PAPUR BRO LLANGADFAN, LLANERFYL, FOEL, LLANFAIR CAEREINION, ADFA, CEFNCOCH, LLWYDIARTH, LLANGYNYW, CWMGOLAU, DOLANOG, RHIWHIRIAETH, PONTROBERT, MEIFOD, TREFALDWYN A’R TRALLWM.

388 Ebrill 2014 50c CFfI CAEREINION - PENCAMPWYR CYMRU

Rydym i gyd yn falch iawn o lwyddiant aelodau’r Clwb Ffermwyr Ifanc yn Llanfair. Wedi cyfnod o waith caled yn paratoi eu cyflwyniad am y Rhyfel Byd Cyntaf fe wnaethant ennill y wobr gyntaf yn y Sir a dod yn gyntaf yn y rownd genedlaethol yn Llandudno nos Sul, Mawrth 16 gan ennill Cwpan Brynteifi a Thlws Grisial Brenhinol Cymreig UAC. Roedd Canolfan Hamdden Llanfair yn llawn nos Wener, Mawrth 21 pan gafodd y gynulleidfa leol gyfle i fwynhau’r cyflwyniad ynghyd â pherfformiad gan Glwb Ff. Ifanc Cegidfa. Roedd yn glod i’r aelodau ac i’w hyfforddwyr fod perfformiad Llanfair wedi ei gyflwyno yn Gymraeg. Ysgrifennwyd a chynhyrchwyd y ddrama gan David Oliver ac Andrew Watkin gyda chymorth Myfanwy Alexander, y Cyfarwyddwr Technegol oedd Gareth Jones, y Cyfarwyddwr Cerdd oedd Olwen Chapman, y Cyfeilydd oedd Sioned Lewis, roedd y dawnsio yng ngofal Caryl Lewis a’r gwisgoedd yng ngofal Ruth Jones a Rachel Evans. Diolch i Carys Mair am y llun PLUEN YN HET PONTROBERT CWMNI THEATR BARA CAWS yn cyflwyno DROS Y TOP RIFIW YN NODI DECHRAU’R RHYFEL BYD CYNTAF

NOS FAWRTH 15fed EBRILL Canolfan y Banw Llangadfan

am 7.30 Oedolion £8 / Plant £3

Yn pendilio rhwng y llon a’r lleddf, y melys a’r chwerw dyma gipolwg sydyn ar y pam, y sut, y pwy, a’r ble a ysgogodd y gyflafan waethaf a welodd Cymru ac Ewrop erioed. “Sut ddaeth hi i hyn hogia’?” yw cwestiwn sylfaenol rifiw gymunedol newydd Bara Caws. Daeth y cast ynghyd, dan fentoriaeth Aled Jones Williams, i greu rifiw newydd i nodi canmlwyddiant dechrau’r Rhyfel Mawr. Yn ystod y perfformiad Llwyddodd Ysgol Gynradd Pont Robert i ’sgubo’r ford yn Eisteddfod Sir yr ceir eitemau o brofiadau personol yn ymwneud â’r Rhyfel Byd Urdd yn ddiweddar. Bydd saith eitem o’r ysgol yn mynd i’r Genedlaethol yn Cyntaf gan bobl leol gan gynnwys Alun Pryce, aelodau CFfI y Bala gan gynnwys y Gr@p Llefaru uchod. Llongyfarchiadau i’r disgyblion Llanfair Caereinion ac eraill. Ffoniwch Mary Steele ar 01938 a’u hyfforddwyr. Mwy o luniau’r Urdd ar dud. 10 ac 11 810048 neu Catrin Hughes 01938 820594 i sicrhau eich sedd. 2 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014

Mai 4 Cinio Elusennol yn Wern, Foel. Arian yn Belan-yr-argae mynd at Apêl yr Eisteddfod a’r Ambiwlans Llanllugan DYDDIADUR Awyr. Os am archebu bwrdd ffoniwch Gill 01938 820345 neu Elinor 01938 Dydd gweddi Byd- Eang Y Chwiorydd Ebrill 4 Bingo yn Neuadd Llanerfyl am 7 o’r gloch 820323 Ebrill 5 Bore Coffi yn Neuadd yr Eglwys, Y (Rhyngenwadol) Mai 5 Taith Gerdded a Barbeciw Canolfan Trallwng. Codi arian at adnewyddu Hen Mae’r uchod yn cael ei gynnal yn flynyddol Gymunedol Dolanog. Er budd Apêl Gapel John Hughes, Pontrobert. ar ddydd Gwener cyntaf ym mis Mawrth. Eisteddfod Genedlaethol 2015 Nwyddau, gwobrau raffl a chynnyrch Cefais y rhaglen cyn y dyddiad arbennig sef Mai 11 Cinio Dydd Sul yn Neuadd Llanwddyn er cartref erbyn 9.30am. (Nia Rhosier budd Eisteddfod Genedlaethol 2015, Mawrth y 7fed. Paratowyd y rhaglen gan 10938 500631) Mai 24 Cyngerdd gyda Gwyn Hughes Jones a Chwiorydd yr Aifft gyda‘r testun -”Ffrydiau Ebrill 11 Sioe Ffasiwn ‘Ann’s yn yr Institiwt, Chôr Godre’r Garth yn Theatr Llwyn. yn yr Anialwch.” Darllenais y pamffled Llanfair Caereinion am 7. Tocyn: £5 oddi Tocynnau ar gael gan Roger 01691 ‘mae‘r hanes yn diddorol iawn. Cofiwn fe wrth Eiry a Mair. Mae’r tocyn yn cynnwys 648358 neu Tom 648551. glasied o win a chaws. sonnir am yr Aifft yn y Beibl. Yn 1952 Mai 25 Rihyrsal at y Cymanfaoedd Canu ym Ebrill 11 “Ffordd y Groes” Gwasanaeth diorseddwyd y brenin, yna bu farw Arglwydd Moreia am 6 Eciwmenaidd, addas i bawb, gan Gamal Nasser 1970 a’i olynydd oedd Anwar Meh. 15 Cymanfa Ganu’r Annibynwyr yng gynnwys plant, oedolion a dysgwyr 7y.h. Nghanolfan Pontrobert am 2.30 a 6.00 Sadat, dilynwyd hyn gan gyfnod o wrthdaro Yr Eglwys Gatholig, Y Trallwm. Manylion Meh. 20 Eisteddfod i Ddysgwyr yng Nghanolfan y a deil y sefyllfa yn ansefydlog hyd heddiw. 01588620668 Cilgant, Y Drenewydd am 7 yr hwyr. Ar gychwyn y gwasanaeth roedd rhaid paratoi Ebrill 15 Theatr Bara Caws yng Nghanolfan y Meh. 21 Taith Gerdded Plu’r Gweunydd yn ardal ychydig bach sef gosod llian o liw tywod, Banw. ‘Dros y Top’. Rifiw o’r Rhyfel Byd Llanwddyn un o liw glas i gynrychioli yr afon Nîl, ac un Cyntaf. Addas i bob oedran. Tocynnau Meh. 21 Carnifal Llanfair £8 a £3 i blant. lliw gwyrdd i gynrychioli glannau ffrwythlon Mehefin 29Cinio’r Cyhoeddi yng Ngwesty Llyn Ebrill 18 (Gwener y Groglith) Cyfarfodydd y Pasg yr afon, bowlen a jwg o dd@r, ac yn y blaen. Efyrnwy a Chymanfa Ganu’r Cyhoeddi am 2 a 6 o’r gloch ym Mheniwel. ‘Roedd y merched i gymryd gwahanol yng Nghapel y Tabernacl, Llanfyllin Pregethir gan y Parch. Owain Ll~r, Gorff. 5 Cyhoeddi Eisteddfod Genedlaethol 2015 ddarlleniadau ac i ddod ymlaen a rhai ohonynt Caerdydd. yn y Drenewydd i dywallt diferyn o dd@r dros ddwylaw eraill Ebrill 18 Bingo Neuadd Pontrobert am 7.30 Gorff. 6 Cymanfa Ganu’r Presbyteriaid ym Moreia i’r fowlen. Darllenwyd hanes yr Iesu a’r wraig Ebrill 20 Oedfa Sul y Pasg am 2 yng Nghanolfan Gorff. 18 a 19 – Eisteddfod Talaith a Chadair Powys o Samaria yn cwrdd wrth y ffynnon, yr Iesu Pontrobert. Siaradwraig wadd: Betsan – Dyffryn Ceiriog Powys. Croeso i bawb. yn flinedig ac yn gofyn iddi am dd@r o’r Medi 13 Cyngerdd Mawreddog gyda Rhys Ebrill 20 Rihyrsal at y Cymanfaoedd Canu yn ffynnon. Felly ‘roeddwn yn edrych ymlaen Meirion, Dilwyn Morgan ac eraill yng Ebeneser am 6 at y gwasanaeth a oedd yn argoeli i fod yn Nghanolfan Hamdden Caereinion. Er Ebrill 23 Cyf Eisteddfod y Chwiorydd Trefaldwyn un diddorol iawn. Ond siomedig oedd y budd Apêl Eisteddfod Genedlaethol 2015 Isa yn Seion, Llanrhaeadr YM am 2.30 Medi 25 Pwyllgor Blynyddol Plu’r Gweunydd yn gwasanaeth. Do, fe ddarllenwyd y rhannau Anerchiad gan Eleri Edwards, Manceinion Neuadd Pontrobert ond ni symudodd yr un ohonom o’n seddi. Ebrill 24 Noson Gymdeithasol Cym. Edward Tach.1 Noson i ddathlu Tecs a’i Ffotograffau yng Dechreuwyd y paratoadau gan ferched yr Aifft Llwyd Maldwyn. ‘Bywyd Gwyllt Bro Nghanolfan Hamdden Llanfair. Trefnir gan yn 2007, nhw wnaeth y gwaith caled, trefnu’r Banw’ gan Alwyn Hughes. 7 o’r gloch yn bwyllgor Celf Eisteddfod Maldwyn a’r Hen Gapel John Hughes. gwasanaeth godigog ar gyfer diwrnod Gororau. Ebrill 25 Gyrfa Chwist yn Neuadd Pontrobert am Gweddi Merched y Byd, (no mean task) felly Tach 4 Cwis Dwyieithog yn y Tanhouse am 7.30 8.00 ‘rwy‘n teimlo y dylem fod wedi gwneud mwy gyda bwyd mewn basged. Trefnir gan Ebrill 30 Sasiwn Genhadol yn Nolgellau o ymdrech i wneud y symudiadau o flaen y Bwyllgor Apêl Pontrobert a Llangynyw Mai 3 Noson yng nghwmni Plethyn, Llond Llaw Eisteddfod 2015 gynulleidfa. a Mair Penri yn Neuadd Pontrobert am GOFALAETH BRO CAEREINION - 2015 Gyda phob diolch 7.30. Elw yn mynd tuag at Apêl Pont a Ion. 4 Cyfarfod Dechrau’r Flwyddyn yn Ivy Llangynyw Eisteddfod 2015 Ebeneser * * * * * * * * * * Mai 3 Cyngerdd yr Hosbis yn Eglwys y Santes Mawrth 1 Gwasanaeth G@yl Ddewi yn Nolanog Fair – Côr Meibion Dinbych a’r Cylch a Henddol Ebrill 3 Gwasanaeth y Pasg yn Llanfair doniau lleol 7.30 Northfield Road Abermaw TÎM PLU’R GWEUNYDD Diolch Annwyl Olygyddion Dymuna Myra Savage, Llys Gwynfa ddiolch o Hoffwn ddiolch yn fawr i chi am gynnwys fy Trefnydd Tanysgrifiadau galon i bawb am y cardiau ac ymholiadau a’r llythyr yn gofyn am wybodaeth am fy nheulu Sioned Chapman Jones, caredigrwydd dros yr wythnosau diwetha. yn rhifyn mis Mawrth Plu’r Gweunydd. 12 Cae Robert, Meifod Diolch Cefais ymateb ardderchog a llawer o hanes am deulu Ellis Jones, aelod o deulu Meifod, 01938 500733 Dymuna David Smyth, Ysgoldy, ddiolch yn fawr Esgairllyn, Llangadfan. Diolch arbennig i Panel Golygyddol i gymdogion a ffrindiau am y cardiau, galwadau ffôn, dymuniadau da a’r byr-brydau a Glenys Burton, 89 oed, o Gwmlline am stôr Alwyn a Catrin Hughes, Llais Afon, dderbyniwyd yn ystod ei arhosiad yn yr ysbyty o wybodaeth werthfawr. Llangadfan 01938 820594 ac ar ôl iddo ddod adre. Diolch hefyd am eu Huw Roberts [email protected] cefnogaeth i Yvonne. Mary Steele, Eirianfa Llanfair Caereinion 01938 810048 Diolch [email protected] Dymuna Hywel, Pantyrhendre, ddiolch yn fawr i bawb am y cardiau, galwadau ffôn a’r ymweliadau yn dilyn y llawdriniaeth a gafodd yn Ysbyty Gobowen. Diolch D JONES HIRE Dymuna Sarah, Alun a’r plant, Caestwbwrn ddiolch yn ddiffuant i bawb am bob arwydd o garedigrwydd a ddangoswyd tuag atynt yn dilyn AR GAEL I’W HURIO damwain erchyll Sarah yn ddiweddar. Gwerthfawrogir eich consyrn yn fawr iawn. Chwalwr Tail SKH deuol 7.5 tunnell SKH 7.5 ton dual muck spreader Rhodd Dymuna Pwyllgor Plu’r Gweunydd ddiolch yn Ritchie 3.0M Grassland Aerator fawr iawn am y rhodd haelionus o £50 a dderbyniwyd gan David ac Yvonne Smyth, 07817 900517 Ysgoldy, Foel tuag at goffrau’r papur bro. Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 3

