Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr XIX/199/04 Rady Miejskiej w Cedyni z dnia 25. 11. 2004r.
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
URZĄD MIEJSKI W CEDYNI 2004
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Program Ochrony Środowiska Gminy Cedynia opracował: młodszy referent ds. ochrony środowiska – mgr Magdalena Kubik, przy współudziale: Burmistrza Cedyni – mgr Adama Zarzyckiego, Sekretarza Cedyni – mgr Gabrieli Kotowicz, Skarbnika Cedyni – mgr Joanny Bajsarowicz, Kierownika Referatu Infrastruktury Technicznej, Nieruchomości, Rolnictwa i Ochrony Środowiska – mgr Beaty Szóstakiewicz
SPIS TRE ŚCI
2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
I. WST ĘP ………………………………………………………………………………… 5 1.1 Przedmiot opracowania ……………………………………………………………… 5 1.2 Podstawa prawna ……………………………………………………………………… 5 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY CEDYNIA …………………………………… 8 2.1 Poło żenie gminy Cedynia i charakterystyka otoczenia ……………………………… 8 2.2 Sytuacja demograficzna ……………………………………………………………… 10 2.3 Klimat ……………………………………………………………………………...... 12 2.4 U żytkowanie terenu …………………………………………………………………… 13 2.5 Walory kulturowe ……………………………………………………………………... 15 III. INFRASTRUKTURA GMINY …………………………………………………….. 16 3.1 Zaopatrzenie w wod ę ………………………………………………………………….. 16 3.2 Gospodarka ściekowa …………………………………………………………………. 18 3.3 Ciepłownictwo i gazownictwo ………………………………………………………... 19 3.4 Elektroenergetyka ……………………………………………………………………... 20 3.5 Telekomunikacja ……………………………………………………………………… 21 3.6 Gospodarka odpadami ………………………………………………………………… 21 3.7 Układ komunikacyjny ………………………………………………………………… 21 3.7.1 Komunikacja drogowa …………………………………………………………... 21 3.7.2 Komunikacja kolejowa ………………………………………………………….. 22 3.7.3 Żegluga śródl ądowa ……………………………………………………………... 23 IV. ZASOBY I SKŁADNIKI ŚROD OWISKA PRZYRODNICZEGO ……………... 23 4.1 Geomorfologia ……………………………………………………………...... 23 4.2 Gleby ………………………………………………………………………………….. 24 4.3 Hydrologia …………………………………………………………………………….. 25 4.4 Morfologiczne formy rze źby terenu …………………………………………………... 26 4.5 Zasoby kopalin ………………………………………………………………………... 27 4.6 Wody podziemne ……………………………………………………………………… 29 4.6.1 Charakterystyka ogólna …………………………………………………………. 29 4.6.2 Zasoby wód podziemnych ………………………………………………………. 29 4.7 Wody powierzchniowe ………………………………………………………………... 30 4.7.1 Zbiorniki wodne ………………………………………………………………… 30 4.8 Elementy przyrody o żywionej ………………………………………………………… 30 4.8.1 Szata ro ślinna ……………………………………………………………………. 30 4.8.2 Lasy i tereny zieleni ……………………………………………………………... 31 4.8.3 Ogólna charakterystyka faunistyczna gminy Cedynia ………………………….. 32 4.8.4 Obszary i obiekty cenne pod wzgl ędem przyrodniczym ………………………... 33 4.8.5 Parki wiejskie, cenne starodrzewy ……………………………………………… 41 4.8.6 Zestawienie wielko ści zasobów i walorów przyrodniczych ……………………. 42 V. STAN I TENDENCJE PRZEOBRA ŻEŃ ŚRODOWISKA ……………………….. 44 5.1 Ocena jako ści powietrza ………………………………………………………………. 44 5.1.1 Emisja …………………………………………………………………………… 44 5.1.2 Powietrze atmosferyczne ………………………………………………………... 44 5.2 Stan i tendencje przeobra żeń poziomu hałasu ………………………………………… 45 5.2.1 Hałas przemysłowy ……………………………………………………………... 46 5.2.2 Hałas drogowy …………………………………………………………………... 46 5.2.3 Hałas kolejowy ………………………………………………………………….. 47 5.2.4 Hałas lotniczy …………………………………………………………………… 47 5.3 Źródła zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych ……………………… 47 5.4 System ochrony przeciwpowodziowej ………………………………………………... 49 5.5 Degradacja gleb ……………………………………………………………………….. 51 5.5.1 Degradacja naturalna gleb ………………………………………………………. 51
3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
5.5.2 Degradacja chemiczna gleb ……………………………………………………... 52 5.6 Przyroda o żywiona ……………………………………………………………………. 52 5.6.1 Szata ro ślinna ……………………………………………………………………. 52 5.6.2 Świat zwierz ęcy …………………………………………………………………. 53 5.7 Walory krajobrazowe …………………………………………………………………. 53 VI. ŹRÓDŁA PRZEOBRA ŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ………….. 54 6.1 Przekształcenia rze źby terenu i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej ….. 54 6.2 Wody podziemne ……………………………………………………………………… 55 6.3 Zrzut ścieków …………………………………………………………………………. 55 6.4 Urz ądzenia wodne …………………………………………………………………….. 56 6.5 Przyczyny degradacji gleb …………………………………………………………….. 57 6.6 Przyczyny degradacji szaty ro ślinnej i przeobra żeń fauny …………………………… 58 VII. ZAŁO ŻENIA ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY W ŚWIETLE OCHRONY PRZYRODY …………………………………………….. 59 7.1 Cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska okre ślone w Strategii Zrównowa żonego Rozwoju gminy Cedynia ………………………………………….. 59 7.2 Cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska okre ślone w Programie ochrony środowiska powiatu gryfi ńskiego ………………………………………………………. 61 7.3 Cele, kierunki i zadania do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla gminy Cedynia…………………………………………………………………………... 70 7.4 Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych …………………………………………. 77 Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny ………………………………………….. 78 Długoterminowy harmonogram realizacyjny …………………………………………... 88 VIII. ZA ŁO ŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO – INFORMACYJNEGO …………... 91 8.1 Potrzeba edukacji ekologicznej …………………………………………………………. 91 8.2 Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społecze ństwa ………………………………... 92 8.3 Społeczne kampanie informacyjne ……………………………………………………… 98 8.3.1 Media w kampanii informacyjnej …………………………………………………. 98 8.3.2 Sezonowe kampanie informacyjne ……………………………………………….. 100 IX. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ………………………. 101 9.1 Zało żenia systemu finansowania inwestycji ……………………………………………. 101 9.1.1 Emisja obligacji komunalnych ……………………………………………………. 102 9.1.2 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ………………… 103 9.1.3 Powiatowy i Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ……... 103 9.1.4 EkoFundusz ………………………………………………………………………... 104 9.1.5 Wsparcie finansowe dla krajów członkowskich Unii Europejskiej ………………... 109 9.1.6 Bank Ochrony Środowiska ………………………………………………………… 117 9.2 Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska …………………………………………... 123 9.2.1 Instrumenty prawne ………………………………………………………………… 124 9.2.2 Instrumenty finansowe ……………………………………………………………... 124 9.2.3.Instrumenty społeczne ……………………………………………………………… 125 9.2.4 Instrumenty strukturalne …………………………………………………………… 127 9.3 Monitorowanie realizacji programu ochrony środowiska ……………………………...... 127 9.3.1 Zasady monitoringu ………………………………………………………………... 127 X. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ………………………... 129 SPIS TABEL ………………………………………………………………………………… 132 ZAŁ ĄCZNIKI ………………………………………………………………………………. 133
4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
I WST ĘP
1.1 Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska gminy Cedynia, którego realizacja przyczyni si ę do poprawy stanu środowiska naturalnego, pozwoli uruchomi ć mechanizmy chroni ące środowisko przed degradacj ą, a tym samym stworzy warunki dla wdra żania wymaga ń obowi ązuj ącego w tym zakresie prawa Unii Europejskiej. Główn ą zasad ą przyj ętą w niniejszym opracowaniu jest zasada zrównowa żonego rozwoju, umo żliwiaj ąca harmonizacj ę rozwoju społecznego i ekonomicznego (gospodarczego) z ochron ą jej walorów środowiskowych. Zało żono, i ż opracowany program ułatwi i przy śpieszy podejmowanie odpowiednich działa ń z zakresu efektywnego zarz ądzania środowiskiem, wska że mo żliwo ści pozyskania środków pomocowych z zewn ątrz i b ędzie swoistym narz ędziem w pracy przyszłych użytkowników.
1.2 Podstawa prawna Program Ochrony Środowiska Gminy Cedynia opracowano zgodnie z Ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z pó źn.zm.). Ustawa Prawo ochrony środowiska zobowi ązuje władze gminne do sporz ądzenia programów ochrony środowiska, które zgodnie z art. 14.1. wy żej cytowanej ustawy powinny okre śla ć w szczególno ści: - cele ekologiczne, - priorytety ekologiczne, - rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, - środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe. Za sporz ądzenie programu ochrony środowiska odpowiada organ wykonawczy gminy, czyli burmistrz, który co 2 lata sporz ądza raporty z wykonania programu i przedstawia je radzie gminy. Ponadto podstaw ę prawn ą niniejszego opracowania stanowi ą dodatkowo akty prawne: 1. Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2003r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. nr 190, poz. 1865, 2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,
5 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw, Dz.U. nr 132 , poz. 1085, 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach, Dz.U. nr 62, poz. 628, 4. Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz.U. nr 63, poz. 638, 5. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków, Dz.U. nr 72, poz. 747, 6. Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, Dz.U. nr 132, poz. 622 z pó źn. zm., 7. Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorz ądzie terytorialnym, Dz.U. nr 16, poz. 95 z pó źn. zm., 8. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej, Dz.U. nr 9, poz. 43, 9. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. nr 80, poz. 717, 10. Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze, Dz.U. nr 27, poz. 96 z pó źn. zm., 11. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne, Dz.U. nr 115, poz. 1229, 12. Ustawa z dnia 16 pa ździernika 1991r. o ochronie przyrody, Dz.U. nr 114, poz. 492, 13. Ustawa z dnia 26 lipca 2000r. o nawozach i nawożeniu, Dz. U. nr 89, poz. 991, 14. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2001r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkole ń z zakresu ich stosowania, 15. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001r. w sprawie katalogu odpadów, Dz.U. nr 112, poz. 1206, 16. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 21 pa ździernika 1998r. w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, Dz.U. nr 145, poz. 942 z pó źn.zm., 17. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 24 wrze śnia 2002r. w sprawie okre ślenia rodzaju przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych kryteriów zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęć do sporz ądzenia raportu oddziaływania na środowisko, Dz.U. nr 179, poz. 1490, 18. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych, Dz.U. nr 134, poz. 1140, 19. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska, Dz.U. nr 151, poz. 1703,
6 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
20. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2002r. w sprawie dopuszczalnych st ęż eń metali ci ęż kich zanieczyszczaj ących gleb ę, Dz.U. nr 37, poz. 344, 21. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Rolnictwa z dnia 11 sierpnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, Dz.U. nr 107, poz. 676, 22. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu, Dz.U. nr 87, poz. 798, 23. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 1998r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, Dz. U. nr 66, poz. 436, 24. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu, Dz.U. nr 8, poz. 81, 25. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001. w sprawie okre ślenia siedlisk przyrodniczych podlegaj ących ochronie, Dz. U. nr 92, poz. 1029, 26. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 wrze śnia 2001r. w sprawie listy gatunków ro ślin rodzimych dziko wyst ępuj ących obj ętych ochron ą gatunkową ścisł ą, cz ęś ciow ą oraz zakazów wła ściwych dla tych gatunków i odst ępstw od tych zakazów, Dz.U. nr 106, poz. 1167, 27. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 5 listopada 1991r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiada ć ścieki wprowadzone do wód lub do ziemi, Dz.U. nr 116, poz. 503 z pó źn.zm., 28. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003r. w sprawie przyj ęcia „Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, M.P. nr 33, poz. 433, 29. Dyrektywa Rady 75/442/EEC z dnia 15 lipca 1975r., w sprawie odpadów znowelizowania dyrektyw ą Rady 91/3156/EEC, dyrektyw ą Rady 91/692/EEC oraz decyzj ą Komisji 96/350/EC, 30. Dyrektywa Rady 94/96/WE z dnia 27 wrze śnia 1996r. w sprawie oceny i zarz ądzania jako ści ą powietrza, 31. Dyrektywa Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991r. w sprawie odpadów niebezpiecznych, zmieniona dyrektyw ą Rady 94/31/WE, 32. Dyrektywa Rady 96/61/We z dnia 24 wrze śnia 1996r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze ń (IPPC), 33. Dyrektywa Rady 99/31We z dnia 26 kwietnia 1999r. w sprawie składowisk odpadów.
7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
W całym toku opracowywania programu wykorzystano i uwzgl ędniono nast ępuj ące materiały: - Strategia zrównowa żonego rozwoju gminy Cedynia, Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania, Jelenia Góra, 2002r., - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Cedynia, Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania, Jelenia Góra, 2002r., - Studium warto ści krajobrazu kulturowego miasta i gminy Cedynia, Biuro Studiów i Dokumentacji Konserwatorskiej, Szczecin 2000, - Waloryzacja przyrodnicza gminy Cedynia (operat generalny), Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin 1997r., - Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002r., - Program ochrony środowiska dla powiatu gryfi ńskiego, - Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego, - Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, Warszawa 2002r, - Raport z kontroli i informacja o źródłach zanieczyszcze ń środowiska w powiatach województwa zachodniopomorskiego w roku 2001, WIOŚ, Szczecin 2002, - Powszechny Spis Rolny, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2002. Przy opracowywaniu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Cedynia w głównej mierze bazowano na Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Gryfi ńskiego.
II CHARAKTERYSTYKA GMINY CEDYNIA
2.1 Poło żenie gminy Cedynia i charakterystyka otoczenia Gmina Cedynia jest najdalej na zachód wysuni ętą gmin ą Polski, le ży w południowo- zachodniej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego, w powiecie gryfi ńskim. Naturalnymi granicami gminy s ą: od zachodu rzeka Odra, od północy Wzgórza Krzymowskie. Administracyjnie od zachodu i południowego zachodu granic ę gminy wyznacza granica pa ństwowa z Niemcami, od północy gmina Cedynia graniczy z gmin ą Chojna, od wschodu z gmin ą Mory ń, a od południa z gmin ą Mieszkowice. Poło żenie gminy Cedynia obrazuje mapa (zał ącznik nr 1). Gmina Cedynia w ok. 75% swej powierzchni znajduje si ę na obszarze
8 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego, pozostałe 25% jej powierzchni stanowi ą tereny jego otuliny. Oprócz Parku Krajobrazowego przyrod ę terenu gminy chroni ą rezerwaty przyrody i użytki ekologiczne. Jednym z najwa żniejszych wyznaczników poło żenia geograficznego gminy jest dolina Odry, stanowi ąca jej zachodni ą granic ę. Szeroko rozlana dolina Odry, płyn ąca przez liczne starorzecza i rozlewiska oraz otaczaj ące je wzgórza morenowe to podstawowe wyznaczniki miejscowego krajobrazu. Cedynia jest gmin ą rolniczo-le śną, lasy skupione w dwóch rozległych kompleksach na północy i południu gminy zajmuj ą 41,27% jej powierzchni. Układ osadniczy gminy Cedynia stanowi miasto Cedynia oraz 21 wiejskich jednostek osadniczych, w tym 14 sołectw i 7 niewielkich osad wiejskich. Podział miejscowo ści według sołectw przedstawia tabela nr 1:
Tabela 1 Podział miejscowo ści gminy Cedynia według sołectw
Sołectwo Miejscowo ść na terenie sołectwa Bielinek Bielinek Czachów Czachów Golice Golice Lubiechów Dolny Lubiechów Dolny, Markocin Lubiechów Górny Lubiechów Górny, Niesułów, Parchnica Łukowice Łukowice Orzechów Orzechów Osinów Dolny Osinów Dolny Piasek Piasek, Piasecznik, Wrzos, Trzypole, Barcie Radostów Radostów Siekierki Siekierki Stara Rudnica Stara Rudnica Stary Kostrzynek Stary Kostrzynek Żelichów Żelichów
9 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2.2 Sytuacja demograficzna Gmina Cedynia jest gmin ą miejsko – wiejsk ą. Powierzchnia gminy wynosi 18.038 ha. Liczba ludno ści zamieszkuj ąca gmin ę Cedynia na koniec 2003 roku wynosiła 4547 osób. Szczegółowy wykaz mieszka ńców w poszczególnych miejscowo ściach gminy przedstawia tabela nr 2. Tabela 2 Liczba mieszka ńców gminy Cedynia (stan na dzie ń 31.12.2003r.)
Miejscowo ść Liczba mieszka ńców Cedynia 1776 Piasek 481 Bielinek 219 Lubiechów Dolny 192 Lubiechów Górny 236 Czachów 188 Łukowice 130 Orzechów 127 Golice 144 Żelichów 193 Radostów 194 Siekierki 174 Stara Rudnica 145 Stary Kostrzynek 94 Osinów Dolny 184 Piasecznik 2 Trzypole 3 Markocin 11 Niesułów 36 Parchnica 18 OGÓŁEM 4547
Gęsto ść zaludnienia w gminie Cedynia wynosi ok. 25 osób/1 km 2.
10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Dane dotycz ące ostatnich 5 lat przedstawia tabela nr 3.
Tabela 3 Gęsto ść zaludnienia na terenie gminy Cedynia Lata Ludno ść ogółem Gęsto ść zaludnienia 1999 4586 25,34 2000 4582 25,32 2001 4576 25,28 2002 4581 25,31 2003 4547 25,12
Źródło: obliczenia własne
Z przedstawionych danych mo żna zauwa żyć, i ż liczba ludno ści na terenie gminy utrzymuje si ę na podobnym poziomie. Zró żnicowanie w poszczególnych klasach produkcyjnych ludno ści przedstawia poni ższa tabela nr 4.
Tabela 4
Ludno ść według płci i ekonomicznych grup wieku Wyszczególnienie Ogółem Męż czy źni Kobiety
Ogółem
Razem 4382 2195 2187
W wieku
przedprodukcyjnym 1117 601 516
produkcyjnym 2646 1392 1254 poprodukcyjnym 619 202 417 Miasto Razem 1663 826 838 W wieku przedprodukcyjnym 445 251 194
11 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
produkcyjnym 1043 526 517 poprodukcyjnym 175 48 127 Wie ś Razem 2719 1370 1349 W wieku przedprodukcyjnym 672 350 322 produkcyjnym 1603 866 737
poprodukcyjnym 444 154 290
Źródło: Powszechny spis rolny, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2002r., s. 42. Stan na 2002r.
2.3 Klimat Gmina Cedynia le ży w obr ębie dwóch krain klimatycznych, tj. Doliny Odry i Pojezierza My śliborskiego: 1) Na zachodzie, pas kilkunastu kilometrów ci ągn ący si ę wzdłu ż Odry, le ży w obr ębie krainy klimatu Doliny Odry. Jest to najcieplejsza kraina klimatyczna województwa zachodniopomorskiego, o najdłu ższym okresie wegetacyjnym. Wiosna zaczyna si ę tu około 1 kwietnia, zima natomiast zaczyna si ę pó źno i trwa najwy żej 42 dni. Cech ą klimatu tej krainy jest du ża ilo ść dni z przymrozkami wiosennymi i jesiennymi. Dominuj ą tu wiatry zachodnie. 2) Pozostała cz ęść gminy Cedynia znajduje si ę w strefie krainy klimatycznej Pojezierza My śliborskiego. Obszar ten jest poło żony wy żej i dlatego te ż klimat jest tu nieco surowszy ni ż w krainie doliny rzeki Odry. Okres wegetacyjny zaczyna si ę 3 kwietnia. Zima zaczyna si ę raptem kilka dni wcze śniej i trwa dłu żej ni ż w Dolinie Odry. Dominuj ą tu wiatry przeciwstawne, tj. zachodnie i wschodnie. Najbardziej ostry jest klimat rejonu Wzgórz Krzymowskich. Jest on wyra źniej surowszy i wilgotniejszy od klimatu ni żej poło żonych terenów. Dominuj ą tu wiatry zachodnie. Dlatego te ż lokalne warunki klimatyczne na terenie gminy s ą bardzo zró żnicowane, dotyczy to Doliny Odry, a zwłaszcza kraw ędzi doliny i zboczy o wystawie południowej. Na zboczach tych wyst ępuje specyficzny tropoklimat, charakteryzuj ący si ę najwy ższym nasłonecznieniem i najwi ększ ą ilo ści ą gor ących dni o temperaturze ponad 25º C, cz ęstym
12 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA wyst ępowaniem temperatur ponad 50ºC, ni ższ ą ilo ści ą opadów i du żymi okresami bez opadów. Ró żnorodno ść warunków klimatycznych istniej ących w gminie Cedynia warunkuje wyst ępowanie ró żnorodnych mikro środowisk dogodnych dla bytowania wielu gatunków ro ślin i zwierz ąt, w tym równie ż unikalnych w skali kraju 1.
Tabela 5 Wybrane elementy klimatu gminy Cedynia
Kraina klimatyczna Opad mm Temperatura º C Okres wegetacji w dniach Dolina Odry 500-550 8,0 – 8,3 224-230 Pojezierze My śliborskie 500-600 7,0-8,0 215-224
Źródło: Waloryzacja przyrodnicza, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin 1997, s. 9.
2.4 Użytkowanie terenu Rolnicza działalno ść produkcyjna mimo załamania si ę koniunktury dla tej gał ęzi gospodarki zajmuje wa żne miejsce w strukturze dochodów mieszka ńców gminy. Decyduje o tym znacz ący udział gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gminy. Zajmuj ą one ł ącznie 6048 ha. Struktura gospodarstw i ich wielko ść zmieniła si ę na terenie gminy w zasadniczy sposób. Umocnił si ę tu sektor prywatny, grunty i obiekty dawnych Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych obj ęli cz ęś ciowo indywidualni wła ściciele lub dzier żawcy, wiele z nich pozostaje jednak niewykorzystanych. Struktur ę u żytkowania gruntów na terenie gminy Cedynia (stan na dzie ń 01.01.2004r.) przedstawia tabela nr 6.
1 Waloryzacja przyrodnicza gminy Cedynia, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin 1997, s. 9.
13 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Tabela 6 Zestawienie zbiorcze u żytkowania gruntów na terenie gminy Cedynia Udział w ogólnej powierzchni Powierzchnia ewidencyjna Rodzaje gruntów (%) (ha) Razem Obszar Obszar Razem Obszar Obszar wiejski miejski wiejski miejski Powierzchnia ogólna 100 100 100 18038 17871 167 gruntów w ha Grunty orne 33,53 33,37 50,9 6048 5963 85 Sady 0,34 0,31 2,99 61 56 5 Łąki trwałe 2,62 2,64 0,60 472 471 1 Pastwiska trwałe 4,08 4,04 4,79 730 722 8 Grunty rolne 0,94 0,83 12,57 170 149 21 zabudowane Grunty pod stawami 0 0 0 0 0 0 Grunty pod rowami 0,59 0,58 1,20 106 104 2 Lasy 40,33 40,70 0,60 7274 7273 1 Grunty zadrzew. i 0,94 0,93 1,80 170 167 3 zakrzaczone Tereny mieszkalne 0,08 0,04 4,19 15 8 7 Tereny przemysłowe 0 0 0 0 0 0 Inne tereny zabudowane 0,05 0,005 4,79 9 1 8 Zurbanizowane tereny 0,13 0,11 1,80 23 20 3 niezabudowane Tereny rekreacyjne 0,10 0,08 2,40 18 14 4 wypoczynkowe Drogi 2,72 2,65 9,58 490 474 16 Tereny kolejowe 0,15 0,16 0 28 28 0 Inne 0 0 0 0 0 0 Użytki kopalne 0,24 0,25 0 44 44 0 Grunty pod wodami 2,85 2,87 0,60 514 513 1 płyn ącymi Grunty pod wodami 1,36 1,37 0 245 245 0 stoj ącymi Użytki ekologiczne 0 0 0 0 0 0 Nieu żytki 8,61 8,68 1,20 1553 1551 2 Tereny ró żne 0,38 0,38 0 68 68 0
Źródło: Powiatowy O środek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Gryfinie. Obliczenia własne
14 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Udział gruntów w ogólnej powierzchni gminy w %
Użytki rolne Grunty le śne Grunty zabudowane Grunty pod wodami Nieu żytki Pozostałe
Wykres 1: Struktura u żytkowania gruntów na terenie gminy Cedynia ( stan na 01.01.2004r.)
2.5 Walory kulturowe Na terenie gminy Cedynia znajduje si ę szereg obiektów o wysokich walorach zabytkowych. Cz ęść z nich jest wpisanych do rejestru zabytków, cz ęść natomiast tworzy tak zwan ą ewidencj ę konserwatorsk ą. Podstawowe cechy układu przestrzennego miasta, takie jak przebieg głównych traktów komunikacyjnych, układ zabudowy centrum, czy historyczne dominanty przestrzenne zostały zachowane. Miasto nie posiada zwartego systemu terenów zieleni urz ądzonej, składaj ą si ę na nie wył ącznie tereny cmentarza, otoczenia wie ży widokowej, promenady wzdłu ż kanału Ulgi oraz otoczenia stadionu miejskiego z basenem. Na terenie gminy znajduje si ę 21 miejscowo ści – wi ększo ść z nich stanowi ą stare wsie o średniowiecznym rodowodzie i ich kolonie, nieznaczną grup ę tworz ą tak że pojedyncze folwarki i osady le śne. Znajduje si ę w nich szereg obiektów o walorach zabytkowych, wpisanych do rejestru zabytków, co obrazuje poni ższa tabela.
Tabela 7 Obiekty wpisane do rejestru zabytków na terenie gminy Cedynia
L.P. MIEJSCOWO ŚĆ OBIEKT 1. Cedynia Ratusz, Pl. Wolno ści 2. Cedynia Zało żenia urbanistyczne centrum miasta
15 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
3. Cedynia Klasztor pocysterski 4. Cedynia Ko ściół p.w. Narodzenia NMP 5. Czachów Ko ściół 6. Czachów Park dworski 7. Golice Ko ściół 8. Lubiechów Górny Ko ściół 9. Lubiechów Górny Pałac 10. Lubiechów Górny Park dworski 11. Łukowice Ko ściół 12 Orzechów Ko ściół 13. Orzechów Park dworski 14. Stara Rudnica Ko ściół 15. Stary Kostrzynek Ko ściół 16. Stary Kostrzynek Cmentarz przyk. bez nagrobków 17. Stary Kostrzynek Chałupa nr 7 18. Żelichów Ko ściół
Obszar gminy jest zasobny w liczne obiekty o walorach zabytkowych, które nie zostały na razie uj ęte w rejestrze zabytków. Ł ącznie 75 budynków o zró żnicowanych funkcjach i obiektów in żynieryjnych na terenie miasta i 113 na terenie gminy zostało uj ętych w listach ewidencji konserwatorskiej. Szczegółowy wykaz tych obiektów, z podziałem na poszczególne miejscowo ści zawiera „Studium warto ści kulturowego miasta i gminy Cedynia”.
III INFRASTRUKTURA GMINY
3.1 Zaopatrzenie w wod ę Gmina posiada dobrze rozwini ętą, wydajn ą sie ć wodoci ągow ą. Długo ść linii magistralnych na terenie miasta wynosi 8,5 km, natomiast całkowita długo ść magistrali wodoci ągowych na terenie gminy wynosi 60,5 km. Wody głównych poziomów u żytkowych pochodz ą zarówno z trzecio- jak i czwartorz ędu. Znajduj ą si ę na gł ęboko ści 15-50 m i s ą dobrej jako ści; s ą eksploatowane za po średnictwem systemu studni gł ębinowych. Po wydobyciu wymagaj ą jedynie prostego uzdatniania w zakresie redukcji koncentracji żelaza i
16 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA manganu. Sie ć wodoci ągowa gminy składa si ę z 6 niezale żnych systemów wodoci ągowych. Cz ęść z nich obejmuje swoim zasi ęgiem wi ększ ą liczb ę miejscowo ści, cz ęść natomiast stanowi ą wodoci ągi budowane w obr ębie jednej miejscowo ści, s ą to: • sie ć wodoci ągowa terenów Radostawia i Cedyni z uj ęciem wody w Cedyni w rejonie dawnego klasztoru cysterek, wyposa żona w zbiornik wyrównawczy zlokalizowany w Cedyni; uj ęcie wody w Radostawiu nie jest obecnie wykorzystywane, • sie ć wodoci ągowa terenów: Osinowa Dolnego, Starego Kostrzynka, Starej Rudnicy i Siekierek, wody dostarczaj ą dla niej uj ęcia w Osinowie Dolnym, stabilno ść ci śnienia zapewnia zbiornik wyrównawczy w Osinowie Dolnym, • sie ć wodoci ągowa terenów miejscowo ści: Czachów, Golice, Łukowice i Orzechów, wody dla niego dostarczaj ą uj ęcia w Orzechowie, • wspólny system wodoci ągowy miejscowo ści: Lubiechów Dolny, Lubiechów Górny, Niesułów, Parchnica, wody dla niego dostarczaj ą uj ęcia w Lubiechowie Górnym, • niezale żne systemy zasilania w wod ę pojedynczych miejscowo ści w Bielinku, Piasku, Żelichowie, wyposa żone we własne uj ęcia wody. Na terenie gminy wyst ępuje kilka miejscowo ści nie wyposa żonych w sie ć wodoci ągow ą. Nale żą do nich: Barcie, Markocin, Piasecznik, Trzypole b ędące małymi, cz ęsto jedno lub dwubudynkowymi osadami, do których dostarczanie wody za po średnictwem zbiorczych systemów nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Du ża integracja sieci wodoci ągowej, du ża ilo ść niezale żnych uj ęć oraz znaczna ilo ść odcinków z p ętlami sprawia, że system wodoci ągowy gminy charakteryzuje si ę znaczn ą niezawodno ści ą2.
Tabela 8 Eksploatowane wodoci ągi
L.P. NAZWA MIEJSCOWO ŚCI WYDAJNO ŚĆ UJ ĘCIA DŁUGO ŚĆ SIECI LOKALIZACJA ZASILANE WODOCI ĄGOWEJ UJ ĘCIA W WOD Ę Rzeczywista Potencjalna W M w m3 /d w m 3 /d 1. Żelichów Żelichów, Kl ępicz 20,3 91 2524 2. Orzechów Orzechów. 107,8 480 16886 Łukowice, Golice,
2 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Cedynia, Jeleniogórskie Biuro Planowania Przestrzennego, Jelenia Góra 2000, s. 49.
17 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Czachów 3. Piasek Piasek 33,7 170 4684 4. Osinów Dln. Osinów Dln., St. 131,7 1173 23306 Kostrzynek, St. Rudnica, Siekierki 5. Bielinek Bielinek 14,8 150 2425 6. Lubiechów Lubiechów Grn, 52,2 230 10754 Grn. Lubiechów Dln., Niesułów, Szczawin, Parchnica 7. Hydrofornia Cedynia, 278 700 8500 Cedynia Radostów 8. Golice Golice 4875 10000 250 (SKSM Szczecin)
Źródło: Wodoci ągi Zachodniopomorskie, Goleniów Zakład Remontowo – Budowlany w Cedyni, Szczeci ńskie Kopalnie Surowców Mineralnych
Uj ęcia wody pracuj ą w oparciu o studnie gł ębinowe, pobieraj ąc z nich wod ę, która zostaje uzdatniania w stacji uzdatniania, na piaskowych filtrach pospiesznych. Woda nie wymaga stałego chlorowania. Na uj ęciach wody w Żelichowie, Osinowie Dolnym i Bielinku woda surowa nie wymaga uzdatniania. Stan techniczny sieci wodoci ągowych jest ogólnie dobry – wymiany wymagaj ą sieci stalowe w Żelichowie i Golicach. W tym roku zostanie wymieniona sie ć wodoci ągowa w miejscowo ści Radostów. Wszystkie uj ęcia wody spełniaj ą warunki pozwolenia wodnoprawnego, a uzdatniana woda spełnia wymogi wody do picia zgodnie z obowi ązuj ącym rozporz ądzeniem3.
3.2 Gospodarka ściekowa Obecnie jedynie miasto Cedynia posiada oczyszczalni ę ścieków 2 x Bioblok WS 400, do której ścieki dostarcza si ę za po średnictwem przepompowni zlokalizowanej w Cedyni przy drodze w kierunku Bielinka. Miasto jest skanalizowane w 100%. Całkowicie skanalizowany jest równie ż Osinów Dolny, w niewielkim stopniu tak że Lubiechów Górny. W tym roku wybudowana b ędzie kanalizacja sanitarna w miejscowo ści Radostów. Opracowana jest równie ż dokumentacja techniczna na budow ę kanalizacji sanitarnej w miejscowo ściach Lubiechów Dolny i Lubiechów Górny.
3 Ibidem, s. 77.
18 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Z Osinowa Dolnego ścieki doprowadzane s ą ruroci ągiem ci śnieniowym do kanalizacji ściekowej w Cedyni. Pozostałe miejscowo ści gminy nie maj ą kanalizacji, ich ścieki s ą cz ęsto odprowadzane do szamb, na pola, wzgl ędnie do najbli ższych rowów i cieków wodnych. Skanalizowanie całej gminy jest zadaniem priorytetowym najbli ższych lat. Zakłada si ę utrzymanie istniej ącego systemu oczyszczania ścieków oraz poprawy jego działania z rozbudow ą istniej ącego systemu kanalizacji. Dla osi ągni ęcia wła ściwego poziomu obsługi mieszka ńców gminy w tej dziedzinie zakłada si ę budow ę sieci kanalizacji na terenach poszczególnych miejscowo ści z podł ączeniem ich do miejskiej oczyszczalni ścieków, dysponuj ącej wolnymi mocami przerobowymi. Rozbudowa gminnego systemu kanalizacji b ędzie przebiega ć w oparciu o gminn ą oczyszczalni ę ścieków w Cedyni. Docelowo system b ędzie si ę składa ć (zgodnie ze studium programowo-przestrzennym wyznaczenia zlewni dla oczyszczalni ścieków gminy Cedynia) z 3 kolektorów ściekowych, do których b ędą doł ączane kolejne miejscowo ści: - kolektora nr 1, ł ącz ącego miejscowo ści Cedynia – Lubiechów Dolny, Lubiechów Górny, Czachów, Łukowice, - kolektora nr 2 ł ącz ącego miejscowo ści: Cedynia – Radostów – Golice – Żelichów, - kolektora nr 3, ł ącz ącego miejscowo ści: Cedynia – Osinów Dolny – Stary Kostrzynek – Stara Rudnica. Pozostałe miejscowo ści gminy, ze wzgl ędu na uwarunkowania terenowe b ędą dysponowa ć niezale żnymi systemami oczyszczania ścieków. Ze wzgl ędów ekonomicznych trudne b ędzie poł ączenie ich w jeden zbiorczy system z który ś z trzech opisanych wy żej kolektorów. Są to miejscowo ści Bielinek, Piasek, Siekierki, dla których przewiduje si ę budow ę odr ębnych, lokalnych oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem Doliny Odry jako odbiornika oczyszczonych ścieków. Gospodarka ściekowa jest ci ągle jeszcze słab ą stron ą w infrastrukturze technicznej gminy.
