Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave Inleiding 2 Development|Fair Politics 4 Democracy|Middle East & Northern Africa 14 Democracy|South-eastern Europe 19 Democracy|Eastern Europe 30 Dialogue 39 1 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van de Foundation Max van der Stoel (FMS)* over het jaar 2013. Het jaar waarin de Foundation Max van der Stoel werd opgericht! Op 1 juli 2013 ontstond de FMS na een fusie van de Evert Vermeer Stichting (EVS) en de Alfred Mozer Stichting (AMS.) De fusie kende een voorbereidingstijd van ongeveer een jaar. Het eerste bestuur van de stichting werd gevormd door 4 leden van het AMS bestuur en vier leden van het EVS bestuur, aangevuld met de Internationaal Secretaris van de PvdA, die als q.q. lid deel uitmaakte van beide besturen. De FMS richt zich op democratisering (Democracy) in landen in Oost-Europa, de Balkan, de Zuidelijke Kaukasus en het Midden-Oosten & Noord-Afrika (MENA-regio.) We steunen zusterpartijen en leveren een bijdrage aan de democratisering van deze regio’s. Ons programma op het gebied van ontwikkelingssamenwerking (Development) staat in het teken van een lobby voor “Fair Politics” eerlijk beleid ten aanzien van zich ontwikkelende wereld. Onze programma publieksactiviteiten (Dialogue) probeert een breder publiek bij internationale samenwerking te betrekken. De FMS is een politieke stichting, gelieerd aan, maar onafhankelijk van de Partij van de Arbeid. De FMS is lid van tal van binnenlandse en buitenlandse netwerken en is verantwoordelijk voor het secretariaat van het European Forum for Democracy and Solidarity, een netwerk van sociaaldemocratische stichtingen en partijen die actief democratie willen bevorderen in de Europese buurlanden. Wij hebben de afgelopen jaren met de FMS en haar voorgangers EVS en AMS tal van resultaten geboekt waar we trots op zijn. Mooie publieksbijeenkomsten, zoals de Afrikadag, waar relevante en actuele debatten zijn gevoerd met tal van politici, beleidsmakers, vertegenwoordigers van NGO’s, diaspora-organisaties en het bredere publiek. Een effectieve lobby om bijvoorbeeld de Europese richtlijn op het gebied van biobrandstoffen aangepast te krijgen. En de FMS levert vele bouwsteentjes voor de politieke partijen die wij steunen. We zagen bijvoorbeeld hoe onze zusterpartij in Tunesië, Ettakatol, een cruciale rol speelde in het tot stand komen van een nieuwe grondwet. Wij droegen bij aan het inbedden van deze partij in de internationale sociaaldemocratie en aan het professionaliseren van de partij organisatie. We zagen hoe onze zusterpartij uit Kroatië het land de EU binnenloodste. De SDP uit dit land is nu een volwaardige zusterpartij op EU/ PES niveau. In Georgië steunen we sociaaldemocraten die nu de kans hebben gekregen in de regering van het land. Onze partner in Oekraïne verdiende steun gezien de onvoorstelbare situatie waarin dit land is gekomen na de omwenteling en de invasie van Rusland op de Krim. We hopen dat er in de toekomst weer een krachtige sociaaldemocratische partij zal komen, die een matigende invloed op het politieke klimaat zal hebben. De zaadjes zijn lokaal geplant en de FMS geeft een beetje water in de hoop dat de zaadjes zullen ontkiemen. Hieronder zullen wij per afdeling vertellen welke activiteiten we in 2013 hebben ondernomen. Ook in 2013 hebben we weer veel steun gehad van onze vrijwilligers: de mensen die ons helpen bij de Afrikadag, onze trainers, onze bestuursleden en natuurlijk onze onbetaalbare stagiaires!. Een woord van dank gaat uit naar hun allen. Arjen Berkvens, directeur 2 *Hoewel de fusie halverwege het jaar een feit was, hanteren wij in dit jaarverslag voor alle activiteiten Foundation Max van der Stoel als uitvoerende organisatie. Organisatie De FMS heeft een begroting van ongeveer 1,2 miljoen en heeft 7 medewerkers in dienst (6,2 fte) en verder 6 stagiaires. De verdeling is als volgt: 1) Dialogue afdeling: 0,8 fte en 2 stagiaires 2) Development afdeling: 1,6 fte en 2 stagiaires 3) Democracy afdeling: 3,0 fte en 2 stagiaires De directeur is in dienst voor 0,9 fte en is dienstbaar aan de drie afdelingen en verantwoordelijk voor management, financiën, fondsenwerving, personeelsbeleid en externe contacten. De FMS maakt gebruik van de facilitaire dienst van de PvdA waar het gaat om financiën, donateurs administratie, het beheer van het gebouw etc. Bestuur FMS in 2013 - Max van den Berg, voorzitter - Kris Douma, penningmeester - Liesbeth van de Grift - Nina Tellegen - Zita Schellekens - Joyce Halmilton - Paul Engel - Willem Veenstra - Kirsten Meijer 3 Development Fair Politics Programma; Mijke Elbers, Suzan Cornelissen Inleiding 2013 was een jaar dat in Nederland grotendeels in het teken stond van het nieuwe beleid ‘Wat de wereld verdient’ van minister Ploumen: hulp, handel en investeringen. Deze