Niezależne pismo Polaków na Ukrainie Dytiatyn 99 lat po bitwie 16 września 1920 roku było już po bitwie warszawskiej, bitwie pod Komarowem, ale oddziały Armii Czerwonej dalej stanowiły niezmiernie groźnego przeciwnika. Dopiero za trzy dni marszałek Józef Piłsudski miał wydać rozkaz do rozpoczęcia operacji, która przeszła do historii jako bitwa niemeń- ska, i która ostatecznie przesądziła losy wojny, dając Polakom zwycięstwo.

MIROSŁAW ROWICKI Kilka lat temu, dzięki pomocy pol- stawiając analogię do roku 1920. nizatorami tegorocznych uroczystości skiego MKIDN udało się zbudować Gościem specjalnym obchodów była byli m.in.: Wiesława Holik, o. Andrzej 99 lat temu, na wzgórzu ozna- przepiękny w swej prostocie memo- wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Wanat, obecny kustosz sanktuarium czonym na mapach sztabowych nu- riał. Wielka w tym zasługa pani Wie- Gosiewska, od dawna zaangażowa- w Bołszowcach i Szymon Hatłas. merem 385, leżącym opodal wsi Dy- sławy Holik z Gliwic, ojca Grzegorza na w sprawy Polaków na Wschodzie Pani Wiesława i o. Andrzej zostali wy- tiatyn, około 40 km od ówczesnego Cymbały, ówczesnego kustosza boł- i sprawę poprawy stosunków polsko- różnieni honorową odznaką Brygady Stanisławowa, oddział Wojska Pol- szowieckiego sanktuarium i Szymo- ukraińskich. Była też obecna Katarzy- Kawalerii Pancernej za zaangażowa- skiego zastąpił drogę dywizji „Czer- na Hatłasa z Warszawy. Pisaliśmy na Sołek, p.o. konsula generalnego nie i opiekę nad miejscem spoczynku wonych Kozaków”, wspieranej przez o nich w Kurierze niejednokrotnie. RP we Lwowie. Przyjechali, jak za- żołnierzy polskich. brygadę bolszewickiej piechoty. Pol- scy żołnierze cały dzień stawiali opór przeważającym siłom wroga. Gdy skończyła się amunicja walczyli bro-

alicyjski nią białą. Większość poniosła śmierć. Rannych bolszewicy dobijali siekąc szablami Jednak polskim żołnierzom udało się zatrzymać nieprzyjaciela, ratując przed rozbiciem VIII Dywizję g k urier Piechoty oraz sprzymierzoną ukraiń- ską dywizję kawalerii. www.kuriergalicyjski.com W okresie II Rzeczpospolitej pa- 30 września– mięć o tamtych wydarzeniach była żywa, a bitwa zyskała miano „Polskich 14 października 2019 Termopil”. Polska bateria artylerii gór- nr 18 (334) skiej, której żołnierze do końca wypeł- nili swój żołnierski obowiązek została uhonorowana mianem „baterii śmier- ci”. Na miejscu bitwy, przy zbiorowej mogile poległych, postawiono kaplicę. Wszystko to zostało zniszczo- ne przez Sowietów. Po 1991 roku, mieszkańcy Dytiatyna postawili w miejscu dawnego mauzoleum meta- Tyszczenko Leon lowy krzyż. Ten krzyż i krzak czerwo- W tym roku, w sobotę 14 wrze- wsze Polacy ze Stanisławowa, w tym Uroczystościom, już nie pierwszy nego głogu, wśród pól, pod wzgórzem śnia, w 99. rocznicę bitwy po raz ko- z Centrum Kultury Polskiej i Dialogu raz towarzyszył chwytający za serce 385, przez wiele lat był symbolem lejny, pod wzgórzem 385 w Dytiatynie, Europejskiego i Towarzystwa Kultury koncert zespołu młodzieżowego z Zamów książki i płyty tego miejsca. Od lat w rocznicę bi- odbyły się uroczystości rocznicowe. Polskiej im. Franciszka Karpińskie- Polskiej Szkoły im. Karoliny Lancko- Biblioteki Kuriera twy ojcowie franciszkanie odprawiali Odprawiono mszę św. z ceremonia- go. Ba, byli też goście ze Lwowa, w rońskiej w Nowym Rozdole, pod kie- mszę św. Na te uroczyste msze przy- łem wojskowym, co zapewnił udział tym młodzież i organizacja strzelecka runkiem Mirosławy Tomeckiej. Galicyjskiego jeżdżało coraz więcej ludzi. Zarówno pocztu sztandarowego 10 Brygady działająca przy polskiej szkole im. św. Na koniec dowódca delegacji 10 s. 12 miejscowi ukraińscy mieszkańcy, Kawalerii Pancernej w Świętoszowie, Marii Magdaleny. Widać było flagi Klu- Brygady Kawalerii Pancernej w Świę- jak też Polacy z dzisiejszego Iwano- będącej spadkobierczynią tradycji bów Gazety Polskiej z Gliwic, przyby- toszowie wydał zebranym rozkaz, by Frankiwska, dawnego Stanisławowa, dytiatynskiej baterii śmierci. Homilię ła też spora grupa ze Stowarzyszenia w roku następnym, będącym rokiem a także goście z Polski, przedstawi- wygłosił bp Marian Buczek, nawiązu- Pamięci Polskich Termopil z Przemy- 100. rocznicy bitwy pod Dytiatynem ciele konsulatu RP we Lwowie i coraz jąc w niej także i do dzisiejszej sytu- śla pod przewodnictwem Stanisława stawili się wszyscy na dawnym polu liczniejszych polskich organizacji. acji wojennej na wschodzie Ukrainy, Szarzyńskiego. Gospodarzami i orga- boju. Rozkaz to rozkaz.

nie najważniejsza jest przyszłość. nych tematów. Tym wszystkim, Dialog w działaniu Jednak, co chyba oczywiste, nie jeszcze w czasie trwania „Spotkań”, sposób o niej myśleć i rozmawiać zajmowali się profesjonaliści, w tym 8. Przegląd Najnowszych Spotkania, Spotkania i... już po Spotkaniach. Niedziel- bez zdiagnozowania teraźniejszo- dziennikarze przezacnego Kuriera Filmów Polskich nym rankiem, 22 września w Jaremczu, zakończyły się ści, a ta z kolei w przeszłości ma Galicyjskiego i robią to nadal. W „Pod Wysokim Zamkiem” trzydniowe „XII Polsko-Ukraińskie Spotkania Przyszłość, swoje korzenie. Dlatego chociaż na sieciach społecznościowych, na in- s. 15–18 „Spotkaniach” była obecna i ważna ternetowym portalu Kuriera i w wie- Współczesność, Przeszłość”. W tym roku ich tradycyjną historia, to nie ona determinowała lu innych „internetowych miejscach” już nazwę sprecyzowano podtytułem „Nowe Wyzwania – ich tematykę i przebieg. Mimo iż można przeczytać, obejrzeć, wy- Prognozy rozwoju stosunków polsko-ukraińskich”. część „Spotkań” zajęły oceny dnia słuchać ich relacji. Z każdym dniem dzisiejszego, to chociaż dla biegu pojawiają się nowe filmy ze „Spo- ARTUR DESKA

Tak też i było – ponad 140 osób, Rozmowa naukowców, dziennikarzy, przedsta- z Mariuszem Olbromskim wicieli fundacji i organizacji poza- s. 20 rządowych, działaczy społecznych, twórców i wielu innych dziedzin po- Kod prenumeraty wiązanych, mających wpływ, diagno- zujących współczesność i przewidu- УКРПОШТА 98780 jących przyszłość polsko-ukraińskich stosunków spotkało się, głosiło swoje tezy, dyskutowało, wymieniało poglą- Tyszczenko Leon dy, uwagi i idee. Studium Europy Wschodniej Uni- „spotkań” były one istotne, nie były tkań”, nowe relacje, wywiady, nowe Organizatorzy (Gazeta Kurier wersytetu Warszawskiego) kolejno- jednak najważniejsze. Przyszłość, oceny. Serdecznie zapraszam, by Galicyjski, Przykarpacki Narodowy ścią wymienionych w nazwie „Spo- przyszłość, przyszłość... się z nimi zapoznać i z pełnym prze- Uniwersytet im. Wasyla Stefanyka, tkań” elementów – „Przyszłość, Te- Nie chcę opisywać kolejnych pa- konaniem zapewniam, że warto to Instytut Politycznych i Etniczno-Na- raźniejszość, Przeszłość” – niejako neli dyskusyjnych, wystąpień uczest- uczynić! rodowych Badań im. I. F. Kurasa, zdefiniowali ich wagę. Bezsprzecz- ników, dyskusji, spotkań i porusza- (cd. na s. 4) www.kuriergalicyjski.com – internetowa gazeta codzienna Kupując nasze pismo, wspomagasz słowo polskie na Wschodzie 2 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Ukraina zgodziła się na wznowienie W 80. rocznicę sowieckiej agresji ekshumacji polskich ofiar – Ukraina pozytywnie odpowiedziała na wniosek Pol- na Polskę. Obchody w Kutach ski o pozwolenie na wznowienie poszukiwań Wieczorem 17 września w Kutach nad Czeremoszem, gdzie 80 lat temu odbyło i ekshumacji polskich ofiar konfliktów, którzy pocho- się ostatnie posiedzenie rządu II RP, w kościele parafialnym odprawiono mszę wani są na ukraińskim terytorium – oświadczył w pią- św. oraz odsłonięto pamiątkową tablicę. To w tej świątyni 17 września 1939 roku, tek wiceminister spraw zagranicznych Ukrainy Wasyl przed wyjazdem do Rumunii, była sprawowana msza św. za Ojczyznę, w której Bodnar. – Mamy konkretne ustalenia i zaczęliśmy je uczestniczyli przedstawiciele ówczesnych władz polskich: prezydent Ignacy Mo- realizować. Od słów przechodzimy do działań; ścicki, marszałek Edward Rydz-Śmigły i premier Felicjan Sławoj Składkowski. w ubiegłym tygodniu pan ambasador (Polski na Ukra- inie Bartosz Cichocki) przekazał wniosek na prace KONSTANTY CZAWAGA Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do – Spotykamy się z gośćmi z EUGENIUSZ SAŁO Spraw Kombatantów i Osób Repre- Polski i rodakami z Ziemi Stanisła- ekshumacyjne, w tym tygodniu przekazaliśmy naszą tekst sjonowanych. Minister przypomniał, wowskiej w kościele w Kutach, kie- pozytywną odpowiedź stronie polskiej, więc idziemy KONSTANTY CZAWAGA że na mszy świętej 80 lat temu „po dy to 80 lat temu w godzinach wie- zdjęcia raz pierwszy po ponad 20 latach wy- czornych odbyła się msza święta z dalej dobrą drogą – powiedział Bodnar w rozmowie brzmiały słowa: „Ojczyznę wolną racz udziałem najwyższych przedstawi- z polskimi dziennikarzami w Kijowie. W obchodach uczestniczyli: nam wrócić, Panie”. Dzięki decyzji o cieli państwa polskiego: prezyden- szef Urzędu do Spraw Kombatan- przeniesieniu siedziby prezydenta, ta, premiera, naczelnego wodza Dyplomata wyjaśnił, że w ra- poza granicami kraju, m.in. na Litwie tów i Osób Represjonowanych mini- rządu i naczelnego wodza poza gra- i ministra spraw zagranicznych. mach kolejnych kroków strona i na Białorusi, poszukują tajnych ster Jan Józef Kasprzyk, przewodni- nice Polski myśmy w 1939 roku nie Chcemy wspomnieć ofiary agresji polska powinna teraz wybrać ukra- miejsc pochówków ofiar zbrodni czący Rady do Spraw Kombatantów skapitulowali. Nikt z przedstawicieli sowieckiej w czasie całej wojny ińskiego wykonawcę prac poszuki- totalitarnych reżimów – nie tylko so- i Osób Represjonowanych sędzia władz Rzeczypospolitej nie dostał się i przypomnieć, że Kuty stały się wawczych i ekshumacji, a ten powi- wieckiego, ale także niemieckiego Bogusław Nizieński, kierownik Kon- do niewoli – ani niemieckiej, ani so- symbolem ewakuacji rządu polskie- nien uzyskać niezbędne pozwolenia nazizmu. W tym samym celu IPN sulatu Generalnego RP we Lwowie wieckiej”. go na Zachód, aby tworzyć nową ukraińskich władz. miał udać się w 2017 roku na Ukra- Katarzyna Sołek, kierownik Wydziału – Jesteśmy przy kościele, gdzie polską armię do walki z najeźdźca- Ambasador Cichocki wyjaśnił, że inę, jednak na przeszkodzie stanął Współpracy z Polakami za granicą została odprawiona dla członków mi – powiedział konsul Rafał Kocot, pozytywną odpowiedź wystosował zakaz, który władze tego kraju wy- konsul Rafał Kocot, dyrektor Studium ukraiński minister kultury, młodzieży dały po demontażu pomnika UPA Europy Wschodniej UW Jan Malicki, i sportu Wołodymyr Borodianski, zaś w Hruszowicach na Podkarpaciu. dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci władzom w Warszawie przekazał ją Zniesienie moratorium zapowie- Narodowej w Rzeszowie Dariusz ambasador Ukrainy w Polsce Andrij dział prezydent Ukrainy Wołodymyr Iwaneczko, przewodniczący Fundacji Deszczyca. Zełenski podczas wizyty w Polsce Ormiańskiej Maciej Bohosiewicz, dy- – Odpowiedź zawiera spis pod- w związku z 80-leciem wybuchu II rektor Centrum Kultury Polskiej i Dia- staw prawnych i opisuje procedurę, wojny światowej – po rozmowie z logu Europejskiego Maria Osidacz, którą musi wypełnić wykonawca prac prezydentem Andrzejem Dudą. miejscowi parafianie, dziennikarze. poszukiwawczo-ekshumacyjnych, Podczas rozmowy obu prezy- W imieniu abpa Mieczysława Mo- czyli Instytut Pamięci Narodowej, dentów ustalono też, że zostanie krzyckiego, metropolity lwowskiego, i teraz będziemy wspierać IPN w wznowiona praca polsko-ukraińskiej eucharystii przewodniczył i wygłosił realizacji tej procedury. Trudno mi grupy roboczej, która zajmie się m.in. homilię ks. Kazimierz Halimurka. określić, ile czasu może ona zająć, trudnymi kwestiami przeszłości. Przed rozpoczęciem liturgii list aż dojdzie do wznowienia tych prac Wiceminister Bondar i ambasa- od premiera Mateusza Morawiec- fizycznie – oświadczył ambasador. – dor Cichocki uczestniczyli w prze- kiego odczytał dyrektor Studium Eu- rządu Rzeczpospolitej Polskiej ostat- kierownik Wydziału Współpracy z Naszym celem jest fizyczny powrót prowadzonej w piątek w Kijowie Mię- ropy Wschodniej Jan Malicki. nia msza święta na terenie II RP. Stąd Polakami za granicą. archeologów, badaczy i specjalistów dzynarodowej Konferencji Naukowej, „W tym szczególnym dniu apelu- władze polskie udały się na emigra- Po mszy świętej w kościele w IPN na Ukrainę i potwierdzenie, że poświęconej 100-leciu nawiązania jemy do władz Federacji Rosyjskiej o cję. Stąd żołnierze polscy udali się, Kutach odsłonięto tablicę upamięt- nie ma ograniczeń administracyjnych stosunków dyplomatycznych między porzucenie prób fałszowania historii aby walczyć na wszystkich frontach niającą wydarzenia sprzed 80 lat, w tak podstawowej sprawie, jak przy- Polską i Ukrainą. W konferencji, którą oraz agresywnej polityki wobec są- tej wojny. Miejsce szczególne, data złożono wieńce i wiązanki kwiatów. wrócenie ludzkim szczątkom imienia, zorganizował m.in. Instytut Polski w siadów. Apelujemy o wznowienie szczególna. Wspomnienie, hołd i – Chcemy wspomnieć rocznicę nazwiska i grobu – podkreślił. Kijowie, wzięli udział historycy i dy- realnej i konstruktywnej współpracy cześć dla tych wszystkich, którzy 80 tej tragedii i uszanować pamięć jej Specjaliści IPN od wielu lat w plomaci z obu krajów. ze społecznością międzynarodową, lat temu stawili czoła dwóm najwięk- ofiar, aby przypomnieć Polakom jak Polsce, a od ponad dwóch lat także źródło: wPolityce.pl tak aby tragiczna historia była jedynie szym totalitaryzmom – niemieckiemu droga jest wolność, niepodległość i jak straszną tragedię musieli przeży- wać ci ludzie, którzy tutaj, tak daleko od Warszawy, żegnali Ojczyznę. Dzi- Polscy nauczyciele siaj Polacy już nie pamiętają, że gra- nica II Rzeczypospolitej była tak dale- wyrzuceni z Grodna ko – powiedział Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej UW. Małżeństwo Małgorzaty i Tomasza Banaszkiewiczów zostało Wójt w Kutach pokazał dzien- wyrzucone z Białorusi. Oddział Spraw Wewnętrznych Admini- nikarzom Kuriera budynek dawnej stracji Rejonu Leninowskiego w Grodnie odmówił nauczycie- plebanii kościoła greckokatolickie- go, gdzie odbyło się ostatnie posie- lom prawa do dalszego pobytu na Białorusi. dzenie rządu II RP. WOJCIECH JANKOWSKI Tomasz Banaszkiewicz 28 kwiet- – 80 lat temu, 17 września, w nia 2019 roku we Lwowskiej Bazylice tym domu, nazywanym domem Polscy nauczyciele Małgorzata Archikatedralnej wystąpił w wielka- wspomnieniem”. Premier podkreślił, i sowieckiemu – powiedział dla Kurie- Stefanowiczów, odbyło się ostatnie i Tomasz Banaszkiewiczowie zostali nocnym misterium na podstawie że kilka ostatnich tygodni nieustannie ra minister Kasprzyk. posiedzenie polskiego rządu. Na- skierowani do Polskiej Szkoły Spo- średniowiecznego tekstu Mikołaja z przypominało nam o najboleśniej- Dr Dariusz Iwaneczko, dyrektor stępnie polska armia i polski rząd łecznej im. Króla Stefana Batorego Wilkowiecka „Historia o Chwalebnym szych momentach w najnowszej rzeszowskiego oddziału IPN zazna- wycofały się przez most kolejowy, przy ZPB w Grodnie przez Ośrodek Zmartwychwstaniu Pańskim”. Pań- historii Polski. „Padło wiele gorzkich czył, że wydarzenia z 17 września z który łączył dzisiejszą Galicję z Bu- Rozwoju Polskiej Edukacji za Gra- stwo Banaszkiewiczowie byli współ- słów na temat agresywnej polityki Kut były bardzo tragicznym momen- kowiną, a wtedy Polskę z Rumunią nicą. Wcześniej przez rok pracowali autorami wzruszającej akademii z III Rzeszy i Związku Radzieckiego, tem w dziejach Polski. – opowiedział Jarosław Wardzal, we Lwowie, ucząc w Centrum Kultu- okazji Dnia Niepodległości zorganizo- niechybnie prowadzących do kon- – Dzisiaj oceniamy to jako tra- wójt w Kutach. ralno-Oświatowym „Orzeł Biały”. wanej przy „Orle Białym”. frontacji. Najpierw z Polską, a doce- giczny moment w dziejach naro- W czasie wizyty do Kut delega- Tomasz Banaszkiewicz był au- Państwo Banaszkiewiczowie lowo do krwawej konfrontacji między du polskiego. Ten tragizm dotykał, cja z Polski zwiedziła pozostałości torem projektu „Lwowskich Polaków już kilka razy pracowali za grani- obydwoma reżimami. Jednocześnie przede wszystkim, prostych żołnierzy polskiej strażnicy kolejowej na daw- portrety pędzlem i piórem pisane”. cą, ucząc na Białorusi (teraz to był ofiarami ich działań niemal od pierw- i oficerów, którzy, jak mówią świadec- nej granicy polsko-rumuńskiej, frag- Odwiedzał on lwowskich Polaków, za- ich drugi pobyt), na Łotwie i przez szych dni drugiej wojny światowej twa, nawet zdrapywali farbę biało- menty nieistniejącego mostu oraz pisywał ich wspomnienia. W projekcie rok we Lwowie. Polscy nauczycie- były wszystkie narody wchodzące w czerwoną ze szlabanu, zrywali korę czynnego mostu nad Czeremoszem. wzięła udział Monika Niezgoda, która le oczekiwali pasowania swoich skład II Rzeczypospolitej” – czytamy z drzew na pamiątkę, nie wiedząc Goście również udali się na miejsco- namalowała portrety rozmówców Ba- wychowanków na uczniów. Wyrzu- w liście premiera RP skierowanym do czy powrócą jeszcze kiedykolwiek wy cmentarz, gdzie zapalili znicze na naszkiewicza. Rezultatem akcji był cono ich z Białorusi 27 września, uczestników uroczystości. do kraju i w jakich okolicznościach grobach polskich Ormian i w miejscu wernisaż portretów, który odbył się w dzień później poinformował o tym Przemówienie do zgromadzonych powrócą – podkreślił szef rzeszow- pierwotnego pochówku pisarza Ta- czerwcu w galerii Własna Strzecha. portal Znadniemna.pl. w świątyni wygłosił również minister skiego IPN. deusza Dołęgi-Mostowicza. 3 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) Młodzież lwowska porządkuje Cmentarz Janowski Obchody 50-lecia posługi W połowie września odbyła się I edycja projektu „Pamiętamy o Kre- sióstr Honoratek na Ukrainie sach”, realizowana przez Fundację Dziedzictwo Kresowe. Uczniowie szkół lwowskich z polskim językiem nauczania – nr 10 im. św. Marii Jubileuszową Mszą św. w Bazylice Metropolitalnej we Lwowie pod Magdaleny oraz nr 24 im. Marii Konopnickiej pod nadzorem zespołu przewodnictwem arcybiskupa Mieczysława Mokrzyckiego rozpoczę- konserwatorskiego uporządkowywali zapomniane groby na Cmentarzu to w święto Podwyższenia Krzyża Świętego, 14 września, obchody Janowskim we Lwowie. Cmentarz Janowski jest drugim pod względem wielkości zachowanym cmentarzem na terenie miasta po Łyczakow- 50-lecia posługi Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca skim. Niestety, jego stare nagrobki niszczeją, a wiele z nich bezpow- Maryi na Ukrainie, popularnie nazywane zgromadzeniem sióstr Ho- rotnie ginie. Potrzeby prac na nekropolii są ogromne i pomimo starań noratek. W koncelebrze uczestniczył również biskup pomocniczy miejscowych Polaków, większość grobów pozostaje bez opieki. diecezji charkowsko-zaporoskiej Jan Sobiło. W uroczystości uczest- ANNA GORDIJEWSKA Kudzi, Natalii Więcek oraz Aleksan- niczyły zakonnice z Ukrainy, Polski, Łotwy i Niemiec oraz księża tekst dra Melnyczuka udało się uporząd- i wierni z parafii, w których mieszkają i pracują siostry Honoratki. JUSTYNA WIĄCEK kować i zabezpieczyć ponad 50 pol- zdjęcia skich grobów, co dwukrotnie przekro- KONSTANTY CZAWAGA czyło planowaną ilość. Wśród nich są tekst Fundacja Dziedzictwo Kresowe groby lwowskich księży, naukowców Maria Basza z Warszawy od trzech lat prowadzi i lekarzy. zdjęcia prace konserwatorskie na Cmentarzu Dyrektorzy obydwu lwowskich Janowskim. W tym roku dzięki stara- szkół z polskim językiem nauczania, – To właśnie tutaj, w tej kate- niom fundacji został zorganizowany doceniając korzyści, które wolontariat drze przed 50. laty o. Rafał Kiernic- Obóz Wolontarystyczny „Pamiętamy wnosi w rozwój uczniów, postanowili ki, długoletni proboszcz tej świątyni o Kresach”. W szkole nr 24 pracownik wspólnie z Fundacją Dziedzictwo przygotował pięć kobiet do podjęcia naukowy Akademii Sztuk Pięknych w Kresowe podpisać list intencyjny w życia zakonnego, które złożyły śluby sprawie podjęcia działań mających zakonne – wspomniał w homilii arcy- na celu powołanie we Lwowie Cen- biskup Mokrzycki. – I tak powstała trum Wolontariatu. ukryta przez światem, ale działająca Na zakończenie obozu, które przed Bogiem wspólnota zakonna. odbyło się w szkole nr 10, podsumo- Działo się to w trudnym czasie, gdy wano zrealizowane prace. Wolonta- riusze otrzymali imienne certyfikaty reżim komunistyczny niszczył wszyst- Uczestnictwa. Organizatorzy przy- ko co Boskie, kiedy trzeba było wiele Przełożona generalna zgroma- gdzie pracują nasze siostry. Na- gotowali dla nich niespodziankę – odwagi, aby wytrwać w wierze. W dzenia matka Judyta Kowalska przy- stępna uroczystość odbędzie się 10 ogromny tort, który był zwieńczeniem takich właśnie okolicznościach Pan pomniała, że 4 października minie listopada w Kijowie, w konkatedrze udanej wspólnej pracy podczas obo- Bóg posłał siostry Honoratki. Dzię- 131. rocznica powołania Zgroma- św. Aleksandra. Planujemy również Jan Sabadasz zu wolontarystycznego „Pamiętamy o kujemy za odwagę tych pierwszych dzenia Małych Sióstr Niepokalanego obchody w innych diecezjach. Za- Warszawie Anna Kudzia opowiedzia- Kresach” na Cmentarzu Janowskim. sióstr, które stały się ewangelicznym Serca Maryi do posługi w Kościele. kończenie obchodów będzie miało ła o projektach konserwatorskich, któ- – Z zadowoleniem mogę stwier- zaczynem. Zwracając się do sióstr, powiedziała: miejsce w sanktuarium Matki Bożej re obecnie są realizowane na Ukra- dzić, że osiągnęliśmy główny cel, Metropolita lwowski dodał, że – Dziękuję wam za każdy gest, Berdyczowskiej we wrześniu 2020 inie ze środków Ministerstwa Kultury który wyznaczyliśmy sobie przygo- pierwsza wspólnota rozeszła się po ar- za to wszystko co widoczne dla oczu, roku. i Dziedzictwa Narodowego. Konser- towując tegoroczny obóz, a miano- chidiecezji lwowskiej, powstały klasz- ale przede wszystkim dziękuję wam S. Renata Nuckowska powiedzia- wator zabytków zapoznała również wicie rozbudziliśmy wśród młodzieży tory we Lwowie, Hałuszczyńcach, za to, co widział tylko Pan Bóg, i niech ła, że w wikariacie ukraińskim, w któ- uczniów z zasadami obowiązującymi wrażliwość na polską kulturę i chęć Mościskach i w Jabłunicy. Sporo sióstr On przez to będzie uwielbiony. rego skład wchodzi też Naddniestrze przy porządkowaniu i zabezpieczaniu włączenia się do opieki nad zabytka- jest również w innych diecezjach. – To była uroczystość na szcze- i Rosja, jest 80 sióstr. Powołania do zabytków, przepisami bezpieczeń- mi polskiego dziedzictwa we Lwowie. – Dziękujemy dzisiaj Bogu za tę blu diecezjalnym, ponieważ tutaj zgromadzenia są z Ukrainy i z Nad- stwa i higieny pracy. Ważne jest też to, że dzięki temu pro- wspaniałą honoracką drogę, której zaczęłyśmy naszą działalność. Od dniestrza. – Na tych terenach pracują początkiem jest ta katedra i miasto dziś pragniemy rozpocząć rok jubi- siostry pochodzące tylko z tych ziem Lwów, a która biegnie przez całą leuszowy – powiedziała s. Renata – zaznaczyła. – Obecnie nasze sio- Ukrainę – powiedział arcybiskup Mo- Nuckowska, przełożona wikariatu. stry pracują w szpitalach, w szkołach, krzycki. – Dzisiejszy dzień był dniem dzięk- przy parafiach, i tam gdzie jest po- W darze dla lwowskiej katedry czynienia Panu Bogu za naszą trzeba, gdzie jest dzisiejszy człowiek, Honoratki złożyły relikwię i obraz bł. obecność na tej ziemi, za możliwość niesiemy wiarę, ewangelizujemy śro- Honorata Koźmińskiego, założyciela służenia w ukryciu Panu Bogu, nie- dowisko ludzi pracy. W Naddniestrzu