3.3 Ciepłownictwo i gazownictwo Cz ęść energii cieplnej, pozyskiwanej na terenie gminy pochodzi z kotłowni opalanych olejem opałowym, natomiast cz ęść pochodzi z gospodarstw opalanych w ęglem. Dlatego te ż zjawisko dokuczliwej, niskiej emisji zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych, odczuwalne przy bezwietrznej pogodzie ma zasi ęg lokalny i wi ąż e si ę z wykorzystaniem w ęgla jako no śnika energii w pojedynczych gospodarstwach domowych. Cz ęś ciej na terenach gminy ni ż w
19 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA mie ście dominuj ą piece w ęglowe i drzewne, przyczyniaj ące si ę do wytwarzania tego zjawiska. Gmina nie dysponuje obecnie dost ępem do gazoci ągu, mog ącym zapewni ć dostawy gazu ziemnego dla potrzeb ogrzewania. Nieliczne domy dysponuj ą własnymi systemami zaopatrzenia w gaz w oparciu o niezale żne zbiorniki gazu. Planowana sie ć gazowa na terenie gminy realizowana b ędzie w oparciu o gazoci ąg wysokiego napi ęcia zasilany z kierunku Dębno - Mieszkowice, stacj ę redukcyjno - pomiarow ą I stopnia zlokalizowan ą w Cedyni oraz sie ć rozdzielcz ą średniego ci śnienia z przył ączami działaj ącymi w oparciu o reduktory R10 oraz wyposa żonymi w gazomierze. Kierunki gazyfikacji gminy rozwi ązano szczegółowo w „Koncepcji programowej gazyfikacji miasta i gminy Cedynia”, opracowanej w 2000 r. przez Pracowni ę Projektow ą „Progaz” s.c. Przez północn ą cz ęść terenów gminy przebiega ruroci ąg naftowy Przedsi ębiorstwa Eksploatacji Ruroci ągów Naftowych „Przyja źń ” z Płocka. Przekracza Odr ę w miejscowo ści Bielinek, nie stanowi zagro żenia dla otaczaj ącej go zabudowy. Przebieg ruroci ągu obj ęty został stref ą ochronn ą z zachowaniem odległo ści 50m od elementów zabudowy, obj ętą całkowitym zakazem zabudowy 4.
3.4 Elektroenergetyka Sie ć energetyczna na terenie gminy jest zasilana za po średnictwem linii średniego napi ęcia WN 15 kV z rozdzielni Bielin. Cedynia wyposa żona jest w rozdzielni ę sieciow ą średniego napi ęcia, poło żon ą w rejonie cmentarza komunalnego. St ąd trzema liniami średniego napi ęcia i za pomoc ą stacji transformatorowych, których liczba na terenie całej gminy wynosi sze ść dziesi ąt sztuk, energia jest rozprowadzana po całym terenie gminy. Bilans energetyczny jest korzystny, transformatory w wi ększości miejscowo ści dysponuj ą nadwy żką mocy. Wynika to głównie ze spadku zapotrzebowania na energi ę w miejscowo ściach, w których zaprzestały swej działalno ści PGR. Wi ększo ść linii i urz ądze ń jest w dobrym stanie technicznym, dlatego te ż sie ć energetyczna terenu gminy zapewnia zaopatrzenie w energi ę we wła ściwym zakresie tak pod wzgl ędem obecnego jej u żytkowania, jak i potencjalnego wzrostu poboru energii w najbliższej przyszłości.
4 Tam że, 49.
20 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
3.5 Telekomunikacja Wi ększo ść obszaru gminy jest pokryta sieci ą telefoniczn ą TP S.A, zapewnia ona mo żliwo ść podł ączenia wszystkich miejscowo ści. Gmina obsługiwana jest przez wyniesiony moduł centrali cyfrowej oraz trzy abonenckie w ęzły dost ępowe. Urz ądzenia te s ą wł ączone do sieci komunikacyjnej za po średnictwem linii światłowodowych. Uzupełnieniem gminnej sieci telekomunikacyjnej jest telefonia komórkowa. Niemal cało ść obszaru gminy pokryta jest zasi ęgiem wszystkich dost ępnych w tej chwili operatorów telefonii komórkowej GSM. Ze wzgl ędu na blisko ść granicy pa ństwowej znaczna cz ęść terenu gminy jest równie ż pokryta zasi ęgiem niemieckich operatorów telefonii komórkowej.
3.6 Gospodarka odpadami Analiza stanu gospodarki odpadami została zawarta w „Planie gospodarki odpadami dla gminy Cedynia”.
3.7 Układ komunikacyjny 3.7.1 Komunikacja drogowa Gmina dysponuje dobrze rozwini ętą sieci ą drogow ą, któr ą tworz ą drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Sie ć ta zapewnia w dostatecznym stopniu mo żliwo ść przemieszczania si ę pomi ędzy miejscowo ściami w gminie, ale charakteryzuje si ę z wyj ątkiem odcinków dróg wojewódzkich i powiatowych niskim standardem technicznym. Podstawowy układ komunikacyjny obszaru tworz ą: - drogi wojewódzkie – 15 km, - drogi powiatowe – 56 km, - drogi gminne o zró żnicowanej nawierzchni. Przez gmin ę przebiegaj ą odcinki dróg wojewódzkich: - nr 124 biegn ącej od granicy Pa ństwa przez Cedyni ę do Chojny, - nr 125 biegn ącej od granicy Pa ństwa przez Cedyni ę, Golice, Mory ń do Wierzchlasu, - nr 126 z Osinowa Dolnego przez Siekierki, Mieszkowice i Smolnic ę do D ębna. Drogi te stanowi ą trzon gminnego systemu komunikacji kołowej, przenosz ący znaczn ą cz ęść ruchu lokalnego i tranzytowego w gminie i jej otoczeniu. Ich stan techniczny mo żna okre śli ć ogólnie jako dobry, dysponuj ą dobrej jako ści utwardzon ą nawierzchni ą, nie maj ą jednak utwardzonych poboczy oraz chodników we wszystkich terenach zabudowanych. Trzyna ście odcinków dróg powiatowych rozprowadza ruch lokalny na terenie całej gminy. Wi ększo ść dysponuje utwardzonymi nawierzchniami, cz ęść z nich znajduje si ę
21 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA jednak w złym stanie technicznym. Ponad 60% ich przebiegu wymaga gruntownej modernizacji. List ę t ę tworz ą nast ępuj ące odcinki dróg: - 1386 Z Nawodna – Bielinek, - 1392 Z Piasek – Łukowice, - 1393 Z Markocin – Cedynia, - 1394 Z Osinów Dolny – rzeka Odra, - 1395 Z Stara Rudnica – rzeka Odra, - 1399 Z Mory ń – Orzechów, - 1425 Z Czachów – Stare Łysogórski, - 1426 Z Siekierki – do drogi 41-745, - 1429 Z Golice – Stara Rudnica, - 1430 Z Czachów – Michałów, - 1431 Z Orzechów – Golice, - 1432 Z Lubiechów Górny – Orzechów, - 1433 Z Lubiechów Górny – Cedynia. Drogi gminne odgrywaj ą istotn ą rol ę w przenoszeniu lokalnego ruchu pojazdów we wszystkich miejscowo ściach. Jednak znaczna ich cz ęść nie dysponuje utwardzon ą nawierzchni ą. Oprócz dróg o nawierzchni bitumicznej, pewn ą ilo ść stanowi ą folwarczne drogi brukowane, pozostałe s ą drogami gruntowymi. Ich standard i stan techniczny jest zatem bardzo ró żny. Powoduje to, że niektóre z nich s ą nieprzejezdne dla samochodów osobowych. Wa żną rol ę w systemie komunikacyjnym gminy i jej otoczeniu pełni równie ż drogowe przej ście graniczne w Osinowie Dolnym 5.
3.7.2 Komunikacja kolejowa Przez tereny gminy przebiega nieczynna linia kolejowa z Godkowa do Wriezen, prowadz ąca od Żelichowa, w rejonie Siekierek ku granicy Pa ństwa przez most na Odrze. Nie ma ona obecnie żadnego znaczenia dla przenoszenia ruchu osobowego i towarowego ze wzgl ędu na znaczny stopie ń dekapitalizacji obsługuj ących j ą urz ądze ń kolejowych, wykluczaj ący wykorzystanie jej ponownie jako szlaku kolejowego. Stanowi jednak potencjał do ewentualnego przyszłego wykorzystania dla celów turystycznych. Próby turystycznej aktywizacji tych urz ądze ń, ze wzgl ędu na ograniczone mo żliwo ści gminy s ą trudne do
5 Studium…, op.cit., str. 47.
22 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA zrealizowania, nawet w oparciu o szersz ą transgraniczn ą współprac ę na szczeblu powiatu i regionu.
3.7.3 Żegluga śródl ądowa Cedynia le ży na skrzy żowaniu dwóch mi ędzynarodowych dróg wodnych – E 30 - zapewniaj ącej mo żliwo ść przemieszczania si ę dolin ą Odry w kierunkach: północnym w kierunku Bałtyku do portów morskich Polski, Niemiec, Rosji i Skandynawii i południowym, łącz ąc Pomorze z terenami Górnego Śląska oraz drogi wodnej E 70, zapewniaj ącej mo żliwo ść przemieszczania si ę w kierunkach: wschodnim dolina Warty, Noteci i Kanałem Bydgoskim łącz ąc si ę z systemem żeglugowym doliny Wisły oraz na zachód w kierunku dróg wodnych Niemiec i Europy Zachodniej za po średnictwem dwóch wjazdów na kanał Odra – Hawela w Hohensaaten, gdzie znajduje si ę wodne przej ście graniczne oraz przez kanał Ognica w Schwedt.
IV ZASOBY I SKŁADNIKI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
4.1 Geomorfologia Gmina Cedynia obejmuje najbardziej zachodni fragment Pojezierza My śliborskiego. Krajobraz kształtuje wał moreny czołowej ostatniego zlodowacenia, o pagórkowatej rze źbie, osi ągaj ący tu wysoko ści rzadko przekraczaj ące 100 m n.p.m. Jest jednak na terenie gminy wzniesienie o nazwie Zwierzyniec wys. 167 m. Nale ży równie ż podkre śli ć wielk ą ró żnic ę wysoko ści mi ędzy moren ą a dolin ą Odry, która płynie tu na poziomie nieznacznie wyniesionym nad powierzchni ę morza, a Żuławy Cedy ńskie w niektórych miejscach maj ą wysoko ść 0,0 m n.p.m. lub nawet s ą poło żone w depresji na wysoko ści - 0,30 m n.p.m. Zgodnie z geograficznym podziałem Polski, gmina Cedynia le ży na Pobrze żu Południowo – Bałtyckim, w mezoregionie Doliny Dolnej Odry. Wyznacznikami lokalnego krajobrazu s ą liczne wzgórza morenowe oraz strome skarpy doliny odrza ńskiej. Stroma kraw ędź doliny na polskim brzegu rzeki ci ągnie si ę od południa gminy – od Siekierek przez Star ą Rudnic ę i Stary Kostrzynek bli żej nurtu rzeki (w odl. od 0,7 do 1,5 km) a nast ępnie na północ od Osinowa Dolnego oddala si ę w kierunku Cedyni na odległo ść dochodz ącą do 3 km. Te rozległe przestrzenie pomi ędzy skarp ą a nurtem rzeki zajmuj ą tereny zmeliorowanego
23 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA polderu wykorzystywanego rolniczo. W północnej cz ęś ci gminy stroma kraw ędź doliny zbli ża si ę znowu do obecnego koryta Odry. Kraw ędź doliny jest bardzo zró żnicowana pod wzgl ędem ukształtowania terenu. Poprzecinana jest licznymi dolinami o stromych krawędziach przechodz ących miejscami w rozgał ęzione jary i w ąwozy. Szczególnie urozmaicona rze źba terenu charakteryzuje zbocza doliny w rejonie Siekierek, Starej Rudnicy i Starego Kostrzynka, na południe od Cedyni oraz w rejonie Markocina i Bielinka (obj ętych ochron ą w postaci rezerwatu „Bielinek”). Zagł ębienia terenu s ą cz ęsto dolinami mniejszych i wi ększych cieków wodnych, stałych i sezonowych. Do wi ększych cieków wodnych nale żą Młynnik i Młynnica, zasilaj ące koryto Odry w rejonie miejscowo ści Stara Rudnica. Malowniczy krajobraz pagórków morenowych urozmaicaj ą jeziorka i oczka wodne, wąwozy i strumienie płyn ące w gł ębokich nieraz jarach wy żłobionych w kraw ędzi doliny Odry – płaskiego terenu z licznymi odnogami starorzeczy, ograniczonego wybudowanymi w XIX w. wałami przeciwpowodziowymi. Obszar doliny charakteryzuje si ę wyst ępowaniem osadów o mi ąż szo ści do 10 m. Część obszaru gminy, pomi ędzy miejscowo ściami Bielinek i Piasek zajmuje równina plejstoce ńska z wydmami utrwalonymi przez lasy Puszczy Piaskowej. Na obszarze gminy znajduj ą si ę formy rze źby terenu o stosunkowo rzadko spotykanej budowie, jak m.in. przełomowa dolina Odry przecinaj ąca moreny czołowe, wysoczyzna morenowa oraz Wzgórza Krzymowskie b ędące najwy ższ ą cz ęś ci ą moreny czołowej 6.
4.2 Gleby Gleby gminy wykształciły si ę głównie z tworów morenowych. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą mady rzeczne, tworz ące Żuławy Cedy ńskie i piaski rzeczne wyst ępuj ące w dolinie Odry. Mniejsz ą powierzchni ę stanowi ą gleby wytworzone z piasków lu źnych (Wzgórza Krzymowskie poro śni ęte Puszcz ą Piaskow ą) i słabogliniastych (Karpaty Cedy ńskie) a tak że gleby brunatne wytworzone z glin zwałowych oraz piasków nadgliniastych (rejon Czachowa, Lubiechowa Górnego, Orzechowa i Golic). Najlepsze pod wzgl ędem bonitacyjnym s ą gleby poło żone na polderach Odry. S ą jednak w znacznym stopniu podmokłe, co wyklucza pełne ich wykorzystanie jako gruntów rolnych. Dominuj ą tu u żytki zielone o wysokich klasach bonitacyjnych II i III. Na ich
6 Ibidem, s. 18.
24 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA podmakanie maj ą wpływ zakłócenia stosunków wodnych w obr ębie polderów, spowodowane długoletnimi zaniedbaniami w utrzymywaniu systemów melioracyjnych.
4.3 Hydrologia Gmina Cedynia poło żona jest w zlewni Doliny Dolnej Odry, rzeki, która tylko w niewielkim stopniu utrzymała swój naturalny, meandruj ący charakter. Południowy, dolny odcinek biegu rzeki nale ży do tych najlepiej zachowanych, mimo regulacji rzeki jakiej dokonano na przełomie XVII i XIX w. Prace te ustaliły charakter doliny i przebieg głównego nurtu. Wyst ępuj ące w obszarze gminy starorzecza, na skutek wspomnianej regulacji nie ulegaj ą du żym zmianom morfologii. Odra płynie dzi ś korytem o szer. 200 – 250 cm, na odcinku o długo ści około 31 km stanowi ącym zachodni ą granic ę gminy i jednocze śnie granic ę pa ństwow ą. Na wysoko ści Cedyni do Odry uchodzi kanał Odra – Havela, stanowi ący wa żne ogniwo w europejskim systemie dróg wodnych. Udział obecnego obszaru zalewowego w naturalnym obszarze zalewowym jest bardzo du ży na całym odcinku doliny, przebiegaj ącym przez obszar gminy. Struktur ę hydrograficzn ą gminy kształtuj ą obok cieków wodnych i rzek równie ż liczne, małe jeziora pochodzenia postglacjalnego oraz sztuczne zbiorniki wodne, w szczególno ści stawy hodowlane. Na obszarze gminy zlokalizowanych jest kilka znaczniejszych jezior, du ża ilo ść małych zbiorników wodnych, płynie tak że kilka małych rzek i cieków wodnych. Najwi ększym zbiornikiem wodnym jest jezioro Orzechów (29,4 ha), nast ępnie jezioro Czachów (14,8 ha) oraz bezimienne jezioro w s ąsiedztwie Golic (10 ha). Jeziora stanowi ą bardzo wa żny element lokalnych ekosystemów, s ą jednocze śnie bardzo istotnym elementem krajobrazu gminy, decyduj ącym o jej niepodwa żalnych walorach krajobrazowych. Stan czysto ści wód powierzchniowych kształtuje si ę rozmaicie. Wody Odry wpływaj ące na teren gminy s ą ponadnormatywnie zanieczyszczone, dotyczy to zreszt ą wi ększej cz ęś ci jej przebiegu, zarówno w obszarze Polski jak i krajów s ąsiednich, ich jako ść okre ślaj ą bowiem przede wszystkim źródła zanieczyszcze ń spoza granic gminy. Stan czysto ści wód Odry jest badany w ramach monitoringu granicznego. Wi ększo ść małych rzek i cieków wodnych w swoich pocz ątkowych odcinkach przebiegaj ących przez obszary źródliskowe posiada I klas ę czysto ści. Ich jako ść podlega stopniowej degradacji w granicach terenów zainwestowanych. Wynika to z ci ągle słabego stopnia ich skanalizowania. Zrzut ścieków pochodzenia bytowego kształtuje sposób zanieczyszcze ń, dominuj ą tu zanieczyszczenia hydrobiologiczne ze znacznym udziałem bakterii typu fekalnego. Jednak w
25 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA porównaniu z danymi z przed lat, stan czysto ści wód Odry i innych cieków wodnych na terenie gminy uległ poprawie. Ze wzgl ędu na regres w gospodarce rolniczej na przestrzeni ostatnich lat, zauwa żalnym zjawiskiem jest spadek stopnia zanieczyszczenia wód fosforanami i innymi substancjami pochodzenia organicznego, trafiaj ących do wód na skutek intensywnego nawo żenia pól. Ma to korzystny wpływ zwłaszcza na stan czysto ści wód w jeziorach i innych wodach stoj ących, poniewa ż dzi ęki temu proces ich eutrofizacji ulega zwolnieniu. Ocena stopnia zanieczyszczenia wód na terenie gminy na przestrzeni ostatnich lat wykazuje, że nast ąpiła tu niewielka poprawa jako ści we wszystkich grupach zanieczyszcze ń7.
4.4 Morfologiczne formy rze źby terenu O unikalnym charakterze lokalnego krajobrazu decyduje równie ż zró żnicowanie i mnogo ść wyst ępowania morfologicznych form ukształtowania terenu, które mo żna podzieli ć na: - polodowcowe, - wodnolodowcowe, - eoliczne, - rzeczne. Polodowcowe formy ukształtowania terenu w znacznym stopniu decyduj ą o wygl ądzie krajobrazu doliny Odry i jej otoczenia. Nale żą do nich liczne moreny, w tym płaska wysoczyzna morenowa w południowej cz ęś ci gminy pomi ędzy Osinowem Dolnym a Radostawiem, falista wysoczyzna morenowa tworz ąca liczne, pofalowane wzgórza o wi ększej ni ż w opisanym wcze śniej przypadku wysoko ści w rejonie pomi ędzy Lubiechowem Dolnym a Bielinkiem. Lokalny krajobraz uzupełniaj ą liczne wzgórza morenowe, rozci ęte rynnami subglacjalnymi w rejonie pomi ędzy Starym Kostrzynkiem, Star ą Rudnic ą i Radostawiem oraz w okolicy Lubiechowa Górnego i Dolnego. Do form wolnolodowcowych nale ży zaliczy ć równiny sandrowe na południe od Radostawia i Lubiechowa Dolnego oraz formy kemowe o wysoko ści dochodz ącej do 80 m n.p.m. w rejonie Lubiechowa Dolnego. Uzupełniaj ą je rynny subglacjonalne w południowej cz ęś ci gminy, z których jedna, usytuowana na wschód od Osinowa Dolnego oddziela wy ższy poziom wysoczyzny morenowej na kierunku Radostów – Cedynia a tak że liczne, mniejsze i wi ększe rynny wód odpływowych ze wzgórz morenowych.
7 Ibidem, s. 19.
26 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Formy pochodzenia eolicznego prezentowane s ą na terenie gminy przez obszar wydm oraz równiny wypełnione piaskami. Wydmy paraboliczne du żych rozmiarów rozwin ęły si ę na tarasach rzecznych pomi ędzy miejscowo ściami Bielinek i Piasek. Rozległe wydmy o spłaszczonych formach wykształciły si ę równie ż na południe od Cedyni oraz na południowy wschód od Radostawia. Obszar gminy prezentuje tak że ró żnorodno ść form pochodzenia rzecznego , głównie ze wzgl ędu na poło żenie w pradolinie Odry. Liczne tarasy erozyjno – akumulacyjne zajmuj ą rozległe powierzchnie pomi ędzy miejscowo ściami Bielinek i Piasek. Tarasy zalewowe doliny Odry wyst ępuj ą w obr ębie Polderu Cedy ńskiego oraz w rejonie Starego Kostrzynka, zbudowane s ą z torfów, madów i namułów, cz ęść ich powierzchni chroniona jest przed powodzi ą systemem wałów przeciwpowodziowych i kanałem Ulgi. Wa żnym elementem krajobrazu, pełni ącym istotn ą rol ę jako siedlisko chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt, s ą suche i wypełnione wod ą starorzecza. Przykładem suchego starorzecza s ą obszary Polderu Cedy ńskiego, na stałe zalany wod ą pozostaje kanał w rejonie miejscowo ści Piasek oraz Stary Kostrzynek. Polska cz ęść Doliny Odry w obszarze gminy jest bardziej uregulowana. Po stronie niemieckiej zachowały si ę znacznie bardziej liczne i kr ęte starorzecza. W obszarze zajmowanym przez gmin ę wyst ępuj ą równie ż liczne formy rze źby terenu, będące pochodn ą działalno ści człowieka. Do najczytelniejszych rodzajów antropogenicznej działalno ści zaliczy ć mo żna żwirownie, piaskownie, glinianki oraz budowle wznoszone dla ochrony przed skutkami powodzi. Obecnie powierzchniowa eksploatacja trzecio i czwartorz ędowych piasków i żwirów jest prowadzona w rejonie Bielinka i Golic 8.
4.5 Zasoby kopalin Według „Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2001r.” na terenie gminy Cedynia wyst ępuj ą udokumentowane zło ża kruszyw naturalnych 9. Zestawienie ilo ści złó ż na terenie gminy oraz sposobu ich zagospodarowania przedstawia tabela nr 9.
8 Tam że, s. 23. 9 Program ochrony środowiska dla powiatu gryfi ńskiego, ABRYS Technika, Pozna ń 2003, s. 37.
27 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Tabela 9 Zasoby kruszywa naturalnego w tys. t
Stan Zasoby L.p. Wyszczególnienie zagospodarowania geologiczne Przemysłowe Wydobycie zło ża bilansowe 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1. Bielinek * Z - - - 2. Bielinek-III-pole E 1904 1904 75 E* 3. Bielinek – III-pole E 9177 9177 725 W* 4. Bielinek-IV pole R 22932 - - A* 5. Golice* E 4231 3779 335 6. Kolonia Żelichów* P 13023 - - OGÓŁEM: 51.267 14.860 1.135 * Zło ża zawieraj ące piasek ze żwirem Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Gryfi ńskiego, s. 37-38.
E - zło że zagospodarowane – eksploatowane R - zło że o zasobach rozpoznanych szczegółowo Z - zło że zaniechane P – zło ża o zasobach rozpoznanych wst ępnie
Baza surowcowa gminy wi ąż e si ę wył ącznie z osadami czwartorz ędowymi. W czwartorz ędowych pokładach geologicznych przewa żaj ą utwory plejstoce ńskie, głównie piaski i gliny moreny dennej i czołowej oraz utwory akumulacji wód wypływaj ących z lodowca, jak piaski sandrowe. Utwory najmłodsze holoce ńskie zajmuj ą znacznie mniejszy obszar i skupiaj ą si ę głównie w Dolinie Dolnej Odry. S ą to przewa żnie torfowiska niskie. Wi ększo ść tego obszaru pokryta jest glinami zwałowymi zalegaj ącymi szczególnie we wschodniej cz ęś ci gminy. S ą one nielicznie poprzetykane piaskami akumulacji lodowcowej z głazami na glinach zwałowych. Te dwa ostatnie wyst ępuj ą szczególnie licznie w północnowschodniej cz ęś ci gminy. Obecnie s ą one przedmiotem eksploatacji w kopalni koło Bielinka. W zachodniej cz ęś ci gminy zalegaj ą mady, szczególnie przydatne w gospodarce rolnej, tworz ące Żuławy Cedy ńskie. Surowce wydobywane s ą w żwirowniach i piaskowniach, o których była mowa powy żej.
28 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
4.6 Wody podziemne 4.6.1 Charakterystyka ogólna Na terenie powiatu gryfi ńskiego, a wi ęc tak że gminy Cedynia zasoby wód podziemnych o znaczeniu u żytkowym wyst ępuj ą w utworach czwartorz ędowych oraz trzeciorz ędowych. Istotne znaczenie u żytkowe posiada pierwszy poziom wodono śny w utworach czwartorz ędowych, który kształtuje si ę nawi ązuj ąc do ukształtowania powierzchni, geologii i sieci wód powierzchniowych. Gł ęboko ść wyst ępowania warstwy wodono śnej waha si ę najcz ęś ciej od 10 do 60 m lokalnie do 100 m. Zdarza si ę brak warstwy wodono śnej do gł ęboko ści 120 -160 m. Wydajno ść typowego otworu studziennego waha si ę od 10 do 120 m 3 /h.
4.6.2 Zasoby wód podziemnych Wody podziemne stanowi ą podstawowe źródło zaopatrzenia ludno ści w wod ę pitn ą. Do tego celu wykorzystywane s ą głównie wody porowe pi ętra czwartorz ędowego, rzadziej trzeciorz ędowego. Według obecnych danych powiat gryfi ński, a wi ęc tym samym gmina Cedynia nale ży do regionów, w których zasoby dyspozycyjne wód podziemnych zostały ustalone tylko cz ęś ciowo. Dokładnie został zbadany region bilansowy Rurzyca – Tywa wg RZGW Szczecin, który w chwili obecnej opracowuje równie ż dokumentacj ę hydrogeologiczn ą obszarów Mi ędzyodrza. Poni ższa tabela przedstawia zasoby dyspozycyjne wód podziemnych.
Tabela 10
Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych Podregion Nr Stan Powierzchnia Poziom Zasoby Zasoby bilansowy rozpoznania (km 2) wodono śny odnawialne dyspozycyjne 3 3 zasobów Q0 (m /d) Qd (m /d)
Zlewnia B2 1997 391,8 Q 71660,00 47880,00 Tywy – jezioro Kiełbicze Zlewnia B3 1997 569,2 Q + Tr 111540,00 78720,00 Rurzycy – kanał Cedy ński Źródło: Program ochrony…., str. 40, tabela 16
29 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
4.7 Wody powierzchniowe 4.7.1 Zbiorniki wodne Na terenie gminy znajduje si ę wiele naturalnych zbiorników wodnych. Powstały one na skutek obecno ści lodowca i tworz ą obecnie malowniczy krajobraz. Czynnikami kształtuj ącymi misy jezior były: żłobienie i akumulacja lodowca, erozja wód lodowcowych i wytapianie si ę brył martwego lodu. W zale żno ści od sposobu powstawania wyró żniamy jeziora rynnowe, morenowe oraz sandrowe. Wykaz jezior oraz ich cech morfometrycznych przedstawia tabela nr 11.
Tabela 11 Jeziora i ich cechy morfometryczne
L.p. Nazwa jeziora Zlewnia Powierzchnia Obj ęto ść Gł ęboko ść (ha) (tys. m 3) maksymalna (m) 1. Orzechów Rurzyca - 29,4 1852,2 14,7 Odra 2. Czachów Rurzyca - 14,8 814,0 12,6 Odra 3. Bez nazwy w Odra 10,0 421,0 9,3 Golicach Źródło: Program ochrony…, s. 42, tabela 17
4.8 Elementy przyrody o żywionej 4.8.1 Szata ro ślinna Gmina Cedynia jest dobrze zbadana pod wzgl ędem walorów florystycznych przez wielu badaczy, zarówno polskich jak i niemieckich, których interesowała przede wszystkim ro ślinno ść zwi ązana z kraw ędziami dolin, stwarzaj ącymi szczególne warunki siedliskowe dla azonalnej ro ślinno ści stepowej. Opracowaniem dotycz ącym wszelkich elementów przyrody, ze szczególnym akcentem na szat ę ro ślinn ą jest dokumentacja podstawowa Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego wykonana przez M. Janowskiego i S. Markowskiego. Pod wzgl ędem geobotanicznym najwa żniejszym wyró żnikiem terenu gminy jest ro ślinno ść ciepłolubna, kserotermiczna, o charakterze stepowym. Dzi ęki szczególnym cechom biotopu nagromadziło si ę na słonecznych, ciepłych zboczach doliny Odry oraz jarów i w ąwozów bardzo du żo gatunków ro ślin rzadkich, chronionych, osobliwych, z których kilka ma tu swoje jedyne
30 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA stanowisko w Polsce. W wi ększo ści znalazły one ju ż ochron ę w rezerwatach utworzonych w gminie.
4.8.2 Lasy i tereny zieleni Lasy stanowi ące 41,27% powierzchni gminy, s ą głównie lasami gospodarczymi. Pochodz ą w znacznej cz ęś ci z wtórnych nasadze ń o zunifikowanym cz ęsto składzie gatunkowym, dominuje w nich świerk i sosna, wprowadzana na siedliska dawnych buczyn i gr ądów. Tereny le śne koncentruj ą si ę w obr ębie dwóch du żych kompleksów le śnych:
• Lasów Krzymowskich i Puszczy Piaskowej, znajduj ących si ę w zarz ądzie Nadle śnictwa Chojna,
• kompleksów le śnych poło żonych w południowej cz ęś ci gminy, znajduj ących si ę w zarz ądzie Nadle śnictwa Mieszkowice. W obszarze gminy wyst ępuj ą nast ępuj ące typy siedliskowe lasu:
• bory, o przewadze gatunków iglastych, przewa żnie sosny, wykorzystywane przede wszystkim gospodarczo, stanowi ące bezwzgl ędn ą wi ększość w strukturze kompleksów le śnych gminy,
• bory mieszane, w których trzon stanowi ą drzewostany iglaste ze znacznymi dodatkami gatunków li ściastych,
• ciepłe d ąbrowy, wyst ępuj ące w szczególno ści na terenie rezerwatu „Bielinek”, z rzadkim gatunkiem d ębu omszonego, który ma tutaj jedyne stanowisko w Polsce,
• łęgi, wilgotne lasy wyst ępuj ące na terenach podmokłych, w obszarze gminy przykładem tego typu siedliska s ą lasy w rejonie Bielinka, z drzewostanem zło żonym głównie z wi ązu polnego i klonu zwyczajnego,
• las źródliskowy, nawi ązuj ący charakterem siedliska do ł ęgów podgórskich, charakterystycznym gatunkiem dla tego typu siedlisk jest turzyca rzadkowłosa, w drzewostanie dominuje buk,
• gr ądy, reprezentowane przez zespół drzewostanu grabowego w Puszczy Piaskowej, jest to jedyny tego typu obszar w gminie,
• buczyny, stanowi ące niegdy ś naturaln ą ro ślinno ść terenów wykorzystywanych w obecnym czasie rolniczo, zajmuj ą niewielki odsetek powierzchni,
31 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• bagienne lasy olszowe, na torfowiskach i ich obrze żach, zachowały w du żym stopniu swój naturalny charakter, przede wszystkim ze wzgl ędu na fakt niskiej opłacalno ści prowadzenia gospodarki le śnej na zajmowanych przez nie terenach. Zauwa żalne jest w ostatnich latach zjawisko ponownego zalesienia terenów dawnych upraw, post ępuj ące cz ęś ciowo w sposób zaplanowany, a cz ęś ciowo b ędące nast ępstwem naturalnej sukcesji na terenach nie u żytkowanych rolniczo. S ą to młode lasy, w których dominuj ą takie gatunki jak brzoza, topola osika czy ró żne gatunki wierzby. Wa żnymi elementami struktury krajobrazu s ą zachowane nielicznie na terenie gminy zabytkowe zało żenia parkowe lub ich pozostało ści w miejscowo ściach: Czachów, Lubiechów Górny, Lubiechów Dolny, Orzechów, Radostów. Zało żenia te s ą w znacznym stopniu zdegradowane, przyczyn ą takiego stanu rzeczy jest ich poło żenie w s ąsiedztwie dawnych siedzib Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych, które zajmowane obiekty sukcesywnie zaniedbywały i niszczyły. Drzewostany w tych parkach tworz ą takie gatunki jak: buk zwyczajny, buk czerwony, daglezja, d ąb szypułkowy, d ąb czerwony, grab zwyczajny, kasztanowiec zwyczajny, klon zwyczajny, lipa szerokolistna, lipa w ąskolistna, świerk pospolity. Istotnym elementem gminnego systemu zieleni, obok lasów i zało żeń parkowych s ą licznie wyst ępuj ące aleje, nasadzane wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych. Ich wiek i skład gatunkowy jest zró żnicowany. Najstarsze wchodz ą w skład zaplanowanych zało żeń przestrzennych miejscowo ści, do których prowadz ą, stanowi ąc przedłu żenie zało żonych tam parków. Główne gatunki drzew wykorzystywane do nasadze ń to lipa w ąskolistna i szerokolistna, d ąb szypułkowy, jesion wyniosły. Uzupełnieniem systemu alej nasadzanych wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych s ą liczne skupiska zadrzewie ń śródpolnych wyst ępuj ące pod postaci ą szpalerów drzew nasadzanych na granicach własno ści oraz wokół lokalnych cieków i zbiorników wodnych. Przyjmuj ą cz ęsto tak że formy nieregularnych połaci poro śni ętych zieleni ą wysok ą w miejscach podmokłych, trudno dost ępnych dla maszyn rolniczych oraz na fragmentach gruntów najsłabszych pod wzgl ędem bonitacyjnym.
