Wolfskreet 53, Maart 2016

VISIE OP WOLFHEZE IN 2020 Waar staan we in 2020? p.4 DE DRIEHOORNMESTKEVER Hoe leeft dit kleine beestje? p.14 DOUZE combineert sushi met chocola p.16 BURGERSCHAP Nieuw in het basisonderwijs. p.20 EN MEER... 1 *Galloway-runderen op de Johannahoeve Beste Wolfhezenaren,

ns fraaie dorp buigt zich met Heel veel leesplezier met deze vernieuwde Ohulp van Dorpsbelang over maar zo vertrouwde Kreet! een toekomstvisie tot 2020. Welke wensen leven er binnen de grenzen en wat kunnen we realiseren? Ook De redactie binnen de redactie van de Wolfskreet is reuring. Er hebben verschuivingen plaatsgevonden, en nieuw, jong bloed is Colofon er bij gekomen. Wolfskreet is een gratis blad voor en door inwoners van Wolfheze, de Buunderskamp en het Hazeleger. Woont u buiten Wolfheze, wordt deze voor €10,- Kees Koek gaat in het vervolg de per jaar toegestuurd. interviews houden voor dit blad. We Uitgave maart 2016 zijn erg benieuwd in wat voor een vat hij Oplage 720 stuks dit gaat gieten. Ingrid Damen en Carool Druk Huisdrukkerij ProPersona Hoogendoorn zullen de eindredactie Verschijning Viermaal per jaar voor hun rekening nemen. Gerard van der Heiden, die de afgelopen jaren de Contactgegevens Advertenties Peter Jasperse vormgeving voor zijn rekening nam, E-mail [email protected] heeft afscheid genomen omdat hij vele Redactie andere taken heeft en zeer actief is. E-mail [email protected]

Carool Hoogendoorn Lindeboomlaan 51 Inmiddels hebben Carl en Lennaert 026-482 22 31 Boelens zich bereid verklaard om Ingrid Damen Duitsekampweg 30 de armen uit de mouwen te steken 026-362 22 02 Peter Jasperse Wolfhezerweg 120-36 ten behoeve van het uiterlijk van de 026-482 18 10 Wolfskreet. Beide jonge mannen Kees Koek Sara Mansveltweg volgen een grafische opleiding: de één 026-482 23 39 in Arnhem en de ander in Utrecht. Vormgeving Carl Boelens & Albert Oltmansweg 12 Sinds enkele maanden wonen ze aan Lennaert Boelens 026-379 66 18 de Albert Oltmansweg (ik denk beter bekend als de Wolfsheide). Peter Vaste medewerker Ulbe Anema (De Duizendjarige Den) Jasperse blijft verantwoordelijk voor de advertenties en de financiële stromen. Volgend nummer Verschijnt juni 2016 Graag willen we u alvast laten weten Inleveren kopij vóór 1 mei 2016 per e-mail of afgeven dat er weer een Running Dinner voor bij één van de redactieleden.

alle Wolfhezenaren gepland staat op 1 De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden oktober aanstaande. Nadere info volgt. stukken in te korten dan wel niet te plaatsen. 2 3 Beste Wolfhezenaren,

alle Wolfhezenaren gepland staat op 1 De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden oktober aanstaande. Nadere info volgt. stukken in te korten dan wel niet te plaatsen. 2 3 Restaurant & Pannenkoekenhuis De Tijd www. restaurantdetijd.nl

Tijd voor lunch, diner, vergaderen en meer

Koffietijd High Tea Lunch Diner Pannenkoeken

Julio en Patrick Merino

Wolfhezerweg 87, 6847 AC, 026-4821202 www.restaurantdetijd.nl/[email protected]

Openingstijden: Ma, woe: 17.00-22.00, do t/m zon: 10.00-22.00 Vanaf 1 april: elke dag vanaf 09.30 tot 22.00 tot 1 oktober

4 5 Restaurant & Pannenkoekenhuis De Tijd www. restaurantdetijd.nl

Tijd voor lunch, diner, vergaderen en meer

Koffietijd High Tea Lunch Diner Pannenkoeken

Julio en Patrick Merino

Wolfhezerweg 87, 6847 AC, 026-4821202 www.restaurantdetijd.nl/[email protected]

Openingstijden: Ma, woe: 17.00-22.00, do t/m zon: 10.00-22.00 Vanaf 1 april: elke dag vanaf 09.30 tot 22.00 tot 1 oktober