Cynefin DATHLU neu COFIO? IdrisAlwyn Hughes Jones “Efengyl Tangnefedd, o rhed dros y byd, rhyfel! Y rhyfel hwn y mae Prydain am i ni i A deled y bobloedd i’th lewyrch i gyd. gyd ‘ddathlu’ ac esgus ei ‘gofio’ y flwyddyn Enwau Caeau Na foed neb heb wybod am gariad y Groes, hon, gyda Phrydeindod yn cael ei fwydo i ni A brodyr i’w gilydd fo dynion pob oes” ar bob sianel deledu a phob papur dyddiol. A Bu cyfres ar S4C yn ymwneud ag enwau gwaeth y daw cyn mis Awst a’r caeau mewn gwahanol rannau o Gymru. Mae Dyna oedd dyhead Eifion Wyn wedi’r Rhyfel canmlwyddiant! Rhyfel byd a oedd i raddau gennyf ddiddordeb mawr yn y maes hwn a Mawr cyntaf 1914-1918 ond hyd yn hyn nid yn frwydr deuluol rhwng tri chefnder – y Tsar gwnes gasgliad sylweddol o enwau caeau yr yw ei freuddwyd wedi ei gwireddu, nac yn yn Rwsia, y Caiser yn yr Almaen a’r Brenin ardal hon rai blynyddoedd yn ôl pan debygol yn yr hinsawdd ‘filitaraidd’ sydd yn Sior V ym Mhrydain. Yr oedd teuluoedd gyhoeddwyd hwy yn y golofn hon. bodoli ar hyn o bryd gyda’r ddadl dros y Cri- brenhinol Ewrop fel ‘perfedd mochyn’ ac Roedd un rhaglen yn ardal Mallwyd a mea rhwng y gwledydd Gorllewinol a Rwsia. maent yn dal i fod felly. Llanymawddwy yn seiliedig ar fapiau a oedd Cant a hanner o flynyddoedd yn ôl ym 1864 A ddysgodd y colledion anferthol unrhyw yn berchen i Tegwyn Talglannau. Hen fapiau anfonodd Prydain Fawr Armada o longau i’r wers i arweinwyr ein gwlad? Naddo, yw’r teulu oedd rhai ohonynt a gwnaed eraill gan y Crimea i ymladd y Rwsiaid a helpu’r Twrciaid, ateb, ond, fe ellir rhyw fath o gyfiawnhau 1939 diweddar Tom, Yr Erw a John Puw, Plasau. hwyliodd y fintai o borthladd Southampton i rwystro ymlediad grym y gwallgofddyn Hit- Deilliai rhai enwau yn ôl i oes y Gwylliaid e.e. gyda miloedd o bobl yn canu ‘Rule Britannia’ ler. A ddysgwyd gwers? Naddo, gan fod Cae Ann. Morwyn Gelli Ddolen oedd Ann yn ac yn rhannu yn yr ‘iwfforia’ rhyfelgar o anfon Prydain wedi bod ynghlwm wrth rhyw fath o ôl y sôn a phan oedd yn cerdded adre i fyny 40,000 o filwyr ac 11,000 o geffylau a phob ryfel am bron i gant o flynyddoedd ac os ceir un ochr y cwm, fe heriodd rai o’r Gwylliaid ei math o anghenion eraill i’w tranc. Mae’r hanes heddwch eleni, 2014 fydd y flwyddyn gilydd y medrent ei saethu gyda bwa a saeth. yn un cyfarwydd iawn i ddisgyblion rhyfel, heddychol gyntaf i Brydain ers blynyddoedd Dyma a ddigwyddodd, ac fe’i lladdwyd yn ôl dylni, balchder teuluol a’r chwant bythol o fod lawer. y sôn. Dyma enw a erys tua pedair canrif a eisiau bod ag uchafiaeth yn y byd, a dangos Dyma ni flynyddoedd yn ddiweddarach wedi hanner yn ddiweddarach. maint y grym. cael rhyfeloedd yn y Malfinas, Irac, Cafwyd cyfraniadau gwerthfawr gan Dafydd Yn achos y Crimea anfonwyd dau gefnder sef Affganistan a llawer man arall er mwyn hybu Wyn, Blaenplwyf, John Puw, Cerddin, Huw yr Arglwydd Raglan o Fynwy a’r Arglwydd gwerthiant arfau a dangos i’r byd fod Prydain T~ Mawr a Tegwyn yn ei ddull diymhongar ei Cardigan o swydd Northampton. Cardigan a’i yn rym yn y byd. Breuddwyd ffyliaid tybed? hun. Rhaglen ardderchog yn wir. fyddin bersonol ei hun, sef y ‘Light Brigade’ a Pwy sydd yn rheoli yn Ewrop heddiw yn ‘Hill Farmer’ Raglan yn uwch ei ‘rank’ ar y ‘Heavy Horse ariannol ac yn wleidyddol? Wel, yr hen elyn Cyfres arall a welwyd ar S4C oedd ‘Hill Farm’. Brigade’, cymysgfa drychinebus o’r funud yr Almaen sydd yn arwain y ‘cyngerdd’ a Ynddi fe ddilynir hanes teulu ffermwr Gareth gyntaf gyda chyflafan ar ôl cyflafan ac Phrydain druan ar yr ymylon yn y corws! Wyn Jones. Nid wyf yn sicr beth i’w feddwl afiechydion heintus yn dinistrio pob awydd ar Gorffennaf trwy ddyfynnu geiriau y bryddest o’r rhaglen, gan fod bywyd yn gythgiam o galed y milwyr i ymladd. Fe gofiwch am hanes Flor- gan Cynan ‘Buddugoliaeth’. ar y bugail sy’n berchen pum mil o ddefaid, tri ence Nightingale a’i gwroldeb yn wynebu’r chant o wartheg ac sy’n ffermio dwy fil o heintiau fel y ‘cholera’ a ‘malaria’. Mae hanes “Fe gawsom y fuddugoliaeth, ond dwedwch gyfeiriau heb gyflogi neb yn ôl yr hyn a welwyd ‘Charge of the Light Brigade’ yn drychineb pur wrth Brydain y pris! hyd yma! Tybed a yw’r gwrthrych yn cwyno a chwerthinllyd oni bai am dristwch yr holl Dwedwch o flwyddyn i flwyddyn, dwedwch o pan fo’i fol yn llawn? – diolch byth nad oes golledion. A ddysgwyd gwers? Naddo! fis i fis! mo’i debyg yn yr ardal hon! Fe fuaswn yn Ychydig dros 30 o flynyddoedd yn gwerthfawrogi ymateb y sawl a wyliodd y ddiweddarach yr awydd am Ryfel yn rhedeg “Efengyl Tangnefedd, dos rhagot yn awr, gyfres hon. trwy waed bonedd Seisnig a ffwrdd â Phrydain a doed dy gyfiawnder o’r nefoedd i lawr, Fawr i Dde Affrig a ‘Rhyfel y Boer’. Yr un fel na bydddo mwyach na dial na phoen – Eisteddfod Genedlaethol oedd y canlyniad, colledion anferth mewn na chariad at ryfel, ond rhyfel yr Oen. Maldwyn a’r Gororau 2015 bywydau, ond ennill rhyw fath o reolaeth ar y 17 mis i fynd... wlad, yr aur a’r gemau oedd yn bwysig nid “Araf iawn y’m ni i ddysgu, amyneddgar iawn bywydau. wyt ti” (Elfed) DYDDIADAU PWYSIG Adre’n ôl daeth y fyddin, neu beth oedd ar ôl Ebrill 11 Sioe Ffasiwn ‘Ann’s yn yr Institiwt, ohoni a chwta ddeg mlynedd yn ddiweddarach Dathlu neu cofio? Llanfair Caereinion am 7. Tocyn: £5 oddi Emyr wrth Eiry a Mair. Mae’r tocyn yn daeth ‘Y Rhyfel Mawr’ a oedd i ddiweddu pob cynnwys glasied o win a chaws Mai 3 Noson yng nghwmni Plethyn, Llond Llaw APÊL AT GYN DDISGYBLION a Mair Penri yn Neuadd Pontrobert am LLWYDIARTH FRANCES MÔN 7.30. Elw yn mynd tuag at Apêl Pont a Llangynyw Eisteddfod 2015. Eirlys Richards Bwriedir cyflwyno rhodd er cof am Frances Mai 4 Cinio Elusennol yn Wern, Foel. Arian yn Penyrallt 01938 820266 Môn yn Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau mynd at Apêl yr Eisteddfod a’r Ambiwlans 2015 Awyr. Os am archebu bwrdd ffoniwch Penblwydd Arbennig Os hoffai unrhyw un o’i chyn ddisgyblion Gill 01938 820345 neu Elinor 01938 Dymuniadau gorau i Arthur Watkin fydd yn gyfrannu at y gronfa hon 820323 ffoniwch Sioned Parc, 820 210 Mai 5 Taith Gerdded a Barbeciw Canolfan dathlu ei benblwydd yn 60 oed ar Ebrill y Gymunedol Dolanog. Er budd Apêl 4ydd. 07974 719737 cyn Ebrill 18fed Eistedd fod Genedlaethol Eglwys Llwydiarth Gorff. 5 Cyhoeddi Eisteddfod Genedlaethol Ebrill 13 Gwasanaeth Sul y Blodau 3 y.p. Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau Maldwyn a’r Gororau am 3 o’r gloch yn y Eglwys Llwydiarth. Pwyllgor Apêl Pontrobert a Llangynyw Drenewydd. Ebrill 17 Gwasanaeth Dydd Iau Cablyd 6.30 Cyngerdd Medi 13 Cyngerdd Mawreddog gyda Rhys y.h. Eglwys Llwydiarth. Meirion, Dilwyn Morgan ac eraill yng Ebrill 18 Gwasanaeth Defosiwn Y Groglith * PLETHYN * MAIR PENRI * Nghanolfan Hamdden Caereinion. Er * LLOND LLAW * budd Apêl Eisteddfod Genedlaethol 2015 5.30 y.h. Eglwys Llwydiarth. Ebrill 20 Cymun Bendigaid Sul Y Pasg 3 y.p. Neuadd Gymunedol PONTROBERT RHIFYN NESAF Eglwys Llwydiarth. Sadwrn 3 Mai / 7.30pm Ebrill 19 Pnawn Coffi 3 y.p. er budd Eglwys £10 Oedolion £4 Plant dan 12 A fyddech cystal ag anfon eich Llwydiarth. Tocynnau cyfraniadau at y rhifyn nesaf erbyn dydd Ebrill 27 Nos Sul Eglwys Llwydiarth 7 y.h. Delyth Lewis: 01938 500 248 Sadwrn, 19 Ebrill. Bydd y papur yn cael Côr Cymysg Llanwnog. ‘The Crucifixion’ gan Siân Vaughan Jones: 01938 500123 ei ddosbarthu nos Fercher Ebrill 30 John Steiner’s. Mynediad £5. Menter Iaith Maldwyn: 01686 610 010 4 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 Ei frawd y cigydd FOEL Dymunwn yn dda i Richard, ei frawd sydd erbyn hyn yn berchen ar siop y cigydd yn LLANERFYL Marion Owen Llanfair. Pob lwc i tithau, Richard. Mae’n 820261 ddyletswydd arnom ni i gefnogi ein pobl ifanc Penblwyddi mentrus. Bu dathlu’r dwbl yn Derwen Deg gyda Irfon yn “Fuoch chi ’rioed yn morio?” Gwaeledd cael ei benblwydd yn 50 a Rhodri yn 18. Mae David Smyth, yr Hen Ysgoldy wedi treulio Llongyfarchiadau i’r ddau ohonoch. amser yn yr ysbyty yn ddiweddar. Mae adre’n Llongyfarchiadau hefyd i John Gittins, ôl erbyn hyn. Gobeithio y byddwch yn cryfhau Tynewydd sydd hefyd wedi dathlu ei o ddydd i ddydd. benblwydd yn 50 a Gwern, Gardden wedi Mae John Roberts, Y Feliarth yn cwyno. Mae’n dathlu ei benblwydd yntau yn 18 oed. dawel yn y Cwpan Pinc heb ei gwmni a’i Croeso gyfraniad i’r sgwrs, a’i wybodaeth am hanes Croeso i Eirlys a Malcolm sydd wedi symud i lleol. Gobeithio y byddi’n well ac y cawn dy Ty ar y Graig, Llanerfyl. Mae Eirlys wedi dod gwmni yn fuan. yn ôl i’w chynefin yng Nghwm Nant yr Eira! Anfonwn ein cofion a’n dymuniadau gorau at Dyweddïad eraill sydd ddim yn hwyliog, mae’r Gwanwyn Llongyfarchiadau i Carys Chapman sydd wedi ar ei ffordd. Gwenwch! dyweddio efo James Turner o Dregynon. Gwasanaeth Swydd Newydd Braf iawn oedd cael oedfa yn Bethel, Llanerfyl Llongyfarchiadau i Gwenllian, Coedtalog sydd y Sul diwethaf gyda’r Parch Ieuan Davies. Ni newydd cael ei phenodi yn Gyfarwyddwr y fu gwasanaeth ers tro byd. Mae’n dlawd iawn Mudiad Ysgolion Meithrin. heb oedfa. Beth am wneud pob ymdrech i gefnogi’n capeli. Marwolaeth Bu farw Mrs Enid Gittins gynt o Bencringoed Rhodd i’r Eisteddfod yn ddiweddar. Cynhaliwyd y gwasanaeth ym Bydd Eisteddfod Maldwyn 2015 yma cyn i ni Meifod a chladdwyd ei gweddillion ym mynwent droi rownd. Mae G@yl Ddrama’r Foel a’r Cylch Llanerfyl. wedi addo swm sylweddol i’r Adran Ddrama. Diolch i bawb a fu ynghlwm â’r @yl ers 1972! Diwedd Cyfnod Mae Islwyn Jones wedi ymddeol o’r garej ar Merched y Wawr ôl 60 mlynedd o wasanaeth ffyddlon. Daeth cynulleidfa fach ond dedwydd iawn i’r Mae Gareth, mab ieuengaf Llinos, Pandy wedi Dymunwn ddyfodol hapus iddo fo ac i Eliza- Ganolfan i ddathlu G@yl Ddewi yng nghwmni ymuno â’r Llynges, ac wedi gweithio drwy’r beth yn Hafan Deg, Llanfair Caereinion. Mair Tomos Ifans, Dinas Mawddwy. Cawsom cwrs. Ymunodd i wneud ffrindiau, dysgodd gawl cennin blasus tu hwnt a phwdin hyfryd Bore Coffi drin reiffl, aros dros nos mewn llong ryfel; a cyn eistedd yn ôl a mwynhau ychydig o Cynhaliwyd bore coffi a gwerthiant bwrdd er phrofi’r profiad o long yn suddo! Mae’r rhan ddiriedi yng nghwmni’r wraig aml-dalentog budd yr Ysgol Feithrin yn y Neuadd ar fore gyntaf o’r hyfforddi wedi dod i ben a bydd yn yma. Sadwrn Mawrth 29ain. Gan ystyried yr holl ymuno ag Ysgol Arforol ar HMS Raleigh. Caiff Aeth rhai o aelodau’r gangen dros y mynydd i waith caled a wnaed gan aelodau’r Cylch, ei hyfforddi am 26 wythnos ar sut i goginio Langynog i gystadlu yng nghystadlaethau siomedig iawn oedd y gefnogaeth a gafwyd i’r prydau blasus i gannoedd o bobl. Bydd yn chwaraeon Merched y Wawr. Llwyddodd digwyddiad. dysgu am wyddor bwyd, iechyd a diogelwch, Catrin a Meira i ennill y gystadleuaeth sgrabl Ar y cyfryngau cadw cyfrifon, a rheoli maint y bwyd mae’n ei a bydd y ddwy yn mynd yn eu blaen i Braf oedd clywed Siân James ar raglen Dylan archebu. Wedi gorffen ei gwrs bydd yn ymuno Machynlleth ym mis Mai i gystadlu yn y rownd Jones yr wythnos diwethaf. â thîm i sicrhau prydau maethlon i’r morwyr genedlaethol. dair gwaith y dydd. Gallai fod yn coginio i hyd at 1,000 o bobl – y cyfan yn dibynnu ar Penblwyddi Ebrill DEWI R. JONES faint y llong y bydd yn gweithio arni. Alis Caerlloi (Ebrill 2); Teddo (Ebrill 3); Dilys Llongyfarchiadau Gareth, a phob lwc yn y Hughes (Ebrill 13); Les Smith (Ebrill 21) a Glyn dyfodol. y Ddôl ar Ebrill 30. ADEILADWR

YR UN LLE OND GYDA WYNEB NEWYDD CAFFI Ffôn: 01938820387 / 596 B T S a SIOP Ebost: [email protected] Pob math o waith adeiladu at eich gwasanaeth BINDING TYRE SERVICE Y CWPAN PINC Y GAREJ ADFA SY163DB ym mhentre Llangadfan JAMES PICKSTOCK CYF. 4X4 TRELARS PEIRIANNAU SIOP GWAITH AMAETHYDDOL Dydd Llun i Ddydd Gwener MEIFOD, POWYS TEIARS, TRWSIO PYNJARS 8.00 tan 5.00 Meifod 500355 a 500222 CYDBWYSO OLWYNION, TIWBIAU Dydd Mercher tan 12.30 MEWNOL Dydd Sadwrn 8.00 tan 4.00 Dosbarthwr olew Amoco Y STOC MWYAF O DEIARS YNG Dydd Sul 8.30 tan 3.30 Gall gyflenwi pob math o danwydd NGHANOLBARTH CYMRU! CAFFI Dydd Llun i Ddydd Gwener Petrol, Kerosene, Disl Tractor a Derv YN BAROD I’W FFITIO 8.00 tan 4.00 ac Olew Iro a Dydd Mercher - ar gau HOFFECH CHI I NI DDOD ALLAN ATOCH CHI? Thanciau Storio Ddydd Sadwrn 8.00 tan 3.30 RYDYM YN CYNNIG GWASANAETH SYMUDOL GWERTHWR GLO Dydd Sul 8.30 tan 3.00 I DRWSIO A GOSOD TEIARS! CYDNABYDDEDIG Nwyddau, Papurau Newydd Lleol a Ffôn: 01938 811199 A THANAU FIREMASTER 01938 810347 Chenedlaethol * Byr-brydau a Chinio Symudol: 07523 359026 Poeth ac Oer * Bwyd i fynd allan Prisiau Cystadleuol 01938 820633 GWASANAETH BONEDDIGAIDD A CHWRTAIS Gwasanaeth Cyflym Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 5

LLANGADFAN

Del yn Dangos Dillad!

Adloniant y Ffermwyr Ifanc Bu aelodau Clwb Ffermwyr Ifanc Dyffryn Banw yn ymarfer yn galed am wythnosau ar gyfer y gystadleuaeth adloniant a gynhaliwyd yn Theatr Hafren yn ystod mis Chwefror. Daeth y clwb Wel, dyma fi wedi dychwelyd yn ôl i fywyd yn yn ail yn y gystadleuaeth ac enillodd Eifion y wobr am y perfformiad gorau i actor dan 16 oed. Llangadfan ar ôl cymysgu gyda’r sêr yng Roedd hi’n braf clywed y gynulleidfa yn chwerthin llond eu boliau yn y Ganolfan nos Lun 3ydd Nghaerdydd! Yn anffodus bu raid i mi siomi Mawrth. Diolch i bawb a fu yn eu hyfforddi a diolch arbennig i Pryderi Jones - y dyn a greodd James Hook druan a dweud wrtho na fuaswn y cymeriad ‘Jim Bob Dim!’ yn gallu ymuno ag ef yn Ffrainc gan bod raid Prawf Gyrru i mi fynd yn ôl i ddysgu!! Cawsom noson Llongyfarchiadau i Eric LLUN O’R GORFFENNOL fythgofiadwy yng Nghanolfan y Mileniwm Smith, Tremafon sydd wedi Gaerdydd nos Fercher y 5ed o Fawrth yn pasio ei brawf gyrru yn cynnwys ‘Champagne’, pryd tri chwrs, ocsiwn ddiweddar. Mae’n werth addewidion ac wrth gwrs y sioe ffasiwn! Roedd gweld Eric yn gyrru o sawl un enwog yno i gefnogi’r noson ac yn eu gwmpas yr ardal yn ei hen plith oedd Amanda Mealing a chwaraewyr VW Beetle glas. Rydych rygbi Cymru! Llwyddais i gerdded lawr y ‘cat- chi’n clywed Eric yn dod cyn walk’ heb gwympo ac adrodd fy hanes o flaen ei weld o!! y gynulleidfa heb grio, felly roeddwn yn hapus Marwolaeth iawn! Hyd yn hyn mae’r swm a godwyd yn Bu farw Mrs Violet Johnson, £80,000 ac yn dal i godi. Bydd yr arian yma i Bronafon ddechrau mis gyd yn mynd at ofal Cancr y Fron yng Mawrth a hithau yn ei 90au. Nghymru. Roedd yn brofiad bythgofiadwy i mi, Bu Mrs Johnson yn byw yn i’m teulu a’m ffrindiau ac hoffwn ddiolch yn yr ardal ers blynyddoedd fawr iawn i bawb am eu geiriau caredig....er maith ac roedd hi’n wraig bod ambell un yn eithaf eiddigeddus fy mod fach hynod iawn. Roedd y wedi dal llaw James Hook a Mike Phillips!!! gwasanaeth yn Amlosga (DR) Mwythig ar Ebrill 3ydd. Cynrychioli Cymru Wrth gofio am Mrs Johnson, meddyliais am Charlotte Lewis fy hen-nain a fu’n byw ym Mronafon yn ystod yr 1940au-50au nes oedd hithau yn ei 90au. Ganed Charlotte yng nghanol yr 1860au yn blentyn llwyn a pherth i ferch o’r enw Catrin (Citsen) Morris, Llechog, Cwm Twrch. Does neb yn gwybod yn iawn pwy oedd ei thad, ond mae sawl un yn cael y bai gan gynnwys mab Telynor y Waun Oer i fab Brenhines Victoria (a oedd yng Nghwm Twrch efo Lord Powys yn saethu grows yn ôl y stori!!) Cododd hyn gywilydd mawr ar y teulu ac anfonwyd y Bydd dwy o ferched Llangadfan yn cynrychioli ferch fach yn ddigon pell i Cymru mewn chwaraeon amrywiol yn ystod ffwrdd i Ddolgellau i gael ei Yn y llun gwelir y diweddar Emlyn Evans, Dolmaen gyda Sioned yr wythnosau nesaf. Llongyfarchiadau i magu. Mae hanes Charlotte (merch Gwynant) a Glandon gyda Gwynant yn eistedd wrth lyw Grug, Gors sydd yn aelod o dîm athletau dan yn hynod o liwgar a chyffrous y combein. Tynnwyd y llun ar fferm Elgar, Talybont, cartref do Cymru a fydd yn cystadlu ym ond mae’n amlwg ei bod hi’n Gwynant tua chanol 70au y ganrif ddiwethaf. Mhencampwriaeth Prydain ym Manceinion. meddu ar gyfansoddiad cryf i Roedd y combein yn torri’r ~d a byddai’r grawn yn cael ei gasglu Yn ystod y Pasg bydd Ffion, Abernodwydd oroesi nes oedd hi dros ei 90 mewn sachau. Erbyn heddiw mae’r combein wedi dychwelyd (llun uchod) yn yr Iseldiroedd yn chwarae oed. i’r ardal hon ac yn eiddo i Huw Evans, Gors, Llangadfan. hoci dros Gymru. Da iawn chi ferched. Edrychwn ymlaen am weld caeau ~d yng nghyffiniau’r Pencoed! 6 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 AR GRWYDYR

