 1% continues tragacanth treatment. The highest relative water content of leaves and petals was observed in hot water in 35 °C for 2 min and 2.5 and 5% continues tragacanth treatment, respectively. The highest ion leakage was observed in 2.5 and 5% continues tragacanth treatment. The lowest ion leakage was obtained in hot water in 45 °C for 2 min. Generally, both tragacanth and hot water treatments were effective on extending vase life and improving quality properties of lisianthus, but tragacanth pulse treatment showed the best effects. Keywords: Bacterial Population, Catalase, Flower Weight, Peroxidase, Pulse Treatment.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

قلمهگیری در زمانهای مختلف جهت بهبود ریشهزایی و خصوصیات رویشی قلمه گل کاغذی )Bougainvillea spectabilis(

* 2 1 1 ذاکری زیارتی بتول ، سلیمانی زهرا ، رستگار سمیه

0.دانشجویدکتریبیابانزدایی،سازمانسیما،منظروفضایسبزشهری،شهرداری،بندرعباس،ایران 2.گروهباغبانی،دانشکدهکشاوزیومنابعطبیعی،دانشگاههرمزگان،بندرعباس،ایران *[email protected]

تاریخدریافت:20/10/0450،تاریخبررسیمجدد:24/11/0450،تاریخپذیرش:0450/01/41

چکیده

گلکاغذییکیازگلهایمهمفضایسبزدرمناطقگرمسیرمیباشد.دراین پژوهشتأثیرزمانهایمختلفقلمهگیری)خرداد، تیر، مرداد و شهریور(بر خصوصیات مختلف رویشی گل کاغذی قرمز رنگ )Bougainvillea spectabilis Willd(مورد ارزیابیقرارگرفت.آزمایشدرقالبطرحکامالًتصادفیدرپنجتکراراجراشد. براساسنتایجبه دستآمدهبیشترینو زنترو خشک ریشه،طولریشهدرخرداد ماهمشاهدهشد.سایرصفتها مانندتعدادبرگ،تعدادشاخساره،طولشاخساره،وزنترو خشکشاخسارهوطولریشهبهطورمعنیداریدرقلمههایگرفتهشدهدرتیر ماهنسبتبهسایرماههابیشتربود.براساسنتایج تیر ماهبهترینزمانقلمهگیریگلکاغذیقرمز رنگدرشرایطگرمسیرایراناست.

کلمات کلیدی: ریشهزایی،قلمه،گرمسیر،گلکاغذی

مقدمه

گلکاغذی (Paper Flower) با نامعلمی Bougainvillea دارای براکتههای رنگی میباشد. براکتهها زیر گلهای spectabilis Willd گیاهی از خانواده Nyctaginaceae، حقیقی نامرئی قرار دارند. رنگ براکتهها از سفید، سفید چوبی رونده، گرمسیری و نیمه گرمسیری است ) Gillis شیری، زرد، صورتی، بنفش، قرمز تیره تا نارنجی است. 976(وازمحبوبیتزیادیدربینمردمبرخورداراست. معموالً از اواخر بهار تا اواخر پاییز در انتهای شاخهها بعضی از آنها دارای شکوفههای رنگارنگ و بعضی نیز م یرویند)رشودیوهمکاران0454(.اینگیاهبومیمناطق معطرمیباشند که گل هایآنهابهمقدار زیاد درتابستان گرمسیری و نیمه گرمسیری آمریکای جنوبی شامل ظاهرمیشوند.گلکاغذیمشابهذغالاختهوبنتقنسول کشورهایبرزیل،کلمبیاوپرومیباشد.اینگیاهنسبتبه

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

شوریوخشکینسبتاًمقاوماستواینویژگیباعثشده اگربتوانبدوناستفادهازهورموندرصدریشهزاییرادر استکهدرمناطقگرمسیریازآناستفادهشود) Singh et اینگیاهافزایشداداز نظراقتصادیموفقیتبزرگیخواهد al. 2011(.گلکاغذیبوسیلهقلمهتکثیرمیشود.گرچه بود.در بعضی موارد زمان قلمهگیری اثر زیادی بر نتایج تکثیراینگیاهکارنسبتاًمشکلیاست،ولیدرریشهدهی، حاصلهدرریشهدار شدنقلمههاداشتهوممکناستعامل قلمههارشدسریعیازخودنشانم یدهند.اینگیاهبهنور کلیدیبراییکریشهزاییموفقباشد.زمانقلمهگیریبا فراواننیازداردوبایددرروشنترینبخشگلخانهنگهداری شرایطفیزیولوژیکیگیاهدرارتباطاست ) .Abdou et al شود.گلکاغذیبهشرایطگرمنیازدارد.درطیروزدمای 2004(.قلمههایبرخی گونههامثلبرگنورادرهرزمانی 49-23درجهسانتیگرادودرطیشبدمایراالتراز9/01 ازسالمیت وانبهخوبیریشهدارکردولیریشهزاییقلمه- درجه سانتیگراد مناسب است )قاسمی قهساره 0453(.در های برگدار زیتون در اواخر بهار خیلی بیشتر از زمستان صورتیکهدمایمحیطاز9/01نزولکندگلدهیاینگیاه است )Troncoso et al. 1984(. زرینبال و همکاران کاهش مییابد و برگهای آن خواهد ریخت. تکثیر غیر )0413(در ارتباط با زمان قلمه گیری و شرایط محیطی جنسی منجر به تولید پایههایی با ویژگیهایی شبیه پایه گونههای چون شیشهشور )Callistemon citrinus( مادریم یشودکهاز نظراقتصادیوتجاریدارایاهمیت مطالعاتی انجام دادهاند که زمان به لحاظ متفاوت مقدار فراوانیاست. ا ستفادهازقلمه،یکیازمهمترینش یوههای اکسینمؤثرمیباشد.گونههایهمیشهسبزباریکبرگو افزایشدرختاندرختچههایزینتیاست.مواردیازقبیل پهنبرگدرطولسالیکیاچندجسترشددارندکهبا بهکاربردنهورمونهایرشدگیاهی،استفادهازقلمههای توجه به زمان پیدایش آنها م یتوان قلمه گرفت. میزان خشبی،نیمه خشبیوعلفی،قلمهگیریدرزمانمناسبیاز ریبونوکلوئیکاسیدشاخسارهبهعنوانشاخصیازفعالیت دوره رشد سالیانه پایه مادری و سن پایه مادری جوانهوتفاوتهایف صلیریشهزاییبهشمارم یرودودر )Hartmann et al. 1997(تا ثیربهسزاییبرریشهزاییو دوره حداکثر ریشهزایی قلمهها میزان RNA شاخساره و تولیدشاخسارهدرقلمهدارد. فعالیتالیهزایندهآوندیدرباالترینمیزانخودقراردارد) قلمهگلکاغذیبهراحتیریشهدارنم یشود )رشودیو Hartmann et al. 1997(.نتایجاگوانوهمکاران)0450( همکاران 0454(. افزایش درصد ریشهزایی قلمههای گل نشان داد که زمان قلمهگیری تأثیر معنیداری بر درصد کاغذی همواره یکی از دغدغههای مهندسان فضای سبز ریشهزایی، جوانهزنی و تعداد ریشه قلمه بنگرو ) Vitex میباشد.معلمببی و چهببرازی )0414(، طببی پژوهشی pseudo-negundo(داشتهاست.قلمهگیریدرفصلبهار بیاننمودندکهقلمههایبرگدارگبلکاغبذیکهباایندول )خردادماه(برای گونه Robiniapseudoacacia مؤثر بوتیریکاسید درغلظت0111 میلبیگبرم در لیترتیمار گزارششدهاست)Swamy et al. 2002(. شده و در زیبر تونبل پالسبتیکی نگهبداری شدند با مواد و روشها میبانگین %51 ،بیشبترینریشهزاییراداشبتند.رشودی و

همکاران)0454(دربررسیتأثیر طولقلمهواستفادهاز اینآزمایشدرقالبطرحکامالًتصادفیدرپنجتکراراجرا هورمون ایندول بوتیرك اسید گزارش کردند که غلظت شد.تیمارهای این آزمایش شامل زمانهای مختلف قلمه 2111میلیگرمدرلیتروطول09سانتیمتربیشترینتأثیر گیریدر3زمان)خرداد،تیر،مردادوشهریورماه(بودند. رادرافزایشریشه زاییقلمههایگلکاغذینشاندادند.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

همه قلمهها از قسمت میانی شاخههای یکساله پایههای موردارزیابیقرارگرفتند. قبلازاندازهگیری، قلمههاشسته مادریبهطول21 سانتیمتروقطر قلمهها04 میلیمتراز وهرگونهگل والیازآنجداشد.طولریشهوشاخساره درختچههایموجوددرنهالستانشهرداریبندرعباسکهاز باخط کشبرحسبسانتی متروتادقتیک دهماندازهگیری رشد رویشی یکنواختی برخوردار بودند، انتخاب شدند. شد. قطرریشهباکولیسبرحسبمیلیمتراندازهگیریشد. برش پایین و باالی قلمه به صورتی که 2-0 سانتیمتر با وزن خشک و تر ریشه و شاخساره با ترازوی دیجیتال اولینجوانهفاصلهداشتهباشد،موربزدهشد.الزمبهذکر برحسبگرمتادقتسهرقماعشاراندازهگیریشد.پساز است قبل از قلمهگیری، برگها از روی قلمهها حذف اندازه گیریوزن ترریشهوشاخساره،ریشه هاوشاخسارهها گردید.مجموع طول دوره آزمایش 9 ماه بود. قلمهها در درآون019 درجهسانتیگرادبرایمدت3ساعتخشکو گلدانهای1 سانتیمتریحاویخاكباغچهبابافتلومی توزینشدندووزنخشک ریشهوشاخسارهمحاسبهشد. شنی دارای مقدار 1 درصد رس، 1 درصد سیلت و 13 تعداد برگ و ریشه نیز مورد شمارش قرار گرفت. درصد شن کشت و بهصورت روزانه آبیاری و نگهداری تجزیهوتحلیل دادهها بااستفادهازنرمافزارSASنسخه5.0 شدند.دمای روزانه، میانگین دما، درصد رطوبت اشباع و انجامشد.برایمقایسهمعنیداربودن دادههاازآزمون LSD میانگیندرصدرطوبتاشباعدرزمانقلمهگیری،درهرماه در سطح خطای پنج درصد و رسم نمودارها از نرمافزار مطابقجدول0 میباشد.درآذرماهگیاهانازگلدانخارجو Excelاستفادهگردید.

جدول 9 - میانگینروزانهوماهانهدماو رطوبتدرماههایمختلفشهرستانبندرعباس

ماه میانگیندمایماهانه دمای میانگینرطوبتماهانه رطوبت (C0) روزانه )%( ماهانه)%( 0 ‌)C ( 01خرداد 42/19 42/5 00/1 90/30 01تیر 44/5 44/1 00/2 03/3 01مرداد 44/5 43/3 01/0 90/30 01شهریور 42/3 42/1 05/0 01/5

‌

نتایج و بحث میلیمتر(وکمترین)1/2 میلیمتر(قطرریشهبهترتیبدر قلمههای تیر و مرداد ماه مشاهده شد و با قطر ریشه بر اساس نتایج به دستآمده )جدول 2( گیاهان حاصل از قلمههای خرداد و شهریور ماه تفاوت معنیداری نشان

قلمهگیری در خرداد و تیر ماه بهطور معنیداری دارای ندادند. بیشترینوزنتروخشکشاخسارهدر قلمههایتیر

وزنتر و خشکریشه بیشتری نسبت به قلمههای دو ماه ماهمشاهدهشدکهتفاوت معنیداریبا قلمهها یسایرماهها

مرداد و شهریور بودند.گرچه بیشترین وزنتر و خشک نشاندادند)شکل0(.کمترینمقداردر قلمههایمرداد ماه

ریشهدر قلمههایخردادمشاهدهشدامابا قلمههایتیر ماه مشاهده شد.بیشترین )9/3(و کمترین )2/2(تعداد ازنظر آماری در یک سطح قرار گرفتند.بیشترین )3 شاخسارهبه ترتیب در قلمههای تیروخرداد ماهمشاهده

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

شد.تعدادشاخساره قلمههایمردادوشهریور ماهدریک سطحآماریقرارگرفتند.

جدول 2-مقایسهمیانگینصفاترویشیقلمههایگلکاغذیتحتتأثیرزمانهایمختلفقلمهگیری

صفت وزنتر وزنخشک وزنترریشه وزنخشک قطرریشه تعداد شاخساره شاخساره )gr( ریشه)mm( )gr( شاخساره زمان )gr( )gr( b b b ab a a 01خرداد 0/51 1/01 4/9 1/42 4/19 2/2

a a a a a a 01تیر 0/53 1/09 3/1 00/03 9/10 3/9

ab b b b b b 01مرداد 1/13 1/40 2/1 9/14 0/00 4/2

ab b b ab b b 01شهریور 1/05 1/40 4/2 1/03 2/00 2/1 ‌

ب الف

ج د شکل 9- براکتههایرنگی)الف(وخارهایگلکاغذی)ب(قلمههایریشهدارشدهآندرتیر ماه)ج(وگلدانهایکشتشده)د(

همانطور که در شکل 2 نشان داده شده است بیشترین خرداد ماهمشاهدهشدکهباسایرماه هاتفاوتمعنیداری تعداد ریشه در قلمههای تیر ماه مشاهده شد که تفاوت نشانداد. طولریشهماههایتیر،مردادوشهریورتفاوت معنی داریباتعدادریشههای قلمههایمردادوشهریور ماه معنیداریبایکدیگرنشانندادند)شکل4(.

