TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMLER VE MEDYADA İZLEYİCİ KATILIMI Proje
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
N.Türkoğlu / 110K004 ‘Toplumsal Dönüşümler ve Medyada İzleyici Katılımı’ TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMLER VE MEDYADA İZLEYİCİ KATILIMI Proje No: 110K004 (2515-COST-SOBAG) Prof. Dr. Nurçay TÜRKOĞLU (Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi) 2010 TUBİTAK RAPORU N.Türkoğlu / 110K004 ‘Toplumsal Dönüşümler ve Medyada İzleyici Katılımı’ ÖNSÖZ: Toplumsal Dönüşümler ve Medyada İzleyici Katılımı isimli bu araştırma; COST, TÜBİTAK ve Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi işbirliğiyle sürmektedir. İzleyici katılımlı televizyon programlarında eğlence ile gerçeklik arasındaki çizgi belirsizdir. Eğitim ve bilimsel çalışma da kesişen bir alanda yürür. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde 26 yılı aşkın süredir vermekte olduğum İletişime Giriş, İletişim Teorileri ve Medya Okuryazarlığı derslerimin yoğunluğu, eğitim ve bilimsel çalışma sınırlarını zorlamama yardımcı oldu ve televizyon izleyici araştırmaları ile yeniden ilgilenmemi sağladı. 4 yıl sürecek uluslar arası bir Avrupa (COST) izleyici araştırma projesi olan “Transforming Societies, Transforming Audiences” projesinin kabul edilmesiyle, çalışmalar bir TÜBİTAK projesine dönüştü ve bu COST Action’a Türkiye de katılmış oldu. Elinizdeki rapor, henüz değerlendirmeye devam ettiğim dosyalarca verinin bir kısmı hakkında bilgi vermektedir. 2009-2010 yılının oldukça verimli geçmesine yardımcı olan bu çalışma, uluslar arası konferanslarda ve yayınlarda da paylaşıma açılmaya başlandı. N.Türkoğlu / 110K004 ‘Toplumsal Dönüşümler ve Medyada İzleyici Katılımı’ TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMLER VE MEDYADA İZLEYICI KATILIMI İÇİNDEKİLER: Özet ................................................................................................................................................. 1 TÜBİTAK Özet Bilgi Formu .......................................................................................................... 2 I. GİRİŞ............................................................................................................................ 3 II. ARAŞTIRMANIN AMAÇ VE KAPSAMI............................................................... 5 A. Varsayımlar ve Amaç.................................................................................................... 5 B. Literatür / İzleyici Araştırmaları: Medyalanmış Hayatlar /Sentetik Deneyimler ve Gönüllü Katılım............................................................................................................. 9 1. Televizyon Gerçekliği............................................................................................. 10 2. Sınırlı Etkiler Miti ................................................................................................... 11 3. Katılım mı, Kaçış mı? ............................................................................................. 12 4. İzleyici Düşünür mü? .............................................................................................. 15 5. İzleyici Araştırmaları............................................................................................... 20 6. Eleştirel İzleyici Araştırmaları ................................................................................ 22 7. Türkiye’de İzleyici Araştırmaları............................................................................ 24 III. ARAŞTIRMA SÜRECİ VE YÖNTEM......................................................................... 27 A. Araştırma Sürecinin Başlangıç ve Gelişimi ...................................................................... 27 1. Araştırma Takvimi .................................................................................................. 27 2. Araştırma Sürecindeki Akademik Etkinlikler......................................................... 28 3. Araştırma Süreci ve Sonrasında Proje Süreci ......................................................... 30 B. Yöntem-Veri Toplama ........................................................................................... 30 IV. ARAŞTIRMA BULGULARI............................................................................... 35 A. Saha Araştırması Alanı.................................................................................................. 35 1. Araştırma Evreni / Yaşam Evreni ................................................................................. 35 2. Görüşülen Kişilerin Demografik Özellikleri................................................................. 37 a. Evdeki kadın izleyiciler......................................................................................... 37 b. Stüdyoya katılan izleyiciler................................................................................... 38 c. Yayın yapım görevlileri ........................................................................................ 38 d. İlköğretim öğrencileri............................................................................................ 38 e. İletişim öğrenci ve araştırmacıları......................................................................... 38 f. Köyde yaşayanlar .................................................................................................. 39 B. Toplumsal Rolleri Gasp Eden Programlar Hakkında Bilgi: Nisan-Mayıs 2010 Arası Yayınlanan Stüdyo Katılımlı Programlar.................................................................. 39 1. Stüdyo Katılımlı Programlarda Eyleyici / Seyirci Ayrımı............................................ 43 2. Programlar Hakkında Bilgi ........................................................................................... 49 a. Müge Anlı ile Tatlı Sert .......................................................................................... 49 b. Esra Erol’da Evlen Benimle.................................................................................... 50 c. Su Gibi..................................................................................................................... 51 d. Zuhal Topal’la İzdivaç ............................................................................................ 51 e. Yemekteyiz.............................................................................................................. 52 f. Bir Şarkısın Sen....................................................................................................... 53 g. Yetenek Sizsiniz Türkiye ........................................................................................ 54 h. Wipe Out 2 .............................................................................................................. 55 3. Örnek Program İncelemeleri ......................................................................................... 56 a. Var mısın Yok musun ve Survivor kızlar Erkekler................................................. 56 i N.Türkoğlu / 110K004 ‘Toplumsal Dönüşümler ve Medyada İzleyici Katılımı’ b. Yetenek Sizsiniz: Medya Ritüeli Açısından Çözümleme ....................................... 56 c. Su Gibi: Toplumsal Cinsiyet Açısından Çözümleme ............................................. 59 C. Stüdyoda Kurulan Sözde Komşuluk/Hemşerilik Ortamı.............................................. 66 D. Kadın İzleyici: “Yapacak daha İyi Bir Şey Yok” ......................................................... 82 E. Stüdyo Katılımı ve Yapım............................................................................................. 97 F. İletişim Öğrencileri ve Araştırmacıları ....................................................................... 102 G. Televizyona karşı Doğa mı?........................................................................................ 109 V. ARAŞTIRMADAN OLUŞTURULAN İNGİLİZCE YAYINLAR.......................... 128 A. “Mediation of Citizenship Melts into Positive Realities” ............................................... 128 B. Research Note: Existing research.................................................................................... 134 C. “Global Media Formats and Neighbourhood Mediators: ‘Far and Near’ Revisited” ..... 135 SONUÇ......................................................................................................................................... 145 REFERANSLAR......................................................................................................................... 152 EKLER......................................................................................................................................... 161 1. Formlar ............................................................................................................................ 161 Tablo1: İstanbul’da Medya-İletişim Eğitimi Evreni ...................................................................... 36 Tablo2 (Stüdyo Programları) .......................................................................................................... 40 Tablo3: Türlere Göre Stüdyo Programları)..................................................................................... 40 Tablo4: Nisan-Mayıs 2010 Hafta İçi Her Gün Yayınlanan Stüdyo Prog. Akışı: ........................... 41 Tablo5: Nisan-Mayıs 2010 Haftada Bir / İki Gün Eğlence / Yarışma ........................................... 42 Tablo6: Türlere Göre Stüdyo Katılımlı Programlar / Nisan-Mayıs 2010 ....................................... 42 Tablo7: Stüdyo Katılımlı Programlarda Eyleyici / Seyirci Ayrımı................................................. 43 Tablo8: Nerelisin?........................................................................................................................... 85 Tablo9: En Sevilen