PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 378 | EBRILL 2015

Mwy o Pantyfedwen Cylch Meithrin luniau i’r Urdd Pen-llwyn t.16 Pêl-droed t.4 t.10 Twrnament Pêl-droed Gwych Llun: LJDrakeley Photography LJDrakeley Llun:

Penrhyn-coch Rovers – 2il o dan 12 oed

Gwenllian Thomas (Merched Tal-y-bont) - enillydd Cwpan Gwenno Tudor Enillwyr o dan 12 oed - Llanbedr Pont Steffan am y ferch orau.

Enillwyr o dan 16 oed - Penrhyn-coch Rhai o blant dan 6 oed Bow Sreet a Penrhyn-coch yn mwynhau Y TINCER | EBRILL 2015 | 378 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Mai – Deunydd i law: Mai 8. Dyddiad cyhoeddi: Mai 20

EBRILL 24-25 Nos Wener a Dydd Sadwrn MAI 7 Nos Iau Mererid Hopwood Gwragwn ISSN 0963-925X Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch Nos tanc: gwnawn dangnefedd (Darlith Flynyddol Wener 5.30; Dydd Sadwrn 1.00 a 6.30 Morlan-Pantyfedwen) am 7.30. GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Mynediad: £5. Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch EBRILL 29 Dydd Mercher Cofio Nant-y-moch ( 828017 | [email protected] - boddwyd 50 mlynedd yn ôl. Dadorchuddio Y gyntaf mewn cyfres newydd o TEIPYDD – Iona Bailey darlun olew newydd o gapel a ffermdy Nant- ddarlithoedd blynyddol a drefnir gan y-moch gan Wynne Melvile Jones; sgwrs Ymddiriedolaeth Pantyfedwen a Morlan. CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 gan Erwyd Howells ar fyw ar lechweddau Wrth nodi canmlwyddiant y Rhyfel Byd CADEIRYDD – Elin Hefin Pumlumon; cyfle i weld hen ffilm TWW Cyntaf, bydd Mererid Hopwood yn trafod Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 ‘Nant-y-Moch’ a gynhyrchwyd gan Geraint amryw o faterion gan gynnwys Cymdeithas Rees yn Drwm, LLGC am 1.15 o’r gloch. y Cymod a gwrthwynebwyr cydwybodol IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION Y TINCER – Bethan Bebb Mynediad am ddim drwy docyn : ar gael o y ganrif ddiwethaf. Bydd y ddarlith yn Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 siop y Llyfrgell Ffôn: (01970) 632800 Gymraeg ond darperir offer cyfieithu ar y pryd. YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce EBRILL 29 Nos Fercher Eisteddfod Calan 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 Mai Aberystyth ym Morlan, am MAI 7 Etholiad TRYSORYDD – Hedydd Cunningham 4.30 Bythau ar agor o 7 y bore i 10 y nos Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth ( 820652 [email protected] MAI 1 Nos Wener Cwis, Caws a Gwin yn MAI 10-16 Wythnos Cymorth Cristnogol Neuadd yr Eglwys, Penrhyn-coch am 7.00 HYSBYSEBION – Cysyllter a’r Trysorydd MAI 14 Nos Iau Neuadd Rhydypennau: MAI 2 Pnawn Sadwrn Gŵyl Organ i ddathlu Cyfarfod Blynyddol, 7.30pm Croeso i bawb. LLUNIAU – Peter Henley 50 mlynedd gwasanaeth Michael James fel Dôleglur, Bow Street ( 828173 organydd yn Eglwys St. Mathew, Y Borth MAI 22 Dydd Gwener Ysgolion Ceredigion yn TASG Y TINCER – Anwen Pierce o 2.30-4.30. Te am 4.30 a Hwyrol Weddi i agor cau am hanner tymor ddilyn am 5.00 TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette MAI 22 Nos Wener Catrin Finch yn lansio Llys Hedd, Bow Street ( 820223 MAI 7 Dydd Iau Etholiad Cyffredinol ei CD newydd Tides yng Nghanolfan y Prydain Celfyddydau am 7.30 ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Mrs Beti Daniel Glyn Rheidol ( 880 691 Y BORTH – Elin Hefin Ymunwch â Grwˆp Facebook Ytincer Ynyswen, Stryd Fawr [email protected] Dilynwch y Tincer ar Trydar @TincerY BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Camera’r Tincer Telerau hysbysebu Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Cofiwch am gamera digidol y Tincer Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal Hanner tudalen £60 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y Mrs Aeronwy Lewis Chwarter tudalen £30 Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI y rhifyn - £40 y flwyddyn (10 rhifyn Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, - misol o Fedi i Fehefin); mwy na 6 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Bow Street (( 828102). Os byddwch am mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch gael llun eich noson goffi yn Y Tincer mis. Cysyllter â’r trysorydd os am ( 623 660 defnyddiwch y camera. hysbysebu. DÔL-Y-BONT Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615

DOLAU Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a GOGINAN fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- LLANDRE Mrs Mair England dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb Pantyglyn, Llandre ( 828693 (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y PENRHYN-COCH papur a’i ddosbarthiad. Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 TREFEURIG Mrs Edwina Davies Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 [email protected]

2 CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Mawrth 2015 30 MLYNEDD YN OL

£25 (Rhif 260) Yr Athro Carter, Tyle Bach, Bow Street £15 (Rhif 143) Maldwyn Williams, 38 Aberwennol, y Borth £10 (Rhif 144) Alan Wynne Jones, Trem y Ddôl, Bow Street

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Mawrth 18.

DOLAU

Arddangosfa Rhai o’r cystadleuwyr yng nghwrdd cystadleuol Trefeurig. Llun:T. Sadler Ceir erthygl ddifyr am yr artist Seren (o’r Tincer Ebrill 1985) Morgan Jones – wyres y ddiweddar Nest Davies – yn y rhifyn cyfredol o’r cylchgrawn Barn (Ebrill). Mae ei harddangosfa “Portreadau o brotestwyr” sydd wedi ei Genedigaeth i’r bysiau sydd yn cynnwys bysiau ysgol, hysbrydoli gan hanes y suffragettes yng Llongyfarchiadau i Margaret ac Alun Rees, i ollwng eu teithwyr yn ddiogel oddi Nghymru ymlaen yn gallery/ten Windsor Seintwar, ar ddod yn fam-gu a tad-cu eto – ar y ffordd fawr a gosod cyfyngiadau Place, Caerdydd hyd 2 Mai. ganed merch fach – Heledd Anwen – i Euryl cyflymder fel y bont yn cynnwys cyffordd a Bethan, Rhydyfelin ar 13 Ebrill; chwaer y Dolau. “Y mae’r ffordd yn beryg’ bywyd fach i Llew. i neb gerdded na beicio ar ei hyd “ medd John, “ac y mae nifer o drigolion Dolau Galw am lwybr troed yn mentro eu bywyd wrth gerdded Yn y llun, gwelir John Hughes, a fu’n arni, ac o’r herwydd yn gorfod gyrru trefnu’r ddeiseb gydag Elfyn Lloyd Jones, mewn car i Rydypennau i mofyn papur yn cyflwyno deiseb ar ran trigolion newydd neu negeseuon eraill tra byddai’n Dolau, ddiwedd mis Mawrth i , well ganddynt gerdded yno, a fyddai’n AM a fydd yn ei rhoi o flaen Edwina Hart iachach iddynt hwy a’r amgylchedd.Bu AM, y Gweinidog dros Drafnidiaeth yn symudiadau o’r fath dros y blynyddoedd, y Cynulliad. Y mae’r ddeiseb yn galw ond y tro hwn meddai John Hughes ni am sefydlu llwybr troed/beicio yn ddi- fydd ef nag Elfyn yn rhoi’r ffidil yn y to ymdroi o’r Dolau i Rydypennau ynghŷd nes bod y llwybr wedi ei agor. Gwyliwch â mesurau diogelwch eraill megis cilfan Y Tincer! am y datblygiadau! Llun: Arvid Parry Jones Parry Arvid Llun:

Croeso gartref Croeso nôl at Owain a’r teulu i’r Arglwydd Elystan Morgan ar ôl triniaeth yn ysbyty Glan Clwyd yn ddiweddar; hefyd i John Rees – sydd nawr adre yn Talardeg. Mae pawb yn falch i glywed am y ddau.

Diolch Hoffai’r Arglwydd Elystan Morgan ddiolch o galon am y dymuniadau gorau y mae wedi eu derbyn gan drigolion yr ardal yn ddiweddar ar ôl ei salwch.

3 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378 Llun: LJDrakeley Photography LJDrakeley Llun: Twrnament Pêl-droed Penrhyn-coch Ar ddydd Sadwrn 11eg a Dydd Sul 12fed o Ebrill cynhaliwyd Twrnament Blynyddol Clwb Pêl-droed Penrhyn-coch. Dyma’r trydydd Twrnament yn enw y diweddar Eric ac Arthur Thomas a gyfrannodd gymaint at y pentref a’r Clwb Pêl-droed a braf oedd gweld aelodau o’r teulu yn bresennol.

Cafwyd dau ddiwrnod llawn o chwarae eleni eto gyda dros 70 tîm yn chwarae gyda 450 o blant rhwng 4 neu 5 oed ac 16 oed. Dyma’r rhif mwyaf rydym wedi cael o gystadleuwyr ac mae yn glod mawr i enw’r clwb fod timoedd o bob man yn dod i chwarae a chefnogi. 2il o dan 9 oed Grasshopers Dyma’r enillwyr: O dan 16 – Enillwyr Penrhyn-coch 2il – Bow Street O dan 14 – Enillwyr Bow Street 2il – Machynlleth (llun) O dan 12 – Enillwyr Llanbedr Pont Steffan 2il – Penrhyn-coch Rovers (llun) O dan 11 Cwpan – Enillwyr 2il – O dan 11 plat – Enillwyr Llanilar Gators D 2il – Tal-y-bont Terriers Harri Horwood Penrhyn-coch dan 2il o dan 14 oed – Machynlleth O dan 9 – Enillwyr Waunfawr 16 - Chwaraewr gorau y twrnament 2il – Llanilar Grasshoppers B gyda Elisa Martin (wyres y diweddar Eric Thomas) Chwaraewr gorau y Twrnament – Harri Horwood, Penrhyn-coch dan 16

Cwpan Gwenno Tudor i’r chwaraewraig orau yn y Twrnament – Gwenllian Thomas – Merched Tal-y-bont Teigars

Llongyfarchiadau i bob chwaraewr ac yn enwedig i’r rhai a fu’n fuddugol. Diolch i bawb a gyfrannodd neu a fu yn helpu mewn unrhyw fodd. Hebddoch chi ni allen gynnal y twrnament.

Tynnwyd lluniau o unigolion a thimau yn ystod y ddau ddiwrnod gan Lewis Drakeley. Diolch iddo am ddod atom. Mae yna luniau gwych. Os oes rhywun am archebu lluniau edrychwch ar ei dudalen Facebook LJDrakeley Photography neu cysylltwch ag ef ar 07870 769003. Enillwyr o dan 14 - Bow Street Llun: LJDrakeley Photography

Enillwyr o dan 9 oed – Waunfawr Enillwyr cwpan o dan 11-Tregaron gyda’u hyfforddwraig Delyth Owen

4 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

cyflawn o’r mwynhad a geir yn cyd ganu a BOW STREET chymdeithasu drwy gyfrwng y Gymraeg. Braf oedd cael ychydig o gefndir rhai o’r caneuon gan Felicity, ac er mwyn rhoi Oedfaon Capel y Garn 10.00 a 5.00 seibiant bach i’r côr bob hyn a hyn cafwyd Gweler hefyd www.capelygarn.org/ eitemau offerynnol arbennig gan Brenda Ebrill ac Eleri yn ogystal a chyfle i’r gynulleidfa 26 Lyndon Lloyd wneud eu rhan hefyd. Bu’n noson hynod o Mai gartrefol ac fe ddaeth i ben gyda phawb yn 3 Eric Greene mwynhau paned a lluniaeth blasus wedi Y Parchg W. J. Edwards, Cadeirydd 10 Y Gymanfa Ganu yn y Garn 10.00 ei baratoi gan aelodau’r pwyllgor o dan Cymdeithas Lenyddol y Garn, yn a 5.30 arolygaeth Mair Davies a Shân Hayward. cyflwyno’i frawd, Hywel Wyn Edwards, 17 Bugail Diolchwyd i bawb gan Mary Thomas ar ran a rannodd lawer o atgofion difyr am 24 Aelodau’r Eglwys Raymond Jones cangen Rhydypennau a gan Mary Parry ar ei gyfnod fel Trefnydd yr Eisteddfod 31 Terry Edwards ran cangen . Enillwyd y raffl gan Genedlaethol yng nghyfarfod y Geunor, Llinos ac Anne Marie. Gymdeithas ym mis Mawrth. Bu rhai o drigolion Cartref Genedigaeth Tregerddan wrthi’n paratoi eu hetiau Llongyfarchiadau i Huw a Nia Bates, Maes ar gyfer cystadleuaeth Het Basg a Ceiro, ar enedigaeth Charlie Lewis Bates ar gynhaliwyd yno yn ddiweddar. Roedd Ebrill 2il; brawd bach i Seren. y beirniadu yn waith anodd ond fe Ac i Gaenor a Gareth Williams, Hafle, ar ddewisoedd Kath Lewis y buddugwyr, ddod yn daid a nain eto – ganwyd i Llŷr a sef Mrs Carol Port (y wobr gyntaf), Mr Llinos yn Llanuwchllyn – ganwyd Beca Lliw Walford Hughes (ail wobr) a Mrs Anne Jones ar Fawrth 30, chwaer fach i Math. Watkin (trydydd).

Diolch Hoffai John a Marïa (Swyddfa’r Post gynt) Cae’r Odyn, ar ei ymddeoliad o Lyfrgell ddiolch o galon i bawb am y cardiau, blodau Genedlaethol Cymru ar ôl 38 mlynedd o Pen blwydd hapus! ac anrhegion a gawsant ar eu hymddeoliad. wasanaeth – amser hir iawn.