Fundacja oprócz realizacji sa- jektowi ukazujemy, że we Lwowie jest mych prac porządkowych postawiła wielu młodych Polaków, którzy miłość sobie za cel uwrażliwienie młodzie- do kultury ojczystej wynieśli z domów, ży na potrzebę dbania o zabytki również w szkołach są właściwie edu- swojego miasta a kolejne dni obozu kowani i wychowywani. Wyjątkowość potwierdziły, że ten cel został osią- lwowskiej młodzieży oraz jej zaanga- gnięty. Młodzież z dużym zaanga- żowanie jest powodem do dumy dla żowaniem i precyzją porządkowała rodziców, wychowawców i dyrektorów kwatery Cmentarza Janowskiego, lwowskich szkół. Wspólnie spędzony skrupulatnie spisując nazwiska osób tydzień był czasem przeznaczonym pochowanych, informacje o autorach na praktyczną lekcję historii Lwowa, nagrobków oraz opisywała stan ich ale też okazją do integracji młodzieży zachowania. Miejsce prac też wy- oraz wspólnego działania na rzecz brano nie przypadkowo. Prof. Janusz idei wolontariatu, tak bardzo doce- Smaza z ASP w Warszawie zapoznał nianego w Europie i świecie czynnika młodzież z etapami zabezpieczenia rozwoju młodego człowieka – powie- i konserwacji zabytków, ich impre- dział Kurierowi Galicyjskiemu prezes gnacją oraz renowacją. fundacji Jan Sabadasz. Dzięki wspólnemu wysiłkowi Projekt został dofinansowany Zgromadzenia Małych Sióstr Niepoka- sienia wiary tam, gdzie nas Pan siostry pracują w przedszkolu. W prawie czterdziestoosobowej grupy przez Narodowy Instytut Polskiego lanego Serca Maryi. Została również Bóg posyła jako ukryte apostołki. parafiach prowadzą katechezę. Pro- młodzieży pod nadzorem zespołu Dziedzictwa Kulturowego za Grani- poświęcona figura św. Michała Archa- Kontynuacja tej uroczystości odbę- wadzą też kursy szycia. Jedna siostra konserwatorskiego w składzie Anny cą „Polonika”. nioła, patrona wikariatu na Ukrainie. dzie się we wszystkich diecezjach, pracuje w instytucji państwowej. 4 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Dialog w działaniu Jaremcze: (dokończenie ze s. 1) Na ile rozumiem (nie zapytałem doktorzy, redaktorzy naczelni, preze- bez wypominania, organizatorów), głównymi celami si, dyrektorzy (proszę mi wybaczyć, Ja tymczasem, nie odważywszy „Spotkań” są dialog, wymiana opinii, że używam jedynie męskich warian- się konkurować z fachowcami, po- ocen, idei. Na „Spotkaniach” właśnie tów tytułów i funkcji – do tych „żeń- za to merytorycznie stanowiłem postarać się przekazać to się dzieje. Wystąpienia, rozmowy, skich” dopiero się przyzwyczajam). czytelnikom unikalną atmosferę na dyskusje, spory, wizje. Także rady. Jeśli oni wszyscy (i one) „wyrwali” ze Po raz drugi konferencja w Jaremczu „Spotkaniach” panującą. Żeby było jasnym – jest dobrze, ale swojego życia zawodowego aż 3 dni nie była zdominowana przez emocje. Wbrew temu co można sądzić po nie jest doskonale. To znaczy, że po- – to „Spotkania” w Jaremczu muszą niektórych ze „Spotkań” zdjęciach, a mimo tego, że znamienita większość być dla nich ważne. Skończyło się „wytykanie”, przeważa przyszło mi już czytać opinię o prze- uczestników jest „otwarta” na wysłu- Na koniec słów kilka o ważno- merytoryczna dyskusja. Prezentujemy biegu „Spotkań” powstałą jedynie na chanie innych, to trafiają się i tacy, ści „Spotkań”. Otóż one są ważne! podstawie obejrzenia kilku z nich(!), dla których istotą „Spotkań” jest nie To prawda, że nie zapadają na nich Państwu interesujące tezy i diagnozy „Spotkania” nie są imprezą „towarzy- tyle „spotkanie się” i wymiana poglą- konkretne decyzje, nie są składane zaprezentowane w czasie trzech paneli. stwa wzajemnej adoracji”. Tak, wszy- dów, ile jedynie wygłoszenie swoich wiążące deklaracje, nie są wygła- scy się uśmiechają, ściskają sobie tez i deklaracji. Są oni nieliczni (na szane płomienne odezwy. Prawdą WOJCIECH JANKOWSKI gnąć patriotyczny konsensus wokół dłonie, dyskutują, siedzą przy wspól- przeszło 140 gości zaobserwowałem jest także i to, że materiały „Spo- ukraińskości. W dużym stopniu to się nych stołach – równocześnie jednak podobne jedynie u 3–4 osób), ale tkań” nie trafiają pod polskie i ukraiń- Czy etnocentryczny projekt stało: 92% uznaje swoje ukraińskie są to bardzo różni ludzie, wywodzący trzeba przyznać, że są i tacy. Co jed- skie „strzechy”, a same „Spotkania” Ukraina upadł? pochodzenie, a 95% uważa się za się z różnych środowisk, różnych nak istotne, nawet oni, głoszący swe angażują przeważnie naukowców, W czasie pierwszego panelu obywateli Ukrainy. Europejska So- ugrupowań i wyznający bardzo różne teorie w stylu „ex cathedra”, robią to ekspertów i działaczy zaangażo- Wasyl Rasewycz, który moderował lidarność koncentrowała się wokół wizje przyszłości oraz stawiający róż- zazwyczaj w kulturalnej formie i bez wanych w polsko-ukraińskie życie. wspólnie z dr Łukaszem Adamskim kwestii bliskich większości Ukraińców ne, niekiedy przeciwstawne oceny „wycieczek osobistych”. Prawda, tym Prawdą jest także, iż wiele z pod- pierwszy panel, rzucił tezę do której takich, jak język, armia i wiara. Ukra- teraźniejszości i przeszłości. Właśnie razem był jeden wyjątek i jeden z noszonych problemów nie są nowe. ustosunkowało się wielu uczestników ina stawała się polietnicznym krajem, to, że tak różnych ludzi udało się or- panelistów wygłosił opinie „ad per- Wszystko to prawda, tyle że akurat debaty. Stwierdził on, że na Ukrainie podobnym do Polski. Tymczasem w ostatnich wyborach dokonała się Wołodymyr Zełenskyj ani Sługa Ludu rewolucja elektoralna. Dokonała się nie odrzucili tych wartości. ona w warunkach, gdy elity intelek- Z tezą Wasyla Rasewycza po- tualne kraju rozeszły się z rzeczywi- lemizowała również Bogumiła Ber- stością. Unaoczniła jak te elity mogą dychowska. Teza o końcu etnona- przyjmować świat swoich oczekiwań cjonalistycznego modelu narodu nie za rzeczywistość, jak mogą zacho- wywać spokój i pewność siebie, dopóki społeczeństwo nie „sprowa- dziło ich na ziemię” ciężarem kar- tek wyborczych. To co się zdarzyło, zdaniem Rasewycza, to intensywna, gruntowna wymian elit. Poprzednia elita postawiła na jedną osobę i na jedną linię partyjną. Zamknęła się w kapsule, żyła odizolowana od społe- czeństwa i nie miała większego wpły- Leon Tyszczenko Leon wu na społeczeństwo. ganizatorom „Spotkań” zgromadzić sonam”, ale to był jeden przypadek, ma ona ze „Spotkaniami” związek Zdaniem Wasyla Rasewycza „et- w jednym miejscu i w jednym czasie jedno zdanie, w czasie pełnych 3 dni bardziej niż „luźny”. nocentryczny projekt Ukraina upadł” – uważam za jeden z sukcesów. „Spotkań”, w których od godziny 10 Wszakże celem „Spotkań” wcale przez to, że główni aktorzy stawiali Leon Tyszczenko Leon Przecież wielu polskich i ukraiń- rano do godziny 18–19 wieczorem nie jest rozwiązywanie polsko-ukraiń- wyłącznie na etnocentryzm. Ten z Bohdan Hudˊ skich uczestników „Spotkań” spotyka brało udział 140 bardzo różnych skich problemów, to nie te kompeten- istoty rzeczy jest wybiórczy. Takie się ze sobą „w realnym życiu” jedy- osób. Taki stan rzeczy pozwala mi cje. Rządy, parlamenty, prezydenci partie, jak Swoboda, propagowała obroni się w kontekście wyborów nie na tychże „Spotkaniach” właśnie! twierdzić, że „Spotkania” są czymś Polski i Ukrainy powołane odpowied- etnonacjonalizm. W dyskusji Wasyl politycznych, ponieważ wyborcy nie Prawda, znają się wzajemnie, dys- wyjątkowym. W dobie niebywałej nie instytucje, komisje , komitety. To Rasewycz stwierdził, że nie można kierują się wyłącznie tą kwestią, a kutują spierają, krytykują... tyle, że brutalizacji wszystkich rodzajów dys- one mają w swoich rękach zarówno ignorować czynnika nacjonalistycz- nawet może nie mieć to żadnego niejako „korespondencyjnie” – przy kursu, taki styl i taka forma jakie mają instrumenty jak i możliwości by po- nego. Częstym argumentem jest to, znaczenia. Ważniejszą kwestią dla pomocy prasy, telewizji, internetu. miejsce w Jaremczu, może być bra- dejmować decyzje o budowie dróg, że skrajne partie są na marginesie wyborców mogło być pragnienie za- Tymczasem, śmiem twierdzić, taka na za przykład tego jak się spierać otwieraniu nowych przejść granicz- mapy wyborczej, tymczasem Euro- kończenia wojny. A drugie kwestie – „zdalna” forma prowadzenia dyskusji należy. To też jest sukces „Spotkań”. nych, usprawnieniu procedur admi- pejska Solidarność Petra Poroszenki to kwestie socjalne, w tym wypadku najczęściej nie sprzyja kulturze i rze- Na wartość „Spotkań” ma także nistracyjnych oraz nadawać kształt zebrała „cały urodzaj nacjonalistycz- niezwykle istotne, gdy kilka milionów czowości tejże. Bariera, którą tworzy wpływ to, że każdego roku, oprócz oficjalnej polsko-ukraińskiej polityce. nego elektoratu”. wyjechało za granicę w celu szuka- klawiatura komputera, mikrofon, ka- stałego, „pancernego” składu, uczest- „Spotkania”, poprzez uczestniczenie Zdaniem lwowskiego historyka nia lepszego życia dla siebie bądź ro- mera, odległość, niemożność wyja- niczą w nich nowi goście. Tak było i w nich przedstawicieli i doradców polityka historyczna państwa, w tym dziny w kraju. Nie bez znaczenia był śnienia szczegółów i nieporozumień tym razem – na około 140 uczest- tych wielce szanownych instytucji, przede wszystkim, Ukraińskiego In- deficyt szacunku do społeczeństwa sprzyja konfliktogennemu wyrażaniu ników, 70 wzięło udział w „Spotka- mają możliwość POŚREDNIEGO stytutu Pamięci Narodowej była nie ze strony władzy. opinii, wplataniu złośliwości, wpa- niach” po raz pierwszy. Z rozmów z wpływania na ich działalność. Mogą tylko ukrainocentryczna (w czym daniu w logiczno-słowne pułapki. organizatorami wiem, że chętnych, by wskazywać problemy i definiować ich nie widzi on większego zagrożenia), W Polsce proukraiński Kiedy dwóch adwersarzy staje ze przyjechać do Jaremcza, w tym tych wagę, mogą doradzać sposoby ich a OUN-centryczna. Taka ounocen- aksjomat jest niezmienny, sobą „twarzą w twarz”, to dyskusja, „nowych”, było dużo więcej, ale przy- rozwiązania, mogą zwracać uwagę tryczna polityka historyczna bardzo a co po Wjatrowyczu? chociaż ta sama, jest zupełnie inna. czyny logistyczne (pojemność sal, na przeoczone, acz ważne szczegó- łatwo dzieliła społeczeństwo na róż- Czy „zbiorowy Wjatrowycz” Wiem, sprawdziłem. zakwaterowanie) wymogły ograni- ły, mogą generować idee, wskazy- ne kategorie wewnątrz kraju, jedno- będzie trwać? Już o tym pisałem w poprzednim czenia. Powyższe świadczy o tym, że wać niebezpieczeństwa. Właśnie z cześnie była szkodliwa w stosunkach Polskie społeczeństwo jest co- felietonie, ale pragnę przypomnieć – „Spotkania”, chociaż nie są gremium uwagi na wszystko powyższe, pomi- z sąsiadami, szczególnie z Polską. raz bardziej spolaryzowane pod dyskusje, spory i podziały mają miej- decyzyjnym, chociaż są organizowa- mo tego, że na „Spotkaniach” nie jest Częściowo z tą opinią zgodził się względem stosunku do PiS i pew- sce nie tylko wzdłuż polsko-ukraińskiej ne przez środowiska naukowe, dzien- realizowana „wielka polityka”, są one Stanisław Stępień, dyr. Południowo- nych wartości. Łukasz Adamski, dr linii. Na „Spotkania”, tak z Polski jak i nikarskie i organizacje pozarządowe, niebywale ważne. Pozwalają na wza- Wschodniego Instytutu Naukowego Polsko-Rosyjskiego Centrum Dia- z Ukrainy, przyjeżdżają reprezentanci cieszą się coraz większym szacun- jemne poznawanie się, umożliwiają, w Przemyślu. Nie użył określenia logu i Porozumienia zadał pytanie, różnych, czasami wojujących ze sobą kiem i popularnością. Świadczy o tym w mało oficjalnej i przyjaznej atmos- „ounocentryzm”, ale powiedział, że jaki to może mieć wpływ na stosunki (na rodzimym gruncie) środowisk. także analiza jeszcze dwóch faktów. ferze, wysłuchanie odmiennych opi- Ukraina nie rozliczyła się z historią, polsko-ukraińskie. Zagłębiać się w szczegóły nie zamie- Uczestnictwo w „Spotkaniach” wy- nii, inspirują, wyjaśniają, zwracają lecz patrzyła na nią oczyma Galicjan. – Na szczęście, od początku rzam i zauważę tylko, że dla wielu maga zarezerwowania sobie dwóch uwagę. I to wszystko wynoszą ze Poprzednia polityka ukraińska to była utrzymuje się konsensus między gości z Polski to jedna z nielicznych roboczych dni – czwartku i piątku. sobą ze „Spotkań” ich uczestnicy, by polityka „uciekania od historii”, to zaś partiami politycznymi, sprowadzają- okazji by „na żywo” wymienić poglądy Do tego, aby dojechać do Jaremczy, później – mam nadzieję – korzystać co miało łączyć Polaków i Ukraińców cy się do tego, że Ukraina jest dla z innymi polskimi gośćmi. To samo potrzebna jest jeszcze środa. W su- z tego w oficjalnym, politycznym, to „powierzchowna antyrosyjskość”. Polski ważna, jest ofiarą rosyjskiej dotyczy gości ukraińskich. I chociaż mie – 3 dni robocze. Teraz trzeba to naukowym i dziennikarskim życiu. Z kolei Ołeh Kałakura z Instytutu agresji i Polska powinna Ukrainę to są polsko-ukraińskie spotkania, to zestawić z listą uczestników i z tym ja- „Spotkania” dobrze służą Polsce Badań Etnonacjonalnych i Politycz- wspierać. Zobaczymy, czy ten kon- rozmowy nie tylko o polsko-ukraiń- kie pełnią funkcję oraz gdzie pracują. i Ukrainie. Wierzę w to i mam taką nych NAN Ukrainy zauważył, że sensus da się utrzymać, jeśli do skich sprawach się toczą. Profesorowie, konsulowie, rektorzy, nadzieję. poprzednia władza próbowała osią- Sejmu wejdzie parta będąca w opo- 5 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) zycji do PiS z prawej strony, czyli [panel odbył się przed zgodą Ukrainy Prędzej Moskwa odda w Polsce czy w Niemczech nie są w Dzisiaj to Putin narzuca Konfederacja, która ów konsensus na wznowienie ekshumacji – red.]. Ukrainie czapkę Monomacha, stanie krytycznie ocenić relacji swo- porządek dzienny Europie bezwzględnej potrzeby pomocy pod- Następny rok jest rokiem znakomitej niż pozwoli zajrzeć ich pracowników, które bywają stron- Wojna rosyjsko-ukraińska to waża. rocznicy, stulecia Bitwy Warszaw- do swoich archiwów nicze. Agnieszka Romaszewska- początek deformowania porządku Decyzja o odwołaniu Wołodymy- skiej. Polska strona powinna przypo- Polacy i Ukraińcy żyją w ilu- Guzy, dyr. TV Belsat zgodziła się z światowego. Taką tezę postawił ra Wjatrowycza zapadła dzień przez mnieć sobie i podziękować za to, że zji, że dużo o sobie wiedzą. Tym- Wasylem Rasewyczem, że telewizje prof. Hryhoryj Perepełycia z Kijow- rozpoczęciem obrad w Jaremczu. ukraiński sojusznik, jako jedyny bronił czasem tak nie jest. Powoduje to ukraińskie nie przynoszą dochodu: skiego Uniwersytetu Narodowego Stąd często pojawiał się motyw nie swojej części frontu i faktycznie obro- zagrożenie ze strony aktywności – W wypadku Ukrainy tych tele- im. Szewczenki. Tymczasem Eu- tylko zmian politycznych na Ukrainie, nił Galicję, ukraińska strona powinna medialnej Rosji. Taki obraz sytuacji wizji jest bardzo dużo. To co uderza ropa Zachodnia traktuje tę wojnę ale również odwołania samego szefa dziękować, że polscy żołnierze ginęli namalował Jewhen Mahda, twórca człowieka, który zajmuje się telewizją, jako konflikt wewnętrzny. Powoli UIPN. Wedle Adamskiego zmiana „za wolność waszą i naszą”. Znako- koncepcji wojny hybrydowej. Rosja gdy przyjeżdża na Ukrainę to konsta- też następuje destrukcja zachod- polityczna na Ukrainie została przy- mitą okazją będzie rocznica wejścia przypomina nieuczciwego lekarza, tacja: „Boże! Jak oni mogą utrzymać niego porządku, która manifestuje jęta z nadzieją. Ekipa która odchodzi, do Kijowa sojuszniczych wojsk. który napuszcza na siebie swoich tyle telewizji, to niemożliwe, żadnego się rozkładem europejskiej jedności, paradoksalnie była chyba najbardziej pacjentów. Jest to łatwe i nie dają- kraju nie stać na tyle telewizji! Widać, rozpowszechnieniem antyameryka- reformatorską, z drugiej strony najbar- Co się stało z Ukrainą? ce się rozwikłać bez zaglądania do że nie utrzymują się z reklamy, bo nizmu, korozją euro-atlantyckiej so- dziej zawiodła i Ukraińców i Polaków, Bogumiła Berdychowska skupiła kartoteki pacjentów. Tylko lekarz rynek jest za mały, by utrzymać tyle lidarności. Ten obraz uzupełnia wi- którzy Ukrainie sprzyjali. Zarówno tu, się na ostatnich wyborach parlamen- zna historię chorób, ale nie dopusz- stacji. Widać, że cel jest inny. zja osi Berlin-Paryż-Moskwa. Rosja jak i w Kijowie, model etnonacjonali- tarnych i prezydenckich na Ukrainie. cza nikogo do tych kartotek znając W Polsce mediami rządzi po od początku stosowała tę strategię. stycznego narodu jest stały i pomi- Zadała pytanie kolegom z Ukrainy o historię choroby. Kartoteka była w pierwsze rynek, stąd walka o „klikal- Konkluzja z uświadomienia sobie mo odwołania Wjatrowycza, „zbioro- to, co stało się z Ukrainą od jej pierw- tym wystąpieniu metaforą archiwów ność”, stąd informacje o Donbasie i tego procesu jest następująca: znie- wy Wjatrowycz trwać będzie”. szych wyborów prezydenckich. Po- sowieckich i rosyjskich. Mahda sko- pozycje seksualne obok siebie (jak sienie sankcji wobec Rosji to kwe- równała wyniki wyborów Wiaczesła- mentował ten stan żartem, że prę- wcześniej zauważył konsul Marian stia czasu. Potrzebny czytelny sygnał wa Czornowiła i Petra Poroszenki. W dzej Moskal odda Ukrainie czapkę Orlikowski), po drugie – polityka. Są – Dzisiaj to Putin narzuca porzą- Kijowa 1991 roku na Czornowiła głosowało Monomacha, niż pozwoli zajrzeć one w Polsce skrajnie spolityzowa- dek dzienny Europie! I w normandz- W 2014 roku władze w Kijowie 23,5% wyborców, natomiast na Pe- do swoich archiwów. Europa Środ- ne. Oglądając polskie media, ma się kim formacie, i w relacjach z USA. spostrzegły, że mogą rozmawiać z tra Poroszenkę głosowało 24,45%. kowo-Wschodnia to epicentrum wrażenie, że nadają z dwóch, róż- Rosja bardzo dobrze posługując się Zachodem nie poprzez Warszawę, Wynikałoby z tego, że jedna czwar- wojny hybrydowej, ponieważ Rosja, nych planet. Należy ponadto dodać, instrumentem wojny hybrydowej na- rozszerzając tu swoje wpływy, może że TVP nie posiada korespondenta odnowić swoją potęgę. Wrócić do w Kijowie. roli gracza w regionie. Rosja, jak żywy organizm, jeśli nie może ko- Ten świat jest w rozpaczliwy goś zjeść, to będzie okazywać pre- sposób bezbronny tensje do jakiegoś regionu. Można na propagandę zaryzykować tezę, że do narzędzi Dziennikarz, którego tekst jest tego lekarza należą duże agencje wciśnięty między jedną a drugą re- informacyjne. Andrzej Klimczak, klamę, nie myśli o świecie, on ma szef rzeszowskiego oddziału Sto- ściągać reklamodawcę, człowiek nie warzyszenia Dziennikarzy Polskich jest już obywatelem, a konsumentem. przytoczył relacje kolegów z Ukra- Taką wizję zaprezentował Robert iny, że ich głównym grzechem jest Czyżewski, prezes Fundacji Wol- korzystanie z dużych agencji infor- ność i Demokracja. Jego zdaniem, macyjnych, z których większość jest zachodzi sterowana selekcja infor- kontrolowana przez Rosję. macji. Portale internetowe walczą o Leon Tyszczenko Leon Wasyl Rasewycz (od lewej), Łukasz Adamski, Stanisław Zwrócił on również zebranym statystyki, tymczasem tzw. trolle in- uwagę na działający już w 11 kra- ternetowe klikają odpowiednie mate- Stępień Tyszczenko Leon jach program Stop Fake, który ma riały. Wszystkie pozostałe materiały Robert Czyżewski a ponad Warszawą. Tak najnowszą ta społeczeństwa jest niezmienna na celu demaskowanie propagandy mają określoną, średnią „klikalność”, historię stosunków polsko-ukraiń- w swoich przekonaniach. Takie też rosyjskiej. ale gdy pojawi się tekst o „wzroście rzuca mechanizm sterowanych na- skich streścił prof. Bohdan Hudˊ, dyr. były komentarze, że to ta zdrowa, banderyzmu na Ukrainie” na przy- strojów wyborczych w Ameryce. Instytutu Integracji Europejskiej z przywiązana do ukraińskości, jedna Na Ukrainie oligarcha kład, statystyki błyskawicznie rosną. Przy utrzymaniu się tej polityki uniwersytetu lwowskiego. Z perspek- czwarta społeczeństwa. Tymczasem bez mediów to nie oligarcha Stąd postulat prezesa o aktywność będziemy zmierzać w stronę Eu- tywy Kijowa Polska zaczęła schodzić na Czornowiła głosowało prawie 7,5 Wasyl Rasewycz zauważył, że w tej sferze państwa. Dyrektor me- ropejskiego Koncertu XIX wieku, na margines polityczny. Bohdan miliona Ukraińców, a na Poroszenkę oligarchowie ukraińscy mają własne diów państwowych jest wymienialny kiedy państwa europejskie, w tym Hudˊstwierdził, że Kijów powinien wy- zaledwie 4,5 miliona wyborców. media, które nie przynoszą im zy- w rezultacie wyborów politycznych, głównie Rosja, decydowały które słać Warszawie jasny sygnał, że nie państwa będą, a które nie będą su- ma już zamiaru ignorować stanowi- werenne. ska polskiego w swojej polityce. Ukra- ina mogłaby przyjmować zaproszenia Jedna przestrzeń na spotkania inicjatywy Trójmorza. ekonomiczna Polski Dwa zignorowała, trzeci raz już jej nie i Ukrainy zaprosili. Wedle dr. Jerzego Targalskie- Lwowski profesor zaapelował, go wobec wzrastających tendencji by to były konkretne działania, a nie porozumienia Niemiec i Francji z tylko deklaracje. Zwrócił on uwagę Rosją podstawą funkcjonowania na bolącą kwestię, nierealizowaną Polski i Ukrainy powinno być stwo- od lat. Granica polsko-ukraińska cały rzenie jednej przestrzeni ekonomicz- czas ma zbyt mało przejść granicz- nej. Sukcesy tej strefy na Pomoście nych, a te które są, nie funkcjonują Czarnomorskim stworzyłyby wspól- w należyty sposób. Na przykład, ny rdzeń i spowodowałyby zaintere- należałoby wprowadzić jak najszyb- sowanie sąsiednich państw, które w ciej wspólny pas kontroli granicznej. naturalny sposób ciążyłyby do niej. Ukraińska strona mogłaby wyremon- W kolejnym numerze zaprezen- tować drogę do Budomierza (jedyne tujemy jeszcze panel ekonomiczny przejście, gdzie jest stan zbliżony do i spotkanie Forum Partnerstwa Pol- wspólnego pasa kontroli granicznej). sko-Ukraińskiego. Zdaniem Hud’a polityka historycz- Panele odbyły się w dniach od 19 na też powinna stać się przestrzenią do 20 września: 1. Pole elektoralnych dialogu. Warto zauważyć, że Ukraina Tyszczenko Leon zmian na Ukrainie i w Polsce w kon- jest w stanie wojny, zatem ta kwestia – Niemal połowa głosów zdoby- sków. Oni do nich dokładają. Są za- w przeciwieństwie do zasady pierw- tekście polityki wewnętrznej i wyzwań ma nieco inną wagę dla Ukrainy i dla tych przez Czornowiła w znacznie tem im potrzebne nie z powodów ko- szeństwa „klików”. w sferze bezpieczeństwa obu państw, Polski. Jeden z pierwszych gestów trudniejszych warunkach – z Kry- mercyjnych. Służą do manipulowania – Ten świat jest w rozpaczliwy 2. Rola mediów i współpracy kultural- to zaakceptowanie faktu, że ofiary mem, który oczywiście na niego nie i doprowadzania ich sił politycznych sposób bezbronny na propagandę. nej. Zagrożenia, 3. Polska i Ukraina w konfliktu polsko-ukraińskiego II wojny głosował, z Donbasem, który oczy- do władzy, a zatem nie są to media Reklama kształtuje nasz mózg. Z kontekście wyzwań sytuacji między- światowej mają prawo do godnego wiście na niego nie głosował, gdzieś masowe o rzetelnej informacji i rze- dwojga złego wolę chyba obecność narodowej. pochówku. przepadło. Nasuwa się więc pytanie telnym dziennikarstwie. Dużym nie- państwa. Stąd duże projekty typu – Powinniśmy powrócić do eks- do ukraińskich kolegów, co to znaczy, bezpieczeństwem, jego zdaniem, są Fake News muszą być stymulowane Wszystkie panele z Jaremcza humacji polskich ofiar na Wołyniu i co ukraińskie społeczeństwo chciało osobiste sympatie bądź układy towa- przez państwo – zakończył Czyżew- 2019 są dostępne w kanale YouTu- we wschodniej Galicji z lat 1943–44 powiedzieć swoim kolegom? rzyskie korespondentów. Redakcje ski. be: TV Kurier Galicyjski. 6 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Prasa polska o Ukrainie opracował kraju Wołodymyra Wiatrowycza, zamierzają zrealizować w przyszłym stępnie, gdyby misja OBWE uznała się odbywać od 30 września do 4 paź- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI uważanego za jednego z architek- roku. w ostatecznym raporcie te wybory dziernika 2019 roku. Powyższe jest tów ukraińskiej polityki historycznej – Chcę rozwiać kilka mitów. Po za uczciwe i demokratyczne, status reakcją Ukrainy na powrót Federacji Anektowany półwysep i uznawanego w Polsce za apologe- pierwsze, ziemia należy do Ukraiń- miałby obowiązywać na stałe. Rosyjskiej do sali plenarnej Zgroma- ma powrócić do nazwy, tę działalności OUN-UPA. ców. W modelu, który proponujemy Wszystko zaczęło się sypać, gdy dzenia PACE bez spełnienia wyma- która będzie się kojarzyła z Impe- Wiatrowycz poinformował o zwol- wraz z rządem, prawo kupowania lub Kuczma nagle zażądał, by najpierw gań rezolucji Zgromadzenia przyjętej rium Rosyjskim. nieniu w środę na swoim Facebooku. sprzedawania ziemi będą mieli tylko wycofano stamtąd rosyjskich żołnie- w odpowiedzi na rosyjską agresję na Rosyjski rządowy dziennik „Ro- Jak oświadczył, w ciągu trwającej od obywatele ukraińscy albo ukraińskie rzy. Ukraińska straż graniczna mia- Ukrainę” – oświadczyła Jasko. syjska Gazeta” podaje, że władze 2014 roku kadencji zdołał zrealizo- firmy – powiedział na spotkaniu ze łaby z kolei powrócić na niekontro- Według niej, delegacja Rady nielegalnie anektowanego Krymu pla- wać większość postawionych sobie środowiskami rolniczymi w Kijowie. lowany obecnie przez Kijów kilkuset- Najwyższej Ukrainy do Zgromadze- nują zmianę nazwy półwyspu. Obec- celów. – Uzyskałem od premiera – Straszenie Arabami, Chińczykami kilometrowy odcinek granicy Jedno nia będzie prowadzić konsultacje z na „Republika Krym” ma się zmienić Ołeksija Honczaruka zapewnienie, czy kosmitami, którzy wywiozą naszą jest pewne: 81-letni Kuczma mocno partnerami w Zgromadzeniu w celu na „Republika Krym-Tauryda”. że nie zważając na zmianę na sta- ziemię wagonami, jest brednią – pod- zaskoczył wysłanników Kremla w określenia wspólnych przedsięwzięć Inicjatorem zmiany nazwy jest nowisku prezesa, Instytut zachowa kreślił Zełenski. Mińsku. i rozwiązań, które przywróciłyby re- szef szerzej nieznanej „autonomii status organu władzy oraz instru- Prezydent zapowiedział uregu- – Przez cały okres negocjacji ukra- putację Zgromadzenia, jako instytucji narodowo-kulturowej krymskich mentu polityki pamięci narodowej, lowanie rynku ziemi, by uczynić go ińska strona wszystko parafowała, a symbolizującej demokrację, prawo- Greków” Iwan Szonus, który zapro- a format i kierunki jego pracy będą przejrzystym oraz wyeliminować ma- w decydującym momencie postawiła rządność oraz ochronę praw i wolno- ponował „zatwierdzić rosyjski status kontynuowane – napisał. chinacje gruntami rolnymi. Premier warunki, które przekreślają formułę ści człowieka w Europie. Delegacja półwyspu”. Wiatrowycz – Ukrainy Ołeksij Honczaruk poinfor- Steinmeiera. W tej sytuacji myślę, ukraińska wzywa również delegacje Nowa nazwa ma nawiązywać do kontrowersyjny szef mował, że rynek sprzedaży ziemi zo- że spotkania czwórki normandzkiej państw członkowskich Rady Europy Imperium Rosyjskiego i kojarzyć się ukraińskiego IPN odwołany. stanie otwarty w przyszłym roku. nie będzie. Na razie konkretów brak do przeprowadzenia szeroko zakro- z gubernią taurydzką, która istniała 18.09.2019 – Musimy rozwijać się w tempie – mówi „RP” Fiodor Łukjanow, szef jonych konsultacji na temat konse- w latach 1802–1921. 5–7 procent (PKB) rocznie. Otwiera- wpływowej rosyjskiej Rady ds. Poli- kwencji bezwarunkowego powrotu Krym zmienia nazwę. Papież Franciszek mia- my rynek ziemi nie od razu. Chcieli- tyki Zagranicznej i Obronnej, czołowy Rosji do PACE. Rusłan Szoszyn, 16.09.2019 nował dotychczasowego kanclerza śmy to zrobić od 1 lipca (2020 roku), analityk ds. polityki zagranicznej Ro- Ukraina odmówiła udziału w diecezji kijowsko-żytomierskiej, 40- ale przeprowadziliśmy konsultacje z sji, blisko związany z Kremlem. jesiennej sesji Zgromadzenia W Akademii Dyploma- letniego ks. Aleksandra Jazłowiec- farmerami i zdecydowaliśmy, że zro- Donbas: impasu Parlamentarnego Rady tycznej MSZ odbyła się uroczystość kiego biskupem pomocniczym tej bimy to od 1 października przyszłego nie przełamano. Europy. 23.09.2019 nadania stopni dyplomatycznych diecezji, przydzielając mu jednocze- roku – oświadczył. Honczaruk prze- Rusłan Szoszyn, 19.09.2019 osobom, które zdały egzamin dyplo- śnie stolicę tytularną Tulana. kazał również, że rząd wraz z Naro- Codziennie Amerykań- matyczno-konsularny. Na uroczysto- Biskup nominat urodził się 2 dowym Bankiem Ukrainy przygoto- Podczas wczorajszego skie media sugerują, że ści była obecna delegacja ukraińska marca 1979 roku w Szarogrodzie w wują tańsze kredyty dla rolników na spotkania z Ambasadorem RP w Donald Trump naciskał z ambasadorem Ukrainy Andrijem obwodzie winnickim, na wschodnim zakup ziemi. Minister finansów Oksa- Kijowie Bartoszem Cichockim Mini- na prezydenta Woło- Deszczycią na czele, a minister Jacek Podolu. Przygotowywał się do ka- na Markarowa powiedziała, że będą ster kultury, młodzieży i sportu Wo- dymyra Zełenskiego, Czaputowicz zaoferował Ukraińcom płaństwa w Wyższym Seminarium oni mogli liczyć na 5-procentowy kre- łodymyr Borodianski poinformował, aby Ukraina rozpoczęła „kształcenie nowych elit ukraińskich”. Duchownym pw. Ducha Świętego w dyt na te cele. że Ukraina oczekuje od Polski nie- śledztwo w sprawie interesów syna Jak podało MSZ w swoim ko- Gródku Podolskim. 26 czerwca 2004 Zełenski: Ziemia rolna zbędnej dokumentacji, która umoż- jego najpoważniejszego kontrkan- munikacie, od osób otrzymujących roku przyjął święcenia kapłańskie i zo- nie dla cudzoziemców. liwi rozpoczęcie na Ukrainie prac dydata w wyborach prezydenckich pierwsze stopnie dyplomatyczne stał włączony do prezbiterium diecezji 19.09.2019 poszukiwawczych i ekshumacyjnych w 2020 r. – Joe Bidena. ślubowanie przyjął minister Jacek kamieniecko–podolskiej. W latach prowadzonych przez Instytut Pamię- W 2014 r. – kiedy Biden był jesz- Czaputowicz, a dyplomy wręczył dy- 2004–2006 był wikariuszem w Mu- Prezydent Ukrainy Wo- ci Narodowej. cze wiceprezydentem w administra- rektor generalny służby zagranicz- rafie, a jednocześnie pracował jako łodymyr Zełenski chce – Ze swojej strony potwierdziłem cji prezydenta USA Baracka Obamy nej Andrzej Papierz. Przemawiając formator w Wyższym Seminarium rozmawiać z Moskwą, ale nie na jej oświadczenie prezydenta Ukrainy w – jego syn Hunter został członkiem do świeżo upieczonych dyplomatów Duchownym w Gródku Podolskim. warunkach. Kijów w ostatniej chwili sprawie zniesienia ograniczeń w za- rady nadzorczej ukraińskiego holdin- Jacek Czaputowicz określił Akade- W latach 2006–2013 ks. Jazło- wycofał się z podpisania dokumen- kresie prac poszukiwawczych i eks- gu Burisma, zajmującego się głównie mię Dyplomatyczną MSZ mianem wiecki studiował na Papieskim Uni- tu, który mógł pogrążyć prezydenta humacyjnych. W związku z tym otrzy- gazem ziemnym. Jego założycielem ważnej instytucji dla polskiego MSZ. wersytecie Laterańskim w Rzymie, Ukrainy. małem list od ambasadora w sprawie jest oligarcha i polityk Mykoła Zło- Jednocześnie zapowiedział rozsze- uzyskując doktorat z prawa kano- Wydawało się, że zakończenie udzielenia odpowiednich zezwoleń czewski. W tymże roku firma ta przy- rzanie jej działalności o szkolenie nicznego. Następnie był wicerek- tlącej się od pięciu lat wojny jest bli- i obiecałem niezwłocznie udzielić jęła do swojej rady nadzorczej wiele cudzoziemców. torem i ekonomem Wyższego Se- skie. Prezydent Ukrainy Wołodymyr odpowiedzi – wyjaśnił. – Wyjaśniłem osób z zagranicy, w tym Aleksandra Ze słów Jacka Czaputowicza minarium Duchownego pw. Ducha Zełenski odbył już trzy dłuższe roz- stronie polskiej obowiązujące proce- Kwaśniewskiego. wynika, że MSZ toczy rozmowy, któ- Świętego w Gródku Podolskim, zaś mowy telefoniczne z rosyjskim przy- dury dotyczące poszukiwań i wezwa- Obydwaj Bidenowie wielokrotnie re mają doprowadzić do organizacji w 2014 roku został jego rektorem. W wódcą Władimirem Putinem. Władze łem stronę polską do jak najszybsze- zapewniali, że stanowisko Huntera przez Akademię Dyplomatyczną MSZ roku 2018 został kanclerzem diecezji w Moskwie odnotowały nawet, że go złożenia dokumentów zgodnie z nie miało nic wspólnego z ogromnym szkoleń dla ukraińskich dyplomatów, kijowsko-żytomierskiej. nowy prezydent w Kijowie „demon- obowiązującymi procedurami w celu wpływem na politykę USA wobec polityków i urzędników. Miałoby się to „Moja nominacja to wyraz ogrom- struje gotowość do kompromisów”, rozpoczęcia prac” – dodał. Ukrainy, który miał jego ojciec. – Nigdy odbywać we współpracy z ukraińskim nego zaufania Ojca Świętego do a rosyjskie i ukraińskie media wró- Borodianski zapewnił także o peł- nie rozmawiałem z moim synem o jego MSZ. – Zaoferowaliśmy kształcenie mnie” – powiedział biskup-nominat żyły szybkie spotkanie przywódców nym poparciu całego procesu prowa- zagranicznych interesach – stwierdził nowym elitom ukraińskim tu w Aka- Aleksander Jazłowiecki w rozmowie czwórki normandzkiej (Ukrainy, Ro- dzenia prac i wyraził nadzieję na ścisłą podczas niedawnego spotkania z demii Dyplomatycznej, w postaci kur- z ukraińskim portalem katolickim sji, Francji i Niemiec). Miało odbyć współpracę z polskim Ministerstwem wyborcami kandydat Demokratów na sów przygotowujących ich do życia „Credo”. Franciszek mianował go 18 się już we wrześniu w Paryżu. Kreml Kultury i Instytutem Pamięci Narodo- stanowisko prezydenta USA. politycznego w swoim kraju – mówił września biskupem pomocniczym zażyczył sobie, by przed tym spotka- wej w zakresie renowacji ukraińskich Sprawa wróciła z okazji przyjaz- Jacek Czaputowicz. Szef MSZ RP diecezji kijowsko-żytomierskiej, któ- niem strony „zatwierdziły na piśmie” miejsc pamięci w Polsce. du do Nowego Jorku na 74. sesję przypominał, że polscy urzędnicy ko- rej ordynariuszem jest bp Witalij Kry- tzw. formułę Steinmeiera, dotyczącą Ukraina oczekuje od Polski Zgromadzenia Ogólnego ONZ pre- rzystali z takich szkoleń, gdy Polska wicki. zakończenia wojny w Donbasie. wymaganej dokumentacji zydenta Zełenskiego. Wyszło na jaw, starała się o wejście do UE. – Dzisiaj Biskup Jazłowiecki będzie pierw- W Kijowie nikt temu nie zaprze- do rozpoczęcia prac że Trump miał podczas rozmowy z możemy sami dzielić się naszymi do- szym na świecie biskupem pocho- czał. Szef ukraińskiej dyplomacji ekshumacyjnych. 20.09.2019 prezydentem Ukrainy naciskać, aby świadczeniami – mówił szef polskiej dzącym z Szarogrodu. Jest także Wadym Prystajko przyznał nawet Kijów wszczął śledztwo ws. syna dyplomacji. jednym z pięciu najmłodszych bisku- w środę, że parafował ten doku- Delegacja Ukrainy w Bidena Wykład z okazji inauguracji ko- pów katolickich na świecie. Wszyscy ment podczas spotkania doradców Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Ukraińskie śledztwo lejnej aplikacji dyplomatyczno-kon- najmłodsi pochodzą właśnie z Ukra- „czwórki normandzkiej” w Berlinie 2 Europy oficjalnie odmówiła udziału w w sprawie syna Bidena. sularnej wygłosił dyrektor Akademii iny. września. Zaproponowana jeszcze jesiennej sesji Zgromadzenia. Argu- 24.09.2019 Dyplomatycznej Ukrainy Serhij Kor- Nowy biskup na Ukrainie, w 2015 r. przez ówczesnego szefa mentuje to przywróceniem Rosji do suński. ma tylko 40 lat. 18.09.2019 niemieckiej dyplomacji Franka-Wal- prac Zgromadzenia. Poinformowała Sławomir Nowak nie bę- Czaputowicz zaoferował tera Steimeiera formuła polega na o tym szefowa ukraińskiej delegacji, dzie dłużej pełnił funkcji Ukraińcom szkolenia Ziemia na Ukrainie nie tym, że w niekontrolowanej obecnie deputowana partii „Sługa ludu” Jeliza- szefa ukraińskiego Ukrawtodoru. na akademii dyplomatycznej będzie sprzedawana cu- przez Kijów części Donbasu miały- wieta Jasko. Były minister transportu podał się do MSZ. 17.09.2019 dzoziemcom – oświad- by się odbyć wybory samorządowe „Oświadczamy o odmowie prze- dymisji. Sławomir Nowak stał na cze- czył w czwartek prezydent tego kraju i tego samego dnia ukraiński parla- kazania pełnomocnictw nowej dele- le ukraińskiej agencji odpowiedzialnej Rząd Ukrainy zwolnił Wołodymyr Zełenski, komentując pla- ment miałby zgodzić się na ustawę gacji ukraińskiej do udziału w jesien- za budowę dróg od 2016 roku. W la- ze stanowiska prezesa ny zniesienia moratorium na sprze- dotyczącą „specjalnego statusu” dla nej części sesji Zgromadzenia Parla- tach 2011–2013 był ministrem trans- Instytutu Pamięci Narodowego tego daż gruntów rolnych, które władze tej części wschodniej Ukrainy. Na- mentarnego Rady Europy, która ma portu w rządzie Donalda Tuska. 7 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334)