4.8.3 Ogólna charakterystyka faunistyczna gminy Cedynia Zgodnie z regionalizacj ą zoogeograficzn ą gmina Cedynia została zakwalifikowana do prowincji europejsko - zachodniosyberyjskiej Palearktyki, krainy południowobałtyckiej, dzielnicy bałtyckiej. Na skład fauny gminy ma niew ątpliwie wpływ wiele czynników, m.in:
32 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- do ść łagodny klimat o cechach klimatu morskiego, - bogate ukształtowanie terenu b ędące efektem przede wszystkim działalno ści ostatniego zlodowacenia, - usytuowanie terenu gminy w dolinie du żej rzeki oraz na obszarze pojeziernym, - bogactwo siedlisk podmokłych, kserotermicznych i le śnych. Powy ższe czynniki umo żliwiły osiedlenie si ę dotychczas stwierdzonych kilku tysi ęcy gatunków bezkr ęgowców i kr ęgowców. Z tej ostatniej grupy na obszarze gminy obserwowano co najmniej: - 17 gatunków ryb (m.in. łoso ś, ciosa, sandacz), - 11 gatunków płazów (m.in. traszka grzebieniasta, kumak nizinny, żaba śmieszka itd.), - 6 gatunków gadów m.in. padalec, jaszczurka zielona, żmija zygzakowata), - 209 gatunków ptaków (m.in. bielik, rybołów, bocian czarny), - 42 gatunki ssaków (m.in. wilk, wydra, gronostaj). Przeprowadzona inwentaryzacja faunistyczna w gminie Cedynia pozwoliła na stwierdzenie bytowania tu co najmniej 3 gatunków bezkr ęgowców i 4 kr ęgowców z Europejskiej Czerwonej Listy Zwierz ąt. Świadczy to o bardzo wysokich walorach biocenotycznych tego obszaru. Na obszarze gminy Cedynia wytypowano kilkana ście obszarów wa żnych jako miejsce rozrodu i zimowania tych że zwierz ąt z grupy kr ęgowców.
4.8.4 Obszary i obiekty cenne pod wzgl ędem przyrodniczym Gmina Cedynia nale ży do najciekawszych w województwie pod wzgl ędem przyrodniczym. Przewa żaj ąca cz ęść obszaru gminy le ży na terenie Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego, pozostała cz ęść obj ęta jest otulin ą Parku. Cedy ński Park Krajobrazowy Dla ochrony unikalnych i wyró żniaj ących si ę elementów przyrodniczych oraz krajobrazowych Doliny Odry i jej otoczenia w obszarze gminy Cedynia oraz gmin o ściennych został utworzony Cedy ński Park Krajobrazowy na podstawie rozporz ądzenia nr 3/93 Wojewody Szczeci ńskiego z dnia 01.04.1993r. (Dz.Urz. Woj. Szcz. Nr 4, poz. 49). Ochron ą prawn ą obj ęto tereny o du żej koncentracji walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych i estetycznych o randze ponadregionalnej w gminach Cedynia, Chojna, Mieszkowice i Mory ń. Jego utworzenie miało tak że na celu ochron ę unikatowej rze źby terenów morenowych i wn ętrza Doliny Odry oraz licznych ostoi ptaków o znaczeniu europejskim. Obok takich obszarów jak Słowi ński, Drawie ński Park Narodowy, Park
33 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Narodowy Uj ścia Warty, czy Park Krajobrazowy Dolnej Odry, pełni rol ę miejsca odpoczynku na szlakach migracji ptaków w skali całego kontynentu. Park obejmuje liczne kompleksy le śne – buczyn, ł ęgów oraz torfowisk o du żej bioró żnorodno ści. W obszarze parku wyst ępuje szereg istniej ących i postulowanych do utworzenia rezerwatów przyrody i u żytków ekologicznych. Wymienione rozporz ądzenie Wojewody Szczeci ńskiego ustala: - granice obszaru Parku o powierzchni 30.850 ha poło żonego w granicach gmin: Cedynia, Chojna, Mieszkowice i Mory ń, - granice otuliny Parku o powierzchni 53.120 ha poło żonej w granicach gmin: Cedynia, Chojna, Mieszkowice, Mory ń, Trzci ńsko – Zdrój i Widuchowa, - ogólne zasady zagospodarowania i wykorzystania terenu parku i jego otuliny, - listę zakazów, nakazów i ogranicze ń wynikaj ących z wymogów ochrony przyrody parku i jego otuliny. Rezerwat przyrody „Bielinek” o powierzchni ochronnej 75,55 ha. Rezerwat utworzono w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych zespołów le śno – stepowych na zboczach przełomowej doliny Odry ze stanowiskami rzadkich gatunków ro ślin, m.in. d ębu omszonego, wyst ępuj ącego poza granic ą zasi ęgu i na jedynym stanowisku w Polsce oraz gatunków śródziemnomorskich i pontyjskich. Rezerwat przyrody „Olszyna Źródliskowa pod Lubiechowem Dolnym” został uznany obszarem chronionym na podstawie zarz ądzenia Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 stycznia 1973r. (M.P. Nr 5, poz. 38). Przedmiotem ochrony jest obszar lasu olszynowego o powierzchni ok. 1 ha poło żonego w oddz. 113 c, d Le śnictwa Lubiechów, Nadle śnictwa Chojna. Celem ochrony jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych fragmentu ł ęgu olszowego ze stanowiskiem skrzypu olbrzymiego. Rezerwat przyrody „Wrzosowiska Cedy ńskie” został uznany obszarem chronionym jako rezerwat florystyczny na podstawie zarz ądzenia Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z 11 kwietnia 1985r. (M.P. nr 7, poz. 60). Zgodnie z tym zarz ądzeniem ochron ą prawn ą obj ęto obszar fragmentu lasu wzgórza o powierzchni 71,61 ha poło żonego w oddz. 226 c, 227 a, Le śnictwa Siekierki, Nadle śnictwa Mieszkowice. Rezerwat przyrody „Wrzosowiska Cedy ńskie” utworzono w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych fragmentu wzgórza pokrytego wrzosowiskiem oraz stanowisk ro ślin kserotermicznych. Rezerwat przyrody „Dolina Świergotki” został uznany obszarem chronionym jako rezerwat le śny na podstawie zarz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
34 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Naturalnych i Le śnictwa z 18 kwietnia 1989r. (M.P. nr 17, poz. 120). Zgodnie z tym zarz ądzeniem ochron ą prawn ą obj ęto obszar fragmentu lasu olszynowego o powierzchni ok. 11 ha poło żonego w oddziale 111 l, 112 w, 127 c, d, f, 128 a, b, c, d Le śnictwa Bielinek, Nadle śnictwa Chojna w gminie Cedynia. Rezerwat utworzono w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych fragmentu buczyny pomorskiej, gr ądu z przytuli ą le śną na granicy jego zasi ęgu oraz w ąwozu rzeki Świergotki. W bezpo średnim s ąsiedztwie rezerwatu znajduj ą si ę cenne fragmenty rzeki, nie wł ączone w jego granice. Użytek Ekologiczny „Kostrzyneckie Rozlewisko” został uznany obszarem chronionym na podstawie rozporz ądzenia nr 7/93 Wojewody Szczeci ńskiego z 28 kwietnia 1993r. (Dz. Urz ędowy Woj. Szcz. Nr 5). Ochron ą prawn ą obj ęto starorzecze Odry wraz z łąkami i pastwiskami w gminie Cedynia o pow. 746,23 ha w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych rozlewiska oraz starorzecza Odry wraz z ł ąkami i pastwiskami będących miejscem gnie żdżenia si ę, żerowania, odpoczynku i zimowania co najmniej 156 gatunków ptaków wodno – błotnych, 10 gatunków płazów, 2 gatunków gadów i 25 gatunków ssaków. Miejsce regularnego przebywania i rozrodu zwierz ąt Zgodnie z §2 ust. 3 Rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z 6 stycznia 1995r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierz ąt (Dz. U. nr 113, poz. 61) na terenie gminy powołano 4 strefy ochronne gniazd, w tym 1 dla bociana czarnego i 3 dla orła bielika.
35 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Pomniki przyrody Na terenie gminy obj ęto ochron ą w formie pomników przyrody nast ępuj ące drzewa: - dwa d ęby szypułkowe przy drodze w Lubiechowie Dolnym, - cis pospolity przy Urz ędzie Miejskim w Cedyni,
36 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- dąb szypułkowy w Osinowie Dolnym, - lipa drobnolistna w parku w Radostawiu, - cis pospolity w parku w Radostawiu, - cis pospolity w Starym Kostrzynku. Oprócz wymienionych powy żej drzew obj ętych prawn ą form ą ochrony, na terenach gminy wyst ępuj ą liczne drzewa spełniaj ące odpowiednie parametry rozmiarów i wieku, wymagane do obj ęcia ich równie ż ochron ą w postaci pomników przyrody. Szczegółow ą list ę zawiera wykonana w 1999r. przez Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie – Waloryzacja przyrodnicza gminy. Proponowane formy ochrony przyrody Przedmiotem szczególnej ochrony s ą cenne zbiorowiska oraz chronione gatunki ro ślin i zwierz ąt, których obecno ść udokumentowano na podstawie odpowiednich bada ń i przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej oraz opracowanych w ostatnich latach operatów szczegółowych do planu ochrony Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego. Celem ochrony ekosystemów jest zachowanie pełnej ró żnorodno ści świata ro ślin, a w szczególno ści gatunków zagro żonych wskutek ró żnorakiej działalno ści człowieka. Dla ochrony ekosystemów obok ju ż powołanych, proponuje si ę obj ęcie nowych terenów ochron ą w formie:
• rezerwatów przyrody , do których nale żą : - bórbagno i mszar dywanowy we wschodniej cz ęś ci Puszczy Piaskowej na wschód od drogi Łukowice- Piasek, - śródle śne jeziorko Wrzos z kompleksem kociołków torfowiskowych i oczek wodnych na wschód od miejscowo ści Piasek, - śródle śne torfowisko z oczkami wodnymi na południe od miejscowo ści Piasek, - śródle śne torfowisko na wschód od drogi Lubiechów Dolny – Piasek, - fragment Doliny Świergotki planowany do wł ączenia do istniej ącego rezerwatu, - fragment doliny Parchnicy na północ od Cedyni, - murawy kserotermiczne w północnej cz ęś ci terenów Cedyni, - obecny u żytek ekologiczny „Kostrzyneckie Rozlewisko” - wpisany na list ę obszarów wodno- błotnych o mi ędzynarodowym znaczeniu jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, chroniony Konwencj ą Ramiarsk ą,
• zespołów przyrodniczo krajobrazowych , do których nale żą :
37 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- „Mały Piasek” – tereny le śne we wschodniej cz ęś ci Puszczy Piaskowej przy drodze Łukowice- Piasek, - „Źródła Świergotki”- tereny le śne na północny wschód od miejscowo ści Lubiechów Górny, - „Dolina Świergotki”- dolina strumienia na północ od le śniczówki Barcie, - fragment strefy kraw ędziowej doliny Odry na północ od Cedyni, - „Dolina Młynnicy” tereny le śne na gruntach porolnych na północ od miejscowo ści Stara Rudnica,
• użytków ekologicznych , do których nale żą : - podmokłe ł ąki z wodochronnymi lasami olszowo - jesionowymi w dolinie Odry pomi ędzy miejscowo ściami Radu ń i Piasek, okresowo zalewane, - podmokłe ł ąki pomi ędzy Odr ą a kanałem w miejscowo ści Piasek, - jeziorko z ł ąkami ramienicowymi i torfowiskiem 2 km na północ od miejscowo ści Czachów, - torfowisko z bagienn ą olszyn ą 2 km na północ od miejscowo ści Czachów, - torfowisko mszarne z oczkami wodnymi 2 km na północ od miejscowo ści Czachów, - zarastaj ące śródle śne oczko wodne 2.5 km na północny zachód od miejscowo ści Czachów, - le śne oczko wodne z wysp ą szuwarow ą 2.5 km na północny zachód od miejscowo ści Czachów, - jeziorko śródle śne 3 km na północny wschód od miejscowo ści Czachów, - mszar dywanowy z karłowat ą sosn ą 3 km na północny wschód od miejscowo ści Czachów, - mszar śródle śny 2 km na północny wschód od miejscowo ści Czachów, - stawy rybne w Dolinie Świergotki, - bagno z turzycowiskiem 0.5 km na wschód od rezerwatu „D ąbrowa Krzymowska”, - śródle śne oczka wodne na południowy wschód od miejscowo ści Piasek, - śródle śne mokradło na południe od miejscowo ści Piasek, - śródle śne wysychaj ące jeziorko 3 km na południe od miejscowo ści Piasek, - śródle śne torfowisko z oczkami wodnymi 3.5 km na południe od miejscowo ści Piasek,
38 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- 2 śródle śne jeziorka ramienicowe 2 km na północny wschód od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne torfowisko mszarne z oczkiem wodnym 1.8 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne torfowisko z oczkiem wodnym 2 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne oczka wodne 2 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne torfowisko mszarne z oczkiem wodnym 1 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne oczka wodne 2 km na wschód od miejscowo ści Bielinek, - śródle śny mszar sosnowy na wschód od drogi Lubiechów Dolny- Piasek, - śródle śne torfowisko mszarne z oczkiem wodnym na wschód od drogi Lubiechów Dolny- Piasek, - śródle śne torfowisko z jeziorkiem ramienicowym na południe od miejscowo ści Piasek, - wyspy na zbiorniku wodnym kopalni Bielinek, - śródle śne torfowisko 1 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne oczko wodne 1 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śny mszar z oczkiem wodnym 1.5 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śny mszar 1.5 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne oczko wodne 1.5 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne torfowisko z oczkiem wodnym 1 km na północ od miejscowo ści Lubiechów Dolny, - śródle śne torfowisko 1 km na północ od miejscowo ści Czachów, - teren nieu żytku na wschód od miejscowo ści Lubiechów Górny, - obszar mi ędzywala od Osinowa Dolnego do miejscowo ści Bielinek wraz z Polderem Cedy ńskim i fragment starorzecza koło przepompowni Bielinek, - skarpa w południowej cz ęś ci Cedyni i na północ do terenów O środka Sportowego, - fragment zbocza doliny Odry na wschód od miejscowo ści Osinów Dolny, - wąwóz z ro ślinno ści ą kserotermiczn ą w strefie kraw ędziowej Doliny Odry na zachód od miejscowo ści Stary Kostrzynek,
39 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- murawy ostnicowe na skarpie doliny Odry na zachód od miejscowo ści Stary Kostrzynek, - murawy ostnicowe na skarpie doliny Odry na wschód od miejscowo ści Stary Kostrzynek, - dno doliny Młynnicy wzdłu ż drogi Golice- Stara Rudnica, - murawy ostnicowe 3 km na północny wschód od miejscowo ści Stara Rudnica przy drodze do Golic, - zespół muraw ostnicowych 1 km na wschód od miejscowo ści Stara Rudnica, - murawy ostnicowe przy żwirowni 1 km na wschód od miejscowo ści Stara Rudnica, - zespół muraw ostnicowych 1.5 km na południowy zachód od Golic przy drodze do Starej Rudnicy, - murawy ostnicowe przy starej żwirowni 750 m na północny zachód od stacji PKP Siekierki, - dno doliny strumienia Trutwiniec wzdłu ż linii kolejowej Godków- Siekierki, - śródle śna murawa piaskowa w strefie kraw ędziowej doliny Odry 0.5 km na wschód od miejscowo ści Siekierki, - śródle śne łozowisko i martwe turzycowisko 2 km na południe od miejscowo ści Żelichów. Mory ńsko - Cedy ński Obszar Chronionego Krajobrazu - terenów w centralnej cz ęś ci gminy znajduj ących si ę w otulinie Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego. Dla ochrony warto ściowych obiektów przyrodniczych znajduj ących si ę na obszarze gminy, obok powołanych ju ż pomników przyrody, zakłada si ę obj ęcie t ą form ą ochrony trzynastu spełniaj ących odpowiednie wymagania drzew i grup drzew: d ębów szypułkowych, bezszypułkowych, wi ązów szypułkowych, wierzb poło żonych na terenach kompleksów leśnych oraz w miejscowo ściach: Golice, Siekierki a tak że alej ę zło żon ą z kasztanowców, lip i jesionów wzdłu ż drogi Czachów- Lubiechów Górny.
Pomniki przyrody nieo żywionej Wśród pomników przyrody nieo żywionej w gminie wyró żniono 3 rodzaje: 1) głazy narzutowe, 2) odkrywki geologiczne, 3) pozostałe.
40 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
W obr ębie gminy Cedynia mimo zapisów w katalogach i przewodnikach liczne głazy uległy zagini ęciu i tak: • głaz Piasek (ustawiony koło strażnicy WOP, przy drodze Piasek – Krzymów posiadał wymiary 5,0 – 2,2 m, był to granit ró żowy, średnioziarnisty z rysami lodowcowymi), • wie ś Radostów – były tu trzy wielkie głazy narzutowe: 1) Karoli ński głaz długo ści 9 m zlokalizowany w parku – nazwa od Karola Wielkiego – była na nim tablica z nazwiskiem wła ściciela tych posiadło ści, 2) SARKOFAG – ogromny głaz podobny do trumny zlokalizowany był mi ędzy dwoma dorodnymi cisami, 3) Balia czarownicy, • Lubiechów Górny – du ży głaz we wsi. Na terenie gminy znajduj ą si ę liczne zgrupowania mis wytopiskowych. Jedn ą z nich zlokalizowano na północ od Lubiechowa Dolnego w obrębie rezerwatu le śnego Dolina Świergotki. Druga grupa zlokalizowana jest na wschód od Lubiechowa Górnego 10 .
4.8.5 Parki wiejskie, cenne starodrzewy Na terenie gminy w rejestrze zabytków umieszczono 2 parki: w Orzechowie i w Czachowie. Ponadto na terenie gminy znajduj ą si ę parki wiejskie o wysokich walorach historycznych i przyrodniczych. S ą one cz ęsto jedynymi w okolicy akwenami zieleni wysokiej, stwarzaj ącej dogodne warunki dla bytowania ptactwa i drobnych zwierz ąt. Parki te wymagaj ą specjalistycznej inwentaryzacji oraz działa ń ochronnych, których zadaniem byłoby powstrzymanie ich dalszej degradacji. Parki te znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Lubiechów Górny, Lubiechów Dolny, Radostów, Piasek. Dwa parki w Lubiechowie Dolnym i w Radostawiu zatraciły całkiem swoje walory parkowe. Park w Czachowie ulega post ępuj ącej degradacji. Z cennych drzew iglastych zachował si ę świerk zwyczajny o obw. 180 cm. Inne drzewa iglaste są martwe, cho ć jeszcze stoj ą. Wyst ępuje kilka dorodnych lip, w tym jedna o 3 pniach od szyi korzeniowej: ł ączny obwód 430 cm. Jest te ż kilka bluszczów pn ących si ę wysoko po pniach, tak że po drzewach martwych. Na wszystkich drzewach welony rozpina powojnik pn ący. Park wymaga uporz ądkowania.
10 Waloryzacja przyrodnicza…., op. cit., s. 53.
41 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Park w Lubiechowie Górnym jest aktualnie porz ądkowany przez prywatnego wła ściciela. Jest tu du żo cennych okazów drzew okazałych rozmiarów. Wi ązy maj ą obwody 360 cm, 460 cm, d ęby piramidalne obwód 250 cm, graby o fantazyjnych kształtach maj ą obw. 240 cm. Bardzo efektowny jest płacz ący buk i płacz ący jesion. Z iglastych wymieni ć nale ży 2 drzewiaste cisy o średnicy ponad 20 cm i krzewiaste cyprysiki. Osobliwo ści ą jest miłorz ąb japo ński (obwód 280 cm) oraz platan (365 cm). Bardzo liczne s ą bluszcze na ziemi i na wszystkich gatunkach drzew. Aleje polne to w okolicy Czachowa szpaler wysokich kasztanowców, lip i jesionów wzdłu ż skarpy nad rowem, a w przeszło ści zapewne drog ą poln ą w małym w ąwozie pod zboczem.
4.8.6 Zestawienie wielko ści zasobów i walorów przyrodniczych Gmina Cedynia charakteryzuje si ę znacznymi walorami przyrodniczymi, jednak nale ży te ż wzi ąć pod uwag ę ich czynniki ograniczaj ące rozwój gminy. Zestawienie poszczególnych elementów przyrodniczych oddziaływujących na kształtowanie gospodarczego i przyrodniczego rozwoju gminy przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 12 Zasoby i walory przyrodnicze istniej ące na terenie gminy Cedynia
Element przyrodniczy Czynniki prorozwojowe Czynniki pogarszaj ące mo żliwości rozwojowe Poło żenie – przygraniczne • rozwój ruchu • zwi ększenie nat ęż enia ruchu turystycznego, na trasach przygranicznych, • napływ obcego • zwi ększona eksploatacja kapitału, dóbr naturalnych • nawi ązanie współpracy gmin po obu stronach granicy Rze źba terenu – dobre miejsce dla rozwoju • intensywne rolnictwo, charakterystyczna dla turystyki konnej, rowerowej i • pogorszenie jako ści gleb, terenów polodowcowych miejsc spokojnego • gwałtowny spływ (lekko pagórkowaty) wypoczynku powierzchniowy powoduj ący erozję gleb, • zró żnicowane warunki gruntowo – wodne,
42 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Zasoby naturalne – • rozwój przemysłu • wzrost nat ęż enia ruchu kruszywa naturalne wydobycia i samochodów ci ęż arowych, przetwarzania kruszyw • zwi ększona emisja naturalnych, zanieczyszcze ń pyłowych, • nowe miejsca pracy, • zmiany w rze źbie terenu, • dochody dla gminy z • naruszenie walorów tytułu opłat, krajobrazowych obszaru,
Wody powierzchniowe – • rozwój transportu • zła jako ść wód główna rzeka Odra, liczne wodnego, powierzchniowych, zbiorniki naturalne • rozwój hodowli ryb, • nie badana jako ść wód • oszcz ędna niektórych cieków i eksploatacja wód zbiorników wodnych, podziemnych, • mo żliwo ść zatrucia i • bardzo dobre warunki wyst ąpienia chorób skóry, dla rozwoju turystyki i • mała liczba strze żonych sportów wodnych, kąpielisk Wody podziemne - brak • ograniczenia w ilo ści głównych zbiorników wód zu życia wody, podziemnych • ograniczenia rozwoju niektórych gał ęzi przemysłu, • niedobory wody w okresach bezdeszczowych, • ograniczenie nowego osadnictwa, Gleby – dobre gleby pod • rozwój rolnictwa, • degradacja gleb wzgl ędem przydatno ści • miejsca pracy dla spowodowana intensywnym rolniczej, niestety mieszka ńców, rolnictwem, cz ęś ciowo zdegradowane • mo żliwo ść zalesienia • zagro żenie dla małych terenów ekosystemów, zdegradowanych, • zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych środkami ochrony ro ślin Klimat – intensywnie • rozwój technologii • zwi ększona erozja wietrzna wyst ępuj ące wiatry wykorzystuj ących gleb energi ę wiatrow ą Szata ro ślinna – bogata i • mo żliwo ść tworzenia • ograniczenia w lokalizacji zró żnicowana form ochrony niektórych inwestycji i przyrody i krajobrazu, działalno ści gospodarczej • dobre warunki do rozwoju bazy turystycznej, • rozwój przemysłu drzewnego
43 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
V STAN I TENDENCJE PRZEOBRA ŻEŃ ŚRODOWISKA
5.1 Ocena jako ści powietrza 5.1.1 Emisja Pod poj ęciem emisji rozumie si ę wprowadzenie do powietrza, bezpo średnio lub po średnio, substancji powstaj ących w wyniku działalno ści człowieka. Rodzaje i ilo ść podstawowych zanieczyszcze ń emitowanych do atmosfery (dwutlenek siarki, tlenek azotu, pyły, tlenek w ęgla) wynikaj ą przede wszystkim z rodzaju i ilo ści spalanych paliw. Głównym źródłem emisji podstawowych zanieczyszcze ń do powietrza s ą:
- dla SO 2 - energetyka zawodowa i sektor komunalno – bytowy,
- dla NO 2 - transport, komunikacja i energetyka zawodowa, - dla pyłu – energetyka przemysłowa i technologie przemysłowe, - dla CO – spalanie paliw w kotłowniach, transport drogowy.
Wyniki pomiarów wska źnikowych SO 2 i NO 2 – metod ą pasywn ą zanieczyszcze ń powietrza wykonywanych w 2002 roku w Cedyni 11 : St ęż enie średnioroczne µ/m 3:
- SO 2 – 9,2
- NO 2 – 10,1. Coraz wi ększego znaczenia nabieraj ą zanieczyszczenia powietrza pochodz ące od sektora komunalnego, tzw. niska emisja z lokalnych kotłowni, zakładów usługowych i indywidualnych gospodarstw. Stale zwi ększaj ąca si ę liczba samochodów poruszaj ących si ę po drogach, zbyt mała przepustowo ść ulic i brak preferencji dla transportu publicznego powoduj ą, i ż z powodu 12 emitowanych z samochodów spalin rejestruje si ę wysokie st ęż enie NO 2 w powietrzu .
5.1.2 Powietrze atmosferyczne O stanie powietrza na danym obszarze decyduje wielko ść i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł. Istotny jest tak że wpływ zanieczyszcze ń napływowych (transgranicznych) z obszarów s ąsiednich, jak te ż atmosferycznych przemian fizyko-
11 Program ochrony …, op.cit., s. 61. 12 Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2001, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Szczecin 2002, s.35.
44 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA chemicznych. Przy przewa żaj ących na tym terenie zachodnich i południowo – zachodnich wiatrach napływaj ą zanieczyszczenia z przygranicznych obszarów Niemiec. W 2001 roku monitoring jako ści powietrza w województwie zachodniopomorskim realizowany był poprzez pomiary st ęż eń zanieczyszcze ń w powietrzu, wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Wojewódzk ą Stacj ę Sanitarno – Epidemiologiczn ą oraz Elektrowni ę „Dolna Odra”. Wyniki wszystkich pomiarów gromadzone w Wojewódzkiej Bazie Danych, znajduj ącej si ę w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Szczecinie, po weryfikacji stanowiły podstaw ę do przeprowadzenia oceny jako ści powietrza 13 . Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem polega na zapobieganiu przekraczania dopuszczalnych st ęż eń substancji zanieczyszczaj ących w powietrzu i ograniczaniu ilo ści lub eliminowaniu wprowadzania do powietrza tych substancji. Na terenie gminy Cedynia brak jest zaopatrzenia w gaz ziemny. Głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza jest emisja gazów pochodz ących z indywidualnych gospodarstw i z lokalnych kotłowni oraz emisja niezorganizowana z transportu drogowego. Na terenie gminy nie wyst ępuje w zasadzie przemysł, który powodowałby emisj ę zanieczyszcze ń do powietrza. Opracowane jest „Studium programowe mo żliwo ści rozwoju sieci gazowej wysokiego ci śnienia dla miejscowo ści: Cedynia, Chojna, Trzci ńsko – Zdrój, My ślibórz, Nowogródek i Lipiany. Przewidywany termin realizacji gazoci ągu i stacji redukcyjnej ustalono na 2010 rok.
5.2 Stan i tendencje przeobra żeń poziomu hałasu Hałas jest jednym z najbardziej uci ąż liwych czynników determinuj ących jako ść środowiska, a zwłaszcza poczucie tzw. komfortu środowiskowego. Decyduj ący wpływ na stan klimatu akustycznego środowiska ma przede wszystkim motoryzacja a tak że działalno ść przemysłowa. Wska źnikiem oceny hałasu jest zgodnie z ustaw ą równowa żny poziom d źwi ęku A wyra żony w decybelach (dB). Poziom ten stanowi u średnion ą warto ść w odniesieniu do pory doby (dzie ń od 6.00 do 22.00 lub noc od 22.00 do 6.00). Warto ści dopuszczalne poziomu równowa żnego hałasu okre śla rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 13 maja 1998r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 66, poz. 436). Rozporz ądzenie to okre śla rodzaje terenów, dla
13 Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2001, WIO Ś, Szczecin 2002, str. 37
45 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA których ustala si ę dopuszczalne poziomy d źwi ęku w środowisku, w zale żno ści od przeznaczenia terenu. Od stycznia 2002r. obowi ązuje rozporz ądzenia Ministra Środowiska w sprawie warto ści progowych poziomów hałasu. Wska źnikiem oceny hałasu jest tzw. poziom progowy. Przekroczenie tego wska źnika powoduje zaliczenie obszaru, na którym to przekroczenie wyst ępuje do kategorii terenu zagro żonego hałasem 14 .
5.2.1 Hałas przemysłowy Na terenie gminy działa kilkaset podmiotów gospodarczych. Do znacz ących nale żą : Produkcja drewna i usługi transportowe „ Świst” w Cedyni, Szczeci ńskie Kopalnie Surowców Mineralnych SA z zakładami w Bielinku i Golicach, Piekarnia w Cedyni, Gospodarstwo Rolne w Lubiechowie Górnym, Gospodarstwo Rolne w Cedyni, Zakład Remontowo – Budowlany w Cedyni. Funkcjonuj ą podmioty gospodarcze oferuj ące usługi o charakterze komercyjnym, w tym jednostki handlu detalicznego, usługi gastronomiczne – główne skupisko tych jednostek mie ści si ę w Osinowie Dolnym, z uwagi na poło żenie przygraniczne. Na hałas przemysłowy wpływaj ą wszelkie źródła hałasu znajduj ące si ę na terenie zakładu przemysłowego, zarówno na otwartej przestrzeni, jak i w budynkach. Źródłem hałasu wtórnego s ą obiekty produkcyjne, w których hałas pochodz ący od pracy maszyn i urz ądze ń emitowany jest do środowiska przez ściany, strop, okna i drzwi. Ponadto prace dorywcze wykonywane poza budynkami produkcyjnymi, jak np. cięcia, a tak że obsługa zakładów przez transport kołowy stanowi ą dodatkowe źródło hałasu.
5.2.2 Hałas drogowy Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powi ązaniach z innymi ośrodkami. Drogi przechodz ące przez gmin ę tworz ą w ęzeł komunikacyjny o znaczeniu wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Najwa żniejsze drogi w gminie to drogi wojewódzkie nr 124, nr 125 i nr 126. Drogi wojewódzkie słu żą głównie do przemieszczania si ę pojazdów osobowych w zakresie ruchu turystycznego (przej ście graniczne Osinów Dolny) oraz przewozu kruszywa naturalnego. W gminie Cedynia słabo rozwini ęta jest sie ć komunikacji autobusowej.
14 Program ochrony …, op.cit., s. 63.
46 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Komunikacja samochodowa indywidualna stanowi podstawowe systemy transportowe przewozów w gminie. Cz ęść dróg cechuj ą niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni. W ostatnim czasie mo żna zaobserwowa ć gwałtowny rozwój motoryzacji, czego konsekwencj ą jest: - stały wzrost nat ęż enia ruchu, - rozci ąganie si ę godzin szczytu komunikacyjnego, do godziny 22 wł ącznie, - powstawanie nowych obszarów b ędących w zasi ęgu uci ąż liwo ści hałasu.
5.2.3 Hałas kolejowy Hałas kolejowy nie dotyczy gminy Cedynia, gdy ż przez gmin ę przebiega nie użytkowana obecnie linia kolejowa z Godkowa do Wriezen, w zwi ązku z czym nie wyst ępuje hałas kolejowy.
5.2.4 Hałas lotniczy Motolotnie, śmigłowce, samoloty charakteryzuj ą si ę bardzo wysokim poziomem emitowanego d źwi ęku. Droga rozprzestrzeniania si ę fali d źwi ękowej uniemo żliwia zastosowanie skutecznych zabezpiecze ń przed hałasem, st ąd te ż emisja hałasu obejmuje stosunkowo du że powierzchnie terenu. Jednak że hałas lotniczy ma przede wszystkim znaczenie lokalne. Z uwagi na brak lotniska na terenie gminy Cedynia i gmin o ściennych, nie wyst ępuj ą tu problemy zwi ązane z oddziaływaniem hałasu lotniczego w środowisku. Utworzone korytarze powietrzne dla krajowego i mi ędzynarodowego lotniczego ruchu pasa żerskiego nie wpływaj ą na klimat akustyczny na terenie gminy.