gyda Dewi Roberts Taith i ardal Dylife a Glaslyn yng mae nifer o’r ffosydd yn cael ngorllewin Sir Drefaldwyn sydd eu cau er mwyn i’r tir gadw y tro yma. Distaw yw Dylife mwy o dd@r - bydd hyn yn heddiw ond bu yn ganolfan brysur i fwyngloddio helpu storio d@r gan leihau plwm yn ystod y bedwaredd ganrif ar bymtheg llifogydd (dyna’r gobaith!) a ac roedd tua mil o bobl yn byw yno; roedd amryw helpu creu cynefinoedd i ohonynt yn gweithio yn y diwydiant gan gynnwys fywyd gwyllt. Nid oes rhaid nifer o blant. Roedd yno dair tafarn ac mae un mynd at y llyn wrth gwrs ond ohonynt yn dal yno heddiw sef y Star Inn a hon byddaf yn hoffi cerdded o’i yw un o’r tafarndai ucha yng Nghymru. Bu’r amgylch! Yn agos at y llyn Rhufeiniaid yma ganrifoedd cyn hynny yn mae llwybr bychan yn cloddio hefyd ac mae olion hyd heddiw o’u arwain at bwynt gyda presenoldeb. Cafwyd llofruddiaeth erchyll yn golygfa hyfryd arall gan gynnwys Cadair Idris a’r chwaeth bersonol yw golygfa. Nylife hefyd gyda’r cyrff yn cael eu taflu i lawr un Aran. Nid oes lawer o fywyd yn y llyn hwn gan Dilynwn y ffordd ar i fyny ac roedd cryn dipyn o o’r siafftiau, ond stori arall ydy honno .... nad oes nant yn bwydo mewn iddo ac ar ddiwrnod eira pan oeddwn yn mynd ar hyd y man uchaf Y Daith braf mae’n hawdd iawn deall pam y cafodd yr cyn arwain i lawr tuag at drac yn mynd i’r dde Dechreuwn o’r maes parcio ger y ffordd a ger enw Glaslyn. Wrth gerdded o amgylch y llyn tuag at Ryd y Porthmyn. Roedd Pwll safle yr hen eglwys a’r ysgol ac awn i gael golwg unwaith gwelais lawer o olew a meddyliais ei fod Rhydyporthmyn gerllaw yn cael ei ddefnyddio sydyn ar y fynwent; darganfu’r ymchwilydd wedi gollwng o ryw beiriant ond deallais wedyn fel cronfa i droi olwyn dd@r anferth yn y gwaith Michael Brown mai oedran nifer o’r dynion a mai planhigion sydd yn creu’r olew yma yn islaw. Wrth gerdded yn ôl at y man parcio, pasiwn gladdwyd oedd rhwng 36 a 40 oed – nid oedd naturiol a dyna be roeddwn wedi ei weld. heibio nifer o olion o’r gwaith plwm ac wrth wneud fawr o sylw i iechyd a diogelwch y pryd hynny. Wedi mynd heibio’r llyn, mae opsiwn i fynd i ben hynny, cofiwn am y bobl a fu’n byw a gweithio Croeswn y copa Foel yma mewn amgylchiadau anodd. Y nant a welwn ffordd wedyn a Fadian ac yw’r Twymyn sydd ar ddechrau ei thaith fwy neu mynd i fyny er nad yw’n Rhan o lwybr Glynd@r yn edrych tuag at Banc Bugeilyn lai. Efallai fod y daith hon yn ymddangos yn bell gan ddilyn edrych yn ond nid oes llawer o ddringo gan ein bod yn llwybr Glynd@r bell, mae’r dechrau mor uchel. ac ar ôl dringo yn Gan ein bod mor agos, hoffwn fynd â chi ychydig cyrraedd trac fwy na be i lawr y ffordd tuag at un o fy hoff olygfeydd sef yr arall awn i fyddai un o’r arhosfan yn edrych dros geunant anhygoel gyfeiriad y rhywun yn afon Twymyn ac i lawr y dyffryn; ar y chwith mae gorllewin. tybio ar yr un o’r rhaeadrau uchaf yng Nghymru sef Ffrwd Roedd yn olwg gyntaf! Fawr. Roeddwn yn cerdded yma un tro ychydig ddiwrnod clir a Wrth edrych o flynyddoedd yn ôl pan aeth car dros yr ochr a’r ffres gyda eira yn ôl, mae holl ffordd i lawr i’r gwaelod; pan glywais a rhew yn dal Glaslyn i’w hofrennydd, rhuthrais i weld be oedd wedi arc y llawr a weld yn ei digwydd a deallais bod cwpl yn dal yn fyw ac ar roedd yr aer yn ogoniant fin cael eu hachub; trwy ryw wyrth roedd eu car glir. Ar ben y mewn wedi syrthio i bwll a achubodd eu bywydau. bryn mae safle bowlen isel Ymddangosodd fy llun o’r cwpl yn cael eu hachub caer Rhufeinig o dir gyda ar flaen y County Times! fechan iawn cheunant Ambell i rifyn yn ôl, soniais am daith i Ynys Las a sef Dulas o’n Borth gydag olion coedwig hynafol ac es yno Penycrocbren; mwy na thebyg ei bod yn blaen. Cymerwn ennyd ar y copa i fwynhau yr eto yn ddiweddar. Yn dilyn stormydd enbyd dros gysylltiedig â’r gwaith plwm cynnar. Cariwn olygfa sydd o’n cwmpas cyn dilyn llwybr cymharol y misoedd diwethaf, mae nifer mwy o olion o’r ymlaen ar i lawr nes cyrraedd trac arall yn mynd newydd ar i lawr i’r gogledd ddwyrain; mae pyst goedwig hynafol wedi eu dadorchuddio. Profiad i’r chwith a dilynwn honno gydag afon Clywedog pren gyda thopiau melyn i wneud pethau yn haws i’w drysori yn y cwm bychan gerllaw. Croeswn Nant Goch a cawn wledd i’r yw cerdded ac yna awn i ffwrdd o’r trac ac anelu am y bryn i’r llygaid wrth Llyn Bugeilyn a Llyn Cwm-byr gyda Tharren Bwlch Gwyn yn y ymysg yr de orllewin. edrych i pellter olion yma Gyda Chors yr Ebolion ar y chwith, anelwn tuag gyfeiriad y gan eu bod at gopa Banc Bugeilyn sydd yn lle gwych i weld gogledd gyda’r yn ymestyn panorama o’r ardal. Gallwn weld Llyn Bugeilyn tirlun fel cynfas am cryn o’n blaen sydd hefyd bellach yn warchodfa natur naturiol yn bellter ar ac yn y pellter mae Tarren Bwlch Gwyn. ymestyn o’n hyd y traeth Penderfynais fynd i lawr tuag at lan y llyn cyn blaen. i’r gogledd dilyn trac tuag at adfail ger y ffordd. Dyma fferm Cyrhaeddwn o Borth ar Bugeilyn a’r tro cyntaf i mi weld y lle flynyddoedd drac yn arwain i lanw isel. yn ôl, roedd to arno a grisiau tu mewn – erbyn fyny tuag at y Bydd y môr heddiw mae’r ddau wedi eu dymchwel. Mawn ffordd; yma yn oedd y tanwydd pan oedd y t~ yn gartref ac ni hefyd mae gorchuddio ddefnyddid glo o gwbl. Dengys cofnod o hen cofeb lechen i amryw o’r lyfr log bod plant yr ardal yn colli ysgol ar adegau Wynford gweddillion er mwyn helpu gyda’r gwaith o gario mawn. Vaughan-Tho- gyda Mater hawdd yw dilyn y ffordd ac ymhen tipyn mas a oedd o’r thywod eto gwelwn lyn arall sef Glaslyn ac mae’r llyn yma farn mai dyma’r mae’n hefyd yn warchodfa natur, un o nifer yn y sir ac olygfa orau yng debyg ac heb os nac onibai dyma fy hoff un, er bod ei Nghymru. Yn bersonol, rydem wedi gweld nifer o erydu rhai ohonynt hefyd, felly os cewch gyfle, bartner Bugeilyn yn galw am sylw yn ogystal. olygfeydd tebyg a gwell ar hyd y daith at y man byddwn yn eich annog i fynd i gael golwg arnynt Ceir cryn ddyfnder i’r mawn yn yr ardal yma a yma ond dim bwys am hynny wrth gwrs gan mai cyn iddyn nhw ddiflannu. Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 7 1 Eglwys dros y gaeaf ac erbyn daw’r papur allan LLANLLUGAN Daeth aelodau o’r P.C.C. i gyfarfod yn Neuadd byddwn wedi cael ein sesiwn olaf. yr Eglwys yn ddiweddar i drafod materion yn Am dro I.P.E. 810658 ymwneud â’r Eglwys efo’r Parchedigion David Aeth dau gi bach anwes am dro rhywle yn yr a Mary Dunn, Mrs Jenny Hill a Mrs Morfudd ardal un diwrnod yn ystod haf 2013. Er i’r Huxley y wardeniaid, Michael Owen, perchnogion chwilio ym mhobman amdanynt, ysgrifennydd, Mrs Olive Owen, trysorydd a hyd yn oed ar y we, ni ddaethpwyd o hyd Mrs Glenys Benbow. iddynt. Mae eu colled yn dal yn drwm yn eu WI calonnau. Daeth Nerys Lloyd, Aberhafesb i gyfarfod yr Gwanwyn aelodau yn y ‘Stiwt a’i thestun oedd ‘Setting Mae’r Gwanwyn wedi cyrraedd gyda’r fronfraith up your own business’. yn canu ar ben y goeden onnen yn foreuol. Bingo Mae’r daffodils yn felyn fel yr haul ar hyd y Cynhelir nosweithiau Bingo yng Nghefn Coch ffordd o Lanllugan at y ffordd ‘fawr’ o Adfa i Gefncoch. Anrhydedd arall! Un diwrnod ym mis Chwefror digwyddodd Carol, Tyddyn Brongoch ddangos paragraff i mi yn y cylchgrawn ‘The Garden’ yngl~n â chydnabod gwasanaeth unigolion i’r byd garddwriaeth. Roedd Carol yn benderfynol y dylai anfon at yr RHS (Royal Horticulture Society) i ddweud wrthynt am Maldwyn. Wythnos, diwethaf daeth Carol draw i gael Roeddwn wedi anfon darlun o’r goeden ddaru paned ganol bore, a phwy gwympo yn y gwynt nerthol. Mi wnes ddaeth i mewn ond Maldwyn gamgymeriad, fel y gwelwch, roedd y goeden gyda llythyr yn ei law gan y wedi pydru bron i gyd yn y canol ac felly ni postmon. Pan agorodd y llythyr fyddai wedi sefyll yn hir iawn. Mae Ivor, ar y cafodd syndod o weld tystysgrif llaw arall, wedi ffeindio lle da i hongian ei gap!! a medal gan yr RHS yn Carol a Maldwyn efo’i dystysgrif cydnabod ei wasanaeth. Dyna gyd-ddigwyddiad fod Carol yma y bore hwnnw y daeth yr anrhydedd ADFA Ruth Jones, Pentalar (810313)

Twm Morys ac Alan Cob wrth eu bodd yn hel atgofion efo Tom Y Gymdeithas Lenyddol Braint ac anrhydedd i aelodau Cymdeithas Lenyddol yr Adfa oedd croesawu’r Prifardd Twm Morys a’r nofelydd Alan Cob i’r ardal ar fore braf o fis Mawrth. Olrhain llwybrau y bardd R.S. Thomas oedd pwrpas yr ymweliad, oedd yn Rheithor Eglwys Manafon rhwng 1942-1954. Roedd R.S. yn hoff iawn o grwydro bryniau yr hen Sir Drefaldwyn; eisteddai am gyfnodau hir yn barddoni neu yn gwylio adar a bywyd gwyllt y gweundir, hoffai hefyd siarad â’r amaethwyr i ymarfer siarad Cymraeg a’u gwylio wrth eu gwaith. Rhyfeddai mor gyflym y dysgai’r meibion sgiliau crefft y tir, toi Cinio G@yl Ddewi teisi yn yr ydlan, torri mawn a phlygu gwrych. Nid oedd angen ysgol nag Cynhaliwyd y cinio G@yl Ddewi blynyddol dan nawdd y Gymdeithas addysg bellach, dysgu o genhedlaeth i genhedlaeth oedd y werin ar hyd y Lenyddol yn neuadd y pentref nos Lun Chwefror y 24ain. Llywyddwyd canrifoedd ac mi oedd safon uchel i’r gwaith i’w weld o ffarm i ffarm. gan y Parch Peter Williams ac wedi’r pryd hyfryd o fwyd a baratowyd Wedi crwydro a darganfod murddun Hafod Lom lle bu R.S. yn mynd am gan Menna Watkin a’i chriw, cyflwynodd y llywydd y wraig wadd Siân dro, tywyswyd yr ymwelwyr gan Edgar i bentref yr Adfa i weld y capel James. Cafwyd ganddi dipyn o’i hanes yn teithio i wahanol wledydd hynafol a’r fynwent daclusaf ym Mhrydain ac yno yn eu cyfarfod oedd gyda’i thelyn a’r canu gwerin mae’n arbenigwraig arno. Maldwyn Evans. Pleser wedyn oedd cael gwrando ar Greta, Gwenno ac Adleis, Dangoswyd iddynt y Mans, cartref y Parch D.T. Davies gweinidog yr Adfa, telynorion ifanc sydd yn cael eu hyfforddi gan Sian. Swynwyd ni gan Horeb a Charmel, yr elai R.S. yno i ymarfer siarad Cymraeg. Ymlaen i eu dehongliad o alawon gwerin a gweithiau eraill. Addurnwyd y llwyfan Neuadd y Pentref lle roedd lluniaeth wedi ei baratoi dan ofal Ivy yn cael ei yn chwaethus gyda blodau’r Gwanwyn wedi eu trefnu a’u gosod yn chynorthwyo gan Ruth, Dwynwen, Sian a Nia. Difyr iawn oedd y gwmnïaeth gelfydd gan Ivy Evans. Gwnaed y trefniadau gan Marion Jones (Ysg.) dros baned o de. Cafwyd sgwrs fer gan Twm Morys ar gefndir R.S. Bore a diolchwyd i bawb gan Siân Foulkes. Daeth noson hyfryd i ben trwy pleserus iawn a phawb wedi mwynhau. Gwaned y trefniadau gan Marion ganu’r anthem genedlaethol i gyfeiliant telyn. (Ysg.) sydd yn ddiolchgar iawn i bawb am bob cymorth. (M.J.) 8 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014

Henllan Farm ar farwolaeth Mr Roger Hughes. Bydd lluniaeth wedi ei ddarparu. LLANGYNYW Cydymdeimlwn hefyd â Barry Humphreys a’r Bingo’r Pasg teulu, The Hawthorns ar farwolaeth ei dad Mr Cynhelir y Bingo yn yr Hen Ysgol nos Wener Karen Humphreys Edwin Humphreys. Ebrill 11 am 7.30pm 810943 / 07811382832 Dymuniadau gorau Noson gwneud Basgedi Crog [email protected] i Mr Ken Shaw, Rowan House sydd ar fin cael Mae Megan Evans (New House, Meifod) yn pen-glin newydd. Dymunwn adferiad iechyd gobeithio trefnu noson i blannu basgedi crog Genedigaeth buan a llwyr iddo. cyn yr haf. Trefnir y digwyddiad ar gyfer 21 Llongyfarchiadau i Nia a Caradog Ellis ar Mynwent Llangynyw Mai. Cysylltwch â Megan neu un o aelodau’r enedigaeth merch fach, chwaer fach newydd Mae’r gr@p gweithredu yn bwriadu cynnal 3 gr@p os hoffech wneud basged, fel ein bod i Mared. sesiwn yn ystod misoedd y gwanwyn/haf yn yn gallu archebu planhigion ymlaen llaw. Penblwydd Hapus yn 50 chwynnu a strimio’r glaswellt yn y fynwent. Mae’n bosib dod o hyd i fwy o wybodaeth am Mae Mandy Jenkins (Morgan gynt), Er mwyn i’r fynwent edrych ar ei gorau ar gyfer ddigwyddiadau ‘Gr@p Cymunedol Llangynyw’ Wentworth House wedi dathlu ei phenblwydd y Pasg bydd y sesiwn gyntaf ar y 12fed Ebrill ar ein tudalen gwe: yn 50 yn ddiweddar. am 2pm. Mae croeso cynnes i unrhyw ddod Llangynywcommunityevents’ ar Yahoo. Cydymdeimlad i helpu, ond cofiwch ddod ag offer addas. Cydymdeimlwn â Gwyneth Jerman a’r teulu,

Gyrfa Chwilod Gwyntoedd Cynhaliwyd yr Yrfa Chwilod flynyddol yn yr Hen Ysgol ar Chwefror Bu’r gwyntoedd diweddar bron ag achosi difrod difrifol yn Broad Mead- 27ain. Trefnwyd y digwyddiad gan Bronwen a Michael Poole, Henllan ows, cartref Mrs Maureen Bright gyda choeden yn methu yr ystafell Fach. Roedd pawb wedi mwynhau’r noson a llwyddwyd i godi £156.00 wydr o fewn llathenni. Er hyn, bu cartref Maureen a 7 o gartrefi eraill a fydd yn cael ei rannu rhwng apêl Eisteddfod Maldwyn 2015 a Chronfa’r heb wasanaeth ffôn am sawl diwrnod. Dim ond trwy ddyfalbarhad Hen Ysgol. Maureen a chefnogaeth ein Haelod Seneddol Glyn Davies a gysylltodd yn uniongyrchol â Chadeirydd BT y llwyddwyd i ail-gysylltu’r llinellau ffôn i’r cartrefi.