Dymuniadau gorau i Tirion Presacane, Bryn Llun: Iestyn Hughes Castell, ar ei phen blwydd cyntaf ar Cydymdeimlad 19 Ebrill. Cydymdeimlwn â Elizabeth Lloyd Jones, Maes Ceiro, ar farwolaeth modryb yn Merched y Wawr Rhydypennau Nhrawsfynydd. Ar y 9ed o Fawrth ymunodd nifer o aelodau cangen Merched y Wawr Llanfarian â ni yn Pob hwyl neuadd Rhydypennau i gyd ddathlu gŵyl Dymuniadau gorau i Marged Howells, ein Nawddsant. Croesawyd hwy gan ein Cynorthwy-ydd Dysgu yn Ysgol Rhydypennau, llywydd Mrs Mary Thomas ac aeth ymlaen fydd yn cynrychioli Ceredigion ar y ddawns i gyflwyno gwesteion y noson - sef côr werin i Fercherd Bl 10 a dan 25 oed yn CYD Aberystwyth. Cafwyd gwybodaeth Eisteddfod yr Urdd yng Nghaerffili. am gefndir y côr gan Felicity Roberts ac fe gafodd aelodau’r côr gyfle i gyflwyno Ymddeoliad hapus! eu hunain i’r gynulleidfa gan roi darlun Dymuniadau gorau i Gwynant Phillips,

Aelodau Cymdeithas Chwiorydd y Garn gyda’r Gweinidog, y Parchg Wyn Bu rhai o drigolion Cartref Tregerddan wrthi›n paratoi eu hetiau ar gyfer Morris, y tu allan i Westy’r Conrah, wedi mwynhau Te Prynhawn i gloi cystadleuaeth Het Basg a gynhaliwyd yno yn ddiweddar. Roedd y beirniadu gweithgareddau’r Gymdeithas am y tymor. yn waith anodd ond fe ddewisodd Kath Lewis y buddugwyr, sef Mrs Carol Port (y wobr gyntaf), Mr Walford Hughes (ail wobr) a Mrs Anne Watkin (trydydd).

5 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378 Llwyd Fryniog: Bardd gwlad ei filltir sgwar

O! Gwmmwd mynyddig wyt anwyl gen i, y casgliad. Roedd yn aelod yng Nghapel yr Tro’th glust tua Llundain, ac erglyw fy nghri! Annibynnwyr Bow Street ac yn meddwl y byd Myfi ydyw un o dy blantos bach di, o Salem Coedgruffydd, “Salem, Salem gwyn Fe’m megaist am flwyddi, ond ffwrdd dy fyd!”, ac mae ganddo gerdd sy’n canmol gyraist fi. Capel y Garn, Pen-y-Garn hefyd: ‘Capel enwog byth fydd hwn; Rhyw ddwsin a hanner yw’th deiau i gyd, Capel mawr , mae mil yn moli, Cael byw a chael marw fan yma gwyn fyd; Tyrfa ddedwydd, gwel hi’n awr, ‘Does le ar y ddaear sydd heddyw mor faith, Hardd yw’r teulu’r oriel uchel, I mi fel Cwmsymlog i orphen y daith. Harddach wedyn teulu’r llawr.’

Dyma ddetholiad byr allan o Molawd yn Cwmsymlog. Bu farw John Ll. Nuttall yn Priododd John Nuttall ac Elizabeth yng Cwmsymlog, Ceredigion sy’n ymddangos 71 oed yn 1929 ac fe’u claddwyd ym mynwent Nghapel y Bedyddwyr Castle Street yn mewn casgliad o gerddi â’r teitl Telyn Pen y Garn. Llundain ac roedd yn aelod yng Nghapel y Trefeurig : sef Caneuon J. Ll. Nuttall (Llwyd Gwaetha’r modd nid wyf wedi llwyddo Presbyteriaid Shirland Road yn Marylebone. Fryniog) a gyhoeddwyd ar Fawrth 30ain hyd yma i ddarganfod llun o John Nuttall na Ac mae un gerdd yn y casgliad yn awgrymu 1896 a’i bris oedd chwecheiniog. Yr un pris chwaith unrhyw gerddi o’i eiddo wedi 1908. nad oedd enwadaeth yn bwysig iddo sef hon: â baryn o sebon yn 1896 ond yn rhatach na Ni wn chwaith sawl copi gyhoeddwyd o’r Golygfa Bwlchyrhiw, Cwmsymlog, pheint o gwrw. Cyhoeddwyd ail argraffiad Delyn ond mae rhyw B. James, Kensal Rise Ar y Sabbath o’r gyfrol gydag ychwanegiadau yn 1908. Llundain yn llawn edmygedd o waith y bardd: Achoswyd y gân hon pan yn gweled gwahanol Mae deuddeg pennill i gyd yn y gerdd “Disgwyliais flynyddau ar hyd Enwadau Crefyddol ac Ymneillduol yn croesi eu Molawd Cwmsymlog ac ynddyn nhw ceir Yn bruddaidd dan “frigau yr helyg,” gilydd bob Sabbath, ar Fwlchyrhiw. cyfeiriadau at brysurdeb yr ardal yn ystod Gan holi; Paham rho’ed yn nghrog diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg ar Fan honno hen DELYN TREFEURIG; Annibyniaeth wen ei bonedd, gweithiau mwyn yn dal i weithio, at ‘Palasdy Ond llonodd fy nghalon pan ddaeth I Siloa sydd yn mynd; Cwmcanol, henafol a hardd, cartrefle y Llwyd Fryniog i drwsio ei thannau Os wyt am gael golwg arni, Pughiaid’, at ‘hen fynydd yr Hafle’ a ‘East A gwneud iddi eto roi cerdd Bwlchyrhiw am dani, ffrynd, Darren’ ac at ddau berson roedd y bardd Nes swyno y miloedd a’i nodau.” Cwmerfin, daw ei Fedyddwyr, yn amlwg yn ystyried yn bobl pwysig sef R. Yn finteioedd dros ei ben; Llwyd a Sylvanus. Mae Ap Ionawr golygydd y cylchgrawn Hwy a gredant, heb ei groesi, Ganwyd John LL. Nuttall yn Lluest radicalaidd Cwrs y Byd eisiau gwybod mwy Na chant fwyniant nefoedd wen. yr Hafle, Cwmsymlog yn 1858 yn fab i am y bardd. “Pwy yw y bardd hwn o’r fwyngloddiwr plwm o’r enw Joseph Nuttall Brifddinas nis gwn,” meddai. “Anfoned ei Methododistiaeth drystiog droedia, oedd yn enedigol o Sir Fflint a gwraig o Blwyf enw i ni. Penillion tlysion yn cynnwys llawer Ar ei goryn sanga’n awr; Tirymynach o’r enw Elinor. Mae Lluest yr cyffyrddiad hapus a gwreiddiol. Yr ydych yn Ar ôl dringo fyny’r mynydd, Hafle wedi ei nodi ar fap OS a gyhoeddwyd llawn o natur er eich bod yn byw yn Llundain Myned wedyn ar ei lawr; yn 1950 ond sy’n seiledig ar fapiau yn deillio’n – canolbwynt mawr celfyddyd ac yn llawn o’r Galfin cul, ac Armin llydan, ôl i 1906 ond erbyn cyhoeddi map 1987 bardd hefyd.” Wele chwi ar Fwlchyrhiw; diflannodd Lluest yr Hafle dan y goedwig. Ac yn ôl Chwedl O. Williams o’r Waenfawr: All enwadaeth, er anwyled, Roedd gwaith yn y gweithiau plwm yn dod i “Bardd bychan del ydyw y Llundeiniwr Ddim eich codi’n nes at Dduw. ben felly gadawodd John Nuttall Cwmsymlog Hwntwiadd hwn, y mae’n feddyliwr glew i weithio fel ‘dairyman’ yn Llundain ac er iddo ac yn gwybod yn dda sut y mae cyfansoddi Ychydig o flynynyddoedd wedi i John ddychwelyd i Ogledd Ceredigion cyn diwedd pennill rheolaidd ond y mae ganddo ei ffordd Nuttall farw anfonwyd merch nith i’w wraig ei oes ni ddychwelodd i Gwmsymlog. Yn ei hun.” Elizabeth, sef Phyllis James, o’r Maerdy yn hytrach, daeth John a’i wraig Elizabeth i fyw Er, nid oedd y bardd a’r y Rhondda yn bedair blwydd i Penrhiw, Bow Street i hen gartref Elizabeth. emynydd Watcyn Wyn ar ddeg oed i Hafle, Bow Street Nid oedd enwau ar y tai ym Menrhiw yr mor garedig tuag at un o i ofalu amdani hi a’i chwaer adeg hynny felly galwyd y cartref newydd yn gerddi Llwyd Fryniog mewn Ellen. A dyna ble mae merch Hafle i’w atgoffa o’i annwyl Lluest yr Hafle beirniadaeth yn Eisteddfod Phyllis, sef Gaenor a minnau Tabor Plumlumon yn 1879: yn dal i fyw! “Anerchiad da yw hwn, pe buasai wedi ei ysgrifennu dipyn Gareth William Jones yn fwy cywir a llithrig, a thaflu Roedd Bwlch-y-rhiw ar Fanc allan fwy o’r elfen ddifyr.” Llety Spens ar y tro mawr yn y llwybr sy’n mynd drosodd Mae’n debyg bod John Ll. o Gwmerfin i Gwmsymlog Nuttall yn ŵr crefyddol iawn. (SN699832). Does dim Crefyddol iawn. Ac mae nifer olion yno bellach yn ôl Alun o gerddi crefyddol eu naws yn Trawsnant.

6 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Taith gerdded y mis Cydymdeimlad Pont i Bont Llanafan Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf â Paul a Norma Stephens, Blaenddol, ar farwolaeth mam Norma yn ddiweddar. Man dechrau: Safle bicnic ger pont Trawsgoed. Map: OS Explorer 213. GR 666728. Cymdogion newydd Pellter: 5 milltir hawdd. Mae yna dipyn o gyffro ym mhen uchaf y Cwm gan fod Mike a Gill, Hafod y Glyn, wedi dechrau menter newydd drwy brynu pedwar alpaca. Er taw anifeiliaid o Dde America ydynt meant wedi ymgartrefu yn gysurus iawn yng Nghwmrheidol. Dyma lun o’r pedwar alpaca yn mwynhau eu hunain.

Annwyl Olygydd,

Rwy’n ysgrifennu i ofyn i’ch darllenwyr i gael Noson i Mewn er budd Macmillan y mis Mai hwn. Y cyfan yw Noson i Mewn Macmillan yw cyfle i gael O’r safle bicnic ewch ar hyd llwybr y goedwig ac wedyn dilyn ffrindiau draw i sgwrsio, chwerthin a chael rhywbeth i’w yr afon heibio’r bont sigl. Ymlaen rhwng yr afon a’r ffens ac fwyta ac i’w yfed. Does dim angen dod o hyd i dacsi am 2 y wedyn drwy’r caeau heibio tŷ haf ac ar hyd y llwybr a dros bore a does dim ciw wrth y bar – yn lle hynny mae Macmillan bontbren i Gwel Ystwyth. Oddi yno lawr y ffordd a dros bont eisiau ichi fwynhau amser da gyda’ch hoff bobl. Llanafan. Y llynedd cododd Noson i Mewn dros £2m i Macmillan. Ar y dde rhwng dau dŷ dilynwch y feidr a throi i’r chwith Mae Noson i Mewn bellach yn ei thrydedd flwyddyn. wrth ochr y tŷ nesaf, lan y llwybr i gwrdd a feidr arall a throi Mae’n ffordd hwyliog, ddidrafferth ichi helpu i godi arian i i’r chwith ac ymlaen heibio yr Eglwys,y Neuadd a’r Ysgol cyn Macmillan ac i sicrhau nad oes neb yn wynebu canser ar ei troi fewn i’r goedwig. Lawr drwy’r goedwig a chroesi’r ffordd i ben ei hun. goedwig arall, dros y bontbren ac ar draws y cae (Caer Rufeinig) Mae Macmillan eisiau i bobl ledled Cymru gael Noson i a chwilio am sticl ar y pen draw. Cadw at y llwybr nes cyrraedd Mewn gyda ffrindiau’r mis Mai hwn i’n helpu i roi cymorth i y ffordd a ‘nol i’r safle bicnic. bobl sydd wedi’u heffeithio gan ganser. Mae’n noson hawdd ei threfnu a’r peth gorau yw hyn, cewch bwyd da .­.­.­ chi amser da gyda ffrindiau a chefnogi Macmillan ar yr un Cwmni da .­.­. pryd. Byddwn ni hyd yn oed yn gwneud yn siŵr y cewch chi ybl­ac git Noson i Mewn i roi dechrau gwych i’r noson. t a l y b o n t Mae miliwn o resymau dros gael Noson i Mewn y mis Mai B w y t y a B a r hwn. I wneud gwahaniaeth, cofrestrwch eich diddordeb Cinio 12.00-2.30 Swper Nos 6.00-9.00 Cinio Sul 12.00-3.00 arhttp://nightin.org.uk arhoswch am eich cit Noson i Mewn Partion | Digwyddiadau | Llogi ystafell | Pen-blwydd am ddim a gofynnwch i’ch ffrindiau gyfrannu beth bynnag y Dathlu | Priodasau | Parti Bedydd | Te angladd gallan nhw ei fforddio i’ch Noson i Mewn. I gael gwybodaeth, neu gymorth gan Macmillan, ffoniwch Byddwn ar gau rhwng 26 Ionawr - 11 Chwefror ni’n rhad ac am ddim ar 0808 808 00 00 (dydd Llun i ddydd Croeso i chi e-bostio neu adael neges ar y Gwener, 9am–8pm) neu ewch i macmillan.org.uk. ffôn ac fe wnawn ni gysylltu â chi Gwelwn chi’n fuan. . . Cofion Siôn, Catrin a’r tîm Diolch a chofion gorau, 0 1 9 7 0 8 3 2 5 5 5 c r o e s o @ g w e s t y l l e w d u . c o m Susan Morris, Rheolwr Cyffredinol Macmillan