wobec niego wysunięto podej- rzenia o składanie fałszywych zeznań XXII DNI LWOWA I KRESÓW W POZNANIU – podatkowych. Narodowa Agencja ds. Zapobiegania Korupcji (NAZK) skontrolowała deklarację majątkową PIKNIK LWOWSKI I JARMARK GALICYJSKI Nowaka za 2017 r. Według NAZK, w deklaracji Nowak podał nieprawidło- Zakończyła się przedostatnia część XXII Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu. Na Stary Rynek w Poznaniu w niedzielę wą wartość samochodu oraz środków 22 września br. przybyło wielu kresowian i wielkopolan, by w takt muzyki bawić się i weselić. Poznański Oddział TML zgromadzonych na rachunkach ban- i KPW przygotował specjały z regionów wschodnich, zaprezentowano wyroby cukiernicze. Można było spróbować kowych. Zdaniem NAZK, nieprawdzi- we informacje dotyczą równowartości lwowskich precli. Odbyły się konkursy z nagrodami. Harcerki i harcerze zbierali datki, które mają wesprzeć akcję cha- ponad 100 minimalnych uposażeń rytatywną „Serce dla Lwowa”, organizowaną przez nasz oddział, jak co roku, przed świętami Bożego Narodzenia, osób zdolnych do pracy – 189,2 tys. a adresowaną do Polaków zamieszkałych we Lwowie i na Kresach. Było też wiele atrakcji dla dzieci. hrywien (29,7 tys. zł). Nowak napisał w opublikowanym HANNA DOBIAS-TELESIŃSKA Z okazji 45-lecia działalności arty- oświadczeniu, że jego dymisja spo- tekst stycznej Kapituła Towarzystwa im. wodowana jest kwestiami osobistymi JACEK KOŁODZIEJ Hipolita Cegielskiego przyznała ze- oraz propozycją objęcia innego sta- zdjęcia społowi statuetkę Hipolita i certyfikat nowiska. „Najlepsze w Polsce”, a kierowni- Sławomir Nowak podał się Całą imprezę prowadził arty- kowi Andrzejowi Horbikowi srebrny do dymisji. sta z Krakowa Wojciech Habela, medal „LABOR OMNIA VINCIT” za p.mal, 24.09.2019 który wielokrotnie uczestniczył w krzewienie idei pracy organicznej. organizowanych przez nasz oddział W ramach Dni Lwowa i Kresów – Przykro mi, ale nie imprezach. Wojciech Habela jest i w powiązaniu z wystawą „Kaźń pro- chcę być wplątywany w z wykształcenia magistrem sztuki, fesorów Lwowskich – Wzgórza Wu- demokratyczne amerykańskie wybo- aktorem i muzykiem. Ukończył Pań- leckie 1941”, która wystawiona była ry – mówił prezydent Ukrainy Wołody- stwowe Liceum Muzyczne w Kra- w hallu Cillegium Maius UAM przy myr Zełenski na wspólnej konferencji kowie, studiował na Uniwersytecie ul. Fredry 10, w Domu Polonii na prasowej z Donaldem Trumpem. Śląskim „Wychowanie Muzyczne” Starym Rynku odbyła się prelekcja Biały Dom opublikował dziś za- i na wydziale aktorskim Państwowej lepszego Solisty”, a występujący wraz ne, biesiadne. Udziałem „Kabaretu Kamilli Jasińskiej z Wrocławia: „Kaźń pis rozmowy telefonicznej Donalda Wyższej Szkoły Teatralnej we Wro- z orkiestrą zespół Mażoretek zdobył Kresowego Paka Rycha” jest kilka profesorów lwowskich, lipiec 1941”. Trumpa z prezydentem Ukrainy Wo- cławiu. Występował w wielu teatrach I nagrodę dla „Najlepszego Zespołu dużych premier widowisk zbliżonych Zainteresowanie wystąpieniem było łodymirem Zełenskim. To reakcja na (Wrocław, Rzeszów, Kraków), w słu- Mażoretek XXIX Regionalnego Prze- do wodewilu: „Wszędzie dobrze, we bardzo duże. Prelegentka przedsta- inicjatywę Demokratów w Izbie Repre- chowiskach radiowych w Ośrodku glądu Amatorskich Orkiestr Dętych O Lwowie najlepiej”, „Piosenki lwow- wiła historię dramatu polskich uczo- zentantów, którzy wszczęli formalne Polskiego Radia we Wrocławiu, pra- Kleczewską Wieżę”. Muzycy średzkiej skie i naszych przyjaciół”, „Znów nych ze Lwowa, przebieg zbrodni, a śledztwo ws. impeachmentu Trumpa, cował jako wykonawca i asystent re- orkiestry koncertowali również za gra- idziemy przez Lwów”, „Z Marianem także późniejsze zdarzenia. Opowie- który został oskarżony o ubieganie się żysera, występował także w filmach. nicą Polski m.in. we Francji, Włoszech, Załuckim do Lwowa”, „Zaproszenie działa w jaki sposób Niemcy likwido- o zagraniczną pomóc w celu oczer- Pisze scenariusze do własnych Niemczech, Węgrzech i Czechach. do Lwowa”, „Chodźmy do Stryjskiego wali dowody zbrodni. Przedstawiła nienia potencjalnego rywala, byłego spektakli teatralnych, recitali m.in. o Rozrastająca się orkiestra nieustannie Parku, jak za dawnych lat”, a także boje o upamiętnienie tej zbrodni we wiceprezydenta Joe Bidena, który tematyce lwowskiej („Lwowskie Kra- doskonali swój warsztat muzyczny, wiele programów estradowych. Ze- Wrocławiu i we Lwowie. Do dzisiaj ubiega się o nominację prezydencką jobrazy Serdeczne”). Wziął udział w który prezentuje podczas licznych spół często koncertuje charytatywnie społeczność ukraińska, której stu- przed wyborami w 2020 roku. XIII Przeglądzie Piosenki Aktorskiej występów i koncertów, reprezentując na imprezach okolicznościowych, denci przygotowali dla Niemców li- Podczas wspomnianej rozmowy we Wrocławiu. Jest członkiem Rady miasto i powiat – Środa Wielkopolska. festynach, dla osób niepełnospraw- stę polskich uczonych już w 1939 r., Trump miał poprosić Zełenskiego o Fundacji Ocalenia Kultury Kresowej Od czerwca 2018 roku Kapelmistrzem nych, w domach spokojnej starości nie potrafi mówić prawdy o tamtych przysługę w skompromitowaniu swo- „Chawira” w Krakowie. Przewodni- Orkiestry Dętej w Środzie Wielkopol- itp. Lwowskie piosenki w wykona- i innych zbrodniach na Polakach. jego kontrkandydata w nadchodzą- czy Ogólnopolskiemu Festiwalowi skiej jest Konrad Borycki, prezesem niu zespołu przeniosły nas w świat Prawda, nawet bolesna, prowadzi cych wyborach prezydenckich, Joe Piosenki Lwowskiej i Bałaku Lwow- Wojciech Siódmiak, tamburmajorem przedwojennego Lwowa i Kresów. do pojednania narodów. Bidena. skiego w Krakowie, jest laureatem II Podczas wspólnej konferencji Ogólnopolskiego Festiwalu w 2008 prasowej Zełenski zapewniał, że roz- roku (I miejsce w Kategorii Piosen- mowa, której treść opublikował Biały ki Lwowskiej i I miejsce w kategorii Dom, była zwykłą wymianą opinii na Bałaku Lwowskiego). Występował z wiele spraw i nie uważa, by Donald recitalami i spektaklami w wielu kra- Trump wywierał na nim jakąkolwiek jach świata. Od 2012 roku cyklicznie presję. Powiedział także, że Ukraina występuje z solistami z Opery Kra- nie potrzebuje pomocy, ale wsparcia kowskiej w koncercie „Gdybym był USA i krajów europejskich w „zatrzy- bogaty”. Występuje na terenie całego maniu wojny”. kraju. W 2009 r. wydał płytę „Lwow- Zełenski podkreślił, że chciałby skie Krajobrazy Serdeczne”. Otrzymał umocnić pozycję Ukrainy w świato- wiele nagród i odznaczeń – medal wej gospodarce. „Pro Patria”, Krzyż 100-lecia Wymar- Zełenski: Nie chcę być szu I Kompani Kadrowej, medal 25- wplątywany w wybory lecia Towarzystwa Miłośników Lwowa w USA. amk, 25.09.2019 i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Poznaniu, Złotą Odznakę Prezydent Wołodymyr TML i KPW, Złotą Odznakę za Zasługi Zełenski podczas wystąpienia w dla Stowarzyszenia Kresowian, Medal drugim dniu debaty plenarnej 74. Kościuszkowski „In Memoriam”. Jest Sesji Zgromadzenia Ogólnego Or- członkiem rzeczywistym Związku Ar- Patrycja Maciejewska. Zespół Mażo- Na koniec występów muzycznych Tegoroczne Dni Lwowa i Kresów ganizacji Narodów Zjednoczonych, tystów Scen Polskich. retek orkiestry jest prowadzony jest zaprezentowała się Kapela „Wiwaty”, w Poznaniu zakończy Dzień Jedno- podkreślił, że póki trwa wojna na Na początku wystąpiła Orkiestra przez Patrycję Maciejewską oraz An- działająca w Pobiedziskim Ośrodku ści Kresowian. 2 października 2019 Ukrainie, nikt na świecie nie może Dęta ze Środy Wielkopolskiej wraz gelikę Michalak. Kultury, odnosząca sukcesy z Zespo- roku, o godz. 18:00 odprawiona zo- czuć się bezpiecznie. z zespołem Mażoretek. Orkiestra Kolejnym zespołem, który wystą- łem Pieśni i Tańca „Wiwaty”. Kapela stanie Msza św. w intencji Kresowian – Rozumiem to tak, że wszyscy Dęta w Środzie Wielkopolskiej ist- pił na estradzie na Starym Rynku był uhonorowana została I miejscem na w kościele św. Małgorzaty na Śródce obecni tutaj mają kłopoty w swoich nieje od 1997 r. i ubiegłego roku po „Kabaret Kresowy PAKA RYCHA”. Wojewódzkim Przeglądzie Folklory- w Poznaniu, gdzie znajduje się wier- państwach. Problemy innych ludzi raz pierwszy wystąpiła publicznie z Zespół powstał w kwietniu 2002 stycznym w Dziekanowicach w 2017 na kopia obrazu Matki Bożej Łaska- nie powinny martwić was bardziej niż okazji Święta Niepodległości 11 li- roku i od tego czasu prowadzi dzia- r. i w Szreniawie w 2018 r. Koncertuje wej z katedry lwowskiej. Po Mszy własne. Rozumiem – takie jest życie – stopada, pod dyrekcją kapelmistrza łalność artystyczną mającą na celu również samodzielnie jako odrębna św. uczestnicy uroczystości spotkają powiedział. Jednak według Zełenskie- orkiestry Macieja Madanowskiego. przypomnienie tym, którzy pamię- grupa artystyczna. Zdobywała naj- się w salce parafialnej „Labolatorium go, we współczesnym świecie nie ma Od ponad dwudziestu lat orkiestra tają i zaprezentowanie tym, którzy wyższe laury na przeglądach kapel Wiary” na Ostrowie Tumskim 17. już „cudzej” wojny. – I nikt z was nie swoimi występami uświetnia obchody urodzili się później – historii i kultury podwórkowych w Złotowie i w Po- Będzie to podsumowanie XXII Dni będzie w stanie czuć się bezpiecznie, świąt państwowych, miejskich i ko- Kresów Południowo-Wschodnich, a biedziskach za program miejskiego Lwowa, wręczenie wyróżnień z oka- kiedy trwa wojna na Ukrainie, kiedy ścielnych. Poza tym bierze udział w Lwowa w szczególności. Zespół w folkloru lwowskiego „Tylko we Lwo- zji XXX-lecia Poznańskiego Oddziału wojna trwa w Europie – podkreślił. Przeglądach Orkiestr Dętych m.in. w swoich programach prezentuje pio- wie”. Uczestniczyła w audycji „Muzy- TML i KPW oraz spotkanie z Toma- Zełenski: póki na Ukrainie Połczynie-Zdroju (2018), w Kleczewie senki lwowskie i o Lwowie tworzone ka naszego podwórka” w TV Trwam szem Kubą Kozłowskim z Warszawy, trwa wojna, nikt na świecie (2019), zdobyła I nagrodę w kategorii przed i po wojnie, piosenki i teksty na Nowy Rok 2010. Kapela wydała tegorocznym laureatem statuetki nie może czuć się „Muzyka Marszowa”, II nagrodę w ka- własne o Lwowie, a także piosenki płytę „Muzyka naszego podwórka Lwa „Semper Fidelis”. Serdecznie bezpiecznie. 25.09.2019 tegorii „Koncert”, I nagrodę dla „Naj- patriotyczne, harcerskie, turystycz- – Piosenki lwowskie i poznańskie”. zapraszamy. 8 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Rozmowy w kuluarach Bogumiła Berdychowska Inna odpowiedź, którą często słyszę i W tej chwili nie ma jasnego lidera, Prof. Hryhorij Perepełycia Mam nadzieję, że nowa ekipa publicystka czytam, jest ta, że była to wielka ope- jeżeli chodzi o większość parlamen- Instytut stosunków z prezydentem Zełenskim na cze- znawczyni problematyki racja socjotechniczna, nie wydaje mi tarną, nie ma jasnego lidera dla koor- międzynarodowych le będzie umacniała bezpieczeń- polsko-ukraińskiej się, żeby była to wypowiedź właści- dynowania, mówiąc w uproszczeniu, Uniwersytetu Kijowskiego stwo. Inna rzecz, że znaleźli się wa, nie mówiąc już nawet o tym, że polskiego kierunku. Nie mówiąc już im. Tarasa Szewczenki oni na takim „polu minowym”, które Na dzisiejszym panelu, gdyby tak w istocie było, to trzeba o tym, że z pewnego punktu widze- powstało za poprzedniej władzy, zmiany, które zaszły po wy- odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nia, uważam, że rok 2019 jest trochę Na tym panelu mówiliśmy o za- gdy określono wojnę z Rosją, jako borach na Ukrainie nazwała ludzie zagłosowali na prezydenta zmarnowany w tej kwestii. Są przy- grożeniach i wyzwaniach, idących wewnętrzny konflikt Ukrainy, i tym Pani „rewolucją”? Zełenskiego? czyny obiektywne: najpierw przez ze środowisk międzynarodowych dla stworzyliśmy sobie masę proble- Tak, bo uważam, że jest to zmia- Wydaje mi się, że społeczeństwo cztery miesiące czekaliśmy na wyniki bezpieczeństwa Polski i Ukrainy. Do- mów. Wspólnota międzynarodowa na dość zasadnicza, dokonana przez ukraińskie miało sporo powodów – wyborów prezydenckich. Po czym szliśmy do wniosku, że mamy wspól- nie uznaje tego konfliktu za wojnę akt głosowania i w niczym to nie poważnych, niezmanipulowanych – okazało się, że mamy poczekać jesz- ne zagrożenie – głównym zaś jest z Rosją, lecz identyfikuje go jako zmienia głębokości tego, co już się aby zagłosować tak jak głosowało. cze dwa miesiące, bo będą przed- agresja rosyjska. Wojna, którą roz- konflikt wewnętrzny. Jest to sytuacja w tej chwili dzieje. Wygląda na to, że Tak jak mówiłam w swoim wystąpie- terminowe wybory parlamentarne. pętała Rosja nie jest tylko przeciw- bez wyjścia. Poroszenko starał się będzie działo się dalej. Jest oczywi- niu, wydaje mi się, że zasadnicze Potem czekaliśmy miesiąc na rząd, a ko Ukrainie, ale przeciwko całemu wyjść z tego, ale mu się nie udało. ście takie fundamentalne pytanie: czy znaczenie miała kwestia wojny, a teraz mamy czekać na polskie wybo- I dziś, prezydent Zełenski stąpa po te głębokie zmiany, które już zaszły, właściwie postulat zakończenia tej ry. Smutna prawda o demokracji jest tym „polu minowym”, starając się będą służyć Ukrainie, będą służyć wojny. Znaczenie miały kwestie so- taka, że podczas kampanii wyborczej rozwiązać konflikt, zakończyć wojnę zmianom, modernizacji i zwiększe- cjalne i wydaje mi się, że w mniej- nie podejmuje się strategicznych de- tymi samymi drogami i w tym forma- niu jej szans konkurencji na forum szym zakresie kwestie, związane z cyzji, czeka się na ostateczne wyniki. cie, jak to czynił Poroszenko. Wyda- międzynarodowym. Czy też, bo nie kulturą, tożsamością itd. Sądzę, że na poważniejsze gesty w je się, że nie przyniesie to sukcesu. relacjach polsko-ukraińskich musimy Widocznie należy zmienić strategię. poczekać do zakończenia polskich Jedno, czego możemy być pewni wyborów parlamentarnych. jest to, że Zełenski nie podda Ukra- Niezależnie od wyników iny. Pokazały to dyskusje wokół pla- wyborów, czy Polska nadal nu Steinmaiera, gdy Putin zażądał będzie wspierać Ukrainę? wykonania tego planu, jako warun- Leon Tyszczenko Leon Nie ulega dla mnie wątpliwości, ku kontynuacji rozmów w formacie że na jedno Ukraina może liczyć – na Zachodowi, i jest to wojna w forma- normandzkim. wsparcie Polski na arenie międzyna- cie hybrydowym. Jest to olbrzymie Prof. Perepełycia uważa rodowej w ważnych dla Ukrainy kwe- zagrożenie, ale, prawdopodobnie, również, że Zełenski nie zgo- stiach. Tu niezależnie czy ministrem nie tak silnie odczuwane w Europie dzi się na autonomię Donba- spraw zagranicznych byli Radosław Zachodniej. Ale nasi polscy koledzy su. Sikorski, Witold Waszczykowski, czy o tym wiedzą, bo znajdują się na Donbas otrzyma ten status w obecnie jest Jacek Czaputowicz, linia wschodniej rubieży NATO, na styku drodze decentralizacji jak inne ob- polskiego rządu nie zmieniła się. Na- interesów Wschód-Zachód. Dlatego, wody czy regiony. Co to oznacza? tomiast, nie bądźmy minimalistami, naturalnie, nam współczują, rozumie- – Okupowane tereny Donieckiego nie chodzi o to, żeby utrzymać wspar- ją nas i wspierają. Dziś, jak widzimy, i Ługańskiego obwodów powinny cie dla Ukrainy na arenie międzyna- doszliśmy do wspólnych wniosków i, zostać zwrócone tym obwodom. Do- rodowej, ale o relacje dwustronne. praktycznie, pomiędzy uczestnikami piero wówczas prawa samorządu Nie ma się co oszukiwać, ale panelu nie było różnicy zdań. Dlatego, lokalnego zostaną im nadane. Ale ostatnie kilka lat była dekoniunktura że my, jako uczeni i analitycy, głębo- najpierw powinno nastąpić całkowite Leon Tyszczenko Leon w tych relacjach. Tu, w moim prze- ko analizujemy te procesy i widzimy zwolnienie Donbasu, bo w przeciw- należy wykluczać takiej ewentualno- Odpowiedź na to pytanie konaniu, nie uda się tego przełamać zagrożenia dla naszego wspólnego nym razie – zalegalizujemy władzę ści, że będą na szkodę Ukrainy. Nie też nie jest prosta i szablono- jeśli nie zaktywizuje kontaktów na bezpieczeństwa. rosyjską na okupowanych terenach. znam odpowiedzi na to pytanie, cho- wa, bo gdy Poroszenko wy- poziomie rządowym. Należy tu pod- Na pytanie, czy zmiana Wówczas wspólnota międzynarodo- ciaż Ukrainie życzę jak najlepiej. grał w obwodzie lwowskim, kreślić, że premier Morawiecki do tej najwyższego kierownictwa wa będzie wywierała presję na nas, Miałem wrażenie, że dziś to w tarnopolskim i iwano- pory nie miał okazji spotkać się ze w państwie wpłynie na bez- abyśmy uznali legalność tej władzy. A chciała Pani, żeby nasi kole- frankiwskim – już nie. swym kolegą z Ukrainy. Zdarzyło się pieczeństwo Ukrainy, prof. oznaczać to będzie ostateczną utratę dzy z Ukrainy odpowiedzie- I z tego punktu widzenia rzeczy- to chyba po raz pierwszy w stosun- Perepełycia odpowiedział: tych terenów. li na pytanie, co wydarzyło wiście rację ma Wasyl Rasewycz, kach wzajemnych, żeby na poziomie się tutaj tak naprawdę? Bo który mówił, że paradoksalność sy- rządowym tak zupełnie tę sprawę ta odpowiedź faktycznie nie tuacji polegała na tym, iż prezydent odpuszczono. Mam nadzieję, że to Łukasz Adamski rośli w ukraińskiej tradycji językowej padła. Zełenski jest pierwszym ukraińskim wszystko się zmieni po 13 paździer- wicedyrektor Centrum czy kulturowej. Nie, nie padła. Jest to zastana- prezydentem, który zjednoczył Ukra- nika. Przekonamy się dopiero wtedy. Polsko-Rosyjskiego Jeżeli chodzi o Polskę, to roz- wiające, że stało się coś niepraw- inę, że nie było wyraźnego podziału Na tegoroczne spotkania Dialogu i Porozumienia mawialiśmy, dlaczego w Polsce dopodobnego, bo wygrana najpierw na Wschód-Zachód, który to podział w Jaremczu przywiozła Pani są tak znaczne podziały politycz- prezydenta Zełenskiego, a potem właściwie tradycyjnie istniał przez książkę? Głównym tematem tego panelu jego zaplecza politycznego z takim ostatnie prawie 30 lat na Ukrainie, Tak, jest to bardzo dobra wiado- była sytuacja polityczna wewnątrz rezultatem jest czymś bez preceden- że w drugiej turze wyborów, mówiąc mość dla czytelników. Chodzi o tom Polski i na Ukrainie. Rozmawialiśmy su. Nie chodzi o to, że jest to bez pre- w uproszczeniu, cała Ukraina głoso- korespondencji pomiędzy Jerzym głównie o sytuacji na Ukrainie, o tym cedensu na Ukrainie, ale jest to bez wała na Zełenskiego. Myślę, że jeżeli Giedroyciem a Bogdanem Osadczu- niespotykanym w dziejach tego regio- precedensu w ogóle w Europie. Bo elity, związane z byłym prezydentem kiem. Współpracowali ze sobą do- nu zwycięstwie i przejęcie odpowie- wyniki 60% do 40%, czy w tym stylu, nie przemyślą tego co się wydarzyło, kładnie pół wieku, tzn. od 1950 roku dzialności w państwie przez jedną siłę to się zdarza i jest to, powiedziała- nie spróbują poważnie odpowiedzieć aż do śmierci redaktora w 2000 roku. polityczną, kontrolowaną przez prezy- bym, codziennością demokracji eu- na pytanie: co takiego się stało, że Jest to pełna korespondencja, żaden denta. Na ile są tu szansy na zmianę, ropejskiej. Ale wygrana na poziomie wyborcy pozbawili ich wsparcia?, to wybór. Wszystkie listy idą tak, jak zo- a na ile ryzyko i co to oznacza dla sto- 73% do 24% jest rzeczą niebywałą. nie będzie dla nich powrotu do dużej stały napisane. Wydaje mi się, że jest sunków polsko-ukraińskich. W gruncie rzeczy, miałam nadzieję, polityki. Sytuacja, z którą mamy do to fantastyczny opis półwiecza sto- Wspominaliśmy też o wyborach Tyszczenko Leon że ukraińscy uczestnicy konferencji czynienia, może się utrwalić. sunków polsko-ukraińskich, głównie w Polsce, które wkrótce się odbę- ne, dlaczego jest taka polaryzacja będą stawiać jakieś hipotezy, dlatego, Jak będą układały się na emigracji, a ostatnie dziesięciolecie dą – 13 października, o perspekty- społeczeństwa i wreszcie o tym, na że w tym co do tej pory przeczytałam, stosunki polsko-ukraińskie – w niepodległej Polsce i niezależnej wach stosunków polsko-ukraińskich. ile społeczeństwo jest podzielone w właściwie nie znalazłam głębszego z nową władzą, bo polskie Ukrainie. Czytelnicy mogą zapoznać Wreszcie rozmawialiśmy o tematach stosunkiem do zachodnioeuropej- namysłu nad tym co się stało. władze mają nadzieję na po- się z tą pouczająca korespondencją, dyskusji, które toczą się na Ukrainie skiego liberalizmu, do pewnego mo- Najczęściej powtarzaną odpo- prawę współpracy? ukazującą, że w sytuacjach skrajnie i w Polsce. delu, który ktoś nazwał tu „modelem wiedzią jest ta, że powtórzyły się Zobaczymy co się wydarzy. Pre- niesprzyjających wzajemnym rela- Na Ukrainie jest to problem, czy brukselsko-berlińskim”. W każdym wyniki z 1991 roku, gdy mówiono, zydent Zełenski zadeklarował pewne cjom – jak było to na emigracji – oka- zwycięży projekt tożsamości narodo- razie, ogólnie ta dyskusja była bardzo że ¼ społeczeństwa to jest twardy rzeczy, ale oprócz deklaracji, które zało się, jak wiele można dokonać, wej, bazujący na etnonacjonaliźmie i żywa. Brali w niej udział nie tylko pa- kościec, kręgosłup idei ukraińskiej. są dobrze przyjęte, potrzebne są gdy zbierze się grono ludzi, mających na przeciwstawieniu tzw. „etnicznych neliści, ale licznie włączyła się w nią Uważam, że nie są to odpowiedzi konkretne gesty i działania. Nie mó- podobne spojrzenie na rolę współpra- Ukraińców” reszcie obywateli, czyli publiczność. Pokazuje to, że żywe właściwe, dlatego, że ¼ w 1991 roku wiąc już o tym, że dla codzienności cy polsko-ukraińskiej. mniejszościom narodowym. Dysku- spotkania polsko-ukraińskie, które już – to było prawie 7,5 mln głosów, a stosunków polsko-ukraińskich być Chciałoby się, żeby współcześni towaliśmy, czy on się nie skończył i po raz 12. odbywają się w Jaremczu, w tej chwili prezydent Poroszenko może, że tak samo ważne, jak dekla- politycy, działający w nieporównanie czy do władzy doszli ludzie, którzy są tak ważne. został wsparty przez 4,5 mln głosów racje prezydenta Zełenskiego, waż- lepszej sytuacji, umieli również tak uważają, że Ukraińcami są wszyscy obywateli. Uważam, że tego rodza- ne jest, kto na bieżąco zajmować się skutecznie wykorzystywać szanse z ludzie, którzy za Ukraińców się uwa- Rozmawiali: Wojciech Jankowski, Eu- ju odpowiedzi wprowadzają w błąd. będzie relacjami polsko-ukraińskimi. pożytkiem dla Polski i dla Ukrainy. żają, a nie koniecznie ci, którzy wy- geniusz Sało i Konstanty Czawaga. 9 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) Cisza przed burzą Gala jubileuszowa Pogoni Lwów Od dwunastu lat jaremczańskie Polsko-Ukraińskie Spotkania są jedny- mi z najistotniejszych wydarzeń dla kształtowania stosunków pomiędzy Jeden z najbardziej zasłużonych polskich klubów sportowych – LKS Ukrainą i Polską. Gromadzą ludzi żywo zainteresowanych tym, aby Pogoń Lwów obchodzi w tym roku 115. rocznicę założenia i 10 lat od były one jak najlepsze, znających oba państwa nie w teorii, a w oparciu o wieloletnią praktykę wspólnych kontaktów i współpracy. Są to osoby, reaktywacji. Z tej okazji w Pałacu Potockich we Lwowie odbyła się uro- które nie potrzebują tłumaczy, aby wzajemnie się rozumieć – osoby, które po prostu chcą zrozumieć drugą stronę. Z żalem jednak wielkim czysta gala jubileuszowa, podczas której wręczono działaczom klubu, można odnotować, że wola uczestników debat prowadzonych w ser- sympatykom i kibicom, pamiątkowe medale i odznaczenia. cu Karpat to wciąż nieco za mało, aby budować coraz lepsze relacje polsko-ukraińskie, aby naprawiać już popełnione błędy, ustrzec się łośników Lwowa i Kresów Południo- nowych i kontynuować to, co dobrze funkcjonuje i korzystnie wpływa wo-Wschodnich została odznaczona na szeroko rozumianą politykę i relacje społeczne. Głosy specjalistów medalem za wieloletnie wsparcie i wciąż nie są dostatecznie wysłuchiwane w Warszawie czy Kijowie, a pomoc dla lwowskiej Pogoni. rządzący wydają się nie być zainteresowani tym, jakie obawy i nadzieje – Prezesa Marka Horbania znam artykułowane są w Jaremczu. od dziecka i jestem z niego dumna. Patrząc na całą galę pomyślałem, AGNIESZKA SAWICZ sąsiadów. Wyjazdy turystyczne, ro- że działacze klubu są szczęściarza- snąca liczba studentów z obu państw mi. Są widoczne sukcesy i to jest to Podczas ubiegłorocznej kon- na terytorium drugiego kraju, liczona szczęście, bo człowiek coś osiągnął. ferencji problemem, który był żywo już w milionach migracja ukraińska w Tutaj tak daleko od Polski jest Polska dyskutowany, była sprawa potencjal- Polsce, przy jednoczesnej bliskości – powiedziała Jadwiga Fajfer. nego konfliktu, jaki mógł zostać roz- kulturowej i językowej sprawiają, że W czasie gali odbył się przedpre- niecony za sprawą dwóch posągów, weryfikowane są stereotypy i zmie- mierowy pokaz filmu Studia Filmowe- lwów z Cmentarza Orląt Lwowskich. nia się sposób postrzegania obu go Lwów poświęcony lwowskiemu Trafne przewidywania, diagnoza narodów. Szczególnie młodzi ludzie, Andrzej Kraśnicki wręczył Markowi Horbaniowi złoty me- klubowi. Autorem dokumentu jest sytuacji i propozycje konkretnych otwarci na znajomości i świat, chęt- dal „Za Zasługi dla polskiego ruchu olimpijskiego” nasz kolega redakcyjny Eugeniusz rozwiązań nie zostały dostrzeżone nie nawiązują relacje, krusząc mit Sało, który od początków reaktywacji przez decydentów, choć zarówno „banderowca” czy wyniosłego Lacha. WOJCIECH JANKOWSKI, piłkarzy czy działalność innych sek- działa w Pogoni. ukraińscy, jak i polscy uczestnicy Zarazem nie sposób nie zauważyć, KARINA WYSOCZAŃSKA cji, bo widzimy efekty naszej pracy. Uroczystej gali towarzyszył tak- spotkania byli zgodni co do działań, że rośnie liczba przypadków przemo- tekst Cieszę się, przede wszystkim, jak że koncert fortepianowy Pawła Ko- jakie należy w tej sprawie podjąć i co cy zarówno fizycznej, jak i symbolicz- KARINA WYSOCZAŃSKA grają dzieci ze szkółki piłkarskiej. walskiego, który również został od- do wagi, jaką będą one miały dla obu nej, tej drugiej szczególnie w świecie zdjęcia Historia z kartek stała się rzeczy- znaczony medalem Pogoni Lwów. narodów. Można zresztą przypusz- wirtualnym. Hejt i agresja skierowane wistością. Hasło „Było, będzie, jest – Jestem fanem Pogoni od za- czać, że nie tyle nie zauważono tej wobec Ukraińców mogą mieć podło- W uroczystości wzięli udział – Pogoń LKS”, te barwy, są u nich wsze, jako zjawiska historycznego części debaty, ile zabrakło woli, aby że zarówno ekonomiczne („zabierają przedstawiciele Ministerstwa Spraw już faktycznie w sercu. Mają swego i sentymentalnego. A reaktywację pochylić się nad tym zagadnieniem. nam miejsca pracy”), jak i opierać się Zagranicznych RP i Konsulatu Ge- rodzaju zastrzyk pogończyka. To jest uważam za rodzaj cudu na jawie. W tym roku tematem, który naj- na zaszłościach historycznych, czy neralnego RP we Lwowie na czele chyba najważniejsze. Mam nadzieję, W tym roku dostałem dwa medale i częściej chyba był poruszany tak wynikać z dyskryminacji, zasadzają- z Iwoną Kozłowską, dyrektorką De- że w przyszłości Pogoń zostanie me- oba wpiszę sobie do życiorysu. Je- podczas obrad, jak i w kuluarach, cej się na poczuciu wyższości wobec partamentu Współpracy z Polonią chanizmem utrzymania polskości we den to Gloria Artis – Zasłużony dla były obawy przed potencjalnymi kon- przybyszów, często wykonujących w i Polakami za Granicą, Katarzyną So- Lwowie – powiedział Marek Horbań. Kultury Polskiej, a drugi od Pogoni fliktami, jakie mogą zostać sprowoko- Polsce prace będące poniżej ich wy- łek, p.o. konsula generalnego RP we Prezes lwowskiej Pogoni wręczył Lwów. Wpiszę to w jednym zdaniu wane przy wykorzystaniu obecności kształcenia czy kwalifikacji, niejedno- Lwowie i konsulem Rafałem Kocotem, okolicznościowe medale i odzna- w swoim życiorysie. Będzie to świet- migrantów ukraińskich w Polsce. Nie krotnie za stawki niższe, niż oferowa- kierownikiem Wydziału Współpracy z czenia. Otrzymali je między innymi nie brzmiało. Kiedyś przeczytałem jest to zagadnienie nowe, zarówno ne Polakom. Niewątpliwie sytuacja Polakami na Ukrainie. zasłużeni dla klubu byli konsulowie książkę Anny Fastnacht-Stupnickiej polscy, jak i ukraińscy znawcy proble- taka może prowadzić do eskalacji – Z ogromną przyjemnością przyj- we Lwowie: Grzegorz Opaliński, Ja- „Zostali we Lwowie”. Moim zda- matyki od wielu miesięcy podnoszą napięć, a to, co udaje się dobrego mowałam wyrazy uznania formuło- cek Żur i Marcin Zieniewicz, Centrum niem działalność Marka Horbania tę kwestię – jak dotąd wydaje się, że budować w relacjach pomiędzy obu wane pod adresem konsulów, którzy bezskutecznie. Ktoś może oczywi- narodami, może zostać zepchnięte dziesięć lat temu zachęcali młodych ście powiedzieć, że jest to artykula- na plan drugi. Co więcej, jeśli dojdzie Polaków we Lwowie, żeby ponownie cja lęków zdecydowanie przedwcze- do sytuacji, w której Ukraińcy staną wskrzesić ducha Pogoni Lwów. Jako snych, ktoś powie, że wywoływanie się sprawcami przestępstw czy wy- Ministerstwo Spraw Zagranicznych, wilka z lasu, ale można też przyjąć, padków, w których ucierpią obywate- wspierając działalność dzisiejszego że to sposób, by dmuchać na zim- le polscy (a statystycznie jest to prze- klubu, a przede wszystkim tę eduka- ne i przygotować scenariusze, które cież możliwe) możemy spodziewać cyjną część skierowaną na prowa- w kryzysowej sytuacji pozwolą obu się przeniesienia nienawiści z jednej, dzenie dziecięcej szkółki piłkarskiej, krajom uniknąć dyplomatycznej ka- konkretnej osoby, na całą społecz- cieszymy się, że możemy mieć swój tastrofy, sporu na wysokim szczeblu, ność. Przed laty byliśmy w Polsce udział w tej pisanej na nowo historii a obywatelom niesnasek, które mogą świadkami pogromów Romów w lwowskiego klubu. Dzięki temu, że przerodzić się w nikomu niepotrzeb- Oświęcimiu, Koninie, a w 1991 r. w reaktywowany został 10 lat temu klub ną nienawiść. Mławie. Trudno przypuszczać, aby- Pogoń Lwów, możemy tę tradycję na- Jubileuszowy medal Pogoni Lwów otrzymała Iwona Ko- Od 11 czerwca 2017 r. obywatele śmy dziś byli społeczeństwem tak rodową w wymiarze sportowym dalej złowska, dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Ukrainy nie muszą już okazywać wiz, dojrzałym i pacyfistycznie usposo- kultywować, pielęgnować i przede Polakami za Granicą MSZ RP aby przekroczyć granicę Unii Euro- bionym, aby niemożliwe były podob- wszystkim aktywizować młode środo- pejskiej. Co prawda zmiana ta nie ne wydarzenia. Wpłynęłyby one na wiska na Ukrainie – powiedziała Iwo- Kultury Polskiej i Dialogu Europej- i całej ekipy Pogoni Lwów bardzo była równoznaczna ze zwolnieniem relacje dwustronne na najwyższym na Kozłowska, dyrektor Departamen- skiego w Iwano-Frankiwsku, przyja- pasuje do treści tej książki. Chyle z obowiązku posiadania zezwolenia szczeblu, cofając nas o wiele lat w tu Współpracy z Polonią i Polakami ciele, zasłużeni działacze, zawodnicy czoło przed wszystkimi, którzy w ten na pracę, ale sprawiła, że znacznie dialogu, który i tak ma wiele manka- za Granicą MSZ. i sponsorzy. Wśród nich znalazł się sposób starają się na tych terenach wzrosła liczba Ukraińców, którzy mentów, ale jednak jest sukcesywnie Prezes Polskiego Komitetu również Kurier Galicyjski. utrzymać polskość – powiedział pia- zdecydowali się podjąć zatrudnienie prowadzony. Olimpijskiego Andrzej Kraśnicki Otrzymał odznaczenie także Pa- nista Paweł Kowalski. w Polsce. Tylko w 2017 r. blisko 1,7 Jest to oczywiście scenariusz wręczył prezesowi klubu Markowi weł Winiarski, który strzelił pierwszą Na zakończenie wystąpił Lwow- mln osób wyraziło wolę rozpoczęcia wręcz katastroficzny, prognoza naj- Horbaniowi złoty medal „Za Zasługi bramkę 10 października 2009 roku ski Kabaret Artystyczny „Czwarta pracy w tym kraju. Jak wiele jest gorsza z możliwych i oby nierealna. dla polskiego ruchu olimpijskiego”. w towarzyskim meczu we Lwowie z Rano”. Odbyło się również niezwy- dziś osób, które zrealizowały swo- Ale czy na pewno? Mądre rządy po- – Cała uroczystość ma w sobie Polonią Chmielnicki. Tego dnia od- kłe wykonanie hymnu Pogoni Lwów. je zamiary? Podejmując pracę nad winny pochylić się nad nią i nawet, dużo serca i otwartości. Są tutaj była się oficjalna inauguracja klubu, Polski pianista i polsko-ukraiński publikacją poświęconą migrantom jeśli dziś uznają ją za nieprawdopo- przyjaciele, sympatycy oraz ci, któ- który został zarejestrowany w sierp- kabaret wykonali razem ten utwór. z Ukrainy w Polsce okazało się, że dobną, uczynić wszystko, aby taką rzy wspierają klub. Moja obecność niu, dzięki wsparciu Konsulatu Ge- Gala odbyła się 28 września we precyzyjne ustalenie tej liczby jest w pozostała. Tym bardziej, że przecież utwierdza mnie w przekonaniu, że neralnego RP we Lwowie i fundacji Lwowie. zasadzie niemożliwe. Instytucje, któ- nawet jeśli to oczywiste, że ani w pol- my w macierzy musimy więcej dawać Semper Polonia. Klub reaktywowano LKS Pogoń Lwów powstał w re wydawało się bez wahania udzielą skim, ani w ukraińskim interesie nie z siebie, abyśmy mogli krzewić pol- z inicjatywy polskiej młodzieży ze 1904 roku i działał do 1939 roku. na takie pytanie odpowiedzi, bądź leżą żadne konflikty, to z pewnością skość wszędzie tam, gdzie są Polacy Lwowa. Przed wojną piłkarze Pogoni cztero- nie wyraziły woli współpracy, bądź gdzieś znajdą się ludzie, dla jakich – zaznaczył Andrzej Kraśnicki. – Graliśmy ostatkiem sił. Do- krotnie zdobywali tytuł mistrza Polski. podawały dane szacunkowe. Jest to byłyby one wygodne. I choć może Marek Horbań, prezes klubu po- trwaliśmy do drugiej połowy i gdy Niestety historia klubu została brutal- zjawisko niepokojące, ale w praktyce to niepolitycznie mówić dziś o takich wiedział, że sukces Pogoni to praca strzeliłem drugiego gola, to nawet nie przerwana w 1939 roku… Dopie- może okazać się, że o wiele większy zagrożeniach, w chwili, gdy wszyst- wielu osób w tle, które często są nie- nie miałem siły, by opuścić boisko. ro po 70. latach w 2009 roku udało się niepokój może budzić prowokowanie ko układa się dobrze, to jest to wła- widoczne. Klub wiele im zawdzięcza Tak miałem wyczerpany organizm – reaktywować lwowską Pogoń. Obec- konfliktów, pomiędzy społecznością śnie ostatni moment na to, by o nich i dlatego wielu z nich zostało odzna- wspomniał zwycięstwo sprzed 10 lat nie klub gra w Premier Lidze obwodu ukraińską, a obywatelami Polski. wspominać. Na to, by po kolejnej czonych. Paweł Winiarski. lwowskiego (III liga). Od 2010 roku Niewątpliwie od lat mamy coraz konferencji w Jaremczu nie zapadła – Takim podziękowaniem dla Jadwiga Fajfer, wiceprezes kato- działa dziecięca szkółka piłkarska więcej możliwości, aby poznać swoich cisza. Cisza przed burzą. mnie jest to, gdy patrzę na występy wickiego oddziału Towarzystwa Mi- Pogoni Lwów. 10 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Przegląd prasy polskiej na Ukrainie opracował storycznych kresach – wraz z korze- łość do muzyki Moniuszko odziedzi- Mszę świętą odprawił ks. dziekan czątku XX wieku, które odzwiercie- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI niami, które wielu z nas ma także od czył po matce, która była śpiewaczką Władysław Czajka, proboszcz parafii dlają życie, rozwój i układ prowincjo- innych narodów zamieszkałych od i świetnie grała na pianinie. Matka świętych Apostołów Piotra i Pawła w nalnego miasta Żytomierza z okresu „Sawa” Rzewuskiego wieków na Ukrainie – przede wszyst- Moniuszki była… Ormianką, a pra- Równem. Następnie odbył się apel zaborów. W wyniku II rozbioru Polski zabrzmiała w jego rodzinnej kim ukraińskich, a także rosyjskich, pradziadek polskiego twórcy opery, pamięci. – Stajemy do apelu w Tyn- wszedł on w skład Rosji: początkowo miejscowości – Sławucie białoruskich, litewskich, tatarskich, Owanes Madzarianc, był współwła- nem w 80. rocznicę wybuchu II wojny jako powiat, a od 1804 roku – stolica Tradycyjnie zaczęliśmy ten rok ormiańskich i wielu innych. ścicielem słuckiej manufaktury, która światowej oraz agresji sowieckiej na nowo powołanej guberni wołyńskiej szkolny od Czytania Narodowego, No i łączy nas także poezja Ju- produkowała pasy. Później Polacy tę ziemię – zwrócił się do zgroma- (do 1918 roku), która składała się z lecz w roku 2019 dla członków ZPU liusza Słowackiego, wielkiego poety zmienili imię prapradziadka Moniusz- dzonych komendant Harcerskiego dawnego województwa wołyńskiego Oddział w Sławucie to wydarzenie polskiego, urodzonego na Kresach. A ki na polskie – Jan Madzarski. Jego Hufca „Wołyń” Aleksander Radica. – i zachodniego fragmentu wojewódz- było bardzo specjalne, gdyż autorem teraz także jego pomnik ufundowany ojciec Czesław Moniuszko, rodowity Wzywam obrońców Pińska, Barano- twa kijowskiego. Po reformie admini- jednego z wybranych do czytania w naszym mieście przez Ministerstwo Polak, zajmował się malarstwem. wicz, Łunińca, Czortkowa, Husiatyna, stracji kościelnej w 1798 roku miasto utworów – noweli „Sawa” – jest uro- Kultury i Dziedzictwa Narodowego Stanisław Moniuszko napisał Sarn, Tarnopola i Równego, Korca, stało się stolicą diecezji katolickiej, a dzony w Sławucie Henryk Rzewuski, Rzeczypospolitej Polskiej i wykonany dwadzieścia operetek, trzy balety, Ostroga oraz pogranicznych rubie- w 1799 roku także prawosławnej. W polski powieściopisarz i publicysta z w stylu tak dobrze odzwierciedlają- dwa „Requiem”. Najchętniej praco- ży nad Dzisną, Szczarą, Niemnem, 1804 roku Żytomierz został stolicą I połowy XIX wieku. Rzewuski był cym romantyzm, właściwy twórczości wał z poezją polskich autorów i biało- Piną, Prypecią, Zbruczem, Horyniem guberni wołyńskiej zamiast Łucka. twórcą tzw. gawędy szlacheckiej. poety. Hasłem tegorocznej imprezy ruskim folklorem. i Słuczem, którzy polegli w nierów- Wówczas nastąpił szybki rozwój mia- Do jego najważniejszych dzieł na- była także jedność Polaków. Rok 2019 został ogłoszony przez nym boju z sowieckim agresorem – sta i jego okolic. leżą: „Pamiętniki Jana Seweryna W spotkaniu przy pomniku wzię- prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej kontynuował komendant wymieniając Na otwarcie wystawy przybyli Soplicy, cześnika parnawskiego”, li udział: zastępca ambasadora Rze- Andrzeja Dudę Rokiem Moniuszki, po- kolejnych uczestników walk z Armią liczni gości, przedstawiciele władz „Mieszczaniny obyczajowe”, „Listo- czypospolitej Polskiej na Ukrainie nieważ mija 200 lat od narodzin tego Czerwoną 80 lat temu. Po przemó- miasta, mieszkańcy i osoby zainte- pad”, „Zamek królewski”. Michał Giergoń, dyrektor Instytutu muzyka. Koncerty jemu dedykowane wieniach uczestnicy uroczystości resowane poznaniem historii wła- W tegorocznym czytaniu mieli- Polskiego w Kijowie Bartosz Musia- odbywają się w Polsce, na Białoru- złożyli wieńce i zapalili znicze pod snego kraju. śmy zaszczyt czytać nowelę razem łowicz, radca Wydziału Konsular- si i na Ukrainie. Koncert, który odbył tablicą pamiątkową umieszczoną na Walentyna Jusupowa z wicekonsul KG w Winnicy Joanną nego Ambasady Rzeczypospolitej się w Chmielnickiej Filharmonii, był bunkrze. slowopolskie.org Szeligą oraz wicekonsulem – Bar- Polskiej w Kijowie Jacek Gocłowski, zachwycający. W programie koncertu Na początku II wojny światowej toszem Szeligą, a także z księdzem dyrektor Departamentu Rozwoju wzięli udział soliści Lwowskiej Opery na linii umocnień nad dawną granicą Ukraińscy i polscy biskupem Janem Niemcem. Na Czy- Sieci Plastics-Ukraina Dariusz Gór- Narodowej (Tetiana Olenicz i Oleh polsko-radziecką w rejonie Tynnego naukowcy prezentowali taniu był również obecny ksiądz pro- czyński, prezes Związku Polaków Lanowyj), Narodowej Opery Ukrainy prawie co 200 metrów znajdował się książkowe nowości boszcz sławuckiej parafii Jan Szańca. na Ukrainie Antoni Stefanowicz, dy- (Taras Bereżański), chór Chmiel- bunkier, punkt obserwacyjny lub za- na wspólnym spotkaniu Oprócz szanownych gości nowelę rektor „Domu Polskiego” w Kijowie nickiego Zespołu „Kozaky Podillia” pora, pozwalająca na szybkie zatopie- w Jaremczu czytali członkowie naszej organizacji, – stołecznej siedziby Federacji Or- oraz dyrygent Roman Rewakowicz. nie podejść do schronów. Ponieważ Monografie zbiorowe, studia hi- nauczycielki, uczniowie polskiej Szko- ganizacji Polskich na Ukrainie – Ma- Zabrzmiały arie z różnych oper Sta- zakończenie budowy linii umocnień storyczne, korespondencja, analizy ły Sobotniej i jej absolwenci, którzy są ria Siwko, a także przedstawiciele nisława Moniuszki, m.in. „Strasznego planowano na rok 1940, we wrześniu naukowe i zbiory artykułów – ukra- już studentami polskich uczelni. kijowskich stowarzyszeń polskich. dworu”, „Halki” oraz „Flisa”. 1939 r. część bunkrów nie była jesz- ińscy i polscy badacze przedstawili Na rozpoczęcie Czytania obecni Po uroczystym złożeniu kwiatów Warto zauważyć, że oprócz bo- cze całkowicie wyposażona. swoje publikacje, które niedawno uj- otrzymali błogosławieństwo od księ- spotkanie rozpoczęło się od modlitwy. gatych przeżyć estetycznych, takie Największe walki podczas na- rzały światło dzienne. Z nowościami dza biskupa. Czytanie odbywało się Razem z o. Pawłem Szlachetą OMI z projekty przyczyniają się do nawią- tarcia sowietów w 1939 r. odbywały książkowymi można było zapoznać w ciepłej, rodzinnej atmosferze. Spe- parafii św. Mikołaja uczestnicy modlili zania międzynarodowej współpra- się właśnie w okolicach Tynnego. się podczas XII Polsko-Ukraińskich cjalnie z okazji Czytania Narodowe- się o pokój między narodami, a także cy kulturalnej między krajami i do Linia umocnień podzielona była na Spotkań „Przyszłość, współczesność, go sławutczanie otrzymali specjalną w intencji poetów i innych działaczy zachowania i rozwoju dziedzictwa rejony. W rejonie „Tynne wieś” w sek- przeszłość. Nowe wyzwania. Progno- pieczątkę z Kancelarii Prezydenta kultury i sztuki artystycznej. kulturowego. I to jest inspirujące… torze „Tynne” znajdowało się ok. 10 zy rozwoju stosunków polsko-ukra- Rzeczypospolitej Polskiej. Następnie z ramienia polskich Tetiana Zemliakowa schronów i obiektów fortyfikacyjnych, ińskich”, które od 19 do 22 września Wyrażamy szczególne słowa placówek dyplomatycznych uczest- slowopolskie.org kolejne w pobliskich rejonach, m.in. odbywały się w Jaremczu. wdzięczności Adamowi Chłopkowi, ników imprezy przywitał zastępca w rejonie „Łącznikowy”, „Kamienne” Prezentacje książkowe rozpoczę- dyrektorowi Centrum Metodycznego ambasadora RP Michał Giergoń, W Tynnem uczczono czy „Berducha”. ły się od przedstawienia studium Wik- w Drohobyczu za przekazanie ksią- który rozpoczął także literacką część pamięć żołnierzy korpusu Walki pomiędzy Batalionem For- tora Wojnałowycza i Natalii Koczan żek. W tym roku Czytanie w Sławucie spotkania. Udział w czytaniu wierszy ochrony pogranicza tecznym KOP „Sarny” a Armią Czer- „Czynnik religijny procesów etniczno- odbyło się w bardzo dobrym miejscu wzięli: prezes ZPU Antoni Stefano- Z inicjatywy Harcerskiego Hufca woną trwały tu w dniach 18–21 wrze- politycznych w Galicji: radziecki okres dla takiego przedsięwzięcia – Miej- wicz, członkowie Kijowskiego Naro- „Wołyń” we wsi Tynne (rejon sarneń- śnia 1939 r. Wojsko sowieckie, żeby powojenny i współczesność”. Auto- skiej Bibliotece, i zapewniła nam taką dowościowo-Kulturalnego Stowarzy- ski w obwodzie rówieńskim) uczczo- pokonać polskie oddziały, organizo- rzy zauważyli, że badania etniczno- możliwość dyrektor biblioteki Nadia szenia Polaków „ZGODA”, Szlachec- no pamięć żołnierzy KOP, którzy w wało grupy saperskie, które miały za polityczne zajmują w ich działalności Horopacha. kiego Zgromadzenia „ZGODA” im. 1939 r. stawili opór Armii Czerwonej. zadanie wysadzać schrony bojowe kluczowe miejsce, a na podstawie Nasze podziękowanie wyra- Mariana Malowskiego, innych kijow- 14 września w Tynnem rozpoczął odporne na artylerię. Jako jeden ze podobnych analiz przygotowano fun- żamy również Fundacji Wolność i skich organizacji polskich i przedsta- się zlot harcerzy Hufca „Wołyń”, któ- słynnych przykładów bohaterskiej damentalne prace dotyczące innych Demokracja za wydanie specjalne wiciele parafii św. Mikołaja: Wanda rzy wspólnie z uczniami i nauczycie- walki w tych dniach podaje się histo- regionów, w szczególności Donbasu poświęcone Czytaniu Narodowemu, Pawłowa, Eugeniusz Gołybard, Ma- lami z miejscowej szkoły uporządko- rię podporucznika Jana Bołbotta, któ- i Zakarpacia. które przyczyniło się do nadania rina Garkusza, Natalia Sidiaczenko, wali teren przy bunkrze z dawnej linii ry zginął wraz ze swoją 50-osobową Bogumiła Berdychowska prezen- godnego poziomu przedsięwzięciu. Tatiana Jandowska z córką Eugenią umocnień na granicy polsko-radziec- załogą na skutek wysadzenia bunkra tując publikację „Jerzy Giedroyć – Larysa Cybula i inni. Jak zawsze aktywnie uczest- kiej, położonym niedaleko cerkwi położonego w okolicach wsi Tynne. Bohdan Osadczuk. Korespondencja slowopolskie.org niczyli w spotkaniu przedstawiciele świętej Paraskewy. Młodzież polska Pierwszy zlot harcerzy – ze Zdoł- 1950–2000” zauważyła, że książka Muzeum im. Maksyma Rylskiego – w i ukraińska wspólnie uczestniczyła w bunowa, Kostopola, Gorzowa Wiel- została zapowiedziana jeszcze dwa Jubileuszowy Dzień Poezji tym roku byli to Wiktor Cion i Alek- grze terenowej. kopolskiego i Szczecina – odbył się w lata temu, najpierw na Lwowskim Fo- Juliusza Słowackiego sander Janiszewski. W następnym dniu, 15 wrze- Tynnem w lipcu 2009 r. Jak zaznaczył rum Wydawców, a później w Kijowie, w Kijowie Oleg Krysin śnia, harcerze i uczniowie z Tyn- Aleksander Radica, to właśnie wtedy natomiast opublikowano ją dopiero 4 września br., w 210. rocznicę dk.com.ua nego przybyli na uroczystości, w harcerze zwrócili się do miejscowych niedawno. urodzin Juliusza Słowackiego – po- których wzięli udział także wicekon- władz o pozwolenie na umieszczenie – Jest to ważne dzieło dotyczą- ety roku, przedstawiciele stołecznej W Chmielnickim zabrzmiały sul Konsulatu Generalnego RP w dwóch tablic pamiątkowych na bun- ce stosunków ukraińsko-polskich na społeczności polskiej tradycyjnie arie z oper Łucku Piotr Matusiak, przewodni- krach i nawiązali kontakt z miejscową emigracji, w szczególności mówiące zgromadzili się pod jego pomnikiem Stanisława Moniuszki czący Niemowickiej Społeczności szkołą. o pierwszej dekadzie stosunków mię- koło kościoła św. Mikołaja. Od czasu W niedzielę 15 września w Lokalnej Wiktor Sawczyn, starosta Natalia Denysiuk dzy niepodległą Ukrainą a Polską – jak pomnik ten, w roku 2012, został Chmielnickim odbył się koncert po- wsi Tynne Aleksander Trochymec, monitor-press.com powiedziała autorka. wzniesiony, opiekuje się nim Kijow- święcony 200. rocznicy urodzin Stani- dyrektor szkoły w Tynnem Woło- Podczas ukraińsko-polskich skie Narodowościowo-Kulturalne Sto- sława Moniuszki. Przyznaję, że aż do dymyr Tyteczko, proboszcz miej- Wystawa w Żytomierzu spotkań prezentowano także wyda- warzyszenie Polaków „ZGODA”, które tego dnia znałam o tym epokowym scowej parafii świętej Paraskewy opowiada o losach miasta nie „Traktowani byli na wskroś huma- corocznie organizuje tu imprezy z czy- kompozytorze, który w swojej mu- o. Ołeksij Buchało wraz z parafia- po rozbiorze I RP nitarnie... Kosaczowski obóz dla osób taniem wierszy polskiego wieszcza zyce zjednoczył dwa kraje – Polskę nami, dyrektor Centrum Dialogu 9 września w siedzibie Obwo- internowanych w kontekście sto- narodowego. Kanwą tegorocznego i Białoruś – tylko niektóre fakty. Coś Kostiuchnówka Chorągwi Łódzkiej dowego Państwowego Archiwum w sunków ukraińsko-polskich w Galicji spotkania była teza: „Polska i Ukraina w tle. I to było wszystko. Słyszałam ZHP harcmistrz Jarosław Górecki i Żytomierzu została otwarta wystawa (1918–1919). Monografia zbiorowa”, – to co nas łączy”. jego słynną „Halkę”. W niedzielę zaś harcerze z Koluszek (woj. łódzkie), „Do 215. rocznicy zatwierdzenia Ży- nad którym pracowali Wołodymyr A mówiono, że łączy nas wiele odkryłam tę wspaniałą postać znacz- przedstawiciele Towarzystwa Kultu- tomierza jako Centrum administra- Wełykoczyj, Iwan Monołatij i Jurij Płe- rzeczy. Wśród nich wspólne polskie nie głębiej. ry Polskiej na Rówieńszczyźnie im. cyjne Wołynia”. kan. Według naukowców, podstawą korzenie nas wszystkich – przedsta- Urodzony w miejscowości Ubel w Władysława Reymonta oraz miej- Wystawa przedstawia oryginalne do napisania pracy stały się doku- wicieli społeczności polskiej na hi- pobliżu Mińska na Białorusi, swoją mi- scowi mieszkańcy. dokumenty archiwalne z XVIII – po- menty archiwalne i muzealne, zawie- 11 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) rające informacje o polskich jeńcach Trzydniowy Kongres wojennych w okresie Zachodnioukra- Rodzin w Winnicy II edycja Letniej Szkoły Języka ińskiej Republiki Ludowej. Głównym i Szarogrodzie zakończył pytaniem, które zadali sobie autorzy, się wielotysięczną procesją było to czy Ukraińcy z Kołomyi rze- Przez trzy dni ostatniej dekady i Kultury Polskiej w Stryju czywiście odpowiadają za śmierć Po- września w Szarogrodzie i w Win- Od 26 sierpnia do 1 września br. laków w Galicji. Według badaczy, ze nicy trwał ogólnoukraiński Kongres przy Towarzystwie Kultury Polskiej źródeł historycznych wynika, że było Rodzin, wyznawców Kościoła rzym- Ziemi Lwowskiej, oddział w Stryju, przeciwnie – ukraińscy lekarze rato- skokatolickiego. już po raz drugi miała miejsce Letnia wali internowanych, często ryzykując Program przedsięwzięcia prze- Szkoła Języka i Kultury Polskiej. Za- własnym zdrowiem i życiem, lecząc widywał trzy etapy: pojednania i jęcia prowadzili: absolwent Angelika jeńców z duru brzusznego, czerwonki modlitwy, poznawania i świętowa- Pawlaczyk i studenci Martyna Rom, i innych chorób. nia. Przez dwa pierwsze dni setkom Sara Tarnowska i Adrianna Klej- Z perspektywy XXI w. na wzajem- uczestników Kongresu podczas zajęć bach z katedry filologii słowiańskiej ne stosunki narodów: białoruskiego, panelowych towarzyszyli biskupi ze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w ukraińskiego, polskiego i litewskiego wszystkich diecezji na Ukrainie i ar- Toruniu. Zajęcia były prowadzone w po 450. latach od zawarcia Unii Lu- chidiecezji lwowskiej. Rozważaniom trzech grupach wiekowych. Najmłod- belskiej usiłowali spojrzeć autorzy i katechezom przewodniczyli m.in.: szy z uczestników szkoły miał 6 lat, a W sobotę prowadzący szkołę i jej miły i ciekawy zarówno dla uczestni- książki „Stosunki Polski z Litwą, biskupi Mieczysław Mokrzycki, Leon najstarszy 85. uczestnicy pojechali zwiedzać zamek ków szkoły, jak i dla prowadzących. Z Ukrainą i Białorusią 450 lat po Unii Dubrawski, Radosław Zmitrowicz, W ramach szkoły odbywały się w Olesku. Historia zamku jest ściśle kolei w niedzielę, już po zakończeniu Lubelskiej” pod redakcją Tomasza Jan Niemiec, o. Roman Łaba, rodzina zajęcia z języka i kultury polskiej. związana z historią Polski. W tym zajęć, prowadzących zajęcia opro- Stępniewskiego. Grzegorza i Andżeliki Górnych z Pol- Najmłodsi uczestnicy szkoły uczyli zamku urodził się przyszły król Pol- wadził po Lwowie członek naszego Trudnemu losowi mniejszości ski, Olga i Andrzej Medyńscy z Rów- się języka polskiego, a także wzięli ski i starosta Stryja Jan III Sobieski, Towarzystwa Andrzej Fesiuk. ukraińskiej w Polsce poświęcone jest nego, dr Adrian Bukowiński, Gienia udział w zajęciach teatralnych. Mło- który to pokonał Turków pod Wied- Zarząd i członkowie TKPZL w niem i obronił Europę przed nawa- Stryju składają serdeczne podzięko- dzieło Romana Drozda „Ukraińcy w Samborska, dr Igor Gnius, Maryna dzież nie tylko uczyła się języka, ale także miała zajęcia artystycz- łą islamu. Zwiedzanie zamku było wania za prowadzenie Letniej Szkoły Polsce: spojrzenie na własną prze- Maksymenko. ne, uczyła się polskich piosenek i ciekawym przeżyciem. Przewodnik Angelice Pawlaczyk, Martynie Rom, szłość (1947–2005)”. Autor przyznał, Spotkania obejmowały swoim wierszy. Dorośli mieli tematyczne opowiedziała nam historię zamku, Sarze Tarnowskiej, Adriannie Klej- że napisał książkę z konieczności, zasięgiem całe rodziny – małżeń- aby „ukraińska mniejszość narodowa stwa spotykały się na konferencjach doceniła swoją przeszłość na drodze i wykładach, a młodzież, podzielona do odzyskania świadomości i godno- według wieku, modliła się w kościo- ści, które były osłabione i zniszczone łach parafialnych pw. Matki Bożej przez akcję „Wisła”. Chociaż wyda- Anielskiej i Miłosierdzia Bożego w rzenia opisane w książce zaczynają Winnicy. się od roku 1947, publikacja pokazu- W związku z licznym udziałem w je także zmiany, które zachodziły w Kongresie gości z innych diecezji Ko- społeczności ukraińskiej w Polsce po ścioła rzymskokatolickiego na Ukra- roku 1989, ponieważ „demokratyza- inie, proboszczowie prosili swoich cja życia w Polsce wywarła ogromny parafian o udzielenie im dachu nad wpływ na społeczność ukraińską, głową. Miejscowi katolicy chętnie której przedstawiciele stali się pełno- udzielali takiej pomocy. W ramach prawnymi obywatelami Polski”. pracy służb porządkowych, do dzia- Również w ramach XII Polsko- łalności w ramach Kongresu zapro- zajęcia z języka polskiego. Oma- a także o wystawie, która się w nim bach. Dziękujemy za naukę języka Ukraińskich Spotkań „Przyszłość, szono przedstawicieli hufca „Wołyń” wialiśmy tematy: wakacji w Polsce mieści. polskiego, kultury, historii, a także za współczesność, przeszłość. Nowe ZHP na czele z Aleksandrem Radicą i na Ukrainie, stereotypy rożnych Spotkania w ramach Letniej szczere, otwarte serca. Zapraszamy wyzwania. Prognozy rozwoju sto- oraz członków innych formacji skau- narodowości, co łączy naród polski Szkoły Języka i Kultury Polskiej za- w przyszłym roku! sunków polsko-ukraińskich” przed- tingowych na Ukrainie. i ukraiński, o medycynie i o zacho- kończyły się niedzielę. Najmłodsza Tegoroczna Letnia Szkoła Języ- grupa recytowała z pamięci wiersz ka i Kultury Polskiej w Stryju została stawiono książki: „Wołyń i Galicja W niedzielę, 22 września cen- waniu kultury polskiej w lokalnym środowisku Stryja. Takie zajęcia są Juliana Tuwima „Lokomotywa”, a dofinansowana przez Fundację Po- Wschodnia pod okupacją niemiec- tralną ulicą miasta – Soborną – okazją do bliższego zapoznania się młodzież zaśpiewała kilka polskich moc Polakom na Wschodzie i Stowa- ką. 1943–1944”, „Wołyń i Galicja za przeszła wielotysięczna procesja z językiem polskim, kulturą, historią pieśni. Każdy uczestnik otrzymał od- rzyszenie Wspólnota Polska. drugiego Sowieta” pod redakcją Łu- zwolenników życia w rodzinie, po- i życiem codziennym we współcze- powiedni dyplom. Spędzony razem Alona Marszuk kasza Adamskiego i Grzegorza Hry- lityki pro-life i wychowania dzieci w snej Polsce. tydzień minął zbyt szybko. Był to czas członek zarządu TKPZL w Stryju ciuka oraz monografię wołyńskich duchu chrześcijańskim. Liturgię na badaczy „Wojna pamięci i wojna po- placu Stusa w Winnicy poprowadził mników we współczesnych stosun- nuncjusz apostolski na Ukrainie kach ukraińsko-polskich” Ludmyły Claudio Gugerotti w koncelebrze Repertuar Opery Lwowskiej Strilczuk i Andrija Niniczuka. kilkunastu biskupów Kościoła rzym- październik 2019 Ludmyła Strilczuk zauważyła, skokatolickiego, greckokatolickiego, że praca wołyńskich autorów ukaza- Cerkwi prawosławnej i protestanc- 3 października, czwartek, opera J. Offenbach, PREMIERA, 24 października, czwartek, balet ła się dopiero 16 września. Dodała kiej. W uroczystości wziął udział mer „ZAPOROŻEC ZA DUNA- początek o godz. 18:00 „POWRÓT BUTTERFLY”, G. również, że dla niej, jako rodowitej Winnicy Serhij Morgunow i przed- JEM”, S. Gułak-Artemowski, 13 października, niedziela, balet Puccini, M. Skoryk, początek o mieszkanki Wołynia, ważne było stawiciele władz regionalnych. początek o godz. 18:00 „KRÓLEWNA ŚNIEŻKA”, godz. 18:00 obiektywne i kompleksowe przed- Pierwszy ogólnoukraiński Kon- 4 października, piątek, balet „GI- B. Pawłowski, początek o godz. 25 października, piątek, opera stawienie wołyńskiej tragedii. gres Rodzin odbywał się pod ha- SELLE”, A. Adam, początek o 12:00 „JOLANTA”, P. Czajkowski, Olga Szerszeń słem „Rodzina mocna Bogiem”. godz. 18:00 jednoaktowe operetki początek o godz. 18:00 monitor-press.com Słowo Polskie 6 października, sobota, opera „DYREKTOR TEATRU”, W. 26 października, sobota, balet „STRASZNY DWÓR”, S. Mo- A. Mozart i „MĄŻ ZA DZWIA- „POWRÓT BUTTERFLY”, G. niuszko, początek o godz. 18:00 MI”, J. Offenbach, PREMIE- Puccini, M. Skoryk, początek o Rozpoczęto walkę o życie małego Marianka 7 października, niedziela, balet RA, początek o godz. 18:00 godz. 18:00 Rodzice małego Marianka urodzo- się już wielu wolontariuszy i ludzi, pra- „COPPELIA”, L. Delibes, po- 15 października, środa, V Festi- 27 października, niedziela, opera nego 28. 12. 2017 r., Andrzej i Jarosła- gnących pomóc uratować życie ma- czątek o godz. 12:00 wal Włoskiej Muzyki Baro- „KOPCIUSZEK”, A. Spada- program , początek o godz. 12:00 wa Kobierscy z Żytomierza zwracają łego Marianka. Dzięki nim udało się koncertowy „VIVAT kowej „SŁODKIE CIERPIE- vecchia , początek o godz. , początek o godz. 18:00 , się o pomoc w leczeniu dziecka, u któ- uzyskać potrzebną informację, zebrać OPERETKA!” NIE” opera „JOLANTA” P. Czaj- 18:00 17 października, czwartek, , początek o godz. 18:00 rego wykryto neuroblastomę w IV sta- fundusze i w krótkim czasie wysłać opera kowski 9 października, wtorek, tournée „TRAVIATA”, G. Verdi, począ- 30 października, środa, opera dium, z przerzutami. Leczenia dziecka dziecko na leczenie do Barcelony. ORKIESTRY WOJSKOWEJ tek o godz. 18:00 „SŁUŻĄCA PANIĄ”, G. B. (kilka serii chemioterapii, przeszczep Wdzięczni za każdą pomoc, rodzice USA w Europie, początek o 18 października, piątek, balet Pergolesi, początek o godz. 18:00 szpiku kostnego) podjął się szpital św. (przykładne, głęboko wierzące i wraż- godz. 19:00 „DON KICHOT”, L. Minkus, 31 października, czwartek, balet Jana Bożego w Barcelonie, który pro- liwe na cierpienie innych małżeństwo) 11 października, piątek, jednoakto- początek o godz. 18:00 „ŚWIĘTO WIOSNY”, „PUL- gnozuje 85% wyleczenia dziecka (na nadal proszą o wsparcie finansowe, we operetki „DYREKTOR TE- 19 października, sobota, jedno- CINELLA”, I. Strawiński, po- Ukrainie – 25%). również modlitewne w walce o życie ATRU”, W. A. Mozart i „MĄŻ aktowe operetki „DYREK- czątek o godz. 18:00 Całościowy koszt leczenia wyno- swego dziecka. ZA DZWIAMI”, J. Offenbach, TOR TEATRU”, W. A. Mo- W programie możliwe są si 309 tys. euro, co dla rodziny dziec- Kontakt: PRÓBA GENERALNA, począ- zart i „MĄŻ ZA DZWIAMI”, zmiany ka jest nie do udźwignięcia. Pierwsza Коberskyj Аndrij (ojciec Ma- tek o godz. 18:00 J. Offenbach, PREMIERA, Informacje: rata 60 tys. euro została wpłacona i rianka) tel.: +380 977950363 12 października, sobota, jedno- początek o godz. 18:00 tel.: 0-0380 (32) 235-65-86, rozpoczęto leczenie. Opłata za każdy Numer konta na Ukrainie: aktowe operetki „DYREK- 20 października, niedziela, balet 0-0380 (32) 260-13-60 tydzień leczenia Marianka w Barcelo- Коberskyj Аndrij TOR TEATRU”, W. A. Mo- „DON KICHOT”, L. Minkus, e-mail: [email protected] nie – to 30 tys. euro. W akcję włączyło 5168 7426 0080 4789 zart i „MĄŻ ZA DZWIAMI” początek o godz. 18:00 www.opera.lviv.ua 12 Biblioteka Kuriera Galicyjskiego 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Zamów książki i płyty Biblioteki Kuriera Galicyjskiego

