Budaya, Seni & Warisan
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Budaya, Seni & Warisan Selain tarikan-tarikan pelancongan yang menakjubkan, Terengganu mempunyai personaliti budaya tersendiri dan kelestarian tradisi kesenian, kebudayaan dan warisan negeri yang mempesona. Terengganu masih mengekalkan kesebatian cara hidup yang masih menonjolkan keaslian seni, budaya dan warisan. Terengganu juga kaya dengan kepelbagaian adat resam dan tradisi yang masih menyerlah dalam cara hidup, kehalusan seni kraf, di dalam masakan dan makanan tradisionalnya, persembahan tarian yang mengasyikkan serta permainan-permainan tradisional yang menerujakan. Di sini, selain pengalaman menerokai semarak keunikan alam semulajadi, kepelbagaian tradisi dan kepersonaan warisan menjadi antara tarikan unik. Negeri Cantik, Budaya Menarik Persembahan Kebudayaan Kraftangan Permainan Tradisional Pelbagai Makanan Tradisional Terengganu Monumen dan Tempat Bersejarah 4 BUDAYA, SENI & WARISAN TARIAN ULEK MAYANG Tarian lemah gemalai ini adalah paling popular di Negeri Terengganu. Menurut lagenda, sekumpulan nelayan telah dirempuh badai ketika berada di tengah laut. Salah seorang daripada nelayan telah dirasuk dan dibawa ke daratan. Bomoh dipanggil untuk memulihkan kembali semangat rakan dan mengembalikan roh jahat ke laut. Dengan nyanyian dan tarian tujuh puteri diiringi oleh 10 - 15 penari dan irama muzik tradisional, ianya berjaya memulihkan semangat rakannya. PERSEMBAHAN KEBUDAYAAN 5 TARIAN GAMELAN Tarian Gamelan Terengganu masih terpelihara hasil daripada rasa kecintaan dan usaha pasangan DiRaja Almarhum Sultan Sulaiman Badrul Alam Syah dan Almarhumah Tengku Ampuan Mariam yang telah berjaya memartabatkan persembahan Gamelan Melayu. Persembahan Tarian Gamelan kini telah dipertontonkan bukan lagi kepada kerabat DiRaja, malah keunikan persembahan warisan ini menjadi tontonan setiap masyarakat yang terus dinikmati oleh generasi mendatang. 6 BUDAYA, SENI & WARISAN TARIAN ANAK BURUNG BANIONG Dikenali juga sebagai Tarian Saba yang berasal dari Kampung Kuala Jingai di Hulu Dungun, pergerakan tarian ini meniru kelincahan anak burung baniong mengelilingi pokok saba yang diperbuat daripada pucuk daun kelapa. Asal usul tarian ini adalah merupakan tarian pemujaan terhadap semangat tanaman dan untuk mengembalikan semangat. TARIAN ULEK SERKAP / BALAI Tarian yang menggunakan peralatan bercucuk tanam ini mempunyai unsur memuja semangat padi bagi menghargai limpahan tanaman tersebut. Namun versi kontemporari diolah sebagai persembahan tradisional bagi tujuan mengekalkan tradisi dan warisan. TARIAN ANAK TEDUNG Tarian ini adalah merupakan antara komponen Tarian Saba yang selain sebagai hiburan, ia juga sebagai pemujaan untuk mengembalikan semangat yang lemah. Penari utama digelar Abang Penduang adalah perantara antara alam roh, penjaga pokok saba dengan tuan puteri. PERSEMBAHAN KEBUDAYAAN 7 RODAT Rodat adalah hiburan tradisi masyarakat yang berunsur pengajaran dalam kehidupan. Persembahan tradisi masyarakat di Negeri Terengganu ini menggabungkan elemen irama muzik dan tarian dan biasanya dipersembahkan di dalam majlis-majlis perkahwinan, kenduri-kendara, sambutan Hari Keputeraan Sultan dan juga di pesta-pesta kebudayaan. Persembahan Rodat kini telah mengalami sedikit perubahan pada cara persembahan namun masih mengekalkan tradisi warisannya. 