Swper Selsig a Phwdin Trefnodd Pat a Mike Edwards, Glasfryn noson Selsig a Phwdin yn yr Hen Ysgol ar nos Iau Mawrth 13eg. Roedd y mynediad am ddim a Tacluso Maes Chwarae’r Hen Ysgol diolch i’r holl ardalwyr oedd wedi cyfrannu amrywiaeth o fwydydd tuag Diolch i’r criw brwdfrydig a ddaeth i dacluso maes chwarae yr Hen at y noson. Cyn swpera cynhaliwyd pwyllgor byr i fwrw llygad dros ysgol ar ddydd Sadwrn 22 Mawrth. Roedd y maes chwarae wedi ei Gyfansoddiad drafft Gr@p Cymunedol Llangynyw. Etholwyd Mike adael i or-dyfu a gwylltio ers blynyddoedd ond gobeithir y bydd y Edwards, Jane Vaughan-Gronow a Carrie Higson fel swyddogion y cyfan wedi ei glirio a’i dacluso yn fuan iawn. Os hoffech ymuno â’r gr@p ar gyfer eleni. Diolchwyd hefyd i Mr Ian Hughes, Cegidfa a ddaeth criw tacluso, bydd paned a chacen a’r gael i’r gwirfoddolwyr! i roi sgwrs ddiddorol am ei deulu, R.D. Hughes a’i Feibion.

Garej Llanerfyl POST A SIOP Ceir newydd ac ail law LLWYDIARTH Ffôn: 820208 Arbenigwyr mewn atgyweirio KATH AC EIFION MORGAN yn gwerthu pob math o nwyddau, Ffôn LLANGADFAN 820211 Petrol a’r Plu Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 9 Ann y Foty a’r Emynyddes CYSTADLEUAETH Ar Beryl Vaughan mae’r bai! Er na dyddiadur.” SUDOCW chlywais i hyn fy hun, mae’n debyg Rhaid dweud mod i wedi edrych yn hurt iawn iddi ddweud ar raglen deledu yn arno am dipyn. Yna fe sylweddolais ei fod ddiweddar fod Ann Griffiths yn o’n sôn am “Fy hen Lyfr Cownt”, nofel gan anllythrennog. Rhiannon Davies Jones am Ann Griffiths. Brensiach y bratie! Sôn am y Y sylw hwnnw gan John Hughes am ‘awydd trafod fu ar hyn yn y Cwpan Pinc y ferch o Ddolwar i gadw dyddiadur’ oedd yr yr wythnos ddiwethaf. Oedd y gosodiad yn ysgogiad tu ôl i’r nofel honno. wir neu beidio? Pawb a’i farn a neb yn rhy Atgoffodd hyn fi, i mi gyfarfod Rhiannon si@r o’i bethe. Fe allai unrhyw un oedd yn Davies Jones ar faes yr Eisteddfod gwrando glywed y dadlau o Gwm Nant yr Eira. Genedlaethol unwaith. Hi ddaeth i siarad efo Er fod un o deuluoedd amlycaf ardal y ‘Plu’ fi ar ôl fy nghlywed yn clebran yn nhafodiaith ymysg ei disgynyddion ychydig iawn a Maldwyn. Roedd fy acen yn amlwg yn ei wyddom am yr emynyddes. Pe bai’n ddyn swyno. Clywais gyn-fyfyrwyr iddi yn y Coleg mae’n si@r na fyddem cweit mor anwybodus. Normal yn dweud fod ganddi le cynnes iawn i Ond mae ein gwybodaeth amdani yn dibynnu bobl Sir Drefaldwyn yn ei chalon, a hynny i ar ysgrif gan John Hughes, Pontrobert raddau helaeth oherwydd Ann Griffiths. gyhoeddwyd tros ddeugain mlynedd ar ôl ei Cofiaf iddi ofyn beth oedd fy enw. marwolaeth. Yn yr ysgrif honno fe geir prawf “Ann” atebais o allu’r ferch o Ddolwar i roi pin (neu bluen) ar Edrychodd arnaf fel pe wedi ei chyfareddu. bapur. “Rydych wedi eich breintio ag enw ENW: ______Yn yr ysgrif fe ddywed John Hughes hyn: gogoneddus”, meddai. “Bwriadodd Ann unwaith ysgrifennu dyddlyfr Clywais wedyn fod yr enw Ann yn cael effaith CYFEIRIAD: ______ond yn lle hwnnw dechreuodd gyfansoddi fel hyn arni. Ac os oedd merched gyda’r enw penillion.” hwn yn dwyn y cyfenw Thomas neu Griffiths ______Nid yn unig hynny ond bu hefyd yn llythyru â byddai ei syfrdandod gymaint â hynny yn fwy. John Hughes pan oedd ef yn byw yn Nyffryn Gwraig arbennig iawn oedd Rhiannon Davies ______Dyfi. Nid yw ei lythyrau ef ati hi wedi goroesi. Jones. Tybiech weithiau nad oedd hagrwch Ond mae copïau o’i lythyrau ef ati hi ar gael a yr oes hon yn apelio ati o gwbl a bod yn well Derbyniwyd 29 o geisiadau cywir ar gyfer gellir tybio i’w cynnwys fod yn ysbrydoliaeth ganddi ddianc i’r gorffennol. Hawdd credu ei Sudocw’r mis diwethaf. Diolch yn fawr iawn i’w hemynau. bod wedi mynd ar goll yn rhywle rhwng y i’r canlynol am gystadlu - Rhiannon Gittins, Yn sicr, nid llythyrau caru oedd yn cael eu ddeuddegfed a’r ddeunawfed ganrif a’i bod ar Llanerfyl; Wat, Brongarth; Eirys Jones, cyfnewid rhwng y ddau. Roedd y bwlch grwydr rhwng lleiandy Llan-llyr a Dolwar Fach. Dolanog; Glenys Richards, Pontrobert; cymdeithasol rhyngddynt yn gwarafun Mae’n rhaid mai ei diffyg hoffter o’r byd cyfoes Gwyneth Williams, Cegidfa; Elizabeth carwriaeth. Nid yn unig hynny, ond yr oedd yw’r rheswm mai hanesyddol yw ei nofelau i George, Llanelli; Glenys Jones, Llanfair; Myra ef yn enwog o hyll a hithau’n gryn dywysoges. gyd, llawer ohonynt wedi eu lleoli yn Oes y Chapman, Pontrobert; Oswyn Evans, Ond o ble tybed y daeth y syniad fod Ann yn Tywysogion. Penmaenmawr; Maureen, Cefndre; Linda anllythrennog? Mae’n debyg i hyn godi am Eto roedd ei thraed yn gadarn ar y ddaear. Yr James, Llanerfyl; Arfona Davies, Bangor; na chofnododd ei hemynau. Nid oedd ganddi hyn sy’n dod trwodd yn ei nofelau yw ei gofid Anne Wallace, Llanerfyl; Heather Wigmore, ddigon o feddwl o’i phenillion. Bu i John am ddyfodol Cymru a’r iaith Gymraeg. Pobl Llanerfyl; Gwyndaf Jones, Llanbrynmair; Hughes eu copïo oddi ar gof Ruth ei wraig, ar y dibyn yn wynebu difancoll sydd yn ei Noreen Thomas, Yr Amwythig; Malcolm gan i honno fod yn forwyn yn Nolwar. I Ruth llyfrau ac mae bygythiadau lu yn ein hwynebu. Lloyd, Carno; J. Jones, Y Trallwng; Tudor felly mae’r diolch fod yr emynau wedi goroesi Mae Rhiannon Davies Jones yn cloi’r ‘Hen Jones, Arddlîn; Cledwyn Evans, Llanfyllin; o gwbl. Mae gan y diweddar Ronald Griffith Lyfr Cownt’ gyda llythyr Ann at chwaer Ruth. Ieuan Thomas, Caernarfon; Ann Evans, Bryn englyn rhagorol sy’n cydnabod hyn. Mae’n cynnwys y pennill hwn. Cudyn; David Smyth, Foel; Gordon Jones, Enw Ruth fo mewn aur weithion – yn hanes Machynlleth; Enid Jones, Mallwyd; Ann Ffyddloniaid y winllan “Er mai cwbl groes i natur Lloyd, Rhuthun; Llio Lloyd, Rhuthun (hoffi’r Am roi y ddigymar Ann yw fy llwybyr yn y byd, calonnau a’r sêr Llio!); Beryl Jacques, Cegidfa Ar gof i Gymru gyfan. ei deithio wnaf, a hynny’n dawel, a Megan Roberts, Llanfihangel (gobeithio fod yng ngwerthfawr wedd dy @yneb-pryd eich llaw yn gwella Megan!) Ar ôl bod yn rhan o’r drafodaeth yn y Cwpan wrth godi’r groes, ei chyfri’n goron, I mewn â’r enwau i’r fasged olchi a’r enw Pinc dyma ruthro adre i’r Foty ac adrodd yr mewn gorthymderau llawen fyw, cyntaf allan oedd Myra Chapman, Pontrobert hanes wrth Guto. “Wrth gwrs fod Ann yn ffordd yn union, er mor ddyrys, a fydd yn derbyn tocyn gwerth £10 i’w wario llythrennog,” medde hwnnw, “tydi hi wedi cadw i ddinas gyfaneddol yw.” yn un o siopau ‘Charlie’s’. Anfonwch eich atebion at Mary Steele, Eirianfa, Llanfair Caereinion, Y Trallwng, Powys neu Catrin Hughes, Llais Afon, Llangadfan, Y Trallwm, Powys, SY21 0PW IVOR DAVIES erbyn dydd Sadwrn 19 Ebrill. Bydd yr enillydd cyntaf allan o’r fasged olchi yn derbyn tocyn PEIRIANWYR AMAETHYDDOL gwerth £10 i’w wario yn Alexanders, y Trallwm. Revel Garage, Aberriw, Y Trallwng Pob lwc.

Trwsio a gwasanaethu peiriannau fferm yr holl brif wneuthurwyr ANDREW WATKIN

Froneithin, LLANFAIR CAEREINION Ffôn/Ffacs: 01686 640920 Adeiladwr Tai ac Estyniadau Ffôn symudol: 07967 386151 Gwaith Bric, Bloc neu Gerrig Ebost: [email protected] Ffôn: 01938 810330 10 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 CANLYNIADAU EISTEDDFOD CYNRADD RHANBARTH

MALDWYN Lluniau - Delyth Francis

Rhes gefn: Enillwyr Tlws y Dysgwyr Eisteddfod Cylch Caereinion - Gr@p ENILLWYR CWPANAU CYLCH CAEREINION Ymgom Sarah o Ysgol Gynradd Llanfair Caereinion Rhes gefn: Tlws Cerdd Lleisiol, Emma a Jasmin yn cynrychioli Parti Rhes flaen: Lili Mai Edwards -1af yn y Sir am Lefaru Bl.2 ac iau i Ddysgwyr Unsain, Ysgol Pontrobert. Rhes flaen: Tlws Llefaru - Sioned Gittins, a Matthew Roberts 1af yn y Sir am Lefaru Bl.3 a 4 i Ddysgwyr Llanerfyl; Tlws Cerdd Dant ac Alaw Werin - Lwsi Roberts, Dyffryn Banw a Thlws Offerynnol - Dylan Nutting, Rhiwbechan

Daeth Parti Cerdd Dant Dyffryn Banw yn 3ydd yn y Sir. Enillodd Barti Dawns Bl.6 ac iau yr ysgol y wobr gyntaf yn Eisteddfod Dawnsio’r Parti Unsain Ysgol Gynradd Llanerfyl a ddaeth yn 2il yn y Sir Rhanbarth.

Parti Unsain Ysgol Gynradd Llanfair a ddaeth yn 2il yn y Sir Tudur, Harry, Rhun a Kyffin o Ysgol Dyffryn Banw a ddaeth yn 2il yn y gystadleuaeth Ymgom Bl.6 ac iau Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 11

Côr Ysgol Gynradd Llanerfyl a ddaeth yn 2il yn y Rhanbarth

Gr@p Llefaru Ysgol Gynradd Castell Caereinion 2il yn y Rhanbarth

Parti Cerdd Dant (Dysgwyr) Ysgol Gynradd Llanfair 1af yn y Rhanbarth Parti Unsain Ysgol Pontrobert 1af yn y Rhanbarth

Sarah Astley, Ysgol Gynradd Llanfair 3ydd; India Wilkinson, Ysgol Meifod 1af a Grace Evans, Ysgol Meifod 2il yn y gystadleuaeth Anni a Casti, Ysgol Pontrobert 1af ar y Ddeuawd Llefaru Bl.5 a 6 i Ddysgwyr. Rhun a Lwsi, Ysgol Dyffryn Banw 2il ar y Ddeuawd Llwyddodd Lwsi i gael 1af hefyd ar yr Unawd Cerdd Dant Bl.3 a 4 ac ar yr Unawd Alaw Werin Bl. 6 ac iau. Llwyddodd Rhun i ennill y wobr 1af am Lefaru Bl.6 ac iau