5.3 Źródła zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych Obecnie wyst ępuj ące punktowe i obszarowe źródła zanieczyszcze ń stanowi ą przede wszystkim: - ścieki bytowo – gospodarcze z zabudowy nie wł ączonej do gminnej kanalizacji sanitarnej, - ścieki deszczowe spływaj ące z dróg, placów i stacji paliw, - zanieczyszczenia spływaj ące z pól, szczególnie w okresach po nawo żeniu gruntów rolnych. Gmina nie jest w cało ści skanalizowana, dlatego ścieki bytowo-gospodarcze odprowadzane s ą do szamb lub bezpo średnio do rowów lub potoków. Nieszczelne szamba oraz „dzikie” wyloty kanalizacji stanowi ą znacz ące zagro żenie dla stanu czysto ści wód
47 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA podziemnych i powierzchniowych. Ścieki te wprowadzaj ą głównie zanieczyszczenia wyra żone jako BZT 5, ChZT, azot amonowy i fosforany. Ścieki deszczowe z dróg, placów i stacji paliw zanieczyszczaj ą wody powierzchniowe głównie substancjami ropopochodnymi spłukiwanymi z nawierzchni dróg. Ró żne rodzaje potencjalnego wykorzystania wód zostały ujęte w 3 klasach czysto ści o odpowiednio ró żnych poziomach wymaga ń dotycz ących jako ści wód: - dla klasy I, ustalone s ą najostrzejsze wymagania, - dla klasy II, mniej ostre, - dla klasy III – najłagodniejsze. Ocen ę jako ści wody stanowi zgodno ść wybranych parametrów jako ści z normami, które dla ka żdego z wymienionych wska źników zanieczyszczenia podaj ą 3 zakresy liczbowe wymagane dla poszczególnych klas czysto ści. Wody, których parametry nie spełniaj ą wymaga ń dopuszczalnych dla klasy III czysto ści okre śla si ę jako pozaklasowe, nie odpowiadaj ące normatywom (n.o.n.) 15 . Klasyfikacja uwzgl ędniaj ąca normy dopuszczalne dla ró żnych sposobów potencjalnego wykorzystania wód powierzchniowych, przedstawia si ę nast ępuj ąca: • klasa pierwsza – wody nadaj ące si ę do: - zaopatrzenia ludno ści w wod ę do picia, - zaopatrzenia zakładów wymagaj ących wody o jako ści wody pitnej, - bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych, • klasa druga – wody nadaj ące si ę do: - bytowania w warunkach naturalnych innych ryb ni ż łososiowate, - chowu i hodowli zwierz ąt gospodarskich, - celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz urz ądzania zorganizowanych k ąpielisk, • klasa trzecia – wody nadaj ące si ę do: - zaopatrzenia zakładów innych ni ż wymagaj ące wody o jako ści wody do picia, - nawadniania terenów rolniczych, wykorzystywanych do upraw ogrodniczych, upraw pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów. Na terenie gminy jako ść wód Odry badana jest w ramach krajowego monitoringu rzek. Rzeka Odra w km 662,0 prowadzi wody pozaklasowe ze wzgl ędu na wska źniki hydrobiologiczne, pozostałe wska źniki wahaj ą si ę pomi ędzy klasami II i III.
15 Raport o stanie środowiska…op cit. s.73.
48 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Pogorszenie wska źników: - substancje mineralne z klasy I na II . Poprawa wska źników: - substancje organiczne z klasy II na II, - zawiesina z klasy II na II. Zachowanie wska źników: - substancje biogenne w klasie III, - stan sanitarny w klasie III, - hydrobiologiczne w klasie non 16 .
5.4 System ochrony przeciwpowodziowej Powodzie w dolnej Odrze zdarzaj ą si ę przewa żnie na wiosn ę, s ą cz ęsto poł ączone ze spływem kry lodowej. Drug ą z podstawowych przyczyn wyst ępowania powodzi bywa podpi ętrzenie wód w rzece na skutek blokowania odpływu z Zalewu Szczeci ńskiego przez północno – zachodnie wiatry, jest to zjawisko tzw. „cofki”. Tereny zalewowe znajduj ą si ę wzdłu ż całej długo ści koryta rzeki na terenie gminy oraz poza ni ą, po stronie niemieckiej. Składaj ą si ę na nie liczne starorzecza, ł ąki oraz tereny zabagnione i zalesione, o ł ącznej powierzchni 41.054 km 2. System przeciwpowodziowy gminy składa si ę z nast ępuj ących elementów: - systemu wałów ochronnych koryta Odry, - terenów zalewowych. Drugim istotnym ogniwem regulacji stosunków wodnych na terenie gminy obok wymienionych wy żej elementów systemu przeciwpowodziowego s ą tereny „Polderu Cedy ńskiego” zwanego tak że Żuławami Cedy ńskimi. Teren ten o powierzchni 20.647 km 2 jest cz ęś ciow ą depresj ą i znajduje si ę na przeci ętnej wysoko ści – 0,3 m.n.p.m. Nie ma on bezpo średniego wpływu na ochron ę przeciwpowodziow ą obszaru gminy. Od strony Odry oddziela go wał przeciwpowodziowy, natomiast od strony Cedyni otacza go zbudowany w tym samym czasie co inne urz ądzenia, kanał Ulgi. Rola tego kanału polega na zbieraniu wód opadowych oraz z lokalnych cieków wodnych z terenów skarpy odrza ńskiej. Umo żliwia to sztuczne utrzymywanie wła ściwego poziomu wód gruntowych w obr ębie polderu za pomoc ą systemu pomp zlokalizowanych przy zastawce w Bielinku 17 .
16 Program…, op.cit., s. 71. 17 Studium uwarunkowa ń…, op.cit., s. 51.
49 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Poni ższe tabele nr 13 i 14 przedstawiaj ą wykaz elementów systemu przeciwpowodziowego wzdłu ż rzeki Odry i jej dopływów na terenie gminy Cedynia:
Tabela 13 Ewidencja wałów przeciwpowodziowych Zachodniopomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych oddział w Gryfinie
Nazwa rzeki Nazwa i Kilometr Brzeg Długo ść wału Stan lokalizacja wału rzeki (km) techniczny Odra Polder Cedynia 663 - 800 P 9,80 dostateczny Bielinek – Osinów Dln. Kanał Cedy ński Polder Cedynia 0-11 L 11,0 dobry (Ulgi) Bielinek - Cedynia
Źródło: Program ochrony… str. 75, tab. nr 30.
Tabela 14 Wykaz dolin rzecznych wymagaj ących ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy Cedynia:
Nazwa Kilometr Powierzchnia Pojemno ść Rodzaj zagospodarowania polderu, rzeki zalewu (ha) (mln m 3) doliny doliny rzeki Gozdowice 645 - 654 1300 17,0 Tereny doliny rzecznej nie s ą – Siekierki obwałowane. Teren nadmiernie uwilgotniony, nieu żytkowany. Jedynie w miejscach wy żej poło żonych wykorzystywany rolniczo. Siekierki – 654 - 663 1500 20,0 Teren doliny w wi ększo ści Osinów stanowi ą u żytki zielone, Dolny użytkowane w okresie niskich stanów wody. Obrze ża doliny użytkowane są cz ęś ciowo jako pastwiska i grunty orne. Przy wysokich stanach wody dolina jest zalana. Polder 663 -672 2000 18,0 Polder Cedynia jest to Cedynia obwałowana dolina depresyjna rozci ągaj ąca si ę po prawej stronie rzeki Odry. Polder odwadniany jest kanałami o długo ści 32,6 km i
50 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
stacje pomp Bielinek oraz sieci ą rowów o długo ści 77,3 km.
Źródło: ZZM i UW w Szczecinie, Oddział Terenowy w Gryfinie. Stan na 10.02.2003r.
5.5 Degradacja gleb 5.5.1 Degradacja naturalna gleb Niszczenie gleb post ępuje bardzo szybko. Przyczynia si ę do tego w głównej mierze gospodarka człowieka (karczowanie lasów, zaorywanie ogromnych powierzchni ziemi, niszczenie pierwotnej ro ślinno ści na pochyłych terenach). Działalno ść człowieka prowadzi do niszczenia gleb przez dewastacj ę i degradacj ę. Dewastacja prowadzi do całkowitego zniszczenia gleby (tereny kopalni odkrywkowych, hałd, przemysłowych usypisk kopalnianych, które powoduj ą powstawanie całkowitych pusty ń glebowych). Na terenie tym bardzo silnie post ępuje erozja wodna i wietrzna. Niszczone s ą wszystkie procesy glebotwórcze. Zjawiska erozji gleb obserwuje si ę na bardziej nachylonych terenach. Jej nat ęż enie zale ży od długo ści i spadku zbocza. Im teren jest bardziej pofalowany i poprzecinany dolinami rzecznymi, tym spływ wody jest szybszy. Du żą rol ę odgrywa równie ż dobór ro ślin uprawnych (od niego zale ży osłona, jak ą zapewniaj ą glebie ro śliny), a tak że cz ęstotliwo ść orek i innych zabiegów agrotechnicznych. Ro śliny wieloletnie (np. trawy, lucerna) zabezpieczaj ą nawet przed silnym spływem powierzchniowym. Mniej chroni ą gleb ę ro śliny ozime jak żyto, rzepak, jeszcze mniej zbo ża jare, osłaniaj ące przed spływem letnim. Szczególne zagro żenie stwarza równie ż uprawa ro ślin, które w okresie silnych opadów nie osłaniaj ą wystarczaj ąco gleb, np. kukurydza, tyto ń, buraki cukrowe, ziemniaki, przyczyniaj ąca si ę do znacznych spływów powierzchniowych z tych terenów 18 . Gmina dysponuje glebami o średniej i wysokiej jako ści i przydatno ści pod wzgl ędem rolniczym. Najlepsze, o klasach III i IV wyst ępuj ą w obr ębie polderów Odry, na terenach morenowych poza dnem doliny Odry sytuacja jest pod tym wzgl ędem gorsza. W śród upraw bezwzgl ędn ą wi ększo ść stanowi ą zbo ża zajmuj ące 74% struktury zasiewów, pozostałe u żytki zajmuj ą: rzepak – 16,5%, ro śliny str ączkowe 4,1%, ziemniaki 2,1%, buraki cukrowe 0,7%. Pozostałe uprawy zajmuj ą 1,2% a odłogi 1,4% powierzchni upraw.
18 Program ochrony…, op.cit., s.77.
51 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
5.5.2 Degradacja chemiczna gleb Po przeanalizowaniu odczynu gleb u żytkowanych rolniczo mo żna stwierdzi ć, i ż na terenie gminy Cedynia przewa żaj ą gleby o odczynie oboj ętnym. Pozostałe odczyny gleb wahaj ą si ę pomi ędzy bardzo kwa śnym, kwa śnym a lekko kwa śnym. Nadmierna kwasowo ść najcz ęś ciej jest powodowana przez naturalne czynniki klimatyczno – glebowe, w mniejszym stopniu przez zanieczyszczenia kwasotwórcze powstające przez zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne lub przez niektóre nawozy. Stacja Chemiczno-Rolnicza Oddział w Szczecinie przeprowadziła w latach 1998- 2003 badania gleb na zawarto ść makroelementów, co przedstawia poni ższa tabela nr 15:
Tabela 15 Odczyn gleb u żytkowanych rolniczo oraz potrzeby wapnowania (w % powierzchni użytków rolnych) w latach 1998-2003
Odczyn (ph) gleby Potrzeby wapnowania
Gmina/ Ilo ść Miejscowo ść prób tny tny ny ny ny ę ś ś ś dne ę bardzo kwa kwa lekko kwa zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone Zb oboj Cedynia 314 35 37 40 124 78 38 15 23 20 218 Udział w % 100 11 12 13 39 25 12 5 7 7 69
Źródło: Program ochrony…, s. 78.
5.6 Przyroda o żywiona 5.6.1 Szata ro ślinna Szata ro ślinna wyst ępuj ąca na terenie gminy spełnia wiele funkcji, m.in.: sanitarno – higieniczn ą, retencyjn ą, ochronn ą, gospodarcz ą czy te ż dekoracyjn ą. Znaczna cz ęść gminy, z uwagi na walory przyrodnicze i krajobrazowe obj ęta jest obszarem chronionego krajobrazu. Na terenie gminy Cedynia jak ju ż wspomniano, utworzono Cedy ński Park Krajobrazowy. Natomiast w miejscach o występowaniu specyficznych zasobów przyrodniczych, utworzone zostały rezerwaty przyrody oraz u żytek ekologiczny. Pojedyncze okazy zostały obj ęte szczególn ą ochron ą, które otrzymały statut pomników
52 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA przyrody. W śród nich znajduj ą si ę okazy takie jak d ąb szypułkowy, cis pospolity czy lipa drobnolistna. Obszary chronione, jak równie ż uprawy rolne na terenie gminy poddawane s ą nadzwyczajnym zagro żeniom i degradacji. Najcz ęstszymi ich formami s ą: - zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emitorów przemysłowych, - zanieczyszczenia zwi ązane z ruchem komunikacyjnym, zanieczyszczenia wód powierzchniowych, - zanieczyszczenia odpadami komunalnymi (dzikie wysypiska śmieci), - zanieczyszczenia liniowe zwi ązane z promieniowaniem elektromagnetyczne (linie wysokiego napi ęcia) 19 . Zadowalaj ącym jest jednak fakt, i ż na terenach le śnych prowadzona jest gospodarka zgodnie z ustaleniami planów urz ądzeniowych, które w zasadzie na całej powierzchni gminy uwzgl ędniaj ą ustalenia planu ochrony Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego. W przewa żaj ącej mierze s ą to lasy młode, drzewostany do III klasy wiekowej (do 60 lat) stanowi ące 73,8% całkowitej powierzchni lasów gminy.
5.6.2 Świat zwierz ęcy Świat zwierz ęcy teren gminy Cedynia mo żna uzna ć za bardzo bogaty. Du żą grup ę stanowi ą rzadkie gatunki dziko żyj ących zwierz ąt wodnych, płazów, gadów, ssaków, ptaków i ryb. Dla tych grup najwi ększym zagro żeniem ich egzystencji i dalszego rozwoju jest: - masowy ruch turystyczny, - nieprawidłowa gospodarka wodna, np. wylewanie zanieczyszcze ń komunalnych do wód powierzchniowych, - zmienno ść i niedobory stanu wód – wysuszenie terenów podmokłych mo że spowodowa ć wygini ęcie bytuj ących tam gatunków zwierz ąt, - kłusownictwo – mog ące przyczyni ć si ę do niekontrolowanego zmniejszenia populacji 20 .
5.7 Walory krajobrazowe Byt człowieka na ziemi zwi ązany jest z korzystaniem ze środowiska i jego wpływem na walory krajobrazowe. Nie powinien on jednak wyklucza ć ochrony obecnego stanu środowiska. Nale ży podkre śli ć, że rozwój gospodarczy obszaru gminy i potrzeby ochrony
19 Program ochrony…op.cit.s.79. 20 Ibidem, s. 80.
53 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
środowiska na tych terenach powinny by ć ze sob ą powi ązane, zachowuj ąc zasad ę zrównowa żonego rozwoju. W sposób podobny na walory estetyczno – krajobrazowe oddziałuj ą maszty telefonii komórkowej, rozstawione na terenie gminy Cedynia w miejscowo ściach Czachów, Radostów, Osinów Dolny, Piasek i Siekierki.
VI ŹRÓDŁA PRZEOBRA ŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
6.1 Przekształcenia rze źby terenu i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej Czynnikiem kształtuj ącym zmiany w rze źbie terenu mog ą by ć eksploatowane i nie eksploatowane zło ża surowców mineralnych. Na terenie gminy eksploatowane s ą zło ża kruszyw naturalnych: Bielinek III – pole E, Bielinek III – pole W i Golice. Obszary górnicze Bielinek i Golice eksploatowane są przez Szczeci ńskie Kopalnie Kruszyw Mineralnych SA. Tabela nr 16 przedstawia parametry tych złó ż według wniosku o przedłu żenie koncesji na ich eksploatacj ę. Tabela 16 Parametry złó ż kruszyw mineralnych
Nazwa Ilo ść zasobów Średnia roczna eksploatacja Okres wa żno ści zło ża kruszywa zło ża koncesji (mln ton) (t/rok) (rok) Bielinek 13,0 800 2017 Golice 4,4 450 2012
Źródło: Program ochrony…, s. 82, tabela 34
Intensywna eksploatacja złó ż kruszyw mineralnych powoduje zmiany w ukształtowaniu terenu (w postaci pozostawionych dołów wyrobiskowych) w miejscach wydobywania, natomiast w trakcie prowadzonych robót – instalacje słu żą ce do wydobywania kruszyw tworz ą tzw. „krajobraz ksi ęż ycowy”, co burzy harmoni ę krajobrazu. Na terenach, w których zostały zako ńczone prace zwi ązane z wydobyciem kruszyw, prowadzone s ą działania zmierzaj ące do ich rekultywacji.
54 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Obr ęby górnicze obj ęte rekultywacj ą oraz jej kierunki zawiera tabela nr 17. Tabela 17
Kierunki rekultywacji na terenach obr ębów górniczych Obr ęb górniczy Kierunek rekultywacji Bielinek, Piasek wodno – rekreacyjny Golice, Radostów le śny
Źródło: Program ochrony…, s. 83. Do innych czynników mog ących wpłyn ąć na przekształcenia w rze źbie terenu zaliczy ć nale ży powodzie nawiedzaj ące tereny le żą ce nad Odr ą. Degradacji wówczas podlegaj ą głównie gleby i u żytki rolnicze tych terenów.
6.2 Wody podziemne Teren powiatu gryfi ńskiego, w tym równie ż gmina Cedynia charakteryzuje si ę znacznymi ilo ściami uj ęć wody podziemnej. Zasoby wód o znaczeniu u żytkowym wyst ępuj ą najcz ęś ciej w utworach czwartorz ędowych. Zał ącznik nr 2 do niniejszego opracowania przedstawia wykaz uj ęć wód podziemnych na terenie gminy Cedynia. 6.3 Zrzut ścieków Na terenie gminy Cedynia funkcjonuje 1 oczyszczalnia ścieków w miejscowo ści Cedynia, typu Bioblok 2xWS-400, mechaniczno- biologiczna. Administratorem oczyszczalni jest Zakład Remontowo-Budowlany w Cedyni. Odbiornik – kanał Osinowski, po średnio rzeka Odra. Q projektowane (m 3/d) – 750. Wa żno ść pozwolenia wodno-prawnego – 15.07.2004r. W dniu 28.06.2004r. Starosta Gryfi ński wydał decyzj ę w sprawie zmiany terminu wa żno ści pozwolenia wodno-prawnego, okre ślaj ąc go na dzie ń 31.12.2005r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził w marcu br. kontrol ę oczyszczalni ścieków, w trakcie której stwierdzono, i ż stan techniczny oczyszczalni jest zły. W miejscowo ściach Radostów i Lubiechów Górny istniej ą zbiorniki Imhoffa. Z uwagi na stan techniczny, urz ądzenia te stwarzaj ą zagro żenie dla wód powierzchniowych. W tym roku planuje si ę oddanie do u żytkowania sieci kanalizacji sanitarnej w m. Radostów o długo ści 2,2 km, co tym samym pozwoli na zlikwidowanie zagro żenia.
55 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Nast ępne inwestycje reguluj ące gospodark ę ściekową wykonywane b ędą w m. Lubiechów Dolny i Lubiechów Górny. W Lubiechowie Górnym funkcjonuje 1 przydomowa oczyszczalnia ścieków – dla potrzeb budynku mieszkalnego (przepustowo ść m 2/d – 0,16).
6.4 Urz ądzenia wodne Na terenie gminy wyst ępuj ą 2 urz ądzenia wodne, co przedstawia tabela nr 18.
Tabela 18 Wykaz urz ądze ń wodnych na terenie gminy Cedynia
Nazwa cieku Km Miejscowo ść Obiekt Cel Dopuszczalna użytkowania wysoko ść pi ętrzenia Rów 1 + Czachów Zastawka Napełnienie 0,4 melioracyjny 150 stawów „R-A” Zlewnia - Lubiechów Przepust z Regulacja wody 1,5 Potoku Górny pi ętrzeniem do nawodnie ń Świergotka
Źródło: Program…, s. 91, tabela 38. Ponadto znajduje si ę równie ż kilka stawów i zbiorników wodnych wykorzystywanych do hodowli ryb.
Tabela 19
Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Cedynia
Nazwa cieku Lokalizacja Powierzchnia zalewowa (ha) Kanał Młynówka Cedynia 9,68 Potok Świergotka Piasek 9,62 Rowy melioracyjne „A”, „B” Radostów 4,35 Rów „R-A” Czachów 0,74 Strumyk Barcia Lubiechów Górny 8,46
Źródło: Program ochrony…, s. 93, tabela 39
56 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
6.5 Przyczyny degradacji gleb Do gleby dostaj ą si ę zanieczyszczenia z powietrza i wód śródl ądowych. Cz ęść z nich opada na gleb ę jako kwa śne deszcze, inne w postaci suchego opadu. W efekcie nast ępuje du że nasilenie procesu zakwaszania gleb. Prowadzi to do zwi ększonego wymywania z gleby składników pokarmowych, takich jak wap ń, magnez czy potas. Zwi ększa si ę tak że w roztworze glebowym ilo ść truj ących metali, w tym głównie aluminium. W konsekwencji degradacja gleb powoduje zmniejszenie ich urodzajności i ska żenie żywno ści, zwłaszcza metalami ci ęż kimi. Wła śnie na glebach kwa śnych metale ci ęż kie s ą łatwiej dost ępne dla ro ślin i kumuluj ą si ę w ich komórkach. Innym źródłem zanieczyszczenia gleb jest nieodpowiednie nawo żenie mineralne. Nadmiar nawozów działa szkodliwie na gleb ę i organizmy w niej żyj ące. Narusza równowag ę mi ędzy naturalnymi składnikami gleby. Mo że prowadzi ć do zasolenia, zakwaszenia, nadmiernego wzrostu zawarto ści zwi ązków azotu i fosforu. Przy intensywnej uprawie ro ślin mo że dochodzi ć do tzw. zm ęczenia gleby, które objawia si ę du żym spadkiem plonów i pogorszeniem ich jako ści. Nast ępuje ograniczenie pobierania przez ro śliny substancji pokarmowych gleby oraz zmniejszenie ich odporno ści na choroby. Do podstawowych form degradacji gleby zalicza si ę równie ż erozj ę. Upraszczaj ąc, mo żna powiedzie ć, że jest to proces niszczenia powierzchni skorupy ziemskiej wywołany przez wiatr, wod ę i lodowce. Dwa główne jej typy to erozja wodna, spowodowana głównie przez opady atmosferyczne i erozja wietrzna, wywołana przez wiatr. Erozja doprowadza do zmniejszenia w glebie zawarto ści materii organicznej i substancji pokarmowych. Dlatego wycinanie lasów, zwi ększanie terenów pól uprawnych, przeznaczenie nieodpowiednich obszarów pod upraw ę (stoków silnie nachylonych), niewła ściwa orka wzdłu ż stoków, nadmierne wypasanie bydła i owiec to tylko niektóre przyczyny erozji. Wymienione zagro żenia gleby mog ą by ć przyczyn ą utraty środowiska życia dla wielu ro ślin i zwierz ąt, a w konsekwencji ich zagłady, powoduj ą tak że zaburzenia w funkcjonowaniu ekosystemów, zakłócaj ąc równowag ę biologiczn ą. W ekosystemie le śnym sygnałem zmian w środowisku s ą uszkodzenia drzew. Lasy iglaste rosn ą zazwyczaj na glebie bardziej kwa śnej i s ą mniej odporne na kwa śne deszcze. Ściółka tych lasów rozkłada si ę bardzo wolno, a gleba jest uboga w substancje od żywcze i ma niewielkie mo żliwo ści zoboj ętniania kwa śnych opadów. Do zakwaszonej wody w glebie przenika wiele pierwiastków metali (np. glin, cynk, kadm, rt ęć i ołów). Taki kwa śny roztwór zawieraj ący truj ące metale zabija wiele organizmów glebowych, m.in. grzyby żyj ące w symbiozie korzeniami drzew.
57 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Do najwa żniejszych zagro żeń gleby nale żą : - monokultury, które prowadz ą do zaburzenia gleby, - wycinanie lasów , - osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obni żaj ąca poziom rzek gruntowych, - zbyt intensywne nawo żenie, - ścieki i ró żnego rodzaju opady niewła ściwie składowane, - intensywny wypas bydła prowadz ący do erozji, - stosowanie chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych, - zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo przemysłowe i mieszkalne.
6.6 Przyczyny degradacji szaty ro ślinnej i przeobra żeń fauny Głównym objawem degradacji środowiska przyrodniczego jest przekształcanie ekosystemów wodnych. Jest to efekt systematycznego obni żania si ę poziomu wód gruntowych i powierzchniowych na skutek zmian klimatycznych, niewła ściwego zmeliorowania terenu. Obecnie najlepszym rozwi ązaniem dla terenów, gdzie wyst ępują wahania zwierciadła wody jest zastosowanie tak zwanej małej retencji oraz ograniczenie stosowania melioracji odwadniaj ących w wi ększych obszarach. W przypadku ochrony zwierz ąt domowych nale żałoby wybudowa ć schronisko dla zwierz ąt. Z uwagi na wysokie koszty budowy i utrzymania schroniska, gmina nie jest w stanie samodzielnie wykona ć takiej inwestycji, a w pó źniejszym czasie utrzyma ć j ą. Z uwagi na brak schroniska na terenie powiatu i przepełnione schroniska w s ąsiednich powiatach nale ży rozwa żyć budow ę schroniska w ramach istniej ącego Zwi ązku Gmin Doliny Dolnej Odry. Problemy ochrony środowiska przyrodniczego dotycz ą wielu dziedzin życia gospodarczego człowieka. Do najwi ększych zagro żeń, które maj ą wpływ na kształtowanie si ę środowiska przyrodniczego nale żą : - pogorszenie si ę jako ści wód, - zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych ściekami bytowymi i gnojowic ą, - zagro żenie drzewostanów owadami, - wyst ępowanie grzybów paso żytniczych, - zauwa żalny od wielu lat obni żaj ący si ę poziom wód gruntowych i powierzchniowych, - kłusownictwo, - zagro żenia po żarami.
58 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
VII ZAŁO ŻENIA ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY W ŚWIETLE OCHRONY PRZYRODY
7.1 Cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska okre ślone w Strategii zrównowa żonego rozwoju gminy Cedynia Cele i kierunki działa ń dla gminy Cedynia zostały okre ślone w „Strategii zrównowa żonego rozwoju gminy Cedynia”. W opracowaniu sformułowano wizj ę przyszło ści, która jest po żą danym obrazem przyszło ści gminy funkcjonuj ącej według reguł gwarantuj ących jej zrównowa żony rozwój, tym samym: Gmina Cedynia b ędzie gmin ą z czystym powietrzem, wod ą i glebami, z dobrze rozwini ętą sfer ą usług, sprzyjaj ącą rozwojowi turystyki i agroturystyki, atrakcyjnym miejscem do inwestowania i rozwijaj ącym si ę rynkiem pracy. Misja gminy zakłada ci ągły zrównowa żony rozwój gospodarczy i społeczny gminy z zachowaniem istniej ących walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Przez rozwój zrównowa żony rozumie si ę rozwój społeczno – gospodarczy realizowany z poszanowaniem i wykorzystaniem dóbr przyrody i sprowadzony do integracji 5 ładów: - ekologicznego, - społecznego, - gospodarczego, - przestrzennego, - instytucjonalnego. Struktura celów strategii: Cele główne i cele szczegółowe. Cel główny nr I – Zrównowa żony rozwój ekologiczny w sferze przyrodniczej i kulturowej Cel szczegółowy nr 1 – Poprawa czysto ści wód w Odrze i jej dopływach Zadanie nr 1.1 – Monitoring post ępów prac w ramach rz ądowego programu Odra 2006, Zadanie nr 1.2 – Eliminacja lokalnych zanieczyszczeń wód w dopływach Odry, Zadanie nr 1.3 – Monitorowanie poprawy stanu czystości wód. Cel szczegółowy nr 2 – Harmonizacja celów rozwojowych gminy z ponadlokalnymi celami ochrony przyrody i krajobrazu na jej terenie Zadanie nr 2.1 – Opracowanie planu ochrony Cedy ńskiego Parku Krajobrazowego we współpracy z samorz ądem gminnym i wspólne okre ślenie uwarunkowa ń dla zrównowa żonego rozwoju gminy
59 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Cel szczegółowy nr 3 – Rozbudowa terenów chronionych w gminie Zadanie nr 3.1 – Opracowanie dokumentacji i tworzenie nowych elementów systemu terenów chronionych Cel szczegółowy nr 4 – Utrzymanie historycznych układów zabudowy, odbudowa i ochrona zabytków Zadanie nr 4.3 – Odnowa i odbudowa zabytkowych parków oraz systemu alej przydro żnych, Zadanie nr 4.4 – Kontynuacja inicjatyw i organizacji akcji czy konkursów rozwijaj ących świadomo ść ekologiczn ą ( w tym rozbudowa ście żek dydaktycznych). Cel główny nr III – Zrównowa żony rozwój gospodarczy Cel szczegółowy nr 1 – Wysoki poziom samoorganizacji rolników dla rozwoju zró żnicowanych form produkcji rolnej Zadanie nr 1.1 – Propagowanie mo żliwo ści rozwoju zró żnicowanych form produkcji rolnej, Zadanie nr 1.2 – Wspieranie powstawania grup producenckich i gospodarstw specjalistycznych, Zadanie nr 1.3 – Stymulowanie rozwoju przedsi ębiorczo ści rodzinnej Cel szczegółowy nr 2 – Optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczo – kulturowych dla rozwoju bazy turystycznej gminy Zadanie nr 2.1 – Kompleksowe zagospodarowanie turystyczne doliny Odry we współpracy ze stron ą niemieck ą, ze szczególnym uwzgl ędnieniem sportów wodnych, tak że na akwenach wewn ętrznych, Zadanie nr 2.2 – Rozwój gospodarstw agroturystycznych, Zadanie nr 2.3 – Realizacja zró żnicowanej bazy noclegowej, zwłaszcza dla obsługi turystyki weekendowej, Zadanie nr 2.4 – Realizacja rozbudowy sieci ście żek rowerowych i szlaków pieszych, poł ączonych z sieci ą po stronie niemieckiej, Zadanie nr 2.5 – Promocja nowych form sportu i rekreacji na terenie gminy, Zadanie nr 2.6 – Promocja szerokiej oferty sp ędzania czasu wolnego dla ró żnych grup odbiorców z Berlina, we współpracy z gminami o ściennymi, Cel szczegółowy nr 3 – Rozwój eksploatacji surowców mineralnych Zadanie nr 3.1 – Rozwój eksploatacji surowców mineralnych, Cel główny nr IV – Zrównowa żony rozwój przestrzenno – techniczny Cel szczegółowy nr 2 – Poprawa stanu technicznego dróg gminnych i powiatowych Zadanie nr 2.1 – Poprawa stanu technicznego dróg gminnych i powiatowych, Zadanie nr 2.2 – Wykorzystanie gospodarcze i turystyczne odrza ńskiej drogi wodnej,
60 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Zadanie nr 2.3 – Optymalizacja lokalnej sieci komunikacji masowej, Cel szczegółowy nr 3 – Rozwój sieci kanalizacyjnej i gazyfikacyjnej Zadanie nr 3.1 – Uko ńczenie kanalizacji gminy, Zadanie nr 3.2 – Budowa sieci gazyfikacyjnej, Zadanie nr 3.3 – Odbudowa systemu melioracji na Żuławach Cedy ńskich Cel szczegółowy nr 4 – Rozwój atrakcyjnej oferty dla inwestorów zewn ętrznych oraz skuteczna promocja walorów inwestycyjnych gminy Zadanie nr 4.1 – Skuteczna promocja walorów inwestycyjnych gminy, Zadanie nr 4.2 – Analiza mo żliwo ści realizacji elektrowni wiatrowych, Zadanie nr 4.3 - Przygotowanie oferty inwestycyjnej dla budowy domów rezydencjonalnych i rekreacyjnych na skarpie nadodrza ńskiej.
7.2 Cele i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Gryfi ńskiego Wyznaczaj ąc cele i zadania do realizacji przyj ętych zało żeń w powiatowym programie ochrony środowiska ustalono główne zasady polityki ekologicznej wyznaczaj ąc:
• cele ekologiczne, • kierunki działa ń, • zadania ekologiczne.
Polityka ekologiczna dla powiatu gryfi ńskiego oparta została na II Polityce Ekologicznej Pa ństwa, Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Zachodniopomorskiego oraz istniej ących uwarunkowaniach prawnych z uwzgl ędnieniem dostosowania polskiego prawa do prawa wspólnotowego Unii Europejskiej.
W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Gryfi ńskiego wyznaczono nast ępuj ące cele i zadania:
Realizacja celów w zakresie minimalizacji wpływu na środowisko oraz eliminacji ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwy ższego oddziaływania na środowisko. „Gor ące punkty” Na terenie powiatu gryfi ńskiego znajduje si ę kilka niewielkich podmiotów gospodarczych, mog ących znacz ąco oddziaływa ć na pojedyncze elementy środowiska – do najwi ększych nale ży usytuowana w Nowym Czarnowie Elektrownia „Dolna Odra”.
61 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Zadania ekologiczne: • Kontrola zakładów produkcyjnych lub innych podmiotów gospodarczych w celu zapewnienia prawidłowej i zgodnej z przepisami działalno ści, • Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych oraz hałasu, • Zmniejszenie emisji substancji odorowych do powietrza zwi ązanych z działalno ści ą hodowlan ą, • Ograniczenie odprowadzania zanieczyszcze ń ze źródeł punktowych do rzek i jezior.
Realizacja celów w zakresie zapewnienia odpowiedniej jako ści u żytkowej wód. Cel: Zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści . Wa żne z tego wzgl ędu jest utrzymywanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami. Zadania ekologiczne: • Wdro żenie systemu zarz ądzania zasobami wodnymi, • Opracowanie i sukcesywne wdra żanie programów ochrony wód powierzchniowych w układzie zlewniowym rzek, • Realizacja krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych przez: 1) sukcesywn ą modernizacj ę istniej ącej sieci kanalizacyjnej ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej) i piln ą realizacj ę nowych sieci na terenie powiatu, 2) optymalizacj ę wykorzystania (doci ąż enie) oraz modernizacj ę istniej ących oczyszczalni ścieków w kierunku spełnienia wymaga ń obowi ązuj ącego prawa oraz dyrektyw UE, 3) budow ę oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacyjnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych lub technicznych (ukształtowanie terenu) oraz wsparcie finansowe dla rolników, 4) zewidencjonowanie wszystkich zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró żniania, 5) wnikliw ą kontrol ę punktów zrzutu ścieków przemysłowych. • Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszcze ń obszarowych (pozostało ści chemicznych środków ochrony ro ślin oraz nawozów) i punktowych (składowiska obornika), pochodz ących z działalno ści rolniczej,
62 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• Preferowanie u żytkowania ł ąkowego oraz kształtowanie pasów ro ślinno ści wzdłu ż cieków wodnych, • Modernizacja istniejących stacji uzdatniania wody, • Opracowanie i realizacja programu ograniczania zanieczyszcze ń wód spowodowanych produkcj ą roln ą przez realizacj ę ustawy o rolnictwie ekologicznym i Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej.