skrzyni, Waza przeciw Wazie, Czy ktoś chciał- drówka po współczesnym Lwowie, po którym by zostać Krzyżakiem?, Krzyżacy i Priwislency, oprowadza nas nieuchwytny duch poety. To Czarna wołga, Jak Zabłocki na mydle, Kanał niepowtarzalna feeria lwowskich kolorów, na- Augustowski, Kaplica czaszek, Rzeź Pragi, stroju, krótko mówiąc lwowski „genius loci”. Złodzieje i kolaboranci, Podlasie – kraina ma- W mieście kresowym do którego nie wró- giczna. Tatarzy. Podlasie – kraina magiczna. cę/ jest taki skrzydlaty kamień lekki i ogromny/ Święty Ilia. Królestwo przyrody, Święta Lipka, pioruny biją w ten kamień skrzydlaty/ zamykam 45 000 niewolników, Człowiek-ćma, Morskie oczy aby go odpomnieć: Zbigniew Herbert. opowieści, W morzach coś jest!, Złoto ukryte, Kartkując strona po stronie obecny album, Meteoryt tunguski, Monstrualne fale, Olbrzymy, który ukazuje fotografie obecnego Lwowa, Pochowani żywcem, Przepowiednia z Tęgobo- zobaczymy miejsca, z którymi bezpośrednio rzy, Tajemnica latarni Eileanmor, Trup w szafie, związany był Zbigniew Herbert. Zobaczymy Ubi leones, Wir oregoński, Wybrzeże Szkiele- także wiele innych zdjęć ukazujących ślady tów, Czy duchy straszą?, Grób rodziny Chase, polskiej historii miasta. Generał Stanisław Sosabowski. Cena 200,00 UAH + koszt wysyłki O tym wszystkim w I tomie „Opowieści Niepowtarzalny w swym klimacie album: (na terenie Ukrainy); 38,00 PLN niezwykłych” Szymona Kazimierskiego „LWÓW miasto Herberta” autorstwa Marii (razem z kosztami wysyłki do Polski). Pierwszy tom „Opowieści” to 400 stron, pły- Baszy w formacie 20x20 cm o objętości 120 Kontakt: [email protected] nących wartkim strumieniem opowieści, które stron wypełnionych niezwykłą treścią. To wę- tel.:+380995281836. nikogo nie pozostawią obojętnym. To twór nie- zwykły, podobnie jak i niezwykłą była osoba jej wojennego Stanisławowa, która ożywa we autora. wspomnieniach ich mieszkańców. Historie za- Szczerbiec, Miecze grunwaldzkie, Świę- Szymon Kazimierski, bo o nim właśnie bawne, sentymentalne i tragiczne pokazujące ty murzyn, Święty Brunon z Kwerfurtu, Pan te słowa, był z nami od początku wydawania życie codzienne jego mieszkańców, którzy po Twardowski, Wampirzyca, Boskie i cesarskie, pisma. Bez niego Kurier Galicyjski nie byłby wojnie zmuszenie byli do opuszczenia dzie- Kto palił czarownice?, Kraj bez stosów, Cmen- tym czym jest dzisiaj. Był jednym z tych pu- dzictwa wielu pokoleń. Historie o latach dziecin- tarz prostytutek, Piekarski, Polskie terytoria blicystów, na którego teksty czekano, o które nych, szkolnych i młodzieńczych pełne są ciepła zamorskie, Piętnastu chłopów na umrzyka spierano się. A zresztą przeczytajcie sami…. i wzruszeń. Ale te z okresu wojny mają odcień bardziej tragiczny. W kontraście widzimy dzisiej- hater czy bandyta?, Kozacy, Jarema, Kudak, szy Gród Rewery, jego mieszkańców, uśmiech- Wasyl Wyszywany, Symon Petlura, Generał niętych, radosnych, świętujących i śpieszących Marko Bezruczko, Jurko Tiutiunnyk, Pawło do spraw codziennych – gromadzących swe Szandruk. Niestereotypowy kawaler Virtuti Mi- własne wspomnienia… litari, Cud nad Wisłą, Pułapka na Rasputina, Film-spacer, film-nostalgia, film-wspom- Film wyróżniony na Festiwalu Filmów Emi- Wstrętna broń, Zaginiony batalion, Osiem lat nienie… Opowieści dawnych mieszkańców gracyjnych EMIGRA 2018, laureat III miejsca pod ziemią, Stary – opowieść sprzed lat, Je- Stanisławowa (dziś Iwano-Frankiwska) skon- na Festiwalu Losy Polaków w kategorii film dzie pociąg z daleka, Morze, nasze morze…, frontowane z pejzażami dzisiejszego miasta. historyczny (2018). Kanał Elbląski, Kasztanka, Mówi Warszawa. Stare kamienice zachowały atmosferę przed- Leokadio, nastaw radio, Pociąg symbol – Luxtorpeda, Oni zmienili losy wojny, Piękna Galicji. Tuż obok rodzinna miejscowość Fran- Helena, Kosztowny gniot. Pechowiec, Wódka ciszka Karpińskiego. Z trzynastu ulic wsi, a w Baczewskiego. zasadzie prawie miasteczka, Święty Józef, bo Pasjonująca lektura…. była tam szkoła, kościół, posterunek policji, karczma i prawie 600 domów, po wojnie po- „Opowieści niezwykłe” Szymona zostały jedynie ich fundamenty i bryła kościoła Kazimierskiego, tom I i II, można wysadzona w powietrze na początku lat 60. zamówić w naszej redakcji. W to miejsce przesiedlono nowych mieszkań- Cena każdego tomu to 220,00 UAH ców, którzy w bardzo ciepły sposób opowiada- + koszt wysyłki (na terenie Ukrainy). ją o swoich poprzednikach – Polakach. Generał Stanisław Sosabowski, Baba, Cena 45,00 PLN (razem z kosztami Obecnie żyje się tu co prawda spokojnie Duchy pilotów, Afrit, Nie ma, nie ma wody na wysyłki na terenie Polski. w zagubionej wiosce, wśród sadów, zasa- pustyni…, Artykuł nieświąteczny. Boże Naro- dzonych częściowo jeszcze przez pierwot- dzenie, Do stratosfery, Kamienie przechowują Kontakt: Film ballada. Piękne rozległe pejzaże nych mieszkańców, ale wieś powoli wymiera, pamięć, Misiek, katecheta i mądre zwierzęta, [email protected] Pokucia, a w tej scenerii wieś, która powo- jak i wiele jej podobnych. Wypowiedzi dzisiej- Koniec świata, Pszczeli kryzys. CCD – kosz- tel.:+380995281836. li odchodzi w niebyt – wieś o niespotykanej szych mieszkańców swoimi wrażeniami prze- mar w pasiekach, Uruchomiony w roku 1895 nazwie Święty Józef. Miejscowość, która pod plata redaktor naczelny Kuriera Galicyjskiego taran wodny, Zapomniana technika starożytno- Kupując wydane przez nas książki, wspoma- koniec XIX wieku powstała w miejscu wykar- Mirosław Rowicki. Niespodziewane zakończe- ści, Zapomniany geniusz, Zbigniew Cybulski, gasz słowo polskie na Wschodzie i umożli- czowanych podgórskich borów, zamieszkała nie…, ale to zostawiamy już wyłącznie nasze- Zderzenie cywilizacji?, Ołeksa Dowbusz. Bo- wiasz wydanie kolejnych pozycji. była przez Polaków przybyłych z Zachodniej mu widzowi. 13 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334)

Tradycyjnie 1 listopada cmentarz ożywa Józefa Piłsudskiego – potocznie zwane Białym i rozbłyskuje tysiącami światełek – jest to Słoniem. 29 lipca 1938 roku obiekt został otwar- akcja Światełko Pamięci dla Cmentarza Ły- ty. Chociaż obserwatorium działało jedynie rok, czakowskiego, wspierana przez Konsulat Ge- stało się legendą. Po wojnie, rozszabrowane, neralny RP we Lwowie i rodaków w Polsce. popadało w ruinę. Dzięki dwóm pasjonatom Jest to też rocznica tragicznych wydarzeń w i zapaleńcom – dyrektorowi Studium Europy historii Lwiego grodu – „miasto okazało się za Wschodniej Janowi Malickiemu i rektorowi Uni- małe na aspiracje niepodległościowe obu na- wersytetu Przykarpackiego im. Wasyla Stefany- rodów” – Polaków i Ukraińców. Wydarzeniom ka w Iwano-Frankiwsku Ihorowi Cependzie Bia- tragicznym niestety towarzyszą groby. Tu kres ły Słoń zaczyna odżywać. W 2007 roku uczelnie swojej ziemskiej drogi znaleźli powstańcy li- podpisały umowę o wspólnych działaniach w tej stopadowi i styczniowi oraz uczestnicy innych dziedzinie i od tej pory trwają prace. Niestety zrywów. Tu spoczęły Orlęta Lwowskie. Dziś surowy górski klimat pozostawia niewiele cza- Wiele jest wspaniałych nekropolii na wiele nagrobków odzyskuje swój pierwotny Tu, w Czarnohorze, chmury płyną poniżej su, ale już obiekt zabezpieczono przed dalsza świecie, ale chyba żadna nie dorównuje bogaty wygląd, a cmentarz Obrońców Lwowa nas…, a nad nimi na górze Pop Iwan dumnie rujnacją, a w 2012 roku dach znów pokryła mie- Cmentarzowi Łyczakowskiemu. Tu na wzgó- odzyskał prawie swój pierwotny stan po znisz- stoją mury dawnego obserwatorium astrono- dziana blacha… Biały Słoń się odradza. I o tym, rzu wśród drzew spoczywa historia Polski. czeniach z okresu sowieckiego… micznego Uniwersytetu Warszawskiego im. a także o pięknej Czarnohorze jest ten film.

Płyty z filmami można zamówić w naszej redakcji. Cena jednej płyty 78,00 UAH + koszt wysyłki (na terenie Ukrainy); 25 PLN razem z kosztami wysyłki do Polski. Kontakt: [email protected]; tel.:+380995281836.