Band Ysgol Gynradd Pontrobert 1af yn y Siop Trin Gwallt Rhanbarth. Rhys, Prys a Gareth o Ysgol Gynradd Pontrobert 1af ar yr Ensemble Offerynnol Bl.6 A.J.’s ac iau Ann a Kathy Emma Lincoln, Ysgol Gynradd Pontrobert 1af ar yr Unawd Pres Bl.6 ac iau yn Stryd y Bont, Llanfair Elli, Medi a Lili o Ysgol Gynradd Llanfair a Ar agor yn hwyr ar nos Iau ddaeth yn 2il ar y gystadleuaeth Ensemble Offerynnol Bl.6 ac iau Ffôn: 811227 12 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 Croesair 207 RHIWHIRIAETH Y TRALLWM - Ieuan Thomas - Mr. RonaBryn Evans Ellis (12, Maes Hyfryd, Carmel, Caernarfon, Swper G@yl Dewi 01938 552369 Gwynedd, LL54 7RS) Dathlwyd G@yl Ddewi eleni gyda swper blasus wedi ei baratoi a’i weini gan ferched y ganolfan. Diabetes Cymru Croesawyd pawb gan yr is-gadeirydd Arwel Bu cyfarfod o’r gangen ar nos Lun 3ydd o Fawrth Rees a rhoddwyd y gras gan Buddug Bates. I yng ngwesty Royal Oak. Trafodwyd dogfen ddilyn, cawsom ein diddori gan ‘Barti Gwanas’ newydd gan y Mudiad yn Genedlaethol ar gyfer h.y. Trebor Evans, ei feibion Tudur a Bedwyr a’i gwirfoddolwyr. Llongyfarchwyd un o’n haelodau wyres Arwen gyda’u cyfeilydd Aled Wyn Edwards, ieuengaf ni sef Cerys Bennet am dderbyn gwobr neb llai nac arweinydd Cantorion Colin Jones. y bobol ifanc am gyfraniad i Gymdeithas Clefyd Noson ardderchog a’r ganolfan yn orlawn. y Siwgr dros Gymru. Ar Fai 18fed rydym wedi Rhoddwyd y diolchiadau gan Enid Thomas trefnu digwyddiad lle gellir mynd o gwmpas Llyn Jones, y Cadeirydd. Llanwddyn ar gefn eich beic. Os am fwy o Gyrfa Chwist fanylion i gefnogi’r Gymdeithas cysyllter â Mark Cynhaliwyd Gyrfa Chwist Sant Ffolant ar y 10fed neu Rachel Bennett ar 01938 570576. Mae o Chwefror gyda Arwel Rees yn cadw trefn. Tesco yn cynnal penwythnos i godi arian i’r Daeth 10 bwrdd ynghyd a’r enillwyr oedd: Gymdeithas ar Fehefin 13, 14 a’r 15fed. I Merched – 1af Ruth Davies; 2il Dai Lewis; 3ydd ddiweddu’r noson cafwyd cwis sydyn ar fwydydd Ceinwen Hughes. Dynion – 1af John Davies; wedi ei drefnu gan Marian. Bydd ein cyfarfod 2il Arthur George; 3ydd Tom Breeze. K.O. – nesaf ar Ebrill 28ain pryd y gobeithir am dywydd Enillwyr Marian James a John Griffiths ac yn ail braf i fynd am dro ar hyd y gamlas Jean Edwards a Beryl Evans. Mair a Martha Ffermio 100 Mlynedd yn ôl Ein gwestai mis Mawrth oedd Mrs Phyllis Brown. Cafwyd sgwrs ddifyr iawn gan Alwyn Hughes Yn ôl ei harfer sôn a wnaeth am rai o ferched Enw: ______ddiwedd Ionawr. Sail y sgwrs oedd atgofion enwog y Beibl. Hanes ‘Gwragedd Jacob’ o lyfr Morris Evans, Tynrhos, Dolanog sydd ar gof Genesis a gawsom y tro yma. Stori sut y bu i Laban dwyllo Jacob a gwneud iddo weithio yn Ar draws a chadw. Mae ym meddiant Alwyn lawer o declynnau a ddefnyddid gan Morris Evans galed er mwyn iddo gael priodi’r ddwy wraig. 1 a 5 Pardner Ifor y Glaw (5 (1) (5) (Os hoffech wybod mwy am yr hanes diddorol 8. Cafwyd hyd iddo mewn cawell (5) wrth ei waith ym mlynyddoedd cynnar yr 20fed ganrif a dangosodd rhain wrth siarad. Cafwyd yma trowch at Genesis, pennod 29) 9. O dan lywodraeth brenin (7) Treuliasom brynhawn difyr iawn yng nghwmni 10. Tir gwlyb heb dd@r! (5,4) gair o ddiolch gan y Cadeirydd Enid Thomas Jones. Mrs Brown. 12. Hen gwmni teledu annibynnol (1,1,1) Y mis nesaf un o’n haelodau - Mrs Mona Lewis 1. Mab i frawd y dyn cyntaf (3,3) Llawdrinaeth fydd yn dod atom i wneud Cacen “Feiblaidd” - 14. Twmpath arall (6) Dymunwn yn dda i Eirlys Jukes, Tynbryn sydd edrychwn ymlaen at ei blasu. Croeso i bawb. 17. Gr@p pop ‘_ _ _ Coffi Pawb’ (3) wedi derbyn pen-glîn newydd yn ddiweddar. Braf gweld ei bod hi’n ‘rhedeg’ o gwmpas y Y Gymdeithas Gymraeg 18. Man rhynllyd (6,3) Ar Chwefror 19eg daeth Buddug Bates atom i lle unwaith eto! 20. Gwneud pen y ty yn fwy (5,2) son am ei thaith i Beriw. Diddorol oedd dysgu 21. Ochr llafur (5) Y Gwanwyn cefndir y daith a mwynhau’r hanes a’r golygfeydd 23. Gweithred yr iâr (5) Hyd yn hyn, rydym yn mwynhau tymor sydd o Beriw a’r ardal leol lle bu Buddug yn ymarfer 24. Gronyn ymbelydrol, dysgwr (6,1) â’i dywydd 100% yn well na’r un amser y cyn mynd ar y daith. Digon hawdd weithiau llynedd a’r wyna o’r herwydd yn mynd yn fwy cymryd yn ganiataol y wlad braf a’r golygfeydd I lawr hwylus. Mae’n rhoi cyfle hefyd i bob un sydd anhygoel sy o’n cwmpas bob dydd. Llywydd y 1. Mae ganddi oen (5) wedi bod yn anhwylus wella ac felly pob noson oedd Marian Thomas a’r gwesteion 2. Ar beth mae ceffylau yn mynd (3) dymuniad da i’r bobl a’u praidd i fwynhau Frances Cooley a Marian James. 3. Lle’r aeth Glyn Davies? (2,5) Gwanwyn 2014 a diolch amdano. Daeth aelodau’r Gymdeithas ynghyd unwaith eto 4. Mae coleg yn yr Aber yma (6) ar Fawrth 1af i ddathlu Dydd G@yl Dewi yng 5. Castell gogleddol wedi colli R (5) Ngwesty’r Dyffryn, Llangadfan. Ar ôl gwledda ar 6. Bwriad yr Alban (9) bryd o fwyd blasus iawn diddanwyd y cwmni gan 7. Pentwr o fwyd i’r da (3,4) Edryd gyda Beti Puw yn cyfeilio a chafwyd stori ddiddorol berthnasol gan Dr Sioned Davies. 11. Anifail mawr rhyfeddol (7,2) TANWYDD &$575()‡$0($7+<''2/ Dydd Sul Mawrth 2ail cynhaliwyd Gwasanaeth 13. Pobl grefyddol yn gobeithio mynd yma ‡',:<',$12/‡0$61$&+2/ G@yl Dewi yn y Capel Cymraeg dan arweiniad (7) OLEWON AMAETHYDDOL POTELI NWY Mr Glyn Williams Abergele. 16. An heb ddillad! (6) BAGIAU GLO A CHOED TAN TANCIAU OLEW 15. Un sy’n defnyddio ei lygaid (7) Pwyllgor Apêl Eisteddfod BANWY FEEDS 18. Amser yn ôl ‘Cymru a _____?’ (5) POB MATH O FWYDYDD Genedlaethol 2015 ANIFEILIAID ANWES 19. Merch mewn tra helbul (5) A BWYDYDD FFERM Erbyn hyn mae Trallwm wedi cynnal dau

22. Y fi yn llai (3) 01938 810242/01938 811281 bwyllgor i drafod codi arian at Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau. Etholwyd [email protected] /www.banwyfuels.co.uk Atebion 206 swyddogion -Ysgrifennydd Steve Monk, is- ysgrifennydd, Dewi Owen, trysorydd Deborah ac Ar draws: 1. Barry; 3. Saernio; 6. Rwsians; is drysorydd Sheila Wagstaff. Nid yw swydd 8. Ynfyd; 9. Rhuddlan; 11. Egni; 13. Utgorn; CANOLFAN HAMDDEN cadeirydd wedi’i llenwi hyd yma. Cynhelir y 15. Darnio; 18. Aill; 20. Cerflun; 23. Brefu; CAEREINION cyfarfod nesaf nos Fawrth Ebrill 1af yn Festri’r 24. Israddol; 25. Hen Gwyn; 26. Adnod Cadwch yn heini gydag amrywiaeth o Capel Cymraeg. Croeso cynnes i bawb. I lawr: 1. Byrddau; 2. Ymarfer; 3. Siswrn; 4. weithgareddau a sesiynau ffitrwydd: Ebychu; 5. Nefol un; 7. Sen; 10. Hidl; 12. Dathlu’r Deunaw Gnau; 14. Gornest; 16. Alberta; 17. Oerllyd; * Spining * Pilates * Kettlercise * Swmba * Ystafell Pen-blwydd hapus i Daniel Lloyd, Bryn Glas sydd Ffitrwydd * Sboncen * Badminton * Tenis Byr * Pêl- wedi dathlu ei ben-blwydd yn ddeunaw oed. 19. Indian; 21. Lludw; 22. Bedd rwyd * Pêl-droed * Pêl-fasged * Ymarfer Cylched * Gweithgareddau Plant Gwaeledd Primrose yn gywir. Dilys heb SEN! Alwena, Roedd yn ddrwg iawn gennym glywed nad yw Ivy ac Enfys a dau ddiffyg. Mwynhau ateb Hoffwch ni ar Facebook am y wybodaeth iechyd Huw Richards wedi bod yn dda iawn yn Enfys am ateb ‘SOFIATS’ yn lle Rwsians. ddiweddaraf neu cysylltwch ar 01938 810634 ddiweddar. Gobeithio y byddi di’n teimlo’n well EICH IECHYD. EICH FFITRWYDD. EICH DYFODOL ar ôl derbyn dy driniaeth Huw. Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 13 Brodor o’r Bont yn dathlu’r cant PONTROBERT Elizabeth Human, Dymunwn yn dda i ~ Francie Hughes a T Newydd 500493 gafodd ei geni yn Swyddfa’r Post, Cydymdeimlad Pontrobert a ddathlodd Cydymdeimlwn efo Glenys ac Arwyn y Fferm ei phen-blwydd yn gant wedi marwolaeth Sam Robinson, Trefnant yn oed yn ddiweddar. ddiweddar, nai a chefnder. Cydymdeimlwn hefyd efo Glenys Price a’r teulu wedi Mae hi bellach yn byw marwolaeth Geoff Richards o Kinnerley – yng Nghartref Nyrsio’r brawd-yng-nghyfraith ac ewythr. Vyrnwy, Llansanffraid. Dathliadau G@yl Dewi Roedd hi’n un o’r Cynhaliwyd cinio G@yl Dewi Cymdeithas disgyblion cynta i fynd Gymraeg Meifod a Bont yn Neuadd i ysgol gynradd newydd Pontrobert nos Lun Mawrth 3ydd. Croesawyd Pontrobert. pawb yno gan Menna a meddyliwyd am bob un a oedd yn methu â bod yno. Gofynnwyd y fendith gan Margaret Herbert a chafwyd swper blasus gan deulu Tycerrig. Cawsom ein Llwyddiant Ysgubol diddannu gan barti Llond Llaw a chawsant hwyl llawdriniaeth yn Ysbyty Stoke. Y diddanwyr Fel ardal rydym yn ymfalchio yn llwyddiant dda arni. Nia Rhosier gyflwynodd y oedd y ffyddloniaid sef Myra, Mari, Tegwyn ysgubol disgyblion ein hysgol leol yn Eistedd- diolchiadau ac aeth pawb adre wedi noson ac Ogwyn efo Beryl wrth y piano. Cafwyd te fod Sir yr Urdd. Da iawn chi blantos. lwyddiannus iawn. Cofiwch i gyd am y wedi ei baratoi gan Sheila Tatlow a Pearl wibdaith sydd wedi newid noson – nos Fawrth Norton. Cynigiwyd y diolchiadau gan Gwen Catherine yn Helsinki y 13eg o Fai am 6.30 yn y Dyffryn. (M.L.) ar y diwedd am brynhawn pleserus i ddathlu G@yl ein Nawddsant. Clwb Cyfeillgarwch Steffan Harri Priodas Aur Braf iawn oedd gwrando ar Steffan yn sgwrsio mor naturiol a hamddenol efo Sian Cothi ar y radio. Brian Dymunwn adferiad llwyr i Brian Tynywig sydd wedi cael llawdriniaeth i’w ben-glîn – pwyll pia hi Brian! Gwellhad buan hefyd i aelodau’r teulu sy’n aros am driniaeth. Hen Gapel John Hughes Agorwyd cronfa tuag at ail-doi y capel, a Cafodd Catherine Bennett, Upper Hall, Meifod derbyniwyd rhodd o £250 gan Ymddiriedolaeth brofiad anhygoel yn ddiweddar trwy Fudiad y Bodfach, Llanfyllin. Bydd croeso i roddion Ffermwyr Ifanc pan gafodd gyfle i fynychu gan unigolion a grwpiau, a dylid anfon sieciau Senedd y Gwanwyn Cyngor Ewropeaidd y at y Trysorydd, Beryl Vaughan, T~ Mawr, Ffermwyr Ifanc yn Helsinki. Dywedodd Llanerfyl, Y Trallwng, SY21 6JD. Diolch am Catherine “fod y seminar yn gyfle gwych i Llongyfarchiadau i Huw a Bronwen bob cefnogaeth. Gwalchmai sydd newydd ddathlu eu Priodas arddangos i wledydd Ewropeaidd eraill y Bydd cangen Maldwyn o Gymdeithas Edward gwaith rhagorol mae FfC CFfI yn ei wneud. Aur. Priodwyd y ddau ar yr 28ain o Fawrth Llwyd yn cyfarfod yn y ganolfan nos Iau, 1964 yng Nghapel Wesle, Meifod. Pob Cyfarfu â llawer o ffermwyr ifanc o wledydd Ebrill 24ain am 7 o’r gloch yng nghwmni Ewropeaidd eraill a rhannu gwybodaeth er dymuniad da i’r ddau ohonoch. Alwyn Hughes a fydd yn darlithio am ‘Fywyd Dyweddïad mwyn helpu i ddatblygu’r Cyngor Ewropeaidd. Gwyllt Bro Banw’. Croeso i bawb. (Nid oes Mae Catherine ar ei blwyddyn allan yn gweithio Dymunwn yn dda i Sian Evans a Liam rhaid bod yn aelod). Codir tâl o £2 y pen a ym mhrif swyddfa McDonalds yn Llundain cyn Williams ar eu dyweddïad yn ddiweddar. bydd lluniaeth ysgafn. Enwau i Nia Rhosier mynd yn ôl ym mis Medi i Brifysgol Harper Gwen oedd wrth y llyw ac anfonwyd cofion a (01938 500631) os gwelwch yn dda. (N.Rh) Adam i gwblhau ei gradd mewn Marchnata dymunwyd gwellhad buan i Rita wedi ei Bwyd-Amaethyddol ac Astudiaethau Busnes.

Contractwr Amaethyddol CARTREF BOWEN’S WINDOWS Gwely a Brecwast Gosodwn ffenestri pren a UPVC o Gwaith tractor yn cynnwys Llanfihangel-yng Ngwynfa ansawdd uchel, a drysau ac Teilo â “Dual-spreader” ystafelloedd gwydr, byrddau ffasgia Gwrteithio, trin y tir â a ‘porches’ am brisiau cystadleuol. ‘Power harrow’, Nodweddion yn cynnwys unedau Cario cerrig, pridd a.y.y.b. Te Prynhawn a Bwyty 28mm wedi eu selio i roi ynysiad, â threlyr 12 tunnell. Byr brydau a phrydau min nos ar gael awyrell at y nos a handleni yn cloi. Hefyd unrhyw waith ffensio Cinio Dydd Sul (archebu o flaen llaw) Cewch grefftwr profiadol i’w gosod. Ffôn: Cysylltwch â Glyn Jones: Carole neu Philip ar 01691 648129 BRYN CELYN, Ebost: LLANFAIR CAEREINION, 01938 820305 [email protected] TRALLWM, POWYS Gwefan: Ffôn: 01938 811083 07889929672 www.cartrefbedandbreakfast.co.uk/rooms 14 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014