01656 867 960 COFFI BOREUOL Cymorth Canser Macmillan, BYRBRYDAU POETH NEU OER Llawr 1af, CINIO 1 Ffordd Yr Hen Gae, Parc Bocam, TE PRYNHAWN Pencoed, CREFFTAU AC ANRHEGION Pen-y-bont CF35 5LJ Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. [email protected] Caffi 01970 820 050 | Siop Treasures 01970 820 122

7 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

PENRHYN-COCH

ac roedd hi’n hynod falch ohonynt, ynghyd Oedfaon Horeb â’u hwyrion a’u hwyresau. Collodd Mona Ebrill ei gŵr yn gymharol ifanc ac yn ystod 26 10.30 Tecwyn Jones, Machynlleth / ei salwch byr bu’n gofalu amdano ar yr Ysgol Sul yn y festri aelwyd. Bu hefyd yn gofalu am ei mam tan iddi farw yn 1999, yn 95 mlwydd oed. Mai Bu Mona yn gweithio mewn gwahanol 3 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa fannau yn ystod ei bywyd gan gynnwys gymun siop Woolwrth, ysgol Penrhyn-coch ac yna 10 Cymanfa ganu- Capel y Garn 10.00 yn ddiweddarach fel gwirfoddolwraig yn a 5.30 siop Oxfam, Aberystwyth. 17 10.30 Ysgol Sul Roedd Mona yn wraig ei millitir sgwâr. 2.30 Y Parchg Peter Thomas Fe’i ganed yn y Garth ac ni symudodd o’r 24 10.30 Y Parchg Raymond Jones/ - ardal gydol ei bywyd. Bu’n hynod gefnogol Ysgol Sul yn y festri i weithgareddau’r pentref ac roedd yna 31 10.30 Y Parchg Judith Morris groeso bob amser ar ei haelwyd. Roedd hi wrth ei bodd yn coginio ac yn mwynhau cwmni teulu a ffrindiau. Roedd ganddi Cinio Cymunedol Penrhyn-coch ddiddordeb arbennig hefyd yn yr ardd. Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Yn 2012 derbyniodd Mona driniaeth Eglwys dyddiau Mercher 22 Ebrill; 13 a 27 yn Ysbyty Treforys ac er iddi wella yn Mai. Cysylltwch â Job McGauley 820 963 rhyfeddol o dda wynebodd gyfnod arall am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio. o afiechyd. Treuliodd 6 wythnos yn Ysbyty Bron-glais yn ystod y llynedd cyn Teyrnged Mrs Mona Edwards dychwelyd adref i’r Hafod lle bu Helen a Llwyddiant Seren Ar ddydd Mercher, 25ain Chwefror, bu Gillian yn ofalus iawn ohoni. Bu Mona Ar ôl cael ei chyfweld yn un o dros farw Mrs Mona Edwards, Hafod, Garth, yn hynod werthfawrogol o bopeth a 10,000 ymgeisydd yn Ionawr yn yr Penrhyn-coch yn 85 mlwydd oed. wnaethpwyd drosti, ac roedd hi’n siriol bob NEC yn Birmingham aeth Zoe Mikaela Roedd Mona yn ferch i Anna Mary a amser. Evans – 12 oed – o Benrhiwnewydd David James, Penrhyn-coch, a’r hynaf Ni fyddai unrhyw deyrnged i Mona yn ymlaen i rownd gynderfynol ranbarthol o ddwy chwaer. Gwasanaethodd ei gyflawn oni bai y cyfeirir at ei chred yn o’r gystdleuaeth Teen Star ar Fawrth thad fel ysgrifennydd Eglwys Horeb am ei Gwaredwr. Roedd ganddi ffydd gadarn 28ain. Teen Star yw y gystadleuaeth nifer o flynyddoedd. Mynychodd Mona a oedd yn ganolog i’w bywyd. Profodd fwyaf ym Mhrydain i chwilio am dalent Ysgol Penrhyn-coch ac Ysgol Ardwyn. fendith fawr o fynychu’r astudiaeth ifanc o blith yr arddegau ac iau. Derbyniodd ei magwraeth ysbrydol yn Feiblaidd ar aelwyd Rhandir, Penrhyn-coch Y tro yma roedd yn canu o flaen Horeb ac yno y’i bedyddiwyd a’i derbyn yn ac roedd hi bob amser yn werthfawrogol o cynulleidfa fyw ynghyd a phanel o chwe gyflawn aelod. Priodwyd hi yno â David weddi ar ei haelwyd yn y Garth. beirniad. Zoe oedd dewis y beirniaid i Aeron Edwards mewn priodas ddwbl gyda’i Diolchwn amdani ac am ei chyfraniad fynd drwodd i ffeinal yr ardal ym mis chwaer Laura ym mis Mawrth 1953. gwerthfawr i eglwys Horeb a’r gymuned Mai gyda sylwadau fel “Mae gennych Magodd ddwy o ferched, Helen a Gillian ym Mhenrhyn-coch. Estynnwn ein dôn hyfryd, cyfoethog! Mae pwer mawr cydymdeimlad dwysaf i Helen a Gillian a’i i’r llais ” Zoe yw yr unig gystadleuydd o chwaer Laura, a’u teuluoedd, yn eu galar a’u Gymru yn y gystadleuaeth hyd yn hyn. hiraeth o golli un a oedd mor annwyl. Ers y gystadleuaeth cysylltodd cwmni recordio efo Zoe ar ôl iddynt Diolch sylwi arni yn y gystadleuaeth. Mae Dymuna Helen a Gillian a’r teuluoedd diddordeb ganddynt i gydweithio efo ddiolch o galon am bob arwydd o hi i’w datblygu fel artist. Ceir mwy o gydymdeimlad a charedigrwydd a fanylion am y gystadleuaeth yn http:// estynnwyd iddynt yn eu profedigaeth www.teenstarcompetition.co.uk/ o golli eu mam, Mona Edwards, Hafod, singing-opportunities. Clywodd Garth. Diolch am yr holl gardiau, Zoe ganol y mis iddi basio ei harholiad galwadadau ffon ac ymweliadau, a hefyd piano gradd 2. Dymuniadau gorau iddi am y rhoddion ariannol tuag at Ambiwlans gyda’r canu a’r piano. Ymddeoliad hapus! Awyr Cymru’. Dymuniadau gorau i Kevin a Janice Evans a ymddeolodd o waith nyrsio yn Merched y Wawr Penrhyn-coch pawb i’r cyfarfod gan ein Llywydd, Wendy Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar ar ôl Nos Iau, Mawrth 12fed fe dreuliwyd noson Reynolds. Cafwyd noson wych gyda’r plant 40 mlynedd. yn dathlu Gŵyl Ddewi yng nghwmni plant yn rhoi i ni flas o’u gwaith yn ennill yn Adran yr Urdd Aberystwyth. Croesawyd Eisteddfod leol yr Urdd, ac yn mynd ymlaen

8 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

Prynu ciosg Pan glywodd Teleri Boake bod y ciosg yn Salem yn dod i ben ddwy flynedd yn ôl mi fu hi a’r cynghorydd lleol (Dai Mason) yn gwneud ymholiadau i’w achub. Gyda chymorth unfrydol y Cyngor Cymuned prynwyd y ciosg ar ei safle presennol. Mae Paul Boake sydd â diddordeb mewn hen bethau clasurol yn mynd i’w adnewyddu ac mae llawer o bobl Salem yn barod i edrych ar ei ôl yn y dyfodol.

i’r Genedlaethol. Cafwyd Dawnsio’r Glocsen, Dawnswraig ifanc canu yn unigol, llefaru yn unigol a phartion Dymuniadau gorau i Olivia Blesovsky canu a llefaru. Roedd aelodau o ganghennau ddaeth yn gyntaf yn Eisteddfod Ranbarth Merched y Wawr Mynach a Thal-y-bont yr Urdd ar y Ddawns Hip-Hop / Stryd / wedi ymuno â ni i fwynhau y noson. Hefyd Disgo Bl. 6 ac iau. Pob hwyl yng Nghaerffili! roedd rhai o rhieni a phlant wedi dod atom. Diolchodd ein Llywydd i bawb a dymunodd Pêl-droed yn dda i’r plant yn yr Eisteddfodau oedd i 14/03/15 Cynghrair ddod. Cafwyd diolch gan y canghennau eraill Llanrhaeadr 0-1 Penrhyn-coch am y gwahoddiad o gael dod atom. Yna fe 21/03/15 Cynghrair ymunodd pawb i fwynhau bwffe oedd wedi Penrhyn-coch 0-4 Trefaldwyn ei drefnu gan aelodau Cangen Penrhyn-coch. 24/03/15 Cynghrair Tynnwyd y raffl ac fe aeth pawb tua thre wedi Penrhyn-coch 4-0 Tywyn & Bryncrug mwynhau yn fawr iawn. 28/03/15 Cynghrair Ar ddiwedd y noson fe drafododd y Penrhyn-coch 2-0 Four Crosses gangen ei busnes arferol a mynd thrwy yr 31/03/15 Cwpan Cynghrair ohebiaeth oedd wedi dod i law. Penrhyn-coch 1-2 Llanfair 06/04/15 Cynghrair Cydymdeimlad Priododd Cathryn, merch Jeff ac Elenid Penrhyn-coch 4-0 Llansantffraid Cydymdeimlwn â theulu a chysylltiadau y Thomas, Nant Seilo, Penrhyn-coch, diweddar Ernie Rowlands, Bow Street. Un o â Oliver Paton yn Mayfair, Llundain Ail dîm blant yr ardal oedd Ernie a bu yn mynychu ar 25 fed Mawrth 2015. Dymuniadau 4/03/15 Cynghrair Ysgol Penrhyn-coch pan yn byw yn y Royal gorau iddynt; maent yn ymgartfefu’n Penrhyn-coch 3-4 Penparcau Oak, fel y’i galwyd ar y pryd hynny. Roedd Llundain. 04/04/15 Cynghrair Ernie yn fawr ei barch a phob amser yn Penrhyn-coch 1-0 Aberdyfi llawn hiwmor. 3ydd tîm 14/03/15 Cynghrair Gwellhad buan Penrhyn-coch 0-5 3ydd tim Prifysgol Dymunwn wellhad buan i Jim Richards, Aberystwyth Ceirios, sydd ar hyn o bryd yn yr ysbyty. 21/03/15 Cynghrair Penrhyn-coch 1-4 Eilyddion Machynlleth Da yw deall fod Cliff Evans, Beech House yn Menywod heb chwarae. gwella ar ôl triniaeth yn Ysbyty Treforus.

Penodiad Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i Delyth Kirkham ar gael ei phenodi yn Cysyllter â’r trysorydd Bennaeth Ysgol Creigiau, ger Caerdydd. os am hysbysebu Richard Morgan yn olrhain bywyd a hanes Syr Mae Delyth (née Roberts) yn gyn ddisgybl David James yng nghinio blynyddol Cymdeithas [email protected] o Ysgolion Rhydypennau a Phenweddig. y Penrhyn