4 5 Visie Wolfheze 2016-2020

Bij de totstandkoming van de visie tot en met 2015 is in 2005 gekozen voor • De halfuursdienst van de trein is van de een enquête. De dorpsbewoners werden grond gekomen (overdag); Visie op Wolfheze zo in de gelegenheid gesteld om mee te • Openluchttheater de Klaproos verzorgt denken bij het ontwikkelen van de visie nog steeds zomervoorstellingen; voor de jaren 2006-2015, en om meer van de dorpsbewoners te weten te komen. • Het Dorpsplein is gerealiseerd in een andere, vereenvoudigde vorm; Bij de visie die nu wordt ontwikkeld • De weekmarkt is verplaatst naar het in 2020 gaan de initiatiefnemers uit van een Dorpsplein en wordt goed bezocht; De toekomst van het dorp stond centraal bij de bijeenkomst van Dorpsbelang periode van 5 jaar. De snel veranderende • De basisschool ie gebleven en uitgebreid Wolfheze in De Burcht in november vorig jaar. Waar staan we in 2020, was de omstandigheden door maatschappelijke met kinderopvang en buitenschoolse vraag, waar dient de focus op te liggen, wat is in 2020 gerealiseerd. Welke ontwikkelingen en maatregelen van de activiteiten; zaken zijn behouden gebleven of wellicht ook verloren gegaan. landelijke, en daardoor ook van de lokale • Het Kulturhus is er niet gekomen, politiek zorgen voor een minder stabiele daarentegen wordt De Burcht nog steeds situatie voor een langere beleidsperiode. gebruikt als dorpshuis; e avond was een vervolg op de visie werden de resultaten gepresenteerd. Aan Dorpsbelang Wolfheze heeft er ditmaal • De wijkagent is nog steeds actief in ons Duit 2005. Deze ging nog uit van een de hand daarvan is nu een conceptvisie voor gekozen een bijeenkomst met de dorp. termijn van 10 jaar. De visie die nu is opgesteld. Tijdens de jaarvergadering van dorpsbewoners te beleggen om aan opgesteld gaat uit van een looptijd van 5 Dorpsbelang Wolfheze, op 17 maart, komt de hand van een aantal belangrijke De volgende thema’s zijn in groepjes en jaar. De ontwikkelingen in de samenleving de nieuwe visie aan de orde. Wie wil, kan (maatschappelijke) thema’s de meningen daarna plenair behandeld en vormen de en politiek gaan zo razendsnel dat verder daarna meehelpen om tot een definitieve te peilen. basis voor de opgestelde visie. vooruit blikken vrijwel niet mogelijk is. invulling te komen. De nu opgestelde De aanwezigen die avond konden aan de conceptvisie op Wolfheze in 2020 vindt u Het bestuur van Dorpsbelang schrijft de 1. Welzijn en zorg hand van vijf thema’s aspecten opschrijven hieronder. visie. Bij diverse thema’s zal een groepje Welzijn als voeding voor het toekomstbeeld. Het dorpsbewoners gevraagd worden om op Ontmoeten en sociale cohesie staan hierbij leverde een enorm aantal verdere aanvullingen te geven. centraal. Activiteiten in de bestaande gele briefjes op bij de thema’s voorzieningen hebben onder andere als verkeer en vervoer, overlast De dertien stellingen uit de visie 2015 zijn doel elkaar beter te leren kennen. en veiligheid, welzijn en al in het kort besproken. Een deel van deze zorg, woningbouw en stellingen is de afgelopen jaren gerealiseerd. De vereniging Dorpsbelang en De Burcht voorzieningen en als vijfde De onderwerpen die niet of gedeeltelijk moeten blijven bestaan, de gemeente dient thema natuur en recreatie. zijn gerealiseerd zijn verklaarbaar door dit te faciliteren. Alle veiligheidsaspecten de veranderende maatschappelijke en bleken onder te brengen bij politieke ontwikkelingen, of door andere Wensen van de bewoners om het welzijn de andere onderwerpen. inzichten. in het dorp te behouden of te verbeteren zijn: Sportactiviteiten, een echte pub In groepen spraken de Voorbeelden hiervan zijn: voor jong en oud, een buurtsuper(tje), deelnemers verder over de • De zorgboerderij is er niet gekomen; het organiseren van straatfeesten, ingebrachte elementen. Na • De snelwegen zijn verbreed, maar voorzieningen voor jonge gezinnen, drie kwartier was in alle *De compilatie van diverse elementen die gezamenlijk hebben tot nu toe niet geleid tot minder een soort ‘speeltuin’ voor 65-plussers, groepen het plaatje rond en Wolfheze vormen. De afbeelding vormde de basis voor de verkeer in het dorp; het ontwikkelen van een zorgboerderij, uitnodiging voor de visieavond in november 2015. 6 7 burenhulp, mantelzorg en ouderenzorg de huur- of sociale sector) en meer- zijn belangrijke onderwerpen voor de generatiewoningen. Het gemeentelijk nabije toekomst. beleid kan worden verbeterd om vooraf Het begrip ‘Naoberschap’ kan inhoud te peilen waar behoefte aan is, bovendien als onderdeel van een grote keten. De behoud van feesten zoals Sint en Piet, krijgen bij tal van bestaande activiteiten kan verpaupering en leegstand adequater stationswinkel en snackbar voorzien het feest rondom de kerstboom, de in de samenleving van Wolfheze. De worden aangepakt. De wijzigingen in enigszins in een behoefte. De weekmarkt Oranjefeesten, de zomervoorstellingen in organisatie ‘We helpen’ kan daarbij het gebruik van bestaande woningen op het Dorpsplein eveneens; een het openluchttheater De Klaproos op het ondersteunend zijn. Via deze weg kan en gebouwen bij Pro Persona bieden wenselijke uitbreiding op de markt zou terrein van Pro Persona. hulp worden gevraagd, maar ook worden perspectieven. Een klankbordgroep een groentekraam zijn. Wellicht biedt een geboden. is in gesprek met Pro Persona over de rijdende winkel uitkomst. Voorzieningen voor tal van activiteiten Ook hier dient meer aandacht te zijn voor mogelijkheden. De vraag is ook gesteld of kunnen worden gedeeld om deze optimaal bestaande voorzieningen en instellingen Het Schild zou kunnen uitbreiden met de Niet alle voorzieningen in ons dorp zijn te gebruiken. die hulp kunnen bieden. Welke bouw van een aantal woningen. bij veel inwoners bekend. Ze worden Het beoefenen van kunst en het genieten mogelijkheden zijn er bij Pro Persona en Uitbreiding van het woningbestand is ook niet optimaal gebruikt. Zoals het ervan, leveren een bijdrage aan het welzijn bij Het Schild? noodzakelijk om de voorzieningen in zwembad bij Pro Persona, twee jeu de van het dorp. Bovendien leert het mensen Het belangrijkste begrip in de zorg is: stand te houden of uit te breiden. boules-banen, twee sportzalen en de te denken buiten de bestaande kaders. Zorgen voor elkaar. fitnessmogelijkheden. Wolfheze zal het zelf Voorzieningen Zoals eerder vermeld betrekt Pro Persona moeten organiseren in Er zijn veel ideeën geopperd om bestaande het dorp bij de mogelijke toekomstige een combinatie van een voorzieningen te behouden en nieuwe te wijziging van gebouwen op het terrein. team professionals en ontwikkelen. Hierbij zal steeds rekening Wolfheze kent nogal wat ZZP-ers die soms een team vrijwilligers. worden gehouden met de schaalgrootte buiten het dorp een ruimte huren voor hun van het dorp. 50 of 100 woningen extra zakelijke activiteiten. Aan kleinschalige 2. Woningbouw en is geen uitdaging voor een supermarkt kantoorruimten en werkplaatsen bestaat voorzieningen om zich in ons dorp te vestigen. Er behoefte. Ook de kunstenaars die enkele Woningbouw zijn wel kleinschalige voorbeelden van jaren geleden op het terrein van Pro Over het thema winkelvoorzieningen, volgens voorbeeld Persona werkten en woonden, willen woningbouw zijn van dorpen op het Franse platteland, graag terugkeren. de meningen van de dorpsbewoners Sport enigszins verdeeld. Wolfheze heeft een aantal *Het is belangrijk om een aantal zaken in het dorp te koesteren en Voor een kleine groep sportvoorzieningen. te behouden, zoals de Oranjefeesten is het bouwen van Daarvan wordt te weinig foto: Kees Koek meer woningen niet gebruik gemaakt. Door een noodzakelijk. De groei van de bevolking kan meerderheid is voor uitbreiding van het het ledental van verenigingen De rode draad door het thema Welzijn: woningbestand, maar dan wel aangepast toenemen, waardoor de Ontmoeten en doen! aan de behoefte van het dorp. Voortgaan accommodaties zonder op de weg van bouwen maar en we zien overheidssteun kunnen Zorg wel wat er wordt verkocht, is verleden tijd. overleven. VV Wodanseck Wolfheze wil vooral zelfverzorgend zijn. Bij alle projecten zal de behoefte moeten heeft bijvoorbeeld al Dit is mogelijk in een samenwerking met worden gepeild. Wenselijk zijn in *De weekmarkt op het Dorpsplein voorziet in een behoefte. goede contacten met professionals en vrijwilligers. Thema’s als ieder geval: woningen voor starters (in Een groentekraam zou een wenselijke uitbreiding op de markt hotels in de omgeving zijn. 8 foto: Engel-Tjenk Vos 9 burenhulp, mantelzorg en ouderenzorg de huur- of sociale sector) en meer- zijn belangrijke onderwerpen voor de generatiewoningen. Het gemeentelijk nabije toekomst. beleid kan worden verbeterd om vooraf Het begrip ‘Naoberschap’ kan inhoud te peilen waar behoefte aan is, bovendien als onderdeel van een grote keten. De behoud van feesten zoals Sint en Piet, krijgen bij tal van bestaande activiteiten kan verpaupering en leegstand adequater stationswinkel en snackbar voorzien het feest rondom de kerstboom, de in de samenleving van Wolfheze. De worden aangepakt. De wijzigingen in enigszins in een behoefte. De weekmarkt Oranjefeesten, de zomervoorstellingen in organisatie ‘We helpen’ kan daarbij het gebruik van bestaande woningen op het Dorpsplein eveneens; een het openluchttheater De Klaproos op het ondersteunend zijn. Via deze weg kan en gebouwen bij Pro Persona bieden wenselijke uitbreiding op de markt zou terrein van Pro Persona. hulp worden gevraagd, maar ook worden perspectieven. Een klankbordgroep een groentekraam zijn. Wellicht biedt een geboden. is in gesprek met Pro Persona over de rijdende winkel uitkomst. Voorzieningen voor tal van activiteiten Ook hier dient meer aandacht te zijn voor mogelijkheden. De vraag is ook gesteld of kunnen worden gedeeld om deze optimaal bestaande voorzieningen en instellingen Het Schild zou kunnen uitbreiden met de Niet alle voorzieningen in ons dorp zijn te gebruiken. die hulp kunnen bieden. Welke bouw van een aantal woningen. bij veel inwoners bekend. Ze worden Het beoefenen van kunst en het genieten mogelijkheden zijn er bij Pro Persona en Uitbreiding van het woningbestand is ook niet optimaal gebruikt. Zoals het ervan, leveren een bijdrage aan het welzijn bij Het Schild? noodzakelijk om de voorzieningen in zwembad bij Pro Persona, twee jeu de van het dorp. Bovendien leert het mensen Het belangrijkste begrip in de zorg is: stand te houden of uit te breiden. boules-banen, twee sportzalen en de te denken buiten de bestaande kaders. Zorgen voor elkaar. fitnessmogelijkheden. Wolfheze zal het zelf Voorzieningen Zoals eerder vermeld betrekt Pro Persona moeten organiseren in Er zijn veel ideeën geopperd om bestaande het dorp bij de mogelijke toekomstige een combinatie van een voorzieningen te behouden en nieuwe te wijziging van gebouwen op het terrein. team professionals en ontwikkelen. Hierbij zal steeds rekening Wolfheze kent nogal wat ZZP-ers die soms een team vrijwilligers. worden gehouden met de schaalgrootte buiten het dorp een ruimte huren voor hun van het dorp. 50 of 100 woningen extra zakelijke activiteiten. Aan kleinschalige 2. Woningbouw en is geen uitdaging voor een supermarkt kantoorruimten en werkplaatsen bestaat voorzieningen om zich in ons dorp te vestigen. Er behoefte. Ook de kunstenaars die enkele Woningbouw zijn wel kleinschalige voorbeelden van jaren geleden op het terrein van Pro Over het thema winkelvoorzieningen, volgens voorbeeld Persona werkten en woonden, willen woningbouw zijn van dorpen op het Franse platteland, graag terugkeren. de meningen van de dorpsbewoners Sport enigszins verdeeld. Wolfheze heeft een aantal *Het is belangrijk om een aantal zaken in het dorp te koesteren en Voor een kleine groep sportvoorzieningen. te behouden, zoals de Oranjefeesten is het bouwen van Daarvan wordt te weinig foto: Kees Koek meer woningen niet gebruik gemaakt. Door een noodzakelijk. De groei van de bevolking kan meerderheid is voor uitbreiding van het het ledental van verenigingen De rode draad door het thema Welzijn: woningbestand, maar dan wel aangepast toenemen, waardoor de Ontmoeten en doen! aan de behoefte van het dorp. Voortgaan accommodaties zonder op de weg van bouwen maar en we zien overheidssteun kunnen Zorg wel wat er wordt verkocht, is verleden tijd. overleven. VV Wodanseck Wolfheze wil vooral zelfverzorgend zijn. Bij alle projecten zal de behoefte moeten heeft bijvoorbeeld al Dit is mogelijk in een samenwerking met worden gepeild. Wenselijk zijn in *De weekmarkt op het Dorpsplein voorziet in een behoefte. goede contacten met professionals en vrijwilligers. Thema’s als ieder geval: woningen voor starters (in Een groentekraam zou een wenselijke uitbreiding op de markt hotels in de omgeving zijn. 8 foto: Engel-Tjenk Vos 9 verder uitgewerkt worden. Uit ervaringen voor een grotere spreiding van wild en van dorpsbewoners blijkt dat makelaars kleine dieren. Het aantal edelherten in dit bij de verkoop van woningen niet gebied is toegenomen; de wilde zwijnen om binnen- en buitenlandse clubs voldoende promoten welke voorzieningen zijn vooralsnog niet welkom. zijn genoemd: het aanleggen van trainingsmogelijkheden te bieden. het dorp heeft. Zo is het station voor een midgetgolfbaan, De Burcht als veel woningzoekenden een belangrijk In Wolfheze starten tal van wandeltochten, multifunctioneel centrum in beheer van Men vraagt zich af hoe lang kerkgebouwen argument om in Wolfheze neer te strijken. het Klompenpad laat wandelaars van de het dorp, een zorgboerderij, een recreatieve in stand worden gehouden? Het gebruik Dorpsbelang zal dit onder de aandacht omgeving genieten. Fietsroutes passeren coöperatie Wolfheze, meer banken en van één kerkelijk centrum zou kunnen brengen in een gesprek met de gemeente Wolfheze, ook voor het weekend- picknicktafels in de omgeving, aantrekken leiden tot een intensiever gebruik van de en een aantal makelaars. recreatieverkeer is Wolfheze nietvan kunstenaars, een retraitecentrum. gebouwen. Bekendheid van de huidige voorzieningen onbekend. Een vaak gehoorde klacht is Ook de wens om meer gebruik te maken van en een beter gebruik hiervan is van belang wel het ontbreken van een eenduidige, Regelmatig stelen we onszelf de vraag alternatieve energie is aan de orde gesteld, voor de komende periode. duidelijke bewegwijzering. Er staan te of het aantal recreanten moet groeien, er is een idee geopperd om aan de rand van veel borden op te veel plaatsen die naar waardoor het drukker word. Anderzijds het dorp een windmolen te plaatsen die 3. Natuur en recreatie de routes en bezienswaardigheden in de kan de toename van recreanten veel voor een deel in de energiebehoefte kan Wolfheze is gelegen in een prachtige omgeving leiden. betekenen voor de voorzingen om ons voorzien en bovendien, naar voorbeeld natuurlijke omgeving, aantrekkelijk voor heen en het dorp meer bekendheid geven. van de toepassing in een Fries dorp, ook veel recreanten uit binnen- en buitenland. De samenwerking tussen de ondernemers inkomsten genereert voor het dorp. De bekendheid van de natuur om ons die het van recreatie moeten hebben, Wolfheze meer op de kaart zetten, vinden heen kan worden verbeterd, waarbij de ontbreekt. Op camping De Lindenhof, veel dorpelingen belangrijk, het dorp Pinautomaat nadrukkelijke wens van het dorp is dat ‘rust goed bezocht door recreanten die per fiets kan daarvan in veel opzichten profiteren. Overige ideeën in het kader van en ruimte’ belangrijk zijn. Natuurgebied of wandelend van de omgeving willen De aanwezigheid van het station is daar voorzieningen: de aanleg van glasvezel voor de Reijerscamp wordt beheerd door genieten, is een VVV- informatiepunt een voorbeeld van. De snelwegen om een snellere en betere internetvoorziening, Natuurmonumenten, waarmee gevestigd. Dit is te onbekend en niet ons heen zorgen voor een gemakkelijke een zaak voor broodjes en delicatessen, een Wolfheze een goede samenwerking voldoende aangegeven. Op dit punt is wel bereikbaarheid, maar heeft als nadeel dat ecowinkel, verkoop van streekproducten, heeft. Een werkgroep vanuit het dorp voldoende informatie verkrijgbaar. de geluidsoverlast toegenomen is. De wens voorzieningen voor topsporters in heeft bijgedragen aan de visie op dit leeft nog steeds om dit enigszins te verlagen samenwerking met Papendal en een natuurgebied voor de komende periode. Wolfheze en de omliggende dorpen door de aanleg van geluidsschermen. pinautomaat in het dorp. Het ecoduct over de A12 heeft gezorgd beschikken over een ruim aanbod aan Metingen in het verleden hebben echter hotelaccommodatie. Die zijn geschikt aangetoond dat Wolfheze hiervoor niet in De wensenlijst kan nog voor zakelijke bijeenkomsten, seminars en aanmerking komt. langer worden als alle recreatief gebruik. dorpsbewoners hun lijst Om de onderlinge samenwerking te De inwoners van Wolfheze genieten van kunnen samenstellen. bevorderen, heeft Dorpsbelang enkele de rust en de ruimte in het dorp en de De realiteit is echter jaren geleden een bijeenkomst belegd. omgeving, maar Wolfheze heeft ook de dan ondernemers wel Toen zijn ideeën geuit en voorzichtige wens een aantrekkelijk dorp te zijn voor ‘brood’ moeten zien in de plannen gemaakt, maar tot resultaat heeft recreanten. opzet van een winkel of het niet geleid. Dat geldt eveneens voor de voorziening. regionale samenwerking op dit gebied. Het 4. Verkeer en vervoer Voor de komende periode aantal Bed en Breakfast-voorzieningen is De bereikbaarheid van Wolfheze is tot 2020 zijn voldoende niet toegenomen. uitstekend te noemen. Via autosnelwegen ideeën genoemd die nu al is het dorp gemakkelijk bereikbaar, het * Wolfheze is gelegen in een prachtige natuurlijke aandacht hebben en nog omgeving, aantrekkelijk voor veel recreanten uit binnen- en Als ideeën voor de lokale recreatie NS-station is voor een dorp van deze buitenland. 