ՀՀ ԿՈՏԱՅՔԻ ՄԱՐԶ RA KOTAYK MARZ Մարզկենտրոնը` Marz Centre Ք
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ՀՀ ԿՈՏԱՅՔԻ ՄԱՐԶ RA KOTAYK MARZ Մարզկենտրոնը` Marz centre ք. Հրազդան Hrazdan town Տարածաշրջանները` Territoires Հրազդան, Hrazdan, Կոտայք, Kotayk, Նաիրի Nairi Քաղաքները` Towns ք.Հրազդան Հրազդան, Hrazdan, s.Hrazdan Աբովյան, Abovyan, Չարենցավան, Charentsavan, Բյուրեղավան, Byureghavan, Ծաղկաձոր, Եղվարդ, Tsaghkadzor, Նոր Հաճն Yeghvard, Nor-Hachn Տարածքը 2089 քառ.կմ Territory sq. km ՀՀ տարածքում մարզի տարածքի տեսակարար կշիռը 7.0% Territory share of the marz in the territory of RA Քաղաքային համայնքներ 7 Urban communities Գյուղական համայնքներ 60 Rural communities Քաղաքներ 7 Towns Գյուղեր 62 Villages Բնակչության թվաքանակը 2011թ. հունվարի 1-ի դրությամբ 282.1 հազ.մարդ Population number as of January 1, 2011 ths. persons այդ թվում` including: քաղաքային 158.3 հազ.մարդ urban ths. persons գյուղական 123.8 հազ.մարդ rural ths. persons ՀՀ բնակչության ընդհանուր թվաքանակում մարզի բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը, 2010թ. 8.6% Share of marz population size in RA population size, 2010 Քաղաքային բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը 56.1% Share of urban population size Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 161667 հա Agricultural land ha այդ թվում` վարելահողեր 38057 հա including: arable land ha 270 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 ՀՀ Կոտայքի մարզը գտնվում է Հայաստանի RA Kotayk marz is situated in the centre of the Հանրապետության կենտրոնում: Այն հարավ-արևմուտ- Republic of Armenia. In the South-West it borders with քից սահմանակից է մայրաքաղաքին, արևմուտքից` ՀՀ capital Yerevan, in the West – RA Aragatsotn marz, in the Արագածոտնի, հյուսիսից` Լոռու, հյուսիս-արևելքից` North – RA Lori marz, in the North-East – RA Tavush Տավուշի, արևելքից` Գեղարքունիքի և հարավից` marz, in the East – RA Gegharkunik marz and in the South Արարատի մարզերին: – RA Ararat marz. ՀՀ Կոտայքի մարզի տարածքով են հոսում Հրազդան Hrasdan and Azat rivers run on Kotayk marz RA և Ազատ գետերը: Հրազդան գետը (նախկին անվա- territory. Hrazdan River (Zangu) is one of left tributaries նումը` Զանգու) Արաքս գետի ձախ վտակներից է (the length is 141 km) of Araks River. There are 340 (երկարությունը` 141 կմ): Գետի համակարգում կան 340 tributaries in the river system, 25 of which have length վտակներ, որոնցից 25-ն ունեն 10 կմ-ից ավելի more than 10 km. The river tributaries are Marmarik, երկարություն: Գետի խոշոր վտակներից են Tsaghkadzor, Aray River and Getar. Մարմարիկը, Ծաղկաձորը, Արայի գետը, Գետառը: Ազատ գետը նույնպես Արաքսի ձախ վտակներից է Asat river is also one of left tributaries of Araks (the (երկարությունը` 55 կմ): Սկիզբ է առնում Գեղամա length is 55 km). It originates from the Geghama mountain լեռնաշղթայից (հիմնականում սնվում է ստորերկրյա range (mainly lives on underground waters). The river ջրերով): Գետի ջրերն օգտագործվում են հիմնականում waters are mainly used with the irrigation purpose. ոռոգման նպատակով: Մարզը հարուստ է հանքային ջրերով, դրա վկա- Marz is also rich with mineral waters – in particular, յությունն են <<Բջնի>> և <<Արզնի>> հանքային ջրերը: “Bjni” and “Arzni”. Մարզի տարածքում են գտնվում Գեղամա լեռների Geghama mountain laps, Tsaghkunyats mountain range, փեշերը, Ծաղկունյաց լեռնաշղթան, Հատիս և