9 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378 Cyflwyno Pantyfedwen i’r Urdd Yn ddi-ddadl, uchafbwynt 1947 am yr awr olaf i gael popeth yn oedd y Dathliad Cenedlaethol barod erbyn un o’r gloch. Ac a gynhaliwyd yn y Borth, yn wir, wedi’r cyfan, diwrnod Ceredigion, ar 19 Gorffennaf. Yr braf a theg a gafwyd i’r Dathliad achlysur hwnnw oedd pen-llanw Cenedlaethol a Ffair Fawr y pob llawenydd y flwyddyn honno. Borth ar 19 Gorffennaf. Am wythnos gyfan cyn hynny, Ar yr awr dyngedfennol bu’r tywydd yn hafaidd ac yn honno o hanner dydd eisteddai deg, ac argoelai popeth yn hyfryd Swyddogion Cyngor yr Urdd i ar gyfer y diwrnod mawr. Ond ginio yng nghwmni Mr. a Mrs. y noson cynt, wele newid llwyr D. J. James ym Mhantyfedwen. – gwynt nerthol, cenlli o law, Yna, mewn seremoni syml, a storm egr o fellt a tharanau. dadorchuddiodd Mr. a Mrs. J. R. Parhaodd y ddrycin trwy’r nos ac Jones y ddau ddarlun nodedig ymlaen i fore trannoeth, a bron a gyflwynwyd ganddynt i’r nad oedd mwy o ddŵr ar y tir nag Urdd, ac wrth wneud hynny ar y traeth yn y Borth. Edrychai tynnodd Mr. J. R. Jones siec Pantyfedwen – canolbwynt yr am £250 o’i boced a chyfeirio holl weithrediadau – fel rhyw ati fel ‘rhywbeth bach’ tuag at Arch Noa yr ugeinfed ganrif, a Gronfa’r Jiwbilî. Cyn i’r cwmni phebyll Ffair Fawr y Dathlu fel wasgaru, bu un seremoni arall, llongau hwylio ar wyneb y dŵr. sef cyflwyno naw copi o rwymiad Syr David James yn cyflwyno Pantyfedwen i Syr Ifan ap Owen Edwards a’r Urdd . Gwelir Jim Griffiths AS a’r Parchg Elfed Lewis ar y Cyrchai’r gweithwyr yno un ar arbennig o’r gyfrol ‘Y Llinyn ôl dde ar y llwyfan, a Mrs. David James ar y chwith. Yn yr ail lun, mae y llall, pawb yn wlyb at ei groen Arian’ i’r prif wahoddedigion. llawer o bobl yr ardal – yn cynnwys cyn brifathro Ysgol Tal-y-bont – Mr ac yn ddrwg ei hwyl. Tybed Gwnaed y cyflwyno gan Mr. Harry Evans a’i wraig; hen fam-gu Dr Eleri Pryse, a’i dwy chwaer oedd ai dyma’r tâl am lafurio mor Evan D. Jones, cadeirydd y yn gyfnitherod i Syr David James, galed? Ai fel hyn y rhaid dathlu bwrdd golygyddol, a derbyniwyd pen-blwydd yr Urdd? Ganol y y copïau gan Syr Ifan ab Owen Cyngor. Mewn geiriau dethol, i’r gweithwyr brwd a ofalodd bore daliai’r glaw i bistyllio’n Edwards, Mr. D. J. James, y Dr. cyflwynodd Mr. D. J. James bod stondin yn y Ffair o bob anystyriol o bawb a phopeth, a Gwenan Jones, y Parchedig Ddr. weithredoedd Pantyfedwen i sir yng Nghymru. Priodol iawn phan ddaeth un o’r stiwardiaid H. Elvet Lewis, Mr. J..R. Jones, Syr Ifan ab Owen Edwards, ac oedd ei deyrnged i Mrs. Richard ataf i holi’n ddifeddwl a oedd Mr. Ben Bowen Thomas, Y Gwir wrth eu derbyn ar ran Cwmni’r Phillips; yn y cyfnod hwnnw ati rhywbeth y gallai ei wneud i Anrhydeddus James Griffiths, Urdd diolchodd y Sylfaenydd hi y trôi’r Urdd bob tro y cynhelid helpu, anodd oedd ymatal rhag A.S., Mrs. D. Hughes Parry, a i’r ‘llanc o Bontrhydfendigaid’ ffair o bwys – ffeiriau Aelwyd gofyn iddo chwilio am y stop-tap Llyfrgell Genedlaethol Cymru am ei haelioni anhygoel ac Aberystwyth, Ffair Ysgol Lluest, uwch­ben, a’i gau! trwy law’r Llyfrgellydd, Syr addawodd y gwnâi’r Urdd ac yn awr Ffair Fawr y Borth – ac Toc wedi unarddeg o’r gloch William Ll. Davies. Erbyn un bopeth posibl i gyfiawnhau’r ni bu ei rhagorach am gynllunio dechreuai’r torfeydd gyrraedd o’r gloch roedd tyrfa enfawr o ymddiriedaeth a osodwyd a threfnu achlysuron o’r fath. Pantyfedwen o bob cwr o’r Gymry wedi casglu o gwmpas ynddi gan Mr. D. J. James. Wedi i Mrs. D. Hughes Parry wlad: dau neu dri thrên â’u llwyfan a godwyd ar draeth y Cafwyd anerchiadau hapus a agor y ffair hon fe arweiniodd llond o oedolion a phlant, degau Borth. Wrth ddrws Pantyfedwen gafaelgar gan Mr. Ben Bowen y gwahoddedigion a’r dyrfa lawer o fysiau, a cheir preifat cyflwynodd Mr. D. J. James Thomas, Ysgrifennydd Sefydlog o’r traeth i gefn y gwesty, ac dirifedi. Ar ganiad hanner allwedd y gwesty i Sylfaenydd yr Adran Gymreig y Weinyddiaeth yno, o fewn pedwar mur tir dydd, a ninnau o fewn awr i Urdd, ac i sain alawon Cymreig Addysg, a’r Gwir Anrhydeddus Pantyfedwen, gwelwyd dwy gychwyn y gweithrediadau, gan Seindorf Arian Llanidloes James Griffiths, Gweinidog babell fawr yn llawn o stondinau digwyddodd rhywbeth tebyg cerddodd y gwahoddedigion Yswiriant y Llywodraeth - y llwythog yn cynnig amrywiaeth i wyrth. Hwyrach i’r stiward o’r gwesty i’r traeth a chymryd ddau yn uchel eu clod i’r Urdd anhygoel o nwyddau i’r pum mil bach hwnnw gymryd ei dasg eu lle ar y llwyfan - a’r tywydd ac yn proffwydo y byddai gan y o Gymry a sathrai draed ei gilydd o ddifrif a llwyddo rywsut erbyn hynny yn heulog braf! mudiad ran bwysig i’w chwarae mewn ymdrech i gael cip ar y neu’i gilydd i ddod o hyd i’r tap Arweiniwyd y gwasanaeth ym mywyd Cymru yn ystod ei cownteri. Ni welodd pentref bach dirgel. Sut bynnag, tawelodd defosiynol byr gan y Prifardd ail chwarter canrif, 1947-1972. y Borth ddim byd tebyg na chynt y storm yn sydyn, peidiodd y Elfed yn ei ddull dihafal ei hun, Yn dilyn y cyfarfod hwn nac wedyn, a buan y gwelwyd glaw, ymrannodd y cymylau am a darllenwyd neges oddi wrth Ei cynhaliwyd seremoni fer o dan y gallesid gwerthu dwywaith ychydig, a chawsom gipolwg Ras Archesgob Cymru. lywyddiaeth Mr. Cynfab Roberts, cymaint o gynnyrch pe bai ar ar yr haul yn ciledrych arnom. Cadeirydd Pwyllgor Ffair Fawr gael. Yn ffodus, nid y marchnata Cynhesodd yr hin a sychodd y Llywyddwyd y Y Borth. Talodd ef ddiolch hwn oedd unig apêl y ffair; roedd pyllau dŵr dan draed. Cododd gweithrediadau gan y Dr. arbennig i garedigion yr Urdd yn gyfle gwych i Gymry o bob pobun ei galon ac ymroi ati Gwenan Jones, Cadeirydd y yn Y Borth ac Aberystwyth, ac cwr gyfarfod â hen gyfeillion o

10 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER dan adain yr Urdd, a theimlid bod llwyddiant cymdeithasol yr achlysur Y BORTH cyn bwysiced â dim. Roedd ‘porthi’r pum mil’ yn gryn Cydymdeimlad gyfarfod arall gwych pan fuom pe hoffech ymuno â ni yn orchest. Hawdd fyddai i Bwyllgor Cydymdeimlwn â Gwyneth yn ffodus i gael Les Edwards unrhyw un o’r gwasanaethau y Ffair fod wedi trefnu i gwmni Edwards a’r teulu, Gwarallt, o’r Borth i siarad am gyfleoedd hyn. bwydo o bell gymryd yr holl (gynt o Cilolwg) ar farwolaeth lwcus a chyd-ddigwyddiadau. gyfrifoldeb oddi arno, ond teimlid sydyn Ifor ar Fawrth 20fed. Roedd yn anhygoel fel mae Ffair Elusennau y Borth mai gwell fyddai gwneud y cyfan Cynhaliwyd gwasanaeth i’r gwneud dewis penodol yn Dydd Llun Mai 25 cynhelir yn lleol – byddai’r bwyd yn rhatach teulu yn unig yng Nghapel effeithio ar ein bywydau y Ffair Elusennau arferol yn ei bris ac yn well ei ansawdd, Gorffwys Brongenau ar – gallai gael dylanwad Neuadd y Borth rhwng 10.00 y gwasanaeth yn siriolach, y Fawrth 31ain. Derbyniwyd pellgyrhaeddol. y bore hyd at ca 2.00 y pnawn. trefniadau’n fwy effeithiol, a’r elw cyfraniadau er cof tuag at Lin oedd yn lwcus yn y Galwch heibio i gefnogi yr holl cryn dipyn yn uwch. Felly, byddin Ambiwlans Awyr Cymru trwy gystadleuaeth gan ennill y grwpiau elusennol. Mynediad o drichant o wragedd profiadol law Trefor Evans. pastilles. Diolch Les am ddod am ddim, digon o le parcio a o’r Borth ac Aberystwyth a Ac â Delyth Pryce Jones ac am y gerdd wych ‘Higgledy bargeinion a lluniaeth flasus. ymgymerodd â’r gwaith mewn tri a’r teulu ar farwolaeth mam Piggledy Borth Back Yards’. chanolfan yn y pentref, ac nid oedd Delyth – Eveline M. Jones, Hoffem ddiolch i’r holl dim ond canmoliaeth i’w gorchest. Wennol, (gynt o Capel siaradwyr ddaw i Glwb Yna, gwelwyd y tyrfaoedd yn Hendre) yn sydyn ar Fawrth Henoed y Borth am y pleser cyrchu’n flinedig tua thref, ac eto 26. Cynhaliwyd ei hangladd a’r adloniant gawn ganddynt. roedd digon ar ôl i lenwi Neuadd yng Nghapel y Garn ar Ebrill Ein dymuniadau gorau i Gyhoeddus y Borth i fwynhau 8fed ac yn dilyn yn Amlosgfa Sadie Davies, un o’n haelodau cyngerdd godidog gan Gôr Telyn Aberystwyth. Derbyniwyd gartref, sydd yn yr ysbyty ar Eryri fel clo i ddiwrnod cofiadwy. rhoddion er cof tuag at Glwb hyn o bryd. Brysiwch wella’n Roedd yn hanner-nos pan Henoed y Borth trwy law fuan Sadie. lwyddais i i adael y Borth y noson Trefor Evans. Roeddym yn falch o ddeall honno. Roedd yr awyr yn glir a fod Zena Swordy wedi gwella digwrnwl, nid oedd sôn am law na Clwb Henoed y Borth ar ôl torri ei chlun ac yn mellt na tharanau, roedd y gwynt Cafwyd dechreuad trist i’n gallu ymuno â ni nôl yn y wedi troi’n awel braf, y môr mawr cyfarfod diwethaf wrth i cyfarfodydd. Llongyfarchiadau i fel llyn llonydd yng ngolau’r lleuad, ni gofio yn dawel am ddwy Er i ni yn anffodus orfod Jacob Ifan (Prytherch) a rhyw dangnefedd distaw yn aelod arbennig fu farw yn ffarwelio a rhai o’n haelodau gynt o’r Borth ar gael ei teyrnasu dros y traeth aur. Ychydig ddiweddar. Roedd Eveline roeddym yn hapus iawn o ddewis i chwarae prif ran iawn o ddychymyg oedd eisiau i Jones yn ffrind annwyl a chyd groesawu Darrell Hughes, yng nghyfres newydd y glywed tinc melodaidd yn y pellter aelod. Bu hi a’i diweddar ŵr Julie Galt a Margaret Hudson BBC ‘Cuffs’ fydd ar ein draw – tinc Clychau Cantre’r Islwyn yn aelodau o’n grŵp i’n grŵp eleni. Gobeithio sgrîniau yn yr Hydref. Gwaelod, ‘o’r golwg dan y dŵr ‘, yn ers iddynt symud i’r Borth y byddant yn mwynhau y Sioe gyflym gyfoes am yr cydlawenhau â chenedl y Cymry a bydd colled fawr ar ei hôl. gweithgareddau a’r cwmni. heddlu wedi ei chomisiynu ar burned pen-blwydd ar hugain yr Roeddynt yn llawn o gariad Edrychwn ymlaen nawr gan BBC1 ydy ‘Cuffs’ ac Urdd. a charedigrwydd a byddai i’n taith i’r Trallwng ac i mae y gwaith ffilmio wedi Pan ddaeth y dydd i ddadlennu chwerthiniad Eveline yn dod ymweliad gan Ysgol Craig dechrau eisoes. elw ariannol Ffair Fawr y Borth, a gwên i aml i funud di-liw. yr Wylfa ddiwedd y mis. gwelwyd ei fod yn £1,762/14/8 – a Ein cariad a’n cydymdeimlad Cysylltwach â Betty 871135 am rhoddodd Cronfa’r Jiwbilî naid fawr i Delyth a’i theulu. Hefyd fwy o wybodaeth. yn ei blaen. Teimlai’r mudiad yn Michael Swain- cyfaill arall ddyledus iawn i bawb o’r gweithwyr, fu gyda’i weddw Jean yn gyd Eglwys St. Mathew, y Borth ac yn enwedig i swyddogion aelodau o’r Grŵp. Roedd Ar ôl y Pasg eithriadol Pwyllgor Gwaith y Ffair – Mr. Michael yn ŵr hynod garedig brysur hoffem ddiolch i’r Cynfab Roberts (Cadeirydd), Mr. S. ac addfwyn ac mae ein cariad Canon Stuart Bell a’r Parchg R. Evans (Trysorydd), Mrs. Richard a’n cydymdeimlad yn mynd i’w David Williams am eu gwaith Phillips (Trefnydd), Mr. Maldwyn weddw Jean a’r teulu i gyd, yn gofalu am yr amryfal W. Jones (Trefn­ydd Cynorthwyol), a Parhaodd y cyfarfod gyda’r wasanaethau ychwanegol Mrs. Janet Kyffin (Ysgrifennydd). bugail enwog, diddorol a gynhaliwyd yn ystod yr hynod adloniadol Erwyd amser arbennig yma yn y R.E. Griffith Urdd Gobaith Cymru: Howells. Fel arfer mwynhawyd calendr Cristnogol. Bydd cyfrol 2 1946-1960 (Urdd Gobaith y cyfarfod gan bawb a gwasanaethau yn parhau Cymru ) Diolch i’r Urdd am gobeithiwn y daw Erwyd yn gydol mis Mai gyda Chymun Dewiswyd Catrin Griffiths, 13 oed, ganiatâd i ddyfynu o’r gyfrol. ôl eto gyda chân yn ogystal a’r ar y 3ydd, 17eg a 31ain a Boreol merch Rob a Christine Griffiths o Borth Uchaf yn Frenhines Carnifal chwiban os gwelwch yn dda Weddi ar y 10fed a’r 24ain, i eleni. Bydd yn cael ei choroni ar Diolch i Anne Jenkins, Tal-y-bont Erwyd? gyd am 11.15a.m. Awst 1af a chynhelir y carnifal am y lluniau. Ddiwedd Mawrth cawsom Byddem yn falch o’ch gweld ddydd Gwener Awst 7fed