Realizacja celów w zakresie racjonalizacji zu życia wody. Zadania ekologiczne: • Opracowanie koncepcji gospodarki wodno – ściekowej dla poszczególnych gmin powiatu, stanowi ących podstaw ę do dalszych przedsi ęwzi ęć w tym zakresie, • Opracowanie programów zaopatrzenia w wod ę na terenie gmin powiatu, • Wprowadzenie na terenie powiatu zintegrowanego systemu zarz ądzania zasobami wodnymi, obejmuj ącego wody podziemne i powierzchniowe, • Sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej, • Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodoci ągowej (przewody magistralne i lokalne), • Wspieranie działa ń podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wod ą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych (przez bran że inne ni ż np. przemysł spo żywczy i farmaceutyczny), oraz przez wprowadzenie zamkni ętego obiegu wody w przemy śle, • Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propaguj ącej optymalizacj ę zu życia wody przez indywidualnych u żytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni).
Realizacja celów w zakresie zwi ększenia zasobów w zlewniach. Zadania ekologiczne: • Odbudowa urz ądze ń pi ętrz ących oraz budowa nowych obiektów, • Budowa obiektów małej retencji wodnej, • Kontrola stanu technicznego urz ądze ń wodnych.
63 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Realizacja celów w zakresie zminimalizowania ilo ści wytwarzanych odpadów oraz wdro żenie nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania. Omówienie celów i zada ń ekologicznych gospodarki odpadami zostało zawarte w odr ębnym opracowaniu - „Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gryfi ńskiego”.
Realizacja celów w zakresie poprawy jako ści powietrza. W celu osi ągni ęcia poprawy jako ści powietrza okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: - ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemy śle, - ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa, - ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych. Realizacja okre ślonych kierunków działa ń powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.
1. Ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemy śle Zadania ekologiczne: 1. Modernizacja układów technologicznych oraz monta ż urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę (w takich przypadkach istnieje mo żliwo ść wspólnego ubiegania si ę urz ędów wraz z zakładami o środki finansowe np. z eko–konwersji naszego zadłużenia), 2. Obj ęcie pozwoleniami (w ramach gospodarczego korzystania ze środowiska) wszystkich zakładów przemysłowych, 3. Wprowadzenie systemu monitoringu i kontroli emisji zanieczyszczeń na terenie zakładów przemysłowych (w razie przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń nale ży spowodowa ć, za pomoc ą wszystkich dost ępnych środków administracyjnych, zaprzestania emisji), 4. Wyznaczenie stref na terenie powiatu pozwalaj ących na lokalizacj ę zakładów przemysłowych, których produkcja b ędzie zwi ązana z nadmiern ą emisj ą zanieczyszcze ń (strefy powinny by ć tak wyznaczone, aby zapewniały jak najmniejsze oddziaływanie na środowisko oraz mieszka ńców), 5. Spalanie w ęgla lepszej jako ści lub zamiana no śnika energii na bardziej ekologiczny.
2. Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa Zadania ekologiczne:
64 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
1. Eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych, rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, wierzby energetycznej czy gazu, 2. Promowanie nowych no śników energii ekologicznej pochodz ących ze źródeł odnawialnych – energia słoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna, 3. Centralizacja uciepłowienia prowadz ąca do likwidacji małych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych, 4. Wsparcie finansowe dla mieszka ńców zmieniaj ących ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne, 5. Edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat wykorzystania proekologicznych no śników energii i szkodliwo ści spalania materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych).
3. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych Zadania ekologiczne: 1. Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru miast, budowa obej ść drogowych, obwodnic, przebudowa dróg o małej przepustowo ści, 2. Bie żą cą modernizacj ę dróg i ci ągów komunikacyjnych, 3. Egzekwowanie re żimów emisji spalin przez pojazdy oraz eliminacj ę pojazdów o podwy ższonej emisji i nie posiadaj ących katalizatorów, 4. Intensyfikacj ę ruchu rowerowego poprzez likwidacj ę barier technicznych oraz tworzenie ście żek rowerowych.
Realizacja celów w zakresie zminimalizowania uci ąż liwego hałasu w środowisku Kierunki działa ń ekologicznych: • Aktualizacja informacji o emisji hałasu do środowiska, • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym, • Ochrona przed hałasem przemysłowym.
1. Aktualizacja informacji o emisji hałasu do środowiska Zadania ekologiczne: 1. Inwentaryzacja źródeł emisji hałasu do środowiska, zwłaszcza hałasu komunikacyjnego i przemysłowego,
65 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2. Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych, zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobli żu jednostek osadniczych lub na ich terenie. 3. Ochrona przed hałasem komunikacyjnym.
2. Ochrona przed hałasem komunikacyjnym Zadania ekologiczne: 1. Dokonanie rozpoznania klimatu akustycznego (sporz ądzenie map akustycznych) ze wskazaniem terenów szczególnie nara żonych na emisj ę hałasu (obszarów poło żonych wzdłu ż dróg krajowych nr 3, nr 26, nr 31 i autostrady A-6 oraz linii kolejowej nr 273 Wrocław Główny – Szczecin), 2. Wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ hałasu, mianowicie budowy ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak że izolacji budynków (np. wymiana okien), 3. Ograniczanie ruchu samochodowego w obr ębie terenów ochrony przyrody (Parki Krajobrazowe), 4. Tworzenie stałej sieci monitorowania poziomu hałasu wzdłu ż głównych szlaków komunikacyjnych przechodz ących przez teren powiatu, 5. Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z problemami zagro żenia hałasem.
3. Ochrona przed hałasem przemysłowym Zadania ekologiczne: 1. Opracowanie map akustycznych obrazuj ących rzeczywisty poziom hałasu wokół najwi ększych zakładów przemysłowych, 2. Egzekwowanie w zakładach zmian technologicznych w przypadku przekrocze ń emisji hałasu (stosowania obudów d źwi ękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych), 3. Wyznaczenie stref ochronnych wokół zakładów przemysłowych, w obr ębie których nie nale ży lokalizowa ć budynków mieszkalnych.
Realizacja celów w zakresie ochrony mieszka ńców przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Zadania ekologiczne: 1. Inwentaryzacja i kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego,
66 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2. Wyodr ębnienie obszarów i prowadzenie rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, 3. Ograniczanie emisji promieniowania do środowiska przez opracowanie programu ograniczania emisji do środowiska promieniowania pochodz ącego przede wszystkim z urz ądze ń elektromagnetycznych i radiokomunikacyjnych, 4. Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
Realizacja celów w zakresie zmniejszenia zu życia surowców nieodnawialnych przez racjonalne zu życie energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych. Kierunki działa ń: • Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji, • Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, • Ochrona złó ż kopalin przed trwałym zainwestowaniem i zalesieniem oraz niekontrolowan ą eksploatacj ą. Zadania ekologiczne: • Opracowanie programu zmniejszenia materiało- i energochłonno ści gospodarki, • Stosowanie bod źców ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć proekologicznych (ulgi podatkowe, mo żliwo ści współfinansowania), • Opracowanie programu rozwoju energetyki opartej o surowce odnawialne, • Rozpoznanie mo żliwo ści zasobowych i perspektywicznych regionu w zakresie głównych zasobów tego terenu, • Prowadzenie dalszych poszukiwa ń i szczegółowego dokumentowania złó ż, • Ochrona złó ż kopalin przed trwałym zainwestowaniem i zalesieniem oraz niekontrolowan ą eksploatacj ą, • Ochrona złó ż perspektywicznych poprzez uwzgl ędnianie obszarów ich wyst ępowania w studiach uwarunkowa ń oraz planach zagospodarowania przestrzennego, • Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, • Zwi ększenia efektywno ści wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złóż.
Realizacja celów w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb przed degradacj ą oraz rekultywacja terenów zdegradowanych.
67 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki działa ń: • Rekultywacja gleb zdegradowanych, • Ochrona gleb przed erozj ą dzi ęki zalesianiu terenów zdegradowanych, • Ochrona gleb przed niewła ściw ą agrotechnik ą i nadmiern ą intensyfikacj ą produkcji rolnej oraz nadmiernym stosowaniem środków ochrony ro ślin i nawozów. Zadania ekologiczne: 1. Inwentaryzacja miejsc degradacji gleb, 2. Opracowanie programu rekultywacji gleb, 3. Zalesianie terenów zdegradowanych, 4. Opracowanie zasad doprowadzenia żyzno ści gleb do warto ści optymalnych, 5. Zagospodarowanie gleb marginalnych na uprawy stanowi ące źródło energii niekonwencjonalnej, 6. Upowszechnianie stosowania Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej.
Realizacja celów w zakresie zachowania walorów i zasobów przyrodniczych z uwzgl ędnieniem georó żnorodno ści i bioró żnorodno ści. Kierunki działa ń: • Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych, • Ochrona siedlisk i ekosystemów oraz krajobrazu, • Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt, • Ochrona lasów, • Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. 1. Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych Zadania ekologiczne: 1. Opracowanie planów ochrony parków krajobrazowych: - Cedy ński Park Krajobrazowy, - Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry, - Szczeci ński Park Krajobrazowy „Puszcza Bukowa”, 2. Wspieranie gmin w ustanawianiu u żytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo - krajobrazowych na terenach rolniczych, gdzie występuj ą pozostało ści ekosystemów i cennych fragmentów krajobrazu, 3. Bie żą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych, 4. Przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych pomników przyrody.
68 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2. Ochrona siedlisk i ekosystemów oraz krajobrazu Zadania ekologiczne: 1. Wyznaczenie miejsc rozrodu i siedlisk gatunków chronionych zwierz ąt i ro ślin oraz opracowanie dokumentacji tych obszarów, 2. Przeprowadzenie waloryzacji przyrodniczej obszaru powiatu, 3. Prowadzenie prac badawczych dotycz ących stanu przyrody i bioró żnorodno ści krajobrazu (w tym m.in. krajobrazu rolniczego, kulturowego), 4. Opracowanie i wdro żenie strategii ochrony obszarów wodno – błotnych, dolin rzecznych i innych korytarzy ekologicznych. 3. Ochrona ro ślin i zwierz ąt Zadania ekologiczne: 1. Wdro żenie programów reintrodukcji ro ślin i zwierz ąt gin ących i zagro żonych przez opracowanie zasad przeprowadzania reintrodukcji dzikich gatunków, 2. Racjonalizacja gospodarowania zwierz ętami łownymi i zwalczanie kłusownictwa. 4. Ochrona lasów Zadania ekologiczne: 1. Ochrona i powi ększanie zasobów le śnych (opracowanie planów urz ądzenia lasu wraz z programem ochrony przyrody), 2. Prowadzenie stałego monitoringu środowiska le śnego w celu przeciwdziałania stanom niepo żą danym (choroby, szkodniki), 3. Działania prowadz ące do zró żnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów, 4. Zalesianie le żą cych odłogiem oraz słabych bonitacyjnie u żytków rolnych, 5. Zgodne z zasadami przyrody u żytkowanie zasobów le śnych przez realizacj ę funkcji produkcyjnych na zasadzie racjonalnej gospodarki le śnej, 6. Szkolenie prywatnych wła ścicieli lasów na temat prawidłowych zasad gospodarki le śnej, 7. Dostosowanie lasów do pełnienia zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych przez opracowanie programu udost ępniania i zagospodarowania lasów do celów rozwoju turystyki i wypoczynku, regeneracji zdrowia, edukacji ekologicznej. 5. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym Zadania ekologiczne:
69 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
1. Uwzgl ędnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dost ępu do terenów wyj ątkowo cennych przyrodniczo, 2. Wprowadzenie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni ących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem, 3. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych.
Realizacja celów w zakresie ochrony przed powa żnymi awariami oraz sprostanie nowopowstaj ącym zadaniom, takim jak zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego lub biologicznego. Zadania ekologiczne: 1. Opracowanie zewn ętrznych planów operacyjno – ratunkowych dla zakładów o du żym ryzyku wyst ąpienia awarii i opracowanie planów działania oraz współdziałania pomi ędzy poszczególnymi jednostkami, 2. Zwi ększenie bezpiecze ństwa przewozów substancji niebezpiecznych przez kontrol ę przewozów i stanu technicznego pojazdów oraz czasu pracy kierowców.
7.3 Cele, kierunki i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla gminy Cedynia
Po przeprowadzeniu analizy stanu środowiska oraz uwarunkowa ń społeczno – gospodarczych terenu gminy Cedynia nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do naprawy niekorzystnego stanu środowiska.
W celu realizacji przyj ętego zało żenia konieczne jest ustalenie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia: • celów ekologicznych – cel, po osi ągni ęciu którego ma nast ąpi ć poprawa danego elementu środowiska stanowi ący ostateczny efekt podejmowanych kierunków działa ń, • kierunków działa ń – kierunki słu żą ce do osi ągni ęcia wyznaczonych celów ekologicznych, • zada ń ekologicznych – konkretne przedsi ęwzi ęcia prowadz ące do realizacji wyznaczonych kierunków działa ń w ramach danego celu ekologicznego. Zadania te
70 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
maj ą charakter długookresowy i winny by ć realizowane a ż do osi ągni ęcia zało żonego celu. Przyjmuj ąc zało żenia wynikaj ące z Programu ochrony środowiska dla województwa zachodniopomorskiego oraz Programu ochrony środowiska dla powiatu gryfi ńskiego okre śla si ę nast ępuj ące cele ekologiczne gminy Cedynia: 1. Poprawa gospodarki wodnej, 2. Poprawa gospodarki odpadami, 3. Poprawa jako ści środowiska, 4. Racjonalizacja u żytkowania surowców, 5. Ochrona powierzchni ziemi, 6. Racjonalne u żytkowanie zasobów przyrodniczych, 7. Przeciwdziałanie powa żnym awariom, 8. Zwi ększenie aktywno ści obywatelskiej i świadomo ści ekologicznej – edukacja ekologiczna.
Realizacja celów b ędzie si ę odbywała poprzez kierunki działa ń i okre ślone zadania ekologiczne w okresach: - krótkookresowym (lata 2004 – 2007), - długookresowym (lata 2008 – 2012).
1.1 Gospodarka wodna Gospodarowanie wodami, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, a w szczególno ści kształtowanie i ochron ę zasobów wodnych oraz korzystanie z wód reguluje ustawa „Prawo wodne”. Zakłada ona gospodarowanie wodami uwzgl ędniaj ące zasad ę wspólnych interesów i powinna by ć realizowana przez współprac ę administracji publicznej, u żytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno ści. Kierunki działa ń: 1. Zapewnienie odpowiedniej jako ści wód Jednym z celów polityki ekologicznej pa ństwa jest zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści. Wa żne z tego wzgl ędu jest utrzymanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami. Zadania własne gminy, poprzez realizacj ę których b ędzie osi ągni ęty powy ższy cel: • Realizacja krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych przez: 1) modernizacj ę istniejącej sieci kanalizacyjnej i realizacj ę nowych sieci,
71 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2) doci ąż enie oraz modernizacj ę istniej ącej oczyszczalni ścieków w kierunku spełnienia wymaga ń obowi ązuj ącego prawa oraz dyrektyw UE, 3) zewidencjonowanie wszystkich zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró żniania, 4) wnikliw ą kontrol ę punktów zrzutu ścieków przemysłowych. Zadania koordynowane: 1) ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszcze ń obszarowych i punktowych, pochodz ących z działalno ści rolniczej, 2) budow ę oczyszczalni przyzagrodowych, 3) preferowanie u żytkowania ł ąkowego oraz kształtowanie pasów ro ślinno ści wzdłu ż cieków wodnych, 4) gromadzenie i przekazywanie społecze ństwu informacji o jako ści wody do picia, 5) gromadzenie i przekazywanie społecze ństwu informacji o jako ści wody w kąpieliskach. 2. Racjonalizacji zu życia wody Zarz ądzanie zasobami wodnymi jest jednym z podstawowych zagadnie ń maj ących wpływ na rozwój regionu i jako ść życia na jego obszarze. Ma to istotne znaczenie dla terenów powiatu gryfi ńskiego ze wzgl ędu na mały zasób wód podziemnych oraz nisk ą jako ść wód powierzchniowych. Zadania prowadz ące do realizacji tego kierunku działania na terenie gminy to: • budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Radostów, • sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej, • minimalizacja strat wody na przesyle wody wodoci ągowej, • wspieranie działa ń podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wod ą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych oraz przez wprowadzenie zamkni ętego obiegu wody w przemy śle, • przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propaguj ącej optymalizacj ę zu życia wody przez indywidualnych u żytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni). 3. Zwi ększenia zasobów w zlewniach
72 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Ilo ść wody w zlewniach mo żna regulowa ć ju ż u źródła poprzez racjonalne jej gospodarowanie, ale równie ż przez prawidłow ą regulacj ę cieków wodnych i budow ę urz ądze ń wodnych. 1.2 Gospodarka odpadami Podstawowym celem ekologicznym w tej dziedzinie jest zminimalizowanie ilo ści wytwarzanych odpadów oraz wdro żenie nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania. Omówienie celów i zada ń ekologicznych gospodarki odpadami zostało zawarte w odr ębnym opracowaniu - „Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Cedynia”. 1.3 Poprawa jako ści środowiska Poprawa jako ści środowiska jest jednym z głównych zało żeń polityki ekologicznej, dążą cej do zrównowa żonego rozwoju. Realizacja tego celu musi obejmowa ć środowisko w szeroko rozumianym znaczeniu zagro żeń, tj. powietrza, hałasu, promieniowania elektromagnetycznego. Kierunki działa ń wyznaczone w programie gminnym to: 1. Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza Zadania do realizacji na terenie gminy: modernizacja kotłowni w ęglowych na ekologiczne, eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych, rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, wierzby energetycznej czy gazu, promowanie nowych no śników energii ekologicznej pochodz ących ze źródeł odnawialnych – energia słoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna, centralizacja uciepłowienia prowadz ąca do likwidacji małych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych, wsparcie finansowe dla mieszka ńców zmieniaj ących ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne, edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat wykorzystania proekologicznych no śników energii i szkodliwo ści spalania materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych), bie żą ca modernizacja dróg i ci ągów komunikacyjnych, intensyfikacja ruchu rowerowego poprzez likwidacj ę barier technicznych oraz tworzenie ście żek rowerowych.
73 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
2. Zminimalizowanie uci ąż liwego hałasu w środowisku Zgodnie z Prawem ochrony środowiska (Dział V, art.112), „ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska mi ędzy innymi poprzez utrzymanie hałasu poni żej poziomu dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy nie jest on dotrzymany”. Zadania do realizacji na terenie gminy Cedynia przez inne organy i jednostki to: • wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ hałasu, mianowicie budowy ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak że izolacji budynków (np. wymiana okien), • egzekwowanie w zakładach zmian technologicznych w przypadku przekrocze ń emisji hałasu (stosowania obudów d źwi ękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych).
3. Ochrona mieszka ńców przed promieniowaniem elektromagnetycznym Realizacja tego kierunku na terenie gminy b ędzie polegała na preferowaniu niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
1.4 Racjonalizacja u żytkowania surowców Racjonalne gospodarowanie surowcami jest jednym z podstawowych warunków zrównowa żonego rozwoju. Ma ono na celu zmniejszenie zu życia surowców nieodnawialnych przez racjonalne zu życie energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych. Nale ży podj ąć nast ępuj ące kierunki działa ń w zakresie wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz ochrony złó ż kopalin: - promowanie nowych no śników energii opartych o surowce odnawialne, - termomodernizacj ę obiektów gminnych, - rozpoznanie i udokumentowanie nowych złó ż kopalin.
1.5 Ochrona powierzchni ziemi Ochrona powierzchni ziemi zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony środowiska polega na zapewnieniu jej jak najlepszej jako ści. Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony powierzchni ziemi okre ślono cel ekologiczny:
74 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj ą oraz rekultywacja terenów zdegradowanych. Bior ąc pod uwag ę klasyfikacj ę bonitacyjn ą gleb na terenie gminy nale ży d ąż yć do racjonalnego wykorzystania tych gleb oraz zapewnienia im wła ściwej ochrony. Dla realizacji powy ższego celu ekologicznego wyznaczono kierunki działań dotycz ące rekultywacji gleb zdegradowanych, ochrony gleb przed erozj ą oraz ochron ą gleb przed niewła ściw ą agrotechnik ą i nadmiern ą intensyfikacj ą produkcji rolnej oraz nadmiernym stosowaniem środków ochrony ro ślin i nawozów. Do zada ń realizowanych na terenie gminy nale ży: - inwentaryzacja terenów zdegradowanych, - przeprowadzenie rekultywacji nieczynnego składowiska odpadów, - upowszechnienie stosowania Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej.
1.6 Racjonalne u żytkowanie zasobów przyrodniczych Ochrona zasobów przyrody ma prowadzi ć do zachowania istniej ącego jej stanu (ró żnorodno ści gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju. Cel ekologiczny to zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georó żnorodno ści i bioró żnorodno ści. Dla osi ągni ęcia ww. celu ekologicznego okre ślono kierunki działa ń: 1. Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych Rozwój gospodarczy gminy poci ąga za sob ą niebezpiecze ństwo degradacji obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, z tego te ż wzgl ędu wa żne jest poł ączenie systemu rozwoju obszarów cennych przyrodniczo z rozwojem społeczno – gospodarczym. Do realizacji tego kierunku działania wyznaczono nast ępuj ące zadania: - bie żą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych, - prowadzenie prac piel ęgnacyjnych pomników przyrody i parków, - odbudowa i ochrona zabytkowych parków oraz systemu alej przydro żnych, - opracowanie i wdro żenie projektu aktywnej ochrony przyrody poprzez zakładanie szkolnych ostoi przyrody, - ustanawianie na terenie gminy nowych form ochrony przyrody. 2. Ochrona siedlisk i ekosystemów oraz krajobrazu Niezb ędnym zadaniem koordynowanym do realizacji tego kierunku jest aktualizacja waloryzacji przyrodniczej gminy. 3. Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt
75 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Zadania koordynowane: 1) tworzenie i wdra żanie programów reintrodukcji ro ślin i zwierz ąt gin ących i zagro żonych przez opracowanie zasad przeprowadzania reintrodukcji dzikich gatunków, 2) racjonalizacja gospodarowania zwierz ętami łownymi i zwalczanie kłusownictwa. 4. Ochrona lasów Zadania w wi ększo ści realizowane b ędą przez Nadle śnictwa w Mieszkowicach i w Chojnie.
1. Ochrona i powi ększanie zasobów le śnych (opracowanie planów urz ądzenia lasu wraz z programem ochrony przyrody), 2. Prowadzenie stałego monitoringu środowiska le śnego w celu przeciwdziałania stanom niepo żą danym (choroby, szkodniki), 3. Działania prowadz ące do zró żnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów, 4. Zgodne z zasadami przyrody u żytkowanie zasobów le śnych przez realizacj ę funkcji produkcyjnych na zasadzie racjonalnej gospodarki le śnej, 5. Dostosowanie lasów do pełnienia zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych przez opracowanie programu udost ępniania i zagospodarowania lasów do celów rozwoju turystyki i wypoczynku, regeneracji zdrowia, edukacji ekologicznej. 5. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym Zadania własne gminy to: - uwzgl ędnienie w opracowaniach planistycznych ograniczonego dost ępu do terenów wyj ątkowo cennych przyrodniczo, - kompleksowe zagospodarowanie turystyczne doliny Odry we współpracy ze stron ą niemieck ą.
1.7 Przeciwdziałanie powa żnym awariom Na terenie gminy mog ą wyst ąpi ć powa żne awarie w czasie transportu substancji niebezpiecznych. Zadania koordynowane: W celu zwi ększenia bezpiecze ństwa przewozów substancji niebezpiecznych, wyznaczono:
76 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- kontrol ę przewozów substancji niebezpiecznych, - kontrol ę stanu technicznego pojazdów oraz czasu pracy kierowców.
1.8 Zwi ększenie świadomo ści ekologicznej Realizacj ę kierunku działania okre ślono poprzez zwi ększenie świadomo ści ekologicznej i aktywno ści społecze ństwa na rzecz środowiska. Zadania do realizacji to: - rozwijanie ró żnych form edukacji ekologicznej w śród dorosłych i młodzie ży, - popularyzacja działa ń proekologicznych poprzez prowadzenie akcji informacyjnej, wykładów, wydawanie ulotek.
7.4 Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych Przedstawione cele ekologiczne i kierunki działa ń, jakie nale ży podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Cedynia, stanowi ą podstaw ę do realizacji konkretnych zada ń w okresie do 2012 roku. Spo śród wszystkich zada ń ekologicznych niezb ędnych do osi ągni ęcia wyznaczonych celów wybrano zadania priorytetowe, które b ędą realizowane w pierwszej kolejno ści, tj. w latach 2004-2007. Zestawienie zada ń priorytetowych stanowi krótkoterminowy harmonogram – tabela nr 20. Pozostałe zadania ekologiczne b ędą realizowane w okresie długoterminowym w ramach długoterminowego harmonogramu – planu operacyjnego programu ochrony środowiska na lata 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008 - 2012 – tabela nr 21.
77 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Tabela 20
Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Cedynia
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 GOSPODARKA WODNA ZADANIA WŁASNE Gmina 2004 Bud żet Gminy, środki z 616 .000 1. Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Radostów funduszy ochrony środowiska, fundusze UE 2. Budowa kanalizacji sanitarnej z Lubiechowa Gmina 2004-2005 Bud żet Gminy, środki z 5.800.000 Górnego do Lubiechowa Dolnego z funduszy ochrony środowiska, odprowadzeniem ścieków do Cedyni fundusze UE
3. Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z Gmina 2005-2007 Bud żet Gminy, środki z 2.000.000
przył ączami domowymi i budowa oczyszczalni funduszy ochrony środowiska, ścieków w m. Piasek fundusze UE ci ci wód ś 4. Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z Gmina 2005-2006 Bud żet Gminy, środki z 1.000.000 przył ączami domowymi w m. Stary Kostrzynek i funduszy ochrony środowiska, Stara Rudnica fundusze UE 5. Opracowanie dokumentacji technicznej na kanal. sanit. Gmina 2006 Bud żet gminy, środki z ochr. 100.000 i oczyszczlani ę ścieków w m.: - Bielinek, środowiska - Siekierki
6. Modernizac ja przepompowni głównej i oczyszczalni Gmina 2004-2005 Bud żet Gminy, Środki z 1.164.160 ścieków w Cedyni funduszy ochrony środowiska.
Zapewnienie jako odpowiedniej Fundusze UE 7. Ewidencja zbiorników bezodpływowych, Gmina ci ągły do Bud żet Gminy Brak danych kontrola techniczna i kontrola cz ęstotliwo ści 2011 kosztowych opró żniania
8. Kontrola punktów zrzutu ścieków Gmina ci ągły do Bud żet Gminy Brak danych przemysłowych. 2011 kosztowych
78 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
ZADANIA KOORDYNOWANE Gmina, ci ągły do Środki własne gospodarstw Brak danych kosztowych 1. Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na Zarz ądcy 2011 rolnych, WFO ŚiGW, Bud żet środowisko zanieczyszcze ń obszarowych gospodarstw Gminy (pozostało ści chemicznych środków ochrony ro ślin rolnych. oraz nawozów) i punktowych (składowiska ci ci wód ś obornika) pochodz ących z działalno ści rolniczej 2. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków Wła ściciele ci ągły Środki własne wła ścicieli Nie dotyczy
4. 3. Prefero wanie u żytkowania ł ąkowego oraz Gmina, ci ągły do Środki własne gospodarstw Brak danych kosztowych kształtowanie pasów ro ślinno ści wzdłu ż cieków wodnych. Zarz ądcy 2011 rolnych, Bud żet Gminy gospodarstw rolnych 5. 4. Gromadzenie i przekazywani e społecze ństwu Użytkownicy uj ęć ci ągły do - Nie dotyczy informacji o jako ści wody do picia wód podziemnych 2011 6. 5. Gromadzenie i przekazywanie społecze ństwu Pa ństwowy ci ągły do - Nie dotyczy Zapewnienie jako odpowiedniej informacji o jako ści wody w k ąpieliskach Powiatowy 2011 Inspektor Sanitarny ZADANIA WŁASNE 1. Budowa sieci wodoci ągowej w m. Radostów Gmina 2004 Bud żet Gminy, 125.792 Fundusze UE
y y 2. Modernizacja stacji wodoci ągowej w Cedyni Gmina 2007-2008 Bud żet gminy, F undusze UE, Srodki z 750.000 funduszy UE, ANR ycia ycia wod ż Racjonalizacja Racjonalizacja zu
79 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 ZADANIA KOORDYNOWANE Gmina, Zakład ci ągły do Środki przedsi ębiorstw, Brak danych kosztowych 1 . Wymiana i renowacja wyeksploatowanych Remontowo – Budowlany 2011 Bud żet Gminy, Fundusze UE, odcinków sieci wodoci ągowej w Cedyni, Środki z funduszy ochrony Wodoci ągi środowiska. Zachodniopomorskie Sp. z o.o. w Goleniowie
2. 2. Minimalizacja strat wody na przesyłach do Gmina, Zakład ci ągły do Środki przedsi ębiorstw, Brak danych kosztowych
odbiorców Remontowo – Budowlany 2011 Bud żet Gminy, Fundusze UE, w Cedyni, Środki z funduszy ochrony Wodoci ągi środowiska. Zachodniopomorskie w
ycia wody Goleniowie
ż
3. 3. Wspieranie działa ń podmiotów gospodarczych w RZGW Szczecin, ci ągły do Bud żet Pa ństwa, Brak danych kosztowych a zu zakresie racjonalnego gospodarowania wod ą, w tym WIO Ś Szczecin, 2011 NFO ŚiGW., eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód Gmina. WFO ŚiGW. podziemnych do celów przemysłowych (przez bran że inne ni ż np. przemysł spo żywczy) oraz przez wprowadzanie zamkni ętego obiegu wody w przemy śle. Racjonalizacj
4. 4. Przeprowadzenie akcji edukacyjno -informacyjnej Gmina, Szkoły, ci ągły do Środki własne jednostek Brak danych kosztowych propaguj ącej optymalizacj ę zu życia wody przez Pozarz ądowe 2011 realizuj ących, środki z indywidualnych u żytkowników (np. gromadzenie wody organizacje funduszy ochrony środowiska, deszczowej do celów agrarnych - podlewania) ekologiczne. Fundusze UE.
ZADANIA KOORDYNOWANE 1 . 1. Dokonanie przegl ądu nieczynnych uj ęć wód Gmina, Wła ściciele 2005-2007 Bud żet Gminy, środki własne Wg potrzeb podziemnych, zabezpieczenie lub likwidacja. uj ęć . wła ścicieli uj ęć .
2. 2. Prawidłowa eksploatacja systemów Zwi ązki Spółek ci ągły Środki własne podmiotów Wg potrzeb melioracji. wodnych, realizuj ących, Fundusze UE. WZMiUW kszenie kszenie zasobów w w zlewniach ę Zwi
80 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA ZADAN1A WŁASNE Gmina , ZAS w 2004-2005 Bud żet Gminy, Środki funduszy 475.037 1. Termomodernizacja (remont) kotłowni w Szkole Cedyni ochrony środowiska, Fundusze UE Podstawowej w Cedyni
2. 2. Wymiana stolarki okiennej oraz docieplenie Gmina, ZAS w 2004 Bud żet Gminy, Środki funduszy 140.000 budynku Szkoły Podstawowej w Piasku Cedyni ochrony środowiska, Fundusze UE ci powietrza ci ś
5. 3. Wsparcie finansowe dla mieszka ńców Gmina ci ągły do Bud żet Gminy, Brak danych kosztowych zmieniaj ących ogrzewanie w ęglowe na 2011 Fundusze UE. ekologiczne
POWIETRZE POWIETRZE 6. 4. Intensyfikacja ruchu rowerowego poprzez likwidacj ę Gmina ci ągły do Bud żet Gminy, Brak danych barier technicznych oraz tworzenie ście żek rowerowych 2011 Fundusze UE. kosztowych ZADANIA KOORDYNOWANE Gmina, ci ągły do Środki własne jednostek Brak danych kosztowych 1. Promowanie nowych no śników energii Pozarz ądowe 2011 realizuj ących, Fundusze UE. Zapewnienie wysokiej jako ekologicznej pochodz ących ze źródeł odnawialnych - organizacje energia słoneczna, wiatrowa, wodna. ekologiczne.
2. 2. Eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach Użytkownicy ci ągły do 2011 Środki własne jednostek Brak danych kosztowych lokalnych i gospodarstwach domowych, środowiska realizuj ących, środki z rozpowszechnianie stosowania drewna, trocin, wierzby funduszy ochrony środowiska, energetycznej. Fundusze UE.
3. 3. Modernizacja drogi wojewódzkiej w m. ZZDW w Koszalinie 2005 ZZDW w Koszalinie, Orzechów Gmina gmina 880.000
.4. Edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat Gmina, Szkoły, ci ągły Środki własne jednostek Brak danych kosztowych wykorzystania no śników energii i szkodliwo ści spalania Pozarz ądowe realizuj ących, Fundusze UE. materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw organizacje sztucznych) ekologiczne.