10 11 verder uitgewerkt worden. Uit ervaringen voor een grotere spreiding van wild en van dorpsbewoners blijkt dat makelaars kleine dieren. Het aantal edelherten in dit bij de verkoop van woningen niet gebied is toegenomen; de wilde zwijnen om binnen- en buitenlandse clubs voldoende promoten welke voorzieningen zijn vooralsnog niet welkom. zijn genoemd: het aanleggen van trainingsmogelijkheden te bieden. het dorp heeft. Zo is het station voor een midgetgolfbaan, De Burcht als veel woningzoekenden een belangrijk In Wolfheze starten tal van wandeltochten, multifunctioneel centrum in beheer van Men vraagt zich af hoe lang kerkgebouwen argument om in Wolfheze neer te strijken. het Klompenpad laat wandelaars van de het dorp, een zorgboerderij, een recreatieve in stand worden gehouden? Het gebruik Dorpsbelang zal dit onder de aandacht omgeving genieten. Fietsroutes passeren coöperatie Wolfheze, meer banken en van één kerkelijk centrum zou kunnen brengen in een gesprek met de gemeente Wolfheze, ook voor het weekend- picknicktafels in de omgeving, aantrekken leiden tot een intensiever gebruik van de en een aantal makelaars. recreatieverkeer is Wolfheze nietvan kunstenaars, een retraitecentrum. gebouwen. Bekendheid van de huidige voorzieningen onbekend. Een vaak gehoorde klacht is Ook de wens om meer gebruik te maken van en een beter gebruik hiervan is van belang wel het ontbreken van een eenduidige, Regelmatig stelen we onszelf de vraag alternatieve energie is aan de orde gesteld, voor de komende periode. duidelijke bewegwijzering. Er staan te of het aantal recreanten moet groeien, er is een idee geopperd om aan de rand van veel borden op te veel plaatsen die naar waardoor het drukker word. Anderzijds het dorp een windmolen te plaatsen die 3. Natuur en recreatie de routes en bezienswaardigheden in de kan de toename van recreanten veel voor een deel in de energiebehoefte kan Wolfheze is gelegen in een prachtige omgeving leiden. betekenen voor de voorzingen om ons voorzien en bovendien, naar voorbeeld natuurlijke omgeving, aantrekkelijk voor heen en het dorp meer bekendheid geven. van de toepassing in een Fries dorp, ook veel recreanten uit binnen- en buitenland. De samenwerking tussen de ondernemers inkomsten genereert voor het dorp. De bekendheid van de natuur om ons die het van recreatie moeten hebben, Wolfheze meer op de kaart zetten, vinden heen kan worden verbeterd, waarbij de ontbreekt. Op camping De Lindenhof, veel dorpelingen belangrijk, het dorp Pinautomaat nadrukkelijke wens van het dorp is dat ‘rust goed bezocht door recreanten die per fiets kan daarvan in veel opzichten profiteren. Overige ideeën in het kader van en ruimte’ belangrijk zijn. Natuurgebied of wandelend van de omgeving willen De aanwezigheid van het station is daar voorzieningen: de aanleg van glasvezel voor de Reijerscamp wordt beheerd door genieten, is een VVV- informatiepunt een voorbeeld van. De snelwegen om een snellere en betere internetvoorziening, Natuurmonumenten, waarmee gevestigd. Dit is te onbekend en niet ons heen zorgen voor een gemakkelijke een zaak voor broodjes en delicatessen, een Wolfheze een goede samenwerking voldoende aangegeven. Op dit punt is wel bereikbaarheid, maar heeft als nadeel dat ecowinkel, verkoop van streekproducten, heeft. Een werkgroep vanuit het dorp voldoende informatie verkrijgbaar. de geluidsoverlast toegenomen is. De wens voorzieningen voor topsporters in heeft bijgedragen aan de visie op dit leeft nog steeds om dit enigszins te verlagen samenwerking met Papendal en een natuurgebied voor de komende periode. Wolfheze en de omliggende dorpen door de aanleg van geluidsschermen. pinautomaat in het dorp. Het ecoduct over de A12 heeft gezorgd beschikken over een ruim aanbod aan Metingen in het verleden hebben echter hotelaccommodatie. Die zijn geschikt aangetoond dat Wolfheze hiervoor niet in De wensenlijst kan nog voor zakelijke bijeenkomsten, seminars en aanmerking komt. langer worden als alle recreatief gebruik. dorpsbewoners hun lijst Om de onderlinge samenwerking te De inwoners van Wolfheze genieten van kunnen samenstellen. bevorderen, heeft Dorpsbelang enkele de rust en de ruimte in het dorp en de De realiteit is echter jaren geleden een bijeenkomst belegd. omgeving, maar Wolfheze heeft ook de dan ondernemers wel Toen zijn ideeën geuit en voorzichtige wens een aantrekkelijk dorp te zijn voor ‘brood’ moeten zien in de plannen gemaakt, maar tot resultaat heeft recreanten. opzet van een winkel of het niet geleid. Dat geldt eveneens voor de voorziening. regionale samenwerking op dit gebied. Het 4. Verkeer en vervoer Voor de komende periode aantal Bed en Breakfast-voorzieningen is De bereikbaarheid van Wolfheze is tot 2020 zijn voldoende niet toegenomen. uitstekend te noemen. Via autosnelwegen ideeën genoemd die nu al is het dorp gemakkelijk bereikbaar, het * Wolfheze is gelegen in een prachtige natuurlijke aandacht hebben en nog omgeving, aantrekkelijk voor veel recreanten uit binnen- en Als ideeën voor de lokale recreatie NS-station is voor een dorp van deze buitenland. 10 11 Amsterdamseweg zorgen voor verwarring en provincie al enkele jaren geleden en te hoge snelheden binnen en net buiten toezeggingen gedaan die voor een veiliger het dorp. situatie zouden zorgen, compleet met omvang een luxe te noemen. Historische bouwplannen, tekeningen en een tijdpad de sportaccommodaties.Trottoirs langs afspraken bij de ontwikkeling van het De lang beloofde aanpassing van de voor de werkzaamheden. de Heelsumseweg; hier ontbreken dorp Wolfheze en de huidige situatie met Wolfhezerweg is nog niet gerealiseerd. voorzieningen voor voetgangers. behoorlijk wat treinreizigers die gebruik Enkele jaren geleden presenteerden Het dorp blijft echter klem zitten door trage Verkeersremmende maatregelen maken van station, zorgen voor een stabiele gemeente en provincie hier een plan voor. besluitvorming van partijen en verwijten voor deze straat of invoering voor situatie. Sinds 2015 is de dienstregeling De aanpassing moet prioriteit krijgen over en weer over de betaalbaarheid eenrichtingsverkeer. aangepast en kan op werkdagen met om deze weg verkeersluw te maken en van dit project. We doen pogingen om Begroeiing langs de A50, enigszins ter een halfuursdienst zowel in oostelijke minder aantrekkelijk voor passanten en gesprekken op gang te brengen; als dit niet vervanging van een geluidsscherm. als westelijke richting worden gereisd. sluipverkeer. Voor de bebouwde kom gaat tot resultaten leidt zullen acties worden Bereikbaarheid van alle perrons op het Vanzelfsprekend blijven er wensen over: dan het snelheidsregime van 30 km in, en gevoerd. station. de aansluiting vanuit Ede-Wageningen in voor de wegen buiten de bebouwde kom de richting van Utrecht is vrij krap, slechts in beide richtingen 60 km. Prioriteiten een paar minuten overstaptijd is aan de Aanpassing Wolfhezerweg korte kant. De aantrekkelijkheid van het dorp voor Bereikbaarheid station recreanten is minder groot vanwege de en verbreding van de Een lijndienst voor grote bussen is door slechte staat van enkele fietspaden rond spoorwegovergang. gebrek aan reizigers enkele jaren geleden het dorp. Alle politieke partijen hebben opgeheven. De buurtbus met vrijwillige wel toegezegd dat het fietspad in het Tot slot chauffeurs voldoet aan de behoefte, alle verlengde van de Duitsekampweg, langs Een visie voor het dorp dorpen in de gemeente zijn hierdoor de Reijerscamp, zou worden verbeterd. Wolfheze voor de periode bereikbaar. Het pad is te smal en door de groei van van 2016-2010 is niet een De bereikbaarheid via de autosnelwegen boomwortels en vorstschade in een opsomming van wensen heeft ook nadelen. De geluidsoverlast erbarmelijke staat. Het fietspad langs de van bewoners, maar een kan behoorlijk zijn en de betreffende A50 naar Heelsum kan eveneens worden denkrichting voor een lan- snelwegen zijn nog niet geoptimaliseerd verbeterd. De onveilige situatie voor gere termijn. In veel geval- voor het toenemende verkeer. Eind 2015 is fietsers op de Wolfhezerweg is moeilijk *Het meest onveilige punt in het dorp is de spoorwegov- len zullen de lopende pro- een begin gemaakt met de verbreding van structureel aan te passen door de bomen ergang. Vooral aan de kant van het station is de situatie cessen worden voortgezet. de A12, hierdoor ontstaan vaak files, ook langs deze weg. De enige mogelijkheid bijzonder onveilig voor fietsers en voetgangers. In andere gevallen is het op de A50 door de aansluiting met de A12. voor een grotere mate van veiligheid is de voortschrijdend inzicht van gedragsbeïnvloeding van het passerende invloed op besluitvorming. Zoals aan het Dit zorgt voor veel sluipverkeer door het autoverkeer. Overige suggesties die in het kader begin is vermeld, zijn processen onderhe- dorp. Biij een gesloten spoorwegovergang van verkeer en vervoer door de vig aan veranderingen in de maatschappij komt het regelmatig voor dat aan beide Het meest onveilige punt in het dorp is dorpsbewoners zijn genoemd: Een en de overheden. zijden op de Wolfhezerweg files ontstaan. De de spoorwegovergang. Aan beide zijden, ongelijkvloerse spoorwegovergang (dit vraag is of de verkeersintentie zal afnemen maar vooral een de stationszijde is de is jaren geleden onderzocht en zowel op Voor de gemeente en provincie is het na de werkzaamheden op de snelwegen. situatie bijzonder onveilig voor fietsers grond van infrastructurele maatregelen eveneens van belang de beleidslijnen aan De Wolfhezerweg is een 30 kilometerweg, en voetgangers. Bewoners van Het Schild, en de daarmee gepaard gaande financiën te passen aan de wensen en ideeën die maar is niet als zodanig ingericht. De schoolkinderen en hun ouders en fietsers onhaalbaar). in de dorpen leven. De verankering van verschillende maximumsnelheden op hebben hier dagelijks mee te maken. Betere verlichting langs de Duitsekampweg een goed communicatieplatform van alle deze weg van de Utrechteseweg tot aan de Ook hier hebben ProRail, gemeente ten behoeve van fietsers van en naar belanghebbenden is een absolute voor- 12 13 Amsterdamseweg zorgen voor verwarring en provincie al enkele jaren geleden en te hoge snelheden binnen en net buiten toezeggingen gedaan die voor een veiliger het dorp. situatie zouden zorgen, compleet met omvang een luxe te noemen. Historische bouwplannen, tekeningen en een tijdpad de sportaccommodaties.Trottoirs langs afspraken bij de ontwikkeling van het De lang beloofde aanpassing van de voor de werkzaamheden. de Heelsumseweg; hier ontbreken dorp Wolfheze en de huidige situatie met Wolfhezerweg is nog niet gerealiseerd. voorzieningen voor voetgangers. behoorlijk wat treinreizigers die gebruik Enkele jaren geleden presenteerden Het dorp blijft echter klem zitten door trage Verkeersremmende maatregelen maken van station, zorgen voor een stabiele gemeente en provincie hier een plan voor. besluitvorming van partijen en verwijten voor deze straat of invoering voor situatie. Sinds 2015 is de dienstregeling De aanpassing moet prioriteit krijgen over en weer over de betaalbaarheid eenrichtingsverkeer. aangepast en kan op werkdagen met om deze weg verkeersluw te maken en van dit project. We doen pogingen om Begroeiing langs de A50, enigszins ter een halfuursdienst zowel in oostelijke minder aantrekkelijk voor passanten en gesprekken op gang te brengen; als dit niet vervanging van een geluidsscherm. als westelijke richting worden gereisd. sluipverkeer. Voor de bebouwde kom gaat tot resultaten leidt zullen acties worden Bereikbaarheid van alle perrons op het Vanzelfsprekend blijven er wensen over: dan het snelheidsregime van 30 km in, en gevoerd. station. de aansluiting vanuit Ede-Wageningen in voor de wegen buiten de bebouwde kom de richting van Utrecht is vrij krap, slechts in beide richtingen 60 km. Prioriteiten een paar minuten overstaptijd is aan de Aanpassing Wolfhezerweg korte kant. De aantrekkelijkheid van het dorp voor Bereikbaarheid station recreanten is minder groot vanwege de en verbreding van de Een lijndienst voor grote bussen is door slechte staat van enkele fietspaden rond spoorwegovergang. gebrek aan reizigers enkele jaren geleden het dorp. Alle politieke partijen hebben opgeheven. De buurtbus met vrijwillige wel toegezegd dat het fietspad in het Tot slot chauffeurs voldoet aan de behoefte, alle verlengde van de Duitsekampweg, langs Een visie voor het dorp dorpen in de gemeente zijn hierdoor de Reijerscamp, zou worden verbeterd. Wolfheze voor de periode bereikbaar. Het pad is te smal en door de groei van van 2016-2010 is niet een De bereikbaarheid via de autosnelwegen boomwortels en vorstschade in een opsomming van wensen heeft ook nadelen. De geluidsoverlast erbarmelijke staat. Het fietspad langs de van bewoners, maar een kan behoorlijk zijn en de betreffende A50 naar Heelsum kan eveneens worden denkrichting voor een lan- snelwegen zijn nog niet geoptimaliseerd verbeterd. De onveilige situatie voor gere termijn. In veel geval- voor het toenemende verkeer. Eind 2015 is fietsers op de Wolfhezerweg is moeilijk *Het meest onveilige punt in het dorp is de spoorwegov- len zullen de lopende pro- een begin gemaakt met de verbreding van structureel aan te passen door de bomen ergang. Vooral aan de kant van het station is de situatie cessen worden voortgezet. de A12, hierdoor ontstaan vaak files, ook langs deze weg. De enige mogelijkheid bijzonder onveilig voor fietsers en voetgangers. In andere gevallen is het op de A50 door de aansluiting met de A12. voor een grotere mate van veiligheid is de voortschrijdend inzicht van gedragsbeïnvloeding van het passerende invloed op besluitvorming. Zoals aan het Dit zorgt voor veel sluipverkeer door het autoverkeer. Overige suggesties die in het kader begin is vermeld, zijn processen onderhe- dorp. Biij een gesloten spoorwegovergang van verkeer en vervoer door de vig aan veranderingen in de maatschappij komt het regelmatig voor dat aan beide Het meest onveilige punt in het dorp is dorpsbewoners zijn genoemd: Een en de overheden. zijden op de Wolfhezerweg files ontstaan. De de spoorwegovergang. Aan beide zijden, ongelijkvloerse spoorwegovergang (dit vraag is of de verkeersintentie zal afnemen maar vooral een de stationszijde is de is jaren geleden onderzocht en zowel op Voor de gemeente en provincie is het na de werkzaamheden op de snelwegen. situatie bijzonder onveilig voor fietsers grond van infrastructurele maatregelen eveneens van belang de beleidslijnen aan De Wolfhezerweg is een 30 kilometerweg, en voetgangers. Bewoners van Het Schild, en de daarmee gepaard gaande financiën te passen aan de wensen en ideeën die maar is niet als zodanig ingericht. De schoolkinderen en hun ouders en fietsers onhaalbaar). in de dorpen leven. De verankering van verschillende maximumsnelheden op hebben hier dagelijks mee te maken. Betere verlichting langs de Duitsekampweg een goed communicatieplatform van alle deze weg van de Utrechteseweg tot aan de Ook hier hebben ProRail, gemeente ten behoeve van fietsers van en naar belanghebbenden is een absolute voor- 12 13 Oproep betaling lidmaatschapsbijdrage waarde. Dorpsbelang over 2016 Dorpsbelang Wolfheze zal eveneens een prioriteit moeten aanbrengen in alle Graag maakt uw penningmeester de onderwerpen die zijn genoemd. Per jaar leden van Dorpsbelang Wolfheze attent op zal in een jaarplan worden vastgelegd de betaling van de lidmaatschapsbijdrage welke onderwerpen uit deze meerjarenvi- van de dorpsvereniging over het jaar sie aan de orde komen. Uiteraard zal dit 2016. jaarlijks met de inwoners van Wolfheze worden gedeeld. In de jaarvergadering van 2015 is besloten de lidmaatschapsbijdrage per huishouden Dorpsbelang Wolfheze, januari 2016 te verhogen met € 1,00. Aanleiding hiervoor is de afbouw van de subsidie van de gemeente. Vanaf 2017 zal Dorpsbelang Wolfheze van de gemeente geen subsidie meer ontvangen. Ook dit jaar ontvangt Dorpsbelang veel minder subsidie dan in voorgaande jaren.