11 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

Adolygiad GOGINAN Gwyneth Vaughan, etholiad sy’n prysur agoshau a’r Plant y Gorthrwm, rhwygiadau rhwng cefnogwyr Marwolaeth amryw o ffrindiau newydd Honno 336t. £12.99 y ddwy blaid. Y bobl dda yw Trist oedd clywed am ond beth oedd yn rhoddi Rhiannon Gruffudd, ein harwres, farwolaeth Tom Jones y pleser mwyaf iddo oedd Mi glywais fy mam droeon a’i theulu a’i chylch o gyfeillion (TirNaNog, Cwmbrwyno gweld Ifan, Martha, Greta a yn sôn am nofelau sydd i gyd yn gapelwyr gynt) yng Nghaerdydd ar Tomi, ei wyrion a wyresau, Gwyneth Vaughan, O ffyddlon o argyhoeddiad y degfed o Fawrth. Fe’i yn datblygu yn eu gwahanol Gorlannau y Defaid a cryf, a thri edmygydd magwyd ym Mhont-rhyd-y- feysydd. Phlant y Gorthrwm iddi sydd hefyd yn bobl groes ac er treulio peth amser Cydymdeimlwn yn ddwys ond dyma’r tro cyntaf dda er nad gwerinwyr yn Abertawe ac Aberystwyth gyda Nia Elin a Sian, eu gwŷr i fi ddarllen ei gwaith. na chapelwyr mohonyn treuliodd bron i ddeg ar Adrian ac Aled a’r plant. Diolch i Honno am nhw. Un dihiryn hollol hugain o flynyddoedd yng ddod â llyfrau awduron anynad sydd yno ond Nghwmbrwyno lle gwnaeth Diolch benywaidd diflanedig mae ei awdurdod yn ef a Iona fagu dwy o ferched Hoffai Nia a Sian ddiolch fel hyn i olau dydd cyrraedd yn bell am - Nia a Sian. Wedi adeiladu ei o galon am bob arwydd eto. Er gwaethaf ei mai ef yw stiward y gartref fe aeth ati i greu gardd o gydymdeimlad a gwreiddiau gwerinol tirfeddiannwr; mae gynhyrchiol a phrydferth, ac dderbyniwyd yn ystod yr adeg roedd Gwyneth Vaughan (Annie ganddo yntau ei gynffonwyr. anaml y byddai ymwelwyr yn trist. Harriet Jones 1852-1910), wedi Merch i denant sy’n ffermio ar gadael yn waglaw. dysgu Ffrangeg, Eidaleg ac dir meistr y dihiryn yw Rhiannon Bu yn gweithio am ran Croeso Almaeneg a dod i gysylltiad ag Gruffudd, merch sydd mor agos i helaeth o’i fywyd yng Croeso i Gethin a Charlotte ymdrechion y Ffeministiaid berffeithrwydd ag y gallai fod – yn Ngogerddan fel peirianydd Evans i Bwa Drain. Gobeithio cynnar, a ddatblygodd wedyn ddeallus a gwybodus, yn garedig dichell cyn newid cyfeiriad fel y byddant yn hapus yn eu yn Suffragettes, tra’n byw yn ac yn gadarn, ac yn gallu traethu’n ymgymerwyr yswiriant. cartref newydd. Llundain. Wedyn, ar ôl symud rhugl ac ystyrlon. Mae gan Roedd yn gymdeithaswr i Gymoedd y De, bu’n weithgar Rhiannon ddwy lawforwyn, fel o fri yn ysgogi amryw Gwellhad Buan iawn ym Mudiad Dirwest y petai, i sicrhau bod negeseuon ei o gymdeithasau yn ei Dymuniad gorau i Terry Merched. Yn ystod ei gyrfa dewis ymgyrchoedd yn dod i glyw bentref. Rhoddod lawer Wickes,Golygfa, am wellhad newyddiadurol cyfrannodd pawb, sef Elin, yr eneth wirion, o amser i’w glwb rygbi buan ar ôl bod mewn erthyglau i brif bapurau newydd sy’n llyncu pob gair a ddywed lleol yn Aberystwyth, lle damwain pan yn gweithio ar Prydain, fel y Manchester Rhiannon ac sy’n ddigon tanbaid ar ôl gyrfa o chwarae bu y lori sbwriel. Guardian a’r Daily Mail. a difalio i hyrwyddo’r achosion yn gadeirydd ac yna yn Yn 1908 y cyhoeddwyd y mewn ffyrdd na fentrai Rhiannon ysgrifennydd aelodaeth am Awdur ar restr fer ddwywaith ‘nofel wleidyddol’ (chwedl y ei hun eu defnyddio, a Dyddgu, flynyddoedd. Roedd hefyd yn Mae Cyngor Llyfrau Cymru clawr) hon gyntaf. Mae wedi merch fach y Felin, sydd mor un o brif arweinwyr sefydlu wedi cyhoeddi’r rhestr fer ei gosod ym mhentref bychan alluog ac awyddus i’w haddysgu cymdeithas Rygbi Canolbarth ar gyfer Gwobrau Tir na gwledig Llangynan adeg etholiad ei hun ag yr oedd Rhiannon yn ei Cymru gan fod yn gydgyfrifol n-Og 2015. O’r tair cyfrol seneddol 1868 pan ddioddefodd hieuenctid hithau. i ddod a llawer o glybiau a ddewiswyd gan y panel pobl gyfffredin ledled Cymru Mae yma gymeriadau niferus ifanc, brwdfrydig at ei gilydd gwobrwyo yn y Categori am feiddio pleidleisio yn eraill hefyd, ac mae’r llyfr yn i gynnig cystadlaethau a Cynradd Cymraeg mae dwy erbyn y tirfeddanwyr torïaidd. gyforiog o ddigwyddiadau dwys a chynghreriau iddynt gystadlu. gan Caryl Lewis, Goginan Dyma pryd yr etholwyd Henry thrallodus, a digrif ar adegau. Mae Diddordeb arall gan Tom - Sgleinio’r Lleuad – Caryl Richard, Tregaron, yr Apostol yma drafodaethau angerddol o oedd canu gan fod ganddo Lewis – darluniwyd y gyfrol Heddwch, yn Aelod Seneddol dros argyhoeddiad dwfn, datganiadau lais tenor dymunol; bu yn gan Valériane Leblond (Y Ferthyr. Roedd buddugoliaeth o amheuaeth, a digon o amynedd, aelod o Gôr Cantre’r Gwaelod Lolfa) a Straeon Gorau’r Byd y Rhyddfrydwyr dan arweiniad gobaith a chariad i lorio’r synic dan hyfforddiant Bethan (Gwasg Carreg Gwalch). Gladstone, yn edrych fel toriad pennaf, dros dro, beth bynnag. Bryn ac fe fyddai yn hoff iawn Y drydedd yw Gwylliaid – gwawr i’r werin oedd yn llwyr dan Gallai’r arddull ymddangos o ganu Elen Fwyn; hefyd Bethan Gwanas (Gwasg ormes y meistri tir cyfoethog. ychydig yn llafurus o’i gymharu fe fyddai ef a’i ddiweddar Gomer). Bydd enwau enillwyr Mae’r stori’n gafael o’r dechrau, ag ysgrifennu ffwrdd-â-hi wraig Iona yn hoff o ganu y y gwobrau Cymraeg yn cael yn y Prolog, lle gwelwn ddau heddiw, ac mae yma rai idiomau ddeuawd Hywel a Blodwen eu cyhoeddi yn Eisteddfod gariad di-enw yn ffarwelio’n anghyfarwydd er bod geirfa yn a thristwch mawr oedd iddo Genedlaethol yr Urdd, angerddol â’i gilydd wrth y tri y cefn, ond peidiwch â gadael i golli ei Flodwen bron i ddwy Caerffili a’r Cylch, ddydd maen gwyn a fedyddiwyd ganddyn unrhyw fân frychau o’r fath ddod flynedd yn ôl. Iau, 28 Mai 2015, ac enw nhw yn Amynedd, Gobaith a rhyngoch chi a’r stori. Fe ddowch Symudodd Tom a Iona enillydd y wobr Saesneg Chariad. Y tair rhinwedd sylfaenol chi’n gyfarwydd â’r arddull, a pha lawr i Gaerdydd yn 2004 er yn cael ei gyhoeddi mewn ond bregus hynny yw’r llinynnau ots os oes yna air neu ddau sy’n mwyn bod yn agosach at eu digwyddiad arbennig yn sy’n ein harwain drwy’r stori, a ddieithr mewn stori sydd mor merched a’r teuluoedd. Ni Llyfrgell Abertawe yn ystod hynny gyda chryn angerdd. hynod o gyfoethog-ddirdynnol. fu yn hir cyn ymuno gyda cynhadledd CILIP Cymru, Cawn ein taflu’n fuan i gyffro’r Llinos Dafis Chôr y Mochyn Du a gwneud ddydd Iau, 14 Mai 2015.

12 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER Eisteddfod Penrhyn-coch 2015

Mae cryn edrych ymlaen am yr eu dyddiau olaf a hynny ar ôl Eisteddfod gynhelir nos Wener iddi briodi Elwyn Hughes a 24 a Sadwrn 25 Ebrill. Bu ymateb symud i Bryngwyn. Cafodd hynod dda i’r cystadlaethau Eirlys ac Elwyn Hughes cartref gyda’r nifer yma o fywyd priodasol hapus iawn gystadleuwyr yn y gwahanol am hanner can mlynedd ar destunau: Cadair 19; Telyneg 6; ôl i Elwyn symud i’r ardal Englyn 2; Stori fer 9; Brawddeg i weithio gyda’r Comisiwn 9 person; Soned 2; Limrig 5; Coedwigaeth. Cafodd Eirlys Erthygl 10; Adolygiad 2; Tlws yr y brofedigaeth o golli ei gŵr Ifanc 5. ddeuddeng mlynedd yn ôl Mae’r gadair eleni – ynghyd ac yna ei chwaer Gwladys a’i a’r wobr ariannol - yn rodd gan brawd Elwyn bedair blynedd Myrddin ac Aneirin Hughes yn ddiweddarach. Er y er cof am eu rhieni – Eirlys ac profedigaethau hyn, a chael Elwyn Hughes. Myrddin ei hun y profiad hunllefus o gael sydd wedi gwneud y gadair lleidr yn torri mewn i’r tŷ a fach hardd - tua deg modfedd o hithau yn ei gwel, ymwrolodd uchder. Merch Myrddin – Elen – a pharhau yn rasol a siriol fydd yn canu cân y cadeirio yn y gan fyw yn Bryngwyn hyd y seremoni er cof am ei rhieni cu. diwedd. Mae Elen yn athrawes yn Ysgol Roedd yn wraig boblogaidd Gynradd Gymraeg Cwmbran ar ac annwyl iawn i lawer hyn o bryd; yn gyn-ddisgybl o o bobl. Daliai i dderbyn Ysgol Gyfun Plasmawr Caerdydd cyfarchion nid yn unig oddi bu yn astudio cerdd a drama ym wrth ei chydweithwyr yn Mhrifysgol Birmingham; mae yn Teviotdale ac yn Neuadd aelod o gôr CF1. lle bu’n gweithio fel Cenir y corn gan Gronw Blwyddyn union yn ôl y bu cogyddes ond hefyd gan hen Fychan Downes, Glanrafon. i ni dalu’r gymwynas olaf deulu Capten Mitchell fu’n Roedd Eirlys Hughes yn i Eirlys Mason Hughes. byw gynt yn Bryngwyn. cymryd diddordeb yn Gronw Annisgwyl iawn oedd ei Yn y dyddiau cynnar a’i drombon ac yn hoffi ei cholli a hithau wythnos a cynorthwyai ei rhieni ar y glywed yn chwarae gan mai diwrnod ynghynt yn angladd ffarm wrth odro a mynd a dyna oedd offeryn ei gŵr. Fel Defi, gwr Llinos un arall o’r llaeth o gwmpas y pentref, Ei y soniwyd yn Nhincer Mawrth Masoniaid, a ryw fis ynghynt galwad wrth y drysau fyddai daeth Gronw yn fuddugol ar yr mwynhaodd ei hun yn fawr ‘Gwcw’. Daw deunod y gog unawd pres blwyddyn 6 ac iau mewn swper Gŵyl Ddewi a a ni at un o’i diddordebau yng Ngwyl Offerynnol yr Urdd ninnau’n disgwyl y byddai mawr, sef cerddoriaeth a yng Ngheredigion ac ef fydd yn llawer i swper blynyddol arall chanu. Canodd lawer yn cynrychioli y sir yn Eisteddfod yr ar ei chyfer. Cydymdeimlwyd unigol ac mewn partïon a Urdd yng Nghaerffili. a cholled fawr ei meibion chorau. Does ryfedd fod y Myrddin ac Aneirin a’i ddawn gerddorol yn gryf yn

ad harddwch siriol tincer_Layout 1 17/10/2014merched yng nghyfraith Sue y ddau fab gan fod eu tad a Pip ac a’i hwyrion a garai hefyd yn offerynwr a chanwr. gymaint, sef Owain, Elen, Roedd hi yn gefnogol i bob Gwilym ac Ella. Halen ar friw achos da a bu’n allweddol yn i’r teulu oedd iddi ymadael a Cwmisa a phriodi Elizabeth sefydlu Eisteddfod Gadeiriol ni cyn gwasanaeth priodas Ann Stevens o Bonthirwaen Penrhyn-coch ac yn aelod Owain ddydd Sadwrn ar ôl oedd wedi dod i weithio gweithgar o’r pwyllgor. Hi dydd ei hangladd. i Blas Gogerddan. Roedd ganodd gân y cadeirio yn Roedd teulu Eirlys yn yna draddodiad yn y teulu yr Eisteddfod gyntaf pan mynd yn ôl ar ochr ei thad i fod yn gariers a ffermwyr. enillodd June Griffiths i’r ddeunawfed ganrif os Roedd hynny yn wir am (Kenny gynt) y gadair. nad lawer ynghynt ac yn yr Jim ei thad ac fe barhawyd Hyfryd yw deall fod ei 07962 861 822 ardal hon. Ganwyd ei thad y traddodiad hwnnw gan meibion yn cyfrannu y gadair www.facebook.com/siriolbeauty Jim Mason yn 1889 yn fab y diweddar Elwyn Mason, eleni er cof am eu rhieni. Brynsiriol, i Thomas a Jane Mason, brawd Eirlys. Bu Eirlys yn Bow Street, Ceredigion SY24 5AR Cwmisa. Arhosodd Jim yn hynod ofalus o’i rhieni hyd Ifan Mason Davies