81 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 ZADANIA WŁASNE Gmina ci ągły do Bud żet gminy Brak danych kosztowych 1. Integrowanie planów zagospodarowania 2011 przestrzennego z problemami zagro żenia hałasem
ZADAN IA KOORDYNOWANE 1. 1. Wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ ZZDW w ci ągły Bud żet Pa ństwa, Bud żet Nie dotyczy
hałasu komunikacyjnego - budowa ekranów Koszalinie, PZD Województwa,
liwego hałasu w hałasu liwego akustycznych, tworzenie pasów zwartej zieleni w Gryfinie, WFO ŚiGW. ąż ochronnej oraz izolacji budynków. Wojewoda. HAŁAS HAŁAS rodowisku ś 2. 2. Egzekwowanie w zakładach w przypadku Jednostki ci ągły Bud żet Pa ństwa. Bud żet Nie dotyczy przekrocze ń emisji hałasu stosowania obudów korzystaj ące ze Województwa. Środki dźwi ękochłonnych ekranów oraz tłumików środowiska. własne przedsi ębiorstw. akustycznych, stosowanie maszyn i urz ądze ń o Wojewoda. obni żonej hała śliwo ści Zminimalizowanie uci
82 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 ZADAN IA WŁASNE Brak danych kosztowych 1. Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji Gmina ci ągły Bud żet Gminy źródeł promieniowania elektromagnetycznego
PROMIENIOWANIE PROMIENIOWANIE elektromagnetycznym ELEKTROMAGNETYCZNE ELEKTROMAGNETYCZNE Ochrona przed promieniowaniem promieniowaniem przed Ochrona
RACJONALIZACJA U ŻYTKOWANIA SUROWCÓW ZADANIA WŁASNE: 1 . Termomodernizacja obiektów gminnych Gmina, 2004- 2007 Bud żet Gminy, Wg potrzeb ci, ś Dyrektorzy Środki funduszy ochrony Instytucji. Środowiska, Fundusze UE
2. Promowanie nowych no śników energii Gmina Ci ągły do Bud żet Gminy, opartych o surowce odnawialne 2011 WFO ŚiGW. Brak danych kosztowych
odnawialnych ZADANIE KOORDYNOWANE: Przedsi ębiorstwa ci ągły Środki własne przesi ębiorstw Nie dotyczy 1. Rozpoznanie i dokumentowanie nowych złó ż ródeł oraz wzrost odnawialnych Ograniczenie Ograniczenie energochłonno wzrost wzrost wykorzystania ze energii ź
udziału wykorzystanych zasobów udziału zasobów wykorzystanych kopalin
83 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia dla Uwagi działa ń podmioty realizacji gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ZADANIA WŁASNE 1. Inwentaryzacja degradacji gleb Gmina 2006 Fundusze ANR, ARiMR Brak danych kosztowych 2. Opracowanie programu rekultywacji gleb 3. Przeprowadzenie rekultywacji Gmina Ci ągły do 2011 Bud żet Gminy, 2.974.000 nieczynnego składowiska odpadów w Cedyni WFO Ś i GW,
oraz Fundusze UE. ą ZADANIA KOORDYNOWANE Ministerstwo ci ągły Fundusze UE, Nie dotyczy 1. Upowszechnianie zasad Kodeksu Dobrej Rolnictwa i Fundusze ANR, Praktyki Rolniczej. Rozwoju Wsi. Fundusze AR i MR. Rekultywacja gleb gleb Rekultywacja gleb przed erozj przedgleb zdegradowanych i Ochrona i Ochrona zdegradowanych
RACJONALNE U ŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ZADANIA WŁASNE: Gmina ci ągły Bud żet Gminy - 1. Ustanawianie na terenie gminy nowych form ochrony przyrody
rozwój rozwój systemu obszarów obszarów Ochrona i Ochrona chronionych
84 Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń PROGRAMpodmioty OCHRONY ŚRODOWISKArealizacji GMINY CEDYNIA dla gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 ZADANIA KOORDYNOWANE 1. Bie żą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie Gmina, Dyrekcja ci ągły Bud żet Pa ństwa. Brak danych chronionych. Parków Kr.D. D. O. Bud żet Gminy. kosztowych NFO ŚiGW. 2. Prowadzenie prac piel ęgnacyjnych parków i Gmina. ci ągły Środki własne jednostek Brak danych pomników przyrody. Nadle śnictwa., realizuj ących. kosztowych Pozarz ądowe
org. ekolog. 3. Odbudowa i ochrona zabytkowych parków oraz Gmina, ci ągły Bud żet gminy, NFO Śi GW, 50.000 chronionych chronionych systemu alei przydro żnych wła ściciele Fundusze UE parków 4. Opracowanie i wdro żenie projektu aktywnej Gminy, placówki 2004-2006 Bud żet gminy, WFO Ś i 3.000 ochrony przyrody poprzez zakładanie szkolnych ostoi oświatowe GW, BO Ś Ochrona i rozwój systemu obszarów Ochrona obszarów i systemu rozwój przyrody ZADANIA KOORDYNOWANE: Ministerstwo ci ągły Bud żet Pa ństwa, Środki z Brak danych kosztowych
1. Aktualizacja waloryzacji przyrodniczej gminy Środowiska, funduszy ochrony środowiska. Gmina, Urz ąd
oraz oraz Wojewódzki Ochrona siedlisk i krajobrazu ekosystemów ZADANIA KOORDYNOWANE 1 . Tworzenie i wdra żanie programów reintrodukcji Lasy Pa ństwowe – 2005 NFO ŚiGW, WFO ŚiGW, PZŁ, Nie dotyczy gin ących i zagro żonych gatunków chronionych i Nadle śnictwa, PZŁ, Bud żet Pa ństwa, Środki własne łownych przez opracowanie zasad przeprowadzania Wojewoda Nadle śnictw. lin ilin ś reintrodukcji dzikich gatunków t ą 2. Racjonalizacja gospodarowania zwierz ętami Lasy Pa ństwowe – 2006 WFO ŚiGW, PZŁ, Środki Nie dotyczy łownymi przez: opracowanie zasad gospodarowania Nadle śnictwa, PZŁ, własne Nadle śnictw. zwierz ętami łownymi, opracowanie programu Min. Środowiska. zwierz zwalczania kłusownictwa.
Ochrona gatunkowaOchrona ro 3. Racjonalna gospodarka rybacka PZW ci ągły Środki własne PZW Nie dotyczy
85 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia dla Uwagi działa ń podmioty realizacji gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 ZADANIA KOORDYNOWANE Lasy Pa ństwowe, ci ągły Środki własne Nadle śnictw, Nie dotyczy 1 . Ochrona i powi ększanie zasobów le śnych przez Nadle śnictwo Bud żet Pa ństwa, NFO ŚiGW. opracowanie planów urz ądzenia lasu wraz z Mieszkowice i Programem Ochrony Przyrody. Chojna 2. Racjonalne, zgodne z zasadami ochrony przyrody Lasy Pa ństwowe, ci ągły Środki własne Nadle śnictw, Nie dotyczy użytkowanie zasobów le śnych, w tym wprowadzenie Nadle śnictwo Bud żet Pa ństwa, NFO ŚiGW. bezpiecznych technik i technologii prac le śnych. Mieszkowice i
Chojna
3. Działania prowadz ące do zró żnicowania struktury Lasy Pa ństwowe, ci ągły Środki własne Nadle śnictw. Nie dotyczy
gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej Nadle śnictwo Bud żet Pa ństwa. NFO ŚiGW.
lasów drzewostanów Mieszkowice i Ochrona Chojna 4. Prowadzenie stałego monitoringu środowiska Lasy Pa ństwowe, 2007 Środki własne Nadle śnictw, Nie dotyczy le śnego w celu przeciwdziałania stanom Nadle śnictwo Środki z funduszy ochrony niepo żą danym (choroby szkodniki). Mieszkowice i środowiska. Chojna. 5. Dostosowanie lasów do pełnienia Lasy Pa ństwowe. ci ągły WFOSiGW. Nie dotyczy zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych Nadle śnictwo Środki własne. przez opracowanie programu udost ępniana i Mieszkowice i Nadle śnictwo. zagospodarowania lasów do celów rozwoju turystyki i Chojna wypoczynku, regeneracja zdrowia, edukacji ekologicznej. ZADANIE WŁASNE Gmina ci ągły Bud żet gminy Brak danych kosztowych 1. Uwzgl ędnienie w opracowaniach planistycznych ograniczonego dost ępu do terenów wyj ątkowo cennych przyrodniczo 2. Kompleksowe zagospodarowanie turystyczne Gmina ci ągły Bud żet gminy, Brak danych kosztowych aspektów Integracja Integracja doliny Odry Fundusze UE, planowaniem planowaniem przestrzennym ekologicznych z NFO Śi GW
86 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia Uwagi działa ń podmioty realizacji realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 PRZECIWDZIAŁANIA POWA ŻNYM AWARIOM ZADANIA KOORDYNOWANE Policja, Inspekcja ci ągły Bud żet Pa ństwa Nie dotyczy 1 . 1. Kontrola przewozu substancji niebezpiecznych i Transportu kontrola stanu technicznego pojazdów i dróg oraz czasu Drogowego,
stwa stwa pracy kierowców ń Zapewnienie biologicznego chemicznego i bezpiecze EDUKACJA EKOLOGICZNA ZADANIA WŁASNE Gmina ci ągły Fundusze ochrony Brak danych kosztowych 1 . 1. Rozwijanie ró żnych form edukacji ekologicznej środowiska, bud żet wśród dorosłych i młodzie ży gminy
ść stwa ń sza sza ż 2. 2. Popularyzacja działa ń proekologicznych poprzez Gmina ci ągły Bud żet gminy, fundusze ochrony Brak danych kosztowych prowadzenie akcji informacyjnej, wykładów, środowiska
Wy wiadomo ekologiczna ś wydawanie ulotek społecze
87 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Tabela 21
Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Cedynia
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia dla Uwagi działa ń podmioty realizacji gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 GOSPODARKA WODNA ZADANIA WŁASNE Gmina 2008-2012 Bud żet Gminy, Środki z Brak danych kosztowych 1 . Budowa kanalizacji w pozostałych funduszy ochrony środowiska, miejscowo ściach (wg Studium programowo- Fundusze UE, ANR
przestrzennego wyznaczenia zlewni dla oczyszczalni ścieków gminy Cedynia) ci ci wód ś ZADANIA KOORDYNOWANE Gmina, PZD w 2008-2012 Bud żet Gminy, Brak danych kosztowych 1. Rozbudowa kanalizacji deszczowej Gryfinie, ZZDW w Fundusze UE, PZD jako Zapewnienie odpowiedniej Koszalinie w Gryfinie, ZZDW w Koszalinie
88 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kierunki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia dla Uwagi działa ń podmioty realizacji gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA ZADANIA KOORDYNOWANE Przedsi ębiorstwa 2009-2012 Środki funduszy ochrony 8.500.000 1. Gazyfikacja gminy wg „Koncepcji programowej gazownicze, Gmina. środowiska, Fundusze UE, gazyfikacji miasta i gminy Cedynia". WFO Śi GW, NFO Śi GW, Bud żet Gminy 2. Bie żą ca modernizacja dróg i ci ągów ZZDW w Koszalinie., 2009-2012 Środki własne jednostek Wg potrzeb komunikacyjnych. PZD w Gryfinie, realizuj ących, Fundusze UE. Gmina ci powietrza ci ś
POWIETRZE 3. Budowa drogi dojazdowej do II bramy Gmina 2008 Bud żet gminy, Fundusze 15.000 jako stadionu Cedyni UE Zapewnienie wysokiej Zapewnienie
RACJONALIZACJA U ŻYTKOWANIA SUROWCÓW ZADAN1A KOORDYNOWANE Gmina, Zakłady 2008-2012 Środki własne jednostek Brak danych kosztowych 1. Udział energii otrzymanej z surowców przemysłowe, realizuj ących, Środki z odnawialnych w całkowitym zu życiu energii. Wła ściciele i funduszy ochrony środowiska, zarz ądcy Fundusze UE. budynków.
2. Budowa elektrowni wodnych, wiatrowych, Firmy i zakłady 2008-2012 Środki własne jednostek Nie dotyczy kolektorów słonecznych. przemysłowe, realizuj ących, Środki z Wła ściciele i funduszy ochrony środowiska, zarz ądcy Fundusze UE. budynków
89 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Kie runki Zadania ekologiczne Jednostki, Okres Źródła finansowania Szacunkowe koszty wdro żenia dla Uwagi działa ń podmioty realizacji gminy realizuj ące 1 2 3 4 5 6 7 RACJONALIZACJA U ŻYTKOWANIA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ZADANIA KOORDYNOWANE Wojewoda 2012 Bud żet Pa ństwa, Nie dotyczy 1 . Tworzenie nowych obszarów chronionych oraz NFO ŚiGW,
opracowanie ich planów ochrony. WFO ŚiGW. chronionych Ochrona i rozwój i Ochronarozwój systemu obszarów obszarów systemu
ZADANIA KOORDYNOWANE Ministerstwo ci ągły Bud żet Pa ństwa, Nie dotyczy
t 1. 1. Wyznaczenie miejsc rozrodu i siedlisk gatunków Środowiska, NFO ŚiGW, ą chronionych zwierz ąt i ro ślin oraz opracowanie Wojewoda WFO ŚiGW. lin ilin
ś dokumentacji tych obszarów. Ochrona ro zwierz
ZADANIA KOORDYNOWANE LP – Nadle śnictwa ci ągły Środki własne LP, Nie dotyczy 1. 1. Ochrona i powi ększanie zasobów le śnych zgodnie Chojna i Mieszkowice Bud żet Pa ństwa, z Planami urz ądzenia lasu NFO ŚiGW
2. 2. Racjonalne, zgodne z zasadami ochrony przyr ody LP- Nadle śnictwa ci ągły Środki własne LP. Nie dotyczy
Ochrona lasów Ochrona lasów użytkowanie zasobów le śnych. Chojna i Mieszkowice Bud żet Pa ństwa. NFO ŚiGW 3. 3. Zalesienia gruntów wył ączonych z LP- Nadle śnictwa ci ągły WFO ŚiGW. Środki Nie dotyczy użytkowania rolniczego Chojna i Mieszkowice własne LP
ZADAN1A KOORDYNOWANE Zarz ądcy dróg 2010 Bud żet Pa ństwa Nie dotyczy 1. Wyznaczenie optymalnych tras przewozu substancji niebezpiecznych oraz stworzenie stanowisk postojowych i parkingów dla pojazdów przewo żą cych
stwa stwa substancje niebezpieczne ń kszenie kszenie ę Zwi bezpiecze niebezpiecznych przewozów substancji substancji przewozów
90 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
VIII ZAŁO ŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO-INFORMACYJNEGO
Podstawowym dokumentem, z którego wynika światowy nakaz powszechnej edukacji ekologicznej jest „Globalny Program Działa ń”, czyli Agenda 21 przyj ęta na szczycie Ziemi w Rio w 1992r. Stwierdzono w nim, że władze lokalne 179 pa ństw (które podpisały dokument z Rio) „powinny przeprowadzi ć konsultacj ę ze swoimi obywatelami i sporz ądzi ć – lokaln ą Agend ę 21 dla własnych społeczno ści” W skali naszego kraju takim dokumentem jest „Polityka Ekologiczna Pa ństwa” przyj ęta przez Sejm w 1992r., a rozwini ęciem zada ń dotycz ących edukacji ekologicznej jest „Polska Strategia Edukacji Ekologicznej” pt. „Przez edukacj ę do trwałego i zrównowa żonego rozwoju”, opracowana przez samodzielny zespół ds. Edukacji Ekologicznej w Ministerstwie Środowiska. Edukacja ekologiczna znalazła stosown ą rang ę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie o światy. Ponadto istotne znaczenie warto ść maj ą inne mi ędzynarodowe konwencje, których Polska jest sygnatariuszem takie jak: Konwencja o ochronie ró żnorodno ści biologicznej, Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencja o dost ępie do informacji, udziale społecze ństwa w podejmowaniu decyzji oraz dost ępie do sprawiedliwo ści w sprawach ochrony środowiska. Umieszczanie zapisów dotycz ących edukacji w mi ędzynarodowych konwencjach i zapisach świadczy o du żej roli jak ą promocja edukacji ekologicznej powinna pełni ć w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przeło żone na konkretne zadania, uj ęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Na podstawie postanowie ń tego dokumentu powinna by ć realizowana edukacja ekologiczna na obszarach jednostek samorz ądowych.
8.1 Potrzeba edukacji ekologicznej Edukacja środowiskowa (edukacja ekologiczna) jest koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie". Wa żnym elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi.
91 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Obejmuje ona przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Musi dociera ć do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa żne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą. Uwzgl ędniaj ąc konieczne zró żnicowanie form i tre ści przekazu, mo żna przyj ąć podział mieszka ńców na cztery główne grupy, do których trafia ć b ędą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne: • pracowników samorz ądowych gminy, • nauczyciele, • dzieci i młodzie ż, • doro śli mieszka ńcy. Nale ży równocze śnie wyznaczy ć cele i efekty , jakie ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno-informacyjna. S ą nimi przede wszystkim: • Ograniczenie zanieczyszczania wód – poprawa jako ści wód, • Daj ące si ę zmierzy ć, ograniczenie masy odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe, a tym samym wydłu żenie okresu wykorzystania składowiska odpadów, • Ograniczenie zanieczyszcze ń powietrza, • Poprawa stanu zieleni (parki, lasy), • Powstanie trwałych grup mieszka ńców, współpracuj ących z samorz ądem lokalnym, podejmuj ących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej, • Zwi ększenie sprzyjaj ącego nastawienia społeczno ści lokalnej do ochrony środowiska.
8.2 Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społecze ństwa Decydenci Do pierwszej grupy decydentów nale ży zaliczy ć przede wszystkim burmistrza, urz ędników gminnych, radnych oraz sołtysów. Do nich w du żej mierze nale ży podejmowanie działa ń z zakresu planowania, programowania i rozwoju. Przekładaj ą si ę one pó źniej na działania inwestycyjne i organizacyjne, zwi ązane z ochron ą środowiska na obszarze danej jednostki organizacyjnej. W zwi ązku z tym umocowaniem organizacyjnym osoby te powinny zosta ć przeszkolone w pierwszej kolejno ści. Właściwy poziom ich świadomo ści ekologicznej oraz zrozumienie zasad rz ądz ących si ę zrównowa żonym rozwojem, pozwoli na łatwiejsze wprowadzanie niezb ędnych działa ń. Elementami edukacji ekologicznej w śród tej grupy powinny by ć organizowane dla nich spotkania ze specjalistami, udział w konferencjach i szkoleniach, konsultacje z
92 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA praktykami, którzy realizuj ą podobne zadania z zakresu zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska na własnym terenie. Nale ży podkre śli ć, że akcja edukacyjna prowadzona w śród decydentów nie mo że mie ć charakteru jednostkowego. Powinna by ć prowadzona w sposób cykliczny (uwzgl ędniaj ąca pozostałe obowi ązki wynikaj ące z pełnionych przez te osoby funkcji) zapewniaj ąca ci ągłe doskonalenie si ę i dokształcanie tej grupy osób. Drug ą grup ą osób („decydenci po średni”), które powinny zosta ć obj ęte akcj ą edukacyjn ą w pierwszej kolejno ści s ą osoby, które z racji wykonywanego zawodu maj ą cz ęsty kontakt z szersz ą grup ą mieszka ńców. Do grupy tych osób nale ży zaliczy ć mi ędzy innymi urz ędników, nauczycieli, doradców rolniczych, ksi ęż y a tak że pracowników słu żb komunalnych. Prowadzenie w śród tej grupy osób edukacji powinno koncentrowa ć si ę na zorganizowaniu im głównie cyklu spotka ń i szkole ń, a tak że zapewnienia dost ępu do jak najszerszych zasobów materiałów literatury fachowej (czasopisma, periodyki, ksi ąż ki, wydawnictwa multimedialne). Uzupełnieniem mogłyby by ć tak że wyjazdy terenowe pozwalaj ące przekona ć si ę naocznie o wybranych zagadnieniach z tematyki ochrony środowiska. Bardzo istotne jest, aby w zaplanowanym cyklu spotka ń znalazło si ę co najmniej jedno dotycz ące form przekazywania informacji. Dotyczy to głównie osób maj ących bezpo średni kontakt z wi ększ ą liczb ą osób. Nabyta wiedza powinna im ułatwi ć przekazywanie informacji, prowadzenie spotka ń czy wykładów, przekonywanie do własnego stanowiska. Istotne jest, aby osoby szczególnie z tej grupy, jako grupy du żego zaufania społecznego, w sposób rzetelny przedstawiały wszystkie aspekty planowanych do wprowadzenia inwestycji czy zmian w zakresie zagadnie ń ochrony środowiska. Musz ą by ć przygotowani do spotkania z lud źmi o ró żnym poziomie świadomo ści ekologicznej i umie ć odpowiednio dostosowa ć form ę przekazywanych informacji. Edukacja dzieci i młodzie ży Prowadzenie edukacji ekologicznej w śród dzieci i młodzie ży to najwa żniejszy segment działa ń edukacyjnych. Dzi ęki wyrobieniu w nich nawyków wła ściwego post ępowania w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska, mo żna si ę spodziewa ć, że wprowadzane inwestycje i zmiany, b ędą znajdowały przychylniejsze przyzwolenie społecze ństwa. Jak wynika z do świadcze ń dzieci i młodzie ż mog ą sta ć si ę swoistym przeka źnikiem tre ści ekologicznych w swoich rodzinach. Mog ą one „upomina ć” i nakłania ć rodziców do wła ściwego post ępowania z odpadami powstaj ącymi w gospodarstwie domowym, prowadzenia wła ściwej gospodarki wodno-ściekowej, itp. W pewnym stopniu poprzez sw ą
93 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
świadomo ść ekologiczn ą dzieci i młodzie ż b ędą kształtowa ć tak że model konsumpcyjny w rodzinie. Dzi ęki temu podczas zakupów b ędą wybierane np. opakowania wielokrotnego użytku. Edukacja ekologiczna dzieci i młodzie ży w du żej mierze powinna opiera ć si ę na placówkach o światowych wszystkich szczebli. Z uwagi na brak odr ębnego przedmiotu obejmuj ącego tylko zagadnienia edukacji ekologicznej tre ści te powinny by ć wł ączane w realizowane w ramach programów nauczania dla poszczególnych grup wiekowych. Programy nauczania Przedszkole W programie nauczania przedszkolnego tre ści ekologiczne zawarte s ą w cz ęś ci haseł dotycz ących środowiska, pór roku i towarzysz ących im przemian w przyrodzie. Od świadomo ści ekologicznej nauczyciela przedszkola zale ży, jak dalece potrafi program nauczania w przedszkolu nasyci ć tre ściami ekologicznymi, co potrafi przekaza ć uczniom w trakcie zabaw, spacerów, czy zaj ęć plastycznych. Szkoła podstawowa Edukacja ekologiczna w szkołach podstawowych prowadzona jest na przyrodzie lub na innych przedmiotach w postaci ście żki ekologicznej. Ście żka edukacyjna: edukacja ekologiczna Celami ogólnymi edukacji ekologicznej s ą: uświadamianie zagro żeń środowiska przyrodniczego, wyst ępuj ących w miejscu zamieszkania, budzenie szacunku dla przyrody, rozumienie zale żno ści istniej ących w środowisku przyrodniczym, zdobycie umiej ętno ści obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu, poznanie współzale żno ści człowieka i środowiska, wyrobienie poczucia odpowiedzialno ści za środowisko, rozwijanie wra żliwo ści na problemy środowiska. Program ście żki edukacyjnej ł ączy ogólne tre ści niezb ędne w edukacji ekologicznej w gimnazjum. Tymi koniecznymi tre ściami s ą: • przyczyny i skutki niepo żą danych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze, • ró żnorodno ść biologiczna (gatunkowa, genetyczna, ekosystemów) – znaczenie jej ochrony, • żywno ść – oddziaływanie produkcji żywno ści na środowisko,
94 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• zagro żenia dla środowiska wynikaj ące z produkcji i transportu energii. W realizacji programu tak w szkole podstawowej jak i w gimnazjum wa żne jest: prowadzenie lekcji terenowych: obserwacji i prostych bada ń w terenie, preferowanie metod aktywizuj ących uczniów, takich jak: praca z map ą w terenie, zbieranie danych i ich opracowanie, dyskusje, debaty, wywiady, reporta że, ankietowanie, podejmowanie decyzji – metod ą drzewa decyzyjnego, tworzenie „banków pomysłów”, metaplanów itp., porównywanie zjawisk, procesów, problemów wyst ępuj ących w najbli ższej okolicy z podobnymi i odmiennymi w innych regionach, krajach, kontynentach, stosowanie ró żnorodnych skal przestrzennych prowadz ących do porównywania i odró żniania zjawisk, procesów, przyczyn i skutków, wykorzystywanie na lekcjach danych liczbowych, tabel, map, wykresów, zdj ęć , rycin w celu kształcenia umiej ętno ści interpretacji zawartych w nich informacji, organizowanie wspólnych, wcze śniej zaprojektowanych przez uczniów działa ń w najbli ższym środowisku, prowadz ących do pozytywnych zmian, ukazywanie pozytywnej działalno ści człowieka w środowisku, jako dróg wła ściwego i realnego rozwi ązywania problemów ekologicznych, głoszenie idei, haseł proekologicznych, które s ą zgodne z własnymi czynami, integrowanie i korelowanie tre ści nauczania w obr ębie ró żnych przedmiotów i bloków przedmiotowych. Poza przekazywaniem tre ści ekologicznych w czasie lekcji konieczne jest właśnie w stosunku do dzieci i młodzie ży zastosowanie tak że innych form przekazu mi ędzy innymi: organizowanie szkolnych i mi ędzyszkolnych imprez zwi ązanych z tematyk ą ekologiczn ą np. konkursów wiedzy o ekologii, olimpiad, konkursów fotograficznych. Pełni ą one istotn ą rol ę w podnoszeniu świadomo ści ekologicznej, a tak że u świadamianie młodzie ży ścisłych zwi ązków człowieka ze środowiskiem i otoczeniem oraz konieczność bardziej harmonijnego, zrównowa żonego i proekologicznego rozwoju kraju. Istotne s ą równie ż wycieczki edukacyjne np. na składowisko, czy do oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody, a jednocze śnie na miejsca dzikich wysypisk śmieci i wylewisk ścieków.
95 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Aby prowadzone działania edukacyjne w śród dzieci i młodzie ży przyniosły oczekiwane efekty niezb ędna jest ścisła współpraca z władzami samorz ądowymi. Przekazywane informacje powinny w du żej mierze odnosi ć si ę do najbli ższego otoczenia (miejsca zamieszkania) czyli gminy, powiatu. Przykłady wła ściwe oraz wymagaj ące zmiany powinny pochodzi ć z „własnego podwórka”. Przy realizacji działa ń warto podj ąć współprac ę z Lig ą Ochrony Przyrody czy Zwi ązkiem Harcerstwa Polskiego. Nale ży j ą uwzgl ędni ć podczas organizowania ró żnego rodzaju form edukacji ekologicznej. Nie ulega w ątpliwo ści, że nauczyciele i uczniowie, otrzymuj ąc wsparcie gminy lub powiatu w tym zakresie, mog ą i podejmuj ą w praktyce szereg działa ń na rzecz środowiska lokalnego, które znacznie przekraczaj ą obowi ązki programowe szkoły. Dotyczy to zarówno wsparcia programowego jak i finansowego, przygotowywanych przez poszczególnych nauczycieli czy całe placówki szkolne działa ń. Koordynacj ą wszelkich kontaktów i działa ń pomi ędzy samorz ądami a placówkami o światy mogłoby by ć Powiatowe Centrum Edukacji Ekologicznej. Stosunkowo nieskomplikowanymi dla samorz ądów przykładami wspierania ekologicznych działa ń szkoły s ą mi ędzy innymi współfinansowanie, wspólna organizacja i pomoc merytoryczna w takich przedsi ęwzi ęciach jak: • organizacja Dnia Ziemi czy Światowego Dnia Ochrony Środowiska, • prowadzenie programów autorskich czy innowacji pedagogicznych w szkołach, • programy edukacyjne np. zwi ązane z gospodarowaniem odpadami w gminie lub innym realizowanym przez gmin ę przedsi ęwzi ęciem na rzecz środowiska, • konkursy zwi ązane z tematyk ą lokalnej gospodarki odpadowej, • udział pracowników samorz ądowych w zaj ęciach terenowych klas b ądź kół przyrodniczych, w charakterze specjalistów, w zakresie okre ślonym tematem zaj ęć terenowych, • udost ępnianie i popularyzacja informacji, w tym tak że materiałów drukowanych, na temat zagro żeń i pro środowiskowych działa ń powiatu czy gminy, celem wspólnej edukacji mieszka ńców tego terenu, • prenumerata czasopism przyrodniczych i ekologicznych, • wzbogacanie bibliotek szkolnych w materiały dydaktyczne przydatne w realizacji zagadnie ń zwi ązanych z gospodark ą odpadow ą, ekologi ą i ochron ą środowiska, • wspieranie programów i ekologicznych przedsi ęwzi ęć szkół np. poprzez wyposa żenie ich w niezb ędne pomoce naukowe wykorzystywane podczas realizacji tych działa ń,
96 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• organizacja i prowadzenie ście żek i ogródków dydaktycznych. Przy prowadzeniu edukacji ekologicznej dzieci i młodzie ży (i nie tylko) zasadne jest tak że podj ęcie współpracy z ekologicznymi organizacjami pozarządowymi tzw. NGO (Non- Governmental Organization ). Współpraca taka przyczyni si ę do wzbogacenia zakresu merytorycznego prowadzonych działa ń, z drugiej za ś strony pozwoli na obni żenie jej kosztów. Wielokrotnie z racji swych działa ń statutowych organizacje te świadcz ą sw ą pomoc w formie nieodpłatnej. Do najwi ększych organizacji ekologicznych działaj ących na terenie całego kraju mo żna zaliczy ć mi ędzy innymi: Lig ę Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny, Federacja Zielonych, Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra. Edukacja dorosłych Edukacja osób dorosłych wymaga znalezienia wła ściwego sposobu kształtowania świadomo ści ekologicznej. Specjalnie organizowane spotkania, wykłady, czy kluby dyskusyjne nie zawsze przynosz ą, zamierzone rezultaty. Kr ąg odbiorców tego typu form edukacyjnych bywa bardzo zaw ęż ony (pojawiaj ą si ę tylko zainteresowani). Z bada ń wynika, że na kształtowanie świadomo ści ekologicznej du ży wpływ wywieraj ą media. Przekazuj ą one wiedz ę na temat funkcjonowania, znaczenia i zagro żeń przyrody, ale równie ż informuj ą na bie żą co o problemach i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Dlatego te ż współpraca z mediami (prasa lokalna, rozgło śnie radiowe, telewizja) nie tylko poszerza znacznie kr ąg edukowanych, ale tak że przekazuje tre ści ekologiczne wraz z informacjami o konkretnych działaniach. Dobrze przeprowadzona edukacja w prasie lokalnej ma na celu ukształtowanie świadomo ści mieszka ńców przejawiaj ącej si ę w ich konkretnych działaniach zwi ązanych z trosk ą o otaczaj ące ich najbli ższe środowisko. Wa żny jest równie ż wybór odpowiednich tre ści, poło żenie szczególnego nacisku na u świadomienie, że pojedyncze zachowania ka żdego z nas maj ą wielkie znaczenie w zachowaniu czysto ści i estetyki całej gminy, miasta czy wioski. Tre ści te nale ży przekazywa ć kilkakrotnie stosuj ąc odmienne, interesuj ące formy przekazu. Edukacja ekologiczna w mediach, przede wszystkim w prasie, jest stosunkowo prosta do przeprowadzenia. Wymaga odpowiedniego przygotowania dziennikarzy. Edukacja ekologiczna dorosłych powinna by ć poł ączona równie ż z rozrywk ą społeczno ści lokalnych, w ramach której mog ą by ć propagowane równie ż tre ści ekologiczne. Imprezy typu festyny, wystawy, konkursy, wycieczki, koncerty itp. zazwyczaj przeznaczone są dla całych rodzin. Tym samym jest sposobno ść do wł ączania dzieci w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy rodzicom zaanga żowanym w wyst ępy dzieci. Taki
97 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA sposób edukowania dorosłych (rodziców) jest bardzo skuteczn ą form ą przekazywania tre ści ekologicznych. Na omawianym terenie proponowane formy przekazu treści ekologicznych mog ą mie ć charakter cykliczny np. przechodz ący z gminy do gminy. Mo żna do ich organizacji wykorzysta ć Gminne O środki Kultury czy remizy stra żackie (wystawy) a tak że boiska czy sceny widowiskowe (festyny). Nie nale ży równie ż zapomnie ć o sezonowych „akcjach ekologicznych” np. Sprz ątanie Świata, Dni Ziemi. Stawiaj ą sobie one za cel ochron ę przyrody, ostrzegaj ą przed zagro żeniami, uświadamiaj ą szkodliwo ść niektórych zachowa ń człowieka.
8.3 Społeczne kampanie informacyjne 8.3.1 Media w kampanii informacyjnej Nieocenionym elementem pomy ślnego promowania zagadnie ń ekologicznych jest wsparcie prowadzonych działa ń w środkach masowego przekazu. Media poprzez spore mo żliwo ści oddziaływania, spełniaj ą wa żną rol ę w kształtowaniu świadomo ści proekologicznej. Prowadzona wła ściwa polityka medialna ma na celu dotarcie z tre ściami ekologicznymi głównie do osób dorosłych. W celu osi ągni ęcia po żą danych efektów prowadzona polityka medialna powinna by ć oparta w głównej mierze o media lokalne (prasa, radio) a tak że z racji znacznego wzrostu jego znaczenia równie ż o internet. Prasa lokalna Współpracuj ąc z pras ą władze samorz ądowe dysponuj ą specyficznymi formami edukowania społecze ństwa m. in. poprzez: • Ogłoszenie -poprzez t ę form ę w prosty, hasłowy sposób mo żna promowa ć np. o wprowadzanym systemie segregacji odpadów. Ogłoszenie mo że zawiera ć informacje edukuj ące co do sposobów korzystania z pojemników na odpady. • Wkładka informacyjna do gazety - powinna zosta ć skonstruowana w formie ulotki/broszury tematycznej np. w zakresie gospodarki odpadami. Wkładka ma za zadanie informowa ć – jak unika ć wytwarzania odpadów, jak je segregowa ć, co robi ć, aby na składowisko trafiało jak najmniej śmieci. Ulotka ta stanowiłaby wi ęc ABC kultury odpadowej, z któr ą powinni si ę zapozna ć mieszka ńcy gminy. Wskazane jest tak że, aby na łamach lokalnej prasy (gminnej czy powiatowej) utworzy ć rubryk ę (stron ę) po świ ęcon ą szeroko rozumianej ochronie środowiska.