8 BUDAYA, SENI & WARISAN WAYANG KULIT Wayang Kulit merupakan seni teater tradisional yang menggunakan boneka kulit dan skrin putih untuk membentuk bayang-bayang daripada cahaya lampu dan menjadi antara hiburan popular suatu masa dahulu. Terdapat sehingga 45 boneka berlainan yang dikawal oleh seorang Tok Dalang yang bijak memberi intonasi suara berlainan kepada setiap karakter. Persembahan wayang kulit kontemporari kini menceritakan kehidupan masyarakat moden yang biasanya melucukan. PERSEMBAHAN KEBUDAYAAN 9 DIKIR BARAT Persembahan berkumpulan yang masih popular ini diketuai oleh pendikir utama lelaki di mana setiap rangkap nyanyiannya akan diulangi oleh anggota kumpulan. Anggota kumpulan biasanya bertepuk tangan diiringi irama instrumen muzik tradisional. Di dalam pertandingan, dua kumpulan akan berdikir, masing-masing mengusik dan berjenaka di antara satu sama lain. Irama yang dipersembahkan biasanya berunsur pengajaran dan hiburan kontemporari yang telah diubahsuaikan secara berdikir. 10 BUDAYA, SENI & WARISAN BATIK LUKIS TANGAN / BATIK TERAP “Batik” bermaksud “melakar menggunakan lilin” di atas fabrik yang memaparkan refleksi motif flora dan fauna, geometri dan lanskap alam semulajadi. Batik Terengganu terkenal dengan warna ceria yang menonjol, beraneka alunan corak lembut dan semakin mendapat tempat di persada fesyen antarabangsa. Terdapat dua jenis batik iaitu batik lukis tangan dan batik terap. Batik lukis tangan adalah rekaan corak dan motif mengikut kreativiti dan imaginasi menggunakan pen canting berisi lilin cair dan dilakarkan pada kain putih. Setelah itu, berus cat digunakan pula untuk mewarnai ruang-ruang antara corak lilin membentuk kepelbagaian warna tersendiri. KRAFTANGAN 11 Seni batik terap adalah kaedah blok kayu atau tembaga berbentuk seterika yang mengandungi corak halus batik yang dicelup ke dalam cairan lilin dan diterapkan pada kain putih mengikut kreativiti dan seterusnya ditambah dengan warna bersesuaian, dibilas dan dikeringkan bagi menghasilkan corak abstrak batik yang menarik. Penghasilan produk berasaskan batik boleh didapati seperti beg tangan, alas kusyen, langsir, baju lelaki, pakaian wanita, crepe de chine, selendang, kaftan, tas tangan, alas meja dan pelbagai lagi kegunaan. 12 BUDAYA, SENI & WARISAN TENUNAN SONGKET Songket atau menyungkit ialah aplikasi teknik yang mengadunkan tenunan benang emas atau perak bagi menghasilkan corak di atas fabrik sutera atau kapas. Songket merupakan lambang kehalusan seni tenunan Melayu yang diwarisi zaman berzaman dan merupakan pakaian istiadat DiRaja dan golongan bangsawan. Pakaian songket masih relevan di majlis-majlis perkahwinan, majlis- majlis rasmi DiRaja dan majlis-majlis keramaian negeri. Keanggunan kain songket, selain dijadikan sebagai pakaian tradisi dalam memperagakan elemen seni budaya, ia juga turut diilhamkan pada pelbagai barangan antaranya beg, bingkai gambar, hiasan dinding dan kusyen. KRAFTANGAN 13 14 BUDAYA, SENI & WARISAN ANYAMAN KRAFTANGAN Anyaman merupakan sebahagian daripada aktiviti kehidupan masyarakat tempatan sejak berzaman. Kraf anyaman adalah