13 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

Colofn Enwau Lleol Nosweithiau WENFFRWD ‘nant’ neu ‘afon fechan’, a dyna sut y Llawen Wrth i chi deithio ar y ffordd gefn cafodd yr enw ei ddehongli gan y wraig Bydd Cwmni Da yn recordio pedair Noson o Benrhyn-coch i Bonterwyd, ar ôl y cyfarfu George Borrow â hi. Ond Lawen yn y Ganolfan Hamdden, Llanbedr pasio llynnoedd Pantyrebolion a Blaen mewn gwirionedd, yng Ngheredigion, Pont Steffan ddechrau Mai. Manylion isod. Melindwr, meini’r Fuwch a’r Llo, ac gall ffrwd hefyd olygu ‘pistyll’ neu adfeilion Castell-coch, fe welwch i’r ‘raeadr’, ac o gofio’r cwymp dŵr wrth Nos Iau 7/5 – Ifan Jones Evans, Elin chwith o’r ffordd, yn gorwedd yng dalcen adfeilion Ffrwd, mae’n deg Manahan Thomas, Trystan Llŷr Griffiths, nghesail mynydd Disgwylfa, luest a casglu mai dyna’r ystyr yn yr enwau Côr Meibion Cwm-ann ac Aberystwyth, elwir Wenffrwd. hyn. Perleisiau, Newshan, Shôn Midway, Adran Cafodd ei chofnodi yn yr 1840au ar Angharad Fychan yr Urdd Aberystwyth, Nerys Richards a Fap Degwm Llanbadarn Fawr (sydd David Laugharne. i’w weld ar wefan cynefin.cymru) fel Paratowyd dan nawdd Cymdeithas Mae tocynnau (£5) ar gael gan Angharad Gwenffrwd. Ychydig yn uwch i fyny’r Enwau Lleoedd Cymru Fychan 07929 899 002, Lona Phillips neu nant ceir adfeilion annedd arall, Ffrwd, cymdeithasenwaulleoeddcymru.org Helen Williams. gyda chwymp dŵr yn union wrth ei dalcen. Am y tocynnau ar gyfer y tair isod gellir Tra’n teithio ar draws Cymru, cael tocynnau oddi wrth Nia Davies ymwelodd George Borrow â Wenffrwd, 01570 480015 a chofnodir yr achlysur yn ei gyfrol – Elen Pen-cwm, Gwenda Wild (1862 (1967); t. 395) fel a Nos Wener, 8/5 a Geinor, Catrin Aur, Côr Ysgol Gerdd ganlyn: Ceredigion, Adran D, Peter Horton, ‘We came to a cottage standing Eirwyn Richards, Mari Mathias. under a hillock, down the side of which tumbled a streamlet close by the Nos Sadwrn 9/5 – Ifan Gruffydd, Dafydd northern side of the building. The door Angharad Fychan yn arwain Taith Gerdded Iwan, Gwenan Gibbard a Meinir Gwilym, was open, and inside were two or three Llynnoedd Trefeurig dan nawdd Cymdeithas Deiniol Wyn Rees, Amy Coombes, Côr females and some children. “Have you Edward Llwyd a Chymdeithas Enwau CFFI , Lowri Elen Jones, Adran yr any enwyn?” said the [guide], peeping Lleoedd Cymru o flaen y Fuwch a’r Llo. Urdd Llambed. in. “Oh yes!” said a voice – “digon! Nos Sul, 10/5 – Aled Rees, Gwawr a digon!” Presently a buxom laughing Dafydd Edwards, Ryland Teifi a’r Band, girl brought out two dishes of Iwan Lewis, Bois Ceredigion, Parti Ysgol buttermilk, one of which she handed to Dyffryn Teifi, Danielle Lewis, Aeron Pughe me and the other to the guide. I asked a Wil Hendreseifion her the name of the place. “Gwen Frwd: the Fair Rivulet,” said she. Mae’r disgrifiad o leoliad y bwthyn DÔL-Y-BONT yn awgrymu’n gryf mai annedd Ffrwd sydd dan sylw. Newid aelwyd Ond beth am ystyr y ddau enw? Dymunwn yn dda i Raksu a Tom Bartlett sydd Mae ffrwd yn air cyfarwydd i ni am Map Degwm Llanbadarn Fawr cynefin.cymru yn symud o Tanrallt i’w cartref newydd ym Mhenparcau.

Cofion Anfonwn ein cofion at Gareth Morgan, Glenside, sydd erbyn hyn mewn cartref gofal yn .

Cydymdeimlad Bu i Gapel y Babell golli un o’i aelodau ffyddlon ym marwolaeth Mrs. Eveline Jones, Y Wennol, ddechrau mis Ebrill. Anfonwn ein cydymdeimlad at Delyth, Rob, Dylan, Seren a Ben yn eu profedigaeth.

Cydymdeimlwn â theulu Pantydwn ar farwolaeth eu cefnder, Mr. Ifor Edwards, gynt o Lluest Wenffrwd yng nghesail mynydd Disgwylfa fferm Cilolwg.

14 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

GWASANAETH LLANDRE CIGYDD CYFIEITHU Cydymdeimlad Diolch BOW STREET Linda Griffiths Dymunaf ddiolch yn gynnes iawn Eich cigydd lleol Cydymdeimlwn â Cis a Regina i bawb fu mor garedig wrthyf Maesmeurig Pen-y-garn Cwmsymlog Jones, Bron-y-gân a’r teulu, a Betty yn ystod y cyfnod a dreuliais yn Aberystwyth Ffôn 828 447 Williams, Greenbank ar farwolaeth Ysbyty Treforys, ac ar ôl i mi ddod Ceredigion Llun: 9-5.30 SY23 3EZ eu chwaer-yng-nghyfraith – Ruth adref i Bron-y-gân. Maw-Sad 8.00-5.30 Jones, Y Borth. Rwy’n gwerthfawrogi’n Gwerthir ein cynnyrch mewn 01970 828454 fawr y gofal a gaf gan y teulu, rhai siopau lleol [email protected] Hefyd, cydymdeimlwn â theulu a dymuniadau gorau fy Enid Hughes a fu farw mis nghymdogion a’m ffrindiau. diwethaf. Bu Enid yn byw yn Min- Diolch yn fawr iawn i chi i gyd. y-Llan am nifer o flynyddoedd. Regina Jones [email protected]

Colled greulon i deulu ac i gymuned

Teyrnged Wynne Melville Jones i’w yn sgil gweithgareddau codi arian yn yr gymydog a’i gyfaill David England a fu ardal. farw o’i glwyfau wedi damwain ffordd Bu’r misoedd diwethaf yn greulon erchyll ger Capel Dewi iawn ym mywyd Cymru. Collwyd nifer o Gymry amlwg, gŵyr a gwragedd a wnaeth Cyfaill diddig, tawel a ffein ... ond roedd gyfraniad nodedig i Gymreictod a rhai a hefyd yn llawer mwy na hynny gyfrannodd yn fawr tuag at greu y Gymru Yn gwbwl annisgwyl ac anealladwy ar newydd sydd ohoni. Ddydd Iau Mawrth 19eg, ar ddarn o ffordd Bylchwyd yr ardal hon, a chollwyd sy’n gyfarwydd iawn, mewn un eiliad, , rhai oedd yn fawr eu dylanwad a’u digwyddodd trychineb. Eiliad i’n hatgoffa parch yn y gymuned, yn eu mysg Eddie o freuder bywyd. Bu’r foment honno Jones prifathro brwdfrydig Ysgol yn chwalfa i un o deuluoedd hyfrytaf y Rhydypennau am ddegawdau a’r Dr John pentref hwn ac fe deimlwyd iâs y dolur Rowlands, Dolbebin gynt , a ysbrydolodd drwy’r fro. genedlaethau o bobol ifanc i lenydda. Y Ofer yw i ni geisio deall pam na beth a mae hiraeth ar eu hôl. Nawr ysywaeth, ddigwyddodd ar yr eiliad honno. rhaid ychwanegu enw David England at Nawr, mae angen amser i geisio ddi-ffws a doedd dim modd ei gynhyrfu. y colledion. Er nad oedd proffil Dai mor dygymod â cholli un a dreuliodd oriau Roedd ei gefnogaeth i bopeth yn y gymuned amlwg genedlaethol a llawer, doedd ei lawer yn ein plith - yn y Banc Bro, y yn dawel, yn gyson ac yn deyrngar. Bachan gyfraniad ef yn ei ffordd ei hun, damaid gymdeithas treftadaeth, yr ysgol, y clwb ffein oedd Dai ond roedd e hefyd yn llawer yn llai. rygbi ac Eglwys Llanbadarn Fawr. Bu mwy na dim ond hynny. Mae Mair hefyd Cafodd ei eni yn Royal Leamington Dai yn Drysorydd effeithiol i Y TINCER o’r un anian a chefais ei chwmni yn y Spa a daeth i’r ardal hon yn fachgen bach. a Mair ei briod yw gohebydd yr ardal. gwaith am dros 30 o flynyddoedd a hithau’n Yr oedd Dai yn Gymro mabwysiedig o Mewn cymdeithas sy’n gyflym newid batrwm o weithwraig ffyddlon a theyrngar argyhoeddiad, yn Gymro i’r carn, ac fe a’i thrigolion yn dieithrio wrth i bawb ac yn feinyddiol fonheddig.. fynwesodd y gwerthoedd diwylliannol, ohonom fynd yn fwyfwy ynysig ac Mewn oes pan mae’r mwyafrif ohonom cymdeithasol a chrefyddol sydd wedi annibynnol mae’n gadael bwlch sy’n am osgoi cymryd cyfrifoldeb, roedd Dai o bod mor bwysig i’n cenedl ac sy’n dal yn anodd ei lenwi. natur cwbwl wahanol. Roedd ef yn barod i sylfaen i fywyd ein pobol yn y gornel fach Ar aelwyd Pant-y-glyn y gwelir ei golli wirfoddoli i gymryd gwaith nad oedd neb yma o’r byd. fwya ac mae’n cydymdeimlad ni yn fawr arall yn fodlon ei wneud. Bu ei gefnogaeth Pan ddown ni dros y sioc a’r emosiwn gyda Mair, Gareth, Sion a Rhian, sy’n i Fanc Bro Llanfihangel Genau’r Glyn o golli un mor hoffus - cymerwn eiliad i gwella o’i hanafiadau hi yn y ddamwain, yn gwbwl allweddol. Cymerodd swydd feddwl. heb anghofio Lisa ac Osian, yn ogystal a’i Trysorydd yn ddirwgnach a bu’n gyfrol am Y deyrnged fwyaf y medrwn ni ei chwaer a’r teulu. . Mae’n ergyd greulon sefydlu a gweinyddu y Clwb 50 sy’n gyfrwng roi i Dai yw cymryd dalen o’i fywyd ac i Mr a Mrs Glyn Williams, Bryngolau, allweddol i roi sail ariannol gadarn i’r fenter ymdaflu i mewn i fywyd ein cymuned ar rhieni Mair, y bu Dai mor ofalus ohonyn gymunedol hon. Byddaf yn ei golli yn fawr sail yr un gwerthoedd yn union a’r rhai nhw. iawn. Rhyfedd meddwl heddiw dim ond y bu ef yn llafurio drostyn nhw. Pob un i Roedd Dai yn berson hawddgar iawn ychydig fisoedd sydd ers i Dai gyflwyno siec gyfrannu yn ei ffordd ei hun. ac yn un na fyddai modd cweryla ag e, yn am gannoedd bunnoedd, ar ran y Banc Bro Dim ond eiliad. ddiddig iawn ei ffordd, yn dawel, ac yn i gynrycholydd o Ambiwlans Awyr Cymru Diolch Dai.