beleidsnota die in het voorjaar verscheen, bood veel aanknopingspunten en kansen voor lobby op het gebied van beleidscoherentie. De minister gaf bij de presentatie van haar nieuwe beleid aan dat ze graag de ‘coherentiekoningin’ wilde worden. We hebben haar dan ook uitgebreid geïnformeerd over de verschillende coherentiedossiers waar Fair Politics zich al jarenlang op profileert, maar waren tegelijkertijd ook kritisch op het feit dat ze haar rol dan ook wel degelijk waar moet maken. Geen gemakkelijke opgave, wanneer je de combinatie van haar portefeuilles bekijkt. De coherentiepilot die in 2013 op twee ambassades werd uitgevoerd, de stevige rol die ze internationaal speelt op het gebied van PCD (bijvoorbeeld in de Europese Commissie en de OESO) en haar aanpak ten aanzien van belastingverdragen stemt hoopvol. We zagen echter ook dat het beleid op andere punten tekort schoot, met name op datzelfde belastingen dossier bijvoorbeeld, waar de staatssecretaris van Financiën niet bepaald bijdroeg aan coherent beleid. Er is dus nog een stevige rol voor Ploumen weggelegd in de ministerraad, wil ze ook werkelijk het verschil kunnen betekenen op de coherentiedossiers. En voor Fair Politics, om juist ook richting Financiën het beleid veranderd te krijgen zodat ontwikkelingslanden niet worden geraakt door het fiscaal beleid van Nederland. In Brussel kreeg vooral het onderwerp biobrandstoffen veel aandacht. Onze impact study over de gevolgen van het Europese biobrandstoffen beleid in Tanzania heeft sterk kunnen bijdragen aan het felle debat dat hierover woedde binnen de Europese instellingen. De Europese Commissie had al in 2012 het voorstel gedaan om de 10% hernieuwde energie doelstelling terug te brengen naar 5%, een vooruitstrevend voorstel waar Fair Politics zich goed in kon vinden. Helaas werd het rapport in het parlement niet aangenomen en ook binnen de Raad is er nog steeds geen overeenstemming bereikt over de nieuwe target. Na de Europese verkiezingen van mei 2014 is het Europees Parlement opnieuw aan zet. In het najaar van 2013 werd alweer de vierde coherentie rapportage van de Europese Commissie uitgebracht. Samen met CONCORD schreven we mee aan een alternatieve rapportage, the PCD Spotlight Report. Uiteindelijk mondde dat eind 2013 uit in heldere Raadsconclusies over beleidscoherentie voor ontwikkeling. In 2014 kunnen we op basis van deze commitment weer verder met onze inspanningen om deze conclusies ook daadwerkelijk in politieke acties om te zetten. 1. Fair Politics: wat doen we en op wie richten we ons? Inspanningen voor ontwikkelingssamenwerking worden te vaak teniet gedaan door politieke keuzes op andere beleidsterreinen. De politiek kan en moet dit veranderen, omdat ontwikkeling pas een kans krijgt als er sprake is van een rechtvaardig en coherent beleid met 4 oog voor duurzame ontwikkeling wereldwijd. Fair Politics richt zich op verandering van het beleid van Nederland en de EU en gaat over wat wij hier kunnen veranderen. Fair Politics presenteert concrete voorbeelden van Europees en Nederlands beleid dat ontwikkelingslanden onrechtmatig benadeelt. Dit kan bijvoorbeeld gaan om handelsbeleid, grondstoffen- of belastingenbeleid. Deze onderwerpen worden voorzien van concrete beleidsaanbevelingen voor politici en andere beleidsmakers, zodat beleid zo veranderd kan worden dat het wel rekening houdt met de belangen van ontwikkelingslanden. Fair Politics richt zich in het bijzonder op politici en ambtenaren bij de Europese Instellingen (Europese Commissie, Europees Parlement), Nederlandse politici en andere beleidsmakers (met name de bewindspersonen, ambtenaren en parlementariërs). Daarbij wordt per onderwerp gericht gelobbyd richting politici van alle partijen en beleidsmakers die het betreffende onderwerp in hun portefeuille hebben (klimaat, buitenlandse handel, migratie, etc). Daarnaast wordt ook het publiek betrokken. Publieksactiviteiten staan ten dienste van beleidsbeïnvloeding: op deze manier laten we politici zien dat er een sterk draagvlak bestaat voor Fair Politics onderwerpen. In andere EU-lidstaten wordt voornamelijk via en met partnerorganisaties samengewerkt om ook in die landen te werken aan beleidscoherentie. Naast samenwerking op uiteenlopende coherentiethema’s verzorgt de FMS op dit gebied trainingen voor NGO’s, politici en ambtenaren in EU-lidstaten. 2. Wat hebben we bereikt? (outcome) In Ploumen’s beleidsnota ‘Wat de wereld verdient’ is specifiek ingegaan op het biobrandstoffenbeleid. Hierin zijn de beleidsaanbevelingen van onze impact study terug te vinden, onder andere in de probleemstelling en in de inzet op sociale duurzaamheidscriteria. Dit is het resultaat van langdurige inzet op dit dossier. We hebben het biobrandstoffenbeleid indringend onder de aandacht gebracht van zowel Europese als Nederlandse parlementariërs,