نشانداد.بیشترینطولریشه)2/22سانتیمتر(در قلمههای

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

‌ شکل 1-تأثیرزمانهایمختلفقلمهگیریبرطولشاخساره شکل 2-تأثیرزمانهایمختلفقلمه گیریبرتعدادریشههای قلمهگلکاغذیقرمزرنگ قلمهگلکاغذیقرمزرنگ

‌ شکل 5-تأثیرزمانهایمختلفقلمهگیریبرتعداد برگهای شکل 3-تأثیرزمانهایمختلفقلمه گیریبرطولریشههای قلمهگلکاغذیقرمزرنگ

قلمهگلکاغذیقرمزرنگ بحث:

همانطورکهدرشکل3نشاندادهشدهاستبیشترینطول ا زعامل هایاصلیکهدرتکثیرغیرجنسیگونههایگیاهی شاخساره در قلمههای تیر ماه مشاهده شد. گرچه تفاوت تأثیرگذار است، م یتوان به زمان قلمهگیری اشاره کرد معنیداری با قلمههای خرداد نشان ندادند.کمترین طول )MacDonahd 2000(.دراوایلفصلبهارکهمصادفبا شاخسارهدر قلمههایمرداد ماهمشاهدهشد.بیشترینتعداد اوج رشدرویشیگیاهاناست،بافت هایمریستمیفعالتر برگ در قلمههای تیر ماه مشاهده شد که با سایر ماهها و همچنین شرایط محیطی و داخلی برای افزایش فعالیت تفاوت معنیداری نشان داد.تعداد برگ قلمههای خرداد، بافتهایگیاهمناسبتراست Aboutalebi & Tafazoli) مردادوشهریوردریکسطحآماریقرارداشتند)شکل9(. 2006. دراینپژوهشنیزقلمههاییکهدراینزمانموفق بهریشه زاییشدندازصفاترویشیمطلوبتریبرخوردار بودند. تولید ریشههای نابجا در گیاهان، به غلظت مواد

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

تنظیمکنندهرشداکسینارتباطداردکهمیزانسطحاکسین شاخساره،طولریشه،طولشاخسارهوتعدادبرگبودند، درونزایگیاهتحتتأثیرتغییراتفصلیومیزانفعالیت امادرصدزندهمانی وقطرریشهدرقلمههایگرفتهشدهدر متابولیسمی گیاه تغییر م یکند )Bartolini et al. 1986(. اسفندماه بدون استفاده از هورمون بیشتر بود. زرینبال و نقشاساسیاکسیندرالقایریشهزاییوتشکیلآغازنده همکاران)0413(دربررسیتأثیرزمان)آبانوبهمن(همراه ریشه اثبات شده است، بدین معنی که اکسین بر روی بااستفادهازهورموندرریشهزایی قلمهها یشیشهشور،به سرعتوافزایشدرصدریشه زاییقلمههاتأثیرگذاراست ایننتیجهرسیدندکهدرقلمهگیریدربهمنماههمراهبا )Kasim et al. 2009(.هورموناکسینهمراهباریزوکالین استفاده از هورمون اکسین، ریشهزایی و طول ریشههای نقش مهمی در آغازش و تمایز یابی ریشه ایفا م یکند. جدید بهطور معنیداری افزایش یافت.اگوان و همکاران هورموناکسینموجبجابهجاییریزوکالینهایمتحركبه )0450(در بررسی اثر زمانهای مختلف )اوایل و اواسط مناطقر یشه زاییودرنهایتموجبفعالشدنآنهادراین ماههایدی،بهمنواسفند(قلمهگیریگیاهبنگرواظهار نواحی م یشود )Hartmann et al. 1997(. با توجه به داشتند که قلمه گیری در اوایل اسفند بدون استفاده از نوسانهای دمایی در ماههای مختلف و تأثیر آن بر گیاه هورمونبهتریننتیجهاز نظررشدریشهودرصدجوانهزنی مادری از طریق تغییر در میزان کربوهیدراتها، سطحهای قلمههامشاهدهشد.دربررسیازدیادغیر جنسینوئلآبی اکسین درونزا و عاملهای دیگر رشد، زمانهای مختلف )Piceapungens(، اوایلاسفندزمانمناسبیبرایتهیه قلمه گیری نتایج متفاوتی نشان دادند. احتماالً با توجه به قلمهاینگونهاعالمشد)ریزیوهمکاران،0419(. میزانفعالیتمتابولیسمیگیاهوهمچنینشرایطمحیطیو دماییمتفاوتدرفصولمختلفکشت،میزانتولیداکسین دستورالعمل ترویجی درگیاهتحتتأثیرقرارگرفتهاستودرماهخردادوتیربا

توجه به فعالیت باالتر شاخهها، هورمون بیشتر و رشد ریشهزایی قلمههایگلکاغذیتحتتأثیرزمانقلمهگیری

بیشتریمشاهدهشد. زکیپوروهمکاران)0450(دربررسی متفاوتمیباشد. برایدستیابیبهنهالهاییباکیفیتبهتر، تأثیرزمانقلمهگیری)21اسفندو21فروردین(وهورمون پیشنهاد میشود قلمهگیری گل کاغذی با رنگ قرمز در برمیزان زندهمانی قلمههایگیاهکنوکارپوس،بهایننتیجه شرایطآبوهواییگرمومرطوبدراوایلتیر ماهانجام

رسیدند که قلمههای گرفتهشده در فروردین ماه دارای شود. بیشترین مقدار صفات رویشی از قبیل وزنتر و خشک

منابع

اگوانف،اعتمادو،بصیریروقاسمپورق.)0450(.اثرزمانقلمهگیری، طولقلمهوهورمونبرریشهزاییوجوانهزنیقلمه- هایبنگرو.فصلنامهعلمی-پژوهشیتحقیقاتجنگلوصنوبرایران،شماره20،شماره0،صص40-30.

رشودیز و،ابوطالبیعوچهرازیم)0454(.اثرطولقلمهو غلظتهای مختلفایندولبوتیریکاسیدبرریشهزایی قلمههای گلکاغذی)Bouginvillea spectabilis Willd(.تولیداتگیاهی)مجلهعلمیکشاورزی(.40)4(:54-014.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

ریزیس،نادریا،خلیقیا،زمانیاواعتمادیو)0419(.ازدیادغیرجنسینوئلآبی ازطریقپیوندوقلمهزنی،تحتتیمارهای مختلفهورمونی.مجلهمنابعطبیعیایران.)95(:010-915.

زرینبال م،معلمی ن و دانشور م )0413(.اثر غلظتهای مختلف اکسین، زمان قلمه گیری و شرایط محیطی بر ریشهزایی قلمههایچوبنیمهسختشیشهشور.مجلهعلوموفنونباغبانیایران.0)4(:043-020.

زکیپورل،بصیریر،اعتمادیوقاسمپورق)0453(.تأثیر زمانقلمهگیریبرزندهمانی وریشهزاییقلم ههایعلفیگونه کنوکارپوس. مجموعهمقاالتکنفرانسبین المللیمحیطزیستومنابعطبیعی.

قاسمیقهسارهم وکافیم)0411(.گلکاریعلمیوعملی.انتشاراتگلبناصفهان.2)0(:204-202. Aboutalebi A, Tafazoli E (2006). Effects of cutting time and auxin on rooting of sweet lime (Citrus limetta L.), Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 13(5): 29-37. Gillis WT (1976). Bougainvilleas of cultivation (Nyctaginaceae). Baileya 20: 34-41.

Hartmann HT., DE. Kester, FT. Davies RL. Geneve. 1997. Plant Propagation,‌Principles and Practices. Sixth edition. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey, U.S.A. Kasim, N. E, Abou Rayya MS, Shaheen MA, Yehia T. A, Ali E. L (2009). Effect of different collection times and some treatments on rooting and chemical in terminal constituents of bitter almond hard wood cutting, Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 5(2): 116-122. MacDonald B (2000). Practical woody plant propagation for nursery growers, second edition. Timber Press. 330 p.

Singh, K, Rawat J, Tomar Y (2011). Influence of IBA on rooting potential of‌torch glory Bougainvillea glabra during winter season. Journal of Horticultural‌Science & Ornamental Plants. 3(2):162-165. Swamy SL, Puri S, Singh AK (2002). Effect of auxins (IBA and NAA) and season on rooting of juvenile and mature hardwood cuttings of Robinia pseudoacacia and Grewia optiva, New Forests, 23(2): 143- 157. Troncoso A, Montano JC, Murillo JM ,Cantos. M (1988). Effect of photoperiod on the growth and mineral composition of young olive plants. (19): 63-67.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 62-55

Cutting at Different Times to Improve Rooting and Vegetative Properties of the Paper Flower Cuttings

l 1 * Zakeri ziarati Batool , Soleimani Zahra , Rastegar Somayeh 2

1. Urban Landscape and Green Space, Municipality, Bandarabbas, Hormozgan, Iran 2. Department of Horticulture Science, College of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Hormozgan, Iran *[email protected]

Abstract Flower Paper (Bougainvillea spectabilis Willd) is one of the most important flowers in the tropical region. In this study, effect of different cutting time (June, July, August and September) on different vegetative characteristics of red flower was evaluated. The experiment was conducted in a completely randomized design with four replications. According to the results, the highest fresh and dry weight of root, root length was observed in June. Other traits such as number of leaves, number of shoots, shoot length, fresh and dry weight of shoots and root length significantly increased in cuttings taken in July compared to other months. It can be concluded that July is the best time to cutting red flowers in tropical conditions. Keywords: Cutting, Flower Paper, Rooting, Tropical.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

معرفی و شناسایی گونههای منطقه نمایشی باغ گیاهشناسی ملی ایران

* رحمانپور افسون ، حسنینژاد مریم

بخشتحقیقاتگیاهشناسی،موسسهتحقیقاتجنگلهاومراتعکشور،تهران.ایران ‌*[email protected]

‌‌ [email protected] تاریخدریافت:00/10/0450،تاریخبررسیمجدد:23/01/0450،تاریخپذیرش:0450/10/01

چکیده

اینتحقیقباهدفمعرفی،شناساییوارزیابیمورفولوژیوفنولوژی گونههایموجوددرمنطقهنمایشیباغ گیاهشناسیملی ایرانصورتپذیرفت.درابتدامنطقهنمایشی)Display(بهوسعت1/0هکتاربه0قطعهوهریکبهبخشهایکوچکترتقسیم شد. نقشهکاشتآنهاتهیهوگونههاشناساییومشخصگردید.سپستغییراتفنولوژیآنهاطی21سالبررسیگردید.نتایج نشاندادکه04گونهدرخت،10گونهدرختچه،40 گونهبوتهایوعلفیو03گونهکفپوشوبطورکلی059گونهوکولتیواراز 011جنسو39خانوادهگیاهیدرقطعهنمایشیمستقرشدهوبااقلیمتهرانسازگارییافتند.پسازآنبامطالعهتغییرات فنولوژیکیوموارداستفادهدرجنگلویافضایسبزبه0گروه:بابیشترینرشدطولیوقطریدرسال)00گونه(،میوهنسبتا" پایا)02گونه(،همیشهسبزبودن)44گونه(،تغییررنگبرگدرفصولمختلف)0گونه(،مدتزمانگلدهیطوالنی)01گونه( وگلدهیپاییزیازمستانه)9گونه(تفکیکومشخصشد.

کلمات کلیدی: باغگیاهشناسیملیایران،رشدطولیوقطری،فنولوژی،نمایشی.

مقدمه

ازآنجاییکهاهمیتدرختانودرختچههایزینتیغیرمثمر وسعت 039 هکتار، فنولوژی آنها نیز بررسی و برای فضای سبز شهری از جنبههای مختلف زیست محیطی مصارف مختلف در فضای سبز ارائه شود. بررسی آثار )کاهش آلودگی هوا، کاهش دما و تلطیف آن و غیره(و حیاتی و تغییرات مورفولوژیکی یک گیاهرا در طول یک همچنیندرسالمتروحوبهداشتروانیمردمبرکسی سال فنولوژی یا پدیده شناسی گویند )خسروی، 0409؛ پوشیدهنیستورسالتباغگیاهشناسیملیایرانهمبراین Morison & Morecroft 2006(.فنولوژی شاخهایبین اصلبناشدهبنابراینالزمشدتاعالوهبرمعرفیگیاهان رشتهای از علم بومشناسی است که به ثبت رشد و نمو قطعهنمایشی)Display( درباغگیاهشناسیملیایرانبه گیاهان تحت تأثیر شرایط اقلیمی و اکولوژیکی میپردازد

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

)مظفری،0412(.درواقع پدیدهشناسیرا میتوانتقویمی فضای سبز شهر اهواز )0401( گیاهان بومی و غیربومی از تاریخ زندگی گیاهان دانست که از طریق آن تغییرات مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و روشهای تکثیر، فصلی،توپوگرافیوریختشناسیدرگیاهانموردبررسی مراقبتوحفاظتآنهارامطالعهومعرفینمودند.بامطالعه قرار میگیرد )Schwartz 2013(. با توجه به اهمیت فنولوژیتعدادیازگونه هایدرختی،درختچهایوزینتی مطالعات فنولوژ ی درختان و درختچهها، اطالعات مفیدی در نقاطق مختلف اکولوژی استان خوزستان مورد بررسی در زمینهیزمانمناسبانتقال،کاشتوتکثیراینگیاهان قرارگرفت)صالحهشوشتریوهمکاران0451(.رحمانپور حاصل میشود)رحمانپور0410؛0411(.هدفازاجرای )0453(نحوهاستقرار گونه هایبومیتیرهگلسرخیانرادر اینطرح،عالوهبرشناساییو بررسیتغییراتفنولوژی، باغگیاهشناسیملیایرانبررسینمود.هاشمیوهمکاران تهیه بانک اطالعاتی برای گیاهان موجود به همراه نقشه )0451(فنولوژی راش ایرانی در جنگلهای طبیعی با کاشت آنها در قطعات فوق و امکان دستیابی سریع به استفاده از دادههای ماهوارهای در ارتفاعات مختلفشمال گیاهانموردنظروارائهآماردقیقساالنهازگیاهانسالمو ایرانرابررسینمودند.پناهیوهمکاران)0452(فنولوژی ازبینرفتههرقطعهبودهاست.باتوجهبهاهمیتتبادل 9گونهازدرختانمیوهباغ گیاهشناسیملیایرانرامطالعه بذر با سایر کشورها و داشتن اطالعات مورد نیاز برای نمودند.فنولوژی 32 گونه درختی جنگلهای گرمسیری پژوهشگران و دانشجویان، جمعآوری اطالعات گیاهان غرب هند در دو سال پیاپی بررسی شد موجوددرباغاعمازمورفولوژی،فیزیولوژی،سیستماتیک )Sundarapandian et al. 2005).تغییرات فنولوژی و مکان کاشت آنها نیز ضروری است.اولین سیستم نرم مرتبط با گل و میوه درختان خزانکننده که در ناحیه 0 افزاریبانکاطالعاتیگیاهانازسال0511 پایهگذاریشد گرمسیری هند انجام شد درختان تابستان گل که بیانگر )Ganong 1897(.دراینطرح،برچسبهرگیاهبانقشه سازگاریدرآبوهوایگرماستواییاستمطالعهگردید کاشتوبانکاطالعاتیآنتوسطیککدمطابقتداردو )Singh & Kushwaha 2006(. زمان ظهور برگ، گل، محققین،دانشجویانوبازدیدکنندگانازاطالعاتآنبرای میوه،همیشهسبزبودن،تغییررنگبرگدرختانجنگلهای تحقیقاتیهمچونمطالعاتفنولوژیو...استفاده مینمایند. جنوبانگلستان،جنوبفرانسهوفنالند)2110-2101(به این تحقیق میتواند راهکار مناسبی برای انجام مطالعات مدت 01 سال به تفکیک سوزنیبرگان و پهنبرگان برای گونههای موجود، بهمنظور استفاده در طرحهای احیاء و تعییندرصدگونه هایسریعالرشد،سوزنیبرگ،رنگبرگ بازسازیجنگلدرنقاطمختلفوتشکیلکلکسیوندائمی متغیربررسیگردید)Vilhar et al. 2013(.فنولوژی09 از گونههای درختی و درختچهای جنگلی و زینتی جهت گونهازدرختانو درختچههایجنگلهایشمالپنجابهند حفظوتکثیرآنها دراستانویاشهرهاییبااقلیممشابه درسهسالمتوالی2115تا2100بررسیشد) Kaur et 2 باشد.درباغاکولوژینوشهرمطالعاتفنولوژی225گونه al. 2013(.محققین باغ گیاهشناسی رویال ادینبورگ به انجام شد )خاتمساز 0404(.همچنین تغییرات فصلی و مدت 02 سال فنولوژی گیاهان آن را با توجه به اقلیم رویشیگیاهانمرتعیایستگاهنباتاتالباجیخوزستانمورد بررسی کردند و با ثبت زمان گلدهی توانستند تنوع بررسیقرارگرفت(هویزه0400(.محققینسازمانپارکهاو گونههای باغ را از اولین تا آخرین زمان گلدهی محاسبه

2. Royal Botanic Garden Edinburgh 1. Botanical Garden of Smith College

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

کنند )Chapman et al. 2015).گروه محققین باغ 05/90 شرقی، عرض جغرافیایی 30/49 شمالی، ارتفاع از 0 گیاهشناسیملبورن استرالیا،گیاهاناینباغرابررسیوبا سطح دریا 0421 متر، حداقل درجه حرار ت مطلق -1/0ْ توجه به نوع اقلیم و موارد استفاده در فضای سبز و یا درجهسانتیگراددر آذر ماه وحداکثردرجه حرارت مطلق کاشتدرجنگلدستهبندیومعرفینمودند) Entwisle et 0ْ/32 درجه سانتیگراد در مرداد ماه، میانگین حداکثر al. 2017(.بنابراین در این تحقیق سعی شد عالوه بر درجه حرارت در بیست سال )0454-0402(40 درجه شناساییگونههاوتهیهنقشهکاشت،باتوجهبهمطالعات سانتیگراد،میانگین حداقل درجه حرارت درایندوره2 فنولوژی، گونههای سازگار با اقلیم مشابه معرفی شوند و درجهسانتیگراد ومیانگینبارن دگی240 میلیمتر میباشد بهنحوی در باغداری، جنگلکاری و طراحی فضای سبز که از آمار هفتگی ایستگاه هواشناسی فرودگاه مهرآباد مورداستفادهقرارگیرند. ) نزدیکترین ایستگاه هواشناسی(استخراج گردیده است )شکل4و3(.سیستمآبیاریبارانیبانیازآبی1 میلیلیتر مواد و روشها درروزودبی29لیتربرثانیهومیزانآب42311 مترمکعب

منطقهنمایشی)Display( وباغصخرهایبهوسعت0/0 درسالمیباشد)رحمانپور0411(. هکتار واقع درباغ گیاهشن اسی ملی ایران)039هکتار(شامل سهبخشنمایشیگیاهانزینتی،صخره ایوآبشارمیباشد که در سال 0431 احداث شد و گیاهان آن از کشورهای اروپاییبخصوصانگلیسبصورتبذرونهال)طیسالهای 0492تا0402(انتقالیافتند)شکل0و2(.