98 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Publikowane byłyby tam artykuły po świ ęcone poszczególnym zagadnieniom ochrony środowiska. Autorami mog ą by ć zaproszeni specjali ści, przedstawiciele pozarz ądowych organizacji ekologicznych, przedstawiciele władz samorz ądowych itp. Lokalne rozgło śnie radiowe Sposobami wykorzystania lokalnej rozgło śni radiowej o zasi ęgu regionalnym w celu propagowania wybranych zagadnie ń ochrony środowiska, mo że by ć: • Wyprodukowanie przez agencj ę reklamow ą radiowego spotu informacyjnego np. dotycz ącego szkodliwo ści wypalania traw i ściernisk. Wa żne by informacja ta była zrozumiała dla słuchaczy w ró żnym wieku (mo żna emitowa ć kilka ró żnych informacji /chodzi o stopie ń ich zło żono ści/ kierowanych do ró żnych odbiorców, nale ży jednak pami ęta ć o rosn ących wtedy znacznie kosztach). Informacja ta powinna by ć emitowana najlepiej w najbardziej atrakcyjnych godzinach i podkre śla ć hasło kampanii edukacyjnej. • Zaproponowanie dziennikarzom przeprowadzenia w studio dyskusji z udziałem specjalistów i przedstawicieli władz gminnych i powiatowych. Go ście odpowiadaj ą na zadawane przez telefon pytania słuchaczy. Takie dyskusje przyci ągaj ą zazwyczaj uwag ę społeczno ści. Dzi ęki takiemu sposobowi informowania władze poznaj ą stosunek mieszka ńców do decyzji samorz ądowców, którzy z kolei maj ą mo żliwo ść wyja śni ć społeczno ści wszelkie pojawiaj ące si ę w ątpliwo ści i niejasno ści. Internet Wa żną inicjatyw ą słu żą cą komunikacji społecznej i informowaniu mieszka ńców o podejmowanych przez władze samorz ądowe działa ń jest wykorzystanie mo żliwo ści jakie daje Internet. Współpraca z mediami ma na celu uzyskanie aktywnego poparcia mieszka ńców dla realizowanych przez samorz ąd działa ń. Chodzi o tak ą profesjonaln ą działalno ść z zakresu public relations, której celem jest nie tylko przeforsowanie trudnych decyzji, lecz przede wszystkim promowanie postaw prospołecznych. Promocja za po średnictwem mediów zachowa ń proekologicznych oraz ogólnie ochrony środowiska, odgrywa bardzo wa żną rol ę i jest jednym z podstawowych źródeł informacji. Dzi ęki pomocy mediów w trakcie realizacji programu mo żliwe b ędzie równie ż przeprowadzenie rozmaitych akcji i kampanii edukacyjnych.
99 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
8.3.2 Sezonowe kampanie informacyjne Do najpopularniejszych i stosunkowo łatwych do przeprowadzenia (współorganizacji) działa ń z zakresu kampanii informacyjnych nale ży zaliczy ć akcj ę ulotkow ą, festyny. Akcja ulotkowa Akcja ulotkowa to najpopularniejsza forma przekazu tre ści ekologicznych. Jest ona zawsze wsparciem przy wprowadzaniu konkretnych działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska. Z zało żenia ulotki (broszury informacyjne) trafiaj ą bezpo średnio do adresatów, czyli mieszka ńców. Bezpo średnie dostarczanie wybranej grupie daje wi ększ ą gwarancj ę osi ągni ęcia zamierzonego celu. Istotn ą spraw ą jest, aby kolporta ż ulotek był przeprowadzony przed podj ęciem konkretnych działa ń „technicznych”. Mieszka ńcy b ędą mieli wła ściwe przygotowanie merytoryczne w chwili wprowadzanych zmian. Kolportowane ulotki powinny zawiera ć tylko najwa żniejsze elementy wprowadzanych działa ń – pełen zakres informacji powinien by ć przekazany za po średnictwem innych form przekazu. Ulotki winny wyja śnia ć i uzasadnia ć wprowadzane przedsi ęwzi ęcia a tak że przedstawia ć korzy ści z nich płyn ące. Przekazywane tre ści powinny by ć zredagowane w sposób jasny i skrótowy (najlepiej hasłowo) a forma ulotki powinna by ć przejrzysta i czytelna. Festyny Festyn ma by ć w zało żeniu imprez ą rodzinn ą, na której spotykaj ą si ę wszyscy mieszka ńcy danej miejscowo ści. Oprócz typowej rozrywki w czasie trwania festynu mog ą by ć przekazywane mieszka ńcom tak że informacje ekologiczne. Mog ą to by ć ró żnego rodzaju konkursy: sprawno ściowe, wiedzy z danej dziedziny itp. Wskazane jest, aby proponowane formy edukacji poprzez zabaw ę anga żowały w ni ą dzieci i rodziców. W trakcie trwania festynu mo żna propagowa ć tre ści z szeroko rozumianej ochrony środowiska: • Prezentacja gospodarstw agroturystycznych z terenu gminy, • Warsztat ceramiki, • Wystawa zdrowej żywno ści poł ączona z degustacj ą, • Prezentacja miejscowego nadle śnictwa, • Warsztaty wikliniarskie, • Wystawa sadzonek drzew, krzewów, kwiatów, • Prezentacja literatury ekologicznej i prac plastycznych zwi ązanych z ekologi ą, wykonanych przez młodzie ż,
100 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• Wystawa fotograficzna prezentuj ąca walory krajobrazowo - przyrodnicze gminy, maj ąca na celu pokazanie mieszka ńcom ich okolicy jako terenu wartego ochrony i poznania. Zagadnieniem, które powinno równie ż znale źć si ę w kr ęgu zainteresowa ń tematycznych kampanii edukacyjnej, jest promowanie odmiennych od samochodu źródeł transportu np. roweru. Na promocj ę roweru jako środka transportu mo że składa ć si ę organizacja letnich festynów (np. zlot wła ścicieli starych rowerów) i rajdów rowerowych, poł ączonych z promocj ą agroturystyki. Wskazany jest udział rowerzystów w obchodach Dnia Ziemi i Dnia Bez Samochodu. Kampania edukacyjna powinna zach ęca ć mieszka ńców gminy do pozostawienia samochodów w gara żu i u żywania ich tylko do dalszych podró ży. Wskazane jest, aby w rajdach i wycieczkach (przynajmniej w wi ększych imprezach - o charakterze festynów), ze wzgl ędów promocyjnych udział brali tak że przedstawiciele władz samorz ądowych.
IX REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
9.1 Zało żenia systemu finansowania inwestycji Realizacja zada ń wytyczonych w Programie Ochrony Środowiska zwi ązana jest z wysokimi nakładami inwestycyjnymi. Wi ększo ść instytucji, które udzielaj ą dotacji lub korzystnie oprocentowanych kredytów na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska (gospodarki odpadami) wymaga, żeby inwestycja osi ągn ęła odpowiednio du ży efekt ekologiczny i obj ęła swym zasi ęgiem mo żliwie najwi ększ ą liczb ę mieszka ńców aglomeracji, gminy lub zwi ązku komunalnego. Dlatego w przypadku gminy Cedynia nale ży d ąż yć, aby podejmowane działania miały charakter gminny lub obejmowały swym zasi ęgiem kilka gmin (np. mi ędzygminne działania na rzecz ochrony środowiska, zwi ązkowy model gospodarki odpadami). Wspólne działanie kilku gmin nie tylko ma wpływ na finansowanie inwestycji (obni ży koszty, które b ędzie musiała ponie ść pojedyncza gmina), ale równie ż obni ży koszty eksploatacyjne. Oznacza to, że przedsi ęwzi ęcie winno by ć realizowane wspólnie. W zale żno ści od przyj ętego w danym przypadku rozwi ązania wariantu organizacyjnego poszczególne miasta i gminy samodzielnie lub wspólnie finansowa ć b ędą realizacj ę konkretnych zada ń.
101 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Środki na finansowanie zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska pochodzi ć mog ą z nast ępuj ących źródeł: • własne środki gmin, • dofinansowanie gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i narodowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, • emisja obligacji komunalnych, • fundusze pomocowe i zwi ązane z eko-konwersj ą (Ekofundusz), • kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach (np. Bank Ochrony Środowiska), • fundusze strukturalne, • pozyskanie inwestora strategicznego, mo że nim by ć tak że inwestor zagraniczny. Nale ży zaznaczy ć, że wszystkie instytucje udzielaj ące pomocy finansowej w dziedzinie ochrony środowiska wymagaj ą od inwestora nie tylko wypełnienia odpowiedniego formularza, ale równie ż przedstawienia szeregu opracowa ń i dokumentacji planuj ących czy opisuj ących dane przedsi ęwzi ęcie. S ą to mi ędzy innymi: • Plan zagospodarowania przestrzennego i Strategie rozwoju gminy, • Program ochrony środowiska, Plan gospodarki odpadami, Koncepcje gospodarki wodno-ściekowej, Plan zalesiania itp., • projekt budowlany i wykonawczy wraz ze źródłow ą dokumentacj ą ekonomiczn ą, finansow ą i przetargow ą, • studium wykonalno ści (lub biznes plan w przypadku przedsi ęwzi ęć komercyjnych), • wymagane przez prawo zezwolenia na realizacj ę projektu.
9.1.1 Emisja obligacji komunalnych
Emisja obligacji (obligacje komunalne s ą to papiery warto ściowe stwierdzaj ące zobowi ązanie emitenta wobec nabywcy obligacji) jest nowo wprowadzanym sposobem gromadzenia środków finansowych. Daje ona emitentowi środki na rozwój, a kupuj ącemu obligacje korzystne ulokowanie środków pieni ęż nych na okre ślony czas. Istnieje mo żliwo ść emisji obligacji na inwestycje słu żą ce ochronie środowiska. W przypadku podmiotów szczególnie uci ąż liwych dla otoczenia obligacje mog ą by ć odpowiednio uatrakcyjnione zobowi ązaniem do radykalnego ograniczenia tej uci ąż liwo ści. Podmiotowe obligacje mog ą by ć nabywane z bud żetu samorz ądów, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kupowane przez inne podmioty, odczuwaj ące ekologiczn ą uci ążliwo ść emitenta. Obligacja jest wyrazem zobowi ąza ń podmiotu emituj ącego i jednocze śnie praw nabywców obligacji do otrzymywania ich spłaty wraz z odsetkami i
102 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA innych świadcze ń o charakterze rzeczowym. Jest zatem zbli żona do transakcji kredytowej w banku. Przez emisj ę obligacji realizuje si ę przepływ kapitału. Kredyt uzyskany w drodze emisji obligacji nie jest łatwy ani tani, gdy ż zysk zamierzonego przedsi ęwzi ęcia musi by ć na tyle wysoki, aby pokrył zwi ązane z obligacj ą zobowi ązania. Mo żna przewidywa ć, że zainteresowanie obligacjami – dot ąd znikome – będzie wzrasta ć w miar ę wykształcenia si ę my ślenia kategoriami maj ątkowymi (kapitałowymi).
9.1.2 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Samorz ądy terytorialne korzystaj ą z pomocy finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO ŚiGW). Jednym z priorytetów tego funduszu jest ochrona powierzchni ziemi. Fundusz przewiduje dofinansowanie (poprzez po życzki) wdra żania projektów zwi ązanych z realizacj ą programów ochrony poszczególnych elementów środowiska w tym tak że gospodarki odpadami. Wniosek do NFO ŚiGW składa si ę wg wzoru stosowanego w Funduszu. Maksymalnym udziałem pomocy funduszu w finansowaniu przedsi ęwzi ęcia jest po życzka w wysoko ści 50% cało ści nakładów inwestycyjnych. Oprocentowanie tej po życzki wynosi dla samorz ądów terytorialnych 0,3 % stopy redyskontowej. W NFO ŚiGW istnieje mo żliwo ść umarzania po życzek, je śli: - zadanie zostało zrealizowane terminowo, - osi ągni ęto zało żony efekt rzeczowy i ekologiczny, - spłacono terminowo co najmniej 50 % udzielonej pożyczki wraz z oprocentowaniem. Fundusz preferuje wnioski podmiotów, które zadeklaruj ą przeznaczenie umorzonych kwot na inwestycje proekologiczne. Okres spłaty po życzki wynosi maksymalnie 5 lat.
9.1.3 Powiatowy i Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki i Wodnej
Szczegółowe zasady funkcjonowania Powiatowych i Gminnych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej okre ślaj ą rozporz ądzenia lokalnego stopnia administracji samorz ądowej. Dochodami GFO ŚiGW s ą wpływy z tytułu opłat i kar za usuwanie drzew, opłat za składowanie odpadów i kar zwi ązanych z niewła ściwym ich składowaniem oraz pozostałe opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Dochodami PFO ŚiGW s ą wpływy z tytułu opłat za składowanie odpadów i kar zwi ązanych z niewła ściwym ich składowaniem oraz pozostałe opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian.
103 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Środki Funduszu Powiatowego przeznacza si ę na wspomaganie nast ępuj ącej działalno ści: realizacj ę przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą powierzchni ziemi, edukacj ę ekologiczn ą oraz propagowanie działa ń proekologicznych i zasady zrównowa żonego rozwoju, wspomaganie realizacji zada ń pa ństwowego monitoringu środowiska, wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz bada ń stanu środowiska, a tak że systemów pomiarowych zu życia wody i ciepła, realizacj ę zada ń modernizacyjnych i inwestycyjnych słu żą cych ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urz ądze ń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, urz ądzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń oraz parków, realizacj ę przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z gospodark ą odpadami, wspieranie działa ń przeciwdziałaj ących zanieczyszczeniom, profilaktyk ę zdrowotn ą dzieci na obszarach, na których wyst ępuj ą przekroczenia standardów jako ści środowiska, wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska no śników energii, wspieranie ekologicznych form transportu, działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpo średnio oddziaływuj ącego na stan gleby, powietrza i wód, w szczególno ści na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj ących metodami ekologicznymi poło żonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, inne zadania ustalone przez rad ę gminy, słu żą ce ochronie środowiska i gospodarce wodnej wynikaj ące z zasady zrównowa żonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska.
9.1.4 EkoFundusz
Środki EkoFunduszu pochodz ą z bezzwrotnej pomocy zagranicznej i z tzw. ekokonwersji (zamian ę kwot polskiego długu zagranicznego na środki inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska). Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowywanie przedsi ęwzi ęć w dziedzinie ochrony środowiska, które maj ą przynie ść efekt w skali nie tylko regionu czy kraju, ale także wpływaj ą na osi ągni ęcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej a nawet światowej.
104 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Dotacje EkoFunduszu b ędą, podobnie jak w minionych latach, przyznawane w ramach pi ęciu sektorów priorytetowych: I. ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza), II. ograniczenie dopływu zanieczyszcze ń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód), III. ograniczenie emisji gazów powoduj ących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu), IV. ochrona ró żnorodno ści biologicznej, V. gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych po życzek lub/i bezzwrotnych dotacji. W ramach wy żej wymienionych sektorów wspierane mog ą by ć jedynie projekty dotycz ące inwestycji bezpo średnio zwi ązanych z ochron ą środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie ochrony przyrody równie ż projekty nieinwestycyjne. Na dotacje mog ą liczy ć jedynie te przedsi ęwzi ęcia, które charakteryzuj ą si ę wysok ą efektywno ści ą, tj. korzystnym stosunkiem osi ągni ętych efektów ekologicznych do poniesionych kosztów. Wszystkie projekty rozpatrywane do dofinansowania ze środków EkoFunduszu mo żna podzieli ć na projekty techniczne (inwestycyjne) oraz przyrodnicze. Udział Fundacji w kosztach realizacji projektów technicznych (inwestycyjnych) b ędzie zale żał od podmiotu zgłaszaj ącego dany projekt do realizacji. Na najwy ższ ą pomoc (dotacja w wysoko ści do 45% kosztów projektu) b ędą mogły liczy ć samorz ądy zaliczaj ące si ę do grupy o najni ższym dochodzie ogółem na mieszka ńca. Konsekwentnie, udział dotacji w kosztach projektu b ędzie najmniejszy (do 5% kosztów projektu) dla samorz ądów zaliczaj ących si ę do grupy o najwy ższym dochodzie ogółem na mieszka ńca. Inne podmioty tj. instytucje charytatywne i wyznaniowe, społeczne organizacje ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych b ędą mogły otrzyma ć wsparcie w wysoko ści do 30% kosztów przedsi ęwzi ęcia. Przedsi ębiorcy zgłaszaj ący projekt do dofinansowania ze środków Fundacji będą mogli liczy ć na dotacj ę nie przekraczaj ącą 15% kosztów projektu.
105 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Tabela 22
Warunki udzielania dotacji dla projektów technicznych niekomercyjnych:
Podmioty Wysoko ść dotacji Przedsi ębiorcy do 15% Samorz ądy
Grupa I (x ≤ 1170 zł/M) do 45%
Grupa II (1170 < x ≤ 1330 zł/M) do 30%
Grupa III (1330 < x ≤ 1700 zł/M) do 15%
Grupa IV (x > 1700 zł/M) do 5% Inne podmioty do 30% x-dochód ogółem na mieszka ńca liczony jako średnia arytmetyczna takich indeksów z lat 2000, 2001, 2002
Źródło: EkoFinanse nr 1/104/2004, s. 5.
W 2004 roku nie zmieni ą si ę warunki udzielania pomocy na realizacj ę projektów przyrodniczych – dotacja EkoFunduszu b ędzie mogła wynosi ć a ż do 80% kosztów przedsi ęwzi ęcia. W ramach projektów technicznych mo żna wydzieli ć grup ę projektów innowacyjnych, czyli prowadz ących do zastosowania po raz pierwszy w Polsce nowej technologii lub przyczyniaj ących si ę do wprowadzenia jej na polski rynek. W 2004 r. b ędą one mogły otrzyma ć dofinansowanie EkoFunduszu w wysoko ści do 30% kosztów projektu w przypadku przedsi ębiorców oraz do 50% kosztów projektu, gdy wnioskodawc ą b ędą samorz ądy lub inne podmioty tj. instytucje charytatywne i wyznaniowe, społeczne organizacje ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych. Tabela 23
Warunki udzielania dotacji dla projektów innowacyjnych (niekomercyjnych):
Podmioty Wysoko ść dotacji Przedsi ębiorcy do 30% Samorz ądy do 50%
106 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Inne podmioty do 50%
Źródło: EkoFinanse, nr 1/104/2004, s. 5.
Przedsi ęwzi ęcia uprawnione do dofinansowania:
W dziedzinach ochrony powietrza i ochrony klimatu dotowane b ędą przedsi ęwzi ęcia dotycz ące: • energetycznego wykorzystania odnawialnych źródeł energii (w szczególno ści biomasy, energii słonecznej oraz efektywnych ekonomicznie zastosowa ń pomp ciepła), • oszcz ędno ści energii w systemach zaopatrzenia w ciepło na cele komunalno – bytowe, • eliminacji emisji metanu ze starych wyrobisk w ęgla, kopal ń w ęgla kamiennego oraz eliminacji biogazu powstaj ącego w oczyszczalniach ścieków, • systemowych rozwi ąza ń maj ących na celu istotne zmniejszenie zanieczyszcze ń atmosfery powodowanych przez transport samochodowy na terenach miejskich.
W dziedzinie ochrony wód współfinansowane przez EkoFundusz b ędą: • budowa oczyszczalni ścieków o kluczowym znaczeniu dla jako ści wody pitnej dla najwi ększych aglomeracji miejskich, • ochrona wybranych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) przed infiltracj ą do nich zanieczyszczonych wód powierzchniowych, • ochrona wód na obszarach maj ących wpływ na wa żne obiekty przyrodnicze o randze mi ędzynarodowej, decyduj ące o zachowaniu globalnej ró żnorodno ści biologicznej (parki narodowe i rezerwaty przyrody), • ochrona przed zanieczyszczeniem jezior o wysokiej warto ści przyrodniczej.
W dziedzinie ochrony ró żnorodno ści biologicznej EkoFundusz wspiera działania maj ące na celu ochron ę b ądź renaturyzacj ę ekosystemów najcenniejszych z przyrodniczego punktu widzenia oraz ochron ę gatunków ro ślin i zwierz ąt zagro żonych wygini ęciem lub stanowi ących gatunki tarczowe. Tak jak dotychczas dofinansowywane b ędą przede wszystkim przedsi ęwzi ęcia dotycz ące: • czynnej ochrony przyrody na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody, • ochrony najcenniejszych obszarów wodno-błotnych oraz zwi ększenia retencji wody w lasach,
107 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• rewitalizacji zdegradowanych obszarów le śnych oraz przebudowy drzewostanów w parkach narodowych i ich otulinach w celu zwi ększenia ich ró żnorodno ści biologicznej, • aktywnej ochrony zagro żonych gatunków fauny i flory.
W dziedzinie gospodarki odpadami EkoFundusz b ędzie nadal wspierał: • tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów komunalnych pochodz ących od 50 tysi ęcy do 250 tysi ęcy mieszka ńców, • eliminacj ę odpadów niebezpiecznych przy zastosowaniu technik i technologii pochodz ących z krajów donatorów, • rekultywacj ę gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi w przypadku udokumentowanego zagro żenia dla zdrowia ludzi lub świata przyrody oraz braku sprawcy.
Jakich inwestycji EkoFundusz nie finansuje?
Podobnie jak dotychczas w 2004r. środki EkoFunduszu nie b ędą mogły by ć przeznaczane na dofinansowanie projektów dotycz ących prowadzenia bada ń naukowych, akcji monitoringowych, konferencji i sympozjów oraz innych form działalno ści edukacyjnej. Wyj ątkami od tej reguły mog ą by ć zadania edukacyjne i szkoleniowe stanowi ące integraln ą cz ęść projektów- innowacyjnych oraz projektów w dziedzinie ochrony Przyrody. EkoFundusz nie finansuje tak że opracowania dokumentacji technicznej, budowy obiektów towarzysz ących (np. budynków administracyjnych, socjalnych, magazynów, warsztatów), kosztów nadzoru inwestorskiego i koordynacji projektu ponoszonych przez dotowanego albo przez generalnego realizatora) wykonawc ę inwestycji, dróg i ci ągów komunikacji wewn ętrznej, ogrodzenia, o świetlenia, zieleni, sieci telefonicznej, prac porz ądkowych oraz kosztów osobowych i administracyjnych Dotowanego zwi ązanych z realizacj ą projektu. Odst ępstwo od tej zasady jest mo żliwe jedynie w przypadku projektów prowadzonych przez organizacje pozarz ądowe. EkoFundusz wspiera finansowo zarówno projekty dopiero rozpoczynane jak i będące ju ż w fazie realizacji, przy czym zaawansowanie finansowe nie powinno przekroczy ć 60% w dniu zło żenia wniosku do EkoFunduszu.
108 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Procedura rozpatrywania wniosków
Pierwszym etapem jest przesłanie na adres Fundacji (00-502 Warszawa ul. Bracka 4) „ankiety projektu”, która stanowi podstawowe źródło informacji o planowanym przedsi ęwzi ęciu. W przypadku gdy projekt mie ści si ę w obr ębie pól priorytetowych EkoFunduszu, Zarz ąd przesyła Wnioskodawcy zaproszenie do zło żenia „Wniosku o udzielenie dotacji”. Wniosek jest oceniany przez specjalistów pod k ątem technologicznym, ekologicznym i ekonomiczno – finansowym. Zarówno ankiety projektów jak i wnioski rozpatrywane s ą przez EkoFundusz w ci ągu całego roku, sukcesywnie w miar ę ich napływania. Poza rozpatrywaniem wniosków indywidualnych, napływaj ących do EkoFunduszu, Fundacja organizuje szereg konkursów, których laureaci otrzymuj ą nagrody w formie znacz ącej dotacji. Warunki konkursowe ogłaszane w prasie oraz dost ępne w biurze fundacji i na stronie internetowej, precyzuj ą sposób i termin zgłaszania projektów na dany konkurs. Projekty konkursowe nie wymagaj ą zło żenia ankiety, a jedynie wniosku 21 .
9.1.5 Wsparcie finansowe dla krajów członkowskich Unii Europejskiej
1 maja 2004r. Polska stanie si ę członkiem Unii Europejskiej, dzi ęki temu m.in. b ędzie mogła ubiega ć si ę o finansowanie inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska z funduszy spójno ści i strukturalnych. Fundusze Strukturalne Fundusze Strukturalne s ą instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów Unii Europejskiej. W ten sposób wpływa si ę na zwi ększenie spójno ści ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane s ą do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie s ą w stanie dorówna ć do średniego poziomu ekonomicznego w UE. Polityka Strukturalna i Fundusze maj ą pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwini ętych regionów w rozwi ązaniu ich najwa żniejszych problemów gospodarczych. Istniej ą 4 Fundusze Strukturalne: - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, - Europejski Fundusz Społeczny, - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, - Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.
21 EkoFinanse, nr 1/104/2004, s. 6-7.
109 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Obok nich działa Fundusz Spójno ści, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których PKB nie przekracza 90% średniej dla wszystkich krajów członkowskich (Grecja, Portugalia, Hiszpania i Irlandia).
Fundusz Spójno ści Fundusz Spójno ści, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Krajowy Brutto nie przekracza 90 % średniej dla wszystkich krajów członkowskich (Grecja, Portugalia, Hiszpania i Irlandia). Realizacj ę Funduszu Spójno ści zaplanowano na lata 1993-99. Na szczycie UE w Berlinie postanowiono przedłu żyć jego działanie do 2006 r. Regionalna Polityka Strukturalna i Fundusze Strukturalne funkcjonuj ą w oparciu o nast ępuj ące cele: CEL 1 – obejmuje on regiony zapó źnione w rozwoju. Podstawowym kryterium jest dochód PKB na mieszka ńca poni żej 75%; dodatkowo tym celem zostały obj ęte tereny słabo zaludnione (poni żej 8 mieszka ńców na 1 km 2) oraz obszary ultraperyferyjne (najbardziej oddalone). Niemal 70% wszystkich środków funduszy strukturalnych jest przeznaczane na działania w ramach tego celu. Regiony obj ęte celem 1 nie mog ą by ć obj ęte żadnym innym celem. CEL 2 – w jego ramach prowadzone s ą działania prowadz ące do odbudowy terenów silnie uzale żnionych od upadaj ących gał ęzi gospodarki. Na realizacj ę tego celu przeznaczonych jest 11% wszystkich środków funduszy strukturalnych. CEL 3 – udzielana pomoc w jego ramach ma słu żyć modernizacji rynku pracy poprzez szkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy w zakresie zatrudniania oraz popraw ę dost ępu do miejsc pracy. Po wej ściu Polski do Unii Europejskiej cały obszar kraju zostanie obj ęty działaniami w ramach CELU 1.
Procedura aplikowania System wdra żania b ędzie podobny do obowi ązuj ącego przy funduszu przedakcesyjnym ISPA. Wniosek wst ępny tzw. kart ę potencjalnego przedsi ęwzi ęcia beneficjent uzyskuje od wła ściwego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki. Po wypełnieniu wniosku beneficjent zobowi ązany jest przekaza ć go do
110 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej i zarejestrowa ć projekt w tzw. ISEKP-ie, tj. Internetowym Systemie Ewidencji Kart Projektów.
Internetowy System Ewidencji Kart Projektów - ISEKP Jest internetow ą baz ą danych o przygotowywanych, potencjalnych projektach do finansowania w ramach pomocy z Funduszu Spójno ści. System został przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej a jego celem jest zidentyfikowanie potrzeb beneficjentów funduszy unijnych oraz zoptymalizowanie absorpcji środków funduszy przeznaczonych na realizacj ę wytypowanych przedsi ęwzi ęć . Dzi ęki niej instytucje zarz ądzaj ące programami operacyjnymi oraz instytucja zarz ądzaj ąca Podstawami Wsparcia Wspólnoty otrzymaj ą informacj ę na temat liczby i stanu przygotowania potencjalnych projektów, które b ędą mogły ubiega ć si ę o dofinansowanie z funduszu ERDF i Funduszu Spójno ści. Wypełnienie karty i wprowadzenia danych o planowanym projekcie nie b ędzie równoznaczne ze zło żeniem wniosku o finansowanie takiego projektu z funduszy strukturalnych, jednak jest niezb ędne ze wzgl ędu na proces monitorowania stanu przygotowania do wykorzystania środków. W celu wprowadzenia swojego projektu do bazy niezb ędne jest posiadanie „loginu” oraz „hasła”, które potencjalni beneficjenci otrzymaj ą kontaktuj ąc si ę z Departamentem Integracji Europejskiej Dla potencjalnych beneficjentów ko ńcowych wypełnianie kart projektów b ędzie okazj ą do zapoznania si ę z procedur ą przyszłego wniosku aplikacyjnego do Funduszu Spójno ści i refleksji nad wyst ępuj ącymi jeszcze brakami w przygotowywanych projektach. Priorytety środowiskowe współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego b ędą realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez polski rz ąd na podstawie Narodowego Planu Rozwoju Regionalnego 2004 – 2006. S ą to: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Celem strategicznym jest tworzenie wzrostu konkurencyjno ści regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyja ć długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójno ści ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Uni ą Europejsk ą. Cele ZPORR-u: - tworzenie warunków wzrostu konkurencyjno ści regionów, - przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów,
111 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- sprzyjanie długotrwałemu rozwojowi gospodarczemu, - sprzyjanie spójno ści ekonomicznej, społecznej i terytorialnej.
Struktura programu: Priorytet 1: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu żą cej wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów, Priorytet 2: Wzmocnienie zasobów ludzkich w regionach, Priorytet 3: Rozwój lokalny, Priorytet 4: Pomoc techniczna. Projekty z zakresu ochrony środowiska b ędą realizowane w ramach 3 działa ń: • Infrastruktura ochrony środowiska, • Rozwój obszarów wiejskich, • Rewitalizacja obszarów zdegradowanych. Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjno ści Gospodarki”. Głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjno ści Gospodarki” jest poprawa pozycji konkurencyjnej przedsi ębiorstw działaj ących na terenie Polski w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego. Projekty SPO z zakresu ochrony środowiska realizowane s ą poprzez działanie: Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsi ębiorstw do wymogów ochrony środowiska: - ochrona powietrza, - gospodarka odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi, - inwestycje konieczne do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Oprócz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w zakresie funduszy strukturalnych inicjatywy w obszarze ochrony środowiska mog ą wesprze ć: Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji Zakres pomocy obejmuje: - popraw ę funkcjonowania gospodarstw rolnych i przedsi ębiorstw rolno – spo żywczych, - pobudzanie produkcji nie żywno ściowej, - trwały rozwój lasów, - polepszanie warunków pracy na wsi, - tworzenie nowych miejsc pracy pozarolniczej na obszarach wiejskich, - dywersyfikacj ę działalno ści gospodarczej na wsi, - zachowanie i promocja walorów naturalnych obszarów wiejskich.
112 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Instrument Finansowy dotycz ący Rybołówstwa Zakres finansowania: - odnowienie floty rybackiej i modernizacja kutrów, - pomoc w dostosowaniu połowów do wymogów rynku, - tworzenie małych jednostek rybołówstwa przybrze żnego, - rekompensowania czasowego zaprzestania działalno ści, - pomoc w zachowaniu fauny i flory przybrze żnej, - ulepszanie wyposa żenia portów rybackich.
Oprócz wy żej wymienionych programowych środków na ochron ę środowiska, projekty mog ą by ć tak że finansowane w ramach inicjatyw wspólnotowych. Inicjatywy Wspólnotowe to programy bezzwrotnej pomocy organizowane przez Uni ę Europejsk ą dla okre ślonych środowisk i grup społecznych. Podobnie jak Fundusze Strukturalne Inicjatywy Wspólnotowe funkcjonuj ą tylko w krajach członkowskich. Obecnie działaj ą 4 inicjatywy:
INTERREG III To aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla okre ślonych jednostek. Władze lokalne, organizacje pozarz ądowe, przedsi ębiorcy otrzymuj ą pomoc w zwi ązku ze zgłaszanymi przez nich projektami rozwoju regionalnego w krajach członkowskich. Realizowany w latach 2000-2006 program INTERREG III stanowi kontynuacj ę i rozszerzenie inicjatywy INTERREG II z okresu 1994-1999. Głównym celem obecnego programu jest wzmocnienie współpracy transgranicznej, mi ędzyregionalnej i mi ędzynarodowej. Ma to słu żyć zrównowa żonemu rozwojowi oraz integracji terytorium Unii Europejskiej. W ramach INTERREG III kładzie si ę dodatkowy nacisk na współprac ę z regionami granicznymi krajów kandyduj ących do Unii i z krajami korzystaj ącymi ze wsparcia PHARE (Europa Środkowa), TACIS (kraje byłego ZSRR) i MEDA (kraje śródziemnomorskie i Bliski Wschód). Program jest finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Środki przeznaczone na jego wykonanie w okresie 2000-2006 wynosz ą 4875 mln euro. W ramach INTERREG III wspomagane s ą trzy rodzaje działalno ści: 1. Współpraca ponadgraniczna, 2. Współpraca ponadnarodowa,
113 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
3. Współpraca regionalna. Finansowanie i podział środków: Podział środków INTERREG III alokowanych dla Polski w latach 2004 -2006 przedstawia si ę w nast ępuj ący sposób: - komponent A – 80% - 177,09 mln €, - komponent B – 14 % - 30,99 mln €, - komponent C – 6% - 13, 28 mln €.. LEADER+ LEADER + 2000 – 2006 to aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla okre ślonych jednostek. Władze lokalne, organizacje pozarz ądowe, przedsi ębiorcy otrzymuj ą pomoc w zwi ązku ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju regionalnego w krajach członkowskich. Inicjatywa LEADER+ stanowi kontynuacj ę i rozwini ęcie programu LEADER II z lat 1994-1999. LEADER+ w oparciu o współprac ę na poziomie regionalnym i ponadnarodowym wspomaga wdra żanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich. Program jest finansowany przez Sekcj ę Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej . Środki przewidziane na jego realizacj ę w okresie 2000-2006 wynosz ą 2020 mln euro. Fundusze z programu LEADER+ mog ą by ć przeznaczane na trzy cele: a. wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich, b. wsparcie dla mi ędzyregionalnych i mi ędzynarodowych projektów współpracy, c. tworzenie sieci obszarów wiejskich UE - zarówno objętych pomoc ą LEADER+ jak i nie korzystaj ących z tej pomocy. Generalnie z inicjatywy LEADER+ mog ą korzysta ć wszystkie tereny wiejskie Unii Europejskiej. Jednak wsparcie w ramach celów A i B jest przeznaczone dla ograniczonej liczby obszarów. Beneficjentami pomocy s ą przede wszystkim "Lokalne Grupy Działania", czyli zwi ązki partnerów publicznych i prywatnych wspólnie podejmuj ących działania innowacyjne zwi ązane z rozwojem obszaru wiejskiego 22 .
EQUAL 2000-2006 To aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla okre ślonych jednostek (np. władz lokalnych, organizacji
22 fundusze.ukie.gov.pl
114 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA pozarz ądowych, przedsi ębiorców) w zwi ązku ze zgłaszanymi przez nie projektami przekształce ń strukturalnych w krajach członkowskich. EQUAL 2000-2006 stanowi kontynuacj ę poprzednich programów: ADAPT i EMPLOYMENT realizowanych w latach 1994-1999. Głównym celem jego działania jest zwalczanie wszelkich przejawów dyskryminacji i nierówno ści na rynku pracy (zwłaszcza mi ędzy kobietami a m ęż czyznami) oraz integracja społeczna i zawodowa imigrantów. Środki finansowe wykorzystywane w ramach tego programu pochodz ą z zasobów Europejskiego Funduszu Socjalnego. Na jego realizacj ę w latach 2000-2006 przeznaczono 2 847 mln euro. Środki te podzielono mi ędzy pa ństwa członkowskie uwzgl ędniaj ąc poziom zatrudnienia, poziom biedy, dyskryminacj ę płciow ą w dost ępie do rynku pracy i liczb ę ubiegaj ących si ę o azyl w ka żdym z tych pa ństw.