benodol ar dir yn perthyn i Count Nicholas von O’R GORLAN Zinzendorf. Yno yn Herrnhut y sefydlwyd yr hyn a ddisgrifir ganddynt fel Mecca eu henwad. GWE FAN Gwyndaf Roberts Ym mhen amser daeth rhai ohonynt i Lundain ac yn wir fe fu cais ganddynt, na fu’n llwyddiant Ydych chi’n mwynhau Mae’n demtasiwn o dro i dro i ystyried sut mawr, i sefydlu cenhadaeth yng ngogledd a gwylio ffilmiau? Sut fath o fywyd a fyddai gennym pe na fyddai de Cymru. Ond yn Llundain, a hynny yn eu fyddwch yn penderfynu pa rhai o ddigwyddiadau hanes wedi digwydd o capel yn Fetter Lane y daeth Hywel Harris a un i’w gwylio tybed? Beth gwbl. Ystyriwch am foment beth fyddai’n John a Charles Wesley i’w hadnabod a dod o am geisio gwybod pa ffilmiau mae actor neu hanes pe byddai Harri Tudur wedi cael ei ladd dan eu dylanwad am beth amser. Nid oedd actores arbennig wedi ymddangos ynddynt? ar faes Bosworth 22 Awst 1485. Fe fyddai’r diwinyddiaeth Galfinaidd John Whitfield yn Wel, mae safle gwych ar eich cyfer! IMDb peth wedi bod yn gwbl bosib gan mai byddin apelio at y Morafiaid ac mae’n debyg mai hyn neu Internet Movie Database yw’r safle fach oedd gan Harri Tudur ac nid oedd yw’r rheswm am absenoldeb rhai o arferion y orau o bell ffordd i gael gwybodaeth o bob sicrwydd hyd y foment olaf y byddai’r rhai a Morafiaid ym mhlith dilynwyr Whitfield yn math am ffilmiau a rhaglenni teledu. Rhoddir addawodd gymorth iddo yn ffyddlon pan Lloegr. sgôr allan o ddeg i bob ffilm a chyfres deledu ddelai’r foment fawr. Ni fyddai llinach y Un o roddion y Morafiaid i’n cyndeidiau oedd trwy ddefnyddio ystadegau wedi i bobl Tuduriaid wedi bodoli na sôn am Harri’r VIII eu canu brwdfrydig. Bu ganddynt lyfr emynau bleidleisio. Efallai na fyddwch yn cydweld â’r a’i fynych wragedd. Dim sôn ychwaith am ers 1501 ac roeddent ar y blaen i bawb yn sgôr ond mae yn rhoi syniad da o pa mor Mari Waedlyd a’r 300 o Brotestaniaid a defnyddio offerynnau cerdd ac organau yn eu boblogaidd yw ffilm ai peidio. Y ffilmiau mwya losgwyd wrth y stanc yn ystod ei theyrnasiad. capeli. Byddai’r gynulleidfa ar eu heistedd yn poblogaidd rwan yw – Shawshank Redemp- Ni fyddai Elisabeth I wedi ymddangos yn ein canu emyn ar ôl emyn am hydoedd. tion (9.2), The Godfather (9.2) a The Godfa- llyfrau hanes ac ni fyddai un o gyfnodau Nodwedd arall o ffordd unigryw’r Morafiaid ther: Part II (9.0) – ydych chi’n cytuno tybed? mwyaf chwyldroadol yr ynysoedd hyn wedi oedd eu harfer o fyw gyda’i gilydd mewn Y cyfresi mwya poblogaidd yw Breaking Bad digwydd o gwbl. Mae’n gwbl bosib mai cymunedau clòs mewn mannau fel Fulneck, (9.6), Planet Earth (9.5), Game of Thrones Pabyddion fyddai’r mwyafrif ohonom yng Ockbrook a Bedford. Nid rhyfedd i Hywel Harris (9.5) a True Detective (9.5). Nid yw nifer o’r Nghymru heddiw ac na fyddai’r iaith Gymraeg glosio atynt ac yntau a’i gymuned yn Nhrefeca. enghreifftiau yn addas ar gyfer plant. Rhaid i wedi goroesi heb y gymwynas a wnaed iddi Dull o weithredu yn y cymunedau oedd ffurfio mi ddweud mai’r gyfres deledu sydd ar dop y trwy gyfieithu’r Beibl yn 1588 yn ystod corau neu ddosbarthiadau (‘class’), pob un o rhestr yw’r gyfres orau dw i wedi ei gweld teyrnasiad Elisabeth. Tybed nad Sbaeneg a dan ofal blaenor ac yn cyfarfod i gynnal erioed! O ran enghreifftiau ffilmiau a rhaglenni fyddai prif iaith y gwledydd hyn a sawl Philip gwasanaethau yn rheolaidd. Bu’r ‘class’ yn Cymraeg mae Hedd Wyn yn cael 7.2 a Pobl wedi eistedd ar yr orsedd am dros bum cant rhan o fywyd Wesleaidd am gyfnod maith ac y Cwm yn cael 8.5 – ond, dim ond 45 sydd o flynyddoedd. nid yw wedi marw yn gyfan gwbl o’r tir eto. wedi pleidleisio i’r opera sebon o’i gymharu â Os yw troadau bywyd rhai o ffigyrau mawr Bu’r Morafiaid o dan farn llawer am bron i hanner miliwn i’r un ar dop y rhestr hanes yn bwysig, teg fyddai honni bod y ddefnyddio’r coelbren yn ôl dull yr Eglwys fore cyfrwng Saesneg (sydd â chynulleidfa fwy dewisiadau a gymerwyd gennym ni’r bobl (gweler Actau 1: 24-26). Yn anffodus fe wrth reswm); rhaid cymryd hynny i ystyriaeth gyffredin wedi bod yn dyngedfennol hefyd. gamddefnyddiwyd yr arfer gan rai o’r wrth feddwl! Cewch olrhain gyrfa actorion Saer maen a fyddwn i wedi bod oni bai i’n arweinyddion a daeth y dull hwn o ddewis y gwahanol wrth ddarllen am bob ffilm neu nhad ddigwydd sôn wrth Mr Conwy Roberts ffordd ymlaen i ben. Cyn rhuthro i gondemnio raglen maent wedi bod ynddi. Wrth wylio ffilm (brawd y cerddor Osborne Roberts) fy mod eu dulliau rhaid cofio bod rhai o’u tadau yn cawn olygfeydd gwych o fannau o gwmpas ar fin gadael yr ysgol ac yn chwilio am waith. agor y Beibl ar hap ac yn gobeithio y byddai’r y byd – mae manylion am y rhain ar y wefan Fe fu Conwy Roberts yn gweithio cyn adnod gyntaf a welid ganddynt yn arwyddo hefyd. O safbwynt ffilmiau diweddar, mae 12 ymddeol yn swyddfa Treth Incwm Bae Col- dymuniad ac ewyllys Duw. Years a Slave (8.3) a Gravity (8.1) - y ddwy wyn ac fe wyddai bod agoriad yno i rai i weithio Mae gan y Morafiaid 31 o eglwysi heddiw ohonynt wedi ennill gwobrau sydd hefyd yn fel swyddogion treth. Fe wnes gais a dweud gydag ychydig ohonynt yng Ngogledd cael eu rhestru. Cawn gyfle i ddarllen yn y cyfweliad mai i adran Cyllid y Wlad y Iwerddon a’r gweddill yn Lloegr. Eglwysi bach crynodeb o’r ffilm yn ogystal ag enghreifftiau dymunwn weithio. Cefais fy nerbyn ac mae’r o ran nifer ydynt, ond ni ellir llai na meddwl y o ddywediadau a deialog o rai ohonynt. Ar gweddill yn hanes fel y dywedir. Pe bawn wedi bu eu dylanwad yn llawer iawn mwy na’u maint eich cyfer hefyd mae lluniau a clipiau fideo mynd i weithio at berthynas fy nhad fel dros y canrifoedd. Efallai y dylai enwadau bach o rannau o amryw o ffilmiau. Amlinellir hefyd prentis saer maen, ni fyddwn wedi cael cyfle Cymru gadw hynny mewn cof wrth gynllunio beth oedd cost y ffilm a faint o arian a godwyd i adnabod Cymry da Lerpwl na dod i adnabod ar gyfer y dyfodol. wedi’r penwythnos cyntaf (ar ôl ei rhyddhau) pobl unigryw Bethesda nac ychwaith troi ac fel cyfanswm e.e. amcangyfrifir bod cost ymhlith trigolion mwyn Maldwyn. Y maent Gravity yn 100 miliwn o ddoleri ac erbyn hyn hwy oll, er gwell neu waeth, yn rhan annatod mae wedi cymryd dros 270 miliwn o ddoleri! argraffu da o’m bywyd bellach. Y Brigdonnwr Ni wn os yw’n dderbyniol bellach i sôn am am bris da ragluniaeth ond fedra’ i ddim llai na meddwl ei fod wedi chwarae rhan ym mywydau pob HELEN DAVIES Dip.CFHP, MPSPract un ohonom mewn rhyw ffordd neu’i gilydd. YMARFERWR IECHYD TRAED Teimlaf i hi’n fraint fy mod wedi fy ngeni megis i fod yn Brotestant ac yn Fethodus ond rwy’n sylweddoli bod dylanwadau lu wedi bod ar Gwasanaeth symudol: waith dros ganrifoedd maith i ddod â mi a * Torri ewinedd phawb arall i’r man a’r lle y cawn ein hunain * Cael gwared ar gyrn ynddo yn awr. Aeth llawer o’r dylanwadau hyn * Lleihau croen caled a thrwchus ar goll yn niwl amser ond fe ddaw o dro o dro * Casewinedd adlais o ddigwyddiadau’r gorffennol yn ôl i’n * Lleihau ewinedd trwchus synnu a’n rhyfeddu. * Trin ewinedd gyda haint ffwngaidd O dan ddylanwad John Huss, a fu farw yn 1415, fe ffurfiwyd enwad Protestannaidd sef I drefnu apwyntiad yn eich cartref, Eglwys neu Gymuned y Frawdoliaeth (Unitas cysylltwch â Helen ar: Fratrum yn Lladin). Erbyn heddiw rydym yn 07791 228065 fwy cyfarwydd â hwy fel Yr Eglwys Morafaidd. Fe erlidiwyd y Morafiaid gan y Pabyddion yn 01938 810367 holwch Paul am bris ar [email protected] ddidrugaredd ac yn 1722, fe gafodd carfan 01970 832 304 www.ylolfa.com Maesyneuadd, Pontrobert ohonynt loches yn Saxony a hynny yn Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 15

fod swyddog a wnaeth hyd yn oed Dywedir bod angen cynhyrchu mwy o laeth benderfyniad anghywir, yn llai tebyg o golli ym Mhrydain i gwrdd â’r galw cynyddol. Nid Ffermio cymaint o’i ddynion ag un a betrusodd a dymar’ ffordd i fynd ati. methu â gwneud penderfyniad o gwbl. Yng Dilynodd hanes cwlio moch daear yng - Nigel Wallace - nghyswllt cynhyrchu trydan mae angen inni Nghymru ffordd debyg gan gynnwys herau Adolygiad o Gynhyrchu Trydan benderfynu ar ddulliau ac ar brosiectau’n barnwrol i’r penderfyniadau o’n Cynulliad weddol gyflym, i fwrw ymlaen â’r gwaith a’i etholedig. Mae ffermydd gwynt hefyd yn (rhan 1 o gyfres) weithredu’n iawn a’r cyfan gan roi sylw i osgoi bwnc llosg a dim ond ychydig o obaith o Cyflwyniad llygredd. gynhyrchu trydan arwyddocaol yn y dyfodol Cefndir. Mae trydan wedi dod yn rhan Gwersi eraill o’r Rhyfel Mawr oedd pa mor agos hyd yn oed os dônt o gwbl. Ymddengys hanfodol o’r byd cyfoes. Gan mlynedd yn ôl bwysig oedd sicrhau’r cyflenwad bwyd trwy fod gwrthwynebwyr ffermydd gwynt lleol yn a chyn hynny nid oedd trydan yn rhywbeth ffermio yn y wlad hon ac yng nghyswllt cyfoes cynnwys rhan uchel o fewnfudwyr diweddar sylweddol ym mywyd llawer o bobl. Heddiw hefyd y cyflenwad tanwydd i gynhyrchu i’r ardal a bod y rhain yn bobl nad ydynt erioed gyda chymaint o bobl ychwanegol yn y wlad trydan. Nid oedd yr ail yn bwysig yn y wedi ennill eu bywoliaeth trwy’r economi leol. ac yn wir yn y byd, ni allai’r trefniadau gorffennol pan ddefnyddiem ein cyflenwad glo Hefyd does ganddynt ddim plant gyda’r bwriad cymhleth sy’n angenrheidiol i ymdrin â hyn, ein hunain. Yn awr yn fwy ac yn fwy o wneud hynny. weithredu hebddo. Daw llawer o’r gorsafoedd mewnforir olew, nwy naturiol a hyd yn oed Rhwystrau arbennig. Ymddengys fod pob dull p@er presennol, glo ac atomig, i ddiwedd eu peth glo. Ar ben materion mantoli’r taliadau, arfaethedig o gynhyrchu trydan yn cynhyrchu hoes gweithio ac mae taer angen rhywbeth mae gan lawer o’r gwledydd sy’n allforio, gr@p o wrthwynebwyr. Yn ogystal â ffermydd yn eu lle. Wrth ystyried systemau newydd y lywodraethau annibynadwy a thuedd i godi gwynt gwelwyd hyn gydag argaeau llanwol, materion allweddol yw sicrwydd cyflenwad, prisiau neu i ddiffodd y cyflenwad pe bai gweithfeydd biomas, llosgydd gwastraff, osgoi llygredd, posibilrwydd o effaith ar yr anghytundeb. Gwers ychwanegol oedd treulwyr anaerobig, parciau heulol, atomig a’r hinsawdd a difrod arall i’r amgylchedd gyda’i pwysigrwydd a photensial merched yn y systemau ffosil – glo, olew a nwy naturiol gilydd a diogelwch y peirianwaith. Oddi mewn gweithle lle ymgymerent â gwaith a oedd yn gyda’r diwethaf – nwy siâl. Mae’r rhesymau i’r meini prawf hyn mae’n amlwg bod sgôr waith i ddynion ynghynt, e.e. Byddin y Tir, a roddir yn cynnwys bygythiadau go iawn ac uchel i’r dulliau adnewyddadwy. ffatrioedd arfau rhyfel a llawer o swyddi eraill. wedi’u canfod i fywyd gwyllt, golygfeydd a’r Defnyddia llawer o ffermydd swm sylweddol A ydym wedi dysgu? Yn anffodus nid yw’r amgylchedd ond yn aml mae cryn dipyn o o drydan felly mae cyfleon i arbed cost yn wers am benderfynu wedi’i dysgu gan ein ‘nimbyism’ – “Dw i ddim eisiau rhywbeth fel bwysig. Hefyd mae amrywiaeth o ddulliau cymdeithas gyfoes. Mae democratiaeth yn hyn yn agos ataf i.” Y gwirionedd yw y bydd cynhyrchu trydan sy’n cynnig cyfleon i iawn ond yn fuan yn hytrach nag yn hwyr mae yn rhaid inni gael rhai peirianweithiau newydd ffermwyr gymryd rhan fel cynhyrchwyr ac fel angen penderfynu neu fe fydd effeithiau difrifol i gynhyrchu’r trydan yr ydym ei angen ac yn hyn i gael incwm ychwanegol gwerthfawr. o ganlyniad. Ynglyn â chynhyrchu trydan mae hwy bydd yr oedi yn waeth bydd yr argyfwng Dyma rywbeth sy’n arbennig o dderbyniol pan eisoes sôn am doriadau p@er y gaeaf nesaf a welwn. naill ai mae’r incwm presennol yn annigonol oherwydd nad yw gorsafoedd newydd yn neu mae angen ychwanegu ato i gynnal barod i gymryd lle’r rheini a gaeir heb sôn am aelodau ychwanegol y teulu o fewn y busnes. ymdopi â galw cynyddol. Yn ddiweddar Hyd yn oed os nad yw ffermwyr yn rhan o cawsom ambell enghraifft o’r broses CEFIN PRYCE gynhyrchu mae posibilrwydd o effeithiau penderfynu hon sy mor ofnadwy o araf ac yn arnynt drwy’r fframwaith mewnol sy’n rhan o aneffeithiol. Effeithiwyd ar gynhyrchu trydan YR HELYG ddosbarthu trydan fel peilonau neu bolion ar a ffermio hefyd. Un prif achos oedi yw’r sylw LLANFAIR CAEREINION eu tir. Gall y pethau hyn ac yn arbennig eu a roddir i grwpiau pwyso lleiafrifol y mae gosod achosi ymyrraeth sylweddol â gwaith ganddynt ddylanwad mawr ar wleidyddion a’r y fferm er bod y taliadau ‘wayleave’ wedi farnwriaeth. Contractwr adeiladu hynny yn incwm derbyniol. Y cyngor yw y Enghraifft leol yw’r anffodus Fraser Jones Adeiladu o’r Newydd dylai ffermwyr gael cyngor proffesiynol cyn sydd wedi treulio chwe blynedd a gwario cytuno i unrhyw gytundeb. Fel arfer gall cost £300,000 i gyrraedd lle cafodd ei gynllun godro Atgyweirio Hen Dai hyn gael ei hadennill fel rhan o’r trefniadau gymeradwyaeth gan y Cynulliad. Yn awr herir iawndal. Mae’r pwnc felly yn un o ddiddordeb y penderfyniad hwn gan elusen anifeiliaid ac Gwaith Cerrig ac o bwysigrwydd sylweddol i ffermwyr. efallai bydd yr achos yn yr Uchel Lys sy’n Gwersi perthnasol. Cyn ystyried yr golygu o leiaf flwyddyn ychwanegol o oedi. Ffôn: 01938 811306 amrywiaeth o ddulliau o gynhyrchu trydan mae ambell fater amserol sy’n amlygu Isdeitlau pethau perthnasol sy’n werth rhoi sylw Subtitles iddynt. Un yw’r Rhyfel Mawr lle mae’r cyfryngau eisoes wedi cychwyn ar ymgyrch fawr i nodi’r canmlwyddiant. Gofynnir cwestiwn mawr sef a oedd rhywbeth wedi’i ddysgu o’r profiad? O safbwynt personol cofiaf y pethau y dywedodd fy nhad iddo ddysgu. O ganlyniad iddo fod yn yr ‘Offic- ers Training Camps’ yn ei brifysgol cyn y Band Cymru rhyfel cafodd ei alw, ei gomisiynu a’i anfon i’r cyfandir gyda’r ‘British Expeditionary 9.00 Force’ ym 1914. Wedyn bu yn Galipoli cyn Nos Sadwrn 26 Ebrill dychwelyd eto i’r cyfandir lle cafodd ei frifo Saturday 26 April yn ei goes a’i ddatgan yn anatebol i wasanaeth gweithredol. Treuliodd weddill Chwyth, pres a jazz… gornest gerddorol sydd y rhyfel yn y Peirianwyr Brenhinol lle kGLJRQRVÄQDVJOHLQ defnyddiai ei radd Gemeg i weithio ar nwyon Wind, brass and jazz gwenwynig. musicians tune up for a Ei bedair gwers oedd pwysgirwydd battle of the bands. cyflymder (saethu’r gelyn cyn iddo’ch saethu chi); cywirdeb (lladd y gelyn fel na all saethu’n ôl); a glendid (i osgoi’r parasitiaid s4c.co.uk a’r clwyfau a oedd yn gyffredin yn y ffosydd). Y bedwaredd oedd penderfyniad. Dywedai 16 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014

G@yl Ddewi gyda chinio ac yna adloniant Pentre Herin. Wedi swper cyflwynodd Delyth traddodiadol gan y cerddorion Olwen Jones, Bryndu y cerddor ifanc dawnus, Greta DOLANOG Linda Thomas a Tecwyn Jones. Gan fod y Roberts. Yna cafwyd adloniant ardderchog noson er budd Pwyllgor Apêl Llanfihangel, gan Greta ar y delyn a’r piano. Fel arfer, roedd Dolanog a Phontllogel at Eisteddfod hon yn noson bleserus iawn a hefyd unigryw, Saethu yn Seland Newydd Genedlaethol Meifod, pleser oedd cael cwmni gan fod croeso i’r gw~r fod yn bresennol. Llongyfarchiadau i Rhodri Dolerw ar ei ymeliad Beryl Vaughan a roddodd anerchiad agoriadol, â Waikato, Seland Newydd fel aelod o dîm dwyieithog yn pwysleisio y bydd Eisteddfod Cymru yng nghystadlaethau’r Byd, Saethu 2015 yn ‘@yl i bawb’. Cafwyd gair hefyd gan Colomennod Clai. Gwyndaf Evans ar ran y Pwyllgor Apêl. Hefyd llongyfarchiadau i Linda Gittins ar ei Rydym yn ddiolchgar iawn i bawb a gefnogodd phenodi’n un o Lywyddion Anrhydeddus Ei- y noson, ac yn enwedig i Ruth Pentre Herin steddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau a’i thîm am baratoi’r bwyd blasus ac i Edfryn 2015. Rhoslas am dalu’r bil cig. Codwyd £595 tuag ed Ar Fawrth 18 roedd Gweni Thomas, Efail at yr Eisteddfod. Wig yn dathlu ei phen-blwydd yn 88. Noson Crempog a Phwnsh Ar Ebrill 26ain bydd Meic Evans (y cipar, gynt Ar Fawrth 4ydd cynhaliwyd noson Crempog a o Bronffynnon) yn dathlu ei benblwydd yn 100 Phwnsh yr Eglwys yn y Ganolfan Gymunedol. – dymunwn yn dda iddo. Llywyddwyd y noson gan Ivor Hawkins. Bu Canolfan Gymunedol Dolanog gwragedd yr eglwys yn bysur iawn yn sicrhau ain Ar Chwefror 25 cafwyd sgwrs ddiddorol iawn bod digonedd o grempog i’w mwynhau. Wedi yn y gyfres ‘Gweithgareddau awyr agored’ bwyta cafwyd cystadleuaeth cwis. gan Jolyan Henry, rheolowr Planhigfa Cyffin ed Cymdeithas y Merched Fawr, Llwydiarth. Ar Fai 5 cynhelir y daith Greta wrth y delyn gerdded a barbeciw blynyddol. Eleni bydd y Ar Fawrth 11eg daith gerdded yn ymweld â’r Blanhigfa a bydd cynhaliwyd noson yr achlysur er budd Pwyllgor Apêl Llanfihangel, i ddathlu G@yl Dolanog a Phontllogel at Eisteddfod Ddewi dan Genedlaethol Meifod lywyddiaeth af Ar Fawrth 1 daeth tyrfa fawr ynghyd i ddathlu Gwyneth Jones,

