4. Ochrona Dziedzictwa Przyrody
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska 25 lat w służbie ochrony przyrody (1992-2017) Upper Silesian Nature Heritage Centre 25 years in the service of nature conservation (1992-2017) Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska jest jednostką organizacyjną Samorządu Województwa Śląskiego Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Katowice 2018 Raport zawiera informację o działalności statutowej Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w latach 1992-2017. Został sporządzony przez pracowników Centrum w ramach obchodów jubileuszu 25-lecia tej instytucji Samorządu Województwa Śląskiego. The report contains information on the statutory activity of the Upper Silesian Nature Heritage Centre in the years 1992-2017. It was prepared by the Centre's employees as part of the celebrations of the 25th anniversary of this institution of the Self-government of the Silesia Province. Wydawca Publisher Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Redaktor Editor Jerzy B. Parusel ISBN: 978-83-942550-5-3 Realizacja poligraficzna Printing realization Pracownia Komputerowa Jacka Skalmierskiego, Gliwice Okładka Cover Park w Świerklańcu i rezerwat ścisły „Śrubita” Park in Świerklaniec and strict nature reserve “Śrubita” Fot./Photo by J. B. Parusel © Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Katowice 2018 Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska 25 lat w służbie ochrony przyrody (1992-2017) Spis treści 1. Wstęp ........................................................................................................................................................................ 5 2. Dokumentacja wiedzy o przyrodzie ................................................................................................. 13 3. Dokumentacja stanu przyrody .............................................................................................................. 37 4. Ochrona dziedzictwa przyrody ............................................................................................................ 69 5. Edukacja przyrodnicza i upowszechnianie wiedzy o przyrodzie .............................. 113 6. Wydawnictwa .................................................................................................................................................... 139 7. Biblioteka .............................................................................................................................................................. 153 8. Udostępnianie informacji o środowisku ....................................................................................... 165 9. Współpraca krajowa i zagraniczna .................................................................................................... 169 10. Nagrody i wyróżnienia dla Centrum ................................................................................................ 185 11. Rada Naukowo-Społeczna ....................................................................................................................... 195 12. Pracownicy Centrum .................................................................................................................................... 199 13. Siedziba Centrum ............................................................................................................................................ 209 14. Budżet i majątek Centrum ....................................................................................................................... 213 15. Najważniejsze osiągnięcia i wyzwania przyszłości ............................................................. 217 Załączniki .............................................................................................................................................................. 221 Summary ................................................................................................................................................................ 271 Upper Silesian Nature Heritage Centre 25 years in the service of nature conservation (1992-2017) Table of contents 1. Introduction .......................................................................................................................................................... 5 2. Documenting the knowledge about nature .................................................................................. 13 3. Documenting the state of nature .......................................................................................................... 37 4. Protection of nature heritage ................................................................................................................... 69 5. Environmental education and disseminating the knowledge about nature ......... 113 6. Publications .......................................................................................................................................................... 139 7. Library ...................................................................................................................................................................... 153 8. Sharing information about nature and environment ............................................................. 165 9. National and international cooperation .......................................................................................... 169 10. Awards and distinctions granted to the Centre ......................................................................... 185 11. The Science and Society Council ....................................................................................................... 195 12. Staff members of the Centre ................................................................................................................... 199 13. Office of the Centre ....................................................................................................................................... 209 14. Budget and assets of the Centre ........................................................................................................... 213 15. Greatest achievements and future challenges ............................................................................ 217 Attachments ......................................................................................................................................................... 221 Summary ................................................................................................................................................................ 271 Fot./Photo by J. B. Parusel 5 Rozdział 1. Wstęp Chapter 1. Introduction Wstęp Jerzy B. Parusel 1. Wstęp Jerzy B. Parusel Z końcem 2017 roku upłynęło 25 lat od powołania Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska1. Główne uroczystości jubileuszowe odbyły się w dniu 16 maja 2018 r., w którym zorganizowano seminarium naukowe „Idea ochrony przyrody w służbie demokratycznego społeczeństwa – wczoraj, dziś i jutro”, objęte patronatem honorowym przez Marszałka Województwa Śląskiego, Wojciecha Saługę. Na seminarium, które gościło w historycznej sali Sejmu Śląskiego w Katowicach, wygłoszono referat podsumowujący główne obszary działalności Centrum w latach 1992-2017: dokumentacja wiedzy o przyrodzie, badania naukowe, ochrona przyrody oraz edukacja przyrodnicza i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie przyrody, które zilustrowano syntetycznymi zestawieniami statystycznymi (Parusel 2018b). W związku z jubileuszem Centrum, przygotowano numer specjalny Przyrody Górnego Śląska (Nr 93/2018), który w przystępny sposób ukazuje społeczeństwu województwa śląskiego dorobek Centrum w zakresie realizacji jego zadań statutowych. Opracowano także, w formie raportu, pełniejszą dokumentację działalności Centrum w latach 1992- 2017. Zanim zaproszę Czytelników do jego lektury, przedstawię pokrótce zarys historii powstania Centrum2 oraz najważniejsze osiągnięcia kierowanej przeze mnie jednostki. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zostało powołane przez Wojewodę Katowickiego, Wojciecha Czecha, Zarządzeniem Nr 204/92 z dnia 15 grudnia 1992 r. (ryc. 1.1), które nadało również statut tej jednostce i przyznało 12 etatów na rozpoczęcie działalności. Dokumenty te zostały zmienione Zarządzeniem Nr 154/94 Wojewody Katowickiego z dnia 22 listopada 1994 r. (ryc. 1.2), w tym również zmniejszono liczbę etatów do 8. Zgodnie z zarządzeniami i statutem, Centrum było państwową jednostką budżetową powołaną do badania, dokumentowania i ochrony oraz prognozowania stanu przyrody Górnego Śląska. Była to i jest jedyna tego typu jednostka wojewódzka w Polsce. Pierwszym dyrektorem Centrum został dr Henryk Kasza, pracownik Stacji Hydrobiologicznej Zakładu Biologii Wód PAN w Goczałkowicach, który złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska w październiku 1994 r. W dniu 26 listopada 1994 r. Wicewojewoda Katowicki, Eugeniusz Wróbel, powołał na to stanowisko mgr inż. Jerzego Parusela, pracownika Babiogórskiego Parku Narodowego (Parusel 1997). Do listopada 1994 r. Centrum nie podjęło formalnie działalności statutowej. W grudniu tego roku dokonano niezbędnych czynności organizacyjno-prawnych w celu uruchomienia jednostki. Dzięki pomocy Wicewojewody Katowickiego uzyskano lokal biurowy przy ul. Wita Stwosza 31 w Katowicach i przystąpiono do jego remontu i wyposażenia. W tym samym miesiącu zatrudniono pierwszych pracowników. W związku ze zmianami właścicielskimi budynku, w październiku 1997 r. uzyskano nowy lokal w Zakładzie Gospodarki Leśnej Rejonów Przemysłowych Instytutu Badawczego Leśnictwa przy ul. św. Huberta