De lidmaatschapsbijdrage over 2016 bedraagt dan ook € 6,00 per huishouden. U wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op bankrekening NL22 ABNA 0515 4467 18 t.n.v. Dorpsbelang Wolfheze, o.v.v. bijdrage 2016 en uw naam en adres.

Indien u uw bijdrage aan de dorpsvereniging voor 2016 al heeft betaald kunt u deze oproep als niet van toepassing beschouwen.

Zonder bijdrage van leden is het werk Wijnkoperij Henri Bloem van de dorpsvereniging niet mogelijk. We Amsterdamseweg 126, 6814 GJ Arnhem rekenen op u. 026-4455220 – [email protected] Bedankt! www.henribloem.nl/arnhem

14 15 Oproep betaling lidmaatschapsbijdrage waarde. Dorpsbelang over 2016 Dorpsbelang Wolfheze zal eveneens een prioriteit moeten aanbrengen in alle Graag maakt uw penningmeester de onderwerpen die zijn genoemd. Per jaar leden van Dorpsbelang Wolfheze attent op zal in een jaarplan worden vastgelegd de betaling van de lidmaatschapsbijdrage welke onderwerpen uit deze meerjarenvi- van de dorpsvereniging over het jaar sie aan de orde komen. Uiteraard zal dit 2016. jaarlijks met de inwoners van Wolfheze worden gedeeld. In de jaarvergadering van 2015 is besloten de lidmaatschapsbijdrage per huishouden Dorpsbelang Wolfheze, januari 2016 te verhogen met € 1,00. Aanleiding hiervoor is de afbouw van de subsidie van de gemeente. Vanaf 2017 zal Dorpsbelang Wolfheze van de gemeente geen subsidie meer ontvangen. Ook dit jaar ontvangt Dorpsbelang veel minder subsidie dan in voorgaande jaren.

Indien u uw bijdrage aan de dorpsvereniging voor 2016 al heeft betaald kunt u deze oproep als niet van toepassing beschouwen.

14 15 16 17 16 17

Loop je jezelf regelmatig voorbij Wil je ontspanning en balans in je leven

Rebalancing kan je hierbij helpen Je ontspant en laat gedachten los

Rebalancing sessies en massages

www.tobalanz.nl Trudy Boer 06-54778278 Heelsumseweg 49 [email protected] Wolfheze

18 19

Loop je jezelf regelmatig voorbij Wil je ontspanning en balans in je leven

Rebalancing kan je hierbij helpen Je ontspant en laat gedachten los

Rebalancing sessies en massages

www.tobalanz.nl Trudy Boer 06-54778278 Heelsumseweg 49 [email protected] Wolfheze

18 19 de Driehoornmestkever Veel insecten zijn niet actief in de winter. Toch kunnen we in de heidegebieden rond Wolfheze in het winterhalfjaar, actieve driehoornmestkevers aantreffen.

e driehoornmestkever is een zwarte Dmestkever die een tot twee centimeter kneden van mest tot mestproppen. Bij de zwijnen af lang is, met een rond en bol uiterlijk. Het halsschild is glad en de dekschilden zijn Tijdens droge vorstperioden houden ze sterk gegroefd. Vooral de mannetjes zijn zich erg rustig. Vooral in de maanden Zwarte schicht in het bos. goed te herkennen aan de drie uitstekende maart en april is hun activiteit hoog. In de Bedreven in het verstoppen. hoorns. Aan het halsschild zijn aan maand mei komt je veel stervende of dode Kampioen in mensen foppen. weerszijden twee grotere uitstekende exemplaren tegen. Oudere dode kevers hoorns te herkennen en in het midden kleuren uiteindelijk bruin. Strateeg met slimheid doorweven. van het halsschild zit een relatief kleinere Doordat er gedurende winterperioden Je wapen om te overleven. hoorn. Bij het vrouwtje zijn deze hoorntjes weinig insecten te vinden zijn, behoren Waar wij je liever niet zien, wil je komen. aanmerkelijk kleiner. driehoornmestkevers tot een belangrijke Kilometers hekken moeten het voorkomen. In dichtere heidevegetaties zullen we de voedselbron voor veel dieren. Veel grote soort niet snel aantreffen. Ze kiezen vooral vogels eten de mestkevers. Zo kun je Jij wroeter, zwartkiel en schavuit. open zandige heidevegetaties voor hun bijvoorbeeld aan meidoornstruiken Als ik je sporen zie dan is het weer ten voeten uit. graafactiviteiten of open schrale zandige of prikkeldraad opgeprikte Maar wat anderen ook over jou beweren. plekken in dennenbossen. driehoornmestkevers tegenkomen als Om je wroetkunst kan het bos je louter eren. voedselvoorraad voor de klapekster. De driehoornmestkever leeft vooral van In dierlijke mest van vossen en dassen konijnenmest, maar kan ook aangetroffen vind je vaak de restanten van gegeten worden op plekken waar keutels te Driehoornmestkevers in uitwerpselen. vinden zijn van reeën, edelherten, koeien of schapen. Zodra de paring heeft Ook vleermuizen die in het late najaar plaatsgevonden graven ze een gang in de en vroege voorjaar actief zijn, weten de zandige bodem met zijschachten. Deze driehoornmestkever als voedselbron gang kan wel 80 centimeter diep zijn. In te benutten. Voor het beheer is de deze ruimte worden de eitjes in de buurt aanwezigheid van de driehoornmestkever van de verzamelde mest afgezet. dan ook een belangrijke natuurindicator Doorgaans leven de volwassen mestkevers voor de kwaliteit van onze zandige van september tot in mei. In de heideterreinen. winterperioden zijn ze vooral actief tijdens Natuurmonumenten Zuidwest-Veluwe Roel van Ekeris Planken Wambuisweg 1a dagen met een relatief hoog vochtgehalte. medewerker beheerevaluatie 6718 SP Ede 026 - 482 2219 Vocht is namelijk belangrijk voor het www.natuurmonumenten.nl 20 21 de Driehoornmestkever Veel insecten zijn niet actief in de winter. Toch kunnen we in de heidegebieden rond Wolfheze in het winterhalfjaar, actieve driehoornmestkevers aantreffen.

24 25

24 25 zijn we net een inloopcafé. We verkopen we Oorsprong. Sinds kort zit er ook een nieuwe, vanaf 8.00 uur broodjes uit Duitsland. Die enthousiaste juwelier vlakbij: ’t Gildehuys ochtend loopt het hier storm. Wel 700 tot van Immerseel. Met haar gaan we ook zeker 800 stuks.” iets samen ondernemen.”