‌

شکل 2- شمارهقطعاتنمایشی) محدودهیقرمزرنگ(

طرحملیتهیهبانکاطالعاتیگیاهانباغ گیاهشناسیملی ایران شامل دو فاز میباشد:0- شناسایی گیاهان )Krussmann, 1986; 1972(، تهیه نقشه کاشت، نصب شکل 9- نقشهباغگیاهشناسیملیایران اتیکتوتهیه نمونههایهرباریومیهرگیاه2-تهیهبانک اطالعاتی یا شناسنامههای گیاهی )کارتهای ایندکس(که منطقهنمایشیگیاهانزینتیبهوسعت1/0هکتاربودهکه حاویاطالعاتیشامل:نامعلمیگیاه،سالکاشتوانتقال توسط راهروهایشمشادنعناییبعنوان پرچینبه0 قطعه به باغ، رویشگاه اصلی، خاك منطقه، میزان آبیاری، شکل تقسیمشدهاست. دارای مشخصات اقلیمی:طول جغرافیایی زیستی، نحوه تکثیر و غیره برای دسترسی سریع به آمار

1. Melbourne Gardens

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 72-63

سالیانهگیاهانسالممستقریاخشکشدهومطالعهفنولوژی نهایت، تعداد گونههای مستقر شده در قطعه نمایشی در گیاهانمیباشدودرنهایت بهروزرسانیاطالعاتگیاهان چهارگروهدرختی، درختچهای، بوتهایوعلفیوکفپوش طی سالهای متمادی )تا اکنون( انجام میشود. عملیات مشخص،شناساییوبانکاطالعاتیهریکتکمیلوپساز اجرایی و تحقیقاتی از منطقه نمایشی بدین شرح آغاز استقرار، فنولوژی آنها نیز مطالعه گردید. در راستای گردید:در ابتدا نقشه کلی باغ در مقیاس 0:2911، قطعه مطالعات فنولوژی در بازه زمانی بیست ساله )از 0402تا نمایشیدرمقیاس0:911وقطعات0تا0نمایشی)D1-6( 0452(، تغییرات رویشی و زایشی گیاه )باسن 09تا 29 درمقیاس0:211تهیهگردید)محدودهقرمزرنگشکل2( سال(، بررسیویادداشت برداریگردید کهشامل: زمانباز ومساحتهرقطعهمحاسبهگردید)جدول0(. شدن جوانه های برگ زمستانه، زمان ظهور برگ کامل تا کامل شدن همه برگها، زمان ظهور غنچه و گل، حداکثر زمان گلدهی، خاتمه گلدهی، زمان رسیدنبذرو تعیین قوه نامیه)درصد جوانه زنیبذر(بود.

جدول 9- تعدادگونههایمستقرشدهدرقطعهنمایشیو مساحتهرقطعه شماره قطعه تعداد بخشهای متراژ هر قطعه به نمایشی تقسیمی مترمربع D1 ‌3501 ‌4 ‌ D ‌2901 ‌3 2 شکل 3-میانگیندما)D )0454-0402 ‌4101 ‌0 3 D ‌4011 ‌9 4 D ‌0921 ‌9 ‌ 5 D ‌2001 ‌2 ‌ 6 جمع 21 01001 ‌ ارتفاع درختو درختچه) بهمتر( توسطژالون عالمتگذاری شده از محل یقه تا رویش تنه اصلی و در مورد درختچه های خزنده ) خوابیده( طول شاخه اصلی و قطر درخت ) به سانتیمتر(از 9/0 متری باالی یقه )قطر برابر سینه(و برای درختچهها از محل یقه با پایههای تصادفی شکل 1-میانگینبارندگی)0402-0454( محاسبهگردید.بااحتساب میانگینرشدسالیانه ) طولیو قطری(در پایان دهمین سال، گونههایی که رشد سریع برای دسترسی سریع گیاه طبق نقشه کاشت، هر قطعه به طولیوقطریداشتندمشخصوهمچنینباتوجهبهموارد بخشهایکوچکترتقسیموباعالئماختصاریمشخصشد. استفادهدرجنگلکاریوفضایسبزشهریتفکیکوارائه پسازآنتعدادگونههایموجوددرهرقطعهبااحتساب شدند )رحمانپور 0410؛ 0411(. خاك منطقه نیز از 09 به تکراری بودن در قطعات مختلف مشخص گردید. در

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

نقطهی منطقه نمایشی ) خاك سطحی و عمقی(نمونه برداریو آزمایشگردید) جدول2(.

جدول 2 - خاكمنطقهنمایشی باغگیاهشناسیملیایران pH نوع خاک نوع بافت شن )%( سیلت )%( رس )%( مواد آلی )%(

خاكسطحی لومشنی 0/59 03 01 1 2/31

خاكعمقی لومشنی 1/15 00 02 02 0/40

‌

,Juniperus virginiana٭ Ligustrum sinensis نتایج و بحث Pendulum"" ,٭Ligustrum vulgare "Aurea" , , "Malus floribunda, Malus "Golden Hornet پسازمطابقتنقشهکاشتوحذفگونههایمشتركدر Melia azedarach, Morus alba, Morus cathayana, Morus nigra, Picea abies, Pinus 0 قطعه،تعدادگونههایمنطقهنمایشیمشخصوشناسایی ,brutia, Pinus bungeana, Pinus eldarica گردید.نتایج نشان داد که 04 گونه درخت،10 گونه ,Pinus jeffreyi, Platanus occidentalis Platanus orientalis, Platanus orientalis درختچه،40گونهعلفیو03گونهکفپوشوبطورکلی , Platanus racemosa, Populus x ""Insularis 059گونهوکولتیواراز011جنسو39خانوادهگیاهیدر candicans, Prunus mandshurica, Prunus قطعهنمایشیمستقرشدهوبااقلیمتهرانسازگارییافتند tomentosa, Punica granatum, Pyrus betulifolia, Pyrus pyrifolia, Pyrus salicifolia, کهپسازمطالعهفنولوژیبنابرموارداستفادهدرجنگلویا ,Quercus canariensis, Quercus infectoria فضایسبزبه0گروه:بابیشترینرشدطولیوقطریدر ,'Quercus robur, Salix matsudana 'Tortuosa Sambucus canadensis "Maxima", Sophora " سال )00 گونه(، میوه نسبتا پایا )02 گونه(، همیشه سبز ,japonica var. pendula, Thuja orientalis بودن )44 گونه(، تغییر رنگ برگ در فصول مختلف )Ulmus glabra, Ulmus glabra var. pendula, 0 ,Ulmus parvifolia, Ulmus pumila٭ Ulmus x گونه(، مدت زمان گلدهی طوالنی )01 گونه(و گلدهی elegantissima "Jacqueline Hillier", Ulmus پاییزیازمستانه)9گونه(تفکیکومشخصشد. .tomasii, Ulmus villosa, Zelkova carpinifolia ٭ 0 - گونههایدرختی: درختکوچکیادرختچهای Acer ginnala, Aesculus x carnea, Ailanthus 2 - گونه هایدرختچهای: ,altissima٭ ,Arbutus unedo٭ Buxus sempervirens Amorpha fruticose, Berberis orthobotrys subsp. hyrcana, Catalpa speciosa, Cedrus 'Cally ‌ , Berberis panlanensis""Canaescens deodara, Celtis australis, Celtis pumila, , "Rose', Berberis thunbergii "Atropurpurea Cupressus arizonica, Cupressus sempervirens, Berberis wilsoniae, Berberis x ottowensis Diospyros kaki, Diospyros lotus, Euodia "Purpurea", Berberis × stenophylla, Buddleia hupehensis, Ficus carica, Firminiana simplex, alternifolia, Caragana arborescens, Caragana Firmiana platanifolia, Fraxinus velutina, pygmaea, Caryopteris x clandonensis, Cercis Gleditshia sinensis, Hovenia dulcis, Juglans ,regia٭ ,occidentalis, Chaenomeles sinensis, Juniperus excelsa, Juniperus oxycedrus

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

Acaena novae-zealandiae, Ajuga reptans, Chaenomeles speciosa "Versicolor Lutescens", Artemisia arboretum, *Arundinaria graminea, , Cotoneaster "Cotinus coggyria "Flame * * Arundinaria japonica, Arundinaria murielae, , Cotoneaster "conspicuous "High light * * Arundinaria pumila, Arundinaria viridistriata, salicifolius, Crataegus aminii, Crataegus Aster amellus "king George", Ballota nigra, babakhanloui, Crataegus maximowiczii, Ballota pseudodictamnus, Centranthus ruber, , Crataegus "Crataegus oxycantha "Rosea Cerastium tomentosum, Chrysanthemum sp, pinnatifida, Cytisus praecox "Allgold", Deutzia Convolvulus mauritanicus, , Helichrysum longifolia, Deutzia scabra, Deutzia x magnifica angustifolium, Hemerocallis "Hyperion", Elaeagnus pungens var. glauca, Elaeagnus Kniphofia uvaria, Mellisa Officinalis, Mentha x pungens var. maculate, Elaegnus umbellata rotundifolia, Phalaris arundinacea, Rosa , Euonymus europeaus ""Parvifolia agrestis, Rosa farreri, Rosa pisocarpa, Salvia , Euonymus europeaus "Red ""Atropurpureus nemorosa, Salvia officinalis "Purpurea", Sedum , Euonymus japonicus, Euonymus "cascate sarmentosum, Teucrium chamaedrys. Yucca , Euonymus japonicus "japonicus"Silverqeen brevifolia, Yucca filamentosa, Yucca whipplei. 'Aureopictus', Euonymus japónicus var. microphylla, Fontanesia fortune, Forsythia x ٭علفیخشبی)بامبو( , "intermedia, Forsythia x intermedia "Lynwood Forsythia x intermedia"Spectabilis", Hypericim 3 - گونههایکفپوش: Frankenia thymifolia, Campanula grossekii,, patulum var. henry, Hypericum patulum, Campanula hondoensis, Erigeron karvinskianus, Jasminum humile, Jasminum officinale, Hedera colchica, Hedera helix, Hedera helix Jasminum nudiflorum, Juniperus conferta, Juniperus horizontalis "Douglasii", Juniperus , ", Hedera helix "Hibernica""Green Ripple oxycedrus, Juniperus sabina, Juniperus sabina Lathyrus latifolius, Nepeta crassifolia, Potentilla , , Juniperus x media "Armstrongii "Hicksii reptans, Ranunculus repens, Vinca major. " " , Juniperus x media "Juniperus x media "Hetzii ,"Pfiteriana"٭ Lavandula stoechas, Ligustrum ,'sinensis, Ligustrum sinense 'Pendulum گونههاییبابیشترینرشدطولییاقطریسالیانه: Acer ginnala, Berberis panlanensis 'Cally Rose', Lonicera fragrantissima, Lonicera heterophylla, , Berberis "Berberis thunbergii "Atropurpurea , Lonicera pileata, "Lonicera mackii "Podocarpa wilsoniae, Buddleia alternifolia, Cedrus Lonicera standishii, Lonicera tatarica, Mahonia deodara, Elaeagnus pungens var. maculate, x media "Charity", Nandina domestica, ٭ ,Perovskia atriplicifolia٭ Firminiana simplex, Lonicera fragrantissima, Perovskia Lonicera heterophylla, Prunus amigdalo-persica atriplicifolia "Blue spire", Philadelphus , Pyracantha coccinea, Pyracantha ""Polardii coronarius, Prinsepia uniflora, Prunus , Rhamnus alaternus, Ulmus "coccinea "Lalandei , Prunus cerasifera "amigdalo-persica "Polardii villosa, Yucca filamentosa. , Prunus cornuta, Prunus davidiana ""Pissardii , Prunus persica, Prunus Persica ""Alba Iceberg', Prunus tomentosum, Pyracantha' گیاهانهمیشهسبز: , Pyracantha "Orange "coccinea "Lalandei Berberis panlanensis 'Cally Rose', Buxus Glow", Rhamnus alaternus, Rosmarinus sempervirens subsp. hyrcana, Cedrus atlantica, officinalis, Sarcococca confusa, Securinega Cedrus deodara, Cotoneaster conspicuus"High suffruticosa, Spartium janceum, Spiraea , Cotoneaster salicifolius, Cupressus "light crenata, Syringa amurensis, Syringa x sempervirens, Elaeagnus pungens var. maculate, diversifolia, Syringa vulgaris, Viburnum × Juniperus conferta, Juniperus chinensis, rhytidophylloides, Vitex agnus-castus. Juniperus excelsa, Juniperus horizontalis ٭ Juniperus oxycedrus, Juniperus ""Douglasii , درختچهاییا بوتهای Juniperus "sabina, Juniperus sabina "Hicksii , , "virginiana, Juniperus x media "Armstrongii 4 - گو نه هایبوتهایوعلفی: Juniperus x media "Juniperus x media "Hetzii ,

