drs. W.H. Lutgert en drs. R. de Winter Wetenschappelijk medewerkers Sectie Luchtmachthistorie

Nederland en de Duitse Nachtjacht Van Jager tot Prooi (Deel 2*)

„Sie sindja groflenwahnsinnig, Sie wollen de loop van '42 kwam op basis van deze infrastruc- wohl die ganze haben, setzen tuur geleidelijk het zogenaamde Himmelbett-Ver- Sie sich doch gleich aufmeinen Stuhl!" fahren (hemelbed-methode) tot ontwikkeling. Dit H. W. GÖRING tot J. KAMMHUBER, mei 1943 was een geavanceerder radargeleid onderschep- pingssysteem, gericht tegen nachtelijke sorties van De organisatie en inzet van de Nachtjagd zoals geallieerde bommenwerpers. De codenaam Him- deze zich in de periode 1940-1941 had ontwikkeld, melbett verwees naar het uiteindelijke doel van het diende, na de terugtrekking van de zoeklichten naar systeem: het creëren van een beschermend balda- objecten rond de grotere Duitse steden in het voor- kijn over het gehele Reich tegen nachtelijke indrin- jaar van 1942, noodgedwongen op een andere leest gers. Door middel van een steeds in omvang groei- te worden geschoeid. Met het verdwijnen van de end netwerk van aan elkaar gelieerde Himmelbet- verlichte gordel van Scheinwerfer langs de Duits- traume zou de Kammhuberlinie zowel in de breedte Nederlandse grens - er bleef slechts één regiment als in de diepte fors worden versterkt. Uiteindelijk zoeklichten achter voor experimentele doeleinden zouden zo alle onbeschermde „gaten" in het lucht- ln de omgeving van Venlo - moest de Helle Nacht- ruim boven Duitsland kunnen worden gedicht. jagd grotendeels worden gestaakt. De door Hitler De afzonderlijke Himmelbettraume werden door- zélf afgekondigde terugtrekking stootte op ernstige gaans op identieke wijze georganiseerd en inge- bezwaren bij Kommandierender General des XII. richt. Normaliter beschikte een Himmelbett-station Fliegerkorps, , de grondlegger over één Freya Rundsicht-Radargerat dat het van het Duitse nachtjachtwapen. Kammhubers hef- luchtruim rondom het desbetreffende station af- llge protesten vanuit zijn hoofdkwartier in Zeist te- zocht op de aanwezigheid van vijandelijke vliegtui- gen het besluit brachten echter geen wijziging in gen. Voorts werd gebruik gemaakt van twee Würz- net standpunt van de Führer, zodat de Kammhuber- burg-Riese grondradarapparaten, waarvan er één, Hnie in het voorjaar van '42 van zijn zoeklichten de Roter-Riese, werd ingezet om een vijandelijk werd beroofd. toestel binnen het Himmelbettraum te peilen, ter- wijl de ander, de Grüner Riese, de positie van de Üjrcmelbett-Verfahren eigen nachtjager vaststelde. In het Himmelbettraum bevonden zich naast deze grondradarapparatuur De Duitse luchtverdediging moest vanaf dat mo- één a twee radiobakens (zenders die door de nacht- dern praktisch volledig omschakelen naar de jagers in het desbetreffende Raum als oriëntatie- unkle Nachtjagd. Dit was een systeem dat reeds punt werden gebruikt) en een lichtbaken (eveneens voór de terugtrekking van de zoeklichten onder an- gebruikt als oriëntatiepunt). Het zenuwcentrum van re werd gepraktizeerd in een aantal Dunkelnacht- een Himmelbettraum bevond zich in het gevechts- JQgdgebiete rond het IJsselmeer en langs de Neder- leidingscentrum van het station. In de operatieka- andse kust. Kammhuber ging er overigens niet toe mer was een belangrijke plaats ingeruimd voor de °ver de opstelling van - en radio-apparatuur in Seeburg-Tisch, waarop de doorgegeven radarwaar- de oude stellingen van de Helle Nachtjagd ingrij- den van de beide Würzburgs-Riese werden gepro- pend te wijzigen. De complete luchtverdedigings- jecteerd. Aan de hand van deze gegevens kon de lnfrastructuur minus de zoeklichten bleeft intact. In Jagerleitoffizier vanuit het station middels een * Het eerste deel is gepubliceerd in MS 163(1994)(12) kortegolf-radioverbinding de Bordfunker in de

MS 164(1995)(1) nachtjager koersinstructies verstrekken. De nacht- jager werd op