15 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Dyweddiad Oedfaon Pen-llwyn Dymuniadau da i Mr Richard Ebrill a Mrs Barbara Hogger, Plas 26 5.00 I’w drefnu Melindwr, - mae eu mab Diccon wedi dyweddïo â Laura yn Mai ddiweddar. Mae Diccon yn 3 5.00 Bugail Cymun ddarlithydd mewn Dawns, ac 10 Y Gymanfa Ganu yn y yn byw yn Ely, a daw Laura o Garn 10.00 a 5.30 Norwich. Llongyfarchiadau 17 10.00 Elwyn Pryse iddynt eu dau. 24 5.00 Beti Griffiths 31 5.00 – Dyffryn Eifion Cyfarchion Hwyr Roberts ‘Roedd Rowan Edwards, 2 Pen-llwyn, yn ddeunaw oed ar Mawrth 19eg. Gobeithio y cefaist Merched y Wawr – Cangen ben blwydd wrth dy fodd yn y Cylch Meithrin Pen-llwyn Bevan a’i Dad, Exchange Melindwr gêm rygbi yn yr Eidal.’Roedd Helfa Wyau - Diolch i bawb Garage, Gwallt gan Kim Croesawyd yr aelodau i gyfarfod y canlyniad yn foddhad llwyr, a wnaeth yr Helfa Wyau yn Pearson, Clustog gan Defnydd mis Ebrill gan Eirwen McAnulty, siwr o fod, gyda thîm Cymru yn brynhawn llwyddiannus Melanie Hughes Fabrics, Jungle ein llywydd. Trafodwyd rhai maeddu yr Eidalwyr. iawn ar y 29fed o Ebrill. Fe Jos, Sarah Bunton, Avon gan materion yn ymwneud â’r godwyd £477 o arian i goffrau’r Gemma Willows, Canolfan mudiad – yn genedlaethol, Cydymdeimlad Cylch a bydd arian £ am £ Hamdden Plas-crug a llawer rhanbarthol ac ar lefel y gangen. Estynnwn ein cydymdeimlad yn ychwanegu i hyn drwy o roddion o’r rhieni ac heb Yna cyflwynwyd siaradwraig y dwysaf â Mr a Mrs John, cefnogaeth Lloyd Cooper a anghofio am Morrisons a noson, sef Gwenllian Parry o Cyncoed, a’r teulu yn eu Vodafone Ltd. Diolch hefyd am roddodd yr ‘hot cross buns’. Gomins-coch. Fe’i hyfforddwyd profedigaeth yn ddiweddar. Eleri noddwyr ein raffl a oedd yn Diolch hefyd i Ysgol Syr John ym Mangor, ond bellach mae’n wedi colli ei mam - Mrs Margaret cynnwys Statkraft, Canolfan Rhys am agor ei drysau i ni ac Nyrs y galon yn Ysbyty Bron- Thomas Tregaron, ac yn drist Celfyddydau Aberystwyth, am y lleoliad gwych. glais. Fe fu’n gweithio gyda iawn ei nith hefyd o Bwlch-llan. Garage Hillcrest Newcross, phobl sydd â diffyg ar y galon Mae ein meddyliau gyda chi oll. Rheidol Fishery gan Simon Diwrnod Agored a drwy Geredigion gyfan, ond Pen blwydd 40 y Cylch bellach gweithia yng ngogledd Ein digwyddiad nesaf fydd y sir. dathlu Diwrnod agored a Pen Cawsom ein haddysgu am blwydd y Cylch yn 40 oed ar yr hyn y dylid a’r hyn na ddylid 16ain o Fai, 2-4yp. Byddwn yn ei wneud er mwyn gofalu am estyn croeso i bawb yn enwedig ein calonnau. Pwysleisiodd hen staff a chyn ddisgyblion y ei bod yn hollbwysig ein bod Cylch i hel atgofion a dathlu. yn gwneud ymarfer corff a Byddwn yn agor y Caban yn hynny’n gyson. Soniodd am y swyddogol fel cartref newydd ffactorau a oedd yn cynyddu y Cylch ar dir Ysgol Pen-llwyn, ein risg o gael trawiad ar y Capel Bangor. Bydd y Pied Piper galon ac am yr hyn y gallem ei a castell bownsio yno i dDifyrru wneud i leihau’r risg. Cafodd yr y rhai bach yn rhad ac am ddim aelodau gyfle i ofyn cwestiynau a bydd cig moch ar gael i’w i’r nyrs drwy gydol y noson ac brynu. roedd hithau’n barod iawn i’w Dyma lun o’r carfan cyntaf pan hateb. Diolchodd Lis Collison sefydlwyd y Cylch yn 1975, tybed i Gwenllian Parry. Cofiwn fod a ydych yn un ohonynT, neu yn ein Llywydd Cenedlaethol wedi Swydd Newydd adnabod rhai ohonynt. dewis cefnogi Sefydliad y Galon Llongyfarchiadau i Iona Davies, Maencrannog, ar ei swydd Os oes ganddoch ragor o Cymru yn ystod ei Llywyddiaeth newydd, sef Pennaeth Ysgol Uwchradd Caereinion, Llanfair luniau neu gyda atgofion am y a’n bod fel aelodau yn casglu Caereinion. Bu Iona am bum mlynedd ar hugain yn Ysgol Cylch/Ysgol Feithrin ar hyd y Ategolion at y Galon er mwyn Uwchradd Dyffryn Teifi. Cyfarchion cynnes iddi, ac ‘rydym yn blynyddoedd yna cysylltwch codi arian. hynod falch ohoni, yn un o ddisgyblion ysgol Gynradd Pen- gyda [email protected] Margaret Dryburgh a Heulwen llwyn, ble y bu ei thad yn brifathro (y diweddar Mr Martin neu Nia Lewis, Ystrad neu Catrin Lewis oedd yn gyfrifol am y Davies). Bydd yn dechrau ei swydd newydd ym mis Medi. Evans, Ardwyn a Cwmwythig. raffl ac am baratoi cwpanaid ar Dymuniadau gorau i’r dyfodol Iona, a phob bendith. Diolch i’r rheini ohonoch sydd ddiwedd y noson. wedi cysylltu yn barod.

16 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

CYMANFA GANU UNEDIG GOGLEDD

Llun: Dogfael CEREDIGION 2015 Enillwyr Clwb 200 Chwefror: CAPEL Y GARN, 1af – Ann Jones, 2il – Shirley BOW STREET DYDD SUL 10 MAI 2015 Evans, 3ydd – Lesley Bickley am 10.00 a 5.30 o’r gloch. Mawrth: 1af – Elaine Lewis, 2il – James ARWEINYDD: Carver, 3yd – Lesley Bickley Mr Rob Nicholls Llongyfarchiadau iddyn nhw. TREFN Y RIHYRSALS Geraint Gruffydd Nos Fercher, Ebrill 22 Ein cydymdeimlad gyda Seion (Aberystwyth) 7.00 Luned Gruffydd, Aberystwyth Nos Fercher, Ebrill 29 a’r plant Sian, Rhun a Pyrs Y Morfa (Aberystwyth) 7.00 – ar farwolaeth yr Athro Nos Fercher, Mai 6 Geraint Gruffydd. Ganwyd Y Garn, (Bow Street) 7.00 R. Geraint Gruffydd yn Nhal- Gwyllt ar noswaith o rewynt ac gyfrifol am y disgybliaeth. y-bont, Meirionnydd ym eira. Daeth i’r byd tan grïo nos ‘Roedd Ieuan Gwyllt yn hoff 1928 ond cafodd ei fagu yng a dydd am y flwyddyn gyntaf o’i iawn o’r Ysgol Sul, ac fe âi yno CLWB PÊL-DROED BOW STREET Nghwmystwyth a Chapel fywyd. Ond rhyfedd iawn, nid yn gyson bob Sul, gan ymuno â ENILLWYR CLWB 300 Bangor. Bu Moses Griffith a’r oedd byth yn crïo yn y capel, dosbarth y rhai mewn oed, ond teulu yn byw ym mhlasty Glan ac yr oedd hyn yn gymhelliad ei enaid oedd cerddoriaeth. CHWEFROR Rheidol a bu Geraint a’i chwaer mawr i’w fam i fynd ag ef yno. Cyfraniad mawr Ieuan 1 £30 36 Peter Tooze Meinir yn ddisgyblion yn hen Symudodd y teulu i Gwyllt oedd codi safon y canu 2 £25 224 D.A. Evans Ysgol Pen-llwyn. Bu Meinir Tanffordd, Pen-llwyn, ac ymhen cynulleidfaol tref Aberystwyth 3 £15 21 Rob Bates Thomas, Porthaethwy farw yn chwe mlynedd i Bistyllgwyn yn yn ôl yr hanes, oedd y dylanwad 4 £10 279 Ian Evans Nhachwedd 1992. Nyffryn Melindwr. Yn yr ysgol cryfaf i godi delfrydau Ieuan 5 £5 123 Dean Evans ym Mhen-llwyn, dywedodd Mr Gwyllt ym myd cerddoriaeth. MAWRTH Y Gymanfa Ganu Lewis Edwards yr ysgolfeistr, Fe gasglodd rhai miloedd o 1 £30 205 Mair Davies Gan ein bod ar drothwy na welodd neb erioed yn dysgu donau o bob gwlad, ac wedi 2 £25 166 Sue Davies Cymanfa Ganu y cylch, mor gyflym â Ieuan Gwyllt. blynyddoedd lawer o lafur 3 £15 133 Gareth cofiwn am un a fu o werth Mae hanes amdano pan yn caled, fe gafodd Llyfr Tonau Rowlands amrhisiadwy i Gymanfaoedd ifanc iawn, yn cadw ysgol yn Cynulleidfaol Ieuan Gwyllt ei 4 £10 103 Richard Jones ein gwlad. Gwyddom fod hanes Goginan, ac yn cael trafferth gyhoeddi yn 1859. 5 £5 23 Anwen Davies Ieuan Gwyllt yn gyfarwydd i gadw trefn ar y bechgyn Yn yr un flwyddyn i lawer ohonom ond buddiol drygionus yn y dosbarth. Ei derbyniodd alwad i fugeilio efallai fyddai atgoffa ein hunain dad felly yn mynd gydag ef i’r eglwys Pant-tywyll ym am ei gampau. ysgol – Ieuan Gwyllt yn gyfrifol Merthyr. Cerddor, Athro, Clerc, Gelwir Ieuan Gwyllt, neu i am y dysgu, ac Evan Roberts yn Golygydd, Pregethwr – fe roddi ei enw llawn, - y diweddar ddilynodd y galwedigaethau Barchedig John Roberts yn hyn i gyd yn eu tro, a bu farw “Dad y Gymanfa Ganu yng yn 1877. Nghymru” ac ‘rydym yn falch Mynnai Ieuan Gwyllt fod y ei fod yn un o blant Dosbarth cyfarfod canu mor bwysig ag Pen-llwyn. Fe’i ganwyd ar y unrhyw gyfarfod arall, a dyma seithfed ar hugain o Ragfyr ei arwyddair:- “ Caned Pawb “ yn y flwyddyn 1822 yn Tanrhiwfelen, ger Aberystwyth, a bedyddiwyd ef ar y Sul olaf o Ionawr yng nghapel Pen-llwyn gan y Parchedig David Evans, CymruLlun: Genedlaethol Llyfrgell Aberaeron. Elisabeth oedd enw Amrywiaeth eang o ei fam, ac Evan oedd enw ei lyfrau, cardiau,cerddoriaeth dad. Gwneuthurwr gwagrau ac anrhegion Cymraeg. (sieves) oedd gwaith Evan Croesawir archebion gan unigolion Roberts, ei dad. ac ysgolion Dyma un stori hoff, a adroddir yn aml amdano, ac 13 Stryd y Bont y mae’n dra thebyg ei bod Aberystwyth 01970 626200 yn hollol wir. Ganwyd Ieuan

17 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

MADOG, DEWI O’r Cynulliad - Elin Jones A CEFN-LLWYD I sir fel Ceredigion, mae diwyd lleol a fu o gymorth trafnidiaeth gyhoeddus yn mawr i ddwyn pwysau Oedfaon Madog hollbwysig – ar gyfer galluogi ar Lywodraeth Cymru 2.00 pobl i gyrraedd gwaith i roi cymorth ariannol i Ebrill ac apwyntiadau, ar gyfer wasanaeth sydd mor bwysig 26 Lyndon Lloyd twristiaeth a hamdden, ac er i’r diwydiant ymwelwyr a mwyn yr amgylchedd. chymunedau arfordirol ardal Mai Bu rhai gwelliannau Ceinewydd, Cwmtydu ac 3 Eric Greene wrth gwrs. Yn sgîl Aber-porth. 10 Y Gymanfa Ganu yn y Garn 10.00 ymadawiad cwmni bysiau Yn ogystal â thrafnidiaeth a 5.30 Arriva, llwyddwyd i gael gyhoeddus, rhaid hefyd rhoi 17 Bugail gwasanaethau gwell rhwng anogaeth i bobl i gerdded lle 24 Aelodau’r Eglwys Raymond Jones Aberaeron, Llambed a Chaerfyrddin, a bo hynny’n bosib. Bum yn cydweithio 31 Terry Edwards rhwng Aberteifi a Hwlffordd. Roeddwn gyda rhieni a chynghorwyr lleol ar yn falch iawn hefyd o ymuno â’r ymgyrchoedd i wella diogelwch plant Cydymdeimlad Gweinidog Trafnidiaeth yn ddiweddar sy’n cerdded i’r ysgol mewn sawl ardal. Cydymdeimlwn â theulu Wallace, Troedrhiw. yng ngorsaf drenau Aberystwyth i gael Mae’n dda gweld llwyddiant ar y gorwel Yn ddiweddar collodd Jim ewythr yn Stirling manylion am y gwasanaeth amlach fydd yn Llanarth, Tal-y-bont a Chapel a Gwenda ewythr yn Wrecsam; mor bwysig i’r dre a’r Brifysgol. Bangor, a mwynheais siarad gyda phlant Ond mae nifer o frwydrau i’w ymladd Ysgol Llanarth yn ddiweddar am sut y hefyd gyda Daniel John, Grovelands, ar golli ei o hyd. Rwy’n gwybod fod pobl yn ne byddent yn elwa o groesfan mwy diogel fam-gu a chyfnither. Ceredigion yn dioddef anghyfleustra ar yr A487. tost oherwydd y diffyg gwasanaethau Parhau mae ymgyrchoedd tebyg ym bws ar ddydd Sul. Mae’n sefyllfa hollol Mhenparcau a llefydd eraill, ac felly annerbyniol fod dim posib teithio rhwng hefyd yr ymgyrch i gwblhau’r llwybr Aberaeron ac Aberteifi ar y Sul. Rwyf troed a beicio rhwng Bow Street a wedi codi’r materion hyn gyda’r Cyngor Thal-y-bont. Roedd pawb yn disgwyl y a Llywodraeth Cymru, a byddaf yn byddai’r gwaith yma wedi hen gychwyn parhau i bwyso am welliannau. Da yw erbyn hyn, a byddaf yn parhau i DEG DROS DDEG gweld fod pwysau yn gallu talu ffordd, gydweithio gyda phobl yn ardal Dole i Bydd Morlan yn cynnal 10 digwyddiad dros 10 mis o wrth i wasanaeth y Cardi Bach gael ei sicrhau llwybrau mwy diogel ar hyd ein Ebrill 2015 i nodi dengmlwyddiant y ganolfan. adfer. Diolch yn fawr i grwp ymgyrch priffyrdd. Y cyntaf o’r rhain yw’r Penwythnos Dathlu: FFAIR DATHLU (2.00-4.00, pnawn Sadwrn, 25 Ebrill). Dewch i ddarganfod mwy am yr holl weithgarwch Siop MYNACH HANDYMAN sy’n digwydd yn Morlan ar hyd y flwyddyn – bydd SGIDIAU GWDIHW & GARDEN yno stondinau amrywiol, perfformiadau, paned a 8 Ffordd Portland, Aberystwyth MAINTENANCE chacen – a’r cyfan am ddim! SY23 2NL Torri Porfa, Sietynau a hefyd GWASANAETH DATHLU 01970 617092 Garddio Gwasanaeth Cynnal a (10.00, bore Sul, Chadw 26 Ebrill). Croeso cynnes iawn i bawb. Gwasanaeth Gwasanaeth cyfeillgar a DARLITH FLYNYDDOL MORLAN GOFAL TRAED phrisiau rhesymol PANTYFEDWEN Ceiropodydd /podiatrydd graddedig Ffoniwch Meirion: (7.30, nos Iau, 7 Mai): darlith gan Mererid Hopwood ac wedi cofrestru efo’r 07792457816 . 01974 261758 ar y thema ‘Gwragwn Tan: Gwnawn Dangnefedd’. H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, e-bost: mynachhandyman Mynediad: £6. Dip.Pod.Med. @yahoo.com Manylion llawn ar wefan Morlan: www.morlan.org.uk Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth SY23 2HH Eirian Reynolds, 01970 617996; [email protected] Tech. S.P. @CanolfanMorlan GWASANAETH IECHYD CINIO DYDD SUL A DIOGELWCH PRYDAU BAR AROLYGON DIOGELWCH ASESIADAU PERYGLON PARTÏON ARCHWILIADAU BWYDLEN BWYTY DAMWEINIAU ADLONIANT HYFFORDDIANT GWASANAETH CYFLAWN I GADW CHI A’CH COFIWCH GYSYLLTU GWEITHLU YN DDIOGEL AR AGOR O 5:30 P.M. [email protected] 01970 820124 NOSWEITHIAU IAU A GWENER 07709 505741 AM BRYDIAU TEULUOL