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

, Lonicera pileata, Mahonia ""Pfiteriana ,lomarifolia, Nandina domestica, Picea abies کشاورزی،باغداریوجنگلداریداشتهادامهیافتهاست.با ,Pinus bungeana, Pinus eldarica, Pinus jeffreyi مطالعهفنولوژی میتوان برنامههایبهرهبرداریازگیاهانرا , Pyracantha "Pyracantha coccinea "Lalandei Rhamnus alaternus, ""Orange Glow , تنظیمنمود،زیراارزشغذایی گونههایگیاهیدرمراحل Sarcococca confuse, Thuja orientalis, Yucca مختلفحیاتیآنازاهمیتفراوانیبرخورداراستودر brevifolia, Yucca filamentosa, نهایت میتوان از برداشتهای بیموقع جلوگیری کرد. گیاهانیبادورهگلدهیطوالنی: همچنینبامطالعه پدیدههایزیستیگیاهانمرتعی میتوان Berberis panlanensis 'Cally Rose', Caryopteris x زمانورودوخروجدامو جمعآوریبذررامشخصنمود. clandonensis, Berberis wilsoniae, Buddleia ,"alternifolia, Buddleia davidii "Black knight درحالحاضراطالعاتفنولوژیگیاهانباطراحیسیستم Caryopteris x clandonensis, Jasminum بانک اطالعاتی در دسترس عموم قرار گرفته است , "officinalis, Lonicera mackii "Podocarpa 0 ‌ Ganong 1897( Lonicera tatarica, Yucca filamentosa( .نتایج حاصله از این طرح نیز پایه و اساس علمی بسیاری از تحقیقات مختلف منابع طبیعی و گیاهانپاییزیازمستانگل: سازگاریبااقلیمرامیتواندتشکیلدهدوامکاناتبسیاری Elaeagnus pungens var. maculate, Lonicera fragrantissima, Lonicera standishii, Mahonia رابرایاستفادهدرفضایسبزدرسطحاستانیافرااستانی lomarifolia, Prunus amigdalo-persica فراهم خواهد ساخت.چنانکه با مطالعات انجام شده "Polardii". تعدادیازگونههایبومی،غیربومیوزینتیمناسبمناطق گونههایباتغییررنگبرگدرطولسال: مختلف شامل:گیاهان همیشه سبز، گونههایی با میوههای " , Berberis "Berberis thunbergii "Atropurpurea wilsoniae, Berberis x ottowensis "Purpurea" , نسبتا پایا،گیاهانیبادورهگلدهیطوالنیو...باتوجهبه Cotoneaster salicifolius, Ligustrum vulgaris شرایطاکولوژیکیوموارداستفادهدرجنگلوفضایسبز ‌ Nandina domestica.""Aurea معرفیشد)جدول4(. " گونههاییبا میوههاینسبتا پایا: در این زمینه با مطالعه فنولوژی 225 گونه درختی و Cercis occidentalis, Cotoneaster Cotoneaster salicifolius, "conspicuus"High light , درختچهای باغ اکولوژی نوشهر به مدت 9 سال )-0490 Cupressus sempervirens, Juniperus horizontalis Melia ", Juniperus x media "Hetzii""Douglasii , 0494(، گونههایمناسبباشرایطآبوهواییمنطقهبرای ,azedarach, Pinus eldarica, Platanus orientalis جنگلکاریوفضایسبزباارزشزینتیمعرفیومشخص " , Thuja "Pyracantha coccinea "Lalandei .orientalis, Thuja plicata شدکهباتحقیقمامب نیبرتفکیکبراساسمیوههاینسبتا پایا،گلدهیطوالنی،گیاهانهمیشهسبزو....همسو میباشد بحث )خاتمساز0404(.همچنینتغییراتفنولوژیورویشی11 گونه از گیاهان گرمسیری منطقه الباجی خوزستان مورد اهمیتوقدمتمطالعاتفنولوژیدرباغگیاهشناسیرویال 2 بررسیقرارگرفتو گونههایمقاوموسریعالرشدرابرای درادینبورگ بهسال0191 برمیگرددکهبرایاولینبار احیایجنگلمعرفیگردیدکهبا یافتههایاینتحقیقدر 01 گونه توسط محققین گیاهشناس ) .Chapman et al مورد درختچههایی از جنس Lonicera،Berberis و 2015(موردبررسیقرارگرفتوازسال2112تااکنون با صد گونه گیاهی که پیامدهای مهمی برای حفاظت 1.Botanical Garden of Smith College

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

Pyracantha با رشد قطری و درختان Acer ginnala، 0451(کهبانتایجاینتحقیقوکاربردمطالعاتفنولوژیبر Firminiana simplexوUlmus villosaبارشدطولی مشخص شدن درختان سریعالرشدی همچون Acer سریع همخوانی دارد )هویزه 0400(. با مطالعه فنولوژی Firminiana simplex،ginnala وUlmus villosa درختان و درختچههای زینتی پهنبرگ و سوزنیبرگ باغ همخوانی دارد.گیاهان این تحقیق براساس مطالعات گیاهشناسیملیایرانونیزبابررسینحوهاستقرار گونههای فنولوژی و کاربرد در فضای سبز به 0 گروه ) گونههای بومی تیره گلسرخیان، گونههایی با کاربرد مختلف در سریعالرشد، همیشه سبز، پاییز و زمستان گل، گلدهی فضای سبز، جنگل و گونههای مقاوم و سازگار با اقلیم طوالنی،تغییررنگبرگدرسالومیوهپایا(تقسیمشدند تهران معرفی شد )رحمانپور0453،0410،0411(که با بطوریکهمدتزمانوقوعهرپدیدهحیاتینشاندهندهموارد تقسیمبندیگیاهاناینتحقیقبراساسهمیشهسبزبودن، ا ستفادههرگونهدرطراحیفضایسبزمیباشد.بطورمثال گلدهی طوالنی، میوه پایا، زمستان گل و... مطابقت دارد. مدت دوام میوهیBerberis panlanensis )01 روز(و نتایجنشاندادکهگونههای .Berberis gagnepainii "Lanceifolia" Elaeagnus pungens var)نیمهپایا(ودر maculate, Lonicera fragrantissima, Lonicera standishii, Mahonia lomarifolia, Prunus سایر گونههای این جنس )از 4 تا 9 ماه(، طوالنی بودن ."amigdalo-persica "Polardiiدرپاییزیازمستانقبل مدت زمان کامل شدن برگهای سوزنیبرگان به نسبت Berberis ازرویشبرگ،گلمیدهند)جدول4(کهبانتایجمطالعات پهنبرگان و تغییر رنگ برگهای گونههای ، Cotoneaster salicifolius, Ligustrum vulgaris فنولوژی 32 گونه درختی جنگلهای گرمسیری غرب هند Aurea", Nandina domestica"درطولسالازعوامل مبنیبرتفکیکدرختانبراساسزمانگلدهیهمسواست مهم تفکیک این گروهها بودهاست که در جنگلکاری و )Sundarapandian et al. 2005).نتایج مطالعات طراحی فضای سبز نقش بسزایی دارد )جدول 4( و با فنولوژی این تحقیق نشان داد که گونههایی از جنسهای مطالعات فنولوژی درختان جنگلهای جنوب انگلستان، Berberis, Lonicera, Jasminum و Nandina جنوبفرانسهوفنالند)2110-2101(بهمدت01سالو domestica باگلدهی طوالنی درتابستان،مقاومبه گرما تفکیکسوزنی برگانوپهنبرگانوبررسیفاکتورهایزمان میباشند)جدول4(وبامطالعه تغییراتفنولوژیمرتبطبا ظهوربرگ،گل،میوه،همیشهسبزبودن،تغییررنگبرگ گلومیوهدرختانخزانکنندهکهدرناحیهگرمسیریهند برایتعییندرصدگونههایسریعالرشد،سوزنیبرگ،رنگ انجامشدوباتفکیکگلدهیدرفصولمختلفدریافتندکه برگ متغیر تطابق دارد )Vilhar et al. 2013(. مطالعات 90%ازدرختاندر تابستانگلمیدهندوبیانگرسازگاری فنولوژیگیاهاناینتحقیقدرمدت01سالنشاندادکه منحصربهفردآنهابرایزندهماندندرآبوهوایگرم 00%ایندرختاندرفروردینواردیبهشتگلدادهوزمان استوایی است )Singh & Kushwaha 2006(مطابقت گلدهیازاسفندتاآذرمتغیرمیباشد)جدول4(وباتوجه دارد.با مطالعه فنولوژی تعدادی از گونههای درختی، به مطالعات فنولوژی 09 گونه از درختان و درختچههای درختچهای و زینتی در نقاطق مختلف اکولوژی استان جنگلهای شمال پنجاب هند در سه سال متوالی 2115 تا خوزستان، گونههایمقاوموسازگارباشرایطاقلیمیفضای 2100با00%گلدهیدرماهآوریلوزمانگلدهیمتغیراز سبزونیز گونههایسریعالرشدبرایجنگلکاریواحیای 2تا0ماهوتفکیکگیاهانیباگلدهیطوالنیمطابقتدارد جنگلمشخصومعرفیشد)صالحهشوشتریوهمکاران )Kauret al. 2013(.نتایجاینتحقیقنشاندادکهیکیاز

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

پدیدههایحیاتیمهم،گلدهیزمستانهدرختانمیوههمچون در فضای سبز براساس شکل رویشی به 3 گروه درختی، "Prunus amigdalo-persica "Polardii میباشد درختچهای،علفیوکفپوش. )جدول 4(و پناهی و همکاران )0452(نیز با مطالعه 2- تفکیک گونههای گیاهی هر منطقه براساس تغییرات فنولوژی9گونهازدرختانمیوهباغ گیاهشناسیملیایران فنولوژی) پدیدهشناسی(برایکاشتوتکثیردرفضایسبز ارتباط معنیداریبینبرخیازفاکتورهایاقلیمیبابرخی وجنگلهماننداینتحقیقکهشامل: گونههاییبابیشترین از پدیدههای حیاتی )فنولوژی(یافتند که برای باغداران رشدطولییاقطریسالیانه،گیاهانهمیشهسبز،گیاهانیبا حایز اهمیت است و با نقش تغییرات فنولوژی در این دورهگلدهیطوالنی،گیاهانپاییزیازمستان گل،گونههای تحقیقوتفکیکبراساسزمانگلدهیو میوهدهیگیاهان با تغییر رنگ برگ در طول سال، گونههایی با میوههای و کاربرد آن در باغداری، جنگلکاری و فضای سبز نسبتا"پایامیباشد. همخوانی دارد.در بسیاری از باغهای گیاهشناسی و مراکز 4- براساس نتایج فنولوژی در این تحقیق، شش گروه تحقیقاتی مختلف همچون ایستگاه تحقیقاتی جنگلهای گیاهی مناسب برای کاشت و مصارف مختلف در فضای گرمسیریدرشهرجینفینلینگچینکهمشتملبر0111 سبزشهرییاجنگلکاریمعرفیشدند: گونه درختی، درختچهای با هدف احیای جنگل ) .et al گیاهانیبابیشترینرشدطولی: ,Firminiana simplex 0 Cao2008(،باغ گیاهشناسیرویالادینبورگ باثبتزمان Acer ginnala، گیاهان همیشه سبز: Berberis panlanensis, Buxus sempervirens subsp. گلدهیومحاسبهتنوع گونههایباغطبقاولینتاآخرین hyrcana, Juniperus excelsa, Juniperus (Chapman et al. 2015 زمانگلدهی) وباغ گیاهشناسی horizontalis، گیاهانی با دوره گلدهی طوالنی: 2 ملبورن استرالیا )Entwisle et al. 2017(طرحهای ,Buddleia alternifolia, Buddleia davidii Jasminum officinalis تحقیقاتی مختلفی مبنی بر معرفی گونهها براساس نوع ،گیاهان پاییز یا زمستان Elaeagnus pungens var. maculate, Lonicera کاربرددرفضایسبزوجنگلباتوجهبهنوعاقلیماجراشد گل: fragrantissima, Lonicera standishii, Mahonia کهبانتایجماکهایجادبانکاطالعاتیجامعاعمازشرایط ,lomarifolia ،گیاهانی با تغییر رنگ برگ در سال: رویش، کاشت، نوع خاك، میزان آب و نحوه تکثیر از Berberis thunbergii, Nandina domesticaوگیاهانی گیاهان هر قطعه و موارد استفاده در فضای سبز مطابقت با میوههای نسبتا" پایا: ,Cercis occidentalis دارد. Cotoneaster conspicuus, Cotoneaster salicifolius, Cupressus sempervirens, Juniperus دستورالعمل ترویجی horizontalis.

با توجه به اهمیت منابع طبیعی و حفاظت از جنگلها، سپاسگزاری فضایسبزوشناساندناهمیتآنهابهعموممردمتوصیه میگردد: بدین وسیله از ریاست محترم وقت بخش تحقیقات 0-تهیهنقشهکاشتوبانکاطالعاتی گونههایهرمنطقه گیاهشناسی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و همچونتحقیقحاضربرایتفکیکگیاهانومواردمصرف همکارارجمندبازنشستهآقایمحمودرستگارکهاینجانب را در اجرای این طرح همراهی نمودهاند کمال تشکر را 1. Royal Botanic Garden Edinburgh Melbourne Garden .2 داریم.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 72-63

0 جدول 3- میانگینتغییراتفنولوژیتعدادیاز گونههایبومی،غیربومیوزینتیمناسببرایفضایسبز

تعداد شروع باز از ظهور میانگین رشد ظهور گل مدت دوام سن پایه شدن برگ تا خاتمه دوره سالیانه ردیف نام التین گونه میوه روی تقریبی مورد جوانههای کامل شدن گلدهی خزان قطر طول نر ماده نرماده گیاه به سال بررسی زمستانه همه برگها m cm Fa.- Acer ginnala Ab. Or. Es.-Fa. Es. ‌ Or. 9 0 0ماه 0/0 0 24 Berberis 2 Ti .Kh. Fa.-Kh. .Fa 9 gagnepainii. نیمهپایا ---- 1/30 0/50 23 ‌"Lanceifolia" Berberis 4 Ti Fa. .Es.-Fa Es. 9 panlanensis 'Cally. 01روز --- 1/92 1/13 24 ‌Rose' Berberis thunbergii Mo. Kh. Fa.-Or. Fa. 9 3 9ماه --- 0/09 1/10 24 ‌"Atropurpurea" Az.- Berberis wilsoniae Ti. Or. Es.-Fa. Es. ‌ 9 9 4ماه .Da 0/00 1/19 24 Berberis x 0 Ti. Or. Es.-Fa. Es. 9 ottowensis 4ماه .Az 1/44 1/19 23 ‌"Purpurea" ‌Buddleia alternifolia Kh. Or. Es.-Fa. Es. 9 0 9ماه .Az 1/00 1/20 23 Az.- Buddleia davidii Mo. Fa. Fa.-Or. Es. 9 1 4ماه 1/10 1/43 23 Da. ‌"Black knight" Buxus sempervirens Or. Fa. Fa.-Or. Es. ‌5 subsp. hyrcana 9 4ماه --- 1/40 1/12 20 Ab.- Caesalpinia gilliesii Ab. Fa. Fa.-Or. Fa. ‌ 01 4 0ماه .Az 1/39 1/4 00 Ab.- Caryopteris x Ab. Ti. Fa. Es. 9 00 0ماه 0/02 1/13 01 Az. ‌clandonensis Me.- Fa.- Sh.- Cedrus deodara Fa.-Or. Es. ‌ 02 ‌29 1/02 1/10 ------Or. Or. Or. ‌ ‌ 9 ‌Cercis occidentalis Or. Fa. Fa.-Or. Es. 4 04 پایا .Ab 1/13 1/40 21 Cotoneaster 03 conspicuus"High Ti. Or. Fa. Es. 3 نیمهپایا --- 1/02 1/9 03 ‌light" Cotoneaster 09 نیمه salicifolius Kh. Or. Fa.-Or. Es. 9 نیمهپایا 0/00 1/05 23 خزان Or.- Cupressus Or. Fa. Or.-Kh. Fa. 9 00 پایا --- 0/39 1/22 00 Kh. ‌sempervirens Ab.- Deutzia x rosea Ti. Kh Fa. Es. 00 "Floribanda" 9 . پایا .Az 1/19 1/13 23 Elaeagnus pungens Az. Me. Fa.-Or. Fa. 3 01 1ماه --- 0/9 1/09 21 ‌var. maculata Firminiana simplex Ab. Ti. Kh. Fa.-Kh. Es. ‌ 05 9 1ماه 1/45 1/0 22 Jasminum officinale Mo. Or. Es.-Fa. Es. ‌ 21 9 9ماه --- 1/05 1/15 04-24 Es.- Juniperus chinensis Or. Es. Es.-Fa. Es.-Fa. 4 20 پایا --- 1/42 1/19 20 ‌Fa. Juniperus 22 Fa. Fa. Fa. Kh.-Ti. Es. horizontalis 3 پایا --- 1/19 1/00 23 ‌"Douglasii"