Արայի Hatis and Aray Mountains are situated in the marz լեռները: Հատիս լեռը (նախկին անվանումը` territory. Hatis Mountain (Shamiram mountain) is a con- Շամիրամի) կոնաձև հրաբխային զանգված է shaped volcanic mass (the height is 2528m). Mountain is (բարձրությունը` 2528 մ): Լեռը ծածկված է covered by meadow-steppe vegetation. մարգագետնատափաստանային բուսականությամբ: Արայի լեռը (բարձրությունը` 2577մ)` հանգած Aray Mountain is an extinct volcanic mass (the height հրաբխային զանգված է, գտնվում է Արագած լեռից is 2577m) and situated in the east from Aragats Mountain արևելք` Քասախ և Հրազդան գետերի միջև: between Kasakh and Hrazdan rivers. Մարզի հարթավայրերն են` Եղվարդի հարթավայրը The marz plains are Eghvard plain (the height above sea (գտնվում է ծովի մակերևույթից 1200 – 1300 մ level is 1200 – 1300 m) and Hrazdan plateau (the height բարձրության վրա) և Հրազդանի սարահարթը (ծովի above sea level is 1700 – 1800 m). մակերևույթից` 1700 – 1800 մ բարձրության վրա): Մարզի տարածքի կենտրոնական մասով անցնում Yerevan-Hrazdan-Sevan motor-road and Yerevan- են երկրի համար առանցքային նշանակություն ունեցող Hrazdan-Ijevan railway that are of great importance for the Երևան–Հրազդան-Սևան ավտոմայրուղին և Երևան- country pass through the central part of the marz territory. Հրազդան-Իջևան երկաթգիծը: 2010թ.-ին մարզի տնտեսության հիմնական ճյու- In 2010 the share of economy main branches of RA ղերի տեսակարար կշիռները ՀՀ համապատասխան Kotayk marz in total volume of correspondent branches of ճյուղերի ընդհանուր ծավալում կազմել են. the republic comprised ¾ արդյունաբերություն` 10.3 %, ¾ industry 10.3 %, ¾ գյուղատնտեսություն ` 6.3 %, ¾ agriculture 6.3 %, ¾ շինարարություն` 6.3 %, ¾ construction 6.3 %, ¾ մանրածախ առևտուր` 2.9 %, ¾ retail trade 2.9 %, ¾ ¾ ծառայություններ` 2.7 %: services 2.7 %. ՀՀ Կոտայքի մարզը համեմատաբար զարգացած ու RA Kotayk marz comparatively developed and has բազմաճյուղ տնտեսություն ունեցող մարզերից է: multi-branch economy. Մարզի տնտեսության ընդհանուր ծավալում գե- The main branch of economy is industry. Marz has an րակշռողն արդյունաբերությունն է: Մարզը բացառիկ exclusive role, particularly, in the energy field. Here are դեր ունի հատկապես էներգետիկայի բնագավառում: two large organizations of electricity production. Այստեղ են գտնվում էլեկտրաէներգիայի արտադրու- թյան 2 խոշոր կազմակերպություններ: Մարզի արդյունաբերության մյուս հիմնական Other main trend of marz industry is manufacturing ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ industry, in which the following branches are more առավել զարգացած են հետևյալ ճյուղերը. developed: ա) սննդամթերքի և ըմպելիքի արտադրություն (մսի a)food and beverages production (meat and meat և մսամթերքի մշակում և պահածոյացում, մրգերի և products processing and canning, fruits and vegetables բանջարեղենի մշակում և պահածոյացում, կաթնա- processing and canning, milk products, flour, beverages մթերքի, ալյուրի, ըմպելիքի արտադրություն), production), բ) ոչ մետաղական հանքային այլ արտադրանքի b) non-metal mineral other production (glass and glass արտադրություն (ապակու և դրանից պատրաստվող products production, cement production), ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 271 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 իրերի արտադրություն, ցեմենտի արտադրություն), գ)մետաղագործական արդյունաբերություն և մե- c) metallurgy