Hoe is het idee voor je bedrijf ontstaan? Ben je al lang ondernemer? “Mijn man en ik liepen een keertje in Brugge “Al voordat we Douze begonnen, had ik te flaneren. Daar zagen we de ene na de Sensiform. Onder dat merk verkoop ik andere chocolaterie. En dat bracht ons op prachtige shirts en tops die shirt en BH inéén een idee: zoiets had je in deze omgeving echt zijn. Ideaal bij gevoelige borsten en tijdens niet! Vervolgens hebben we een onderzoek het sporten, bijvoorbeeld bij paardrijden. laten doen om te kijken of er behoefte was Maar ja, door de winkel kom ik niet echt aan luxe chocolade. Inmiddels zijn we al toe aan Sensiform.” bijna vijf jaar aan de gang met Douze.” Douze Sinds wanneer woon je in Wolfheze? Wat trekt je aan in dit beroep? “In 1999 zijn wij hier naartoe verhuisd. combineert sushi met chocola “De mensen, dat is heel duidelijk. We Een heerlijke plek ook voor kinderen, met beschikken over veel vaste klanten, en daar de voetbalclub en tennisvereniging. Maar Een wonderlijke winkel is het Wat doe je? bouw je een band mee op. Je inmiddels zijn de kinderen wel: Douze in Oosterbeek. Verse “We hebben een winkel met zeer volgt mensen, van baby’s die “Voor de het huis uit. Sebastiaan woont chocolade, afkomstig uit Nicaragua, uiteenlopende producten in de Weverstraat worden geboren tot allerlei klant is het in Oosterbeek bij de zaak.” gaat net zo makkelijk over de in Oosterbeek. Dit is een leuke en andere gebeurtenissen. Jong toonbank als sushi die ter plekke alternatieve straat! Wij verkopen van alles: en oud komt hier. In de een beleving Heb je ook klanten in wordt bereid. En in de zomer staat van luxe chocolade tot Duitse broodjes tot Airbornetijd lopen toeristen om hier te Wolfheze? de koffieliefhebber een pittoresk taarten, koffie en thee, Italiaanse producten, de deur plat. Het is gewoon komen.” “Ja, zeker! Een aantal mensen tuintje ter beschikking, compleet artikelen van de Vegetarische slager, ijs en g e z e l l i g .” komt trouw vanwege de met grillige druivenranken die zich sushi”, somt Margreet op. chocolade hierheen. En ook de sushi worden een weg zoeken. Ze wijst naar de bullets op de toonbank: Hoe zou je jullie stijl omschrijven? in het dorp goed gewaardeerd. Maar we prachtig gekleurde kogelvormige “Dit is een mensenwinkel, ik houd van hebben ook klanten uit Ede en eens in de “Dit is een mensen- chocoladevormen in alle denkbare mensen. Voor de klant is het een beleving maand een man zelfs uit Voorthuizen.” kleuren: roze, groen, bruin, gemarmerd om hier te komen. We vertellen uitgebreid winkel. Ik houd van en blauw. Iets naar rechts, bij de bonbons, over de achtergronden van de producten, Heb je nog wensen? mensen.” loopt het water de interviewster opnieuw zoals de chocolade van het merk Zoen uit “Het zou mij heel leuk lijken om overdag in de mond. Glanzende bolvormen, Nicaragua bijvoorbeeld. Die komt van een een ander leuk product aan te kunnen wee huidige inwoners van Wolfheze rechthoekige exemplaren en verse, ondernemer die er een innovatieprijs mee bieden in het sushigedeelte. Misschien Ten een ex-Wolfhezenaar bemannen gepoederde truffels met slagroom. Geinige heeft gewonnen. Het is zachte chocolade met taarten? De sushiverkoop begint pas om deze veelzijdige zaak: Margreet van Dorp handtasjes en pumps in chocoladevorm. de cacaoboter er gewoon in. En op zaterdag 16.00 uur. En verder nodig ik iedereen uit en haar echtgenoot Frederik Niestijl Eigengemaakte verse chocolade in stukken 19 maart organiseren wij tussen 11 en 14 om de Weverstraat van boven tot beneden Jansen. Zoon Sebastiaan van Gogh en zijn met gember of peper, cranberry en uur een proeverij van deze chocolade in de te ontdekken!” vader Tjeerd zijn eveneens actief in de noten. Potjes met goede truffeltapenade, winkel! winkel. baslamico’s, olijfolie en meer. Ijssoorten Wij proberen ook verbindingen te leggen Ingrid Damen voor mensen met allergieën. “Ja, en je met anderen. We hebben veel contact met weet niet wat je hier ziet op zondag: dan Marielle van Kempen van Tuin De Lage 26 27 zijn we net een inloopcafé. We verkopen we Oorsprong. Sinds kort zit er ook een nieuwe, vanaf 8.00 uur broodjes uit Duitsland. Die enthousiaste juwelier vlakbij: ’t Gildehuys ochtend loopt het hier storm. Wel 700 tot van Immerseel. Met haar gaan we ook zeker 800 stuks.” iets samen ondernemen.”

DERKSEN veilingbedrijf

Sinds 1945 is Derksen veilingbedrijf gespecialiseerd in het veilen en taxeren van kunst, antiek en inboedelgoederen en het ontruimen van inboedels. Het kopen op een veiling is voor menigeen een spannende ervaring met vaak verrassende opbrengsten.

Amsterdamseweg 23 E-mail [email protected] 6814 GA Arnhem Internet www.derksen-veilingbedrijf.nl Telefoon 026 - 4421498 28 29 GESPECIALISEERD IN KUNST, ANTIEK EN VERZAMELINGEN

DERKSEN veilingbedrijf

Amsterdamseweg 23 E-mail [email protected] 6814 GA Arnhem Internet www.derksen-veilingbedrijf.nl Telefoon 026 - 4421498 28 29 30 31 30 31 school moet zelf ook vorm geven aan het praktijkgedeelte, en daar komt u als dorpsbewoners wellicht mee in aanraking. Een paar voorbeelden: • Meedoen met initiatieven vanuit het Burgerschap • Kinderpostzegels verkopen. dorp of de gemeente. • Goede doelen steunen in binnen- en buitenland. Veel zaken herkent u uit uw eigen De scholen werden een paar jaar leerlingen immers!) de basiskennis, • Landelijke Opschoondag, de kinderen basisschooltijd. Nu heeft het een geleden geconfronteerd met het vaardigheden en houding bij die nodig ruimen het zwerfafval op in ons dorp. wettelijk kader gekregen en de mooie feit dat er beleid moest komen op zijn om een actieve rol te kunnen spelen • Samenwerken met het Schild, naam Burgerschap. Zo hopen we onze burgerschapsvorming. Wat betekent in de eigen leefomgeving en in de langsgaan met de Palmpasenoptocht, jongste dorpsbewoners te helpen om dat nu? samenleving. Ze maken kennis met veel pannenkoeken bakken voor actieve burgers te worden, klaar voor de verschillende begrippen: democratie, de bewoners op de Nationale maatschappij. ls u het nieuws heeft gevolgd, heeft gronden mensenrechten, duurzame Pannenkoekendag. ontwikkeling, conflicthantering, sociale Au staatssecretaris Dekker zijn visie • Gastsprekers met een beperking of Vriendelijke groet, horen presenteren over het onderwijs verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid van een hulporganisatie in de klas. Team Prinses Beatrixschool in de toekomst. Nederlands, Engels, en het omgaan met maatschappelijke rekenvaardigheid, digitale geletterdheid diversiteit. Die kennis komt niet alleen uit en burgerschap zijn de speerpunten in die het boekje, maar wordt ook geleerd door visie. te oefenen in de praktijk.

Graag vertel ik u wat meer over De methodemakers van aardrijkskunde, burgerschap, dat vak heeft u vast niet geschiedenis en biologie hebben hier gehad vroeger. Burgerschapsvorming meteen op in gespeeld. Zij zorgen ervoor brengt jonge burgers (want dat zijn dat bepaalde zaken aan bod komen. De

32 33 school moet zelf ook vorm geven aan het praktijkgedeelte, en daar komt u als dorpsbewoners wellicht mee in aanraking. Een paar voorbeelden: • Meedoen met initiatieven vanuit het Burgerschap • Kinderpostzegels verkopen. dorp of de gemeente. • Goede doelen steunen in binnen- en buitenland. Veel zaken herkent u uit uw eigen De scholen werden een paar jaar leerlingen immers!) de basiskennis, • Landelijke Opschoondag, de kinderen basisschooltijd. Nu heeft het een geleden geconfronteerd met het vaardigheden en houding bij die nodig ruimen het zwerfafval op in ons dorp. wettelijk kader gekregen en de mooie feit dat er beleid moest komen op zijn om een actieve rol te kunnen spelen • Samenwerken met het Schild, naam Burgerschap. Zo hopen we onze burgerschapsvorming. Wat betekent in de eigen leefomgeving en in de langsgaan met de Palmpasenoptocht, jongste dorpsbewoners te helpen om dat nu? samenleving. Ze maken kennis met veel pannenkoeken bakken voor actieve burgers te worden, klaar voor de verschillende begrippen: democratie, de bewoners op de Nationale maatschappij. ls u het nieuws heeft gevolgd, heeft gronden mensenrechten, duurzame Pannenkoekendag. ontwikkeling, conflicthantering, sociale Au staatssecretaris Dekker zijn visie • Gastsprekers met een beperking of Vriendelijke groet, horen presenteren over het onderwijs verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid van een hulporganisatie in de klas. Team Prinses Beatrixschool in de toekomst. Nederlands, Engels, en het omgaan met maatschappelijke rekenvaardigheid, digitale geletterdheid diversiteit. Die kennis komt niet alleen uit en burgerschap zijn de speerpunten in die het boekje, maar wordt ook geleerd door visie. te oefenen in de praktijk.

32 33 34 35 34 35 36 37 36 37 Het Schild onderzoekt bouwmogelijkheden extra woningen voor toekomstige Vanaf nu iedere dinsdag cliënten Open Tafel bij Het Schild Het Schild verkent momenteel of het mogelijk is om uit te breiden. Het Schild stelt iedere dinsdag haar Dat moet resulteren in extra restaurant open voor de inwoners van woningen voor toekomstige cliënten Wolfheze, en dus ook voor u! De Open van het centrum voor blinden en Tafel van Wolfheze is nu dus wekelijks te slechtzienden. bezoeken in plaats van de oorspronkelijke twee keer per maand. Doel van de Open Woningen zijn de afgelopen jaren verloren

Tafel blijft ongewijzigd: het ‘noaberschap’ gegaan doordat er appartementen zijn in het dorp Wolfheze versterken; gezellig samengevoegd en vanwege de omzetting  Kleinschalige kinderdagopvang (4 tot 6 kinderen per dag) samen eten, buurtgenoten beter leren van appartementen naar kantoorruimten.  kennen en daarmee de onderlinge De eventuele uitbreiding zou dit verlies Elke dag actief buitenspelen of op pad betrokkenheid bevorderen. moeten compenseren, plus een aantal  Open van maandag t./m. vrijdag van 07.30 tot 18.00 extra woningen mogelijk moeten maken. U bent van harte welkom  Persoonlijk contact, vaste medewerkers De Open Tafel van Wolfheze vindt iedere dinsdag vanaf 18.00 uur plaats in het gezellige restaurant van Het Schild. Voor Wist u dat... Locatie: achterzijde Dorpshuis “De Burcht” € 6,40 serveren we een driegangenmenu. Bewoners en medewerkers het heel Macharislaan 15, Wolfheze Geef u op 1. leuk zouden vinden om u bij de Open U kunt zich uiterlijk tot één dag van Tafel te verwelkomen? Nieuwsgierig geworden of onze opvang iets voor uw kind is? tevoren – voor 10.00 uur - opgeven door Neem contact op voor een afspraak en kom samen met uw een e-mail te sturen naar 2. U ook als vrijwilliger bij Het Schild [email protected]. Vermeld hierin aan de slag kunt? kind vrijblijvend een keer spelen! uw naam, adres, telefoonnummer en met

hoeveel personen u wilt komen eten. U zich aan kunt melden als

U kunt ook bellen met de receptie van Het 3. vrijwilliger via (026) 482 11 77? Schild. Dit is mogelijk van maandag tot en [email protected] met vrijdag tussen 9.00 en 17.00 uur. Het U Het Schild ook op Twitter (twitter. 06 – 20266358 telefoonnummer is 026 482 11 77. 4. com/hetschild) en op Facebook (facebook.com/hetschild) kunt vinden?