2 فروردین).Fa(،اردیبهشت).Or(،خرداد).Kh(،تیر)Ti(،مرداد).Mo(شهریور).Sh(،مهر).Me(،آبان).Ab(،آذر).Az(،دی).Da(،بهمن).Ba(، اسفند).Es(.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

Juniperus oxycedrus Or.-Ti. Es. ‌ 24 05 1/10 1/10 --- ‌ ‌ ‌ 9 Or.- Es.- Es.- ‌Juniperus sabina Fa.-Kh. Es. 3 23 پایا --- 1/10 1/12 29 Kh. ‌Fa. ‌Fa. Juniperus sabina Kh. 29 Fa. Fa. Fa.-Kh. Es. 3 پایا --- 0/10 1/11 05 ‌""Hicksii" Juniperus virginiana Kh. Or. Or. Es.-Or. Es. 20 9 پایا --- 0/93 1/53 29 Juniperus x media Kh. Or. Or. Or.-Ti. Es. 20 "Armstrong"" 4 پایا --- 1/90 1/90 01 Juniperus x media Or. Fa. Fa.-Kh. Es. 21 "Hetzii" 9 پایا --- 1/3 1/11 23 ‌ ‌ Juniperus x media 25 23 1/43 0/03 ------‌Or. ‌Fa. Fa.-Kh. ‌Es. 9 ""Pfiteriana" ‌ , Juniperus conferta Fa.-Ti. Es. ‌ 41 03 1/10 1/30 --- ‌ 9 ‌ ‌ Lonicera 40 نیمه Fa. Ba. Es.-Fa. Es. fragrantissima 9 9ماه 1/52 1/40 20 خزان Ab.- Lonicera Or. Fa. Fa. Es. 9 42 3ماه 1/09 1/21 29 Az. ‌heterophylla Ab.- Lonicera mackii Kh. Fa. Es.-Fa. Es. 3 44 0ماه 1/11 1/10 23 Az. ‌"Podocarpa" Ab.- Lonicera standishii Fa. Ba. Es.-Fa. Es. ‌ 43 9 3ماه .Az 1/24 --- 23 Ab.- Ti. Lonicera tatarica ‌ Or. Es.-Fa. Ba. ‌ 49 4 4ماه .Az 1/09 1/10 23 Mahonia lomarifolia 40 نیمه

Az. Ab. .Es.-Fa Es. 9 3ماه 1/15 1/03 23 خزان Ab.- Melia azedarach 40 Kh Fa. Fa.-Or. Es. 9 3ماه 1/00 1/20 20 .Az . ‌ Ti. Nandina domestica Kh. Fa.-Or. Es. ‌ 41 9 0ماه ------05 Picea abies Kh. Or.-Kh. Fa. 45 05 1/04 1/34 ------‌ ‌3 Picea conica Kh. Fa. Fa. Fa.-Kh. Es. 3 31 پایا --- 0/10 1/11 05 Pinus bungeana Or. Fa. Fa. Fa.-Or. Fa. 9 30 نیمهپایا --- 1/13 1/29 20 Pinus eldarica Kh. Fa. Fa. Fa.-Kh. Es. 9 32 پایا --- 0/10 1/13 00 Pinus eldarica Kh. Fa. Fa. Fa.-Kh. Es. 34 "Semi-mature"" 3 نیمهپایا --- 0/10 1/34 20 Pinus jeffreyi Or. Or. Fa.-Kh. Kh. Es. 9 33 نیمهپایا --- 1/00 1/19 20 Platanus orientalis Ab. Kh. Fa ‌ Fa. Es. 4 39 . 3ماه . 1/2 1/2 23 Ab.- ‌ Prunus amigdalo- 30 "Or. Es. Fa.-Or Es. 2 persica "Polardii 9ماه 1/11 1/09 23 .Az . ‌ Pyracantha Or. Kh. Es.-Fa. Es. 9 30 0ماه --- 2/00 1/45 21 ‌coccinea Pyracantha Or. Kh. Fa. Es. 9 31 0ماه --- 3/00 1/04 21 ‌coccinea "Lalandei" Pyracantha sp Or. Or. Es.-Or. Es. 35 "Orange Glow"" 3 1ماه --- 1/12 1/90 21 Rhamnus alaternus Kh. .Fa Or. Es. 9 91 2ماه --- 1/31 1/10 00

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

Or.- Fa.- Thuja orientalis Fa. Fa.-Or. Es. ‌ 90 Kh. Or. 9 01ماه --- 0/13 1/12 23 Or.- Fa.- Thuja plicata Fa. Fa.-Or. Es. 92 Kh. Or. 3 01ماه --- 0 1/2 20 Ulmus villosa Az. Or. Fa ‌ Es.-Fa. Es. 2 94 . 0روز 1/53 0/9 24 Viburnum opulus Az. Kh. Fa. Es.-Fa. Es. 9 93 0ماه 1/13 1/2 00 ‌"Sterile" Yucca brevifolia Mo. Or. Fa.-Or. Es. 9 99 3ماه --- 0/43 1/24 00 Mo. Or. Fa.-Or. Yucca filamentosa Fa. 9 90 3ماه --- 0/41 1/00 09 ‌ منابع

خاتمساز،م)0404(.فنولوژیدرختانودرختچههایآربوراتومنوشهر.انتشاراتموسسهتحقیقاتجنگلهاومراتع.نشریه40.42ص.

خسروی،م.0409.اکولوژیبذر.ترجمه.انتشاراتدانشگاهفردوسیمشهد.ایران.012ص.

پناهی پ، حسنی نژادم و پورهاشمیم )0452(. پدیدهشناسی درختان میوه بومی در باغ گیاهشناسی ملی ایران.مجله تولید و فراوری محصوالتزراعیوباغی.4)5(:00ص.

رحمانپورا)0411(.مطالعاتفنولوژیکیبرخیازدرختانودرختچه¬هایپهن¬برگزینتی.انتشاراتموسسهتحقیقاتجنگلهاومراتع. تهران.050ص.

رحمانپورا)0410(. بررسیفنولوژیبرخیسوزنیبرگانباغگیاهشناسیملیایران.مجلهگیاهوزیستبوم.دانشگاهآزاداسالمیواحد شهرری.2-20:01.

رحمانپورا)0453(. بررسیاستقراربرخیازگونههایبومیتیرهگلسرخیاندرباغگیاهشناسیملیایران.مجلهعلمیترویجیحفاظتو بهرهبرداریازمنابعطبیعی.دانشگاهعلومکشاورزیومنابعطبیعیگرگان.3)2(:031-020.

سازمانپارکهاوفضایسبزشهرداریاهواز)0401(.درختانودرختچههایزینتیگرمسیریاهواز.انتشاراتخوزستانمعارف.202ص.

صالحهشوشتریمح،بهنامفرك،غدیریپورپ،فرزادم)0451(.معرفیتعدادیازگونههایسازگاردرختی،درختچهایوزینتیدر نقاطمختلفاکولوژیکیاستانخوزستان.نخستینهمایشباغگیاهشناسیملیایران.03ص.

مظفریغ)0412(.اصولومبانیهواشناسیکشاورزی.ترجمه.انتشاراتنیکپندار.

هاشمیس،فالحچایموفیروزانا)0451(. مونیتورینگفنولوژیراشایرانیدرجنگلهایطبیعیبااستفادهازداده هایماهوارهایدر شمالایران.مجلهعلومزیستیالهیجان.0)3(:00ص.

هویزهه)0400(.گزارشنهاییطرحتحقیقاتیحفظونگهداریژرمپالسمنباتاتمرتعیگرمسیریخوزستان.وزارتجهادسازندگی، معاونتآموزشوتحقیقات،مرکزتحقیقاتمنابعطبیعیوامورداماستانخوزستان.33ص. Cao M, Zhu H, Wang H, Lan G, Hu Y, Zhou S, Deng X & Cui J (2008). Xishuangbanna tropical seasonal rain forest dynamics plot: Tree distribution maps, diameter tables and species documentation. Yunnan Science and Technology Press, Kunming. 266 pp.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

Chapman S D, Sandra B and Stephan H (2015). Unbiased inference of plant flowering phenology from biological recording data. Biological J of the Linnean Society. 115(3). DOI: 10.1111/bij.12515 Ganong F (1897). http://calleg.smith.edu/garden/collections/management.html. Entwisle TJ, Cole C, Symes P (‎2017). Adapting the botanical landscape of Melbourne Gardens (Royal Botanic Gardens Victoria) in response to climate change. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2468265917300288. 11 November 2017. Kaur G, Singh BS and Nagpal A.K. (2013). Phenology of Some Phanerogams (Trees and Shrubs) of Northwestern Punjab, India. J of Botany. India. 10 pp. Krussman G (1972). Mannual of cultivated conifers, timber press Portland. Oregon. 361 pp. Krussman G (1986). Mannual of cultivated Broud-Leaved Trees & Shrubs. BT. Batsford, Ltd., London. Vol. (1-3). 624 pp. Morison JIL and Morecroft, MD 2006. Plant growth and climate change. Blackwell Publishing Ltd.P, 239. Schwartz, M.D. 2013. Phenology: An integrative environmental science. Kluwer Academic Publishers. DOI: 10.1007/978-94-007-6925-0.

Singh KP, Kushwaha C.P. (2006). Diversity of Flowering and Fruiting Phenology of Trees in a Tropical Deciduous Forest in India. Annals of Bot. 97 (2): 265–276. Doi: 10.1093/aob/mcj028.

Sundarapandian SM, Chandrasekaran S and Swamy PS (2005). Phenological behaviour of selected tree species in tropical forests at Kodayar in the Western Ghats, Tamil Nadu, India. Current Sc. 88 (5): 805-810.

Vilhar U, Beuker E, Mizunuma T, Skudnik M, Lebourgeois F, Soudani K and Wilkinson M (2013). Tree Phenology. In Marco Ferretti and Richard Fischer, editors: Developments in Environmental Science. Amsterdam. The Netherlands. 12: 169-182.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 76-63

The Introduction and Identify of Species in Display Section of National Botanical Garden of Iran

Hasaninejad Maryam ,٭Rahmanpour Afsoun

National Botanical Garden of Iran, 15 km. Tehran- Karaj highway, near of Peykanshahr, Research Institute of Forests and Rangelands, post code: 1496813111 * [email protected] [email protected]

Abstract This research was carried out with the aim of introducing, identifying and evaluating the morphology and phenology of species present in the Iranian National Botanical Garden. Initially, the display area of 1.8 hectares was divided into six pieces. Their planting plan was prepared and species were identified. Then, phenological changes were reviewed over 20 years. The results showed that 63 tree species, 87 species of shrubs, 31 species of grasses and 14 species of plantation, overally 195 species and cultivars of 100 genera and 45 families, were located in the experimental plot and adapted to the climate of Tehran. Then, the phenological changes and their uses in forest or green space were studied to determine six groupssuch as: most longitudinal and diagonal growth per year (16 species), relatively stable (12 species), evergreen (33 species), species with changes in leaf color (6 species), long flowering period (10 species), and autumn or winter flowering (5 species). Keywords: Display, Longitudinal and Diagonal Growth, National Botanical Garden of Iran, Phenology.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

کاربرد پلیپلوئیدی در به نژادی گیاهان زینتی

2 * جعفرخانیکرمانیمریم ،عمادپورمعصومه

0.بخشکشتبافتوسلولپژوهشگاهبیوتکنولوژیکشاورزیایران،سازمانتحقیقاتآموزشوترویجوزارتجهادکشاورزی.

صندوقپستی:409490150.البرز.ایران 2.گروهبیوتکنولوژیکشاورزی،دانشکدهکشاورزی،دانشگاهتربیتمدرس،صندوقپستی:440-03009،تهران،ایران

[email protected] تاریخدریافت:29/15/0450،تاریخبررسیمجدد:15/01/0450،تاریخپذیرش:0450/02/05

چکیده

گونههایگیاهیبابیشازدوسریکروموزومراپلیپلوئیدیاچندگانمینامندکهمعموالبانوعیجهشدرطولدورهتکامل گیاهان بهطورخودبخودیدرطبیعت ایجادمیشوند وبهعلتافزایشتنوعژنتیکیدرسلسلهگیاهان،درسازگارساختن آنها درمحیطهایجدیدوتکاملطبیعیو بهنژادیگیاهان ازاهمیتویژهایبرخوردارهستند.هدفازاینمطالعه،بررسیبرخی جنبههایالقاچندگانیوتأثیرآنبربهنژادیگیاهانزینتیاست.مقالهحاضرضمناشارهبهمزایاومعایبچندگانیومعرفی موادافزایندهسطحپلوئیدی، بهکاربردروشافزایشسطحپلوئیدیدربهنژادیگیاهانزینتیبا ذکرمثالهاییازالقاچندگانیدر گیاهانزینتیاشارهکردهاست.نتایجاینبررسینشاندادکهاگرچهدربرخیگیاهان،چندگانیبامعایبیهمراهاستامادرکل اینگیاهاندارایمزایایعمدهاینسبتبهگیاهاندیگرهستند.همچنینبهدلیلپیچیدگیعملکردموادافزایندهسطحپلوئیدیو نیزپاسخگیاهانمختلفبهاینمواد،نوعوغلظتموادالقاءکنندهچندگانی،زمانتیمارونوعریزنمونهبرایهرگیاهبایدمستقال بهینهشود.عالوهبراین،نتایجنشاندادکهالقاچندگانیعموماباتغییراتیازجملهتغییردرقدرترشدگیاه،اندازهمیوهوگل، اندازهبرگوضخامتبرگ،میزانبارویومقاومتبهتنشهایزیستیوغیرزیستیهمراهاستومیتوانازآنبهعنوانیک روشمدرنبرایبهنژادیگیاهانزینتیاستفادهنمود.