Tân yr Allt Ar ddechrau Mawrth a’r tywydd yn sych, roedd pawb yn synnu gweld Allt Dolanog ar dân. Cafwyd caniatâd i losgi gan fod defaid yn cael eu dal yn y mieri oedd wedi tyfu oherwydd nad oedd llosgi eang bwriadol wedi bod ers degawdau. Nid oedd cantatâd i losgi eang oherwydd presenoldeb glöynnod byw prin (fritillaries) ar yr Allt. Roedd llosgi rhedyn yn arferiad blynyddol yn y gwanwyn ond roedd hefyd llosgi damweiniol yn yr haf yn digwydd. Roedd John y Felin yn cofio tua 1973 ei dad yn tanio’i getyn yn ymyl Pen y Bryn ac yn cychwyn tân mawr wrth daflu Pencampwr Plygu Gwrych matsien i lawr. Roedd Elvet Lewis Brynhyfryd hefyd yn cofio tân Llongyfarchiadau i Carwyn T~ Mawr ar ennill gwobr gyntaf y dosbarth damweiniol ar ddiwedd y 50au. Roedd Elvet, Ron Jones T~ Capel Saron ‘Agored’ yng nghystadleuaeth plygu gwrych Sir Amwythig a a Morris Richards T~ Nant yn gweithio ar y ffordd o Ddolanog i Lanfihangel ain gynhaliwyd ar Chwefror 22 yn Bromley Hall ger Ellesmere. Yn (rhwng trofa Plas Dolanog a throfa Llwydiarth). Amser cinio roedd Ron ddiddorol, dyma’r lleoliad a’r union wrych a blygodd Carwyn yn ei wedi tanio’i getyn ac yn sydyn roedd yr Allt ar dân. Chwithwyd Ron yn gystadleuaeth gyntaf fel plygwr yn 1996. enfawr.

PRACTIS OSTEOPATHIG BRO DDYFI WAYNE SMITH R. GERAINT PEATE Bydd ‘SMUDGE’ Margery Taylor B.SC (Anrh) Ost.; D.C.R.R. a LLANFAIR CAEREINION Peter Gray, B.Sc (Anth) Ost. yn ymarfer PEINTIWR AC ADDURNWR TREFNWR ANGLADDAU uwch ben 23 mlynedd o brofiad Gwasanaeth Cyflawn a Phersonol Salon Trin Gwallt CAPEL GORFFWYS AJ’s Stryd y Bont Ffôn: 01938 810657 Llanfair Caereinion ffôn Cwpan Pinc Hefyd yn ar ddydd Llun a dydd Gwener 01938 820633 07971 697106 Ffordd Salop, Ffôn: 01654 700007 Y Trallwm. neu 07732 600650 E-bost: [email protected] 10% i ffwrdd gyda’r hysbyseb hon Ffôn: 559256 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 17

Yn ymuno efo ni ar y daith oedd criw o badlwyr o Awstralia a de Lloegr a mwynhaom eu cwmni yn padlo sawl un o glasuron Chile. Rhai, fel y San Pedro, yn afonydd llydan pwerus efo tonnau yn torri i bob cyfeiriad, eraill fel y Ne- gro yn afonydd llai yn disgyn yn gyfres o RWYDRORWYDRO CCC HILEHILEgan Thomas Jenkins raeadrau gosgeiddig drwy’r jyngl, pob un CCAr ôl chwe mis o arbrofi efo’r syniad o fod yn iawn i sgert sydd yn amgáu’r padlwr yn y ohonynt yn wych yn ei ffordd ei hun. C kayak gan atal d@r rhag mynd iddo) yn ffitio’r CCaelod cyfrifol o’r gymuned efo swydd barchus Hyd yn hyn mae’n si@r eich bod o dan argraff yn talu trethi a bihafio fel oedolyn penderfynais kayak roeddwn wedi ei logi. Canlyniad hyn mai lle perffaith yw Chile ond mae yna ei bod hi’n bryd cael newid. Ar ôl treulio oedd ei fod yn dod i ffwrdd bob tro yr oeddwn broblemau. Y mwyaf o’r rhain yw’r pryfed sydd ychydig o amser ar y we roeddwn wedi trefnu i’n mynd dan y d@r ar ôl glanio oddi ar raeadr ym mhob man, pryfed mawr duon sy’n brathu hedfan i Chile a threulio tair wythnos yn gan olygu fod y cwch yn llenwi efo d@r a gorfodi a chadw s@n difrifol. Ateb rhai o’r bobl leol i kayakio ar rai o afonydd enwoca’r byd. Yn i mi nofio i’r lan. Mae traddodiad ymysg ddial ar y creaduriaid aflafar yw dal un ohonynt ymuno efo fi roedd Peter, rhywun gwrddais i kayakwyr bod rhaid yfed diod feddwol allan o a stwffio llefnyn o laswellt i fyny ei ben ôl cyn unwaith neu ddwy ar afon yn yr Alban, esgid bob tro mae’n rhaid nofio allan o’ch gadael iddo hedfan i ffwrdd a’r glaswellt ar ei Anthony, rhywun gwrddais i ambell waith ar kayak, felly ar ôl y pum diwrnod cyntaf wedi ôl. Dydy hyn ddim i’w weld yn ffordd effeithiol afonydd yng ngwlad y llynnoedd ac Iwan nofio sawl gwaith a lliw coch tu fewn i fy esgid o ddifa’r pryfed ond mae’n debyg ei fod yn Steele, enw mawr ym myd kayakio a’r ar ôl yr holl win coch prynais ‘spray deck’ ffynhonnell adloniant tymor byr. cyfryngau wedi ei erthygl i Plu’r Gweunydd a’i newydd. ymddangosiad ar Radio Cymru yn dilyn ei drip Ar ddiwedd yr wythnos i Uganda (mae si ei fod yn chwilio am gyfres gyntaf daeth hi’n bryd gyda S4C yn y dyfodol agos)! symud ymlaen o ardal Pucon felly llogom picyp gwyn efo injan hynod o wanllyd, ei lwytho efo’n cyfarpar a chychwyn gyrru tua’r de. Ein bwriad oedd teithio i lawr drwy Chile yn padlo afonydd a basiom ar y ffordd efo’r bwriad terfynol o gyrraedd afon Futalefu ym Mhatagonia, man byd enwog ar gyfer d@r gwyn yn agos iawn at ardal Gymraeg y Wladfa. Iwan yn cario’r ddraig Cychwynnodd pethau’n Salto de Princesa ar y Rio Gol Gol Er bod y pedwar ohonom yn teithio ar lwybrau addawol efo’r diwrnod cyntaf yn cael ei dreulio Ar ôl deg diwrnod ar y ffordd a ninnau wedi tra gwahanol i Chile roeddem wedi trefnu ar afon Fui efo rhaeadr tri deg o droedfeddi cyrraedd Hornopiren ar arfordir Pasifig Chile cyrraedd Santiago, prifddinas Chile fwy neu fel yr uchafbwynt ar y diwedd. Y diwrnod daeth hi’n bryd troi yn ôl tua’r gogledd a lai yr un pryd. Ni ddigwyddodd hyn. wedyn aeth pethau o chwith braidd, wrth dychwelyd i Pucon i dreulio dyddiau olaf ein Cyrhaeddais i a Pete gyda’n gilydd wedi teithio edrych ar y Salto de Nilahue, rhaeadr saith hantur ar afonydd yr ardal. Yn rhy fuan ddaeth drwy Madrid ond cafodd Iwan ac Ant drafferth deg o droedfeddi sy’n disgyn i mewn i lyn hi’n bryd dychwelyd i fywyd go iawn (neu fynd mewn storm eira yn Chicago felly teithiom i collodd Ant ei gydbwysedd gan syrthio’n i sgïo yn Ffrainc yn fy achos i) i Iwan a Pucon, man cychwyn ein hantur i aros ddrwg ar ei figwrn. Roedd hi’n amlwg fod y minnau, ond bwriad Peter oedd aros yn Ne amdanynt. Cyrhaeddodd Ant y bore wedyn bigwrn wedi torri felly efo cymorth rhaffau a America am ychydig fisoedd. Yn anffodus ond doedd dim gair gan Iwan tan y noson chriw o weithwyr ffordd lleol tynnom Ant i iddo fo torrodd ei arddwrn yn kayakio oddi ar honno; a minnau bron â ffonio Eirianfa i fyny’n ôl at y llwybr cyn gyrru dwy awr a raeadr saith deg o droedfeddi a gorfod adrodd am ei ddiflaniad, ymddangosodd yn hanner awr ar hyd ffyrdd caregog i ysbyty dychwelyd i gael llawdriniaeth yn fuan ar ein edrych fel dyn digartref yn y maes gwersylla. Osorno; doedd o ddim mewn hwyliau da erbyn holau. Mae’n debyg fod esgyrn Dyffryn Banw Efo’r tîm i gyd yn bresennol dyma gychwyn cyrraedd! yn gryfach na’r cyffredin! ar y padlo efo’r wythnos gyntaf yn cael ei Treuliom ychydig ddyddiau yn yr ysbyty yn Mae Chile yn wlad wych ac yn lle anhygoel i threulio yn aros yn hostel kayakio Pucon yn cadw cwmni i Ant tra roedd ei gwmni yswiriant kayakio a buaswn wrth fy modd yn cael mynd padlo afonydd prydferth, yfed gwin coch yn trefnu iddo ddychwelyd i Brydain. Roedd yn ôl yn enwedig a ninnau heb gael cyfle i arbennig (a rhad!) a bwyta cig eidion oddi ar un o’r esgyrn yn ei figwrn wedi chwalu yn chwe weld y Wladfa a phadlo’r Futalefu. Syniad da dân agored yng nghwmni cymeriadau o bob darn a byddai angen llawdriniaeth. Oherwydd ar gyfer rhaglen deledu efallai? Dau Gymro rhan o’r byd, tipyn o le! hyn roedd hi’n annhebygol y caem amser i yn ymweld â chymuned Gymraeg ar ochr arall Yn fuan iawn yn y trip daeth hi’n amlwg fod gyrraedd y Futalfeu felly parhaom tua’r de i y byd wrth badlo un o afonydd enwocaf y byd. gen i broblem efo fy nghyfarpar, nid oedd fy weld pa mor bell allem ni gyrraedd yn yr Yng nghwmni Dai Jones efallai…..? ‘spray deck’ (dyfais sy’n edrych yn debyg amser oedd ar ôl.

GARETH OWEN Brian Lewis Tanycoed, Meifod, Powys, MARS Annibynnol Ymgynghorwyr Ariannol Annibynnol Gwasanaethau Plymio SY22 6HP a Gwresogi CONTRACTWR ADEILADU Trevor Jones Rheolwr Datblygu Busnes Atgyweirio eich holl offer plymio a gwresogi Adeiladau newydd, Estyniadau Montgomery House, 43 Ffordd Salop, Y Trallwng, Powys, SY21 7DX Gwasanaethu a Gosod Patios, Gwaith cerrig Ffôn 01938 556000 boileri Toeon Ffôn Symudol 07711 722007 Gosod ystafelloedd ymolchi Dyfynbris am Ddim Morgeisi * Pensiynau * Buddsoddiadau * Cynilion Ffôn 07969687916 * Yswiriant Bywyd * Diogelu Incwm neu 01938 820618 Ffôn: 07812197510 / 01938 500514 * Adeiladau a Chynnwys 18 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 Gyrfa Chwilod Colofn y Dysgwyr Cafodd y dysgwyr noson o hwyl mewn Gyrfa Lois Martin-Short Chwilod yn y Dyffryn, nos Iau 20 Chwefror. Trefnwyd Aduniad Annisgwyl y noson gan Merched y Mae darn gan un o ddysgwyr yr ardal wedi arwain at aduniad (reunion) Wawr. Roedd dysgwyr hyfryd. Ysgrifennodd Glyn Thomas erthygl fach am ei gefndir a’i Sarah May yno’n llu – 13 brofiadau’n dysgu Cymraeg ar gyfer Colofn y Dysgwyr yn ôl ym mis ohonyn nhw i gyd. Ionawr. Er gwaethaf y ffaith fy mod i wedi drysu’r lluniau, roedd canlyniad Enillodd Abi a Hayley o’r annisgwyl i’r stori. Mae Glyn yn adrodd yr hanes: dosbarth Mynediad y wobr “Mi glywodd Mrs Beryl Hoyle o Lanfair Caereinion yr erthygl amdana fi am y sgôr isaf! Roedd yn yn y Plu. Mae Beryl yn cael Y Plu ar dâp. Mae hi yn fodryb i mi. Ar ôl gyfle bendigedig i cael gwybodaeth am Beryl mi es i i’w gweld. Doedden ni ddim wedi ddysgwyr ymarfer eu gweld ein gilydd ers dros 60 o flynyddoedd. Roedd Beryl yn ymarfer Cymraeg tu allan y dysgu yn Wolverhampton yn 1952 ac yn aros efo fy nheulu i. Ar ôl dosbarth. Mi wnaeth p’nawn difyr yng nghwmni Beryl mi wnes i glywed am berthynas arall Sarah May roi diolch i Enillodd Abi a Hayley y wobr am y sy’n byw yn Sutton Coldfield. Mae o wedi bod yn casglu hanes y Ferched y Wawr am sgôr isaf! teulu. Dw i’n gobeithio mod i’n perthyn i Hywel Dda! Byddaf yn mynd drefnu noson mor dda. i’w weld o cyn bo hir. Dw i’n mynd i Nant Gwrtheyrn yn fuan am yr ail dro. Mae dysgu Cymraeg yn grêt.”

