ราชมงคลสัญลักษณ์ TH-ENG A5 Final.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ราชมงคลสัญลักษณ Rajamangala Emblem ศํกดิ์นรินทร ชาวงิ้ว Saknarin Chao-ngiw แปลโดย นักศึกษารายวิชา วิชา Business Translation (BOAEC130) อาจารยผูสอน นายเฉลิมชัย พาราสุข ปการศึกษา ๒๕๖๒ โครงการจัดทําเอกสารเผยแพรองคความรูวิชาการดานศิลปวัฒนธรรม ชื่อหนังสือ : ราชมงคลสัญลักษณ Rajamangala Emblem เจาของ : ศูนยวัฒนธรรมศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา ที่ปรึกษา: รศ.ศีลศิริ สงาจิตร ผูปฏิบัติหนาที่อธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา รศ.สมชาติ หาญวงษา รองอธิการบดีฝายกิจการพิเศษ ผศ.ชัยปฐมพร ธนพัฒนปวงวัน ผูอํานวยการศูนยวัฒนธรรมศึกษา .อ.เฉลิมชัย พาราสุข อาจารยประจํารายวิชา Business Translation (BOAEC130) ผูเขียน : ศักดิ์นรินทร ชาวงิ้ว แปลโดย : นักศึกษารายวิชา วิชา Business Translation (BOAEC130) บรรณาธิการ: อุไรพร ดาวเมฆลับ กองบรรณาธิการ: ศักดิ์นรินทร ชาวงิ้ว รจนา ราชญา วันทนา มาลา พิสูจนอักษร: อุไรพร ดาวเมฆลับ ออกแบบและจัดหนา: อัษฎาวุฒิ ดวงจิต จํานวน: ๕๐๐ เลม พิมพที่: ศิริวัฒนา กราฟฟค โทร. ๐๕๓-๒๓๑๒๐๑, ๐๕๓-๒๒๑๐๙๗ ๓/๒๔ ถ.รัตนโกสินทร ต.ศรีภูมิ อ.เมือง จ.เชียงใหม ๕๐๒๐๐ กันยายน ๒๕๖๓ ๒ คํานํา “ราชมงคลสัญลักษณ” หมายถึงสัญลักษณแหงราชมงคล โดยมี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ทั้ง ๙ แหงทั่วประเทศไทย ใชตราสัญลักษณ เชนเดียวกันนี้ เพียงแตเปลี่ยนชื่อเปนมหาวิทยาลัยตาง ๆ โดยหนึ่งในนั้นก็คือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เริ่มตนจากโครงการคลังความรูดานศิลปวัฒนธรรมลานนา (กิจกรรมถอด องคความรู พอครู แมครู) ประจําปงบประมาณ ๒๕๖๐ โดยการถอดองคความรู จากตัวของพอครูผูมีความรูความเชี่ยวชาญ ซึ่งสามารถรูถึงประวัติ การสั่งสมวิชา ความรูของพอครู ซึ่งจะเปนแนวทางในการสรางงานตาง ๆ ของคนรุนตอไปได โดยเนื้อหาสาระที่ถอดความรูเปนเรื่องการจัดออกแบบตราสัญลักษณของสถาบัน ตั้งแตเปนสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล มาสูมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลทั้ง ๙ แหง เปนปฐม ดังนั้นในโครงการจัดทําเอกสารเผยแพรองคความรูวิชาการดาน ศิลปวัฒนธรรม ในปงบประมาณ ๒๕๖๓ นี้ จึงไดจัดพิมพงานดังกลาวเพื่อใหทุก คนไดเขาถึงความรูนั้นไดกวางขึ้น และเปนประโยชนในการศึกษา และสามารถ นําไปใชประโยชนตอไป