کلمات کلیدی: پلیپلوئیدی، دستههایکروموزومی،مورفولوژیگیاهانزینتی

مقدمه

سطحپلوئیدیاشارهبهتعداددستههایکروموزومیداردو شدهاست(Gallardo et al. 2006).درگیاهانچندگانی باعالمت"x" نمایشدادهمیشود.اکثرجانوراندارایدو نسبتبهجانوران رایج تراستوگونههایزیادیازگیاهان دسته کروموزم بوده و دیپلوئید )2x( میباشند البته موارد معموال پلیپلوئید هستند. اگرآنها دارایسه،چهار،پنج، نادر مانند موش صحرایی تتراپلوئید در آرژانتین گزارش شش و... دسته کرموزوم باشند بهترتیب تریپلوئید )4x(،

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

تتراپلوئید )3x(پنتاپلوئید )9x(، هگزاپلوئید )0x(وغیره بااین تفاوت که دوكهایکروموزومیایجاد نشده و در نامیدهمیشوند. به عنوانمثالیکگلرزدیپلوئیدبهصورت نتیجهکروماتیدهایخواهریبهدوسویسلولکشیدهنشده 2n=2x=03 و رز تتراپلوئید بهصورت 2n=3x=21 وسلولچندگانایجادمیشود.شایانذکراستکهفرآیند مشخصمیشود.درطولدورهتکاملگیاهان،چندگانیدر اندومیتوز بیشتر در سلولهای جانوری اتفاق میافتد و انعطافپذیری و سازگار ساختنآنها در محیطهای جدید بهندرتدرگیاهانگلدهنده(angiosperms)و Joubes) نقشبسیارمهمیداشتهاست. اماتحقیقاتنشاندادهاندکه (Chevalier 2000 &.در فرآیند اندوردوپلیکشن که برخی چند گانها پایدارنیستند ;Comai et al. 2000) معموال در سلولهای گیاهی اتفاق میافتد، DNA هسته (Mayer & Aguilera 1990 ودر رقابت با والدین سلولی تکثیر مییابد اما انقباض کروماتیدها صورت دیپلوئیدخودیابهسویدیپلوئیدشدن(diploidization) نمیگیرد و در نتیجه بدون اینکه تعداد کروموزومهای میروند یعنی دستههای کروموزومی اضافه را از دست سلول تغییر کند، کروماتیدهای 2n ایجاد میشوند.هسته میدهند و یا به سوی" سابفانکشن" اندوردوپلکیتشدهقابلیتاینراداردکهدوبارهDNAرا (subfunctionalization( و"نئوفانکشن" تکثیر نماید بدون اینکه وارد فرآیند میتوز شود و سلول )neofunctionalization( تغییر مینمایند.آنچه که مهم های16n،8n،4nوغیرهراایجادنماید)شکل0(. است در"سابفانکشن" ژنهای دو برابر شده، کدکننده فعالیتهای موجود در گیاه میشوند در حالیکه در"نئوفانکشن" ژنهایدوبرابر شدهفعالیتهایجدیدی را در گیاه کد مینمایند که باعث ایجاد تغییر در صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه میشوند . چندگانی سلولی هم در گیاهان و هم در جانوران با دو فرآیند اندومیتوز (endomitosis) و اندوریدوپلیکیشن (endoreduplication) پدید میآید ;D’Amito 1964) (Brodsky & Uryvaeva 1977.فرآیندهایدیگرهمانند میتوز بیثمر (abortive mitosis)، همجوشی هستهها (nuclear fusion) و یا ظهور سلول های چند هستهای (multinuclear cells) نیزسلو لهایچندگانراایجادمی شکل9-تفاوتفرآینداندومیتوسیزواندوریدوپلیکیشن)برگرفته (Joubes & کنندامامحدودبه بافتهایاپیدرمیهستند ازسایت: (Chevalier 2000.فرآینداندومیتوزبرخالفمیتوزنرمال https://en.wikipedia.org/wiki/Endoreduplication( درحالیرخمیدهدکهغشاءسلولیازبیننرفتهومیتوز با توجه به نقش چندگانی در تکامل گیاهان و با کشف درون غشاء هسته سلولی صورت میگیرد، تعداد بازدارندههایمیتوزیدردهه0541 ،بسیاریازبهنژادگران کروموزومهادوبرابرشدهومنقبض میشوندواحتمالدارد برای ایجاد ارقام جدید گیاهی از این مواد در بهنژادی کهکروماتیدهایخواهرجداشوندوبهوضعیتاینترفازباز گیاهان زراعی و باغی استفاده کردند. با افزایش سطح گردنددرستهمانطورکهدرچرخهمیتوزیاتفاقمیافتد،

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

پلوئیدی تعداد کپیهای کروموزومهای موجود افزایش مغلوبتوسطآلل هایغالبمحافظتمیشوندوکمتردر مییابد در نتیجه در گیاهان با سطوح پلوئیدی بسیار باال معرض جهش هایخودبخودیقرارمیگیرند.طبققوانین ماننداکتاپلوئیدها،اندازهبزرگ ترسلول هاویاهستههای مندلدریکگیاهدیپلوئیدهتروزیگوت (Aa) 0/3)1/29 بزرگتر،تعادلسلولیگیاهرامختلودرنتیجهآناتومیآنها درصد(نتاجهموزیگوت(aa) هستنددرحالیکهدریک را نامتعارفمیسازد.علیرغمایرادذکرشده،چندگانیدر گیاه آتو پلیپلوئید (AAaa) بین 22/0 )13/1 درصد( تا بهنژادی بسیاری از گیاهان نقش مهمی داشته است 40/0)14/1درصد( ازنتاجهموزیگوت(aaaa)بودهودر مخصوصاپلیپلوئید یدرآلوپلوئیدهاکهدارایدستههای یک گیاهآلوپلیپلوئید(AaAa) فقط00/0)10/1درصد( کروموزومیازدووالدجداگانه هستند درافزایشقدرت نتاج (aaaa) هموزیگوس میباشند.این نقش محافظتی هتروزیگوسیبسیارارزشمندبودهاست. پلیپلوئیدها در گیاهانی که به طور خودگشن تولید مثل مینمایندویادرمناطقیقراردادندکهفقطامکانتالقی مزایای چندگانی هایدرونجمعیتیدارند،بسیارارزشمنداست Comai) 2005) در مجموع 3 مزیت اصلی برای ایجاد چندگا نها وجود . دارد: 4(تسهیل خودباروری:درگیاهانچندگانباازبینرفتن 9( هتروزیس: هتروزیسباعثمی شودکهبنیهچندگانها سیستمهای خودناسازگاری و یا افزایش تولید مثل غیر ازوالدیندیپلوییدشانبیشترباشد. چندگانهادرمقایسهبا جنسی، تولید مثل در آنها نسبت به والدین دیپلوئیدشان والدین دیپلوئیدشان از سطح هتروزیگوسی بیشتری آسانتر میشود. چندگانی با از بین بردن سیستمهای برخوردارهستند،زیرا بهطورطبیعیدرهرتقسیممیوزیدر خودناسازگاریباعثافزایشمیزانخودباروریدرگیاهان (Comai 2005) نتاج F1 گیاهان دیپلوئید، نیمی از مکانهای ژنی میشود .اینمکانیس مهنوزبهطورکامل هتروزیگوس از بین میروند.در حالیکه جفت شدن شناختهشدهنیستامابهعنوانمثالدرگیاهآرابیدوپسیس Arabidopsis thaliana کروموزومهای همولوگ در آلوپلوئیدها از نوترکیبی ژنها ) (باتعاملبینژنوموالدینودر Petunia hybrida جلوگیری نموده و هتروزیگوسی را در نسلهای بعدی گیاهاطلسی) ( تعاملبینآللهادردانه حفظ مینماید (Comai 2005).به طور کلی هیبریدهای هایگردهدیپلوئیدحاصلازگیاهتتراپلوئیدکاهشمیزان آتو پلیپلوئید، از توان هتروزیسبیشتری نسبت به خودناسازگاری و افزایش میزان خودباروری مشاهده شده (Nasrallah et al. 2000; Entani et al. 1999) هیبریدهایدیپلوئیدبرخوردارند درحالیکهنتاجحاصلاز است . خودگشنیآتوپلیپلوئیدهاقدرترشدیکمترینسبتبه افزایش میزان تولید مثل غیر جنسی در گیاهان چندگان نتاج حاصل از دیپلوئیدهای خودگشن دارند Comai) ارتباط نزدیکی با افزایش میزان آپومیکسی در این گیاهان (2005. دارد.آپومیکسیدرزمانیکهامکانتولیدمثلجنسیوجود ندارد بقای موجودات را تضمین مینمایند Comai) 2(افزایش کپی ژن:افزایشکپیژننوعیمحافظدربرابر . 2005) جهشهایتخریبیاستزیراعمومادر گامتهایهاپلوئید

حاصلازگیاهاندیپلوئیدامکانایجادجهشوجوددارددر 1( افزایش اندازه چندگانها: معموال با افزایش سطح حالیکه در گامتهای دیپلوئید گیاهان تتراپلوئید، آللهای پلوئیدیاندازهسلولهاو بافتهایگیاهانچندگانافزایش

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

مییابد. سادهترین فرضیه برای افزایش اندازه گیاهان تناقضهستند. تئوری هاونظریههایمتعددیبیانشدهکه چندگان این است که با افزایش تعداد کپی ژن، تولید در تقسیم میوزی، آتو تتراپلوئیدها بهجای تشکیل بای پروتئین افزایش مییابد و در نتیجه حجم سلول بزرگتر والنتها (bivalents) مجموعههای مولتی والنت میشود.اما تحقیقات اولیه نشان داده است که با القاء )multivalents( راتشکیلمیدهندکهمنجر بهتفکیکهای چندگانی تعدادکلروپال ستها و درنتیجه میزان فتوسنتز در 4:0 و2:0 کروموزومهابجای تفکیک2:2میشودودر سلولافزایشمییابد(Warner & Edwards 1993)که نتیجهآنیوپلوئیدها)aneuploids(ایجادمیشوند Warner) منجربهافزایشاندازهسلولهامیشود. البتهمکانیسمهای (Edwards 1993 &. درمطالعاتکروموزومهایدرحال تنظیمکنندهاندازهسلولویاتقسیموتکثیرسلولهاهنوز تقسیم میتوزی در گیاه علفی کانگو ) Brachiaria بهطورکاملشناختهنشدهاندوتحقیقاتدراینزمینهدر ruziziensis(مشاهده شد که تعداد بیشتری از دوكهای دستانجاماست. کروموزومیدرگیاهآتوتتراپلوئیددرمقایسهباگیاهدیپلوئید تشکیلمیشود(Risso-Pascotto et al. 2005) بنابراین معایب چندگانی تقسیم میتوزی کمتر دچار اشکال می گردد. همچنین اگر در مورد معایب چندگانی سه اشکال اصلی گزارش شده سلولهایآنیوپلوئیدازگیاهان پلیپلوئید تشکیلشوندبه است: دلیل اینکه سرعت رشد آنها از سلولهای یوپلوئید 0(تغییر در ساختار سلولی و سیستمهای کنترل کننده:با )euploid( اطرافشان کمتر است در طول زمان حذف افزایش سطح پلوئیدی حجم ژنوم هستهایی دو برابر می میشوند.مطالعات Mastenbroek و همکاران در سال شود اما پوشش هستهای فقط 0/0 )10/1(برابر افزایش 0512نشاندادکهدرگیاهذرتآتوتتراپلوئیدبرایتفکیک مییابداگرچهاینتفاوتزیادنیستاماتعادلسلولودر 2:2 ایجاد بای والنتها ضروری نمیباشد اما در نتیجهبرخیازفرایندهایکنترلکنندهراتحتتاثیرقرار آلوپلیپلوئیدهاتشکیلبایوالنتهایکامرضروریاست خواهدداد.البتهدربرخیازگزارشاتذکرشدهاستکه زیرا در این موجودات کروموزومهای هر دو والد باید به DNA افزایشمقدار ودرنتیجهافزایشاندازهسلولبرای نتاجانتقالیابند. البتهموجوداتآلوپلیپلوئیدبرایحلاین سلول هاییکهمتابولیسمآنهاباالاستیکمزیتمحسوب مشکلراهکارهاییرابکارگرفته اند Mastenbroek et) (Comai 2005) میشود زیرا دراین سلولها متابولیسم (al. 1982. به عنوانمثالدرگندمهگزاپلوئیدیکژنبهنام باالنیازمندافزایشاندازهسلول ها،بخشهایداخلسلولی pairing homeologous 1 از جفت شدن کروموزمهای وبیانپروتئینهایمربوطبهفعالیتهایسلولاستوبه همولوگدرتقسیممیوزممانعتمینماید .Preito et al) همیندلیلاستکهدوبرابرشدنطبیعیسلولهادربرخی (2004.چنین سیستمی در گونه های آلوتتراپلوئید در ازگیاهانبهصورتخودبخودیاتفاقمیافتد. خانوادهکلمیانهممشاهدهشدهاست .Jenczewski et al 2003) 2(مشکالت مربوط به تقسیم های میتوزی و میوزی: ( گزارشات زیادی در مورد مشکالت تقسیمات میتوزی در 4(ناپایداری اپیژنتیکی: درخصوصناپایداریاپیژنتیکی جانوران و قارچهای پلیپلوئید وجود دارد اما در مورد آتوپلیپلوئیدهامستنداتکمیموجوداستامادرخصوص ناپایداری میتوزی گیاهان پلیپلوئید این گزارشات دارای ناپایداری اپیژنتیکی آلوپلیپلوئیدها مطالعات زیادی انجام گرفتهاست.برخیازاینمطالعاتگزارشنمودهاندکهاین

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

تغییراتاپیژنتیکیبدلیلایجادآنیوپلوئیدهاودرنتیجهعدم سلولی در گیاهان شامل مراحل G1 )مرحله بعد از فاز بیانژن هایکنترلکنندهفعالیت هایگیاهپلی پلوئیدمیباشد میتوز(،S)مرحلهساختG2،)DNA)مرحلهقبلازفاز (Comai 2005). آنچه مسلم است همه تغییرات میتوز(وM)میتوز( میباشدوسلولازمرحلهSتاانتهای اپیژنتیکی، مخرب نیستند زیرا این تغییرات منجربه ایجاد مرحلهM دارایدستههایکروموزومیدوبرابرشدهاست تنوع در گیاه شده که در فرآیند گزینش پلیپلوئیدهای بنابراین ایجاد اختالل در چرخه تقسیم سلولی از انتهای سازگاربامحیطنقشموثرایفامینمایند. مرحله S تاانتهایمرحله M بااستفاده ازموادبازدارنده میتوزی منجربه افزایش سطح پلوئیدی در گیاهان میشود مواد افزاینده سطح پلوئیدی )شکل2(. افزایشسطحپلوئیدیدرگیاهانبادخالتدرچرخهتقسیم سلولی امکانپذیر است.با توجه به اینکه چرخه تقسیم

‌ ‌

‌

شکل 2-القاچندگانیبااستفادهازموادبازدارندهمیتوزی. اینموادازتشکیلدوكهایکروموزومیدرمرحلهمتافازتقسیمسلولیجلوگیری می نماید،درنتیجهکروموزوم هاییکهتکثیرشده اندبهدوسمتسلولکشیدهنشدهوسلول چندگانحاصلمیشود.