U voor meer informatie over Het 5. Schild op www.hetschild.nl terecht kunt? 38 39 Het Schild onderzoekt bouwmogelijkheden extra woningen voor toekomstige Vanaf nu iedere dinsdag cliënten Open Tafel bij Het Schild Het Schild verkent momenteel of het mogelijk is om uit te breiden. Het Schild stelt iedere dinsdag haar Dat moet resulteren in extra restaurant open voor de inwoners van woningen voor toekomstige cliënten Wolfheze, en dus ook voor u! De Open van het centrum voor blinden en Tafel van Wolfheze is nu dus wekelijks te slechtzienden. bezoeken in plaats van de oorspronkelijke twee keer per maand. Doel van de Open Woningen zijn de afgelopen jaren verloren

hoeveel personen u wilt komen eten. U zich aan kunt melden als

U voor meer informatie over Het 5. Schild op www.hetschild.nl terecht kunt? 38 39 40 41 40 41 Er zijn twee goede redenen om deze Duizendjarige Den was het hier vast aflevering te wijden aan de Boerderij mee eens geweest. Laag Wolfheze(n) oftewel Het Kousenhuisje. Aflevering 49: De belangrijkste reden is dat er kortgeleden een gedegen studie naar Boerderij Laag Wolfheze(n) / de geschiedenis van deze boerderij is verschenen van de hand van Wilfred Het Kousenhuisje en haar bewoners Klaassen (1961). Wilfred is geboren en getogen in Wolfheze en woonde e historisch onderzoeker Demoed aan de Wolfhezerweg 54 tot 1983. Hij D(zie de vorige aflevering nr. 48) trekt trouwde in 1986 met Annette Janssen, in zijn boek uit 1953 de conclusie dat een dochter van boer Janssen van de hoeve Hoog-Wolfheze (thans Laag- Het Kousenhuisje, en woont sinds Wolfheze genaamd) na 1815 is gebouwd 2000 in Asenray bij Roermond. Zijn (toen Heelsumseweg 101). Uit het archief band met de familie Janssen maakt van Doorwerth is hem toen niet gebleken dat hij zich grondig is gaan verdiepen dat vóór 1815 op het goed Wolfheze in de geschiedenis van de boerderij gedurende de heren van Doorwerth enige en dit heeft geresulteerd in een mooi bebouwing is geweest. Zowel de woning en rijk geïllustreerd (full colour) als de schaapskooi noordelijk daarvan boekwerk van 71 pagina’s. Het is te komen beiden daarna wél voor op een bestellen via [email protected]. kaart van 1818, zo schrijft hij.

Een tweede reden is dat de woning, De oudste vermelding van een ‘bouwing’ die in 1989 is gebouwd op de plek van te Wolfhesen heeft Wilfred Klaassen in het in het jaar daarvoor afgebrande zijn onderzoek echter gevonden in een Kousenhuisje vanaf eind vorig jaar handgeschreven pachtovereenkomst te koop is. Deze woning staat op uit 1697 tussen graaf Anton II van een perceel van 1785 m2 op terrein Aldenburg (1681-1738), de toenmalige van Natuurmonumenten met een heer van Doorwerth en de pachter van jaarlijkse erfpachtcanon van € de bouwing. Het is bijna zeker dat het 10.000,-. De vraagprijs is € 298.000,-. hier om de betreffende boerderij gaat, Voor wie van rust en eenzaamheid hier omschreven als een boerenerf met houdt, is dit een ideale woning. woonhuis, stallen en grond.

Bij het definitief vastleggen van de grenzen De Het boekwerk van Wilfred is een van de Heerlijkheid Doorwerth in een boek ideale basis om de geschiedenis uit 1712 wordt het ‘erf Hoog-Wolfhees’ Duizendjarige van de boerderij van meer dan genoemd, dat dan nog net binnen de drie eeuwen samen te vatten in noordelijke grens van de Heerlijkheid ligt. onderstaande aflevering. UlbeOok Dirk Klinkenberg(h) (1709-1799) Den vertelde... maakt hier graag gebruik van en De tekent in 1756 op zijn zeer gedetailleerde 42 43 kaart van dit gebied ‘het Erf hoog- onder het erf Hoog Wolfheesen valt. Kamp (De Knollenkamp), die in 1739 al In 1888 ontmoet ir. H.J.H. Groneman Wolfheesen’ nauwkeurig op de kaart in. bestaat als bouwland. Hendrick Willemsen de oude scheper (schaapsherder) Van Hendrick Willemsen (zoon van Willem) bewerkt dus akkers en heeft schapen die den Hul op Laag Wolfheze die ‘woonde Wolven Wolven pacht: ‘een Huis, Gaarden, Berg, ’s nachts verblijven in de schaapschotten, in ’t gindsche huisje aan de beek bij de In 1739 is graaf Willem Bentinck 2 Schaape Schotten en een Schaapsdrift. oud-Nederlands voor schaapskooien. Wodanseiken’ en vanaf die tijd weten we van Rhoon (1704-1773) van kasteel Voorts in Weijland, De Doorn Weijde van wat meer van de bewoners. Doorwerth de verpachter van het erf aan 5 mg. En de Weijert bij de Koorn molen. Ook bijzonder is de vermelding van een Hendrick Willemsen Wolven, die het Daarnaast ook nog bouwland gelegen in wijer (Weijert) bij een korenmolen (Koorn Als Groneman in 1892 terugkeert naar pacht voor 130 Caroli gulden. Dat zou de Heerlijkheid Doorwerth zoals De Knol Molen) in de buurt van de boerderij. Een de omgeving om daar onderzoek te doen nu zo’n € 3.000,- zijn. Zijn vader Willem kamp, Langen akker, de gansche streek wijer is een stuwvijver of molenvijver, naar de restanten van de kerk is Van den Wolven was daarvoor de pachter. van de beek af en een gedeelte van de waarin het beekwater wordt opgespaard Hul (Peter) overleden aan de influenza schaapsdrift’. op momenten dat de molen stilstaat, zodat (zware griep) en woont zijn zoon Rut in Op een pachtcontract uit 1752 staat een er meer water is als er wel met de molen het huisje Laag Wolfheze. interessante opsomming van wat allemaal Opvallend hierin is de akker De Knol wordt gewerkt. Broekhuizen De Koorn Molen is een watermolen die In de periode 1896-1904 wordt Laag verderop aan de Papiermolenbeek of aan Wolfheze tevens bewoond door Hendrik de Heelsumsebeek heeft gelegen en die Broekhuizen. Het is dan waarschijnlijk ook op een schetstekening uit 1553 staat. geen boerderij meer maar een tweegezinswoning voor bosarbeiders in Sommige namen van eigenaren van deze dienst van de familie Van Heutsz-van watermolen zijn bekend; in 1699 was Brakell, de eigenaar van het gebied. Valenus Swaen de eigenaar en Hartger Cornelissen Ligt was papiermaker. In 1718 Teunissen was Anthonie Curtius de eigenaar en kort In 1903 komt de familie Jan Teunissen op daarna verdween de molen. de boerderij Laag Wolfheze wonen. Jan is geboren op de Boerderij/Uitspanning Sweeren / Sweers Wolfhezen, op de plaats waar in 1910 het In het laatste kwartaal van de 18e eeuw Hotel Wolfhezen wordt gebouwd en nu gaat de pacht van de boerderij over op het huidige hotel staat. Jan Sweeren, in pachtregisters ook Jan Sweers genoemd. Uit de periode hierna In 1898 is hij getrouwd met de 25 jaar zijn geen namen van pachters bekend, tot jongere Wilhelmina Everdina (Mina) we belanden aan het eind van de 19e eeuw. Wisgerhof uit Rhenen.

Medio 1840 zijn de benamingen Hoog Net als Van den Hul en Broekhuizen is ook Dit is een klein gedeelte van de mooie grote kaart van Klinkenberg (1756) met Wolfheze en Laag Wolfheze verwisseld. Jan bosarbeider in dienst van de familie links in de hoek ‘het Erf hoog-Wolfheesen’ direct gelegen aan de Wolfhezerbeek. Wat nu Laag Wolfheze heet, was Van Heutsz-van Brakell. Parallel daaronder loopt de Papiermolenbeek die ver oostwaarts, achter het Wild- oorspronkelijk steeds Hoog Wolfheze. forsterhuis, ontspringt bij De Zwarte Kolk. Bovenaan de kaart loopt ‘de Schelmse Het Wildforstergoed (omgeving van het Gerritsen weg’ met daaraan een Schaapschot (schaapskooi). Deze schaapskooi wordt Het huidige Hotel Wolfheze) lag dus in Laag In 1909 overlijdt Jan en zijn vrouw Mina Kerkehok genoemd. Ook de akker Knolle Kamp staat op de kaart. Tot in de vorige Wolfheze en is voortaan Hoog Wolfheze. hertrouwd in 1917 met Willem Gerritsen eeuw, ten tijde van boer Janssen, werd dit stuk bouwland nog zo genoemd en door Van den Hul uit Rheden. hem bewerkt. 44 45 kaart van dit gebied ‘het Erf hoog- onder het erf Hoog Wolfheesen valt. Kamp (De Knollenkamp), die in 1739 al In 1888 ontmoet ir. H.J.H. Groneman Wolfheesen’ nauwkeurig op de kaart in. bestaat als bouwland. Hendrick Willemsen de oude scheper (schaapsherder) Van Hendrick Willemsen (zoon van Willem) bewerkt dus akkers en heeft schapen die den Hul op Laag Wolfheze die ‘woonde Wolven Wolven pacht: ‘een Huis, Gaarden, Berg, ’s nachts verblijven in de schaapschotten, in ’t gindsche huisje aan de beek bij de In 1739 is graaf Willem Bentinck 2 Schaape Schotten en een Schaapsdrift. oud-Nederlands voor schaapskooien. Wodanseiken’ en vanaf die tijd weten we van Rhoon (1704-1773) van kasteel Voorts in Weijland, De Doorn Weijde van wat meer van de bewoners. Doorwerth de verpachter van het erf aan 5 mg. En de Weijert bij de Koorn molen. Ook bijzonder is de vermelding van een Hendrick Willemsen Wolven, die het Daarnaast ook nog bouwland gelegen in wijer (Weijert) bij een korenmolen (Koorn Als Groneman in 1892 terugkeert naar pacht voor 130 Caroli gulden. Dat zou de Heerlijkheid Doorwerth zoals De Knol Molen) in de buurt van de boerderij. Een de omgeving om daar onderzoek te doen nu zo’n € 3.000,- zijn. Zijn vader Willem kamp, Langen akker, de gansche streek wijer is een stuwvijver of molenvijver, naar de restanten van de kerk is Van den Wolven was daarvoor de pachter. van de beek af en een gedeelte van de waarin het beekwater wordt opgespaard Hul (Peter) overleden aan de influenza schaapsdrift’. op momenten dat de molen stilstaat, zodat (zware griep) en woont zijn zoon Rut in Op een pachtcontract uit 1752 staat een er meer water is als er wel met de molen het huisje Laag Wolfheze. interessante opsomming van wat allemaal Opvallend hierin is de akker De Knol wordt gewerkt. Broekhuizen De Koorn Molen is een watermolen die In de periode 1896-1904 wordt Laag verderop aan de Papiermolenbeek of aan Wolfheze tevens bewoond door Hendrik de Heelsumsebeek heeft gelegen en die Broekhuizen. Het is dan waarschijnlijk ook op een schetstekening uit 1553 staat. geen boerderij meer maar een tweegezinswoning voor bosarbeiders in Sommige namen van eigenaren van deze dienst van de familie Van Heutsz-van watermolen zijn bekend; in 1699 was Brakell, de eigenaar van het gebied. Valenus Swaen de eigenaar en Hartger Cornelissen Ligt was papiermaker. In 1718 Teunissen was Anthonie Curtius de eigenaar en kort In 1903 komt de familie Jan Teunissen op daarna verdween de molen. de boerderij Laag Wolfheze wonen. Jan is geboren op de Boerderij/Uitspanning Sweeren / Sweers Wolfhezen, op de plaats waar in 1910 het In het laatste kwartaal van de 18e eeuw Hotel Wolfhezen wordt gebouwd en nu gaat de pacht van de boerderij over op het huidige hotel staat. Jan Sweeren, in pachtregisters ook Jan Sweers genoemd. Uit de periode hierna In 1898 is hij getrouwd met de 25 jaar zijn geen namen van pachters bekend, tot jongere Wilhelmina Everdina (Mina) we belanden aan het eind van de 19e eeuw. Wisgerhof uit Rhenen.