Criw o ddysgwyr brwd gyda’u tiwtor, Sarah May

Beryl Hoyle a Glyn Thomas, yn cyfarfod eto ar ôl 60 o flynyddoedd Gwobrau Miri wedyn cynllun, ac yn y diwedd mi wnes i 11 tlws hyfryd allan o bren a chopr. Nos Sadwrn yr 15fed Chwefror oedd Noson Gwobrwyo Y Bridge House Llanfair Caereini Selar yn Aberystwyth. Es i ddim i’r noson, Prydau 3 chwrs. (roeddwn i wedi bod yn sâl) ond mi ges i’r Bwyd Cartref gan ddefnyddio neges ganlynol. “Noson grêt oedd nos Sadwrn Cynnyrch Cymreig diolch, a phawb wrth eu bodd â’r gwobrau.” Seidr Cymru, Rhestr Win helaeth. Gallwch archebu bwyd i Grwpiau neu Gyplau Os hoffech chi roi cynnig ar waith copr, bydd drwy ffonio Ruth Kempe: 01938 811917 Miri yn rhedeg Gweithdai (Workshops) yn lleol, er mwyn codi arian at yr Eisteddfod Genedlaethol 2015. YSWIRIANT AR Ysgol Basg Bydd cwrs deuddydd yng Ngholeg Powys, 24 GARREG EICH a 25 Ebrill. Mae’r Ysgol Basg yn gyfle DRWS arbennig i ymarfer a magu hyder. Hefyd, bydd dosbarth blasu ar gyfer dechreuwyr pur, felly Cleif Harpwood yn derbyn un o wobrau Miri, beth am ddod â ffrind efo chi? Bydd te a choffi Am gymorth gyda: am y Digwyddiad Byw Gorau 2013 ar gael (50c am y diwrnod). Dewch â • Yswiriant Ty a Char • Yswiriant Busnes a Cherbydau Masnachol Rydyn ni wedi arfer clywed am Miri Collard brechdanau i ginio. Mae’r cwrs yn costio £16 • Pensiynau • Buddsoddiadau yn ennill gwobrau, ond yn ddiweddar, mae Miri neu £11 efo consesiwn. Cewch ddod am un Mae Ymgynghorwyr Ariannol NFU Mutual yn cynghori ar diwrnod yn unig, os ydy hynny yn fwy cyfleus. wasanaethau yr NFU Mutual ac mewn achosion arbennig, rhai wedi gwneud gwobrau ar gyfer rhai o sêr y darparwyr eraill. Mi fyddwn yn egluro’r gwasanaethau a gynigir byd cerddoriaeth. Mae Miri yn esbonio: “Dw Mae ffurflen gofrestru ar gael ar wefan i chwi, ag ein costau. learnwelshinmidwales.org neu cysylltwch â i’n dysgu pobl sut i wneud gwaith copr a phiwter Am sgwrs iawn ynglyn a’ch anghenion cysylltwch a’ch swyddfa leol, trwy gyfrwng y Gymraeg ym Maes D bob Ei- Menna ar 01686 614226 erbyn 15 Ebrill. neu galwch i mewn. steddfod ers Y Bala 2009. Wrth edrych ar Cymdeithas Edward Llwyd Swyddfa Llanfair Caereinion “Ffêsbwc” ym mis Ionawr, mi welais i neges Mae Cymdeithas Edward Llwyd yn cynnal 01938 810224 oddi wrth ffrind sydd yn ganwr. Roedd Noson Gymdeithasol yn Hen Gapel John cylchgrawn roc Y Selar yn edrych am artist Hughes, nos Iau 24 Ebrill am 7.00. Bydd neu grefftwr i wneud tlysau ar gyfer gwobrau’r Alwyn Hughes yn rhoi sgwrs ar y testun Selar 2014. “Basai dy waith copr di yn siwtio ‘Bywyd Gwyllt Bro Maldwyn’. Bydd lluniaeth i’r dim, dylet ti anfon neges atyn nhw!” meddai ysgafn wedyn am gyfraniad o £2. Enwau i fo. Mi anfonais i e-bost i’r Uwch-olygydd, Nia Rhosier 01938 500631 neu Eluned Mai Agent of The National Farmers Union Mutual Insurance Society Limited. Porter 01746 765422 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 19 Salwch prysur ac yn cynhyrchu crefftau sy’n werth LLANFAIR Rydym yn falch o weld Mr John Ellis yn gwella eu gweld. ar ôl torri ei goes a bod Mrs Ceri Ifans, Hafan Cyflwynwyd y merched a diolchwyd iddynt CAEREINION Deg hefyd yn gwella. Cafodd Megan Owen gan Elen Davies ac enillwyd y raffl gan Eiry anffawd hefyd a hithau yn gwella mor dda ar Jones. Cofiwch am y Sioe Ffasiwn a gynhelir yn yr Siarad Cyhoeddus CFfI ôl triniaeth cyn y Nadolig ond mae’n dda ei gweld o gwmpas. Institiwt nos Wener, Ebrill 11eg. Mae siop Yn dilyn eu llwyddiant yn y gystadleuaeth Ann yn y Drenewydd yn arddangos eu dillad Adloniant bu aelodau’r Clwb Ffermwyr Ifanc Bu David Peate yn yr ysbyty am gyfnod ac mae Elizabeth Roberts, Isfryn, yn derbyn a bydd yn noson caws a gwin. £5 yn unig yw yn cystadlu yng nghystadlaethau Siarad pris y tocyn ac maent ar gael oddi wrth Mair Cyhoeddus Cenedlaethol Cymru yn Llanfair triniaeth yn Stoke. Gobeithio hefyd fod Olwen Thomas, Neuadd Lwyd yn well – cafodd ac Eiry. Bydd yr elw yn mynd at Eisteddfod ym Muallt ddydd Sadwrn, Mawrth 29ain. Yr Maldwyn a’r Gororau. aelodau oedd Megan Evans, Alun Thomas, a hithau dipyn o fraw gan fu’n rhaid iddi dderbyn Gwenllian, Henrietta a Lucia Alexander. triniaeth a hithau yn Llandudno gyda’r Bore Coffi Eisteddfod Cylch yr Urdd Ffermwyr Ifanc. Cafwyd Bore Coffi llwyddiannus yn yr Institiwt Dymunwn yn dda i Meirion Davies ar ôl iddo ar Fawrth 1af. Pwyllgor y Carnifal oedd yn ei Dyweddïad dderbyn llawdriniaeth a dymunwn wellhad drefnu a derbyniwyd £307 o werthu’r coffi, y Llongyfarchiadau i Alecs Peate a James buan i Betty Owen. Dymunwn adferiad buan i cacennau a’r raffl. Evans – fe wnaeth y ddau ddyweddïo ar Roger Cornes ac i Enid Owen ar ôl ei Ddydd Santes Dwynwen ac maent yn bwriadu llawdriniaeth. Annwyl ddarllenwyr, priodi ym mis Hydref. Mae James ac Alecs Nid oes unrhyw amheuaeth am y yn gweithio fel Clercod y Llys ar Gylchdaith Colledion penderfyniadau anodd sy’n wynebu addysg Caer. Cydymdeimlwn â Shirley Jones a’r teulu ar golli Mam a Nain, ac â theulu Llanoddian ar ym Mhowys. Mae’n rhaid i unrhyw ateb gael Genedigaethau golli tad yng nghyfraith a thaid – Sam ei seilio ar sicrhau darpariaeth barhaus Llongyfarchiadau i Rhian a Meirion ar Robinson, Upper Trefnant, Maesmawr yn 72 effeithiol ar gyfer yr holl ddisgyblion uwchradd enedigaeth merch fach, Nesta, ac i Lyn a oed. ar draws yr ystod gallu mewn addysg Shirley ar ddod yn Dad-cu a Mam-gu am y Bu farw Mrs Myfanwy (‘Nanw’) Thomas, Gymraeg a Saesneg. Rhaid i bob disgybl tro cyntaf. Graigwen, ar Fawrth 9fed a hithau yn 88 oed. gael ei drin yn gyfartal. Ganwyd merch fach i Carwyn Hoyle a’i gymar Roedd wedi dioddef afiechyd blin am Ond mae’r arian sydd ar gael bellach yn llai. - llongyfarchiadau i Arthur a Janet ar ddod yn flynyddoedd. Cynhaliwyd ei hangladd yn Nid yw polisïau’r gorffennol bellach yn opsiwn. Daid a Nain ac i Beryl Hoyle a Glyn a Bronwen Eglwys Llangynyw ar Fawrth 18fed. Canoli i ddileu dyblygu adnoddau ac ateb y sydd yn mynd i fod wrth eu bodd. Cydymdeimlwn â Nancy, Eluned, Erfyl a’r broblem ynghylch llefydd gwag yw’r realiti A dymuniadau da i Nigel a Kathorn Griffiths teulu. newydd. ar ddod yn Daid a Nain eto – mae gan Simon Cinio’r Sioe Mae llawer o’r rhieni sy’n dewis darpariaeth bellach ddau o blant yn Awstralia – bachgen cyfrwng Gymraeg ar gyfer eu plant wedi bod Cynhaliwyd y cinio blynyddol yn y Dyffryn ac o’r enw Kai a merch o’r enw Xanthe Rose, ac o’r farn ac wedi gobeithio mai’r ateb ymarferol roedd yn noson wych unwaith eto. Arweiniwyd mae Kate sy’n byw ger Stafford wedi cael yng ngogledd Ddwyrain Powys yw sefydlu y noson gan Elwyn Owen. Diolchodd y bachgen bach yn ddiweddar, Louie, brawd i ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg ddynodedig llywydd, Cadvan Evans, i bawb am helpu i Georgina. ar gampws Caereinion, sy’n ganolog i wneud y sioe yn llwyddiant a dymunodd yn ddalgylchoedd y tair ysgol uwchradd arall. Dathlu’r 90 dda i Glyn Watkins, llywydd y sioe eleni. Wrth gwrs, byddai hyn yn effeithio ar y rhai Er ein bod wedi llongyfarch Ceri Ifans, 25 Cafwyd adloniant gan Geraint a Beth Peate hynny sy’n dewis darpariaeth cyfrwng Hafan Deg o’r blaen am gyrraedd y garreg ar y diwedd gyda Jane Lewis wrth y piano. filltir hon, ym mis Mawrth yr oedd y diwrnod Saesneg yng Nghaereinion ar hyn o bryd, ond arbennig. Gobeithio i chi gael diwrnod i’w gofio, Undeb y Mamau mae tair ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg Ceri, ac rydym yn falch eich bod yn gwella ar Y mis diwethaf cafwyd noson yn gwrando ar arall o fewn pellter teithio rhesymol iddyn nhw. ôl cwympo yn y t~. y Chwaer Gwenda yn sôn am ei phrofiadau Y nodyn cadarnhaol ar eu cyfer nhw fyddai’r fel Nyrs Ardal a’r mis hwn daeth Viv Jones a Dydd Gweddi Byd-eang y fantais o gael mwy o ddewis o bynciau a Dave atom i gyflwyno lluniau a hanes yr ardal. sicrwydd o ran darpariaeth a chyfleoedd nag Chwiorydd Darllenwyd gan Mary Bowen a diolchwyd gan a geir ar hyn o bryd. Yn y dyfodol, gallai Gwasanaeth a drefnwyd gan ferched yr Aifft Megan. olygu hefyd y gallai rhieni lleol na fyddent fel oedd y gwasanaeth arbennig hwn eleni, a Enillwyd y raffl gan Shelagh Jones ac roedd arall yn ystyried darpariaeth cyfrwng Cymraeg daeth merched capeli’r ardal at ei gilydd i gapel y te yng ngofal Judy, Mary ac Olwen. Ym bellach ystyried y dystiolaeth am fanteision Moreia ar Fawrth 7fed i’w gynnal. Arweiniwyd mis Ebrill bydd Emyr Davies yn dod atom i deallusol a gwybyddol addysg cyfrwng y gwasanaeth gan Beryl Vaughan a Nia roi tipyn o hanes Llanfair ers talwm i ni. Cymraeg effeithiol yn lleol. Rhosier roddodd yr anerchiad. Canwyd emyn Merched y Wawr Yn ardal dalgylch Llanfyllin y disgyblion gan Elen Davies a’r organyddes oedd Beryl Bu’n gyfnod prysur i’r merched. Cynhaliwyd uwchradd cyfrwng Cymraeg a fyddai’n cael Jones. Swper G@yl Ddewi’r gangen yn yr Institiwt eu heffeithio. Mae canoli darpariaeth cyfrwng Cynhaliwyd gwasanaeth Saesneg yn yr nos Fercher, Chwefror 26. Roedd y bwyd yng Cymraeg mewn ysgol ddynodedig yng Eglwys yr un diwrnod gyda’r Parch. Mary ngofal Teulu T~ Cerrig a’r adloniant dan ofal Nghaereinion yn golygu y byddai’n rhaid iddyn Dunn fel siaradwraig wadd. parti Llond Llaw o ardal Pontrobert. nhw deithio pellter ychwanegol i gael Gwasanaeth Gwyl Dewi Bu pump o aelodau’r gangen yn cymryd rhan darpariaeth cyfrwng Cymraeg effeithiol gyda Tro Ebeneser oedd hi i gynnal y gwasanaeth yn y cystadlaethau Dominos a Dau Ddwrn yn manteision deallusol a gwybyddol neu hwn eleni ac roedd ysgrifenyddes y capel, y Chwaraeon a gynhaliwyd yn Llangynog ar fynychu’r ysgol cyfrwng Saesneg leol. Megan Ellis, wedi trefnu gwasanaeth Fawrth 19. Mae’r rhain yn ddewisiadau anodd iawn i bawb amrywiol oedd yn cynnwys cyfraniadau gan Ar ddechrau’r cyfarfod ar 26 Mawrth ond dyma’r unig ateb sy’n ymdrin â realiti’r Dilys Watkins, Viv Jones, Ruth Walton, plant croesawyd Elizabeth Human ac Enid Owen sefyllfa. I’r Aelod Portffolio ddweud y bydd hi yr Ysgol Sul, Rhodri Davies, Huw Davies, Huw a Megan Owen yn ôl atom ar ôl eu “yn gwneud popeth posibl i osgoi cau Ellis, Anne Ellis, Caryl a Manon Lewis, Viola llawdriniaeth. Anfonwyd ein cofion at Myra chweched dosbarth” drwy “gynnig ystod gul Evans, Joyce Davies, Nia Pryce, Gwilym Savage sy’n derbyn triniaeth ar hyn o bryd, o bynciau academaidd” i’r ychydig fynychu’r Humphreys, Naomi Jones, Mary Bowen, llongyfarchwyd Ceri ar gyrraedd ei 90 a “gr@p uwch o brifysgolion” (County Times, Joyce Ellis, Elen Davies, Eilir Ellis a’r chydymdeimlwyd â Beti sydd wedi colli ei Mawrth 21, 2014) yn golygu gwadu cyfleoedd Gweinidog, y Parch. Peter Williams. Yr chwaer. Llongyfarchwyd Eveline hefyd am bywyd i lawer o ddisgyblion. Nid yw hynny’n organyddes oedd Mary Steele. Braf oedd ddod yn Nain unwaith eto. dderbyniol. gweld y capel yn llawn; gwnaed casgliad Croesawyd tair o ferched Penybontfawr atom Byddai dadl ystyriol am y cynnig hwn yn teilwng at Ambiwlans Awyr Cymru a chafwyd sef Elin Huws, Helen Jones a Sarah Jones i rhywbeth i’w groesawu. paned i bawb ar y diwedd. ddangos eu gwaith llaw. Mae’r tair yn famau Rh. ap Rh. Owen Llansanffraid-ym-Mechain 20 Plu’r Gweunydd, Ebrill 2014 COLOFN MAI

Mae wyau wedi bod yn gysylltiedig â’r Pasg ers amser maith. Mae’r traddodiad o gyfnewid wyau yn dyddio nôl i gyn Cristnogaeth a byddai’r arfer hwnnw yn cael ei wneud i groesawu’r gwanwyn ac i adnewyddu bywyd. Dyma rysait sydd yn defnyddio wyau ac hefyd yn cyflwyno marmalêd sydd yn dymhorol ar hyn o bryd gan ddefnyddio orennau Seville – byr eu tymor! PWDIN Y PASG 100g (4 owns) o fara a grawn cyflawn – tafellau trwchus wedi eu torri’n sgwariau neu giwboid a heb y crwst Diolch i Ivy am y llun hyfryd yma o Prince yn edmygu’r filltir aur o Gennin Pedr 300ml (1/2 peint) o laeth 300ml (1/2 peint) o hufen sengl PRIF WEITHREDWR NEWYDD 50g (2 owns) o fenyn Yvonne 3 wy Croen un lemwn wedi ei ratio’n fân Steilydd Gwallt 50g (2 owns) o siwgr tywyll 50g (2 owns) o siwgr mân Ffôn: 01938 820695 Llond llwy fwrdd o farmalêd neu: 07704 539512 Twymo’r llaeth a’r hufen yn ysgafn gyda’r menyn. Curo’r melyn wyau ac ychwanegu y Hefyd, tyllu Ar gyfer eich holl rhain gyda’r siwgr tywyll a’r croen lemon at y ofynion gwallt. llaeth a’r hufen twym. clustiau a Iro dysgl ffwrn a rhoi’r darnau bara ar ei thalebau rhodd. gwaelod. Arllwys yr hylif dros y bara a gadael y cymysgedd i orffwys am rhyw ddeg munud. Yna pobi’r pwdin wedi setio a thaenu’r marmalêd ar yr wyneb. Chwyrlio’r gwyn wyau Cyhoeddodd Swyddogion Cenedlaethol ac ychwanegu’r siwgr mân gan ei blygu’n araf Mudiad Meithrin eu bod wedi penodi i mewn i’r gwyn wyau. Gwenllian Lansdown Davies i olynu Hywel Pentyrru’r meringue ar y pwdin a’i ddychwelyd Jones fel Prif Weithredwr newydd y Mudiad. i’r ffwrn am ddeg munud. Addurno gyda wyau Mae Gwenllian yn hanu o Fangor yn wreiddiol bach y Pasg os ac erbyn hyn wedi ymgartrefu yng dymunir a Nghoedtalog, Llanerfyl. Astudiodd Ffrangeg mwynhau’r pwdin a Sbaeneg yn Rhydychen a byw am gyfnod blasus hwn yn yn Galisia cyn cwblhau gradd Meistr a boeth. Doethuriaeth mewn Athroniaeth Wleidyddol G wasanaethau yng Nghaerdydd ble bu hefyd yn diwtor gwleidyddiaeth. Ar ôl cael ei hethol i Gyngor A deiladu Cylch Llên Maldwyn Sir Caerdydd yn 2004, treuliodd gyfnod yn avies gweithio fel Rheolwr Swyddfa Leanne Wood D AC yn y Rhondda cyn cael ei phenodi’n Brif NOS IAU 17eg EBRILL Weithredwr Plaid Cymru yn 2007. Ers 2011, am 7 o’r gloch bu’n gweithio i’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol fel Swyddog Cyhoeddiadau ac fel yn Cynorthwyydd Golygyddol y cyfnodolyn Ystafell Seddon, Gregynog Gwerddon. Mae Gwenllian yn ymwneud â nifer Drysau a Ffenestri Upvc o fudiadau gwirfoddol fel Cylch Llên Maldwyn, yng nghwmni’r awdur Ffasgia, Bondo a Bargod Upvc Merched y Wawr ac Archif Wleidyddol y Gwaith Adeiladu a Toeon Llyfrgell Genedlaethol. Mae ganddi ddwy ferch MANON STEFFAN ROS Gwasanaethau Cynnal a Chadw Eiddo fach, Nel ac Eldra ac mae’n wraig i Arwyn. Gwaith tir Meddai Gwenllian: Rheiliau Haearn, Giatiau a Balconïau “Mae’n fraint ac yn anrhydedd cael fy mhenodi Tocyn tymor £20 i’r swydd hon a gweithio i Fudiad sydd yn rhan Ffôn: 01938 820521 Symudol: 07933 452175 Pris ar y noson £5 mor allweddol o fywyd Cymru. Ble bynnag www.davies-building-services.co.uk Paned a bisged mae ’na blant, fe ddylai’r Mudiad – ac felly’r Gymraeg – fod yno er mwyn cynnig cychwyn Ymgymerir â gwaith amaethyddol, cadarn i blant bach ar ddechrau siwrne anturus Cofiwch sôn wrth ffrindiau a chydnabod - domesitg a gwaith diwydiannol mae croeso i bawb! bywyd”.