Cän Anh Tuän
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN _________________________ CÊn anh tuÊn NGHI£N CøU C¥ Së KHOA HäC §¸NH GI¸ MøC §é G¢Y ¤ NHIÔM KH¤NG KHÝ TRONG VIÖC GI¶I QUYÕT TRANH CHÊP M¤I TR¦êNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG Hà Nội, 2013 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN _________________________ CÊn anh tuÊn NGHI£N CøU C¥ Së KHOA HäC §¸NH GI¸ MøC §é G¢Y ¤ NHIÔM KH¤NG KHÝ TRONG VIÖC GI¶I QUYÕT TRANH CHÊP M¤I TR¦êNG Chuyên ngành: Môi trường không khí Mã số : 62.85.02.10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Xuân Cơ Hà Nội, 2013 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả Cấn Anh Tuấn 1 LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đối với PGS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên- Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình hướng dẫn cả về mặt khoa học và tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, trang thiết bị tính toán để tôi hoàn thành Luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn đối với Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Phòng Sau Đại học, Bộ môn Sinh thái Môi trường đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và tổ chức thực hiện các nội dung nghiên cứu khoa học của Luận án. Tôi xin trân trọng cảm ơn Tổng cục Môi trường, Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lai Châu, Sơn La, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Dương, Công ty Cổ phần nhiệt điện Phả Lại, Nhà máy Gạch tuynel Việt Long đã cung cấp những số liệu, tài liệu quý báu để giúp tôi hoàn thành Luận án. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn các thầy, cô giáo Trường Đại học Khoa học Tự nhiên- ĐHQG Hà Nội, Trường Đại học Luật Hà Nội đã dạy dỗ, giúp đỡ tôi trong quá trình học đại học, cao học và làm nghiên cứu sinh. Cảm ơn các nhà khoa học, đặc biệt là PGS.TS Vũ Thu Hạnh- Phó Chủ nhiệm Khoa Pháp luật kinh tế- Trường Đại học Luật Hà Nội đã đóng góp những ý kiến quý báu đối với kết quả Luận án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến những người thân trong gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ để hoàn thành Luận án. Tác giả Cấn Anh Tuấn 2 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................1 LỜI CẢM ƠN................................................................................................2 MỤC LỤC .....................................................................................................3 DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................6 DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................8 DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................10 MỞ ĐẦU.....................................................................................................11 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ TRANH CHẤP VÀ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI DO Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ TRONG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP MÔI TRƯỜNG.......................................17 1.1. Tổng quan về tranh chấp và giải quyết tranh chấp môi trường do ô nhiễm không khí.............................................................................17 1.1.1. Khái niệm, tính chất pháp lý, nguồn gốc, phân loại, đặc điểm của tranh chấp môi trường.......................................................................17 1.1.2. Khái niệm, nguyên tắc, yêu cầu, phương thức giải quyết và hệ thống cơ quan giải quyết tranh chấp môi trường...............................32 1.2. Tình hình tranh chấp và giải quyết tranh chấp môi trường do ô nhiễm không khí trong hoạt động SXCN ở Việt Nam.....................45 1.2.1. Tình hình tranh chấp môi trường do ô nhiễm không khí do hoạt động SXCN ở Việt Nam...................................................................45 1.2.2. Thực trạng giải quyết tranh chấp môi trường do ô nhiễm không khí do hoạt động SXCN ở Việt Nam.................................................48 1.3. Tình hình nghiên cứu về thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường.....................................................49 1.3.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới...................................................49 1.3.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam....................................................52 Kết luận Chương 1 ......................................................................................54 3 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MỨC ĐỘ Ô NHIỄM VÀ THIỆT HẠI DO Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ TRONG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM .......................................................................................55 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu về ô nhiễm không khí và thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường .....55 2.1.1. Cơ sở để lựa chọn Công ty CP nhiệt điện Phả Lại............................56 2.1.2. Căn cứ lựa chọn Nhà máy gạch tuynel Việt Long............................61 2.2. Phương pháp nghiên cứu đánh giá mức độ ô nhiễm và thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường .....63 2.2.1. Phương pháp mô hình hóa đánh giá mức độ ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường.............................................63 2.2.2. Phương pháp tính toán thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường.............................................................78 Kết luận Chương 2 ......................................................................................85 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU MỨC ĐỘ Ô NHIỄM VÀ THIỆT HẠI DO Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ TRONG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM ................86 3.1. Xác định quy trình tính toán mức độ ô nhiễm không khí và thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường ................................................................................................86 3.1.1. Căn cứ để xây dựng quy trình tính toán...........................................86 3.1.2. Nội dung quy trình tính toán............................................................88 3.2. Kết quả tính toán đối với CTCP Nhiệt điện Phả Lại..........................93 3.2.1. Số liệu đầu vào................................................................................93 3.2.2. Kết quả tính toán xác định phạm vi và mức độ ô nhiễm...................97 3.2.3. Kết quả tính toán xác định thiệt hại đối với sức khỏe con người....101 3.3. Kết quả tính toán đối với Nhà máy gạch tuynel Việt Long ..............109 3.3.1. Số liệu đầu vào..............................................................................109 4 3.3.2. Kết quả tính toán phạm vi và mức độ ô nhiễm không khí..............112 3.3.3. Kết quả tính toán thiệt hại đối với sức khỏe con người..................115 3.4. Giải pháp hoàn thiện cơ sở khoa học và pháp lý xác định mức độ ô nhiễm và thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt Nam................................................118 3.4.1. Hình thành quan niệm về thiệt hại và bồi thường thiệt hại do ô nhiễm không khí gây ra từ hoạt động SXCN...................................118 3.4.2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thiệt hại do ô nhiễm không khí trong giải quyết tranh chấp môi trường...........................................120 3.3.3. Nhóm các giải pháp bảo đảm thực thi các công cụ kỹ thuật trong giải quyết tranh chấp môi trường do ô nhiễm không khí.................130 Kết luận Chương 3 ....................................................................................139 KẾT LUẬN...............................................................................................141 KIẾN NGHỊ VỀ NHỮNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO.......................142 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN............................................................................143 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................144 5 DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CÁC CHỮ VIẾT TẮT ADR Alternative Dispute Resolution- Giải quyết tranh chấp môi trường theo lựa chọn API Air Pollution Index- Chỉ số ô nhiễm không khí BVMT Bảo vệ môi trường CiLS Civil Law System- Hệ thống luật dân sự CNH Công nghiệp hóa CoLS Common Law System- Hệ thống luật án lệ CRF Concentration Response Function- Hàm đáp ứng nồng độ CTCP Công ty cổ phần DDSDM Determination of Dispute by Statutory Decision Maker- Giải quyết tranh chấp môi trường theo luật định DRF Dose Response Function- Hàm đáp ứng liều lượng ĐTM Đánh giá tác động môi trường EC European Community- Ủy ban châu Âu EEA European Environment Agency's- Cơ quan môi trường châu Âu EnC Environmental Courts- Toà môi trường ERF Exposure Response Function- Hàm tổn thất tương ứng ERFs Exposure Response Function Slope- Hệ số hàm tổn thất tương ứng ExC External cost- Chi phí ngoại ứng (ngoại biên) GIS Geographic information system- Hệ thống thông tin địa lý HĐH Hiện đại hóa IPA Impact Pathway Approach- Tiếp cận chuyển tiếp tác động ISC Industrial Source Complex Dispersion Models- Mô hình khuếch tán chất ô nhiễm từ nguồn công nghiệp phức hợp KCN Khu công nghiệp KH&CN Khoa học và Công nghệ 6 Meti-Lis Japanese Ministry of Economy, Trade and Industry- Low rise Industrial Source Dispersion Model- Mô hình khuếch tán chất ô nhiễm từ nguồn thải công nghiệp của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản NOAA National Oceanic and Atmospheric Administration- Cơ quan khí tượng thủy văn Hoa Kỳ PPP The Polluter Pays Principle-Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả giá QLMT Quản lý môi trường RUWM Robust Uniform World Model- Mô hình RUW SUWM Simple Uniform World Model- Mô hình SUW SXCN Sản xuất công nghiệp TAND Tòa án nhân dân TN&MT Tài nguyên và Môi trường TNHH Trách nhiệm hữu hạn UBND Ủy ban nhân dân UNEP United Nations Environment Programme- Chương trình Môi trường của Liên hiệp quốc VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật VLYL Value of a Life Year Lost- Giá trị tổn thất năm tuổi thọ WHO Tổ chức Y tế thế giới WMO World Meteorological Organization- Tổ chức Khí tượng thế giới WTP Willingness To Pay- Sẵn lòng chi trả YOLL Years Of Life Lost- Số năm giảm tuổi thọ 7 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1.