Ogólne zasady wdra żania programu obejmuj ą: 1. Podej ście tematyczne (Thematic approach), 2. Partnerstwo na rzecz Rozwoju (Development Partnerships – DPs), 3. Zaanga żowanie grup dyskryminowanych (Empowerment), 4. Współpraca transnarodowa (Transnational co-operation), 5. Innowacyjno ść (Innovation), 6. Adaptacja rezultatów do głównego nurtu polityki (Mainstreaming). Aby uzyska ć lepsze efekty i z uwagi na wyznaczony limit środków, EQUAL obejmuje całe terytorium Unii Europejskiej, ale finansuje ograniczon ą liczb ę projektów. Działalno ść w ramach tego programu obejmuje nast ępuj ące dziedziny: - walka z dyskryminacj ą na rynku pracy, - tworzenie baz danych projektów prowadzonych w poszczególnych krajach (ma to na celu lepsz ą wymian ę informacji i promowanie „dobrych praktyk”), - wspólne inicjatywy Komisji i pa ństw członkowskich propaguj ące do świadczenia i priorytety wskazane w programie EQUAL 23 .
URBAN II 2000 – 2006 To aktualna propozycja wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla okre ślonych jednostek. W tym programie władze lokalne, organizacje
23 fundusze.ukie.gov.pl
115 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA pozarz ądowe lub przedsi ębiorcy składaj ą projekty zwi ązane z rewitalizacj ą gospodarcz ą i społeczn ą miast Unii Europejskiej licz ących przynajmniej 100.000 mieszka ńców. Strefy miejskie ubiegaj ące si ę o pomoc z programu URBAN II musz ą spełni ć co najmniej trzy warunki z ni żej wymienionych: - wysoka stopa bezrobocia, - mała aktywno ść ekonomiczna, - wysoki stopie ń biedy, - konieczno ść rekonwersji wynikaj ącej z trudno ści ekonomicznych i socjalnych, - du ża liczba imigrantów, mniejszo ści etnicznych, - niska stopa edukacji, - wysoka przest ępczo ść , - zdegradowane środowisko. Program jest w cało ści finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Na jego realizacj ę w latach 2000 - 2006 przeznaczono 700 mln euro. Za po średnictwem tej inicjatywy wspólnotowej realizowane s ą nast ępuj ące zadania: • renowacja budynków (celem tu jest tworzenie mo żliwo ści zatrudnienia, integracja społeczno ści lokalnej i poprawa poziomu życia na obszarach miejskich z poszanowaniem zasad ochrony środowiska), • inicjatywy lokalne tworzenia miejsc pracy zwi ązanych z kultur ą, usługami dla ludno ści oraz ochron ą środowiska ( dodatkowo celem jest zapewnienie równego dost ępu do miejsc pracy), • wprowadzenie programów edukacyjnych i szkole ń zawodowych dla ludzi odrzuconych i defaworyzowanych przez społecze ństwo, • rozwój przyjaznych dla środowiska sieci komunikacji miejskiej, • wdra żanie systemów zarz ądzania energi ą pozwalaj ącym na efektywniejsze jej wykorzystanie, • promowanie wykorzystania technologii internetowych w życiu gospodarczym, społecznym i ochronie środowiska. Dodatkowo programy wspierane przez URBAN II maj ą uwzgl ędnia ć wymian ę informacji i dzielenie si ę do świadczeniami na temat rewitalizacji terenów miejskich 24 .
24 Ibidem.
116 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
SAVE II Jest to program wspólnotowy maj ący na celu promowanie i rozwój racjonalnego wykorzystania energii. Poza tym ma na celu wykorzystanie technologii dot ąd mało rozpowszechnionych oraz stworzenie takich warunków, w których inwestycje w efektywno ść energii byłyby ułatwione i uznane za atut na rynku. Unia Europejska za pomoc ą SAVE II wspiera: • studia wspomagaj ące wdra żanie rozwi ąza ń w efektywnym wykorzystaniu energii, • działania pilota żowe umo żliwiaj ące przegl ąd rynku energetycznego i uzyskanie odpowiedniego know- how, co ma słu żyć poprawie efektywno ści inwestycji, • upowszechnienie informacji, rozwój edukacji, szkoleń i wymiany do świadcze ń, co ma słu żyć poprawie współpracy mi ędzynarodowej w dziedzinie wykorzystania energii, • działania monitoruj ące i wspieraj ące, • Agencje Programu SAVE. W poszczególnych projektach SAVE II musz ą bra ć udział co najmniej dwa kraje UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), za ś kraje Europy środkowej i wschodniej musz ą znale źć jeszcze dwóch partnerów z UE lub EOG.
9.1.6 Bank Ochrony Środowiska Bank Ochrony Środowiska udziela kredytów ze środków własnych oraz środków NFO ŚiGW i WFO ŚiGW z przeznaczeniem na inwestycje słu żą ce likwidacji degradacji i ochronie środowiska. Na bazie wieloletniego do świadczenia Bank realizuje zadania zwi ązane z jego proekologiczn ą misj ą, współpracuje z organizacjami zajmuj ącymi si ę finansowaniem ochrony środowiska, tj. Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacj ą Polska Wie ś 2000 im. M. Rataja, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi. Kredyty na zakup lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska - kredyt dla Sprzedawców lub/i Wykonawców na zakup lub montaż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, materiałów do ocieple ń budynków, pomp ciepła, okien termoizolacyjnych, itd. Przedmiotem kredytowania jest zakup, zakup i monta ż lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, grzejników
117 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA konwekcyjnych, kotłów gazowych, olejowych lub zasilanych energi ą elektryczn ą, zaworów termostatycznych, materiałów do ocieplania budynków, okien termoizolacyjnych, rolet zewn ętrznych i okiennic, drzwi zewn ętrznych charakteryzuj ących si ę niskim współczynnikiem przenikania ciepła. Kredytowane urządzenia i wyroby winny posiada ć wymagane prawem dokumenty potwierdzaj ące jako ść (aprobaty, certyfikaty, deklaracje producenta, itp.) - zgodne z Ustaw ą o badaniach i certyfikacji oraz rozporz ądzeniami wykonawczymi do tej Ustawy. Monta ż wyrobów mo że by ć kredytowany w przypadku, gdy: • Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawc ą, • Wykonawca jest jednostk ą autoryzowan ą przez Sprzedawc ę, z którym Bank podpisał porozumienie, • Bank podpisał z Wykonawc ą porozumienie dotycz ące monta żu urz ądze ń i wyrobów zakupionych wył ącznie na zasadach obowi ązuj ących dla niniejszego produktu. Kwota kredytu – do 100 % kosztów inwestycji - czyli ceny zakupu i monta żu urz ądzenia lub wyrobu. Okres kredytowania: do 5 lat. Oprocentowanie: według zmiennej stopy procentowej lub indywidualnie dla ka żdego wyrobu i urz ądzenia. Kredyty na energooszcz ędne przedsi ęwzi ęcia z zakresu modernizacji o świetlenia – kredyt na energooszcz ędne przedsi ęwzi ęcia z zakresu modernizacji o świetlenia ulic, placów itp. polegaj ące na zmianie dotychczasowych urz ądze ń na energooszcz ędne, udzielany jest ze środków Banku Ochrony Środowiska S.A. Przedmiotem kredytowania jest pełny lub cz ęś ciowy zakres prac zwi ązanych z modernizacj ą o świetlenia (zakup i instalacja żarówek, opraw, urz ądze ń steruj ących, słupów i wysi ęgników). Kwota kredytu do 100% warto ści przedsi ęwzi ęcia. Okres kredytowania do 5 lat, zale żny od uzyskiwanych oszcz ędno ści energii (nie wi ęcej ni ż suma okresu realizacji inwestycji, ewentualnej karencji w spłacie kapitału oraz okresu spłaty całego kredytu). Oprocentowanie - zmienne ustalone na podstawie uchwały Zarz ądu BO Ś S.A. Prowizja przygotowawcza - od 0,5 do 4,0% wnioskowanej kwoty kredytu. Do podstawowych korzy ści tego rodzaju kredytowania nale ży fakt, i ż kredyt spłacany jest z oszcz ędno ści powstałych w wyniku modernizacji o świetlenia. Kredyty na realizacj ę przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych – kredyt na realizacj ę przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o wspieraniu przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, m.in. na ulepszenia, w wyniku których nast ępuje:
118 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi ę zu żywan ą na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody u żytkowej lub zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej, • wykonanie przył ączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, • całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii z konwencjonalnych na niekonwencjonalne (w tym odnawialne). Przeznaczenie kredytu dla jednostek samorz ądu terytorialnego realizuj ących przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne w budynku stanowi ącym ich własno ść i wykorzystywanym do wykonywania zada ń publicznych. Przedmiotem kredytowania s ą: • ulepszenia, w wyniku których nast ępuje zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi ę zu żywan ą na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody: - w budynkach, w których modernizuje si ę jedynie system grzewczy – co najmniej o 10 %, - w budynkach, w których w latach 1985-2001 przeprowadzono modernizacj ę systemu grzewczego – co najmniej o 15 %, - w pozostałych budynkach – co najmniej o 25 %, • ulepszenia, w wyniku których nast ępuje zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i w lokalnej sieci ciepłowniczej – co najmniej o 25 %, • wykonanie przył ączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła, w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, w celu zmniejszenia kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynków – co najmniej o 20 % w stosunku rocznym. Kwota kredytu: do 80 % kosztów inwestycji. Okres kredytowania do 10 lat. Oprocentowanie wg zmiennej stopy procentowej, okres spłaty kredytu - do 10 lat, karencja - nie dłu żej ni ż 1 miesi ąc od daty zako ńczenia zadania, prowizja przygotowawcza - od 0,5 do 4,0% wnioskowanej kwoty kredytu, prowizja dla BGK - 0,6% premii termomodernizacyjnej. Kredyty na zbiorowe zaopatrzenie w wod ę wsi i miast do 10 tys. mieszka ńców (ze środków Fundacji "Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej – „Counterpart Fund") Przedmiotem kredytowania s ą inwestycje w zakresie: • budowy lub modernizacji sieci wodoci ągowej obejmuj ącej przewody magistralne z wyposa żeniem technicznym oraz przewody rozdzielcze, w przypadku istnienia funkcjonuj ącej stacji wodoci ągowej,
119 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
• budowy lub modernizacji stacji wodoci ągowych w przypadku istnienia sieci wodoci ągowej gdy budowa/modernizacja warunkuje przywrócenie stanu pierwotnego lub podł ączenie kolejnych odbiorców wody. Kredyty na instalacje gazowe w wiejskich obiektach u żyteczno ści publicznej (ze środków Fundacji "Polska Wie ś 2000" im. Macieja Rataja). Przedmiotem kredytowania jest budowa i modernizacja urz ądze ń grzewczych zasilanych gazem lub olejem w wiejskich obiektach u żyteczno ści publicznej (szkoły, o środki zdrowia, remizy, kluby rolnika itp.) Kredyty na przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne z zakresu agroturystyki ze środków Fundacji "Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund" - kredyt na inwestycje zwi ązane z uruchomieniem nowych lub rozwojem istniej ących przedsi ęwzi ęć gospodarczych w zakresie agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tys. mieszka ńców obejmuj ące tworzenie i rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjno-sportowej i kulturowej. Przeznaczony dla rolników i członków ich rodzin oraz innych osób fizycznych wykonuj ących działalno ść gospodarcz ą, spółek handlowych, organizacji pozarz ądowych (fundacji i stowarzysze ń) posiadaj ących osobowo ść prawn ą, zarz ądów gmin (o kredyt nie mog ą ubiega ć si ę jednostki pa ństwowe ani spółdzielcze). Przedmiot kredytowania : • zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja budynków mieszkalnych, towarzysz ących i gospodarskich (stodoły, stajnie, itp.) na agroturystyczn ą baz ę noclegow ą dla turystów (pokoje go ścinne, domki rekreacyjne, pensjonaty, kwatery grupowe, itp.), w tym budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w budynkach przewidzianych do u żytkowania jako agroturystyczna baza noclegowa, • zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów/punktów przeznaczonych do świadczenia usług gastronomicznych dla turystów, w tym zało żenie/instalacja urz ądze ń kuchennych, budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w pomieszczeniach kuchennych, jadalniach oraz w zapleczu magazynowym artykułów spo żywczych, • zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów stanowi ących lokaln ą atrakcj ę turystyczn ą, zwi ązanych z bezpo średnim świadczeniem usług rekreacyjno- sportowych i kulturowych dla turystów obejmuj ące zakładanie pól biwakowych i kempingów, budow ę i modernizacj ę lokalnych obiektów i urz ądze ń sportowo-
120 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
rekreacyjnych (wypo życzalnie sprz ętu turystycznego, k ąpieliska, pla że, przystanie kajakowe i żeglarskie, ście żki rowerowe, ście żki zdrowia, stałe parki rekreacyjno- rozrywkowe i szlaki turystyczne, wyci ągi narciarskie), zakup koni oraz budowa i modernizacja stajni i padoków słu żą cych usługom je ździeckim, sportowym i leczniczym, zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów/punktów lokalnej kultury ludowej (warsztaty tkackie, kowalsko-artystyczne, garncarskie, wikliniarskie, galerie oraz punkty sprzeda ży wyrobów lokalnego r ękodzieła i rzemiosła artystycznego), • zakup niezb ędnego, pierwszego wyposa żenia inwestycyjnego budowanych obiektów agroturystycznych obejmuj ącego zarówno środki trwałe, jak i inne rzeczowe składniki maj ątku obrotowego wielokrotnego u żytku (np. naczy ń, sztu ćców, po ścieli) ści śle i jednoznacznie zwi ązanego z wyposa żeniem i funkcjonowaniem wymienionych wy żej obiektów. Kwota kredytu: do 150 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 70 % warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego, do 100 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 75 % warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego, do 50 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 80 % warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego. Okres kredytowania do 5 lat (wliczaj ąc okres karencji w spłacie kredytu nie przekraczaj ący 1 roku). Oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej: • dla kredytów do 50 tys. zł - 0,5 stopy redyskonta weksli NBP, • dla kredytów do 100 tys. zł - 0,6 stopy redyskonta weksli NBP, • dla kredytów do 150 tys. zł - 0,7 stopy redyskonta weksli NBP. Do wniosku o udzielenie kredytu proekologicznego jednostki samorz ądu terytorialnego powinny doł ączy ć: - statut, - uchwały rady w sprawie powołania członków zarz ądu, - dokumenty dotycz ące zezwolenia na zaci ągni ęcie kredytu, - aktualne za świadczenie z urz ędu skarbowego o terminowym regulowaniu zobowi ąza ń podatkowych, - za świadczenie z ZUS o braku zaległo ści w regulowaniu składek na ubezpieczenie społeczne, - dokumenty zwi ązane z ustanowieniem zabezpieczenia spłaty kredytu,
121 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- sprawozdanie z wykonania bud żetu za 2 lata poprzedzaj ące zło żenie wniosku, - opini ę bankow ą wystawion ą przez bank prowadz ący rachunek bankowy, - inne decyzje administracyjne niezb ędne do realizacji danej inwestycji. Bank Ochrony Środowiska organizuje i prowadzi równie ż emisj ę niepublicznych obligacji komunalnych. Warunkami zorganizowania przez BO Ś emisji obligacji s ą: - uzyskanie pozytywnej opinii Banku o zdolno ści kredytowej Emitenta, - przedło żenie wymaganych dokumentów, za świadcze ń i zezwole ń (wniosku o organizacj ę emisji Obligacji Komunalnych, Uchwały Rady Gminy (Powiatu) o emisji Obligacji Komunalnych, pozytywnej opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej o ww. Uchwale, prognozy bud żetu na czas trwania emisji). Przedmiotem finansowania w polskiej walucie mog ą by ć inwestycje jednostek samorz ądu terytorialnego. Kwota finansowania : zgodnie z ograniczeniami wynikaj ącymi z Ustawy o finansach publicznych i Prawa Bankowego. Okres finansowania : brak ogranicze ń. Warunki spłaty : jednorazowe spłaty ka żdej serii obligacji, odsetki płatne po zako ńczeniu kolejnych okresów odsetkowych. Wymagane zabezpieczenia : zgodnie z Ustaw ą o obligacjach Do głównych korzy ści wypływaj ących z emisji obligacji komunalnych dla emitenta nale żą : relatywnie niskie koszty pozyskania środków, krótki czas potrzebny na pozyskanie środków, promocja Emitenta na rynku kapitałowym oraz elastyczno ść programu emisyjnego. Do kosztów ponoszonych przez Emitenta na rzecz BO Ś należy zaliczy ć: - prowizje , w ka żdym przypadku ustalane indywidualnie: a) prowizja za zorganizowanie emisji obligacji, b) prowizja za uplasowanie emisji, c) prowizja za obj ęcie obligacji przez bank z tytułu gwarancji zamkni ęcia emisji Oprocentowanie : ustalane jest na podstawie przeprowadzanych przez Bank analiz finansowych i oceny ryzyka Emitenta w wysoko ści: oprocentowanie bonów skarbowych + mar ża. Ponadto Bank prowadzi pełn ą obsług ę emisji obligacji komunalnych, w tym: - przygotowanie programu emisji obligacji komunalnych, - gwarantowanie doj ścia emisji do skutku, - obsług ę wykupu obligacji i wypłaty odsetek,
122 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- prowadzenie depozytu obligacji, - obsług ę transakcji na rynku wtórnym.
9.2. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa żonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących. W odniesieniu do Gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostk ą, na której b ędą spoczywały główne zadania zarz ądzania tym programem b ędzie Urz ąd Miejski, jednak cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w gminie b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego s ą jeszcze szczeble powiatowy i wojewódzki obejmuj ące działania podejmowane w skali województwa i powiatu, a tak że szczeble jednostek organizacyjnych, obejmuj ących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska. Na ka żdą z tych jednostek nało żone s ą ró żne (czasami zbie żne) obowi ązki. Na troch ę innych zasadach odbywa si ę zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć od jakiego ś czasu uwzgl ędniaj ą one tak że głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: • dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, • porz ądkowanie technologii i re żimów obsługi urz ądze ń, • modernizacje stosowanych technologii, • eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, • instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, • stał ą kontrol ę zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: • racjonalne planowanie przestrzenne, • kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, • porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, • instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska. Instrumenty słu żą ce do zarz ądzania programem ochrony środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu
123 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach itp.) i mo żna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne 25 .
9.2.1 Instrumenty prawne Do instrumentów prawnych zaliczamy: • decyzje zatwierdzaj ące plany gospodarki odpadami, • koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych, • uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego, • pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, • raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniej ących inwestycji, • decyzje ustalaj ące lokalizacj ę inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Istotnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli pomiar jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badanie jako ści środowiska, jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.
9.2.2 Instrumenty finansowe Do instrumentów finansowych zaliczamy: • administracyjne kary pieni ęż ne, • opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane s ą ścieki, • odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, • kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska.
25 Program…, op.cit. s. 173-174.
124 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
9.2.3 Instrumenty społeczne Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne s ą wa żnym elementem skutecznego zarz ądzania opartego o zasady zrównowa żonego rozwoju. Mo żna je podzieli ć na: • narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo żna w nich wyró żni ć dwie kategorie dotycz ące: 1) działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), 2) powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne), • narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro żenia polityk środowiskowych: a) środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, b) strategie i plany działa ń, c) systemy zarz ądzania środowiskiem, d) ocena wpływu na środowisko, e) ocena strategii środowiskowych. • narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa żonego rozwoju: a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), b) regulacje cenowe, c) regulacje u żytkowania, oceny inwestycji, d) środowiskowe zalecenia dla bud żetowania, e) kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. • narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa żonego rozwoju a) wska źniki równowagi środowiskowej, b) ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, c) monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania. Nast ępnym istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym poj ęciem nale ży rozumie ć ró żnorodne działania, które zmierzaj ą do kształtowania świadomo ści ekologicznej społecze ństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych.
125 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Istotna dla ochrony środowiska jest równie ż współpraca pomi ędzy powiatowymi i gminnymi słu żbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to by ć relacje partnerskie, które b ędą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . I tak pozarz ądowe organizacje ekologiczne mog ą zajmowa ć si ę zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywa ć plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywa ć operaty ochrony przyrody dla nadle śnictw), prowadzi ć konstruktywne (i jak najbardziej fachowe) programy ochrony ró żnych gatunków czy typów siedlisk, realizowa ć pro środowiskowe inwestycje (np. zwi ązane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjn ą rol ą organizacji jest te ż prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu. Niezb ędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa żną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wcze śniejsze informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni (np. mieszka ńców przez tereny, których posesji b ędzie przebiega ć wodoci ąg). Nie mo że mie ć miejsca sytuacja, że o planowanych zamierzeniach dowiaduj ą si ę oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm ą oni postaw ę negatywn ą (czasami nawet wrog ą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy do świadczenie wydłu ża to lub nawet czasami uniemo żliwia realizacje planowanych celów. Nale ży jednak pami ęta ć, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społecze ństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównowa żonego rozwoju. Z uwagi na specyfik ę tego zagadnienia trzeba mie ć świadomo ść , że b ędzie to proces wieloletni, co nie oznacza, że nie nale ży go prowadzi ć. Działania edukacyjne powinny by ć realizowane w ró żnych dziedzinach, ró żnych formach oraz na ró żnych poziomach, pocz ąwszy od szkół wszystkich stopni, a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególno ści szkolenia ekologiczne powinny by ć organizowane dla: • pracowników administracji, • samorz ądów mieszka ńców, • nauczycieli szkół wszystkich szczebli, • dziennikarzy, • dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.
126 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji 26 .
9.2.4 Instrumenty strukturalne Do instrumentów strukturalnych nale żą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi a tak że program ochrony środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem powinna by ć strategia rozwoju gminy. Dokument ten jest baz ą dla opracowania programów sektorowych np. dotycz ących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp. W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego życia jej mieszka ńców.
9.3 Monitorowanie realizacji Programu Ochrony Środowiska 9.3.1 Zasady monitoringu W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Z tego wzgl ędu wa żne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego b ędzie mo żliwe dokonanie oceny procesu wdra żania, jak i również b ędą mogły by ć dokonane ewentualne modyfikacje Programu. Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących zakresach: • monitoring środowiska, • monitoring programu, • monitoring odczu ć społecznych. Monitoring środowiska – system kontroli środowiska, jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo że by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa żniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów
26 Ibidem, str. 176.
127 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, s ą wykonywane w ramach działalno ści np. WIO Ś, RZGW, IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, ł ąk, terenów parkowych, u żytków ekologicznych) znany jest instytucjom takim jak np. Urz ędy Gmin, RDLP, Dyrekcje Parków Krajobrazowych. Monitoring programu – najwa żniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń. Rada Miejska b ędzie oceniała co dwa lata stopie ń wdro żenia Programu. Do ko ńca 2005 roku nast ąpi ocena realizacji przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji w latach 2004 - 2007. Ten cykl b ędzie si ę powtarzał co ka żde dwa lata, co zapewni ci ągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale ży dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny. Powodem mog ą by ć np. brak czasu, pieni ędzy, zasobów ludzkich lub te ż zmiana kolejno ści przewidzianych w programie zada ń priorytetowych. Monitoring odczu ć społecznych – jest on sprawowany na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu żą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak że ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść interwencji zgłaszanych do gminnych władz środowiskowych. W celu zapewnienia prawidłowej oceny realizacji programu nale ży przyj ąć uporz ądkowany system mierników jego efektywno ści i wykonalno ści. Mierniki te mo żna podzieli ć na 3 grupy: - mierniki ekonomiczne, - mierniki ekologiczne, - mierniki społeczne. Mierniki ekonomiczne zwi ązane s ą z procesem finansowania inwestycji ochrony środowiska przy zało żenia, że punktem odniesienia s ą okre ślone efekty ekologiczne. Nale żą do nich: - łączny i jednostkowy koszt uzyskania efektu ekologicznego, - koszty uzyskania efektu w okresie eksploatacji, - trwało ść efektu w okre ślonym czasie. Mierniki ekologiczne okre ślaj ą stan środowiska, stopie ń zmian w nim zachodz ących. Miernikami mog ą by ć: - nakłady inwestycyjne na ochron ę środowiska,
128 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
- długo ść sieci kanalizacyjnej, - długo ść sieci wodoci ągowej, - jako ść wód powierzchniowych i podziemnych, - wielko ść emisji zanieczyszcze ń pyłowych, - powierzchnia terenów obj ętych ochron ą prawn ą. Mierniki społeczne to: - ilo ść i zró żnicowanie sposobów informacji i edukacji środowiskowej, - udział społecze ństwa w działaniach zwi ązanych z ochron ą środowiska, - stopie ń uspołecznienia procesów decyzyjnych 27 .
X STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Program Ochrony Środowiska dla gminy Cedynia na lata 2004 –2007 z perspektyw ą na lata 2008 – 2012 został wykonany zgodnie z ustawowymi wymogami (ustawa Prawo ochrony środowiska – art. 17). W Programie Ochrony Środowiska dla gminy Cedynia dokonano charakterystyki zasobów i składników środowiska przyrodniczego terenu gminy w zakresie poszczególnych elementów środowiska. Na podstawie szczegółowej analizy scharakteryzowanych elementów sporz ądzono ocen ę zagro żeń i tendencji przeobra żeń środowiska przyrodniczego obszaru gminy. W opracowaniu wskazano równie ż źródła i przyczyny zachodz ących przeobra żeń. Stan poszczególnych elementów środowiska na terenie gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: Rze źba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej Czynnikami wywołuj ącymi zmiany w rze źbie terenu gminy Cedynia, jest głównie eksploatacja kruszywa naturalnego. Miejsca, w których skala wydobycia mo że oddziaływa ć na ukształtowanie powierzchni ziemi i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej, zlokalizowane s ą w miejscowo ściach Golice i Bielinek. Intensywna eksploatacja złó ż kruszywa naturalnego powoduje zmiany w ukształtowaniu terenu (w postaci pozostawionych dołów wyrobiskowych) w miejscach wydobywania, natomiast w trakcie prowadzonych robót – instalacje słu żą ce do wydobywania kruszyw burz ą harmoni ę krajobrazu. Hydrologia Struktur ę hydrograficzn ą gminy kształtuj ą liczne cieki wodne, małe jeziora oraz sztuczne zbiorniki wodne. Na obszarze gminy zlokalizowanych jest kilka jezior, które
27 Tam że, str. 178.
129 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA stanowi ą wa żny element lokalnych ekosystemów. Degradacja gleb Degradacj ę gleb mo żemy podzieli ć na chemiczn ą i naturaln ą. Na naturaln ą degradacj ę gleb składaj ą si ę czynniki środowiskowe, takie jak klimat czy ukształtowanie terenu oraz dobór ro ślin uprawnych i ich usytuowanie do spadku terenu. Na terenie gminy gleby s ą nara żone na degradacj ę naturalną zwi ązan ą przede wszystkim z intensywnym u żytkowaniem rolniczym. Na terenie gminy Cedynia przewa żaj ą gleby o odczynie oboj ętnym. Degradacja chemiczna powodowana jest przez zanieczyszczenia kwasotwórcze (zanieczyszczenia komunikacyjne, nawozy). Powietrze atmosferyczne Na terenie gminy nie wyst ępuje przemysł, który powodowałby wi ększe zanieczyszczenia powietrza. Głównym źródłem emisji zanieczyszcze ń jest emisja spalin z samochodów poruszaj ących si ę po drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Do zanieczyszcze ń powietrza przyczynia si ę równie ż emisja niska z lokalnych kotłowni, zakładów usługowych i indywidualnych kotłowni. Hałas komunikacyjny Na hałas komunikacyjny na terenie gminy składa si ę hałas zwi ązany z ruchem samochodowym. Zagro żenie dla środowiska akustycznego wynikaj ącego z ruchu samochodowego na terenie gminy, dotyczy zwi ększonego poziomu hałasu komunikacyjnego głównie wzdłu ż dróg wojewódzkich i powiatowych. Przyroda o żywiona Szata ro ślinna Ze wzgl ędu na walory przyrodnicze i krajobrazowe znaczna część gminy obj ęta jest obszarem chronionego krajobrazu, utworzony jest Cedy ński Park Krajobrazowy. Obszary te, jak równie ż uprawy rolne na terenie gminy poddawane s ą nadzwyczajnym zagro żeniom i degradacji. Najcz ęstszymi ich formami s ą: • zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emitorów przemysłowych, • zanieczyszczenia zwi ązane z ruchem komunikacyjnym, • zanieczyszczenia wód powierzchniowych, • zanieczyszczenia odpadami komunalnymi (dzikie wysypiska śmieci), • zanieczyszczenia liniowe zwi ązane z promieniowaniem elektromagnetycznym (linie wysokiego napi ęcia).
130 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Świat zwierz ęcy Zasoby świata zwierz ęcego na terenie gminy mo żna uzna ć za bogate. Du żą grup ę stanowi ą rzadkie gatunki dziko żyj ących zwierz ąt wodnych, płazów, gadów, ssaków, ptaków i ryb. Uwzgl ędniaj ąc stan poszczególnych elementów środowiska na terenie gminy zaproponowano działania zmierzaj ące do poprawy istniej ących warunków. W ramach gminnej polityki ekologicznej wyznaczono cele ekologiczne, kierunki działania oraz zadania, których realizacja przyczyni si ę do ogólnej poprawy stanu środowiska na terenie gminy. Zadania podzielono na krótkoterminowe, realizowane w latach 2004- 2008 oraz długoterminowe realizowane w latach 2008-2012. W polityce gminnej uwzgl ędniono wytyczne Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Zachodniopomorskiego i Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Gryfi ńskiego.
131 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
SPIS TABEL: Tabela 1 – Podział miejscowo ści gminy Cedynia według sołectw, Tabela 2 – Liczba mieszka ńców gminy Cedynia, Tabela 3 – Gęsto ść zaludnienia na terenie gminy Cedynia, Tabela 4 – Ludno ść wg płci i ekonomicznych grup wieku, Tabela 5 – Wybrane elementy klimatu gminy Cedynia, Tabela 6 – Zestawienie zbiorcze u żytkowania gruntów na terenie gminy Cedynia, Tabela 7 – Obiekty wpisane do rejestru zabytków na terenie gminy Cedynia, Tabela 8 – Eksploatowane wodoci ągi, Tabela 9 – Zasoby kruszywa naturalnego w tys. t, Tabela 10 – Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych, Tabela 11 – Jeziora i ich cechy morfometryczne, Tabela 12 – Zasoby i walory przyrodnicze istniej ące na terenie gminy Cedynia, Tabela 13 – Ewidencja wałów przeciwpowodziowych Zachodniopomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych, Tabela 14 – Wykaz dolin rzecznych wymagaj ących ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy Cedynia, Tabela 15 – Odczyn gleb u żytkowanych rolniczo oraz potrzeby wapnowania, Tabela 16 – Parametry złó ż kruszyw mineralnych, Tabela 17 – Kierunki rekultywacji na terenach obr ębów górniczych, Tabela 18 – Wykaz urz ądze ń wodnych na terenie gminy Cedynia, Tabela 19 – Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Cedynia, Tabela 20 – Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny Programu ochrony środowiska dla gminy Cedynia, Tabela 21 – Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu ochrony środowiska dla gminy Cedynia, Tabela 22 –Warunki udzielania dotacji dla projektów technicznych niekomercyjnych, Tabela 23 – Warunki udzielenia dotacji dla projektów innowacyjnych.
132 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
ZAŁ ĄCZNIKI
133 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY CEDYNIA
Zał ącznik nr 1
134 Zał ącznik Nr 2 Wykaz uj ęć wód podziemnych zlokalizowanych na terenie gminy Cedynia
Lokalizacja Użytkownik Ilo ść Gł ęboko ść Zasoby Pobór wód Faktyczny Cele poboru Wa żno ść
studni studni (m) eksploatacyjne 3 3 pobór wody wód pozwolenia czynnych całego uj ęcia wg (m /h) (m /d) ogółem pozwolenia (m 3/h) (m 3/rok) Bielinek Wodoci ągi 1 10,3/11,0 9,0 9,0 150,0 10.486 Bytowo- 31.12.2006 Zachodniopomorskie gospodarcze, Sp. z o.o. Goleniów p.po ż. Cedynia Zakład Remontowo – 3 40,2 80,0 80,0 700,0 101.500 Bytowo- 01.08.2007 Budowlany w Cedyni 42,0/41,0 gospodarcze 42,0 Golice- Szczeci ńska Kopalnia 2 50,0/50,0 40,0 40,0 250,0 250,0 Bytowo- 31.08.2013 Kopalnia Surowców Mineralnych 50,0/49,7 (średnio gospodarcze, SA m3/d) technolog. Lubiechów Wodoci ągi 2 55,0 53,0 45,0 230,0 24.022,0 Bytowo- 31.12.2006 Górny Zachodniopomorskie 55,0 gospodarcze, Sp. z o.o. Goleniów p.po ż. Orzechów Wodoci ągi 2 71,0/70,0 24,0 24,0 480,0 69.967,0 Bytowo- 31.12.2006 Zachodniopomorskie gospodarcze, 67,0/66,0 Sp. z o.o. Goleniów p.po ż. Osinów Wodoci ągi 3 26,0 53,0 52,0 1.173,0 1.173 Bytowo- 31.12.2004 Dolny Zachodniopomorskie 28,0 (średnio gospodarcze Sp. z o.o. Goleniów 27,0 m3/d) Piasek Wodoci ągi 2 89,0/86,5 24,0 24,0 170,0 14.750,0 Bytowo- 31.12.2006 Zachodniopomorskie 97,0/92,0 gospodarcze, Sp. z o.o. Goleniów p.po ż. Żelichów Wodoci ągi 1 53,3/52,0 17,0 6,0 91,0 10.694,0 Bytowo- 31.05.2012 Zachodniopomorskie gospodarcze, Sp. z o.o. Goleniów p.po ż.