merupakan industri kecil-kecilan masyarakat kampung yang dapat menghasilkan pendapatan sampingan yang lumayan. Terdapat seni anyaman daun mengkuang, lidi nipah dan rotan yang dapat menghasilkan anyaman seperti tikar mengkuang, beg tangan, kipas tangan, selipar, bekas pensil, beg cenderahati, bakul anyaman, alas periuk, sarang burung, tudung lampu dan lain-lain yang hanya terhad kepada imaginasi penganyam. KRAFTANGAN 15 TEMBAGA Seni pembuatan tembaga tradisional di Terengganu terkenal dengan produk yang berkualiti, motif yang imaginatif dan dekoratif serta halus pembuatannya. Kualiti produk tembaga masih mendapat permintaan tinggi seperti pemegang lilin, bekas air, peralatan memasak, pinggan, dulang, bekas buah, bekas tepung tawar, tepak sireh, bekas habuk rokok, keris cenderahati dan lain-lain barangan cenderamata. 16 BUDAYA, SENI & WARISAN KRAFTANGAN 17 SENI UKIRAN KAYU Seni kraf tradisional di Terengganu masih mendapat permintaan tinggi di Malaysia. Pengukir kayu mendapat inspirasi daripada seni Islam dan motif-motif alam semulajadi. Pengaruh seni ukiran kayu tradisional ini semakin menonjol pada bangunan-bangunan kerajaan, pusat-pusat pengajian tinggi, hotel dan resort. Seni ukiran kayu tradisional boleh didapati pada tiang seri, pintu utama, jendela, perabut, katil, kerangka cermin, kerusi sofa, kotak barang perhiasan malah seni ukiran kayu tradisional juga terdapat pada pembuatan bot tradisional Terengganu. 18 BUDAYA, SENI & WARISAN Keris amat sinonim dengan budaya dan adat resam Melayu dan selain sebagai senjata, keris dikatakan mempunyai kuasa mistik dan ghaib serta menjadi sebahagian daripada peralatan perubatan tradisional Melayu. Lawatan ke pusat pembuatan keris sesuai bagi mereka yang berminat dan kepada pengumpul barangan antik. Mungkin terdapat beberapa jenis SENI PEMBUATAN KERIS TRADISIONAL keris dekoratif yang berkenan di hati. Seni pembuatan keris tradisional adalah merupakan seni yang semakin pupus namun di Terengganu kita masih boleh menyaksikan cara membuat keris yang diusahakan oleh masyarakat tempatan. KRAFTANGAN 19 REBANA UBI Rebana ialah sejenis gendang Melayu digunakan dalam majlis dan pesta. Di antara jenis-jenis rebana, yang terbesar adalah Rebana Ubi yang telah diklasifikasikan sebagai dram. Rebana Ubi biasanya dihiasi dengan corak dan motif dekorasi menarik pada badan dan kebiasaanya 6 - 8 biji digunakan bagi menghasilkan irama pergendangan yang mengasyikkan. 20 BUDAYA, SENI & WARISAN SENI PEMBUATAN LAYANG-LAYANG / WAU Permainan layang-layang popular di sebelah Pantai Timur Semenanjung termasuk di Negeri Terengganu. Layang-layang atau wau terdapat dalam pelbagai bentuk dan saiz dan antara yang paling popular ialah wau bulan dan wau kucing. Seni pembuatan layang-layang memerlukan minat, kesabaran, kemahiran dan pengetahuan fizik dan matematik tertentu dalam menentukan ketepatan dan keseimbangan. Terdapat juga layang-layang menggunakan reka corak batik atau dilukis oleh pereka batik yang menghasilkan reka corak yang lebih halus, kreatif dan dekoratif, sesuai dijadikan sebagai hiasan baik di kediaman mahu pun di pejabat. SILAT KURA-KURA Seni persilatan Melayu telah lama bertapak di Terengganu dan terdapat beberapa cabang persilatan dibangunkan.