Radio Kurier Galicyjski PONAD MILION PRZEGLĄDÓW kanału telewizyjnego nadaje w Radiu Wnet! Kurier Galicyjski TV Materiały filmowe telewizji Kuriera Galicyjskiego obej- rzano już ponad milion razy na kanale YouTube (www.youtube.com/user/KurierGalicyjski). Kanał na YouTube należy do Grupy Medialnej Kuriera Galicyjskiego. Na dzień dzisiejszy w wolnym dostępie

Radio Kurier Galicyjski nadaje w środy w Radiu Wnet au- jest ponad 1150 materiałów filmowych, które zostały dycję „Studio Lwów” o godzinie 9:15 (10:15 czasu ukraiń- obejrzane ponad milion razy. Ponad 60% przeglądów skiego). W audycji prezentujemy aktualne wydarzenia we przypada na Polskę. Lwowie i na Ukrainie. Zapraszamy ciekawych gości. Subskrybuj nasz kanał KurierGalicyjski na YouTube Radio Wnet jest dostępne w Warszawie na częstotliwości 87,8 FM i w Krakowie na częstotliwości 95,2 FM. Ponadto (www.youtube.com/user/KurierGalicyjski) Radio wnet można słuchać na stronie: Wnet.fm (link do i dowiaduj się pierwszy o nowych filmach. playera: https://wnet.fm/wp-content/themes/wnet/player. Bądź nadal z nami i nie przegap kolejnych materiałów php). Przy okazji informujemy, że w czwartki o tej samej godzinie jest nadawane Studio Wilno. Kurier Galicyjski TV! roczniki Kuriera Galicyjskiego i Polaka Małego Miesięcznik Polak Mały są do nabycia w naszej redakcji można zaprenumerować 2007–2018, a również roczniki Po- na poczcie na Ukrainie!!! Kurier laka Małego z lat 2012–2018. Cena Galicyjski roczników na Ukrainie po 350 UAH KOD PRENUMERATY 2018 za jeden oraz koszty wysyłki, a z wy- УКРПОШТА 68416 syłką do Polski – 130 PLN. Cena prenumeraty pocztowej: Osoby zainteresowane prosimy o kontakt: Natalia Kostyk, 1 miesiąc 9,00 UAH Zawiadamiamy, że w redakcji są tel.: +38 /0342/ 54 34 61 3 miesiące 27,00 UAH do nabycia kompletne oprawione e-mail: 6 miesięcy 54,00 UAH roczniki Kuriera Galicyjskiego z lat [email protected] 12 miesięcy 108,00 UAH 14 Przegląd wydarzeń 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com List do redakcji Pamięci ofiar września Podnoszenie kompetencji Lwów nie ma szczęścia do września. W całej historii miasta ten miesiąc jest szczególnie tragiczny: 19 września 1772 roku od- poprzez szkolenia działy austriackie dowodzone przez feldmarszałka Esterhazego Fundacja Wolność i Demokracja ważne w naszej działalności, zapo- zajęły Lwów, 3 września 1914 – do Lwowa wkroczyły wojska ro- zaprosiła 10-osobową grupę człon- znaliśmy się z mądrymi wykładowca- ków Katolickiego UTW we Lwowie mi i trenerami, co pomogło stworzyć syjskie generała von Rode, a 22 września 1939 dowódca obrony do udziału w projekcie „Liderskie silny zespół, pomocny w aktywnym Lwowa gen. Władysław Langner podpisał z dowództwem so- Centrum Szkolenia profesjonalizacji rozwijaniu umiejętności, komuniko- wieckim kapitulację. W przededniu tych ostatnich wydarzeń żoł- polskich organizacji działających na waniu się, pisaniu wniosków. Ukrainie”. Z naszego UTW uczestni- Wszyscy mieli dostęp do kompu- nierz polski złożył pod Lwowem szczególnie obfitą daninę krwi… czyło w nim osiem osób. Dzięki szko- tera, zaś członek Katolickiego UTW KRZYSZTOF SZYMAŃSKI kich stron otacza hodowla malin, tekst i zdjęcia pomidorów i innych warzyw – są to ogródki działkowe. Na nic się zda Stało się już tradycją, że co roku tłumaczenie ich właścicielom, że 17 września, w każdą rocznicę na- hodują swoje pietruszki na grobie. paści ZSRR na Polskę i rocznicę Są głusi. Na domiar złego i tu nasu- rozpoczęcia pod Lwowem walk wy- wają się nowe budowle. cofujących się oddziałów polskich z Najmniej zagrożone są miejsca wojskami niemieckimi Polskie Towa- pamięci poza Lwowem. W Jaśni- rzystwo Opieki nad Grobami Wojsko- skach na cmentarzu przy cerkwi grób wymi organizuje objazd cmentarzy, polskich żołnierzy nie przeszkadza gdzie spoczywają polscy bohatero- nikomu i o jego przyszłość można być wie. O te miejsca pamięci Towarzy- spokojnym. Podobnie jest ze zbioro- stwo dba już od lat. Porządkuje sym- wymi pochówkami w lasach w Lele- boliczne mogiły, sprząta i stara się, chówce. Są tu pochówki z lat 1914, aby miały godny wygląd. 1918 i 1939 żołnierzy ukraińskich, W tym roku uczczono poległych węgierskich i polskich. Symboliczne żołnierzy polskich na cmentarzach mieszkańcy ustawili kilka pomników mogiły i krzyż stoją pod potężnym, w Malechowie, na Zboiskach i Ho- wśród oryginalnego ogrodzenia i sta- ponad stuletnim dębem. Tu również łosku, również w Jaśniskach, Lele- rają się uratować ten skrawek poświę- biało-czerwone kwiaty, znicze i mo- chówce i Trzech Kopcach. PTOnGW conej ziemi. Symboliczny krzyż z na- dlitwa za poległych. reprezentowali prezes Janusz Balic- pisem: „Żołnierzom Wojska Polskiego Najdalsze miejsce – to Trzy ki i towarzyszący mu Włodzimierz poległym w obronie Ojczyzny w 1939 Kopce w głębi lasów na trasie po- Cipyk i Jerzy Mironowicz. Z ramienia roku”, świadczy, że spoczywają w tej między Janowem i Jaworowem. Te TKPZL obecny był wiceprezes Jan ziemi bohaterowie, a pisemne świa- lasy Niemcy nazwali lasami śmier- Kot. FOPnU reprezentował Stani- dectwa o tym powstrzymują ekipy ci, a po walkach z resztkami 53 PP sław Durys. Konsulat Generalny RP budowlane. Jak długo jeszcze? trzeba było rozwiązać ich elitarny pułk „Germania”, bo straty były nie do odrobienia. Te walki dały możli- wość 11 dywizji Strzelców Karpackich leniu prezesi organizacji polskich dr med. Irena Kurhanowa uczest- przegrupować się oraz przedrzeć się skorzystali z możliwości podniesienia niczyła w grupie medialnej i będzie przez groblę w Lelechówce i ukryć w swoich kompetencji w zarządzaniu zajmować się kontaktami Katolickie- lasach Janowskich. zespołem, z nauki efektywnej reali- go UTW z innymi polskimi organiza- Niestety, wszystkie te wysiłki pol- zacji projektów, fundrasingu, księgo- cjami. skiego żołnierza nie zakończyły się wości, promocji w internecie i media. Pragnę w imieniu naszej grupy sukcesem – dotarciem do Lwowa. Projekt zakładał dwa szkolenia: serdecznie podziękować Fundacji Niemcy w tym czasie zmontowali wo- pierwsze dwudniowe w terminie 24– „Wolność i Demokracja” za zaprosze- kół miasta obronę nie do przebicia. Walki się skończyły, gdy nadeszli so- wieci. Ale to już zupełnie inny rozdział II wojny światowej. O bohaterstwie polskiego żoł- nierza w czasie walk pod Lwowem, o ofiarach, pochówkach i opisanych problemach prezes PTOnGW Ja- we Lwowie reprezentował konsul Następne miejsce – to cmentarz nusz Balicki obszernie opowiedział w Tomasz Kowal. Oprawę duchową na Hołosku. Przy dawnym cmenta- swoim wywiadzie dla TVP. zapewnił o. Sławomir z kościoła św. rzu cywilnym olbrzymi zapadnięty Podczas przejazdu była ciepła Antoniego. Grupie towarzyszył rów- teren. W tej wspólnej mogile, sza- i słoneczna pogoda – zupełnie jak nież piszący te słowa. W tym roku cuje się, że spoczywa ponad 1000 przed 80. laty. Teraz z jasnego nieba w objeździe miejsc pamięci udział żołnierzy, poległych w walkach w lały się łagodne promienie słonecz- wzięła ekipa TVP z rozgłośni w Rze- Lasach Brzuchowickich. Niestety ne, a wówczas – bomby i kule z nie- szowie. symboliczny nagrobek, ustawiony mieckich samolotów. Wrzesień we Trasa objazdu nie zmienia się staraniem PTOnGW, ze wszyst- Lwowie jest złoty, ale tragiczny. od lat. Jako pierwsze miejsce odwie- 26. 06. 2019 w Winnicy, drugie 23– nie oraz wolontariuszom i pracowni- dzany jest cmentarz w Malechowie. 27. 08. 2019 w Iwano-Frankiwsku. kom z Polskiego Domu w Iwano-Fran- Od chwili uporządkowania tego po- Na szkolenia zaproszono pra- kiwsku, którzy zapewnili nam opiekę, chówku, posadzone tu tuje wyrosły wie wszystkie polskie organizacje wyżywienie i zakwaterowanie. na potężne drzewa. Konsul Kowal składa wiązankę biało-czerwonych z Ukrainy: z Kijowa, Białej Cerkwi, W niedzielę z całą grupą i trene- kwiatów, a obecni zapalają znicze Równego. Tarnopola, Winnicy, Kro- rami uczestniczyliśmy w kościele we również w barwach narodowych. piwnyckiego, Dnipra, Iwano-Frankiw- Mszy św., a w ostatnim dniu szkoleń Koronka do Miłosierdzia Bożego i ska oraz Katolicki UTW ze Lwowa i zwiedziliśmy centrum miasta. krótka modlitwa za poległych pro- inne organizacje. Projekt dawał nie- Jeszcze raz serdecznie dziękuje wadzone przez o. Sławomira dopeł- powtarzalną szansę na podniesienie wszystkim organizatorom, wykła- niają uroczystość. poziomu działania organizacji i po- dowcom, trenerom, Fundacji „Wol- Kolejnym miejscem jest niewiel- prawienie jakości działania zespołu. ność i Demokracja” za ciekawy, po- ki cmentarzyk na Zboiskach. Teren Zajęcia prowadzili świetni wy- uczający i mile spędzony czas. wśród zabudowy z lat 80. obecnie kładowcy, trenerzy oraz uczestnicy z jest łakomym kąskiem dla współcze- Ukrainy. To było ciekawe, pouczające Władysław Ścinski snych firm budowlanych. Ale okoliczni szkolenie, omawiano tematy bardzo prezes KUTW Kurier kulturalny 15 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) To już ósme nasze spotkanie podczas Przeglądu Najnowszych Filmów Polskich „Pod Wysokim Zamkiem” Platformy internetowe, kanały filmowe na żądanie, oferowane przez dostawców telewizji ka- blowej, czy wreszcie – godne wszelkich słów potępienia – pirackie kopie hitów światowego kina osiągalne na DVD – to tylko jedne z wielu wybranych sposobów dotarcia do dobrego filmu. Sposobów łatwych i często dość tanich. Dynamika i tempo życia zmuszają nas do nieustannego dokonywania wyborów, do podejmowania decyzji bazujących na emocjach, uczuciach i marzeniach, przesuwanych nerwowo palcem na maleńkich ekranach…

Czy jednak świat dostępny za dziś ani wyborem oczywistym ani kina. Atrakcyjna oferta filmowa oraz ną kanapę lub fotel na niepowtarzal- Na Wasz werdykt czekamy ze szybkami smartfonów lub dostępny łatwym. symboliczna cena biletu – w tym ną atmosferę ciemnej sali kinowej. spokojem, a na spotkanie z Wami poprzez telewizyjnego pilota jest Z tym większą radością i satys- roku będzie to 35 hrywien – to do- Drodzy Czytelnicy „Kuriera Ga- w „Kinopałacu” przy ulicy Teatralnej, naprawdę tym, za czym tęsknimy fakcją spotykamy się z Państwem – a bre argumenty. Jednak to nie niski licyjskiego”, na kolejnych stronach czekamy jak co roku z ogromną ra- podczas długich jesiennych wie- w tym roku będzie to już ósme nasze koszt biletu przyciąga Państwa co Waszego ulubionego dwutygodni- dością. czorów? Zapewne nie, ale jednak spotkanie – podczas Przeglądu Naj- rok przed srebrny ekran. Ci, którzy ka przeczytacie o najciekawszych Zachęcamy do odwiedzin naszej często wybieramy to, co łatwiejsze, nowszych Filmów Polskich „Pod Wy- są z nami od początku wiedzą, że filmach, które weszły na ekrany strony internetowej www.filmlwow. co nie wymaga wyjścia z domu sokim Zamkiem”. tym, co wyróżnia PNFP „Pod Wyso- polskich kin w ostatnim czasie. W eu oraz profilu @filmlwow na Face- i do czego potrzeba co najwyżej Program tego tak bardzo lubia- kim Zamkiem” spośród wielu innych ciągu następnych dziesięciu dni booku. wygodnej kanapy, sprawnych ba- nego – nie tylko przez czytelników wydarzeń filmowych jest bogata pa- będziecie zaś mogli ocenić, czy To będzie naprawdę piękna pol- terii w pilocie telewizora, pizzy „Kuriera Galicyjskiego” – wydarze- leta filmów, z której każdy z naszych zaproponowany przez nas wybór ska, filmowa, złota jesień we Lwowie. lub chipsów i ewentualnie innych nia kulturalnego współtworzymy Gości może wybrać to, co interesuje najnowszych polskich filmów był elementów wpływających na tzw. z myślą o tym, aby ułatwiać po- go najbardziej. Dzięki Przeglądowi trafny i czy spełnił Państwa wysokie Organizatorzy 8 PNFP udany wieczór. Wybór kina nie jest dejmowanie decyzji o wyjściu do bardzo łatwo wiec zamienić wygod- oczekiwania. „Pod Wysokim Zamkiem”

53 wojny nych czasów szkolnych. Uświada- Bitwa Pod Somosierrą fabularny (2018) mia sobie, że jego problemem była historia w ożywionych obrazach reż. Ewa Bukowska nieumiejętność identyfikowania i na- (2017) zywania towarzyszących mu emocji. reż. Marek Brodzki Witek jest korespondentem wo- Aby poprawić jakość swojego życia jennym, który większość dni w roku musi w dorosłym wieku nauczyć się Napoleon Bonaparte podbija spędza na wojnie. Anka nieustannie „elementarza uczuć”. Reżyser, zna- Europę. Udział w wojnach napole- czeka, aż mąż wróci do domu i choć ny z mocnych i poruszających fil- ońskich daje Polakom nadzieję na stara się żyć normalnie, jednak nie- mów, znów zastosuje wobec widza odzyskanie niepodległości. Szarża pewność o życie męża wygrywa. terapię szokową... w wąwozie Somosierra w listopa- Zaczyna szykować się na najgorsze. dzie 1808 roku była przykładem mę- Film opowiada o miłości i skompli- Biały Słoń stwa i woli walki żołnierza polskiego. kowanej relacji z wielkimi i znanymi dokumentalny (2019) Obraz Horacego Verneta „Bitwa pod konfliktami wojennymi w tle. reż. Eugeniusz Sało Somosierrą” znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warsza- Tu, w Czarnohorze, chmury wie. płyną poniżej nas…, a nad nimi na górze Pop Iwan dumnie stoją mury Całe szczęście fabularny (2019) reż. Tomasz Konecki

dawnego obserwatorium astrono- syla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku Robert wiedzie spokojne życie. micznego Uniwersytetu Warszaw- Ihorowi Cependzie Biały Słoń za- Jest muzykiem orkiestry symfo- skiego im. Józefa Piłsudskiego – czyna odżywać. W 2007 roku uczel- nicznej, samotnie wychowuje syna. potocznie zwane Białym Słoniem. nie podpisały umowę o wspólnych Spokój ten zakłóca nagle Marta, 29 lipca 1938 roku obiekt został działaniach w tej dziedzinie i od tej pełna energii i uroku gwiazda fit- otwarty. Chociaż obserwatorium pory trwają prace. Niestety surowy ness. Robert jest nią onieśmielony. działało jedynie rok, stało się le- górski klimat pozostawia niewiele Czy uda się pogodzić kolorowe ży- 7 uczuć gendą. Po wojnie, rozszabrowane, czasu, ale już obiekt zabezpieczo- cie celebrytki z koszem prania, wy- fabularny (2019) popadało w ruinę. Dzięki dwóm pa- no przed dalszą rujnacją, a w 2012 wiadówkami i szarą codziennością? reż. Marek Koterski sjonatom i zapaleńcom – dyrektoro- roku dach znów pokryła miedziana Dlaczego los ich połączył? Czy baśń wi Studium Europy Wschodniej UW blacha… Biały Słoń się odradza. I o o Panu Kopciuszku i księżniczce za- Adaś Miauczyński podczas psy- Janowi Malickiemu i rektorowi Uni- tym, a także o pięknej Czarnohorze kończy się happy endem? choterapii powraca do traumatycz- wersytetu Przykarpackiego im. Wa- jest ten film. 16 Kurier kulturalny 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Córka trenera zaborców. Film jest oparty na mo- akcja Światełko Pamięci dla Cmen- najkrwawszych bitew tego powsta- początku lat 60. W to miejsce prze- fabularny (2018) tywach obrazu Wojciecha Kossaka tarza Łyczakowskiego, wspierana nia: bitwy o Olszynkę Grochowską. siedlono nowych mieszkańców. Wy- reż. Łukasz Grzegorzek pod tym samym tytułem. przez Konsulat Generalny RP we Mimo braku wyraźnego zwycięzcy, powiedzi dzisiejszych mieszkańców Lwowie i rodaków w Polsce. Jest to Rosjanie odstąpili od szturmu War- swoimi wrażeniami przeplata redak- Maciej podróżuje po Polsce wraz Jak pies z kotem też rocznica tragicznych wydarzeń w szawy. Obraz Wojciecha Kossaka tor naczelny Kuriera Galicyjskiego z 17-letnią córką. Ich trasę wyzna- fabularny (2018) historii Lwiego grodu – „miasto oka- znajduje się w zbiorach Muzeum Mirosław Rowicki. Niespodziewane czają zawody w tenisie ziemnym. reż. Janusz Kondratiuk zało się za małe na aspiracje niepod- Wojska Polskiego w Warszawie. zakończenie…, ale to zostawiamy Wiktoria jest jego oczkiem w głowie ległościowe obu narodów” – Polaków już wyłącznie naszemu widzowi. i jego wielką chlubą. Chciałby, aby Słodko-gorzki obraz relacji ro- i Ukraińców. Wydarzeniom tragicz- Planeta Singli 2 była najlepsza. On jest dla niej ca- dzinnych, dla którego inspiracją jest nym niestety towarzyszą groby. Tu fabularny (2018) Przysięga Kościuszki łym światem. Wszystko zmieni się prawdziwa historia braci Andrzeja i kres swojej ziemskiej drogi znaleźli reż. Sam Akina na Rynku w Krakowie gdy dołączy do nich Igor, którego Janusza. Daleka od ideału więź ule- powstańcy listopadowi i styczniowi w dniu 24 marca 1794 r. Maciej zacznie trenować. Dzięki ga zacieśnieniu, gdy Andrzej zapada oraz uczestnicy innych zrywów. Tu Związek Ani i Tomka przeżywa historia w ożywionych obrazach niemu Wiktoria otworzy się na nie- na ciężką chorobę. Obaj mężczyźni spoczęły Orlęta Lwowskie. poważny kryzys. On, showman-cele- (2017) na przemian są dla siebie ujmująco bryta wcale nie ma zamiaru się ustat- reż. Marek Brodzki mili albo pełni żalu i pretensji. Jak po- Obserwatorium kować. Ona z kolei chce poważnego radzą sobie z tą sytuacją ich partner- dokumentalny (2018) związku. Na horyzoncie pojawia się W roku 1794 Polska jest już ki? Pełna ironicznego humoru wizja reż. Wiesław Romanowski Aleksander – zauroczony Anią milio- po dwóch rozbiorach. Tadeusz Ko- nieszablonowej rodziny, z jej kon- ner, przekonany, że nikt inny nie pa- ściuszko, bohater wojny z Rosją i bo- fliktami i rywalizacją, niepozbawiona Film ten powstał w 2018 roku suje do niego bardziej niż romantycz- jownik o wolność USA, staje na czele momentów wzruszenia i autentycz- z inicjatywy Instytutu Polskiego na nauczycielka muzyki. Kontynuacja insurekcji. Na krakowskim rynku uro- nej bliskości. w Kijowie oraz Studium Europy miłosnych perypetii dwojga sympa- czyście przysięga, że walczyć będzie o „wolność, całość, niepodległość”. Juliusz Niestety, powstańcy ponieśli klęskę a fabularny (2018) w 1795 roku Polska została wymaza- reż. Aleksander Pietrzak na z mapy Europy na 123 lata. Obraz Wojciecha Kossaka, będący kanwą Juliusz to spokojny nauczyciel filmu, znajduje się w zbiorach Mu- plastyki, którego głównym proble- zeum Kościuszki w Solurze (Szwaj- mem w życiu jest ojciec – nieustająco caria). znany dotąd świat... Jak skończy imprezujący artysta. Kiedy po drugim się ta letnia podróż rozklekotanym zawale serca ojciec odmówi zmia- Wiosna Roku 1905 vanem?... ny stylu życia, Juliusz będzie mu- historia w ożywionych obrazach siał zmierzyć się z tym wyzwaniem. (2017) Dołęga-Mostowicz. Lekarstwem na bolączki bohatera reż. Marek Brodzki Kiedy zamykam oczy wydawać się będzie przypadkowo Teatr TV (2019) poznana, beztroska lekarz wetery- W roku 1905 Cesarstwo Rosyj- reż. Marek Bukowski narii – Dorota. Czy aby na pewno nie skie jest osłabione przez wojnę z Ja- będzie jeszcze gorzej? ponią, rozpoczętą rok wcześniej. Na Bohaterem spektaklu Telewizji ziemiach polskich natychmiast oży- Polskiej jest wybitny i ceniony do dziś Kamerdyner wiają się ruchy patriotyczne. Polacy pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz. fabularny (2018) pragną wykorzystać tę sytuację dla Kim inspirował się pisząc „Znacho- reż. Filip Bajon odzyskania wolności. Film opowiada ra”? Jak stworzył ponadczasową po- Wschodniej Uniwersytetu Warszaw- tycznych bohaterów, których polubiła o walce młodego pokolenia polskich stać Nikodema Dyzmy? Biograficzna Historia pruskiego rodu von skiego, którego celem jest promocja także i lwowska publiczność... patriotów, wśród nich bohaterskich opowieść o pisarzu, z bogatym tłem Krauss oraz miłości pomiędzy ka- wyjątkowego obiektu dziedzictwa kobiet o niepodległą Polskę. Obraz utkanym z przedwojennej i powojen- szubskim chłopcem Mateuszem architektonicznego i naukowego II Pokucka Troja Stanisława Masłowskiego pod tym nej obyczajowości, wzrusza widza a niemiecką arystokratką Maritą. RP, jakim jest dawne polskie obser- dokumentalny (2019) samym tytułem znajduje się w Mu- nieoczywistą postawą, zawikłanymi Powikłane losy trzech nacji za- watorium astronomiczne, potocznie reż. Mirosław Rowicki zeum Narodowym w Warszawie. losami oraz tragiczną śmiercią ty- mieszkujących dawne polsko-nie- nazywane „Białym Słoniem”. Obser- tułowego bohatera. Jest też okazją mieckie pogranicze na północnych watorium w momencie oddania do Film ballada. Piękne rozległe pej- Zabawa, Zabawa do ponownego przyjrzenia się jego Kaszubach, na którym linia granicy użytku było najnowocześniejszym zaże Pokucia, a w tej scenerii wieś, fabularny (2018) dorobkowi. wytyczonej po I wojnie światowej tego typu obiektem w Polsce i jed- która powoli odchodzi w niebyt – wieś reż. Kinga Dębska podzieliła nie tylko ziemię, lecz nym z dwóch najnowocześniejszych o niespotykanej nazwie Święty Józef. Dzień Czekolady przede wszystkim ludzi. Rozpisana wysokogórskich obserwatoriów w Miejscowość, która pod koniec XIX Poruszająca opowieść o trzech familijny (2018) na 45 lat saga rodu von Kraussów Europie, obok obserwatorium na Pic wieku powstała w miejscu wykarczo- kobietach-alkoholiczkach, które mogą reż. Jacek Piotr Bławut to jeden z najlepszych polskich fil- du Midi w Pirenejach. wanych podgórskich borów, zamiesz- mieszkać obok nas. Szanowana or- mów ostatnich lat. kała była przez Polaków przybyłych z dynator chirurgii, przebojowa pani Monika i Dawid tęsknią za naj- Kurier Odnajdę Cię Zachodniej Galicji. Tuż obok rodzin- prokurator oraz atrakcyjna i zdolna bliższymi. Ich bronią w trudnej walce fabularny (2019) fabularny (2018) z tęsknotą za tymi, których nie ma, reż. Władysław Pasikowski reż. Beata Dzianowicz jest wyobraźnia. Dzięki tajemniczemu Skoczkowi Czasu poznają magiczny Rok 1944. Warszawa przygo- Błąd policjantki Justy skutkuje świat, w którym żyje Pożeracz Ponie- towuje się do powstania i czeka na tym, że policyjnej obławie wymyka działków i wiele innych niezwykłych pomoc aliantów. Polski oficer otrzy- się groźny morderca. Kobieta zostaje postaci. Muszą dowiedzieć się jak cof- muje w Londynie ściśle tajną misję: skierowana na przymusowy urlop, nąć czas i co zrobić, aby uciec przed uda się do okupowanej Polski i prze- ale ma zamiar naprawić swój błąd. Wiedźmą, która wykrada wspomnie- każe dowódcom podziemia ważne W czasie kiedy intensywnie szuka nia. Baśń o miłości, opowiadająca o informacje. Od jego sprawności za- śladów zbrodniarza, on dociera do jej świecie dorosłych widzianym oczyma leżą losy dziesiątków tysięcy ludzi. rodziny. Do czego posunie się zde- dzieci. Sensacyjna historia szpiegowska, sperowana policjantka? Czy popełni ekscytująca i przerażająca zarazem przestępstwo aby odzyskać swoje Emilia Plater w potyczce wojenna odyseja inspirowana au- życie? Mimo podjętych decyzji, los pod Szawlami tentyczną misją Jana Nowaka-Je- będzie miał wobec niej zupełnie inne historia w ożywionych obrazach ziorańskiego. plany... (2017) reż. Marek Brodzki Nikt im iść nie kazał Olszynka Grochowska dokumentalny (2019) historia w ożywionych obrazach Powstanie listopadowe było pa- reż. Anna Gordijewska (2017) triotycznym zrywem przeciwko Ro- Aleksander Kuśnierz reż. Marek Brodzki sji rozpoczętym 29 listopada 1830 na miejscowość Franciszka Kar- studentka dobrej uczelni, którym roku. Swoim zasięgiem objęło rów- Wiele jest wspaniałych nekropo- W listopadzie 1830 roku, grupa pińskiego. Z trzynastu ulic wsi, a w własna słabość wydaje się tylko nie- nież teren Litwy. Emilia Plater była lii na świecie, ale chyba żadna nie młodych patriotów ze Szkoły Podcho- zasadzie prawie miasteczka, Święty groźną zabawą, będą musiały zmie- 24-letnią szlachcianką z Wilna, która dorównuje Cmentarzowi Łyczakow- rążych rozpoczęła powstanie prze- Józef, bo była tam szkoła, kościół, rzyć się z konsekwencjami swojego postanowiła włączyć się do powsta- skiemu. Tu na wzgórzu wśród drzew ciwko Rosji. W walkach znanych dziś posterunek policji, karczma i pra- uzależnienia. Czy w chwili życiowego nia. Emilia Platter stała się legendą spoczywa historia Polski. Tradycyjnie jako powstanie listopadowe, wzięło wie 600 domów, po wojnie pozo- upadku znajdą w sobie siłę, aby po- i symbolem patriotki walczącej o 1 listopada cmentarz ożywa i rozbły- udział przede wszystkim wojsko. 25 stały jedynie ich fundamenty i bryła konać niszczącego ich życie demona wyzwolenie Ojczyzny spod władzy skuje tysiącami światełek – jest to lutego 1831 roku doszło do jednej z kościoła wysadzona w powietrze na alkoholizmu? 17 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) 18 Kurier kulturalny 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com 8. PNFP „Pod Wysokim Zamkiem”. wydarzenia towarzyszące „Pod Wysokim Zamkiem” wanej Europie jako kurier Polskiego Biały Słoń MSZ: „Obserwatorium” (prod. Insty- W programie koncertu m.in. z Markiem Bukowskim Państwa Podziemnego. Po wojnie „Pod Wysokim Zamkiem” tut Polski w Kijowie i Studium Europy „Jeszcze w zielone gramy”, „Tango i Maciejem Dancewiczem. Jan Nowak-Jeziorański nie przerwał 9 października 2019, godz. 18:30 Wschodniej UW) oraz „Biały Słoń” desperado”, „Nie ma jak u mamy”, Spotkanie połączone walki o niepodległość kraju. Przez Narodowy Ukraiński Teatr (Studio Filmowe Lwów Kuriera Gali- „Bynajmniej”, „Moje ulubione drze- z pokazem filmu blisko ćwierć wieku kierował Roz- im. M. Zańkowieckiej, cyjskiego) powstały dzięki wsparciu wo”, „Najpiękniejszy list miłosny”, „Idź „Dołęga-Mostowicz. głośnią Polską Radia Wolna Europa. sala kameralna, ul. Ł. Ukrainki 1 Senatu Reczpospolitej Polskiej za swoją drogą”, czy „Blue Tango”. Dzięki Kiedy zamykam oczy” Audycje RWE stanowiły dla wielu Po- Wstęp wolny pośrednictwem Fundacji Pomoc Po- mistrzowskiej interpretacji Piotra Ma- 5 października 2019, godz. 18:00 laków podstawowe źródło informacji, lakom na Wschodzie. chalicy, utwory te zyskują dodatkową Kinopałac, ul. Teatralna 22 nieobecnych w poddanych cenzurze Karpacki Biały Słoń 29 lipca tego głębię i siłę wyrazu, a ich tekst i prze- Bilety do nabycia w kasach kina mediach PRL. W 1977 roku Nowak roku skończył 81 lat… Stoi dumnie „Pod Wysokim Zamkiem” słanie stają się jeszcze lepiej słyszal- wyjechał do USA, gdzie został jednym na czarnohorskim Popie Iwanie i z z Piotrem Machalicą ne… Program miał swoją premierę w Twórcy spektaklu poświęconego z dyrektorów Kongresu Polonii Ame- wysokości 2022 metrów spogląda Koncert ,,Mój ulubiony maju 2017 roku. jednemu z najbardziej znanych pisa- rykańskiej oraz konsultantem Rady na malownicze wierzchołki Karpat Młynarski” Zespół w składzie: rzy dwudziestolecia międzywojenne- Bezpieczeństwa Narodowego USA. Wschodnich, będąc dziś symbolem 11 października 2019, godz. 19:00 Michał Walczak – gitara, tamburyn, go w Polsce spotkają się z lwowską Towarzysząca mu legenda Kuriera z i wizytówką Czarnohory. Obserwato- Klub „Picasso” aranżacje publicznością, aby porozmawiać o Warszawy, wieloletnie doświadczenie rium Astronomiczno-Meteorologiczne ul. Zielona 88 Krzysztof Niedźwiecki – gitara, tym, kim tak w istocie był autor „Ka- polityczne oraz bardzo dobry kontakt, im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wejście na zaproszenie stopa riery Nikodema Dyzmy”… Czy był jaki miał z kolejnymi prezydentami: majestatyczna i dostojna, lśniąca bie- Paweł Surman – trąbka/melodyka, apologetą II Rzeczpospolitej, czy też Jimmym Carterem, Ronaldem Reaga- lą budowla zachwyca dziś tak samo Piotr Machalica jest lubianym akordeon, instrumenty perkusyjne jej zagorzałym, acz wprawnym kryty- nem, George’em Bushem oraz Billem jak dawniej. Po agresji sowieckiej na i cenionym przez publiczność pol- kiem? Kanwą rozmowy będzie poru- Clintonem, pozwoliły mu wywrzeć II Rzeczpospolitą 17 września 1939 skim aktorem filmowym oraz teatral- Gra terenowa „Ballada szający i przejmujący spektakl Teatru znaczący wpływ na przyjęcie Polski do roku Obserwatorium przerwało swoją nym. Jest on jednocześnie uznanym o pewnym batiarze” Telewizji Polskiej – gorzkie spojrzenie 12 października 2019, godz. 10:30 na ludzką egzystencję oraz historię początek przy bramie wejściowej Polski, który krytycy docenili za zna- do Parku Stryjskiego komite aktorstwo, precyzyjny scena- od strony ul. Parkowej riusz i doskonałą scenografię. Wcześniejsza rejestracja Marek Bukowski jeszcze przed ukończeniem krakowskiej PWST w Bohaterem tegorocznej gry 1992 roku otrzymał nagrodę za pierw- miejskiej jest… No właśnie… Nie szoplanową rolę męską na Festiwalu będziemy psuć zabawy uczestni- Filmowym w Gdyni (1991). Lwowskiej kom tego lubianego – zwłaszcza publiczności znany jest z „Uwikłania”, przez młodszych Sympatyków zaś w tym roku będzie można go zo- PNFP – wydarzenia towarzyszące- baczyć w „Dniu czekolady”. Film o go Przeglądowi. Uchylając jednak Dołędze-Mostowiczu to nie pierwsze rąbka tajemnicy powiedzmy, że dzieło M. Bukowskiego i M. Dance- bohaterem tym będzie polski aktor, wicza. W roku 2017 na ekranach piosenkarz i reżyser związany ze telewizyjnych w Polsce można było Lwowem. Występował w popular- zobaczyć 10-odcinkowy serial ko- nych i lubianych filmach, kreował stiumowo-kryminalny „Belle Epoque”, niezapomniane role na deskach zrealizowany według scenariusza teatrów, na antenie radiowej i w stu- obu Gości tegorocznego Przeglądu. diach telewizyjnych. Podczas debiutu na planie filmo- „Lekcja historii w kinie” wym usłyszał od reżysera: „przestań 7 i 8 października 2019, godz. 10:00 pan gadać po lwowsku!”. Wbrew Kinopałac, ul. Teatralna 22 temu zaleceniu, zawsze, o ile było Bilety do nabycia w kasach kina to możliwe, próbował w odtwarza- nych postaciach przemycić cząstkę Lekcja historii w kinie to trady- Lwowa. Uważał, że Hamlet powinien cyjny blok edukacyjny adresowany NATO. Dwa lata przed śmiercią wrócił działalność i popadło w ruinę. Od kil- wykonawcą piosenki aktorskiej. We swojsko zaciągać „Ta być abu nie szczególnie do młodzieży i studen- na stałe do Polski. Zmarł w nocy z 20 ku lat Uniwersytet Warszawski oraz Lwowie zobaczymy go właśnie w roli być? Oto jest pospytanie...”, a boha- tów. Pokazom filmowym towarzyszą na 21 stycznia 2005 roku. Uniwersytet Przykarpacki w Iwano- artysty estradowego. Recital „Mój ter „Pigmaliona”, profesor Higgins, krótkie wykłady wprowadzające wi- Swoje archiwum, dokumentujące Frankiwsku rewitalizują obiekt i przy- ulubiony Młynarski” to hołd składany winien nosić meszty… dzów w tematykę prezentowanego kilkadziesiąt lat pracy, przekazał do wracają pamięć o tym niegdyś naj- przez Machalicę wybitnemu poecie No i chyba jednak podpowiedzie- dzieła. Gościem specjalnym tego- Ossolineum we Wrocławiu. Złożył tu nowocześniejszym w Europie obser- i satyrykowi, uznawanemu za najwy- liśmy za dużo… Wielu z Państwa roz- rocznej „Lekcji historii” będzie Mariusz także w darze bezcenne zbiory sztuki watorium. 16 września 2017 roku w bitniejszego twórcę tekstów w powo- poznało już z pewnością naszego bo- Urbanek, pisarz i publicysta, kierujący – obrazy, grafiki, pamiątki historyczne, odbudowanej części obiektu otwarto jennej historii kabaretu literackiego w hatera, ale inni odkryją go dopiero w Gabinetami Świadków Historii w Mu- numizmaty, starodruki, książki oraz polsko-ukraińską stację ratownictwa Polsce. Na koncert, przeplatany opo- trakcie naszego spaceru po Lwowie. zeum „Pana Tadeusza” we Wrocławiu. nagrody i najwyższe odznaczenia górskiego, dzięki czemu wędrówki wieścią i poezją, złożą się wyłącznie Szerokiej publiczności znany jest jako polskie i amerykańskie. Jego biografia po przepięknej Huculszczyźnie stały utwory, które wyszły spod pióra Woj- Kinoteka Kuriera Galicyj- autor znakomitych książek „Genialni. oraz zbiory zaprezentowane są na się jeszcze bezpieczniejsze. ciecha Młynarskiego. Będą to zarów- skiego Lwowska szkoła matematyczna” oraz wystawie „Misja: Polska” w Muzeum Historię i dzień dzisiejszy Białego no piosenki autorskie, jak i znakomite 12 października 2019, godz. 16:00 „Profesor Weigl i karmiciele wszy”. Pana Tadeusza Zakładu Narodowego Słonia opowiadają dwa filmy doku- przekłady, które stały się ważną czę- Hotel „Dżem”, ul. Kopernika 18 Tym razem jednak Mariusz Urbanek im. Ossolińskich. mentalne; powstały dzięki wsparciu ścią polskiej kultury. Wstęp wolny opowie lwowskiej młodzieży o Janie Nowaku-Jeziorańskim, słynnym „Ku- Grupa Medialna Kuriera Ga- rierze”, którego biografia stała się licyjskiego jest dziś największym kanwą filmu otwarcia tegorocznego polskim medium informacyjnym na PNFP. Postać tę przybliża czytelni- Ukrainie. Kurier Galicyjski to już nie kowi Urbanek w książce „Jan Nowa- tylko papierowy dwutygodnik, ale k-Jeziorański. Biografia opowiadana” także portal informacyjny, radio i oraz komiksie „Kurier z Warszawy”, telewizja internetowa, która osią- którego jest współautorem. gnęła już ponad milion odsłon na własnym kanale YouTube. Redakcja Wystawa pisma znajduje się we Lwowie. „Jan Nowak-Jeziorański. Tworzy ją stały zespół dziennikarski, Misja: Polska” współpracujący z kilkudziesięcioma 8 października 2019, godz. 16:00 korespondentami, autorami i publi- Lwowskie Muzeum Historii cystami. Rynek 6 Najnowszą inicjatywą Kuriera Wstęp wolny Galicyjskiego jest Studio Filmowe „Lwów” specjalizujące się w krótko- Wystawa „Jan Nowak-Jeziorański. metrażowych filmach dokumental- Misja: Polska” poświęcona jest nie- nych. Niektóre z nich otrzymały już zwykłej biografii legendarnego Kuriera wyróżnienia i nagrody na festiwa- z Warszawy. Jan Nowak-Jeziorański lach filmowych – m.in. na Festiwa- należał do pokolenia Polaków, które lu Filmów Emigracyjnych EMIGRA po 123 latach zaborów znów miało oraz Festiwalu „Losy Polaków”. cieszyć się wolnością i niepodległo- Podczas tegorocznego PNFP bę- ścią. Plany te pokrzyżowała wojna. dzie można zobaczyć filmy „Pokuc- Przyjmując konspiracyjne tożsamości ka Troja” „Biały Słoń” oraz „Nikt im pięciokrotnie podróżował po okupo- iść nie kazał”. 19 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) Profesor Jakub Lewicki o lwowskiej Powstanie Komitet biskupów architekturze okresu międzywojennego katolickich Polski i Ukrainy W celu prowadzenia dialogu polsko-ukraińskiego nt. pojednania Kolejne Spotkanie Ossolińskie zebrało pełną salę zainteresowa- oraz pomocy w rozwiązywaniu trudnych problemów między katoli- nych wykładem prelegenta profesora Jakuba Lewickiego kami dwóch obrządków zostanie powołany komitet biskupów rzym- z Warszawy. Wśród obecnych byli profesorowie Uniwersytetu skokatolickich Ukrainy i Polski, a także biskupów greckokatolickich Ukrainy i Polski – czytamy w oświadczeniu, które 23 września w re- Lwowskiego, przedstawiciele towarzystw polskich działających we zydencji arcybiskupów poznańskich podpisali arcybiskup Stanisław Lwowie, krajoznawcy, księża, reprezentanci Konsulatu Generalne- Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, biskup go RP we Lwowie. Warto przypomnieć, że Spotkania Ossolińskie Bronisław Bernacki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukra- odbywają się pod patronatem konsula generalnego RP we Lwowie. iny oraz arcybiskup Mieczysław Mokrzycki, metropolita lwowski. KONSTANTY CZAWAGA Zdaniem metropolity lwowskiego, JURIJ SMIRNOW tych, którzy w okresie międzywojen- tekst powołanie takiego komitetu biskupów tekst i zdjęcia nym pracowali już poza Lwowem, w Archiwum Lwowskiej Kurii łacińskich i greckokatolickich obu innych miastach Polski – od War- Metropolitalnej krajów jest bardzo ważne, ponieważ Prof. Jakub Lewicki wygłosił szawy do Gdyni. Zwrócił uwagę na zdjęcie w dalszym ciągu jest wiele kwestii do referat na temat „Lwów międzywo- dorobek architektów lwowskich w rozstrzygnięcia, do rozwiązania, do jenny. Miasto, architektura, moder- powojennej Polsce. „Kiedy w sierpniu br. arcybiskup wyjaśnienia. nizm”. Tak wiele osób przybyło na Ożywiony ruch budowlany w większy Światosław Szewczuk, – Przede wszystkim jest to zwrot Spotkanie nie tylko w celu wysłu- latach 1937–1939 był zapowiedzią zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła kościołów, które przywłaszczył sobie chania referatu, Jakub Lewicki jest niezwykle ciekawych zjawisk w ar- Greckokatolickiego (UKGK) oraz UKGK, również sprawa Wołynia, bowiem osobą dobrze znaną we chitekturze Lwowa w skali całego arcybiskup Stanisław Gądecki, gdzie w dalszym ciągu nie możemy przewodniczący Konferencji Epi- dokonać ekshumacji i w dalszym Lwowie. Ten rdzenny warszawianin kraju. Miasto żyło przygotowaniami skopatu Polski podpisali w Czę- ciągu nie jest wyjaśnione, dlacze- przez wiele lat, jeszcze jako młody do wielkiej wystawy mającej się od- stochowie deklarację o pojednaniu go doszło do takiej tragedii, kto jest doktorant, pracował w archiwach być w 1940 roku i innych odchodów polsko-ukraińskim, między Kościo- sprawcą tych tragedii, ile osób zostało i bibliotekach lwowskich zbierając jubileuszowych w tym roku, związa- prof. Jakub Lewicki łem rzymskokatolickim w Polsce a tutaj zgładzonych – mówił arcybiskup materiały dotyczące architektury i nych z 600-leciem przyłączenia Lwo- Ukraińskim Kościołem greckokato- Mokrzycki. – Myślę, że ten dialog i ten sztuki lwowskiej. Właśnie na temat towana do wydania i sfinansowana wa do Polski za czasów króla Kazi- architektury międzywojennego Lwo- przez Naukowy Instytut Polskiego mierza Wielkiego. Również minister wa obronił on w 1999 roku doktorat Dziedzictwa Kulturowego za grani- Eugeniusz Kwiatkowski planował na Wydziale Architektury Politechni- cą „Polonika”. przyśpieszony rozwój regionu lwow- ki Warszawskiej, gdzie w 2007 roku Przedstawiając prelegenta ze- skiego, znaczne inwestycje w jego zdobył habilitację na podstawie pra- branej publiczności Wasyl Fersztej, przemysł i budownictwo, stworzenie cy „Między tradycją a nowoczesno- dyrektor generalny Lwowskiej Naro- tu wielkiego ośrodka przemysłowe- ścią. Architektura Lwowa lat 1893– dowej Naukowej Biblioteki Ukrainy go. Miało to doprowadzić do trzykrot- 1918”. Monografia pod tymże tytu- im. W. Stefanyka, powiedział: „To nego zwiększenia miasta i intensyw- łem została wydana w Warszawie w znakomity gość”, zaś Wiktoria Ma- nego rozwoju budownictwa. 2005 roku, zaś w 2007 roku ukazała licka, pełnomocnik Zakładu Narodo- Niezwykle ciekawie rozwijała się się drukiem kolejna praca poświęco- wego im. Ossolińskich we Wrocła- architektura sakralna miasta. Budowa na architekturze Lwowa i jednemu z wiu, przedstawiła zebranym sylwet- wielkich kościołów, cerkwi, klasztorów najwybitniejszych architektów lwow- kę i naukowe osiągnięcia prof. Jaku- zaprojektowanych przez utalento- skich epoki modernizmu – „Roman ba Lewickiego, informując, że już od wanych architektów była zjawiskiem Feliński architekt i urbanista. Pionier kilku lat jest przygotowana i czeka na w skali całego kraju. Niestety, część nowoczesnej architektury”. wydanie ukraińska wersja monografii tych obiektów nie została dobudowa- na przed 1939 rokiem. Charaktery- stycznymi dla zabudowy miasta były wielkie osiedla mieszkaniowe. Prele- gent zwrócił też uwagę na twórczość w drugiej połowie lat 30. lwowskich architektów pochodzenia żydowskie- go zarówno starszej generacji, jak też młodych. Niestety, wielu z nich nie przeżyło II wojny światowej. W czasie spotkania udało się omówić również zabudowę dzielnic lickim na Ukrainie oraz prośbę do komitet będzie powoli tymi sprawami willowych, architekturę pawilonową papieża, by obrać św. Jana Pawła się zajmował i będzie informował o na Targach Wschodnich, projekty stu- II patronem tego pojednania, wśród tym naszych wiernych i nasze społe- dentów Politechniki Lwowskiej, którzy naszych biskupów, kapłanów, a tak- czeństwo. Dzięki głębokim i systematycz- „Między tradycją a nowoczesnością. zapowiadali się jako bardzo interesu- że wiernych natychmiast zrodziła się Metropolita lwowski dodał, że nym badaniom architektury lwow- Architektura Lwowa 1893–1918”. jący twórcy. Rozwój ich umiejętności idea włączenia się w to pojednanie, dialog biskupów katolickich dwóch skiej Jakub Lewicki zrobił piękną Wykładu prof. Jakuba Lewickiego nastąpił już w Polsce powojennej. aby nie było jednostronnego podpi- obrządków w Ukrainie trwa już od lat karierę naukową w Warszawie. Jest wysłuchano z wielkim zainteresowa- Na przykład, prawie 1/3 powojennej sywania takich deklaracji, ponieważ dwunastu, gdy podczas wizyty ad limi- on profesorem nauk technicznych, niem. Mówił o architekturze lwowskiej Warszawy została zbudowana przez szkodzą one naszemu Kościołowi. na w 2007 r. Ojciec Święty Benedykt kierownikiem Zakładu Konserwacji w odrodzonej Polsce, o lwowskiej architektów lwowskich. Niejeden z Jednocześnie w ten sposób nie XVI zachęcił Synod biskupów UKGK będzie także nigdy prawdziwego i Konferencję Episkopatu łacińskiego Zabytków i Ochrony Krajobrazu w szkole architektury lat 20–30. XX wie- lwowskich architektów w latach po- pojednania – wyjaśnił w rozmowie w tym kraju do wspólnych spotkań. – Instytucie Historii Sztuki na Wydzia- ku, o jej miejscu i znaczeniu dla całej wojennych pracował na Zachodzie z dziennikarzem Kuriera arcybiskup Od tej pory mamy wspólne doroczne le Nauk Historycznych i Społecz- Polski. Wykład był bogato ilustrowany – w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i in- Mokrzycki. – Dlatego ks. biskup rekolekcje, a także bratnie spotkania nych Uniwersytetu Kardynała Ste- zdjęciami lwowskich kamienic czyn- nych krajach. Bernacki, przewodniczący Konfe- – powiedział arcybiskup Mokrzycki. – fana Wyszyńskiego, gdzie wykłada szowych, kościołów i gmachów uży- Odczyt profesora Jakuba Lewic- rencji Episkopatu Ukrainy udał wraz Wiele spraw na tych spotkaniach jest konserwację zabytków oraz historię teczności publicznej z tego okresu, kiego wywołał ożywioną dyskusję, w ze mną do abpa Gądeckiego w tej już omawianych, i myślę, że spotka- architektury. Od 2017 roku jest on ale większość obecnych na sali była której omówiono oryginalne zjawiska sprawie. Podczas naszego spo- nia te będą się pogłębiały, przyczynia- również Mazowieckim Wojewódz- dobrze zorientowana w tym budow- architektury lwowskiej oraz sylwetki tkania zaproponowaliśmy powołać jąc się do zbliżenia naszych Kościo- kim Konserwatorem Zabytków. Prof. nictwie, znając omawiane budowle z niektórych architektów. Poruszono przede wszystkim wspólną komisję łów, również poprzez rozwiązywanie Lewicki jest też przewodniczącym autopsji. różne aspekty, od twórczości Alfreda lub komitet, w skład którego wejdą trudnych czasami kwestii, które może Komisji Ochrony i Konserwacji Archi- Rozwój architektury Lwowa lat Zachariewicza w Warszawie do orga- biskupi dwóch Kościołów katolickich ranią nasze społeczeństwo czy ranią tektury Modernistycznej ICOMOS, 20–30. XX wieku był uzależniony nizacji wycieczek po Lwowie szlakiem z Ukrainy i dwóch Kościołów katolic- naszych wiernych. Patronem tego wiceprezesem Sekcji Polskiej Do- od zmiany sytuacji gospodarczej architektury modernistycznej. kich z Polski, którzy będą prowadzili dialogu chcemy obrać św. Jana Paw- comomo, członkiem Stowarzyszenia miasta po 1918 roku i rozwoju eko- Na zakończenie Spotkania Wik- ten dialog. Będą także rozwiązywali ła II, ponieważ kiedy w 2001 r. przyje- problemy w danym kraju czy istnie- chał na Ukrainę, zachęcił i wiernych, Historyków Sztuki, Stowarzyszenia nomicznego miasta i regionu, które toria Malicka poinformowała zebra- jące kwestie sporne w tych Kościo- i kapłanów, a w sposób szczególny Konserwatorów Zabytków i Towarzy- miało wszystkie pozytywne tenden- nych o kolejnym Spotkaniu Ossoliń- łach. Zakomunikowaliśmy również, biskupów i nasze dwa narody, aby stwa Opieki nad Zabytkami. cje, zwłaszcza w drugiej połowie lat skim planowanym na 2 października że my też dołączamy się do prośby prowadziły dialog, stając w prawdzie Na druk czeka jego kolejna pra- 30., niestety przerwane wybuchem II 2019 r. oraz o wizycie do Lwowa 3 do Ojca Świętego Franciszka, aby i oczyszczając się ze wszystkiego co ca poświęcona zabytkom lwowskim wojny światowej. Prof. Lewicki omó- października Adolfa Juzwenki, dy- św. Jana Pawła II ogłosić patronem nie pozwala, aby w sercu zapanowały „Regeneracja i modernizacja archi- wił twórczość architektów absolwen- rektora Zakładu Narodowego im. pojednania polsko-ukraińskiego – pokój, radość i wzajemna miłość – za- tektury Lwowa 1900–1939”, przygo- tów Politechniki Lwowskiej, również Ossolińskich we Wrocławiu. powiedział arcybiskup Mokrzycki. znaczył arcybiskup Mokrzycki. 20 Rozmowy Kuriera 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Dialog, który buduje… (cz. II ) Rozmowa ANNY GORDI- mu RP, przejechała na lawecie ulicą Jednak pobyt w Warszawie był dla przez wybitnego rzeźbiarza Edwar- Podaj mi rękę bracie – Lasze, JEWSKIEJ z MARIUSZEM Tamki, Krakowskim Przedmieściem niego przede wszystkim okresem in- da Wittiga. Akt erekcyjny pod ten Miejsce mi w sercu swoim daj, OLBROMSKIM, literatem, – aż na Plac Zamkowy pod kolumnę tensywnej pracy twórczej. W tym krót- pomnik podpisał papież Jan Paweł A odzyskamy szczęście nasze, muzealnikiem, inicjatorem Zygmunta. I tu, nad tą trumną, wy- kim czasie powstało szereg cennych II, który był od lat szkolnych, wado- W imię Chrystusa – cichy raj. Dialogu Dwóch Kultur. głosił wspaniałą mowę prezydent R utworów, między innymi: wspaniały wickich, zafascynowany twórczością P Ignacy Mościcki. Później trumna z dramat „Maria Stuart”, także dramat autora „Anhellego”. I ta jego miłość Warto też przypomnieć, że w Przebieg Dialogu Dwóch prochami poety powędrowała do ka- o pogańskiej Litwie „Mindowe”, po- do twórczości Wielkiego Krzemień- ubiegłym roku wyszła książka „Wie- Kultur, który odbył się na tedry warszawskiej, a następnie na wieści poetyckie „Hugo”, „Arab”. No czanina przetrwała przez całe Jego że” – wiersze na tematy ukraińskie Ukrainie w dniach 4–8 wrze- Wawel. Bardzo niezwykła historia. i wiersze niepodległościowe, które życie. Nieprzypadkowo w Krze- w przekładzie Dmytra Pawłyczki, śnia, głównie w Krzemień- Pod kolumną, o której poeta pisał napisał po wybuchu powstania: słyn- mieńcu trzy lata temu w parafialnym opublikowana w dużym nakładzie cu, przedstawiliśmy w na- wiersz, po latach nad jego prochami ny „Hymn”, wzorowany na prastarej kościele, opodal pomnika Juliusza przez polskie Wydawnictwo Bosz. szej poprzedniej rozmowie. – zabiera głos prezydent państwa. Bogurodzicy, także „Oda do wolno- Słowackiego” według projektu Wa- Promocja tej książki obyła się w Am- Gdzie i jak przebiegała dru- Zawsze, gdy patrzę na tę kolumnę, z ści”, ”Kulik”, „Pieśń legionu polskie- cława Szymanowskiego – zawisła basadzie Ukrainy i w Stawisku w cza- ga część tych spotkań? okien siedziby polskich pisarzy – przy- go”. Trzeba też wspomnieć, że część pamiątkowa tablica ku czci Święte- sie naszych spotkań. Pod pomnikiem Tradycją naszą się stało, że Dia- Szewczenki przemawiali dyrektor mu- log Dwóch Kultur odbywa się w obu zeum Juliusza Słowackiego Tamara krajach. W poprzednich latach, w Sieniena oraz Witalij Biłyj, I sekretarz Polsce, spotykaliśmy się w Muzeum Ambasady Ukrainy w Warszawie. Narodowym Ziemi Przemyskiej w Jaki był dalszy przebieg Przemyślu, a przez ostatnie trzy lata warszawskich uroczystości? w Muzeum Anny i Jarosława Iwasz- Do sali konferencyjnej we wspo- kiewiczów w Stawisku pod Warsza- mnianej siedzibie pisarzy, przed któ- wą. Na tegoroczne spotkanie wybra- rą widnieje pamiątkowa tablica ku liśmy Warszawę, miasto związane z czci Juliusza Słowackiego, przybyli biografią i twórczością Juliusza Sło- uczestnicy Dialogu Dwóch Kultur z wackiego. Spotkania odbyły się 21 obu krajów, a także przedstawicie- września w samym centrum stolicy, le świata kultury stolicy. Ambasadę w siedzibie Stowarzyszenia Pisarzy Ukrainy reprezentował I sekretarz Polskich przy Krakowskim Przedmie- Witalij Biłyj. Z Krzemieńca przyje- ściu, w zabytkowej kamienicy pod nr chała liczna delegacja pracowników 87. W budynku tym mieści się też Muzeum Juliusza Słowackiego z dy- siedziba Związku Literatów Polskich i rektor Tamarą Sieniną na czele. polskiego PEN-Clubu, także świetna Zebranych powitała Karolina Pie- biblioteka o profilu literackim. Usy- karska, prezes Warszawskiego Od- tuowany jest on naprzeciw Zamku działu Stowarzyszenia Pisarzy Pol- Królewskiego, blisko wskrzeszonej skich. Specjalny list do uczestników Łukasz Wieczorek, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku po wojnie z gruzów siedziby monar- Uczestnicy Dialogu Dwóch Kultur pod pomnikiem Tarasa Szewczenki w Warszawie spotkania skierował Stanisław Kar- chów. Między obu gmachami na Pla- czewski, Marszałek Senatu Rzeczy- cu Zamkowym, wznosi się kolumna pominam sobie to wydarzenie. Ale to scen najwspanialszego dramatu Ju- go Papieża, która została odsłonięta pospolitej Polskiej. Zaprezentowała Zygmunta, jakby zagląda w okna nie jest jedyny fakt łączący centrum liusza Słowackiego „Kordian”, który właśnie w czasie „Dialogu Dwóch go wicedyrektor Biura Polonijnego siedziby polskich pisarzy. To właśnie Warszawy z postacią i twórczością powstał już na emigracji w 1833 r. w Kultur”. Senatu RP Karolina Orzechowska. o tej kolumnie pisał Juliusz Słowacki Słowackiego. Genewie, toczy się właśnie w War- No, a później… Głos zabrała również Dorota Jani- w jednym ze swych najsławniejszych A jakie są inne fakty? szawie. Później pojechaliśmy złożyć szewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu wierszy „Uspokojenie”: Słowacki po ukończeniu studiów Nieprzypadkowo w War- kwiaty pod pomnikiem Tarasa Szew- Polskiego Dziedzictwa Kulturowego Co nam zdrady! Jest u nas w Wilnie, odwiedził Krzemieniec, a szawie powstał więc po- czenki, wieszcza Ukrainy, który za Granicą POLONIKA. kolumna w Warszawie, stamtąd w lutym 1829 roku przyjechał mnik Słowackiego. przebywał też w Warszawie w 1830 W imieniu Muzeum Józefa Na którą siadają podróżne żurawie, do Warszawy i podjął pracę w Komi- Tak, właśnie pod tym pomni- roku. I tutaj, też muszę podkreślić, Piłsudskiego głos zabrał dyrektor Spotkawszy jej liściane czoło sji Rządowej Przychodów i Skarbów, kiem rozpoczęliśmy w godzinach że ten wspaniały monument powstał Robert Supeł, który w swoim wystą- od obłoka, która go zresztą bardzo nużyła i była porannych nasze warszawskie uro- z inicjatywy Dmytra Pawłyczki, byłe- pieniu podkreślił znaczenie spotka- Tak zda się odludna i taka wysoka dla poety duchową katorgą. Pracował czystości – od złożenia wieńców go ambasadora Ukrainy w Polsce, nia przedstawiając także najnowsze (…). w centrum stolicy przy Placu Banko- przez delegacje polskie i ukraińskie. wybitnego poety, znakomitego tłu- osiągnięcia Muzeum w Sulejówku. wym, ale pobyt w Warszawie nie był Monument ten został odsłonięty macza, stałego uczestnika spotkań Następnie ja przedstawiłem Wiersz powstał na emigracji, w dla niego tylko udręką, lecz pozwolił w 2001 roku, a usytuowany jest w „Dialogu Dwóch Kultur”. Pomnik relację z przebiegu tegorocznej edy- Paryżu, w 1844 r., a odnosi się do mu wejść na salony, poznać ów- bardzo prestiżowym miejscu, na został odsłonięty w 2002 roku i jest cji Dialogu Dwóch Kultur na tere- powstania listopadowego, które – jak czesną elitę kultury, pisarzy, między Palcu Bankowym, w centrum stoli- artystycznie bardzo udanym dzie- nie Ukrainy połączoną z pokazem wiadomo – wybuchło w Warszawie. innymi Kazimierza Brodzińskiego i cy, tam gdzie poeta pracował. Warto łem. Autorem rzeźby w brązie jest audiowizualnym. Dr Emil Noiński Trzeba wspomnieć o innym związa- Jana Ursyna Niemcewicza, bywał w przypomnieć, że rzeźbę wieszcza Anatolij Kuszcz, a cokołu Baltazar z Muzeum Józefa Piłsudskiego w nym właśnie z tą kolumną i Słowac- teatrze. W stolicy poeta mieszkał rok, odlano w brązie na podstawie za- Brukalski. Na cokole umieszczony Sulejówku omówił najnowsze nasze kim wydarzeniu. Otóż szczególnym wyjechał na zachód po wybuchu po- chowanego w Muzeum Narodowym jest fragment przejmującego i jakby wydawnictwa „Dialog Dwóch Kultur” miłośnikiem dzieł Słowackiego był wstania listopadowego ze specjalną w Warszawie projektu wykonanego szczególnie teraz aktualnego wier- (R. XIII, Warszawa 2019) – jedno z marszałek Józef Piłsudski. Z jego ini- misją zleconą przez Rząd Narodowy. przed wojną w 1932 r. dla Lwowa sza Szewczenki: trwałych osiągnięć spotkań. Co roku cjatywy w czerwcu 1927 r. odbył się bowiem wydajemy kolejny duży tom, najwspanialszy pogrzeb, jaki w dzie- w tym roku liczący prawie 500 stron. jach naszej kultury miał poeta. Autor Zawiera on wszystkie referaty wygło- „Beniowskiego” zmarł w Paryżu w szone w języku polskim i ukraińskim, 1849 roku w chorobie, biedzie i po- utwory literatów i zdjęcia dokumentu- czuciu klęski życiowej. Został pocho- jące przebieg wydarzeń. wany na cmentarzu Montmartre. Ale Co było przewodnim te- w 1927 roku prochy poety wydobyto, matem warszawskiego spo- spoczęły w hebanowej trumnie, którą tkania? w uroczystym pochodzie przewiezio- Postać i twórczość Kazimierza no przez Paryż, a dalej na wybrzeże Wierzyńskiego – wybitnego poety, Francji do Bretanii. Następnie trumnę prozaika, eseisty, biografa. Laureata przełożono na polski statek wojenny, wielu nagród literackich, m.in. złote- kontrtorpedowiec „Wilia”, i trumna w go medalu w konkursie literackim IX honorowej asyście generałów i po- Olimpiady w Amsterdamie, Złotego etów dotarła tym statkiem do Gdyni. Wawrzynu Akademickiego Polskiej Następnie płynęła parowcem po Wi- Akademii Literatury, Polskiego Towa- śle do Warszawy, pod Most Ponia- rzystwa Wydawców. towskiego. A stamtąd w uroczystym, Łukasz Wieczorek, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku Dlaczego Kazimierz Wie- ogromnym pochodzie z udziałem Sala obrad w siedzibie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Przemawia dyrektor Muzeum rzyński został w tym roku wojska, przedstawicieli rządu i Sej- Juliusza Słowackiego w Krzemieńcu Tamara Sienina wyróżniony? 21 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334)