Medio 1840 zijn de benamingen Hoog Net als Van den Hul en Broekhuizen is ook Dit is een klein gedeelte van de mooie grote kaart van Klinkenberg (1756) met Wolfheze en Laag Wolfheze verwisseld. Jan bosarbeider in dienst van de familie links in de hoek ‘het Erf hoog-Wolfheesen’ direct gelegen aan de Wolfhezerbeek. Wat nu Laag Wolfheze heet, was Van Heutsz-van Brakell. Parallel daaronder loopt de Papiermolenbeek die ver oostwaarts, achter het Wild- oorspronkelijk steeds Hoog Wolfheze. forsterhuis, ontspringt bij De Zwarte Kolk. Bovenaan de kaart loopt ‘de Schelmse Het Wildforstergoed (omgeving van het Gerritsen weg’ met daaraan een Schaapschot (schaapskooi). Deze schaapskooi wordt Het huidige Hotel Wolfheze) lag dus in Laag In 1909 overlijdt Jan en zijn vrouw Mina Kerkehok genoemd. Ook de akker Knolle Kamp staat op de kaart. Tot in de vorige Wolfheze en is voortaan Hoog Wolfheze. hertrouwd in 1917 met Willem Gerritsen eeuw, ten tijde van boer Janssen, werd dit stuk bouwland nog zo genoemd en door Van den Hul uit Rheden. hem bewerkt. 44 45 Na het overlijden van Jan is Mina Teunissen Heerlijkheid Doorwerth. vanaf 1921 de familie haar vakanties gemeente Doorwerth. op Laag Wolfheze de kousen gaan wassen doorbrengt. Bij de villa wordt een voor de Stichting, waarbij het water uit de In 1914 wordt het gebied onverwachts boswachterswoning gebouwd, waar eerst Maassen beek wordt gebruikt om de lange zwarte ‘Klein Wolfhezen’ genoemd bij de verkoop Blankenspoor en daarna Van Loenen in Begin jaren twintig woont de familie kousen te wassen en te spoelen. De kousen van de gronden aan twee Velpenaren woont. Steven Maassen (bosarbeider) een paar worden buiten, aan lange staken naast de die in het jaar daarop de N.V. Landgoed jaar bij de familie Gerritsen in Het boerderij, te drogen gehangen en hierdoor Wolfheze vormen. Lang houden zij het Een tweede belangrijke koper in 1916 Kousenhuisje. is de naam ‘Het Kousenhuisje’ ontstaan, echter niet in bezit. van de gronden is de hotelier Cornelis Vanaf 1933 woont Jan Maassen, de zoon die geleidelijk de naam Laag Wolfheze Ogterop van Hotel Wolfheze, die het van Steven, met zijn gezin ook een paar vervangt. In 1916 koopt de Amsterdamse bankier en oostelijk deel koopt. Ogterop noemt zijn jaar in Het Kousenhuisje. Jan is tuinman koopman Mr. Christiaan P. van Eeghen het gebied ‘Groot Wolfhezen’. Het westelijk op de Stichting. De erven van Baron van Brakell van grootste, middelste deel (260 ha) van het deel van de bezittingen van de N.V. Doorwerth verliezen hun aandacht voor gebied van deze N.V. en laat een landhuis Landgoed Wolfhezen, hoofdzakelijk in de Ook Willem Gerritsen is in dienst van de gebieden van de oorspronkelijke bouwen aan de Utrechtsestraatweg, waar omgeving van de Kabeljauw, komt in 1916 de Stichting en wel als varkensboer. Hij in verschillende handen terecht. houdt zijn varkens in de varkensschuur op de Stichting, die later nog is verbouwd tot Als op 1 mei 1923 de gemeente Doorwerth een sociëteit voor het personeel. wordt opgeheven komt het gebied bij de gemeente Renkum, die tot die tijd uit twee Willem is tot 1944 op Laag Wolfheze gescheiden gedeeltes bestond (Renkum en blijven wonen, het jaar dat ook zijn vrouw Oosterbeek), met als wig daartussen de Mina is overleden. Mina heeft dan meer