and metal products production ( steel and տաղե արտադրատեսակների արտադրություն (պող- iron casting), պատի և թուջի ձուլում), դ) կահույքի արտադրություն, այլ կատեգորիաների d) furniture industry, production of finished articles not մեջ չմտցված պատրաստի իրերի արտադրություն included in other categories (jewellery and adjacent (ոսկերչական իրերի և կից ապրանքների (ադամանդի) products (diamond) production). արտադրություն): Մարզի գյուղատնտեսությունը մասնագիտացած է The main branch of marz agriculture is poultry farming. There are three large battery farms in the territory of the թռչնաբուծության մեջ: Մարզի տարածքում են գործում marz. հանրապետության 3 խոշոր թռչնաֆաբրիկաներ: Բեռնաուղևորափոխադրումները մարզում իրակա- Freight and passenger transportations in the marz are նացվում են ավտոմոբիլային տրանսպորտով և implemented by road transport and electric transports (cableway). էլեկտրատրանսպորտով (ճոպանուղի): Աբովյան քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 46.8 հազ. Abovyan town (in 2010 – 46.8 ths. inhabitants) is բնակիչ) գտնվում է Երևանից 18 կմ հեռավորության situated in 18 km distance from Yerevan. It is one of fast վրա: Հանրապետության ամենաարագ աճող քաղաքնե- growing towns and big industrial centres of the republic. րից է, արդյունաբերական խոշոր կենտրոններից մեկը: Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղու- The main trend of town industry is manufacturing, in թյունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերա- which beer production takes prevailing place. կշիռ տեղ է զբաղեցնում գարեջրի արտադրությունը: Բյուրեղավան քաղաքի (2010թ. տարեվերջին`8.6 The main trend of industry of Byureghavan town (8.6 հազ. բնակիչ, գտնվում է Երևանից 24 կմ հեռավորու- ths. inhabitants in the end of the year 2010, is situated in 24 թյան վրա) արդյունաբերության հիմնական ուղղությու- km distance from Yerevan) is manufacturing, in which the նը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերակշիռ production of non metal mineral and other produce (glass տեղ է զբաղեցնում ոչ մետաղական հանքային և այլ packing, porcelain and glazed earthenware industries) takes արտադրանքի արտադրությունը (ապակե տարայի, predominate place. ճենապակուց և հախճապակուց տնտեսական կենցա- ղային արտադրատեսակների արտադրություններ): Եղվարդ քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 12.4 հազ. Eghvard town (12.4 ths. inhabitants in the end of the բնակիչ) գտնվում է Արայի լեռան հարավային year 2010) is situated at the south foot of Aray mountain, ստորոտում, հեռավորությունը Երևանից 18 կմ է: distance from Yerevan is 18 km. Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղու- The main trend of town industry is manufacturing, in թյունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ հատ- which the production of food and beverages (distilled կապես առանձնանում է սննդամթերքի և ըմպելիքի alcoholic beverages (cognac), milk products, flour արտադրությունը(թորած ալկոհոլային խմիչքների (կոն- production) and production of leather articles and shoes are յակի), կաթնամթերքի, ալյուրի արտադրությունը, կաշվե particularly separated. արտադրատեսակների և կոշկեղենի արտադրությունը: Քաղաքի տնտեսական կյանքում էական դեր ունի Agriculture plays a key role in the economic life of the նաև գյուղատնտեսությունը, որի մեջ հիմնական town as well, in which grain farming is the main