Z kilku powodów. Przede wszyst- Była bardzo interesująca. Rozpo- Instytutu Literatury im. T. H. Szew- krajach do bibliotek i na uniwersytety. Juliusza Słowackiego na gmachu kim dlatego, że to – obok Zbigniewa częła się prezentacją przez Wiesława czenki NAN Ukrainy z Kijowa, po- W naszych spotkaniach przez wiele dawnego liceum. Z inicjatywy władz Herberta – jeden z najwspanialszych Nosowskiego z warszawskiego Koła ruszyła mało znane wątki z biografii lat brała udział młodzież skupiona w miasta i rektora powstał na dziedziń- poetów polskich XX wieku. Całe ży- Krzemieńczan archiwalnej audycji w poety w wystąpieniu „Kazimierz Wie- Europejskiej Rodzinie Szkół im. Juliu- cu uczelni okazały i piękny pomnik ku cie walczył o wolność, był wolnym Radiu Wolna Europa. Było to „Wspo- rzyński, związki polsko-ukraińskie”. sza Słowackiego: Polska, Słowacja, czci Tadeusza Czackiego, założyciela człowiekiem, a zarazem piewcą wol- mnienie Marii Danilewicz-Zielińskiej W części artystycznej odbył się Wielka Brytania, Ukraina. dawnego liceum, a w uczelnianym ności. No i był z Drohobycza, miasta o Kazimierzu Wierzyńskim”. Pisarka, piękny koncert w wykonaniu pianistki Jakie są inne trwałe ogrodzie kamienny pomnik ku czci wyjątkowego, które odwiedzamy a po II wojnie światowej i dyrektorka z Krakowa Marii Baka-Wilczek, wie- osiągnięcia Dialogu? Willibalda Bessera, wybitnego przy- prawie co roku w ramach naszych Biblioteki Polskiej w Londynie, przy- lokrotnej uczestniczki Dialogu Dwóch Myślę, że trzeba jeszcze wspo- rodnika i założyciela tej wyjątkowej spotkań. Tam się urodził 27 sierpnia jaźniła się z Wierzyńskim, a w audycji Kultur. W jej interpretacji usłyszeliśmy mnieć, o plenerach malarskich i fo- placówki. Wmurowany został także 1894 roku, jego ojciec był koleja- wspominała ostatnie z nim spotka- utwory Stanisława Moniuszki, Fryde- tograficznych organizowanych przez kamień z pamiątkowym napisem w rzem. Kształcił się w Drohobyczu, nia, jego prace nad przedśmiertnym ryka Chopina i Jana Ignacego. Pade- wiele lat przez moją żonę, Urszulę, różanym ogrodzie przy uczelni, w Chyrowie, a później w Stryju, gdzie tomem „Sen, mara”. Dziwnie się rewskiego. Konferencję zakończyli- która jest historykiem sztuki. W Krze- miejscu gdzie stał dom Januszew- śmy chwilą zadumy i modlitwą oraz mieńcu i innych miastach powstało skich, dziadków wieszcza. W tym złożeniem kwiatów na zaniedbanej setki obrazów i tysiące fotografii pre- domu przyszedł na świat Juliusz. mogile Kazimierza Wierzyńskiego na zentowanych na wielu wystawach, Wreszcie, nie można nie wspomnieć, Cmentarzu Powązkowskim. w różnych galeriach. Są one teraz w że wyjazdy pisarzy i poetów do Krze- Jaki jest dorobek XX edy- wielu muzeach i zbiorach prywatnych. mieńca i innych miast zainspirowały cji Dialogu Dwóch Kultur? Dzięki tym plenerom zintegrowało się pisarzy do napisania wielu wierszy, a Paradoksalnie, najcenniejsze jest środowisko artystyczne, powstało we nawet książek. Wspomnę tu choćby to, czego nie da się dokładnie wyli- Lwowie Towarzystwo Sztuk Pięknych wydane ostatnio książki poetyckie czyć. To właśnie możliwość spotkania „Własna Strzecha”. Jeśli chodzi o Franciszka Habera „Pegazem po artystów i naukowców z obu krajów, sztuki plastyczne, to sam Krzemie- Kresach”, czy „Peregrynarz Kresowy”. nawiązanie między nimi kontaktów, niec ubogacił się o nowe wystawy. Na naszym spotkaniu w Krzemień- Łukasz Wieczorek, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku przyjaźni, wymiana doświadczeń. To W bibliotece dawnego liceum Hanna cu był w tym roku Bohdan Zadura Mariusz Olbromski prezentuje przebieg Dialogu Dwóch wielka inwestycja w zbliżenie elit obu Gronowska-Szaniawska, zorganizo- – poeta, tłumacz, redaktor naczelny Kultur na Ukrainie; obradom przewodniczy prof. Grzegorz narodów. Ci naukowcy przekazują wała stałą wystawę poświęconą pro- miesięcznika „Twórczość”. Na spo- Nowik później swoją wiedzę, refleksje w fesorom tej uczelni. W osobnym po- tkaniu w Zbarażu prezentował swoje ukończył gimnazjum klasyczne. Póź- złożyło, bo Maria Danielewicz-Zie- wielu ośrodkach akademickich, ro- mieszczeniu z jej inicjatywy i według przekłady prozaików ukraińskich. niej studiował na Uniwersytecie Ja- lińska była też szczególnie związana sną nowe pokolenia, które nie będą jej projektu powstała też stała wy- Wspominał też, że już w połowie lat giellońskim, a następnie w Wiedniu. przed wojną z Krzemieńcem. Między już karmione dawną antypolską pro- stawa poświęcona krzemienieckim, dziewięćdziesiątych uczestniczył w W tym roku przypadła 50. roczni- innymi, w 1939 roku organizowała pagandą komunistyczną. Co roku z przedwojennym mistrzom obiektywu: pierwszych spotkaniach krzemieniec- ca jego śmierci. Zmarł na emigracji, w tam ogólnopolskie obchody Roku obu stron w spotkaniach bierze udział Ludwikowi Gronowskiemu, Henryko- kich i właśnie one zainspirowały go Londynie 13 lutego 1969 r. Po II wojnie Słowackiego, które miały się odbyć łącznie kilkaset osób. Każdego roku wi Hermanowiczowi i Stanisławowi do pracy tłumacza. nie wrócił do skomunizowanej Polski, m.in. z udziałem Prezydenta RP, a mimo że bardzo go do tego zachęca- rozpocząć się 4 września. Ale wy- no. Działał i tworzył często w trudnych buchła wojna, no i uroczystości nie warunkach na emigracji, był czołową doszły do skutku. Kiedy w latach 90. postacią kultury niepodległościowej. dowiedziała się o tworzeniu Muzeum Jego dzieła były w okresie powojen- Słowackiego w Krzemieńcu, zaprosi- nym przez dziesiątki lat w PRL-u pod ła do Lizbony, gdzie wówczas miesz- zapisem cenzury. Nie można go było kała, Tamarę Sieninę, wspaniale ją publikować. A więc te obchody są też gościła. I ofiarowała jej fundusze na próbą przywrócenia mu należnej po- zakup fortepianu do saloniku Salo- zycji w hierarchii artystycznej, przypo- mei Słowackiej. Co roku słuchamy mnienia tej wspanialej postaci. w Krzemieńcu koncertów wykonywa- Zarazem jest to 100. rocznica nych właśnie na tym instrumencie. „narodzin poety”, bo jego pierwszy Jakie były tematy wystą- tomik „Wiosna i wino” ukazał się już pień? w wolnej Warszawie w 1919 r. Był W pierwszej części sesji dr znakomity, przyniósł mu od razu Hanna Ivanochko z Państwowego wielką sławę. Właśnie wtedy, u pro- Uniwersytetu Pedagogicznego im. gu niepodległości, młody Wierzyński Iwana Franki w Drohobyczu podzie- włączył się aktywnie w odradzają- liła się swymi refleksjami na temat ce się życie artystyczne kraju. Był „Poezja Kazimierza Wierzyńskiego w Łukasz Wieczorek, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku współpracownikiem pisma młodzieży tłumaczeniach ukraińskich”. Okazało Składanie kwiatów na grobie Kazimierza Wierzyńskiego na Cmentarzu Powązkowskim akademickiej „Pro Arte et Studio” re- się ze twórczość autora „Kurhanów” w Warszawie dagowanego przez Juliusza Kleine- budzi na Ukrainie duże zaintereso- prezentowanych jest kilkadziesiąt Sheybalowi. W minionych latach po- A jak odnoszą się do Dia- ra, rodem ze Lwowa, znakomitego wanie, co rodzi liczne prace transla- nowych referatów, najczęściej opra- wstał też szereg pomników i tablic, logu Dwóch Kultur środowi- biografa Słowackiego. Brał udział w torskie. Z kolei znakomita badaczka cowywanych specjalnie, często o zarówno w samym Krzemieńcu jak ska polskie zamieszkałe na słynnych spotkaniach artystycznych twórczości Wierzyńskiego prof. dr charakterze odkrywczym. Ukazy- i w jego okolicach. To wspomniana Ukrainie? w kawiarni „Pod Picadorem”, na No- hab. Beata Dorosz z Instytutu Badań wane są w nich wzajemne relacje już tablica w kościele krzemienieckim Bardzo pozytywnie, są dumne z wym Świecie. Współtworzył razem z Literackich PAN mówiła ze swadą i związki obu kultur, dzieje wspól- poświęcona Janowi Pawłowi II, także tego, że odwiedzają ich miasta czę- Jarosławem Iwaszkiewiczem rodem na temat „Panny moje, Muzy” – Ka- nego dziedzictwa kulturowego Po- odsłonięta w tym roku tablica ku czci sto wybitne indywidualności twór- ze wschodniego Podola oraz z Anto- zimierz Wierzyński i kobiety (próba dola i Wołynia, Kijowszczyzny. Tego ks. Stefana Iwanickiego, bohaterskie- cze, uczestniczą w spotkaniach, nim Słonimskim, Julianem Tuwimem, szkicu biograficznego). by bez Dialogu nie było. Wszystkie go proboszcza krzemienieckiego, wspierają nas swym doświadcze- Janem Lechoniem, najsłynniejszą Z kolei dr Natalia Łysenko-Jerży- referaty są publikowane w naszym który zginął z rąk gestapo w 1943 r. niem i organizacyjnie. Warto też grupę poetycką okresu dwudziesto- kiwśka, starszy naukowy pracownik roczniku, który jest rozsyłany w obu To także pamiątkowa tablica ku czci dodać, że projekt utworzenia Mu- lecia międzywojennego pod nazwą zeum Mikołaja Reja w Żurawnie „Skamander”. Ale też, gdy wybuchła jest realizowany w porozumieniu i wojna polsko-bolszewicka, nie po- z udziałem środowisk polskich ze został obojętny na sprawy ojczyzny, Stryja i z Żydaczowa. W czasie na- przez dwa lata pracował w biurze szych peregrynacji odwiedzamy też prasowym Naczelnego Dowództwa, szkoły polskie. W tym roku Małgo- między innymi redagował w Kijo- rzata Karolina Piekarska, pisarka wie zdobytym przez wojska polskie książek dla dzieci, miała bardzo i ukraińskie atamana Petlury „Dzien- ciekawe spotkania z dziećmi i mło- nik Kijowski”. Warto tez wspomnieć, dzieżą w szkołach w Nakwaszy i w że Wierzyński był piłsudczykiem. Po Krzemieńcu. Dialog Dwóch Kultur śmierci Marszałka napisał tom „Wol- skierowany jest nie tylko do elit obu ność tragiczna”, w którym wspaniale narodów, ale do wszystkich miesz- ukazał wielkość Piłsudskiego, a zara- kańców miejscowości, gdzie jest zem tragizm tej postaci. Uważał ten organizowany. tom za swe największe osiągnięcie Bardzo dziękuję za tę artystyczne. obszerną relację. I życzę

Jak przebiegała sesja Łukasz Wieczorek, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku w imieniu swoim i redakcji naukowa poświęcona auto- Kolumna Zygmunta na Placu Zamkowym przed siedzibą Stowarzyszenia Pisarzy Pol- dalszych sukcesów w tych rowi „Czarnego poloneza”? skich działaniach. 22 Niepodległość i Pamięć 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Zapomniane. Odzyskane.

Polska pamięć pokoleń (cd. z poprzednich nr) Trzymają Państwo w rękach wy- całość tworzą obraz kresowej Polski ne znaczenie dla wzmocnienia ich po- rocznicy odzyskania przez Polskę mają wartość nie tylko wspomnie- dawnictwo wyjątkowe. Wyjątkowe, i Polaków, którzy mimo przeciwności czucia tożsamości narodowej i świa- niepodległości. Był on adresowa- niową, ale i historyczną. ponieważ pozwala zatrzymać czas. i rozmaitych szykan ze strony władz domości otrzymania w spadku po ny do młodych osób pochodzenia Do projektu zostało zaproszo- Przenieść się do świata już minio- sowieckich próbowali zachować swo- przodkach dziedzictwa kulturowego, polskiego, które miały za zadanie nych 800 uczniów polskich szkół so- nego i wydobyć go z zapomnienia. ją odrębność narodową, kultywować dla zainteresowania ich − młodych przeprowadzić wywiad z najstar- botnio-niedzielnych, którzy nie ukoń- Przywołać dawne zdarzenia, przeży- polskie święta, polską kulturę, trady- Polaków, dzisiejszych mieszkań- szym członkiem rodziny i na pod- czyli 25 roku życia, zamieszkałych cia, tragedie i radości, będące udzia- cje i obyczaje. ców Ukrainy − polską przeszłością stawie uzyskanych informacji spisać na zachodniej i centralnej Ukrainie. łem polskich mieszkańców ziem, któ- Co ważne, wspomnienia te zosta- Kresów, a także zbudowania w nich te wspomnienia. Wiele jest w tych Niniejsze wydawnictwo pokazuje re w wyniku dziejowych zawieruch ły zebrane przez przedstawicieli naj- dumy z bycia Polakami. relacjach zdarzeń radosnych, wiele zaledwie małą cząstkę ich pracy, ale znalazły się poza granicami Polski. młodszego pokolenia − wnuków czy Wydawnictwo to nigdy by nie smutnych, są opowieści o zsyłkach jakże reprezentatywną. Zamieszczo- Wydawnictwo to pozwala ocalić dla prawnuków ich autorów, które dzięki powstało, gdyby nie projekt Fun- do Kazachstanu czy na Syberię, o ne w nim dokumenty i zdjęcia pocho- obecnych i przyszłych pokoleń ich odkrywaniu przeszłości własnych ro- dacji Wolność i Demokracja „Nie- represjach. Przeprowadzającym wy- dzą z archiwów rodzinnych. historie rodzinne, obrazki z życia co- dzin dowiedziały się czegoś więcej o podległość i Pamięć”, zrealizowany wiady udało się wydobyć na światło dziennego, wygląd miejsc. Zebrane w swoich korzeniach. Ma to niebagatel- w roku 2018 – roku obchodów 100. dzienne unikalne przekazy, które Lilia Luboniewicz

Dopiero w czasach niepodległej Ukrainy można swobodnie W 27 Wołyńskiej Dywizji [Piechoty] AK wejść do kościoła, modlić się i obchodzić polskie święta miał pseudonim Mały, ale w życiu był wielki Wspomnienia Wandy Reszetniak Wspomnienie o dziadku AGNIESZKA GŁUSZCZAK sąsiadów. Pamiętam, że w szkole nr Wacławie Herce MARCIN GŁUSZCZAK 1 w Odessie, do której chodziłam, mówiono tylko o PRL (Polska Rzecz- ANTON HERKA dek ze strony taty pomagał Żydom. Ałma Ata to bardzo piękne miasto, pospolita Ludowa) i o PZPR (Polska Nocami przewoził ich w bezpieczne położone u podnóża gór Tienszan, Zjednoczona Partia Robotnicza), a Było ich troje, Wacław, Henryk miejsca. I wreszcie mój dziadek Wa- stolica Kazachskiej Socjalistycznej moje imię w dzienniku zapisano Jali- i Halina. Mój dziadek Wacław Herka cław – był żołnierzem 27 Wołyńskiej Republiki Radzieckiej i więzienie dla na zamiast Wanda. Po wojnie władze był najstarszy. dywizji AK. Miał pseudonim Mały. tysięcy Polaków. To także miejsce sowieckie zamknęły wybudowany w Mieszkali w Kowlu [w II RP w wo- Zmarł w 2017 roku. mojego urodzenia. Moi rodzice zostali XIX wieku kościół katolicki i urządziły jewództwie wołyńskim]. Przy ich ulicy Dziadek jest dla mnie wzorem tu deportowani jako „wrogowie naro- w nim salę sportową, w miejscu ołta- mieszkali Polacy, Żydzi, Czesi i wielu postępowania. Pomógł mi zmienić du”. Tatę rozstrzelano, mama została rza były toalety. Świątynię zwrócono Ukraińców. Chodzili do kościoła św. spojrzenie na życie, nauczył kochać sama z noworodkiem i dwuletnią cór- wiernym w 1991 roku, już za czasów ką Irenką. Dzięki Bogu spotkała tam niepodległej Ukrainy. Walentynę, wspaniałą kobietę, która Najbardziej jestem związana z Odessą, bo tu po strachu deportacji znalazłam swój dom. Teraz już mo- żemy świętować po polsku święta Mama Bronisława Kozłowska religijne i państwowe. (ur. 28.12.1909 r. w Wilnie) Po raz pierwszy pojechałam do dziećmi, ze względów bezpieczeń- Polski w 1974 roku na zaprosze- stwa, mówiono po rosyjsku. Mama nie kuzynki babci, Jadwigi Borys ze bardzo lubiła Mickiewicza, recyto- Słupska. Zwiedziłam Kraków, Po- Wanda Kozłowska-Reszet- wała jego wiersze z pamięci. Książki znań, Słupsk, ale największe wraże- niak, 1937 rok trzeba było ukrywać przed wzrokiem nie zrobiła na mnie Jasna Góra. Moi dziadkowie, Larysa i Wacław Herkowie Stanisława przy ulicy Pomnikowej i pomagać ludziom, tak jak on ko- albo do kościoła Pomnika [Pomnik chał i pomagał wszystkim. ku czci Niepodległości i Bohaterów Dziadek myślał o Polsce, mówił Kresów]. Dzisiaj obu świątyń nie ma. po polsku i Polsce służył. Mam z Zostały rozebrane przez Sowietów kogo brać przykład. Zawsze będę o pomogła jej pielęgnować dzieci i pod- po wojnie. Polacy zajmowali się rol- nim pamiętał. trzymywała na duchu w momentach nictwem, handlem, pracowali na po- zwątpienia. Nie wszyscy sąsiedzi byli czcie, kolei, kobiety szyły. Mówiło się życzliwi, bo wszechogarniający był w różnych językach w zależności od strach przed komunistami. sytuacji: po polsku, po ukraińsku. Matka, ojciec, babcia, kuzyn, ku- W domu moich rodziców Anto- zynka, ciocia, wujek – wielu członków niego i Zofii (z domu Bartoszewskiej) mojej rodziny przeszło przez prześla- przed Bożym Narodzeniem unosił się dowania, deportacje, wielu nie prze- zapach pierogów z grzybami i pierni- żyło Wielkiego Głodu i nieludzkiej ków, a na Wielkanoc pachniały baby zesłańczej ziemi. Miejsce pochówku i mazurki. Modlono się, śpiewano ko- moich bliskich nie jest znane. Może lędy, dzielono się opłatkiem, jak to w był to wspólny grób dla „wrogów na- polskim domu. I los mojej rodziny też rodu”? był polski. Prapradziadek ze strony Mama urodziła się w 1909 roku mamy został zesłany do Tiumeńskie- w Wilnie, po powrocie z zesłania w go Kraju, bo uznano go za kułaka. 1941 roku ukończyła instytut me- Ciężko pracował, chorował i zmarł na dyczny i od razu została zmobilizo- wygnaniu. Nie wiemy, gdzie jest jego wana jako chirurg do szpitala woj- grób. Prapradziadek ze strony ojca skowego; był początek wojny, wielu został zabity przez UPA w 1943 roku, rannych. Kiedy rozpoczęła się ewa- bo był Polakiem. Pradziadek ze stro- kuacja Odessy, dla naszej rodziny nie ny mamy doszedł do Wrocławia jako było miejsca na statku. Zostaliśmy. Rodzina Wandy Reszetniak: córka Helena (od lewej), żołnierz w czasie II wojny świato- Dziadek został odznaczo- Dorośli między sobą rozmawiali wnuczka Jadwiga, wnuczka Agnieszka, jej tato Andrzej, wej, został odznaczony orderami za ny medalami Pro Memoria i po polsku ukradkiem i szeptem, z Wanda, mąż Wandy Włodek, wnuk Marcin, 2013 r. zwycięstwo nad Niemcami. Pradzia- Pro Patria Okruchy historii 23 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334)

dziedziny życia imperator oddawał Kircha została wysadzona w po- niemieckim kobietom. wietrze w 1971 roku. Architekt Zeno- Wysadzona kircha Na zewnątrz kircha miała pew- wij Sokołowski widział to na własne ne oznaki neogotyku, ale wewnątrz oczy. Galicję stosunkowo późno przyłączono do ZSRR, dlatego jej mieszkańcy nie mało czym przypominała wspaniałe – Po co ją zniszczono? Tak wy- średniowieczne kościoły. Protestanci dawało się prościej i o wiele szybciej. odczuli w pełni „rozkoszy” bolszewickiego raju. Totalne czystki w 1937, kolek- nie czczą ikon i figur, dlatego wnętrze Pod fundamenty założono materiał tywizacja, Wielki Głód, masowe niszczenie świątyń – oto niepełna lista tego, ich świątyni było puste. Dekorowane wybuchowy, a wszystko wokół ogro- co przeżywano na Wschodzie. Większość świątyń Frankiwska na szczęście ocalała, a jednak jedną z nich sowieci wysadzili w powietrze.