‌

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

دراواخردهه0541 ترکیبکلشیسین(Cholchicine)که هایمختلفگیاهینشاندادهاستکهعلفکشاورایزالین یک متابولیت ثانویه استخراج شده از گیاه گل حسرت (oryzalin) )3 دی- پروپیالمینو-4 و9- دی نیتروبنزین- )Colchicum autumnale(است،کشفشد.اینمادهاز سولفورامید(، توبولینهای گیاهی را محصور میکند و تشکیل دوكهای کروموزومی در مرحله متافاز تقسیم باعث فعالیت باالی واسرشته شدن میکروتوبولها میشود سلولی جلوگیری مینماید در نتیجه کروموزومهایی که (Morejohn et al. 1987).اورایزالیننسبتبهکلشیسین تکثیرشده اندبهدوسمتسلولکشیدهنشدهوسلولهای دردوبرابرکردنکروموزومهاموثرتراستوپاسخگیاهان پلی پلوئیدحاصلمیشوند. درسالهایبعد Darlington بهغلظت هایمیکروموالراینعلفکشمشابهپاسخگیاهان La Cour &)0500( گزارشکردندکهتنشهایفیزیکی بهغلظت هایمیلیموالرکلشی سینمیباشد Morejohn et) ازجملهاعمالتنشسرماییدردمایصفردرجهسانتیگراد (al. 1987. علفکش پرونامید (pronamide) )4 و-9 در گیاه و یا دمای 9- درجه سانتیگراد در الله واژگون دیکلرو)N-0و0-دیمتیل0-2پروپینیل(بنزینامید(به (Fritillaria meleagris) از تشکیل دوكهای علفکشهای آمیدی تعلق دارد و عنصر فعال علفکشهای کروموزومی جلوگیری مینمایند. آنها همچنین گزارش KERB میباشد (Vaughn & Vaughn 1987).این کردند که تنش گرمایی مانند دماهای 41 تا 31 درجه علفکش هم مشابه اورایزالین در غلظ تهای کم باعث سانتیگرادبهمدت9ساعت،تقسیممیوزومیتوزرادردو افزایش سطح پلوئیدی میشود. Dhoogh و همکاران گیاهتریلیومواللهواژگونمتوقفکرد Darlington et) )2100(موادافزایندهسطحپلوئیدیرابهدوگروهتقسیم (Zhou . al. 1976 و همکاران )2109(نشان دادند که کردند.گروه اول که شامل مواد شیمیایی کلشیسین، تنشهایدماییبهطورمعنیداریباعثایجادگامتهای کلسمید، وینبالستین، آسنفاتین، اورایزالین، تیرفلورالین، کاهش نیافته میشوند.شایان ذکر است که یک عامل بنفلورالین، اتافلورالین، پن دیمتالین، بوترالین، دینیترامین، افزایندهسطحپلوئیدیمناسبعالوهبراینکهبایددارای امی پرو فسفومتیل، کلرتال دیمتیل، دینیترامین، د یت یوپیر، قابلیت کاربرد سریع، موثر و قابل اطمینان برای طیف تیازوپیر و پرونامید هستند از پلیمراز شدن میکروتوبولها وسیعی از گونههای گیاهی باشد، نباید باعث ایجاد جلوگیری مینمایند و گروه دوم که شامل کلروپروفام، مشکالتفیزیولوژیکیوتغییراتژنتیکیبهغیرازافزایش پروفاموکاربتامیدهستندبامختلوقطعهقطعهکردنمرکز سطح پلوئیدی در گیاه شود.تقریبا یک چهارم تمام سازماندهی میکروتوب ولها microtubule organizing) علفکش هاییکهبهبازارعرضهشدهاستبهعنوانمکانیسم (center چرخه سلولی را متوقف میسازند.از آنجا که اولیه عمل خود، میتوز را تحت تاثیر قرار میدهند.این مکانیسماثرموادافزایندهسطحپلوئیدیبهطورکاملشناخته علفکش هامستقیماویابه طورغیرمستقیمبامیکروتوبولها نشدهاستبنابراینارائهیکدستورالعملبهینهبرایافزایش (microtubule) واکنش نشان داده و ترکیب علفکش و سطحپلوئیدیامکانپذیرنیستزیرادرگیاهانمختلف، توبولین (tubulin) را ایجاد نموده و افزایش طول نوعوغلظتبهینهموادافزایندهسطحپلوئیدی،مدتزمان میکروتوبولها را متوقف میسازند. بهاین صورت که بهینهتیمارونوعریزنمونهاستفادهشدهبستهبهنوعگیاه میکروتوبولها ازیکسوبازشدهوبطورپیشروندهای متفاوتاست.عموماباافزایشغلظتموادافزایندهسطح کوتاهتر شده تا در نهایت ناپدید گردند & Vaughn) پلوئیدیویامدتزمانتیماربااینموادرشدوزندهمانی (Lehnen 1991.مطالعاتایمنیزیستشیمیاییدرگونه ریزنمونه هایتحتتیمارکاهشمییابد.گزارشاتمتعددی

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

دراینزمنیهوجودداردبهعنوانمثالمطالعه Ghayoor موفقیتآمیزودررزهایتتراپلوئیدهمراهباعدمموفقیت Karimianiوهمکاران)2111(نشاندادندکهباافزایش بود.ازسویدیگرسطوحپلوئیدینتاجحاصلهنیزمتاثراز غلظتومدتزمانتیماراورایزالین،رشددرونشیشهای سطوح پلوئیدی والدین است. Abdolmohammadi و گیاهچههای ژربرا کاهش یافت.همچنین Talebi و همکاران )2103(نشان دادند که در تالقی بین گونهای همکاران)2017(گزارشکردندکهدرریزنمونههایتیمار رزهایتتراپلوئید،نتاجتتراپلوئیدحاصلشددرحالیکهدر شدهگلمغربی(Agastache foeniculum L) باافزایش تالقی بین گونههای رز تتراپلوئید بهعنوان والد مادری با غلظت مواد القاکننده پلیپلوئیدی از جمله اورایزالین، رزهایپنتاپلوئیدوهگزاپلوئید،نتاجتریپلوئیدیاتتراپلوئید تریفلورالینوکلشیسین،زندهمانیوشاخصهایرشد حاصلشدند.درمطالعه مذکور،جنینپلیپلوئیدحاصلاز کاهشیافت. باافزایشغلظتموادالقاکنندهپلیپلوئیدیاز تمامی تالق یهای بین گونهای در محیط آزمایشگاه از بذر جمله اورایزالین، تریفلورالین و کلشی سین، زندهمانی و گیاهمادریجداشدهودرمحیطکشتبافتحاویترکیب شاخصهای رشد کاهش یافت (Talebi et al. 2017). بهینهازبنزیلآمینوجیبرلیکاسیدنجاتدادهشدند.اخیرا Keshavarz Alizadehوهمکاران)2100(اثراتغلظت در گزارش Eeckhaut و همکاران 2101 جدولی شامل وزمانهای مختلفتیمار باموادکلشیسین،اورایزالینو تحقیقاتاخیردرزمینهالقاچندگانیباموادافزایندهسطح تری فلورالینرادردو برابرکردنکروموزوم هادربافتهای پلوئیدیدرگیاهانزینتیمختلفمنتشرشدهاست. Ziziphus jujuba Mill سوماتیکی گیاه عناب ) (بررسی دربسیاریاز تحقیقاتدرصدالقاچندگانیکم)کمتراز کردند.نتایجاینمحققیننشاندادکهباافزایشغلظتویا 21%(گزارششدهاستبنابراینمطالعاتبیشتردرزمینه مدتزمانتیمارباهریکازموادافزایندهسطحپلوئیدی مکانیسماثرموادافزایندهسطحپلوئیدیازجملهچگونگی درصدزندهمانیکاهشیافتامابیشتریندرصدافزایش نفوذآنهادربافت هاوسلولهایگیاهیالزماستتابتوان سطحپلوئیدیباافزایشغلظتموادضدمیتوزیومدت چندگانیرابادرصدموفقیتبیشترالقانمود.البتهازآنجا (Keshavarz- Alizadeh et al. زمانتیمارحاصلنشد که القا چندگانی معموال در شرایط درون شیشه صورت 2016) .بنابراین تعیین غلظت و مدت زمانتیمار با مواد میگیردحتیدرمواردیکهدرصدالقاءچندگانیکماست افزاینده سطح پلوئیدی، در یک برنامه القاء پلی پلوئیدی میتوانگیاهانچندگانحاصلهرادرشرایطدرونشیشهدر موفق ضروری است اما متاسفانه در بسیاری از موارد، سطحانبوهتکثیرنمود. پروتکل ارائه شده برای یک ژنوتیپ برای ژنوتیپ های افزایش سطح پلوئیدی در گیاهان زینتی دیگر از همان گونه گیاهی نیز موفقیت آمیز نیست و در (Angiosperms) بسیاریازمواردبرایهرژنوتیپبهطورجداگانهبایدبهینه بین91تا11 درصدگیاهانگلدهنده از (Sun et al. شود.نکتهحائزاهمیتدیگردریکبرنامهریزیبهنژادی جملهبسیاریازگیاهانباغیچندگانهستند 2015) باروشالقاءپلیپلوئیدی،سطوحپلوئیدیوالدیناست. وچندگانیدرآنهاباعثشدهتاگونههایمختلف Jafarkhani Kermaniوهمکاران)2100(نشاندادندکه اینگیاهانبتواننددرشرایطمختلفآبوهواییسازگار Jowkar سطحپلوئیدیوالدیندرمیزاندو برابرشدنکروموزومهای شوند. و همکاران )2115(پس از مطالعه نتاجحاصلهنقشاساسیدارد،بهطوریکهدررزهایمورد سیتوژنتیکیبرروی01گونهازرزهایوحشیایران،نشان بررسیتوسطآنها،القاءچندگانیدرگیاهاندیپلوئیدبسیار دادند که سطح پلوئیدی در این رزها از دیپلوئیدی تا

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

هگزاپلوئیدی متغیر بود. چندگانها معموال خصوصیات Kermaniوهمکاران)2114(بااستفادهازاورایزالینانجام فنوتیپیجدیدیرانشانمیدهندکهدروالدیندیپلوئیدشان شد. آنها گزارش کردند که ضخامت برگها در گیاهان وجودنداردودرمواردیحت یدرگونههایمشابههماین تتراپلوئید و هگزاپلوئید بیشتر از والدین دیپلوئید و خصوصیاتمشاهدهنشده است.برخیازاینصفاتشامل تریپلوئیدشان بود.همچنین برگهای نئوپلیپلوئیدها رنگ رشد متراکم، مقاومت به خشکی، مقاومت به تنشها، سبزپررنگتر،نسبت عرضبهطولبرگبیشترودانههای آپومیکسی،مقاومتبهآفات، تغییردرزمانگلدهی،تغییر گردهبازندهمانیبیشترینسبتبهوالدینخودداشتند.در دراندازهوتغییردرحجمتوده هایزیستیاستکهآنهارا این تحقیق گزارش شد که فاصله میان گرهها در گیاهان برایگزینشدربرنامههای بهنژادیمناسبمیسازد Lu et) تتراپلوئیدبلندترازدیپلوئیدهابودامافاصلهمیان گرههادر al. 2006; Pieres et al. 2004; Ranney 2006; هگزاپلوئیدها،کوتاه ترازتریپلوئیدهابودوتعدادگلبرگها (Viehmannova et al. 2012.مطالعهTalebiوهمکاران دریکیازرزهایتتراپلوئیددوبرابروالددیپلوئیدشبود. )2016(در گل مغربی نشان داد که در گیاهان تتراپلوئید آنها نتیجهگیری کردند که میتوان از روش افزایش سطح حاصل از دو برابر کردن کروموزومهای گیاهان دیپلوئید، پلوئیدی بهعنوان یک راهکار بهنژادی در انتقال ژنهای میزانژنومهستهایبیشازدوبرابرگیاهاندیپلوئیدبود. افزایشمقاومتبهتنش هاازگونههایوحشیرزبهارقام عالوه براین،محتوایروغ نهایضروریدرگیاهتتراپلوئید تجاریاستفادهکرد. زیرابسیاریازگونههایرزدیپلوئید ودیپلوئیدبهترتیب01/2و42/0درصدبودکهحاکیاز هستنددرحالی کهارقامتجاریتتراپلوئیدمیباشندودر افزایشقابلمالحظهایدرگیاهتتراپلوئیداست. برنامه هایبهنژادیبینایندو،معموالنتاجتریپلوئیدعقیم القاچندگانیدرگیاهانزینتیباهدفایجادارقامتجاری و یا با باروری کم ایجاد میشوند که با افزایش سطح جدیدومتفاوتازوالدین، ازدیربازموردتوجهبهنژادگران پلوئیدیگونههایوحشیدیپلوئیدبهتتراپلوئیدویاافزایش Cyclamen) بوده است.القاء چندگانی در گل سیکالمن سطحپلوئیدینتاجتریپلوئیدبههگزاپلوئیداینایرادرفع Takamura & Miyajima (1996) توسط با استفاده از میشود.درتحقیقاتبعدیتوسط Khosraviوهمکاران کلشیسینانجامشد.آنهاگزارشکردندکهگیاهانتتراپلوئید )2111( رزهایتتراپلوئیدازگونههایرزدیپلوئید Rosa) نسبتبهوالدیندیپلو ئیدشانگلبرگهایبااندازهبزرگترو (persicaورزهایهگزاپلوئیدازرزتجاریتریپلوئیدآیس chalcone میزان بیشتر و در نتیجه گلهای با رنگ زرد برگ (Rosa hybrida cv Iceberg) ایجاد شدند. (Pelargonium × پررنگتری داشتند.در پالرگونیوم Ahmadi و همکاران )2103( صفات موورفولوژیکی hortorum) نیزچندگانیبااستفادهازکلشیسینالقاشد رزهای آیس برگ را با هگزاپلوئیدهای حاصل از افزایش (Jadrna et کههمراهباتغییردررنگبرگوفرمگلبود سطحپلوئیدیمقایسهکردهوگزارشنمودندضمناینکه (Gerbera al. 2010) .با القاء تتراپلوئیدی در ژربرا خصوصیات فنوتیپی این دو بسیار متفاوت بود )شکل4(، jamesonii) افزایش ضخامت برگها، افزایش اندازه گل، زندهمانی دانههای گرده و جوانه زنی گردهها در گیاهان افزایش طول دمگل و افزایش ماندگاری پس از برداشت هگزاپلوئیدتقریبا4برابروالدینتریپلوئیدشانبود.همچنین گلها مشاهده شد که بازارپسندی آنها را افزایش داد میزانتولیدبرخیمتابولیتهایثانویهدرگیاهانهگزاپلوئید (Gantait et al. 2011) .القاءچندگانیدر3رقمدیپلوئید بامیزان تولیدآنها در گیاهانتریپلوئیدمتفاوتبود.این و2رقمتریپلوئیدگلرزتجاری(Rosa hybrida)توسط