กองบรรณาธิการ ๓ สารบัญ คํานํา ๓ สารบัญ ๔ ราชมงคลสัญลักษณ บทนํา ๖ บทที่ ๑ ประวัติและผลงาน ๘ บทที่ ๒ หลอหลอมความเชี่ยวชาญ ๑๔ บทที่ ๓ กวาจะมาเปนตราสัญลักษณ ๒๖ บทที่ ๔ ขอสรุปและขอเสนอแนะ ๔๙ บรรณานุกรม ๕๑ Rajamangala Emblem Introduction 54 Chapter 1 History and Portfolio 55 Chapter 2 Accumulation of the Expertise 61 Chapter 3 Before to be the emblem 69 Chapter 4 Conclusions and recommendations 92 References 94 ๔ ราชมงคลสัญลักษณ์ ๕ บทนํา จากพันธกิจของมหาวิทยาลัยในการที่จะทํานุบํารุง อนุรักษ และ เผยแพรศิลปวัฒนธรรม อันดีงาม และในบริเวณที่ตั้งของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลลานนา ครอบคลุมในกลุมภาคเหนือทั้ง ๑๗ จังหวัด ซึ่งทั้งหมดตางมี ศิลปวัฒนธรรมอันดีงามที่เปนเอกลักษณ และนักปราชญที่มีภูมิปญญาอันเปนที่ ประจักษอยูหลายคน ซึ่งนับวันก็มีอายุมาก ขาดขวัญและกําลังใจในการทํางาน ดานศิลปวัฒนธรรม นอกจากนี้องคความรูตางๆ มักอยูตัวของผูคนที่ทํางานดาน ศิลปวัฒนธรรม จากความรูที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ ความรูจากการสั่งสม ประสบการณมาหลายป หากความรูเหลานั้นไมไดรับการถายทอดออกมาแลว ก็ จะหายไปกับตัวของผูที่ทํางานนั้นเอง และความรูก็จะสูญหายไป ก็นับวาเสียดาย อยางยิ่งหากจะเปนอยางนั้น ฉะนั้นทางมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา จึงไดจัดทําโครงการถอดองคความรูจากตัวคนออกมา แยกตามสาขางานศิลป เพื่อที่จะใหองคความรูนั้นสืบทอดเอาไว ฝากไวกับแผนดิน และลมหายใจของ ศิลปวัฒนธรรมจะมีผูสืบทอดตอไป ไมเพียงเทานั้น ภูมิปญญายังกระจายตัวอยูทั้ง ในกลุมคนตางๆ ทั้งชาติพันธุใหญนอยในแผนดิน และความเชื่อมโยงสัมพันธ ระหวางบานเมืองตางๆ ที่อยูในภูมิภาคใกลเคียงที่มีความสัมพันธกันมาแตเดิม ดังนั้นการเก็บรวบรวมองคความรูภูมิปญญาทองถิ่น เขาไวเปนคลัง ความรู นับวาเปนสิ่งที่รวบรวมความรูเอาไวอยางเปนระบบ สามารถคนควาหา ขอมูลไดงาย เปนประโยชนตอเยาวชนคนรุนหลังที่จะใชเปนแหลงศึกษาหาความรู ไดตอไปในอนาคต ในการนี้ ศูนยวัฒนธรรมศึกษา มีความสนใจที่จะเก็บและถายองค ความรูดานการออกแบบตราประจํามหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา ที่ใช ตรามหาพิชัยมงกุฎเปนสัญลักษณประจํามหาวิทยาลัย โดยใชตั้งแตเมื่อครั้งเปน ๖ สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล โดยไดมีการขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต ให เชิญพระราชลัญจกรและพระมหาพิชัยมงกุฎเปนเครื่องหมายของสถาบัน และสง ตอมาถึงมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ทั้ง ๙ แหง โดย มีอาจารยนัฏจักร ณ เชียงใหม เปนผูออกแบบ และประสานงานในการขอพระราชทานพระบรมรา ชานุญาต จนไดมาเปนตราสัญลักษณของมหาวิทยาลัย ดังนั้นในครั้งนี้ จึงจําเปนที่จะตองทําการศึกษา ถอดความรูและขอวัตร อันพึงปฏิบัติในการปฏิบัติงานตางๆ ของผูออกแบบ อันถือวาเปน “ครู” แกลูก ศิษย และผูที่สนใจในดานศิลปะ และวัฒนธรรมของประเทศชาติ โดยนําเสนอ ประวัติและผลงานของครู คือ อาจารยนัฏจักร ณ เชียงใหม ตลอดถึงเบื้องหลังใน การหลอหลอมองคความรู อันไปสูการสรางและพัฒนาผลงานของตนตอไป และทายสุด จะเปนเรื่องความเปนมาของตราสัญลักษณมหาวิทยาลัย เทคโนโลยีราชมงคล อันเปนที่เคารพยิ่งของชาวราชมงคล ทั้ง ๙ แหง ๗ บทที่ ๑ ประวัติและผลงาน นายนัฏจักร ณ เชียงใหม ๘ ชื่อ นายนัฏจักร ณ เชียงใหม (ชื่อเดิม นายมนัส) ชาติภูมิ วันอาทิตย ที่ ๖ กันยายน ๒๔๘๕ ณ จังหวัดเชียงใหม ชื่อคูสมรส รองศาสตราจารย นิตยา ณ เชียงใหม การศึกษา - ม.๖ พ.ศ.๒๕๐๒ โรงเรียนอนุสารบํารุงวิทยา จังหวัดเชียงใหม - ปป.ช. พ.ศ. ๒๕๐๕ โรงเรียนเพาะชาง กรุงเทพมหานคร ๑๐๒๐๐ - ปม.ช.(จิตรกรรม) พ.ศ. ๒๕๐๗ โรงเรียนเพาะชาง (สถาบันเทคโนโลยีราช มงคลวิทยาเขตเพาะชาง) - กศ.บ. (ศิลปศึกษา) พ.ศ.๒๕๑๕ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒวิทยาเขต ประสานมิตร หนาที่การงาน - เริ่มรับราชการ ๑ มิถุนายน ๒๕๐๗ ณ สถาบันเทคโนโลยีราชมงคลวิทยาเขต เพาะชาง กรุงเทพมหานคร ๑๐๒๐๐ - สอนวิชาวาดเขียน , วิชาลายไทย , วิชาศิลปะประจําชาติ , วิชาเครื่องรัก - อดีตหัวหนาแผนกวิชาจิตรกรรมไทย คณะวิชาศิลปะประจําชาติ ,วิทยาเขต เพาะชาง - อาจารย ๓ ระดับ ๘ หัวหนาแผนกวิชาเครื่องรัก สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตเพาะชาง และสถานศึกษาที่มีการเรียนการสอนวิชาศิลปะ - อดีตผูอํานวยการสถาบันวัฒนธรรมราชมงคลเฉลิมพระเกียรติ ๙ ปจจุบัน - ขาราชการบํานาญ ผูเชี่ยวชาญการสอนชางศิลปไทย ระดับ ๙ มหาวิทยาลัย เทคโนโลยีราชมงคล-รัตนโกสินทร (เพาะชาง) - ภาคีสมาชิกราชบัณฑิต ศิลปะไทย ผลงานทางวิชาการ - หนังสือความรูสําหรับกลุมการงานและพื้นฐานอาชีพ “งานเครื่องรัก” - หลักสูตรรายวิชาศิลปกรรม “เครื่องรัก” - ภาพประกอบเรื่องหนังสือ FOLK TALER FROM ASIA FOR CHILDREN EVERYWHERE (ASIA CULTURAL CENTER FOR UNESCO ) - ภาพปะกอบเรื่องหนังสือวรรณคดีไทย จํานวน ๓ เลม (ดาหลังหรืออิเหนานอย , สังขทอง , พระอภัยมณี ของกองตํารา กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ) - ภาพประกอบเรื่องหนังสือสําหรับเด็ก (CUESS! WHAT I’M DOING)ของศูนย วัฒนธรรมแหงเอเชียยูเนสโก(ปแหงการรูหนังสือสากล พ.