IWAN BONDAREW czona do miejscowości Siwka Kału- Dokładna data powstania świąty- ska koło Kałusza. ni jest znana dzięki historykowi Aloj- Teologiczne osobliwości Jego parafia liczyła siedem zemu Szarlowskiemu i jego książce stanisławowskich Niemców większych i kilka mniejszych wio- „Stanisławów i powiat stanisławowski Po przełożeniu przez Stanisła- sek, obejmujących powierzchnię z historycznego i geograficzno-sta- wów w 1866 roku kolei otwarto w mie- 8450 km kw. Nic dziwnego, że je- tystycznego punktu widzenia”. Szar- ście warsztaty kolejowe. Pracowało dynie cztery razy do roku pastor lowski pisze tam: „Zbór augsbursko- tam wielu robotników z Niemiec, w odprawiał nabożeństwo w Stanisła- ewangelicki, murowany z cegły, któ- większości emigranci z imperium nie- wowie. Przy tym chorował na płuca. rego budowa ciągnęła się kilkanaście mieckiego. Dominowali pośród nich Dzięki Stowarzyszeniu Gustawa lat, ukończono w 1885 roku”. protestanci, przeważnie wychodźcy z Adolfa udało mu się wybudować w Poświęcenie kirchy odbyło się w północnych terenów Niemiec. Stanisławowie niewielką świątynię niedzielę 26 listopada. Na ceremonii Protestantyzm jest jednym z naj- tak, że nie musieliśmy już odprawiać było obecnych pięciu pastorów z są- większych odłamów chrześcijaństwa, nabożeństw w sali hotelu. W świą- siednich parafii, wojskowi, urzędnicy wyodrębnionym z wiary katolickiej w tyni nie mieliśmy organów, wieży, i wielu wiernych innych wyznań. W XVI wieku. Termin pojawił się dzięki dzwonu i dostatecznej ilości ławek. przemówieniach dziękowano Kasie „Spirskiej protestacji” z 1529 roku, Co niedzieli jeden starszy Saksoń- Oszczędności i jakiemuś panu Gau- gdy 14 miast i 6 księstw zaprote- czyk, były feldfebel, odczytywał nam erowi, który przyczynił się znacznie stowało przeciwko prześladowaniu liturgię. Przygotowywał też dzieci do do wzniesienia świątyni. następców Marcina Lutra. Wśród pierwszej komunii, ale nie mógł na- Skromniutka wewnątrz, ale czysta Życie społeczności znacznie się ożywiło po przyjeździe w 1892 roku do miasta młodego wikarego Teodo- Szulepina pocztówka z kolekcji Wołodymyra Wnętrze świątyni było nader skromne ra Ceklera. Przede wszystkim odsu- nął on od kazań feldfebla Schullera, ewangelickie kirchy są nader skrom- dzono czerwonymi taśmami i kordo- który czytał tak nudnie, że wierni nie. Za ołtarz służył przeważnie zwy- nem milicji. Okna sąsiednich domów zasypiali pod jego bełkot. Następnie kły stół z krzyżem. Po lewej od stołu zaklejono paskami papieru gazeto- Cekler założył sierociniec, niemiecką – konieczny element każdej ewange- wego – jak w Leningradzie podczas szkołę i zrealizował wiele pożytecz- lickiej kirchy – pulpit kaznodziei. Stąd blokady. nych dzieł. W 1899 roku zmarł Ha- prawił kazania Teodor Cekler. Z piwnicy przeciągnięto druty gerheim – pastor z Ugarstalu i Teo- do maszynki kontaktowej. Gdy ob- dor został jego następcą. I wreszcie Ktoś musi odejść rócono pokrętło, cała kircha powoli mógł zająć się kirchą. Pierwsi sowieci odesłali Niemców uniosła się na około metr, następnie pocztówka z kolekcji Wołodymyra Szulepina pocztówka z kolekcji Wołodymyra „Kurier Stanisławowski” w nume- do Faterlandu, a kirchę zamknęli. W spadła, rozsypując się na kawałki – Stanisławowscy Niemcy wybudowali swoją świątynię w rze z 9 września 1900 roku donosił, 1943 roku Cekler krótko przebywał w pisał. 1885 roku że „kościół ewangelicki jest dziś w protestantów dominują luteranie (wy- uczyć ich niczego poza podstawami przebudowie i zamiast tymczasowej znania augsburskiego) i kalwiniści wiary – wspominała Lili. wieży, otrzymał nową wysoką dosko- (wyznania helweckiego). Stowarzyszenie Gustawa Adolfa nałą wieżę”. Taki właśnie wizerunek Ich wiara od katolickiej odróżnia – to ewangelickie stowarzyszenie, za- kirchy doniosły do nas stare austriac- się tym, że posiadają jedynie dwa łożone w 1832 roku, mające na celu kie pocztówki. sakramenty – chrzest i komunię św. wspieranie braci we wierze w Niem- Wśród ludności świątynię nazy- Nie uznają zwierzchnictwa papieża czech, Austrii i innych krajach. Swoją wano z niemiecka – kirchą. Tu na- i odrzucają pośrednictwo Kościoła nazwę wzięło od króla szwedzkiego leży wspomnieć słynną wypowiedź, pomiędzy wiernymi a Bogiem. Na Gustawa II Adolfa broniącego ewan- przypisywaną cesarzowi Wilhelmowi czele parafii stoi pastor – zawodo- gelików w wojnie trzydziestoletniej w II: „Kinder, Küche, Kirche” („dziecko, z archiwum autora Ostatnie dni niemieckiej kirchy. Widoczna jest makieta po- wy kaznodzieja, równy w prawach latach 1618–1648. kuchnia, kościół”). Te właśnie trzy mnika Lenina z innymi wiernymi. Protestanci nie uznają kultu świętych i Matki Bo- Stanisławowie. Zastał swoje wszyst- Były to lata 70. – okres barba- skiej, a jedynym kryterium ich wiary kie zakłady dobroczynne rozbite i rzyńskiego niszczenia świątyń dawno jest Pismo Święte. rozgrabione. Nie dotyczyło to kirchy. przeminął. Po co więc było wysadzać Większość stanisławowskich – Nasza kochana stara świątynia stoi zabytek? Odpowiedź można znaleźć Niemców było luteranami i kalwini- jak przedtem. Było to dla nas wzru- na starej fotografii z tego okresu: po stami, zjednoczonymi w Kościele szające, że zobaczyliśmy ją znów, ani prawej od kirchy, na przecięciu ul. Ewangelicko-Augsburskim – skróto- trochę nie zmienioną. Na sam jej wi- Lepkiego stoi postument z wysoką wo: ewangelicy. dok radość przepełnia serce – ta ład- figurą. Jest to makieta pomnika Leni- na budowla stoi przy ul. Adolfa Hitlera na, który stanie tu w 1975 roku. Przed Kazania feldfebla Schullera (ob. Niezależności), na wprost ul. Al- jego otwarciem architekci sprawdzili Pod koniec XIX wieku liczba freda Rosenberga (reichsministra ds. jak wkomponuje się on w otoczenie. ewangelików w Stanisławowie wy- okupowanych terenów wschodnich, Z pewnością ktoś z funkcjonariuszy nosiła 375 osób, co przy prawie 30 skazanego na karę śmierci w Norym- partyjnych zadecydował, że wódz tys. mieszkańców było niewielką berdze) – ob. ul. Lepkiego. Po wojnie światowego proletariatu nie może garstką. Społeczność ta nie była w świątyni umieszczono szkołę spor- sąsiadować z miejscem, które jest zamożna. Na niedzielne spotkania tową. Po prawej od niej były boiska źródłem „opium dla narodu”. Sprawę gromadzili się w wynajmowanej sali do koszykówki, a poza nią – sad. załatwili saperzy… hotelowej. Nawet swego pastora Wśród mieszkańców miasta pa- nie mieli. Oto jak opisuje ten stan nuje przekonanie, że kircha stała w PS Lili Cekler – małżonka przyszłego miejscu dzisiejszego hotelu „Nadija”, Niedawno znajoma opowiedzia- pastora: ale to nieprawda. Na starych powo- ła mi, że widziała w telewizji kronikę – Kapłan mieszkał w Ugarstalu jennych fotografiach można zoba- ze zniszczenia kirchy. Nie pamiętała – miejscowości, do której jechało się czyć kirchę bez krzyży i nieukończo- nazwy tego programu. Nie znala- półtorej godziny pociągiem i jeszcze ny hotel w tle. W rzeczywistości stała złem też tego na You Tubie. Może

pół godziny bryczką. Ugarstal – była Szulepina pocztówka z kolekcji Wołodymyra bliżej jezdni, na miejscu pomnika ktoś z czytelników wie jaka to była to niemiecka kolonia, po II wojnie włą- Rzadkie zdjęcie, ukazujące widok kirchy od tyłu Iwana Franki. kronika? 24 Okruchy historii 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Atak honwedów pod Gródkiem Podolskim – zapomniana tragedia I wojny światowej W dniach, gdy ludzkość czci smutną rocznicę wybuchu II wojny światowej, warto wspomnieć również o wydarzeniach z czasów I wojny. Tym bardziej, że wielu historyków uważa je za jedną wojnę, a dwa dziesięciolecia między- wojenne – za jedynie przeciągające się zawieszenie broni.

DMYTRO POLUCHOWYCZ Nie zważając na to, że w miasteczku Uskrzydleni lekkim zwycięstwem tekst prawie nie było wojsk austriackich, Węgrzy nie zorientowali się, że nie- ilustracje z archiwum rosyjska artyleria prawie zrównała je przyjaciel odkrył ich plany i przygo- autora z ziemią. Silnie uszkodzony został tował na nich zasadzkę. Rosyjscy wówczas kościół pw. św. Antoniego szpiedzy otwarcie działali nawet w W historii wojen słowo „Bałakła- Padewskiego z XVII wieku. Ślady samym Satanowie. Honwedzi Sza- wa” silnie powiązane jest z atakiem po rosyjskich kulach widniały w jego bo nie wiedzieli, że brodaci chłopi brytyjskiej brygady lekkiej kawalerii ścianach jeszcze długie lata. Obecnie w mnisich habitach spacerujący po- (The Charge of the Light Brigade) w zatynkowano je. między nimi i gościnnie proponujący czasie walk pod tym miastem pod- Dowództwo austriackie zdecy- papierosy, to wcale nie są zakonnicy czas wojny krymskiej. Ten atak stał dowało się na uderzenie w okolicy miejscowego klasztoru św. Trójcy, lecz się synonimem bezsensownej ofiary, sąsiedniego Satanowa, stojącego na przebrani kozacy. Czas, który minął bezgranicznej odwagi i bohaterstwa tym samym Zbruczu, tylko bardziej od wypowiedzenia wojny, Rosjanie wykorzystali na rozwinięcie prężnej siatki wywiadowczej z zamaskowaną łącznością telefoniczną włącznie. Ro- syjskie dowództwo dosłownie śledziło Honwedzi każdy krok honwedów. Do Gródka, gdzie Rosjanie mieli ich kolorowych mundurach dobrze osadzonego w obronie wroga – to zamiar rozegrać decydującą bitwę, widoczne były w polu. zboczona forma samobójstwa. Póź- na pomoc doszły posiłki: batalion 14 Tu mała dygresja. Według stanu niej już żadna ze stron takiego ataku pułku strzeleckiego z dwoma karabi- na 1914 rok imperium Habsburgów nie stosowała. nami maszynowymi i dwie armaty 4 było chyba jedynym uczestnikiem I Uczestnik boju pułkownik Je- dywizjonu artylerii. Żołnierze od razu wojny światowej, nie mającym żad- when Tychocki tak wspominał wal- zajęli pozycje obronne w zachodniej nego doświadczenia w prowadzeniu kę: okolicy miasteczka. Na kawalerię współczesnej wojny. Rosja miała Proste linie węgierskiej hon- austriacką czekało tu 6 plutonów wedów w jaskrawych mundurach z piechoty, 10 karabinów maszyno- okresu pokoju przedstawiały wspa- wych i 14 lekkich armat. niały widok. Orenburskie baterie, Bój, bez najmniejszego rozpo- zauważywszy atak, przeniosły ogień znania, rozpoczęła austriacka artyle- na kawalerię i nad głowami atakują- ria. 17 sierpnia około godz. 14 bateria cych rozkwitły obłoczki szrapneli. Nie Płaskorzeźba w Muzeum wojskowym w Budapeszcie koło wsi Kreminna zaczęła ostrzeli- zważając na ogień artylerii, honwedzi w tej od początku skazanej na poraż- na północ. 16 sierpnia około godz. 17 wać rosyjski obóz na drodze Gródek szerokim szykiem posuwała się galo- kę awanturze wojennej. W Anglii na- oddziały 5 kawaleryjskiej dywizji hon- – Jarmolińce. Nie przyniosło to ocze- pem do przodu. Jeźdźcy, który stracili pisano na ten temat wiele książek i ar- wedów honwedzkich (węgierskich) kiwanego efektu. Następnie uderzyli konie, szybko wstawali z ziemi, łączyli tykułów i nakręcono dwa filmy. Alfred pod dowództwem feldmarszałka-lejt- spieszeni honwedzi, ale ich ogień też się w tyralierę i szli za dywizjonem. Znaleziska na polu walki: Tennison poświęcił temu wydarzeniu nanta Ernesta von Froraicha Szabo nie wywołał strat wśród przeciwnika, Konie honwedów zbliżyły się do naboje, łuski, szrapnele, wiersz „Atak lekkiej brygady”, który sforsowały Zbrucz i bez walki zajęły który miał dość czasu na utworzenie pierwszej linii okopów, i tu spotkał guziki i nieśmiertelniki do tej pory jest obecny w lekturach Satanów. Rosjanie nie czynili oporu, odpowiedniej umocnionej obrony. ich wyniszczający ogień karabinowy brytyjskich szkół. Rudyard Kipling i tylko „dla formy” trochę postrzelali. Natomiast wojska cesarskie w swo- smutne doświadczenie wojny z Ja- i karabinów maszynowych. W ciągu w 1891 roku poświęcił atakowi swój ponią, Anglia – z Burami, Francuzi kilku minut ta ulewa ognia wykosiła poemat „Koniec lekkiej brygady” (The bez przerwy walczyli w Indochinach zwarte szeregi 7 pułku honwedów. Last of the Light Brigade”). O wyda- i Afryce. Myśl wojskowa Austro-Wę- Ciężko ranny dowódca dywizji, major rzeniu pod Bałakławą mowa jest też gier pozostawała na poziomie I po- Barcaj, dostał się do niewoli. w piosence „The Trooper” grupy Iron łowy XIX wieku. Zaplanowany atak Wobec beznadziejnej sytuacji, Maiden z albumu „Piece of Mind”. konnicy z punktu widzenia taktyki w węgierscy kawalerzyści nadal czynili Istnieje utarte już w częstym uży- tamtych czasów był bez zastrzeżeń. opór do końca, budząc tym szacunek ciu określenie: „Historia zawsze się Austriaccy generałowie nie wzięli u nieprzyjaciół. Jeden z uczestników powtarza. Początkowo jako tragedia, pod uwagę, że karabiny maszyno- boju wspominał jakiegoś młodego później – jako farsa”. W przypadku we i szrapnele już położyły krzyżyk i pięknego podoficera, którego koń ataku lekkiej brygady ta znana myśl na kawalerii. Niegdyś główny rodzaj padł o kilkadziesiąt metrów przed Hegla nie sprawdziła się. Tragedia wojsk, obecnie nadawał się jedynie okopami. Koń upadł na brzuch i przy- lekkiej brygady powtórzyła się, ale na zwiad i rajdy po zapleczu wroga. cisnął nogi jeźdźca. Ten, siedząc w nie jako farsa, lecz jako nowa i w Nawet honwedzkie mundury – siodle, nadal strzelał z karabinu, a większej skali tragedia. niebieskie kaftany i jaskrawo-czer- potem z rewolweru. Gdy skończyły Takie wydarzenie miało miejsce wone spodnie ze złotymi i srebrnymi mu się kule, kozacy usiłowali wziąć w okolicach niewielkiej miejscowości haftami zupełnie nie odpowiadały re- go do niewoli, ale ten ostatnią kulę Gródek Podolski w obw. chmielnic- aliom XX wieku. W takich mundurach puścił sobie w skroń. Na znak szcze- kim. Dziś ta miejscowość znana jest dobrze jest paradować po Budapesz- gólnego szacunku pochowano tego jako centrum wiary rzymskokatolic- cie czy Wiedniu i porywać serca pa- podoficera w oddzielnym grobie. kiej i ośrodek polskości na Ukrainie. nienek. Żołnierz w takim mundurze Było to pierwsze, ale nie ostatnie Wydarzenie miało swój początek 1 jest wspaniałym celem dla wroga. samobójstwo pod Gródkiem Podol- sierpnia 1914 roku, gdy wybuchła Między innymi, rosyjskie wojsko, do- skim. Przed rozpoczęciem działań I wojna światowa. Już 6 sierpnia stawszy w kość od samurajów, szyb- wojennych 59-letni feldmarszałek- Austro-Węgry wypowiedziały wojnę ko przefarbowało swoje mundury na lejtnant Ernest von Froraich Szabo, Rosji. Jednak aktywne działania bojo- kolor khaki. który wydał rozkaz do ataku kawalerii we rozpoczęły się dopiero po dwóch Około godz.16 dowództwo au- na szańce, uważany był za najwy- tygodniach. 15 sierpnia awangarda 2 stro-węgierskie rzuciło na wroga bitniejszego kawalerzystę imperium kozackiej połączonej dywizji pod do- dumę i piękno imperium – konnych Habsburgów. Ale niestety – był on wództwem generała-majora Aleksan- honwedów. Ten atak był o tyle sza- typowym przedstawicielem generali- dra Pawłowa przeszła Zbrucz i prak- lony i bohaterski, co bezsensowny. tetu z okresu, który już dawno minął. tycznie bez oporu zajęła Husiatyn. Pomnik w Papie Atakować zwartą formacją dobrze Innych Austro-Węgry nie miały. Bo 25 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) skąd? W drugiej połowie XIX wieku Jeżeli w wyniku znanego na ca- to państwo walczyło tylko dwukrot- łym świecie ataku lekkiej brygady Młodzi liderzy w działaniu nie – w 1859 podczas wojny w Sar- pod Bałakławą zginęło 156 osób, dynii i w wojnie siedmiotygodniowej rannych zostało 122 i padło 355 koni, W dniach 28 lipca – 3 sierpnia (Jura Krakowsko-Częstochowska) w Do udziału w projekcie została w 1866 roku. Dwa razy tak nieudol- to ze strony austro-węgierskiej w dwunastuosobowa grupa młodzieży ramach projektu „Ja – Lider. Obóz zaproszona aktywna młodzież ze nie, że obie wyprawy przegrały. czasie ataku na Gródek padło 24 ofi- z Polskiej Sobotniej szkoły z Sądowej edukacyjny dla animatorów środowisk społeczności polskich na Ukrainie w Nocą z 17 na 18 sierpnia 1914 cerów, 450 huzarów i 650 koni. Ten Wiszni miała okazję popracować polskich za granicą, 2019”. Projekt celu przygotowania uczestników do roku Ernest von Froraich Szabo sam atak mógł by stać się nie mniej zna- nad umiejętnościami liderskimi pod został sfinansowany przez Ministerst- aktywnego i świadomego działania w wydał na siebie wyrok i sam go wyko- ny niż ten spod Bałakławy. Ale na tle pilnym okiem trenerów w Kroczycach wo Edukacji Narodowej RP. środowiskach polskich za granicą. nał. Feldmarszałka-lejtnanta pocho- Verdun, Ipres i innych milionów ofiar Aktywna młodzież z naszej szkoły wano ze wszystkimi honorami nad tragedia pierwszych dni wojny zbla- uczyła się rozwijać swoje umiejętności kła i została zapomniana. O bohater- komunikacyjne, starała się zrozumieć skich honwedach pamiętają jedynie zasady zarządzania projektem na Węgrzech. Dla tego kraju atak społecznym, zbudować efektywny honwedów pod Gródkiem – to duma zespół, szlifować umiejętności lider- i ból. Duma, bo węgierscy żołnierze skie. wykazali tam szczyty wojskowego Efektem sześciodniowej pracy ducha i męstwa, a ból – bo zginęli został wypracowany przez naszą oni bezsensownie na nikomu nie po- grupę projekt ekologiczny „Młodzi trzebnej, haniebnej wojnie. ekolodzy” skierowany na najbardziej Na Węgrzech do dziś zachowały kluczowe problemy naszej społecz- się dwa pomniki, poświęcone temu ności lokalnej. wydarzeniu. Jeden z nich możemy Liczymy, że powyższy projekt oglądać w Muzeum wojskowym w będzie pierwszym etapem w polep- Budapeszcie. Jest to prostokątna szeniu sytuacji ekologicznej naszego spiżowa płaskorzeźba o wymiarach miasteczka. 170x105 cm ukazująca najtragicz- W trakcie pracy nad projektami Ernest von Froraich Szabo niejszy moment ataku. Uważany odbyły się również wycieczki eduka- Zbruczem na cmentarzu w niewiel- jest on za jeden z najpiękniejszych cyjno-poznawcze. kiej wiosce Kałaharówka. Na skrom- wzorców węgierskiej metaloplastyki, Dziękujemy bardzo Fundacji Wol- nym nagrobku, który ustawiono na przedstawiającej wydarzenia I wojny ność i Demokracja za pomysł i orga- jego grobie w 1917 roku zaznaczo- światowej i ma też swoją interesują- nizację tak intensywnych i ciekawych no: „Ekscelencja Ernest von Froraich ca historię. warsztatów. Szabo. Feldmarszałek-lejtnant piątej Wiosną 1917 roku grupa wę- Irena Bechta kawaleryjskiej dywizji. Zginął na polu gierskich wojskowych, w tym znany dyrektor Polskiej Sobotniej Szkoły chwały 18 sierpnia 1914 roku”. artysta Miltiades Manno, odwiedzili

Stary cmentarz w Kałaharówce, gdzie spoczął Ernest von Froraich Szabo Nie ma słowa nieprawdy w tych pole bitwy. Artysta wykonał tam kilka skromnych słowach. Prawdziwy ofi- szkiców odtwarzających wydarzenia. cer i honweda faktycznie zginął pod Później rzeźbiarz György Nemes na Gródkiem ze swoimi honwedami, ich podstawie wykonał płaskorzeź- wysłanymi głupio na pewną śmierć, bę. 17 sierpnia 1929 roku została zaś strzał w skroń pozostał jedynie ona odsłonięta na murze jednostki honorową formalnością wojskowej. Z czasem władze komu- Niestety, osoby, nie mające naj- nistyczne nakazały zlikwidować w mniejszego pojęcia o honorze i sumie- jednostkach wojskowych wszystkie niu, pod koniec 1990 roku rozkopały „niekomunistyczne” zabytki i tablice grób feldmarszałka, złakomiwszy się pamiątkowe. Płaskorzeźba została na jego ordery. Zachowała się z gro- zdemontowana i leżała w maga- bu jedynie niewyraźna czarno-biała zynach muzealnych do 2004 roku. fotografia. Dopiero w przededniu 90. rocznicy

Pomnik na jednej ze zbiorowych mogił wojskowych Obecnie w Gródku o tej bitwie wybuchu I wojny światowej została przypominają jedynie liczne łuski, przypadkowo odnaleziona (uważa- kule i ołowiane szrapnele i inne mili- no ją za utraconą) i ustawiona na tarne drobnostki, które lokalni miesz- murze muzeum. kańcy wyorują do dziś na swych Inny, dość podobny, pomnik usta- polach. Przypomnieniem jest też wiono dla uczczenia ataku honwe- skromny pomnik na mogile żołnierzy dów pod Gródkiem w mieście Papa austro-węgierskich. Niewielu miesz- (odsłonięto go w czerwcu 1935 roku). kańców Gródka domyśla się też, Poświęcony został 7 kawaleryjskie- że nazwa stacji kolejowej „Wiktoria” mu pułkowi honwedów – oddziałowi, (Zwycięstwo) związana jest z wyda- który zaznał największych strat w rzeniami z tych odległych lat. boju pod Gródkiem Podolskim. 26 Z przedwojennej prasy 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Rozmaitości wrześniowe 1929 Gazeta Poranna w drugiej połowie września przed 90. laty zamiesz- czała wiele interesujących materiałów z różnych stron życia Lwowa i okolic. Oto niektóre z nich… opracował chu z roku 1684, którego rzadki eg- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI zemplarz zachował się w zbiorach Muzeum im. Króla Jana III. We W tamtych czasach też nie wszy- Lwowie. Nalepki będą do nabycia scy czuli respekt przed policją w sklepach, których wykaz podany Wielka awantura z policją będzie do wiadomości. na Targach Wschodnich Wczoraj wieczorem na Targach Konkurs balonów Wschodnich z wartownikiem poli- W nader urozmaiconym pro- cyjnym wywołał olbrzymią awanturę gramie „Wielkiej zabawy LOPP” dla niejaki Anton Siewruk, ślusarz wraz dzieci szkół powszechnych, którą ze swą żoną, oboje zamieszkali w urządza Komitet Wojewódzki Ligi Branowiczach. Obrony Powietrznej i Przeciwgazo- Na polecenie funkcjonariusza wej łącznie z Komitetem Uroczyste- Targów Wschodnich oboje Siewruków go obchodu 300-nej rocznicy urodzin sprowadzono do wartowni policyjnej króla Jana III Sobieskiego w dniu 22. celem spisania protokołu z powodu bm. tj. w niedzielę o godz. 3 pop. na uprawiania przez nich w pawilonie boisku „Sokoła-Macierzy” znajduje- Centralnym oszukańczej gry cukier- my odbywający się we Lwowie po kami, przy pomocy której naciągali pu- raz pierwszy, nadzwyczaj oryginal- bliczność na drobne kwoty. W czasie ny konkurs balonów, puszczanych spisywania protokołu Siewruk począł przez dzieci. Zawody powyższe z się zachowywać niezwykle aroganc- 6-ciu nagrodami, ufundowanemi NAC ko i obrzucać funkcjonariuszy policyj- Góry zawsze są groźne przez Komitet Wojewódzki LOPP we nych obelgami, a gdy mu zwrócono Lwowie polegają na tem, że uczest- uwagę na niestosowne zachowanie Ponadto bardzo modne są obec- przez odpowiednie czynniki. Wiado- „Cóż wy mnie obchodzicie, wy nie z nicy puszczają małe balony z ofran- się, Siewruk uderzył post. Rzemienia nie tatuowane klejnoty, narysowane mo, że wiele jednostek, niechętnych Warszawy, możecie gnić z głodu!” kowaną kartką, w której Komitet Woj. ręką w twarz, poczem chwycił go za na szyji i na rękach. Temu mogą do pracy, ucieka się do żebractwa, Piękna to rzecz patriotyzm lokal- LOPP. uprasza jej znalazcę o ode- gardło, usiłując go ubezwładnić. W przynajmniej przyklasnąć mężczyź- które niejednokrotnie przedstawia ny, no i porządeczek musi być. Czy słanie znalezionej kartki i wpisanie napadzie tym Siewrukowi pomagała ni, gdyż klejnoty tatuowane są sta- i wcale lukratywne źródło docho- nie warto by jednak choćby wobec lu- na niej miejscowości, w której kartkę jego żona, wobec czego oboje odda- nowczo tańsze, niż prawdziwe. dów, a nadto żebracy, snujący się dzi, którzy bohaterów naszych przy- po pęknięciu balonu znaleziono oraz no następnie do aresztów policyjnych po domach, często wypatrują tylko pominają, mieć trochę przyzwoitości podpis znalazcy, stanowiącego przez za gwałt publiczny. W rubryce „Proszą o głos” zwra- sposobności do kradzieży. Inni zno- i odrobinę serca? to honorowego sędziego zawodów. cano uwagę na plagę żebractwa we wu, naprawdę niezdolni do pracy Trudno się potem dziwić, że Na podstawie otrzymanych kart Ko- Teraz tatuaże ma prawie każdy, Lwowie. nie umieją wytrzymać konkurencji, z starzec, który wczoraj przyszedł do mitet Woj. LOPP. we Lwowie ustali niezależnie od wieku. A co pisano W jaki sposób zwalczyć chytrzejszymi od nich i silniejszymi naszej redakcji, by dać wyraz żalo- odległość, jaką przebył balon oraz o tym wtedy… można plagę żebractwa współzawodnikami. wi, z pewnym rozczuleniem mówił kolejność nagród. Tatuowanie brwi – Z kół naszych Czytelników otrzy- We Lwowie już niejednokrotnie o drobnych datkach, których mu nie najnowszy wybryk mody mujemy następujące uwagi pod ad- na posiedzeniach reprezentacji mia- odmówiono w gminach ewangelickiej Gazeta Poranna donosiła ze Moda jest jedną z najstarszych resem władz: sta była poruszana kwestja uwolnie- i żydowskiej. Nie ma nic dziwnego, Stanisławowa bogiń ludzkości. Już człowiek ja- Żebracy snujący się po ulicach, nia Lwowa od niesłychanie rozwiel- że na samo wspomnienie wydziału Pali się! Zakład kąpielowy! skiniowy składał jej ofiary, a z pew- wylegający przed kościołami i gma- możnionej u nas plagi żebractwa. opieki i jego naczelnika ciarki go prze- Na szczęście spalił się tylko bu- Niestety, dotychczas akcja ta nie zo- chodzą. fet. Wczoraj o godzinie 8 wieczorem stała wprowadzona na realne tory. Czas już najwyższy, aby sprawą tą zajęły się energicznie zarówno Za- rząd miasta jak i sfery obywatelskie, i aby wreszcie u nas każdy obywa- tel, potrzebujący pomocy z powodu niezdolności do pracy znalazł odpo- wiednią opiekę gminy i społeczeń- stwa bez uciekania się do poniża- jącego godność ludzką wyciągania ręki po jałmużnę.

Ale już w kolejnej „Na margine- sie” piętnowano urzędników, odpo- NAC wiedzialnych za opiekę społeczną… Żebracy – plagą Lwowa Pan naczelnik NAC nością nawet Ewa w raju była jej chami publicznymi, wystawiający na a wnuk naczelnika Dzielni strażacy w akcji gorącą zwolenniczką. Nigdy jednak pokaz publiczny ropiące rany i całą Czytamy w jednem z pism war- może nie zmieniała się moda tak ohydę swego kalectwa, dobijający szawskich: „Żyje w Polsce prawnuk W tych dniach we Lwowie uro- zaalarmowano straż pożarną, że szybko i nie pozwalała sobie na tak się natrętnie do drzwi mieszkań, Tadeusza Kościuszki, pokoik, dzieli czyście obchodzono 300. rocznicę płonie zakład kąpielowy p. Fedorow- dziwaczne wybryki, jak to się dzieje stanowią plagę danego środowiska, z matką, staruszką. Od lat oboje tu- urodzin króla Jana III Sobieskiego. skiego w parku Romaszkana. Na obecnie. a zarazem są dla niego zawstydza- łają się po kraju. Syn, człowiek już Uroczystości te urozmaicano różne- skutek alarmu przybyła natychmiast Oto np. w Paryżu od pewnego jącym wyrzutem. Dzisiejsze pojęcia mocno nie młody, łudzi się, że znaj- go rodzaju akcjami: nasza sprawna straż pożarna w cią- czasu lansowana jest zarówno wśród humanitarne nie zgadzają się z tem, dzie pracę. Przed jakimś czasem w Komitet obchodu gu niecałej minuty na miejsce pod kobiet, jak i mężczyzn moda tatu- aby człowiek niezdolny do pracy z nadzieji znalezienia zarobku przy- 300. rocznicy urodzin naczelnictwem naczelnika p. Toepla. owania brwi. Mianowicie brwi goli się powodu choroby lub kalectwa, był byli do Warszawy. Nadzieja okazała króla Jana III Jak się na miejscu okazało pastwą zupełnie, a na ich miejscu umieszcza skazany na śmierć głodową lub też się złudną. W ostatecznej rozpaczy Wydał dla dekoracji okien arty- płomieni padł tylko budynek w którym się specjalny rysunek, naśladujący wyciąganie ręki. udali się tułacze, biwakujący noca- stycznie wykonane nalepki, przed- mieścił się bufet. Zabezpieczywszy kształt brwi, a wykonany czarną, bar- Z drugiej zaś strony nie jest do- mi w poczekalniach dworców kole- stawiające popiersie króla Jana III resztę budynków przed ogniem straż dzo trwałą i trudną do usunięcia far- puszczalne, aby nadużywano dobro- jowych, do naczelnika miejskiego w pięknym kontuszu barokowym. pożarna powróciła do koszar. bą. Trudno uwierzyć, ale są w Paryżu czynności publicznej tam, gdzie tego wydziału opieki społecznej, pana D. Różnią się od dotychczasowych ludzie, którzy hołdują temu potwor- nie wymaga konieczna potrzeba. Te Szanowny dygnitarz nie tylko odmó- szablonowych nalepek i stanowić Oszuści i aferzyści byli zawsze. nemu i będącemu szczytem głupoty zaś obie ewentualności są związane wił jakiejkolwiek pomocy, ale w za- będą trwałą pamiątkę uroczystości. Przed nimi również przestrzegano na kaprysowi mody. z żebractwem, niekontrolowanem pale krasomówczym rzucił zdanie: Są one reprodukcją włoskiego szty- łamach prasy. 27 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334)