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

تفاوت را میتوان به تفاوت در بیان ژنهای کد کننده البته تعیین سطح پلوئیدی با اندازهگیری دانه گرده و ترکیباتموردمطالعهنسبتداد. کلروپالستدرسلولهایمحافظاپیدرمنیزانجامپذیراست، امااینروشهاازدقتکافیبرخوردارنیستندخصوصادر جاییکهتفاوتسطحپلوئیدیبسیارکمباشد)بهطورمثال مقایسهتریپلوییدهاوتتراپلوییدها(. اززمانیکهروشهای رنگ آمیزی فلوروسنس معرفی شد ) .De Laat et al 1987(،روشفلوسیتومتریبرایاندازهگیریمقدارDNA در بسیاری ازگونه های گیاهی روش بسیار موفقی بوده است.این روش اغلب بر رو شهای شمارش کروموزوم شکل3-تفاوتخصوصیاتفنوتیپیگلرزآیسبرگتریپلوئید ترجیح دادهمیشود زیراچندگیاهجداگانهرامیتوان در درسمتراست)کرمرنگ(وگیاههگزاپلوئیدحاصلازالقاء طییکمرحلهآمادهسازیتهیهنمود،همچنیناینروش چندگانی)صورتیرنگ(درسمتچپ)تحقیقاتانجامشدهدر ازسرعتودقتکافیبرخورداراست) .De Laat et al پژوهشگاهبیوتکنولوزیکشاوزی(. 1987(.روشفلوسیتومتریقادراستمقدارDNAرابه

افزایشتولیدبرخیازمتابولیتهایثانویهکهباتولیدعطر سرعتازهرنوعبافتگیاهیدرتعدادزیادیازگیاهاندر و رایحه گل ارتباط دارند در بهنژادی گیاهان زینتی از مدت زمان کوتاه تشخیص دهد و از آنجا تایید سطح اهمیت ویژه برخوردار است نتایج مطالعهای که توسط پلوئیدیپسازالقاچندگانی،کهمعموالچندگانهابایداز Talebiوهمکاران)2017(درگلمغربیانجامشدنشان بینتعدادزیادیازریزنمونههایتیمارشدهانتخابشوند، داد که ضمن این که اندازه روزنه و تعداد کلروپالست روشمناسبیاست. درگیاهانتتراپلوئیدبیشترازوالدیندیپلوئیدآنهابود،سایر خصوصیاتمورفولوژیکینظیرطولوعرضبرگ،فاصله بینگرهها،سطحبرگ،ارتفاعگیاه،وزنتروخشکوطول خوشهگلدرگیاهتتراپلوئیدحاصلافزایشیافتهبود .شکل 3اندازهگیاهوخوشهگلدردوگیاهدیپلوئیدوتتراپلوئید حاصلازالقاءچندگانیدرگلمغربیرانشان میدهد. الف ب اندازهگیری سطح پلوئیدی ‌ : اندازهگیری سطح پلوئیدی به طور معمول به وسیله شکل 1- اندازهگیاهواندازهخوشهگلدرگلمغربی الف( میکروسکوپ و با استفاده از روش شمارش کروموزوم گیاهدیپلوئید)سمتچپ(وگیاهتتراپلوئید)سمتراست(ب( سلولهای بافتمریستمی)دراکثر گیاهانمریستمریشه( خوشهگلدرگیاهدیپلوئید)سمتچپ(وخوشهگلدرگیاه Talebi صورتمیگیرد. سلولهایمیتوزیدرمرحلهمتافازبوسیله تتراپلوئید)سمتراست()تحقیقاتانجامشدهتوسط ماده پیش تیمار متوقف شده، سپس رنگ آمیزی و آماده وهمکاراندرسال2100(.

سازیالمانجاممیشودکهاینکاردشوارووقتگیراست.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

دستورالعمل ترویجی: استبرایالقاچندگانیدرگیاهانزینتیپیشنهاد میشوند.البتهتعیینغلظتومدتزمانتیمار 4 - تغییراتمورفولوژیکیوفیزیولوژیکیدرگیاهان برایهرگیاهبایدبهطورجداگانهبررسیگردد. چندگان از جمله قدرت رشدی بهتر، افزایش

اندازهمیوهوگل،افزایشاندازهبرگوضخامت 9 -استفادهازفلوسیتومتریبرایتعیینسطحپلوئیدی

برگ،افزایشمیزانباروریوافزایشمقاومتبه پسازتیمارهایالقاچندگانیپیشنهادمیشود.

تنشهایزیستیوغیرزیستیرابهگیاهانیکه پیشنهاد برای تحقیقات آینده درآنهاچندگانیالقاشدهاستنسبتدادهاند. تحقیقاتآیندهدرخصوصمکانیسماثرموادافزایندهسطح بنابراین استفاده از این فناوری در ایجاد ارقام پلوئیدی از جمله چگونگی نفوذ آنها در بافتها و جدیدگلوگیاهانزینتیدرقالببرنامههای سلولهای گیاهی در افزایش میزان القاء چندگانی پیشنهاد بهنژادیپیشنهادمیشود. میشود.همچنینباتوجهبهناکافیبودناطالعاتدرمورد 3 - مواد افزاینده سطح پلوئیدی متعددی برای القا عوامل ژنتیکی که باعث ایجاد تغییرات مورفولوژیکی و چندگانیدرگیاهانمعرفیشدهانداماموادضد فیزیولوژیکی در گیاهان چندگان میشوند، مطالعه بیان میتوزی همچون اوریزالین و تریفلورالین که ژنها در گیاهان چندگان و مقایسه آن با والدینشان از قابلیتترکیببابافتهایگیاهیدرآ نهابیشتر اهمیتویژهبرخورداراست.

ندهدرخصوصمکانیسماثرموادافزایندهسطحپلوئیدیاز

منابع

Abdolmohammadi M, Jafarkhani Kermani M, Zakizadeh, H, Hamidoghli Y (2014). In vitro embryo germination and interploidy hybridization of rose (Rosa sp.). Euphytica. 198: 255- 264. Ahmadi T, Jafarkhani Kermani M, Mashayekhi K, Hasanloo T, Shariatpanahi ME (2014) Comparing plant morphology, fertility and secondary metabolites in Rosa hybrida cv Iceberg and its chromosome-doubled progenies. Int Res J of App and Bas Sci. 4 (11): 3840-3849. Brodsky WY, Uryvaeva IV (1977) Cell polyploidy: its relation to tissue growth and function. Int Rev of Cytology. 50: 275–332. Comai L (2005) The advantages and disadvantages of being polyploid. Nature. 6: 836-846. Comai L, Tyagi AP, Winter K, Holmes-Davis R, Reynolds SH, Stevens Y, Byers B (2000) Phenotypic instability and rapid gene silencing in newly formed Arabidopsis allotetraploids. The Plant Cell. 12: 1551– 1568. D’Amato F (1964) Endopolyploidy as a factor in plant tissue development. Caryologia 17: 41–52. Darlington CD, La Cour LF (1976) The handling of chromosomes, 6th edition. George Allen and Unwin Ltd, London. Delaat AMM, Gohde W, Vogelzakg MJDC (1987) Determination of ploidy of single plants and plant populations by flow cytometry. Plant breed. 99(4), 303-307. Dhooghe E, Van Laere K, Eeckhaut T, Leus L, Van Huylenbroeck J (2011) Mitotic chromosome doubling of plant tissues in vitro. Plant Cell Tiss Org Cult. 104: 359-373. Eeckhaut T, Van der Veken J, Dhooghe E, Leus L, Van Laere K, Van Huylenbroeck J (2018) Ploidy Breeding

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

in Ornamentals. In Ornamental Crops (pp. 145-173). Springer, Cham. Entani T, Takayama S, Iwano M, Shiba H, Che FS, Isogai A (1999) Relationship between polyploidy and pollen self-incompatibility phenotype in Petunia hybrida Vilm. Biosci Biotech Biochem. 63: 1882–1888. Gallardo MH, Gonzalez CA, Cebrián I (2006) Molecular cytogenetics and allotetraploidy in the red vizcacha rat, Tympanoctomys barrerae. Genomics 88: 214–221. Gantait S, Mandal N, Bhattacharyya S, Kanti P (2011) Induction and identification of tetraploids using in vitro colchicine treatment of Gerbera jamesonii Bolus cv. Sciella. Plant Cell Tiss Org Cult. 106 (3): 485-493. Ghayoor Karimiani Z, Bagheri A, Jafarkhani Kermani M, Davarynejad GH (2008) Investigating the in-vitro growth inhibition of oryzalin treated Gerbera jamesonii. IVCHB (Sixth International Symposium on In Vitro Culture and Horticultural Breeding), Brisbane, Australia: 106. Jadrná P, Plavcová O, Kobza F (2010) Morphological changes in colchicine-treated Pelargonium × hortorum L.H. Bailey greenhouse plants. Horticul Sci. 37(1): 27-33. Jafarkhani Kermani M, Abdolmohammadi M, Hosseini ZS (2016) Ploidy level of progenitors affects polyploidization and hybridized progenies in roses. 1st International and 2nd National Ornamental Plants Congress. Mashhad, Iran: 188 Jenczewski E, Eber F, Grimaud A, Huet S, Lucas MO, Monod H, Chevre AM (2003) PrBn, a major gene controlling homeologous pairing in oilseed rape (Brassica napus) haploids. Genetics, 164(2), 645-653. Joubès J, Chevalier C (2000) Endoreduplication in higher plants. Plant Mol Biol. (2000) 4 3(5-6):735-45 Jowkar A, Kermani MJ, Kafi M, Mordi M, Hoseini ZS, Koobaz P (2009) Cytogenetic and Flow Cytometry Analysis of Iranian Rosa spp. Floriculture and Ornamental Biotechnology. 3 (1), 71-74. Kermani, MJ., Sarasan, V., Roberts, AV., Yokoya, A., Wentworth, J., Sieber, VK. (2003) Oryzalin-induced chromosome doubling in Rosa and its effects on plant morphology and pollen viability. Theo App Gene. 107: 1195-1200. Khosravi P, Kermani MJ, Nematzadeh GA, Bihamta MR, Yokoya K (2007) Role of mitotic inhibitors and genotype on chromosome doubling of Rosa. Euphytica. 160: 267-275. Lu B, Pan X, Zhang L, Huang B, Sun L, Li B, Yi B, Zheng S, Yu X, Ding R, Chen W (2006) A genome-wide comparison of genes responsive to autopolyploidy in Isatis indigotica using Arabidopsis thaliana affymetrix genechips. Plant Mol Biol Rep. 24: 197-204. Mastenbroek I, deWet JM, Lu CY (1982) Chromosome behavior in early and advanced generation of tetraploid maize. Caryologia. 35: 463–470. Mayer VW, Aguilera A (1990) High levels of chromosome instability in polyploids of Saccharomyces cerevisiae. Mut Res. 231: 177–186. Morejohn LC, Bureau TE, Mole-Bajer J, Bajer A., Fosker DE (1987) Oryzalin, a dinitoaniline herbicide, binds to plant tubulin and inhibits microtubule polymerization in vitro. Planta. 172, 252-264. Nasrallah M E, Yogeeswaran K, Snyder S, Nasrallah JB (2000) Arabidopsis species hybrids in the study of species differences and evolution of amphiploidy in plants. Plant Phys. 124: 1605–1614. Pires JC, Zhao J, Schranz ME, Leon EJ, Quijada PA, Lukens LN, Osborn TC (2004) Flowering time divergence and genomic rearrangements in resynthesized Brassica polyploids (Brassicaceae). Biology Journal of Linnean Society. 82: 675–688. Prieto P, Shaw P, Moore G (2004). Homologue recognition during meiosis is associated with a change in chromatin conformation. Nat Cell Biol. 6: 906–908. Ranney TG (2006) Polyploidy: from evolution to new plant development. Combined Proceedings of International Plant Propagators Society 56: 137–142. Risso-Pascotto C, Pagliarini MS, do Valle CB (2005) Multiple spindles and cellularization during microsporogenesis in an artificially induced tetraploid accession of Brachiaria ruziziensis (Gramineae). Plant Cell Rep. 23: 522–527. Sun Q, Sun H, Bell R, Li L, Zhou G, Xi L, Wei Z (2015) Field performance of vegetative form traits of neopolyploids produced by in vitro colchicine treatment in Pyrus communis. Scientia Horic. 193: 182-187. Takamura T, Miyajima I (1996) Colchicine induced tetraploids in yellow-flowered cyclamens and their characteristics. Scientia Hortic. 65(4): 305-312. Talebi SF, Saharkhiz MJ, Jafarkhani Kermani M, Sharafi Y, Raof-fard F (2017) Effect of different antimitotic agents on polyploidy induction of anise hyssop (Agastache foeniculum L.). Caryologia 70 (2). 184-193.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

Talebi SF, Saharkhiz MJ, Jafarkhani Kermani MJ, Sharafi Y, Raof-fard F (2016) Effect of ploidy level on the nuclear genome content and essential oil composition of Anise Hyssop (Agastache foeniculum [Pursh.] Kuntze). Anall Chem Lett. 6 (5): 678-687 Vaughan MA, Vaughn KC (1987) Pronamide disrupts mitosis in a unique manner. Pestic Biochem Phys. 28, 182-193. Vaughn KC, Lehnen L (1991) Mitotic disrupter herbicides. Weed Sciences. 39, 450-457. Viehmannova I, Travnıckova M, Spatenkova E, Cerna M, Travnıcek P (2012) Induced polyploidization and its influence on yield, morphological, and qualitative characteristics of microtubers in Ullucus tuberosus. Plant Cell Tiss Org Cult. 109: 83–90. Warner DA, Edwards GE (1993) Effects of polyploidy on photosynthesis. Photosynth Res. 35:135–147. Zhou X, Mo X, Gui M, Wu X, Jiang Y, Ma L, Shi Z, Luo Y, Tang W )2015( Cytological, molecular mechanisms and temperature stress regulating production of diploid male gametes in Dianthus caryophyllus L. Plant Phys Biochem, 97: 255-263.

مجله علمی ترویجی گل و گیاهان زینتی )9317(، 3)2(: 81-77

Application of Polyploidization in Breeding of Ornamental Plants Maryam Jafarkhani Kermani*1, Masoumeh Emadpour2

1. Department of Tissue and Cell Culture, Agricultural Biotechnology Research Institute of Iran (ABRII), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), P.O. Box 31535-1897, Karaj, Iran

2. Department of Agricultural biotechnology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran *[email protected]

Abstract

Plant species with more than two sets of chromosome are called polyploids, which are usually spontaneously created by a mutation during the evolution process. The increased genetic diversity in polyploid plants is considered to be an important strategy in adapting them to new environments which are revolutionizing with time. The changes that are usually associated with auto and allopolyploids include alteration of cell size and morphological or physiological modifications. The aim of this study was to review some aspects of polyploidization and its impact on breeding of ornamental plants. Furthermore, the advantages and disadvantages of the polyploid plants, chromosome doubling agents and application of polyploidization in ornamental plants are reviewed and polyploidization as a modern breeding method is discussed. This review suggested that although there are some disadvantages with polyploid plants, however, they have major advantages over non-polyploids. In using chromosome doubling agents, results indicated that due to complexity of the mode of action of these agents and response of different plants to them, type and concentration of polyploid inducing agents, exposure period and explant type are to be optimized. Moreover, the results suggested that polyploidization induce changes in plant's vigor, size of the fruits and flowers, size and thickness of the leaves, fertility and resistance to biotic and abiotic stresses and therefore it is considered as a modern breeding method for ornamental plants.

Keywords: Chromosome sets, Ornamental plants, Morphology, Polyploidy.