ศ. ๒๕๓๓) - หนังสือตํารา “เครื่องรัก” (ผลงานวิชาการอาจารย ๓ ระดับ ๘) ป ๒๕๓๐ - รูปแบบผลงานสถาปตยกรรมไทย “บุษบกมาลาฯ” งานแกะสลักลงรักปดทอง ประดับกระจก , ประดับรักพิมพลาย,ประดับพลอย,รักสี (สําหรับใชเปนสื่อการ สอน,ประดิษฐานพระวิษณุกรรมเทพศิลป) - ตํารา “สมุดลายไทย” ผลงานป ๒๕๓๗ - งานศึกษาคนควาภาพจิตรกรรมลายเสน “สมุดภาพไทย ” ผลงานที่ ๑๕๓๗ งานบริหารสังคม - ครูสอนพิเศษ สอนการเขียนลาย โครงการสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ณ ศูนย ศิลปาชีพบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา - อาจารยพิเศษ สอนวิชาศิลปะไทย คณะศิลปกรรม สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล คณะศิลปกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย , สถาบันราชภัฏธนบุรี ๑๐ - เปนคณะกรรมการดําเนินการจัดสรางพระอนุสาวรีย สมเด็ดเจาฟาจุฑาธุชธรา ดิลกฯ ,สมเด็จพระราชชายา เจาดารารัศมี พระมเหสีในรัชกาลที่ ๕ (ราชการ ตํารวจ) - เปนคณะกรรมการทํางานดานอาคารประกอบพิธี และจารึกนามผูกลาหาญกอง ประวัติศาสตร และพิพิธภัณฑทหาร (กองบัญชาการทหารสูงสุด) - ชวยราชการของจังหวัดเชียงใหม ซอมสรางพระเจดียวัดชมพู อําเภอ เมือง เชียงใหม - เปนคณะกรรมการจัดทําหนังสือเชียงใหม ๗๐๐ ป - พจนานุกรมศัพทลายไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ราชตระกูล เจานายฝายเหนือ “เจาเจ็ดตน” (สายที่ ๑) ๑๑ ๑. เจาพระยาสุรวะไชยสงคราม (พระเจาติ๊บจาง) หรือทิพจักร ตั้งพิธีอภิเษกสรงเปนเจาพญานครลําปาง พ.ศ. ๒๒๗๕ เสด็จทิวงคต พ.ศ. ๒๓๐๒ ๒. เจาฟาหลวงชายแกว มีพระราชบุตร ๗ องค เรียกวา “เจาเจ็ดตน” (นับเฉพาะพี่ชาย) และมีพระราชธิดา ๓ องค องคใหญ เปนพระมเหสีวังหนา รัชกาลที่ ๑ แหงกรุงสยาม พระเจาบรมราชาธิบดีฯ กาวิละ พระเจาเชียงใหมที่ ๑ เจาเจ็ดตน องคที่ ๑ เคยครองนครลําปาง เวียงปาซางลําพูน ผูเปนใหญในลานนาประเทศ ๕๗ หัวเมือง ปฐมวงศราชสกุล “ณ เชียงใหม” เจาสุริยะฆาฎ พระราชบุตรองคที่ ๑ เจาราชบุตรเชียงใหมที่ ๑ เริ่มนับเชื้อ เจ็ดตนลําดับที่ ๑ พระเชษฐาพระเจาเชียงใหมที่ ๖ มีราชบุตร ๑ องค ราชธิดา ๒ องค ๓. เจาราชแผนฟา ราชบุตรองคที่ ๑ เจาราชภาคินัยเชียงใหมที่ ๑ เปนพระราชบุตรบุญธรรม ผูสําเร็จราชการ ในพระเจาเชียงใหมที่ ๒ กาวิโรรสฯ แบงใหกินเมืองเชียงใหมกึ่งหนึ่ง ๖. เจาศรีนํ้าเผิ้ง ๖. เจาสมมนุษย (บุตรคนที่ ๑) ๖. แมเจาจามรีวงษใน (เจาศรีนํ้าเผิ้ง หรือ เจาผึ้ง) บุตรคนที่ ๑๒ (สุดทาย) เจานครเชียงใหมองค ๗. เจากาบคํา ณ เชียงใหม อนุชาเจาแมจามรีวงศในเจาแกวนวรัฐ เจานครเชียงใหมที่ ๙ สุดทาย บุตรบุญธรรมเจานอยไชยลังกา และเจาหญิงสีวิลาเทวี ณ เชียงใหม ๘. เจาสุริยฉาย และเจาชื่นสิโรรส ๗. เจาราชบุตร วงศตะวัน ณ เชียงใหม ๗. เจาสุริสา ๙. พี่ชาญ, พี่ปุก, พี่ชูศรี, พี่แอ หรือเจาสา ธิดาคนที่ ๑ แมเจาจามรีวงศ มีบัญชาใหเปนธิดาบุญธรรมเจานางยอดเฮือน เม็งราย (สิโรรส) ญาติเจานายฝายเชียงตุง ๑๒ นัฏจักร ณ เชียงใหม (สมนัส) บุตรคนที่ ๖ นายละมอม ศรีสําอาง เปนบิดา (หลานเจาเมืองสระบุรี เชื่อสายเจานายฝาย เวียงจันทร – หลวงพระบาง) เปนบุตรบุญธรรมทิพผสมศักดิ์ ธิดาเจามหาอุปราขหนอคํา เชียงใหม พลตรีเจาราชบุตร (วงศตะวัน) ทายาทเจาผูครองนครเชียงใหม ลงนามใหเปนผูสืบสกุล “ณ เชียงใหม” สมรสกับ รองศาสตรจารยนิตยา (ชิงชัย) ณ เชียงใหม และมีธิดา ๑ คน นางสาวปานปง ณ เชียงใหม ๑๓ บทที่ ๒ หลอหลอมความเชี่ยวชาญ จากประวัติโดยยอ และสายสาแหรกตระกูล จะเห็นวา อาจารยนัฏจักร มีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธกับเจานายฝายเหนือหลายทาน ดังเชนที่อาจารยนัฏจักร เลาไววา “หลานพระเจามโหตรประเทศ หลานเจาชางเผือก เจาทิพยผสมศักดิ์ เลี้ยงมาเปนลูกเก็บ เจานาไขแกว หลานพระเจามโหตรประเทศ เจาราชบุตรวงศ ตวัน หลานพระเจาอินทวิชยานนท เลี้ยงดูเราและใหใชนามสกุล “ณ เชียงใหม” ดวยแมเปนลูกพี่ลูกนองกับเจาราชบุตร โดยเปนสายพระเจากาวิละ สวนทางพอ เปนเชื้อสายเจานายทางเวียงจันทน ซึ่งแตกอน จะไมเสนอตัววาเปน “เจา” ดวย เกรงวาจะมีอันตราย” อาจารยนัฏจักร หรือนามเดิมวา สมมนัส เลาวา ตนเองโชครายตั้งแต เด็ก ดวยกําพราทั้งบิดา และมารดาตั้งแตอายุ ๘ ขวบ แตในความโชคราย ก็สงผล ดีในภายหลัง ฉะนั้นอาจารยนัฏจักร จึงถูกเลี้ยงดูมาในสายขนบเจานาย กอปรกับมีผู เอ็นดูสงสาร และสนับสนุนอยูตลอดเวลา ดังที่อาจารยนัฏจักรพูดเสมอวาตนเอง นั้น เปน “หมาหลายเจา ขาวหลายไห” คือการมีผูอุปการะหลายคน และสายสกุล ณ เชียงใหมก็เปนสายสกุลใหญ มีเครือขายความสัมพันธอันกวางขวาง ฉะนั้นจึง ถูกสั่งสมสรรพความรูจากเจานาย โดยเฉพาะไดรับการสนับสนุนดานการศึกษา จาก เจาราชบุตร (เจาวงศตวัน ณ เชียงใหม)