„Nowe lecznictwo ny dziś jest drobiazgiem, nie zasłu- wała Napoleona w ostatnich latach jący te pola lodowe, zauważyli w przyrodnicze” gującym na żadną obawę. jego władzy. Senność owa, występu- pewnem miejscu niezbyt głęboko Humor Czyli jak się nabija w butelkę na- jąca u człowieka tak dotąd ruchliwego pod lodem coś przeświecającego iwnych mieszkańców Polski W kąciku „Kobieta w domu i w i namiętnie podnieconego zwróciła podobnego do postaci człowieka. żydowski Nie po raz pierwszy w interesie świecie” zamieszczano praktyczne uwagę otoczenia dopiero w ostatnich Po wyrąbaniu lodu przypuszcze- dobra publicznego, zająć się musi- (również i dziś) porady. miesiącach fatalnego r.1813. nia te okazały się trafne, gdyż Do cadyka przychodzi strapiony my poznańskim hochsztaplerem, Przepisy kuchenne Napoleon sam bardzo cierpiał z rzeczywiście były to zwłoki ludzkie Żyd: który się nazywa F. E. Bilec. Konfitury, pozostałe z roku po- tego powodu, gdyż zauważono, że doskonale zakonserwowane. W – Rabbi, mam kurzą fermę – i pra- Nazwisko to jest chyba dosyć przedniego, często cukrzeją. Aby po takiej senności, gdy sądził, że nikt rozmaitych szczegółach zdołano wie połowa kur moich zdechła. znane. Pan ten napisał „dzieło” p.t. je przyprowadzić do pierwotnego nań nie zwraca uwagi – cicho płakał. stwierdzić, iż zwłoki te są zwłokami – A czym ty je karmisz? „Nowe lecznictwo przyrodnicze, stanu należy wstawić słoik z konfi- W r. 1815 ta senność zjawiała się Maltersbergera, zmarłego przed 86 – Owsem. anatomja ciała ludzkiego. Leczenie turami w rondel z zimną wodą, na coraz częściej. Gdy przedtem wystar- laty. – Bardzo niedobrze! Należy je naturalne i pielęgnowanie zdrowia”. wierzch wsypać łyżeczkę miałkiego czało mu kilka godzin snu i to nieraz Lodowiec, który podlega nie karmić pszenicą. Poczem puścił po Polsce całą sforę cukru i gotować, ciągle dolewając przerywanego, teraz sypiał nieraz na- tylko powolnemu ruchowi, ale tak- Minęły dwa dni. agentów, którzy odwiedzają przeważ- wody do rondla, dopóki cukier zu- wet 15 godzin. Potrzeba snu była tak że rozmaitym zmianom, musiał się – Rabbi, znowu padło dwadzie- nie mieszkania mniej zamożnych i pełnie się nie rozpuści. Po osty- silna, że nie mógł się jej oprzeć nawet widocznie w pewnych miejscach po- ścia kur! mniej inteligentnych ludzi, ofiarując im kruszyć, co umożliwiło odnalezienie – A jaką im wodę dajesz do picia? na raty książkę Bilca, dla której natu- zwłok i pochowanie ich na cmenta- – Studzienną. ralnie nie mają dosyć słów pochwały. rzu w Innsbrucku. – Bardzo niedobrze! Należy im Trzeba znać słabą ludzką naturę, mia- dawać gotowaną. nowicie kobiet, które chętnie bawią się Henryk Zbierzchowski tak odpo- Po tygodniu: w lekarki, i to jeszcze przy pomocy tak wiedział na zaproszenie do wzięcia – Rabbi, znowu zdechło pięć- „naukowego podręcznika”. Wiedzą o udziału w obchodach 10 lecia 48 PP dziesiąt sztuk! Wasze rady nic nie tem agenci i przeważnie bezkrytycz- w Stanisławowie. pomogły... nym kobietom podsuwają do podpisu Na święto10-lecia 48 pułku Cadyk z uśmiechem: umowę kupna tej książki na raty. Czy- piechoty strzelców – Słuchaj, przyjacielu! Ja mam tając tę książkę, zbiera człowieka na kresowych w Stanisławowie jeszcze bardzo wiele dobrych rad, przemian śmiech i oburzenie, i ogarnia Chociaż wysłannik wasz i stanął na ale czy ty masz jeszcze kury?... go smutek, że znajdują się w Polsce baczność *** nabywcy na coś podobnego. F. E. Bilc I rzekł: Przyjeżdżaj miły hospodynie! Okolica Krynicy. Ścieżką polną jest szarlatanem, nie mającym pojęcia Taka jest rzeczy na świecie przechadza się rabbi w towarzystwie o medycynie. Pozatem nie zna nawet opaczność, szamesa (szames – sługa bóżniczy NAC ortografji ani gramatyki. Że zamiast siebie wierszyk ślę – Wikipedia). Nagle z chłopskiej za- Aż ciarki przechodzą na sam widok jedynie. grody wybiega duży pies i zaczyna A teraz o czymś, co nie zmieniło gnięciu wody, wyjąć słoik i obetrzeć podczas bitwy pod Waterloo. Mar- straszliwie ujadać. Cadyk podwija się do dziś, pomimo znacznego po- starannie przed schowaniem do szałek Canrobert opowiada w swoich Niech że więc wiersz mój poły chałata i pędzi co sił w nogach w stępu medycyny. spiżarni. Konfitury takie, należy pamiętnikach następującą anegdotę, pięknie się pokłoni stronę uzdrowiska. Strach przed dentystą jednak w krótkim czasie użyć, gdyż której co prawda sam nie był świad- Przed waszym sławnym pułkowym – Rabbi – stara się go uspokoić Jeżeli uzębienie ludzkości współ- ponownie cukrzeją. Konfitury nie kiem: „Markiz de Montreal przejeżdżał sztandarem szames – i po co my właściwie ucie- czesnej przedstawia się tak fatalnie dość słodkie lub też nieszczelnie z początkiem bitwy na czele pułku I życzenia moje radośnie rozdzwoni kamy? Przecież Talmud powiada, że – to dużą rolę w tem odgrywa znany zamknięte często fermentują. W grenadierów obok domku, z którego Ten dzień jedyny w waszem życiu pies nie dotknie zębami uczonego i niezwalczony objaw – strach przed tym wypadku należy konfiturę wylać Napoleon kierował bitwą. Ujrzał cesa- całem. człowieka. dentystą. do rondla, posypać miałkim cukrem rza siedzącego na koniu nieruchomo – To prawda – odpowiada cadyk Niejeden pacjent, który pod wpły- i zagotować kilka razy na wolnym jak posąg. Pułkownik zawołał: „Vive Nie będę mówić o wojny sukcesach, nie zwalniając biegu. – Ale czy pies wem szalonego bólu zdecydował się ogniu, szumując, dopóki nie prze- l‘empereur“. Lecz cesarz nie słyszał, Gdy żołnierz patrzył w śmierć czyta Talmud? wreszcie pójść do dentysty, mając stanie ukazywać się na wierzchu gdyż siedząc na koniu – zasnął...”. z kamienną twarzą. *** już przekroczyć próg tego gabinetu piana. Przeciw temu nieprzyjemne- Lew spał, toteż przeciwnicy jego Dziś pulsem Polski jesteście Chasyd opowiada: „tortur“, czuje, że „ze strachu” ból mu psuciu się konfitur istnieje dzisiaj łatwo mogli go pokonać. na kresach Nasz rabbi to człowiek dopraw- ustał i uszczęśliwiony wraca czem bardzo dobry środek, a mianowicie I Jej niezłomnie czuwającą strażą. dy święty! Krążyły wśród nas wie- prędzej. A jednak obawa ta jest nie- pastylki benzoesowe. Po usmaże- Kto pamięta film z Louis de ści, że ilekroć znajdzie się sam w uzasadniona, gdyż dzisiejsza tech- niu konfitury należy na litr owocu Funes’em „Zamrożony”? Zapewne Przeto kochamy was my też kresowi komnacie, natychmiast popada w nika dentystyczna rozporządza tylu usmażonego, wrzucić do gorącego powstał on na podstawie tej praw- I tą miłością odwzajemniamy szczerze ekstazę. środkami, że naprawdę jest w stanie syropu jedną pastylkę benzoesową. dziwej historii… Niech wasze święto się rozbrylantowi Chciałem się o tym przekonać na W sercach dowódców i w sercach własne oczy, więc pewnej nocy wla- żołnierzy. złem pod jego łóżko. To, co widzia- łem, to cud prawdziwy! To nie może Chociaż we Lwowie wstrzymało mi się wprost pomieścić w głowie! mię życie, Kiedy rabbi przekroczył próg pokoju, Puchar z kryształu chwytam też twarz jego była jasna i przejrzysta. za szyję Na stole stała butelka i ta butelka I krzyczę głośno tak, że usłyszycie: była czerwona jak rubin... Po upływie – Czterdziesty ósmy pułk strzelców kwadransa butelka była jasna i przej- niech żyje!! rzysta, zaś twarz naszego cadyka – czerwona jak rubin! A na zakończenie coś z kącika *** satyrycznego: Do bogacza małomiasteczkowe- Czy serca mają mennice? go przybiega sąsiad z nowiną: W gabinecie prof. Naftofilskiego – Reb Chaim, radujcie się! Nasz miała między nami miej więcej taka wielebny rabbi zapowiedział, że Me- rozmowa: sjasz zjawi się lada dzień! – Panie Rektorze, jaką subwen- – Uchowaj nas Boże od takiego cję otrzymamy we wrześniu? nieszczęścia! – przeraził się bogacz. – 5.000 zł. – Pomyślcie tylko: wszyscy moi umar- – Mało, proszę o dziesięć tysięcy. li krewni wstaną z grobów i zwalą mi

NAC – Dobrze, zrobione. się na głowę... Żołnierze 48 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych na defiladzie – A w październiku ile możemy *** się spodziewać? Na godzinie religii. wyeliminować ból i przy zabiegach Dzięki zabiciu bakterji, konfitury na- 86 lat przechował się – 45 tysięcy złotych. – Kto mi powie – pyta nauczyciel prócz środków znieczulających jak wet niezbyt słodkie nie fermentują w lodowcu – Dlaczego nie 54 tysiące, tyle – jaki grzech popełnili bracia Józefa, kokaina i raowokaina, są środki o ani nie pleśnieją. W r.1843 niejaki Norbert Mal- ile dostawali dzierżawcy? sprzedając go? takiemże działaniu, jednak znacznie tersberger, przewodnik górski, wy- – Bo budżet jest wyzerowany. Berek podnosi dwa palce do mniej szkodliwe. Główną rolę odgry- Zamieszczano też coś z dziedzi- ruszył z całem towarzystwem tu- – Ale prócz budżetu są jeszcze góry. wa kompral, który neutralizuje bóle, ny badań naukowych. rystycznem w góry i tam w oczach dobre serca? – Oni go sprzedali za tanio i bez występujące po zabiegu dentystycz- Senny Napoleon całej wycieczki podczas marszu po – Czy Pan widział kiedyś, żeby opakowania. nym i usuwa przykre uczucie pod- Na mało dotychczas znaną wła- lodowcu wpadł w jedną z jego licz- dobre serca miały mennicę? czas wiercenia w zębie. ściwość Napoleona zwraca uwagę nych szczelin. Próby ratunku spełzły Mistrzowie humoru. Dzięki temu i innym środkom włoskie czasopismo lekarskie. Chodzi wówczas na niczem. Obecnie po 86 Została zachowana oryginalna Anegdoty Żydowskie, znieczulającym zabieg dentystycz- o chorobliwą senność, która cecho- latach jacyś podróżnicy, zwiedza- pisownia wybór Krzysztof Żmuda 28 Z pamiętnika podróżnika 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Klasztory rzymskokatolickie na Wschodzie Rzeczypospolitej – misjonarze Od jednego z najbardziej znanych zakonów Kościoła katolickiego – dominikanów, przechodzimy do chyba najmniej znanego i opisanego na dawnych terenach Ukrainy zgromadzenia – oo. misjonarzy.

DMYTRO ANTONIUK Jako pokutę za swe liczne grze- to zdobioną ambonę z postaciami lerii w Olesku. Natomiast uszkodzona świątynię oo. lazarystom, zwanym tekst i zdjęcia chy, starosta kaniowski i jeden z ewangelistów i korynckimi kapitelami. figura „Dobrego Pasterza” znajduje w Rzeczypospolitej misjonarzami. najbardziej legendarnych magnatów W kościele znajdował się cudowny się w Muzeum Sztuki Huculszczy- Zajmowali się tu kształceniem księ- Równocześnie ze zgromadze- XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, Mi- obraz Matki Bożej Horodeńskiej, uwa- zny i Pokucia w Kołomyi. Co nieco ży i opieką duchową nad więźniami. niem ss. miłosierdzia św. Wincenty kołaj Potocki, rozpoczął wznoszenie żany za cudowny. Było tego aż nadto, z wystroju świątyni przechowuje też Misjonarze przy kościele wybudowali a Paulo (kanonizowany w 1737 kościoła Niepokalanego Poczęcia by zachwycić zarówno pobożny lud, Muzeum Sztuki w Iwano-Frankiwsku skromny piętrowy klasztor. Tego ro- roku) założył zgromadzenie męskie NMP w Horodence i klasztoru dla jak i wymagająca szlachtę. Świątynia (dawn. kolegiata stanisławowska). dzaju niewielkie ośrodki zgromadze- pod oficjalną nazwą Kongregacja oo. lazarystów-misjonarzy. Był to rok była otynkowana tylko wewnątrz, a Trzy rzeźby Pinsla znajdują się w nia nie miały szans na przetrwanie re- Misji (Congregatio Missionis) – stąd 1743. Makietę, rzeźbioną w drzewie iluzoryczne freski zdobiły jedynie za- Bawarskim Muzeum w Monachium, form cesarza Austrii Józefa II. Klasz- wzięła się nazwa – oo. misjonarze. lipowym, sprezentował fundatorowi krystię i częściowo nawy boczne. W prawdopodobnie trafiły tam za oku- tor skasowano i przekazano wojsku Głównym zadaniem zakonu była włoski architekt Bernard Meretyn, prezbiterium wisiał portret fundatora pacji niemieckiej. na prochownię. działalność oświatowa i religijna którego Potocki zaprosił na swój Mikołaja Potockiego. W swej całości Zniszczony przez uczniów zawo- Pod koniec XIX wieku we Lwo- wśród biedoty i odnowa duchowa dwór. Ta makieta do czasu II wojny świątynia odziedziczyła najlepsze tra- dówki kościół starali się w 1975 od- wie wzmógł się ruch w obronie za- nowić lwowscy konserwatorzy, ale ich bytków i w 1897 roku profesor historii dzieło uznano za nieudane. W 1990 o. Jan Ślusak wystąpił z inicjatywą roku świątynię przekazano grekoka- otwarcia przy kościele pw. św. Woj- tolikom, którzy wyremontowali całość ciecha bursy dla ubogich uczniów i otynkowali tylko dół świątyni. Na szkół średnich w celu przygotowania resztę zabrakło funduszy. Dziś w ich ich do wstąpienia do seminarium. posiadaniu jest również klasztor, któ- Powstało Towarzystwo Bursy św. ry jest w stanie awaryjnym. Są plany Wojciecha, które zwróciło się do ce- otwarcia tu seminarium, ale z wielu sarza Franciszka Józefa I z prośbą cel wyremontowano zaledwie jedną. o zwrot przejętego kościoła. Cesarz W świątyni zachował się ołtarz na to przystał, ale wojsko zażądało, główny i jeden z bocznych oraz po- by wybudowano nową prochownię. zbawiona dekoracji ambona. W za- Zebrano odpowiednie fundusze i żą- krystii zachowały się XVIII-wieczne daniu stało się zadość. freski. Z jednej z kaplic korzystają Na remont świątyni 20 tys. rzymscy katolicy. W 2010 roku od- florenów przekazał arcybiskup Jó- słonili oni tablicę z portretem Mikoła- zef Bilczewski i to on w 1906 roku ja Potockiego z okazji 250. rocznicy konsekrował odnowiony kościół i konsekracji świątyni i przywrócili niewielki klasztorek. W okresie mię- rodowy herb Pilawa na wieżach. dzywojennym bursa nie działała, co Najlepiej chyba odnowiona jest ko- przyczyniło się do upadku również lumna z figurą Madonny, pod którą kościoła, który ponadto został obra- zachowało się epitafium o. misjona- bowany. rza Józefa Suchogórskiego – jedyne Za drugich sowietów w kościele ocalałe z dawnego przykościelnego znów urządzono magazyn, tym razem cmentarza. podzespołów do telewizorów i radio- Pomisjonarski klasztor w Horodence odbiorników. Zabytek przedzielono Lwów. W 1602 roku w rodzi- na kondygnacje, niszcząc całkowi- wśród kapłanów. Św. Wincenty światowej zachowała się we Lwow- dycje włoskiej, bawarsko-austriackiej nie lwowskiego mieszczanina Piotra cie dekoracje wnętrza. W 1994 roku wspólnie ze swym uczniem Antonim skim, a dziś prawdopodobnie Wro- i czeskiej szkół architektonicznych. Moskalika zmarło na cholerę dwoje świątynię przekazano grekokatoli- Porta przyrzekli stałą modlitwę w cławskim, Ossolineum. Równocześnie ze świątynią intencji misji chrześcijańskich. Gdy Kiedy już kościół prawie ukończo- wznoszono wielki piętrowy klasztor, zgromadziło się wokół nich około no (prawdopodobnie w roku 1754) w którym umieszczono przytułek dla 140 kapłanów, zgromadzeniu prze- temperament Potockiego przejawił ubogich: dla 6 mężczyzn i 6 kobiet. kazano paryski klasztor św. Łazarza się w pełni. Gdy za jakiś ciężki grzech Przed świątynią na wysokiej kolum- (stąd francuska nazwa zgromadze- (prawdopodobnie było to zabójstwo nie ustawiono figurę Madonny, rów- nia – lazaryści). panny Bondarówny, która nie chciała nież dłuta Pinsla. Papież Urban VIII oficjalnie za- oddać się panu – co opiewa nawet Konsekracja całego kompleksu twierdził zakon w 1633 roku, ale św. pieśń) oo. misjonarze nie dali mu miała miejsce w 1760 roku, niedługo Wincenty jeszcze przez ponad dwa rozgrzeszenia w czasie spowiedzi po śmierci Bernarda Meretyna. Zgro- dziesięciolecia pracował nad udo- wielkanocnej, rozgniewany magnat madzenie działało tu do 1784 roku, skonaleniem jego statutu. Zgodnie z rozpędził braciszków, a gotowe mury kiedy to zostało skasowane przez wła- testamentem założyciela oo. misjo- nakazał rozebrać. Jednak gniew jego dze. Od tej chwili kościół pełnił funkcję narze opiekowali się głównie semina- szybko zmienił się na litość i prze- parafialnego. W klasztorze początko- riami i przygotowaniem teologicznym znaczył zakonowi jeszcze większą wo umieszczono szpital wojskowy, a przyszłych księży. donację. Starosta wprawdzie, po tym potem magistrat, który mieścił się tu W Rzeczypospolitej zakonnicy wypadku, przeszedł na wiarę unicką do przyjścia pierwszych sowietów. W pojawili się w 1651 roku. Na naszych (greckokatolicką), mając nadzieję, że 1866 roku budowniczy Essel Herschel terenach ich klasztor otwarto począt- unici będą bardziej pobłażliwi do jego planował pozbawić podczas remontu kowo we Lwowie, a później w Zasła- grzechów śmiertelnych. fasadę świątyni dynamicznych figur wiu (dziś Izjasław w obw. chmielnic- Projekt tego kościoła i klasztoru Pinsla, na szczęście sprzeciwił się kim) i jeszcze kilku innych miejscach. był dla Włocha pierwszym na zie- temu pierwszy konserwator zabytków W ciągu swego istnienia zgromadze- miach Rzeczypospolitej. Już wkrótce Galicji Mieczysław Potocki. nie przeżywało liczne prześladowa- zaproszony został do opracowania Ostatni proboszcz w Horodence, nia. Pierwsze – w czasie rewolucji projektu cerkwi pw. św. Jura we ks. Michał Sobejko, wyjechał do Kęp- francuskiej, następnie w Chinach, Lwowie, następnie ratusza w Bu- nicy na Dolnym Śląsku latem 1945 Kościół pw. św. Wojciecha we Lwowie również w Hiszpanii podczas wojny czaczu i kościoła w Hodowicy. W roku, wywożąc ze sobą cudowny domowej. Podczas prześladowań Horodence Meretynowi po raz pierw- obraz. W tym czasie klasztor zaję- dzieci. Pochował je pod Lwią Górą kom, którzy przeprowadzili gruntow- zginęło około 200 braci, w tym 2 bi- szy towarzyszył genialny rzeźbiarz ły już wojska sowieckie, i po latach i wkrótce w tym miejscu wybudował ny remont i otworzyli tu cerkiew pw. skupów. Niektórzy z tych męczenni- niemiecki Jerzy Pinsel, którego prace umieszczono tu szkołę zawodową. Ci niewielki drewniany kościółek pw. św. św. Josafata. Pieniądze na remont ków zostali beatyfikowani. charakteryzuje wyjątkowa ekspresja „gospodarze” zniszczyli 13 bezcen- Wojciecha (przy ob. ul. Dowbusza przekazali Ukraińcy z USA, o czym Herbem zakonu jest owalna tar- i patos wyrazu. Staraniem tego du- nych figur Pinsla, paląc nimi w piecu! 24). Minął wiek i świątynię tę zastą- świadczy stosowna tablica. cza z postacią Chrystusa, stojącego etu wnętrze kościoła w Horodence Borysowi Woźnickiemu ze Lwowskiej piono murowaną, w której prawdopo- Dawny klasztor został nadbudo- z rozpostartymi rękoma na kuli ziem- zostało wyposażone w pięć ołtarzy z Galerii Obrazów udało się uratować dobnie w 1704 roku stacjonował król wany i obecnie prowadzone są tu skiej. Wokół biegnie napis: „Posłał 30 figurami. Największe z nich – po- jedynie kilka figur i fragmenty zdob- szwedzki Karol XII podczas oblęże- zajęcia dla uczniów z niezamożnych mnie głosić Dobrą Nowinę ubogim” nad dwumetrowej wysokości – stały nictwa ołtarzy, które teraz wystawia- nia Lwowa przez wojska szwedzkie. rodzin. Wokół zachował się mur ota- (Evangelizare pauperibus misit me). na kolumnach w ołtarzu głównym. ne są w Muzeum Pinsla we Lwowie Arcybiskup lwowski Mikołaj czający całość. Prawdopodobnie po- Zakonnicy noszą białe habity. Oprócz tego kościół otrzymał boga- i zabezpieczone w magazynach Ga- Wyrzycki w 1749 roku przekazał chodzi on z początków XVIII wieku. 29 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) 30 Informacje 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Poszukuję śladów rodziny/przodków Msze św. niedzielne mojego bliskiego przyjaciela Wiemy, że Włodzimierz Teo- w języku polskim na Ukrainie dor Andrzej Nałęcz Kęszycki ur. 30.11.1869 r. w Dźwinogrodzie, póź- Zamieszczamy niniejszy wykaz z chęcią przekazania naszym niej przeniósł się do Lwowa, ożenił czytelnikom rzetelnej informacji na temat możliwości uczest- się z Apoliną Romualdą Kozakiewicz. Mieli syna Stanisława i córkę Irmę. nictwa w niedzielnych mszach św. w języku polskim. Jesteśmy Zmarł we Lwowie w Państwowym świadomi, że jest to wykaz niepełny, dlatego prosimy o powia- Szpitalu Powszechnym 18.12.1931 domienie nas w celu sprostowań lub uzupełnień (red.) roku. Pochowany został na cmenta- rzu Janowskim, mogiły nie udało się Archidiecezja lwowska godz. 9:00 i 15:00 (zima) oraz godz. św. Barbary) – godz. 12:00 odnaleźć. Lwów, katedra pw. Wniebowzię- 9:00 (lato) Krzemieniec, kościół pw. św. Sta- Jego syn Stanisław ożenił się z cia NMP – godz. 7:00; 8:00; 10:15 Kamionka Strumiłowa, kościół nisława Biskupa i Męczenika – godz. Marią Bartnik (to już babcia mojego (dzieci); 11:30 (suma); 13:00; 18:00 pw. Wniebowzięcia NMP – godz. 9:00 (młodzież) 10:00 Lwów, kościół pw. św. Antoniego Bóbrka, kościół pw. św. Mikołaja – Diecezja łucka Padewskiego – godz. 8:00; 10:00 (z godz. 9:00 Łuck, katedra Świętych Apostołów by się odszukać. Jako ciekawy wą- udziałem dzieci); 12:00 Kurowice, kościół pw. św. Anto- Piotra i Pawła – godz. 8:30 tek, który może rzuci jakieś światło, Lwów, kościół pw. św. Marii Mag- niego – godz. 11:30 Ostróg, kościół pw. Wniebowzięcia to fakt, że księdzem blisko zaprzy- daleny – godz. 9:00; 10:30 Przemyślany, kościół pw. Piotra NMP – godz. 8:00 jaźnionym z rodziną Kęszyckich był Lwów, kościół pw. Matki Boskiej i Pawła – godz. 10:00 obecny święty, a ówczesny znany Gromnicznej – godz. 16:00 Strzałkowice, kościół pw. Wszyst- Diecezja kamieniecko-podol. duszpasterz Zygmunt Szczęsny Lwów – Rzęsna, kościół pw. Mi- kich Świętych – godz. 11:00 Kamieniec Podolski, katedra Feliński (prawdopodobnie z okresu łosierdzia Bożego – 9:00 , kościół pw. św. Bar- pw. św. Apostołów Piotra i Pawła – Dąbrówka jego pracy duszpasterskiej w Dźwi- , kościół pw. św. bary – godz. 09:00 godz. 8:30 Lwów – Sichów niaczce). Michała Archanioła – godz. 8:30; 13:30 Nowe Miasto, kościół pw. św. Winnica, kościół pw. Matki Bożej Dołączam również kopie me- Lwów – Zboiska, kościół pw. Marcina – godz. 12:00 Anielskiej – godz. 9:30 tryki, świadectwa chrztu, akt zgonu Matki Bożej Nieustającej Pomocy – Sąsiadowice, kościół pw. św. Gniewań, kościół pw. św. Józefa godz. 12:00; 19:00 Anny – godz. 10:00, 12:00 – godz. 8:30 oraz fotografię, którą otrzymałem. Lwów – Sokolniki, parafia pw. Krysowice, kościół pw. Matki Bo- przyjaciela, pamiętam ją z dzieciń- Rozumiem też, że takie zakrojone św. Jana Pawła II, Stryjska 6, godz. skiej Fatimskiej – godz. 10:30 (lato) Diecezja kijowsko-żytom. stwa) a jej tj. babci, mama to Roza- na dużą skalę poszukiwania mogą 9:00 lub 11:00 (zima) Kijów, kościół pw. św. Aleksandra lia Bartnik zmarła w 1943 r., również wymagać zaangażowania i czasu, Lwów – Brzuchowice, kaplica Trzcieniec, kościół pw. św. Józe- – godz. 13:00 pochowana została na cmentarzu wiec nie wykluczam możliwości za- pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus fa – godz. 9:00, 13:00 Kijów, kościół pw. św. Mikołaja – – godz. 11:00 Sambor, kościół pw. Ścięcia św. godz. 11:45 Winniki, kościół pw. Wniebowzię- Jana Chrzciciela – godz. 9:00 (dzie- Żytomierz, katedra pw. św. Zofii – cia NMP, godz. 9:00 ci); 11:30 (suma); 19:00 (w VII i VIII) godz. 8:00; 12:00 Gródek Jagielloński, kościół Stary Sambor, kościół pw. św. Czernihów, kościół pw. Zesłania Podwyższenia Krzyża Świętego – Mikołaja – godz. 13:00 Ducha Św. – godz. 9:30 godz. 10:00 Błozew, kościół pw. św. Wawrzyń- Szczerzec, kościół pw. św. Sta- ca – godz. 11:00 Diecezja odessko-symf. nisława bpa – godz. 11:00 Czyżki (k. Sambora), kościół Odessa, katedra pw. Wniebowzię- Siemianówka, kościół pw. św. pw. św. Michała Archanioła – godz. cia NMP – godz. 11:00 Marcina – godz. 12:00 9:00 Odessa, kościoł pw. św. Piotra – Glinna Nawaria, kościół pw. Dobromil, kościół pw. Przemienie- godz. 9:00 Wniebowzięcia Najświętszej Maryi nia Pańskiego – godz. 11:00, 15:30 Jałta, kościół Niepokalanego Po- Panny – godz. 10:00 Iwano-Frankiwsk (d. Stani- częcia NMP – godz. 9:00 Dybianka, kaplica pw. Podwyższe- sławów), kościół pw. Chrystusa Kercz, kościół Wniebowzięcia NMP nia Krzyża Świętego – godz. 9:30 Króla – godz. 12:00 – godz. 9:00 Mościska, kościół pw. Narodzenia Czerniowce, kościół pw. Podwyż- Mikołajów – kościół pw. św. Jó- Janowskim (możliwe, że mogiła trudnić kogoś kompetentnego, kto w św. Jana Chrzciciela – godz. 9:00; 11:00 szenia Krzyża św. – godz. 9:00 zefa – godz. 18:00 się zachowała, bo ten wątek nam jakimś określonym czasie poświęcił- Mościska, sanktuarium MBNP Piotrowce Dolne, kościół pw. umknął i nie sprawdziliśmy). by się tej sprawie. godz. 17:00 Przem. Pańskiego – godz. 9:00 Diecezja charkowsko-zapor. Mościska-Zakościele, kościół Drohobycz, kościół pw. św. Bar- Charków, katedra pw. Wniebo- Cenne będą jakiekolwiek ślady, Piotr Ciarkowski pw. św. Michała – godz. 13:00 (oprócz tłomieja – godz. 11:00 wzięcia NMP – godz. 9:00 dokumenty, publikacje, które udało- [email protected] I niedzieli miesiąca) Złoczów, kościół pw. Wniebowzię- Charków (Aleksiejewka), kościół Strzelczyska, kościół pw. NSPJ cia NMP – godz. 9:00; 11:00; 16:00 pw. św. Rodziny – godz. 9:00 i NSNMP – godz. 9:00 Żółkiew, kolegiata pw. św. Waw- Donieck – kościół pw. św. Józefa Kołomyja, kościół pw. św. Ignace- rzyńca – godz. 11:00 Rzemieślnika – godz. 9:00 go Loyoli – godz. 10:00 Krzemieniec, kościół pw. św. Dnipro, kościół pw. św. Józefa – Szeginie, kościół pw. św. Józefa Stanisława biskupa – godz. 9:00 godz. 8:30 Rzemieślnika – godz. 10:00 Kosów, kościół pw. Matki Bożej Kamienśke, kościół pw. św. Miko- Balice, kościół pw. bł. Bronisławy Różańcowej – godz. 9:00 łaja – godz.8:00 – godz. 11:30 Truskawiec, kościół pw. Wniebo- Krzywy Róg, kościół pw. Wnie- Brody, kościół pw. Podwyższenia wzięcia NMP – godz. 9:00 bowzięcia NMP – godz. 9:00 Krzyża Świętego, godz. 8:45 Borysław, kościół pw. Matki Bo- Berdiansk, kościół pw. Narodze- Pnikut, kościół pw. św. Mikołaja, żej Nieustającej Pomocy (w parafii nia NMP – godz. 15:00

Ze smutkiem zawiadamiamy, że 25 września 2019 r. Składamy szczere wyrazy współczucia, zmarł nasz Przyjaciel, Syn Ziemi Stanisławowskiej, głębokiego żalu i słowa otuchy Pani Matyldzie Jeziernej ŚP. STANISŁAW LESZCZYŃSKI z Gdyni

ur.18 maja 1921 roku z powodu śmierci syna Jana Cześć Jego Pamięci! Danuta Rybij z rodziną Przyjaciele ze Stanisławowa ze Lwowa 31 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) Polskie redakcje i audycje Adresy placówek dyplomatycznych radiowe na Ukrainie Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainie Podajemy według czasu ukraińskiego Ambasada Rzeczypospoli- [email protected] tej Polskiej na Ukrainie www.odessa.msz.gov.pl 01034 Kijów, ul. Jarosławiw Wał 12 tel.:+380 44 230 07 00 Konsulat Generalny RP fax: 00380 44 230 07 43 w Winnicy +380 44 270 63 36 ul. Kozyćkoho 51 [email protected] 21050 Winnica www.kijow.msz.gov.pl tel.: +380 432 507 413 faks: 00380 432 507 414 Wydział Konsularny tel. informacja wizowa: Ambasady RP w Kijowie +380 432 507 411 01034 Kijów, tel. informacja ws. Karty Polaka: ul. B. Chmielnickiego 60 +380 432 507 412 tel.: +38 044 284 00 40 Konsulat Generalny RP [email protected]

Garry Knight from London, England faks: 00380 44 234 99 89 we Lwowie www.winnica.msz.gov.pl e-mail: [email protected] 79011 Lwów, ul. Iwana Franki 108 Lwów www.kijow.msz.gov.pl tel.: +38 032 295 79 90 Instytut Polski w Kijowie faks: 00380 32 295 79 80 ul. B. Chmielnickiego 29/2 Radio Kurier Galicyjski Zagraniczne Biuro Handlowe e-mail: lok.17 audycja Studio Lwów w środy o godz. 10:15 (ZBH) na Ukrainie [email protected] 01-030 Kijów, Ukraina w Internecie na stronie wnet.fm, archiwum: https://www. Polska Agencja Inwestycji i Handlu www.lwow.msz.gov.pl tel.: +380 44 288 03 04 youtube.com/channel/UCidl611v95WQEDz7fDEz83A S.A. fax: 00380 44 288 02 86 Kożumiacka14 B, 04071, Kijów Konsulat Generalny RP www.polinst.kiev.ua Polskie Radio dla Zagranicy Karol Kubica – kierownik biura Magazyn Polskiego Radia dla Zagranicy codziennie w Radiu w Łucku Niezależność o godz. 18:30 na częstotliwości 106,7 FM, w In- kom.: +380 988 115 791 43016 Łuck, ul. Dubniwska 22 b Polska Organizacja ternecie: radiozagranica.pl, bądź z aplikacji Polskiego Radia. W e-mail: [email protected] tel.: +38 0332 280 640 Turystyczna Internecie jest nadawany codziennie również drugi magazyn o godz. 23:00 faks: +38 0332 280 659 Zagraniczny Ośrodek Polskiej Konsulat Generalny RP e-mail: [email protected] Organizacji Turystycznej Radio Lwów w Charkowie www.luck. msz.gov.pl w Kijowie w soboty w Radiu Niezależność od godz. 9:00 do 12:00 na 61002 Charków, ul. Alczewskich 16 01001 Kijów częstotliwości 106,7 FM, archiwum: radiolwow.org tel.: +38 057 757 88 01 Konsulat Generalny RP Chreszczatyk 25 , lok. 98 +38 0757 88 03 w Odessie tel.: +38 044 278 67 28 Katolicki Program Radiowy we Lwowie faks: 00380 57 757 88 04 65014 Odessa, ul. Uspienska 2/1 fax: 00380 44 278 66 70 w niedziele w Radiu Niezależność na częstotliwości 106.7 [email protected] tel.: +380 48 722 56 96, 722 60 03 e-mail [email protected] FM od godz. 19:00 do 21:00, wybrane materiały dostępne na www.charkow.msz.gov.pl faks: 00380 48) 722 77 01 www.polscha.travel stronie http://programkatolicki.org/

Iwano-Frankiwsk (dawny Stanisławów) Skład redakcji Natalia Kostyk kurier Grupy Medialnej prenumerata, ogłoszenia Radio Kurier Galicyjski: audycja „Na polskiej fali” w Radiu Weża na Kuriera Galicyjskiego e-mail: [email protected] częstotliwości 107,0 FM codziennie (premiery i powtórki) w dni pracujące o 23:15 i powtórki o 2:15 w nocy galicyjski Mirosław Rowicki Współpracują: (pseudonim Marcin Romer) Artur Deska, Dmytro Antoniuk, Beata Radio CKPiDE: publikuje dwie audycje w miesiącu na stronie ckpide.eu, red. naczelny Kost, Marian Skowyra, Katarzyna archiwum: www.soundcloud.com/ckpide e-mail: Łoza, Agnieszka Sawicz, Tomasz La- [email protected] chowski, Dariusz Materniak, Elżbieta Winnica Maria Basza Lewak, Helena Krasowska, Włodzi- Radio Słowo Polskie: w ostanie piątki miesiąca w Radiu Takt na czę- zastępca red. naczelnego mierz Bartkowiak, Michał Piekarski, stotliwości 107,3 FM o godz. 21:00, powtórka o 24:00 12 dnia następnego e-mail: [email protected] Leonid Golberg, Andrzej Pietruszka, miesiąca, archiwum: slowopolskie.org/program-radiowy Konstanty Czawaga Sabina Różycka, Tadeusz Kurlus, Re- e-mail: [email protected] nata Klęczańska, Dmytro Wesołowski, Berdyczów Krzysztof Szymański Irena Kulesza, Witold Dzięciołowski, Polskie Radio Berdyczów: audycja „Polska bliżej” raz w e-mail: [email protected] Jan Skłodowski, Zbigniew Kulesza, miesiącu w ruchome piątki w Radiu Live na częstotliwości 102,0 Eugeniusz Sało Natalia Tarkowska, Jerzy Lubach, Na- FM. Audycja zawsze jest zapowiedziana w radiu i kościele. КУР’ЄР ҐАЛІЦИЙСЬКИЙ koordynator tv i mediów talia Tkaczuk, Iwona Boruszkowska, elektronicznych Iwan Bondarew, Dmytro Polucho- Żytomierz Redakcja: e-mail: [email protected] wycz, Petro Hawryłyszyn i inni. Audycja „Jedność” w Radio Żytomyrska Chwyla w pierwszą sobotę Alina Wozijan Warunkiem zgody miesiąca, kilka minut po godz. 20:00 w Żytomierzu na częstotliwości 103,4 Lwów 79013 redaktor prowadzący portalu na przedruk cało- FM, w Berdyczowie 107,1 FM, w Olewsku 100,2 FM i w Owruczu 104,2 FM, skrytka pocztowa nr 1565 e-mail: [email protected] ści lub części arty- ponadto w radiu kablowym Teleradiokompanii Żytomierskiej Львів 79013 Jurij Smirnow kułów i informacji абонентська скринька № 1565 e-mail: [email protected] zamieszczonych w Równe Anna Gordijewska naszym piśmie jest uzyskanie pi- Audycja „Polska Fala” w Radiu Rytm na częstotliwości 90,9 FM Sekretariat redakcji we Lwowie: e-mail: [email protected] semnej zgody redakcji i powołanie w niedziele o godz. 20:20, wybrane audycje są dostępne po adresem: +38 (032) 253 15 20 Wojciech Jankowski się na Kurier Galicyjski. https://soundcloud.com/user-540088387 +38 094 993 35 20 redaktor prowadzący radia e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Kantorowe kursy walut na Ukrainie Lwów 79013 Karina Wysoczańska skrytka pocztowa nr 1565 e-mail: [email protected] 30.09.2019, Lwów Aleksander Kuśnierz Za treść ogłoszeń, oświadczeń i re- Свідоцтво про державну e-mail: klam redakcja nie ponosi odpowie- KUPNO UAH SPRZEDAż UAH реєстрацію [email protected] dzialności i pozostawia sobie prawo cерія КВ № 126391523 Р Andrzej Borysewicz do skrótów nadesłanych tekstów. 24,15 1 USD 24,30 від 14.05.2007 р. e-mail: [email protected] Zamieszczamy również teksty, treść 26,32 1 EUR 26,50 Leon Tyszczenko których nie odpowiada poglądom 5,95 1 PLN 5,97 założyciel i wydawca: e-mail: [email protected] redakcji. Mirosław Rowicki Czesława Żaczek ТзОВ Видавничий Дім „Молода 29,45 1 GBR 30,30 Засновник і видавець korekta Галичина”. Газета виходить 2 рази 3,64 10 RUR 3,73 М. М. Ровіцкі e-mail: [email protected] на місяць. 32 O tym i owym 30 września–14 października 2019 nr 18 (334) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com ZAMÓW KALENDARZ KRESOWY kurier NA ROK 2020! galicyjski Ukazała się kolejna, trzynasta już, PRENUMERATA NA UKRAINIE: edycja „Kalendarza kresowego” Kurier Galicyjski można zaprenumerować na poczcie Kuriera Galicyjskiego – na rok 2020! KOD PRENUMERATY УКРПОШТА 98780

за доставку газети в передплаті відповідає Львівська дирекція УДППЗ „Укрпошта”, тел.: 032 238 82 73 Cena prenumeraty pocztowej 1 miesiąc – 18,00 UAH 3 miesiące – 48,00 UAH 6 miesięcy – 96,00 UAH 12 miesięcy – 192,00 UAH

Kurier Galicyjski można kupić na terenie całej Ukrainy w kioskach „Ukrpoczty” Ponadto: – w kioskach „Wysoki Zamek” w Drohobyczu, Truskawcu, Borysławiu, Samborze, Starym Samborze, Turce i Stebnyku; – w kioskach „Interpres” we Lwowie; – w polskiej restauracji „Premiera Lwowska” ul. Ruska16 we Lwowie; – w polskiej restauracji „Kupoł”, ul. Czajkowskiego 37 we Lwowie; – w restauracji Mons Pius, ul. Łesi Ukrainki 14 we Lwowie; – w kościele św. Antoniego we Lwowie, przy kościele Marii Magdaleny we Lwowie (w niedzielę po nabożeństwie) – pismo jest też dostępne w Instytucie Polskim w Kijowie

PRENUMERATA W POLSCE

Możliwa jest prenumerata redakcyjna do Polski i innych krajów. W sprawie prenumeraty gazety do Polski, prosimy o kontakt pod naszym adresem e-mail: [email protected] albo listownie lub telefonicznie, na numery i adresy podane w stopce re- dakcyjnej. Ponadto „Kurier Galicyjski” można kupić: w Przemyślu – w Południowo-Wschodnim Instytucie Na- ukowym, przy ul. Grodzkiej 3 (kod pocztowy 37-700), tel.: +48 (016) 678 73 33; w Przemyślu w kawiarence Pod Semaforem, ul. Mickie- wicza, (d. rampa PKP), w Warszawie, w Sterling Group, ul. Mar- szałkowska 115 (wejście od ul. Przechodniej), 00-102 Warszawa. Biuro jest czynne pn–pt w godz. 10:00–17:00. ReklamUj Się w Kurierze

Zamówienia prosimy składać pod adresem galicyjskim! Zamówienia na REKLAMĘ I OGŁOSZENIA naszej redakcji: PROSIMY KIEROWAĆ: telefon: 0-0380 (32) 253 15 20; +38 094 993 35 20; Natalia Kostyk +38 099 5281836 e-mail: [email protected]; [email protected] e-mail: [email protected]; [email protected] tel. stacjonarny: 0-0380 (342) 543461 Cena: na Ukrainie 35 UAH + koszty wysyłki; tel. kom. : +38 099 5281836 w Polsce 21 PLN razem z wysyłką Na zlecenie naszych klientów umieszczamy ogłoszenia w prasie ukraińskiej. Zapewniamy pełną obsługę z tłumaczeniem ogłoszeń włącznie. Wersję elektroniczną kalendarza można obejrzeć na portalu: Ogłoszenia niekomercyjne, po uzgodnieniu z redakcją, mogą być drukowa- https://kuriergalicyjski.com/images/archiwum/kal/pdf/2020_1_13.pdf ne nieodpłatnie. Partnerzy medialni