In de eerste helft van de 19e eeuw maakt George Pieter Westenberg (1791-1873) deze gewassen pentekening van de boerderij, met als titel ‘Klein Wolfheze’. De boerderij is vanuit het zuiden getekend met de bruggetjes over de twee beken (Papiermolenbeek en Wolfhezerbeek) op de voorgrond. Rechts op de achtergrond Dit is de eerste kaart (poststempel 1939) van de woning waarop de zwarte kousen tekent hij ook de schaapskooi Het Kerkehok. Deze oudst bekende afbeelding van zijn afgebeeld waar ze haar naam Het Kousenhuisje aan heeft te danken. Ze hangen de boerderij komt uit het Gelders Archief. geheel rechts aan de staken. De fikse moestuin is het werk van Willem Gerritsen. 46 47 dan 40 jaar in Het Kousenhuisje gewoond. en racet het verkeer door het gebied. de brand moet worden gezocht in een In 1939 heeft de Vereniging tot behoud kortsluiting. Op de plek van de boerderij De boerderij heeft in die tijd de adressering van Natuur-monumenten haar eerste Eind 1987 verhuizen Bé en Willy Janssen wordt in 1990 door Natuurmonumenten Heelsumseweg 101, de Heelsumseweg liep bezit op de Zuidwest-Veluwe verworven: naar de Lawijckerhof in het dorp en hun een nieuw woonhuis gebouwd waarin toen immers gewoon door want de A50 het gebied Hoog Wolfheze van hotelier oudste zoon Gerrit (38 jaar) blijft op de Gerrit Janssen met zijn vrouw Alie van was er nog niet. Ogterop. boerderij wonen. Vliet gaat wonen, tot zij in april 1993 Hij is op zondagmorgen 22 mei 1988 (1ste emigreren zij naar Woodstock, Ontario Roozeboom Op 29 mei 1967 kan zij daar nog circa Pinksterdag) in de schuur aan het melken (Canada). Na de Slag om Arnhem en de daarop 180 hectare aan toevoegen. Zij koopt dan als hij plotseling een harde knal hoort. Als volgende evacuatie keren alleen Willem’s namelijk het gebied Laag Wolfheze van hij buiten komt ziet hij dat het dak van het Na het vertrek van de boerenbewoners dochter Jans Gerritsen Mr. Van Eeghen. woonhuis in brand staat. De gealarmeerde zijn alle stallen door Natuurmonumenten met haar man Dick brandweer moet het bluswater van 1.100 gesloopt en wordt het de dienstwoning van Roozeboom terug op De erfpacht voor de meter verderop halen. Later wordt ook de de boswachter. Eerst is dat Wim Aandeweg Het Kousenhuisje. boerderij wordt door beregeningsput bij de boerderij gebruikt en na zijn afscheid bij Natuurmonumenten Er is dus dan geen Natuurmonumenten waar men in eerste instantie in de chaos in 2000 komt Bart de Haan er te wonen. sprake meer van overgenomen en boer niet aan heeft gedacht. Zes kalveren dubbele bewoning. Janssen krijgt te maken komen om in de vlammen, acht worden In 2006 wordt de woning in erfpacht Roozeboom is met het personeel van er gered evenals 52 varkens. Ondanks de verkocht aan een particulier, die het sinds o.a portier op Natuurmonumenten, inzet van totaal vijftig brandweerlieden is eind vorig jaar in de verkoop heeft gezet. Huize Mooiland zoals de inspecteur, de het woonhuis verloren. De oorzaak van Het is nu onder voorbehoud verkocht. en werkzaam bij districtsbeheerder en Schuiteman, een groot de boswachters Wim hoenderbedrijf aan Aandeweg en Henk de Johannahoeveweg, Hofman. gedeeltelijk gelegen op de plek waar nu Een foto uit de jaren dertig Eind jaren zestig/ Wolfsheide is. van de vorige eeuw waarop de begin jaren zeventig Janssen gewassen kousen aan de staken van de vorige eeuw In 1949 komt worden gehangen om buiten te voltrekt zich een de boerderij drogen. catastrofe waarschijnlijk enige tijd leeg te staan totdat in het prachtige gebied in augustus 1950 het echtpaar Janssen van Laag en Hoog Wolfheze: de Rijksweg met de twee kinderen Janny en Gerrit er 75 (nu A50 genaamd) wordt dwars door komen wonen. De Janssens komen van de dit gebied aangelegd. boerderij De Noordberg in Heelsum. Een alternatieve route over de Barend (Bé) Janssen is geboren aan landbouwgronden van Jurrius (Jo en de Fonteinallee te Doorwerth en zijn Theo), Tinssen en Noordam wordt vrouw Willy Peelen is geboren op de (met Noordam in de raad) door de boerderij Everwijnsgoed in Renkum. Op gemeenteraad van Renkum afgekeurd. de boerderij Het Kousenhuisje worden Met de opening van de brug bij Heteren op De trieste overblijfselen van Het Kousenhuisje na de brand van 22 mei 1988. I.v.m. zes kinderen geboren: Corrie, Gerda, woensdag 30 augustus 1972 door minister instortingsgevaar wordt de grote schoorsteen kort na het maken van deze foto door Margreet. Annette, Gerard en Wim. Udink is het gedeelte tot Valburg gereed de brandweer neergehaald. Ook de hier achter gelegen kapschuur is afgebrand. 48 49 dan 40 jaar in Het Kousenhuisje gewoond. en racet het verkeer door het gebied. de brand moet worden gezocht in een In 1939 heeft de Vereniging tot behoud kortsluiting. Op de plek van de boerderij De boerderij heeft in die tijd de adressering van Natuur-monumenten haar eerste Eind 1987 verhuizen Bé en Willy Janssen wordt in 1990 door Natuurmonumenten Heelsumseweg 101, de Heelsumseweg liep bezit op de Zuidwest-Veluwe verworven: naar de Lawijckerhof in het dorp en hun een nieuw woonhuis gebouwd waarin toen immers gewoon door want de A50 het gebied Hoog Wolfheze van hotelier oudste zoon Gerrit (38 jaar) blijft op de Gerrit Janssen met zijn vrouw Alie van was er nog niet. Ogterop. boerderij wonen. Vliet gaat wonen, tot zij in april 1993 Hij is op zondagmorgen 22 mei 1988 (1ste emigreren zij naar Woodstock, Ontario Roozeboom Op 29 mei 1967 kan zij daar nog circa Pinksterdag) in de schuur aan het melken (Canada). Na de Slag om Arnhem en de daarop 180 hectare aan toevoegen. Zij koopt dan als hij plotseling een harde knal hoort. Als volgende evacuatie keren alleen Willem’s namelijk het gebied Laag Wolfheze van hij buiten komt ziet hij dat het dak van het Na het vertrek van de boerenbewoners dochter Jans Gerritsen Mr. Van Eeghen. woonhuis in brand staat. De gealarmeerde zijn alle stallen door Natuurmonumenten met haar man Dick brandweer moet het bluswater van 1.100 gesloopt en wordt het de dienstwoning van Roozeboom terug op De erfpacht voor de meter verderop halen. Later wordt ook de de boswachter. Eerst is dat Wim Aandeweg Het Kousenhuisje. boerderij wordt door beregeningsput bij de boerderij gebruikt en na zijn afscheid bij Natuurmonumenten Er is dus dan geen Natuurmonumenten waar men in eerste instantie in de chaos in 2000 komt Bart de Haan er te wonen. sprake meer van overgenomen en boer niet aan heeft gedacht. Zes kalveren dubbele bewoning. Janssen krijgt te maken komen om in de vlammen, acht worden In 2006 wordt de woning in erfpacht Roozeboom is met het personeel van er gered evenals 52 varkens. Ondanks de verkocht aan een particulier, die het sinds o.a portier op Natuurmonumenten, inzet van totaal vijftig brandweerlieden is eind vorig jaar in de verkoop heeft gezet. Huize Mooiland zoals de inspecteur, de het woonhuis verloren. De oorzaak van Het is nu onder voorbehoud verkocht. en werkzaam bij districtsbeheerder en Schuiteman, een groot de boswachters Wim hoenderbedrijf aan Aandeweg en Henk de Johannahoeveweg, Hofman. gedeeltelijk gelegen op de plek waar nu Een foto uit de jaren dertig Eind jaren zestig/ Wolfsheide is. van de vorige eeuw waarop de begin jaren zeventig Janssen gewassen kousen aan de staken van de vorige eeuw In 1949 komt worden gehangen om buiten te voltrekt zich een de boerderij drogen. catastrofe waarschijnlijk enige tijd leeg te staan totdat in het prachtige gebied in augustus 1950 het echtpaar Janssen van Laag en Hoog Wolfheze: de Rijksweg met de twee kinderen Janny en Gerrit er 75 (nu A50 genaamd) wordt dwars door komen wonen. De Janssens komen van de dit gebied aangelegd. boerderij De Noordberg in Heelsum. Een alternatieve route over de Barend (Bé) Janssen is geboren aan landbouwgronden van Jurrius (Jo en de Fonteinallee te Doorwerth en zijn Theo), Tinssen en Noordam wordt vrouw Willy Peelen is geboren op de (met Noordam in de raad) door de boerderij Everwijnsgoed in Renkum. Op gemeenteraad van Renkum afgekeurd. de boerderij Het Kousenhuisje worden Met de opening van de brug bij Heteren op De trieste overblijfselen van Het Kousenhuisje na de brand van 22 mei 1988. I.v.m. zes kinderen geboren: Corrie, Gerda, woensdag 30 augustus 1972 door minister instortingsgevaar wordt de grote schoorsteen kort na het maken van deze foto door Margreet. Annette, Gerard en Wim. Udink is het gedeelte tot Valburg gereed de brandweer neergehaald. Ook de hier achter gelegen kapschuur is afgebrand. 48 49 Ook iets te melden voor de activiteitenagenda? Weekagenda Meld het ons via [email protected] PUZZELPAGINA Maandag woordzoeker Vanaf 07:30 uur Duobak en grof tuinafval 3348150 Geen enkele goede oplossing is er binnengekomen op de fotopuzzel in de 09:00 tot 10:00 uur 55+ gym Gymzaal 16:00 tot 18:30 uur Kindergymnastiek en turnen Gymnastiekzaal Balijeweg vorige Wolfskreet. Ondanks de aanwijzing wist niemand dat het om de kerkklok 16:30 tot 19:00 uur Training pupillen Wodanseck ging van de Open Hof Kerk. 18:00 tot 18:30 uur Zwemmen ABC (RZC 0317-312763) Zwembad ProPersona Dit keer een woordzoeker. Streep alle woorden weg. De overblijvende letters 19:30 tot 22:00 uur Badminton De Brug ProPersona vormen achter elkaar de oplossing. 19:30 uur Tweewekelijks bridgen (4821570 / 4821588) De Slenk Tennisvereniging 19:30 tot 21:30 uur Zang en Vriendschap (4821556) Het Schild Stuur uw oplossing in K S D D R E S T A U R A N T S Dinsdag U P L R N V T P E R R O N H I 09:30 tot 10:00 uur Damesgymnastiek / sport en spel Gymnastiekzaal Balijeweg Stuur de oplossing onder vermelding E E I A E E A D J I T G D O D 10:00 tot 11:00 uur Samen bakkie doen: vrije inloop De Burcht van uw naam en adres voor B L H A T O T O T R E E P T E 14:00 tot 15:45 uur Sacred Dance: oneven weken. (4437241) De Burcht 30-5-2016 op naar: W R C P S H I R R P B W M E G 14:00 uur 55+ fietsen: 1e dinsdag van de maand De Burcht 15:30 tot 16:30 uur Zwemmen voor ouderen (4821588) Zwembad ProPersona Vedecom.nl O E S R E A O N O C L R A L A 18:10 tot 18:40 uur Zwemmen ABC (RZC 0317-312763) Zwembad ProPersona Lindeboomlaan 4 L G T O E N N E O A A E C G H 19:30 uur Jeux de Boules (4821630) Zwembad ProPersona 6874 BR Wolfheze F E A P F N S T P M A Z S N T 19:00 tot 21:00 uur Aquarobics (RZC 06-12925039) Zwembad ProPersona of per e-mail: 20:30 tot 22:00 uur Volleyballen De Brug ProPersona S L T E E A W R S P R E R A R [email protected] H E I R J H I A T I K H E G E Woensdag E Z O S N O N A S N O F J R H Onder de juiste inzendingen Vanaf 07:30 uur Grof afval 3348150 I A N O A J K M P G P L I E L 09:30 tot 12:30 uur Schilderclub: tot en met mei. elke woensdag De Burcht wordt een bon verloot van € 10,-- 11:30 uur Inloopspreekuur Dr. Blankenspoor De Burcht te besteden bij snackbar ‘t Spoortje D H E N R I E T T E H O E V E 14:30 tot 16:15 uur Bingo 55+: 20 april, 18 mei, 15 juni. (4821556) De Burcht E L D A O E L S I I N W R O D 17:15 tot 18:15 uur Peuter-, kleuten- en kinderzwemmen Zwembad ProPersona 20:00 tot 21:30 uur Voetballen senioren / veteranen (Gerard Grevers) Wodanseck, Duitse Kampweg L I A R O R P K D A V I D S E 20:30 tot 22:00 uur Volleyballen (4821860) De Brug ProPersona beuk hazeleger propersona spelregel 20:00 tot 22:30 uur Zangkoor Harmony: (4822308 / 06-23826206) De Burcht blaarkop henriettehoeve prorail stationswinkel camping hotel ree stmaarten Donderdag davidse johannahoeve reijerscamp tspoortje 13:00 tot 14:00 uur Spreekuur gebiedsagent Medisch Centrum ProPersona den oranjefeesten restaurant tijd 20:00 tot 21:00 uur Yoga: Jeroen van Schaveren (06-55895607) Prinses Beatrixschool edelhert overgang schild vos eik perron station wolfhezerweg Vrijdag hagedis paard wolfsheide 08:00 tot 11:30 uur Weekmarkt Dorpsplein

Zaterdag Deze puzzelpagina wordt u Voetbal SV Wodanseck Wodanseck aangeboden door Zondag gespreksleider en presentator 09:30 uur Hardlopen (4822362) Station 10:00 uur Koffiedrinken vòòr de kerkdienst:2 e zondag v.d. mnd. De Burcht 10:45 uur Kerkdienst Open Hof Kerk De oplossing van de vorige 13:30 tot 16:30 uur Historisch dansen, John van der Stap, 2e zondag v.d. mnd. De Burcht puzzel was: Kerkklok Open Hof kerk 51 Ook iets te melden voor de activiteitenagenda? Weekagenda Meld het ons via [email protected] PUZZELPAGINA Maandag woordzoeker Vanaf 07:30 uur Duobak en grof tuinafval 3348150 Geen enkele goede oplossing is er binnengekomen op de fotopuzzel in de 09:00 tot 10:00 uur 55+ gym Gymzaal 16:00 tot 18:30 uur Kindergymnastiek en turnen Gymnastiekzaal Balijeweg vorige Wolfskreet. Ondanks de aanwijzing wist niemand dat het om de kerkklok 16:30 tot 19:00 uur Training pupillen Wodanseck ging van de Open Hof Kerk. 18:00 tot 18:30 uur Zwemmen ABC (RZC 0317-312763) Zwembad ProPersona Dit keer een woordzoeker. Streep alle woorden weg. De overblijvende letters 19:30 tot 22:00 uur Badminton De Brug ProPersona vormen achter elkaar de oplossing. 19:30 uur Tweewekelijks bridgen (4821570 / 4821588) De Slenk Tennisvereniging 19:30 tot 21:30 uur Zang en Vriendschap (4821556) Het Schild Stuur uw oplossing in K S D D R E S T A U R A N T S Dinsdag U P L R N V T P E R R O N H I 09:30 tot 10:00 uur Damesgymnastiek / sport en spel Gymnastiekzaal Balijeweg Stuur de oplossing onder vermelding E E I A E E A D J I T G D O D 10:00 tot 11:00 uur Samen bakkie doen: vrije inloop De Burcht van uw naam en adres voor B L H A T O T O T R E E P T E 14:00 tot 15:45 uur Sacred Dance: oneven weken. (4437241) De Burcht 30-5-2016 op naar: W R C P S H I R R P B W M E G 14:00 uur 55+ fietsen: 1e dinsdag van de maand De Burcht 15:30 tot 16:30 uur Zwemmen voor ouderen (4821588) Zwembad ProPersona Vedecom.nl O E S R E A O N O C L R A L A 18:10 tot 18:40 uur Zwemmen ABC (RZC 0317-312763) Zwembad ProPersona Lindeboomlaan 4 L G T O E N N E O A A E C G H 19:30 uur Jeux de Boules (4821630) Zwembad ProPersona 6874 BR Wolfheze F E A P F N S T P M A Z S N T 19:00 tot 21:00 uur Aquarobics (RZC 06-12925039) Zwembad ProPersona of per e-mail: 20:30 tot 22:00 uur Volleyballen De Brug ProPersona S L T E E A W R S P R E R A R [email protected] H E I R J H I A T I K H E G E Woensdag E Z O S N O N A S N O F J R H Onder de juiste inzendingen Vanaf 07:30 uur Grof afval 3348150 I A N O A J K M P G P L I E L 09:30 tot 12:30 uur Schilderclub: tot en met mei. elke woensdag De Burcht wordt een bon verloot van € 10,-- 11:30 uur Inloopspreekuur Dr. Blankenspoor De Burcht te besteden bij snackbar ‘t Spoortje D H E N R I E T T E H O E V E 14:30 tot 16:15 uur Bingo 55+: 20 april, 18 mei, 15 juni. (4821556) De Burcht E L D A O E L S I I N W R O D 17:15 tot 18:15 uur Peuter-, kleuten- en kinderzwemmen Zwembad ProPersona 20:00 tot 21:30 uur Voetballen senioren / veteranen (Gerard Grevers) Wodanseck, Duitse Kampweg L I A R O R P K D A V I D S E 20:30 tot 22:00 uur Volleyballen (4821860) De Brug ProPersona beuk hazeleger propersona spelregel 20:00 tot 22:30 uur Zangkoor Harmony: (4822308 / 06-23826206) De Burcht blaarkop henriettehoeve prorail stationswinkel camping hotel ree stmaarten Donderdag davidse johannahoeve reijerscamp tspoortje 13:00 tot 14:00 uur Spreekuur gebiedsagent Medisch Centrum ProPersona den oranjefeesten restaurant tijd 20:00 tot 21:00 uur Yoga: Jeroen van Schaveren (06-55895607) Prinses Beatrixschool edelhert overgang schild vos eik perron station wolfhezerweg Vrijdag hagedis paard wolfsheide 08:00 tot 11:30 uur Weekmarkt Dorpsplein