18 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER Llun y mis Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. eich gwefan leol Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei wefan http://www.atgof.co/ www.trefeurig.org your local website

newyddion etc. i / news etc. to: [email protected]

William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, Aberystwyth SY23 3EQ

R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerig mán 01970 820149 07980 687475

Niwl o’r môr yn ymledu ar hyd y cymoedd wrth i’r haul fachlud. Tynnwyd y llun o Fynydd Gorddu, yn edrych i lawr tuag at mast ffôn Bow Street (uwchben Brysgaga). Iwan Jones

Gwasanaethau Pensaerniol Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, TREFEURIG estyniadau ac addasiadau

Gellimanwydd, Talybont, Swydd newydd Ceredigion SY24 5HJ Llongyfarchiadau a [email protected] dymuniadau gorau i Caryl 01970 832760 Wyn Jones, Bwlchydderwen, ar ei swydd newydd - Pennaeth Marchnata ac Gwaith Bricio Aelodaeth Undeb Amaethwyr Cymru yng Ngogerddan. R+R Marwolaeth Adeiladau newydd, Trist oedd clywed an Estyniadau, farwolaeth Dilwyn J. Gwaith Carreg, Davies. Llwynderw, Pen- Patios bont Rhydybeddau ar 7 Rhod: 07815121238 Ebrill yn Ysbyty Bron-glais. Cynhaliwyd ei angladd dydd Rich: 07709770473 Iau 16 Ebrill yn Amlosgfa Aberystyth. Derbyniwyd rhoddion er cof tuag at Ward GWASANAETH Meurig, Ysbyty Bron-glais d/o ANIFEILIAID Cwmni D. J. Evans, Penrhyn- TEIPIO TEW GWAITH PRYDLON A CHYWIR coch. PRISIAU CYSTADLEUOL PROSESYDD GEIRIAU Cydymdeimlwn â dau eu hangen i’w lladd PRINTYDD LLIW gefnder iddo - Trefor Davies, mewn lladd-dy lleol IONA BAILEY Maesyrhosyn a Tom James, Cysylltwch â Angharad Fychan yn arwain Taith Gerdded PEN-Y-BRYN Capel Bangor. SWYDDFFYNNON Llynnoedd Trefeurig dan nawdd Cymdeithas TEGWYN LEWIS Edward Llwyd a Chymdeithas Enwau leoedd Cymru. O flaen y Fuwch a’r Llo 01970 880627 01974 831580

19 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

Ysgol Craig yr Wylfa

Wythnos Wyddoniaeth braf i weld y tîm yn chwarae Cafodd yr ysgol gyfle i pêl-droed o safon uchel. Wedi ymweld â Gorsaf Bŵer brwydro’n galed ac ennill Rheidol a Champws Prifysgol yn erbyn Ysgol Llanilar bu’n Aberystwyth yn ystod yr rhaid curo Ysgol Comins-coch Wythnos Wyddoniaeth eleni. ar giciau o’r smotyn. Roedd Yng Nghwmrheidol buom hynny’n gyffrous iawn i’r mewn dau weithdy wedi eu cefnogwyr ac i’r chwaraewyr. trefnu gan Techniquest ac Yna yn y rownd gynderfynol aethom ar daith o gwmpas yr buom yn cystadlu yn erbyn Orsaf. Roedd cymryd rhan yng Ysgol Gymraeg Aberystwyth ngweithdai Techniquest yn a’r tîm o’r dref enillodd y tro llawer iawn o hwyl ac roedd yma ar ôl amser ychwanegol. mynd ar y daith rhifedd yn Llongyfarchiadau mawr i’r ddifyr iawn. tîm ac rydym yn edrych Yn hwyrach yn yr wythnos ymlaen nawr i gystadlu ym fe fuom yn Ffair Wyddoniaeth Mhencampwriaeth yr Urdd ym y Brifysgol hefyd. Yno cawsom mis Ebrill. gyfle i gael profiad ymarferol o wyddoniaeth er mwyn Ffair Pasg atgyfnerthu agweddau o’r Mae’r ysgol yn hynod ffodus cwricwlwm. Roedd llawer o o gael cymaint o gefnogaeth amrywiaeth o weithgareddau i’n gweithgraeddau gan ac roedd hi’n hwyl i fod yn Gymdeithas Rhieni a rhan o’r diwrnod gan fynd o Ffrindiau’r Ysgol a’r gymuned stondin i stondin a dod i ddeall yn lleol. Eleni eto cynhaliwyd mwy am Wyddonaieth. Yr Ffair Pasg ar iard yr ysgol ac uchafbwynt gyda’r plant oedd roedd y tywydd ffafriol wedi gweld y llosgfynyddoedd yn sicrhau fod llawer iawn o bobl ffrwydro. wedi dod i’n cefnogi. Cafodd Peter Karrie y plant lawer o hwyl gyda’r gweithgareddau amrywiol ac Ar ddiwedd mis Mawrth daeth roedd y stondin gacennau’n y canwr West-end enwog boblogaidd iawn gyda phawb Peter Karrie i ganu yn Neuadd unwaith eto! Diolch yn fawr Gymunedol y Borth. Yno iawn i bawb am bob cymorth i hefyd yr oedd artistiaid lleol sicrhau fod y prynhawn yn un fel Sgarmes, Côr Cymunedol llwyddiannus i’r ysgol. Bydd y y Borth, Caryl Glyn a Chôr Cyngor Ysgol yn siwr o wneud Ysgol Craig yr Wylfa. Roedd defnydd da o’r arian a godwyd. hi’n noson arbennig ac yn gyfle arbennig i’r plant gael canu Staffio gyda rhywun mor adnabyddus. Ar ddiwedd Tymor y Pasg yr Hoffai’r ysgol ddiolch yn fawr oedd Miss Natalie Edwards, i bawb am gefnogi’r noson, i Pennaeth Cynorthwyol yr aelodau’r Gymdeithas Rhieni a ysgol yn dechrau ar ei chyfnod Ffrindiau’r Ysgol am eu gwaith mamolaeth. Dymunwn y yn paratoi ar gyfer y noson ac gorau idii hi a’r teulu dros yr yn arbennig i Carol Bainbridge wythnosau a’r misoedd nesaf. am ei gwaith trefnu. Hefyd hoffwn groesawu Miss Elen Davies i’r ysgol a Miss Pêl-droed Cylch Aberystwyth Davies fydd yn dysgu yn lle Roedd hi’n braf cael gorffen Miss Edwards tra’i bod hi i y tymor yn lleol mewn ffwrdd. steil wrth i dîm pêl-droed Llongyfarchiadau i Miss yr ysgol gystadlu ym Lucy Hughes ar gael ei phenodi Mhencampwriaeth Cylch yn Bennaeth Cynorthwyol ar Aberystwyth. Cawsom sawl yr ysgol yn absenoldeb Miss gêm ar y diwrnod ac roedd hi’n Edwards.

20 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

Ysgol Penrhyn-coch

Urdd gan bod plant a staff Ysgol Llongyfarchiadau mawr i’r grŵp Pen-llwyn wedi ymuno â dawnsio hip hop eleni; cawsom ni. Mwynheuodd pawb yng yr ail wobr yn Rhanbarth nghwmni ei gilydd a chawsom Ceredigion, arbennig! Diolch yn tipyn o hwyl yn bwydo’r fawr i Becky am eich hyfforddi. anifeiliaid. Llongyfarchiadu mawr hefyd i Sian Wyn Jenkins a Molly Sioe Swnllyd! Ralphs am ennill y wobr gyntaf I ddathlu diwedd y thema ‘Sw ac i Gwenan Hedd Jenkins Bach’ cawsom Sioe Anifeiliaid am ennill y drydydd wobr Anwes i Ddosbarthiadau 1 a 2, yn Eisteddfod Genedlaethol trefnwyd y cwbwl gan y plant! yr Urdd gyda’u darnau Celf Cawsom Ifan Jones Evans i a Chrefft! Campus. Bydd eu gyflwyno’r sioe ac i gadw trefn gwaith yn cael eu harddangos ac yna Llŷr Lewis - Rheolwr yn Eisteddfod Caerffili ym mis Wynnstay i feirniadu. Roedd Mai. yna drawsdoriad o anifeiliaid Hoffwn groesawu disgyblion o gŵn mawr i’r pysgodyn aur! newydd i’r ysgol –Dosbarth Cawsom wobrau arbennig gan Gweithio gyda’n gilydd derbyn - Elan Rowlands, gwmnïau lleol a diolch hefyd i gadw’n gynnes a Cayden Holmes, Anest Cleary i Wynnstay am y gwobrau gwastraffu llai a Thomas Larke; Dosbarth i’r bencampwriaeth. Roedd 2-Catrin Davies. gan Llŷr tipyn o bwysau ar Yn awr gallwn gynnig ymweliadau Hyfforddiant ei ysgwyddau wrth feirniadu Ynni Cartref AM DDIM i bobl sy’n byw mewn Eclips ond Ben y Labradoodle o cartrefi anodd eu gwresogi yng Ngheredigion Cawsom fore cyffrous wrth i’r Garej Tŷ Mawr aeth a hi! holl blant, staff a rhai o rieni Llongyfarchiadau i Elis Wyn Ariennir y cynllun gan Lywodraeth Cymru yr ysgol wylio digwyddiad y perchennog ac i Geraint a ac mae llefydd yn brin, felly ffoniwch Pete ar hanesyddol, sef yr Eclips. Roedd Carys wrth gwrs. Yn derbyn yr 01970 633394 AR UNWAITH neu e-bostiwch pawb wrthi yn arbrofi ac yn ail wobr oedd Guto Gwningen [email protected] gwylio’r effaith mewn gwahanol gyda Lois a Betsan Cleary ac Mae’r Clwb Clyd wedi Clwb Clyd – Menter gymunedol: ffyrdd a gwelwyd clip ohonom yn drydydd oedd Betsan yr Iar fy helpu i gadw’n gynnes yn rhatach. Fe wnes i arbed - Ymunwch â chlwb tanwydd lleol neu gael ar newyddion naw y noson gyda Mari a Gwen Gibson. Da arian yn syth gyda’r archeb cymorth i ddechrau un eich hunan gyntaf drwy’r clwb tanwydd honno! iawn i chi gyd am gadw trefn lleol. Yna cefais help - Defnyddiwch ynni’n ddoeth yn eich cartref ar eich anifeiliaid. Cafodd y ganddynt i gael gwell tariff - Dewch i wybod a allai cyfrifon tanwydd trydan, ac rwy’n talu £208 helpu gyda’ch biliau Cyfnod Sylfaen darlledwr radio Geraint Lloyd yn llai i gadw’r un mor gynnes! Gwych! - Cyngor ar gynlluniau grant Wrth barhau gyda thema’r amser da yn ein plith a diolch Jon, Ceredigion tymor cawsom wibdaith iddo am ymuno á ni wrth hyfryd i’r Anifeilfa yn y Borth. sgwrsio gyda’r staff a’r plant. Roeddym yn griw mawr Diwrnod arbennig iawn!

www.ymlaenceredigion.org.uk /ymlaenceredigion

SIOP A SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH Perchennog: Lawrence Kelly AR AGOR Llun - Sadwrn 7 y bore - 9 yr hwyr Sul 7 y bore - 7 yr hwyr Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau cyfarch siop drwyddiedig 01970 828312

21 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378

Ysgol Pen-llwyn

Pêl-droed Gwasanaeth Ficer Aeth tîm pêl-droed yr Braf oedd croesawu’r ficer ysgol i dwrnament Cylch Andrew Loat i’r ysgol unwaith Aberystwyth ar yr 26ain o eto. Pleser llwyr oedd gwrando Fawrth. Chwaraeodd y plant ar neges y ficer a mwynhau yn arbennig o dda. Collwyd ymuno i mewn a chân. un gêm a chafwyd un gêm Edrychwn ymlaen at groesawu’r gyfartal. Cafwyd cyfle hefyd i ficer unwaith eto yn fuan. chwarae gêmau cyfeillgar yng nghwmni ysgolion eraill. Rydym Trip Ysgol Animalarium y yn gobeithio trefnu gêmau Borth cyfeillgar pellach yn nhymor yr Thema Dosbarth 1 y tymor Haf. oedd y Sw bach. Fel rhan o’r thema aeth y plant i ymweld ag Eclips Animalarium y Borth. Cafwyd Ar 20fed o Fawrth roedd cyffro cyffro mawr wrth i’r plant mawr yn y bore wrth i’r plant ymweld â’r crocodeilod, lynx, fynd allan i arsylwi ar yr Eclips. nadroedd, mwncïod a llawer Defnyddiwyd amrywiaeth o mwy! Un o uchafbwyntiau’r ddulliau diogel gan gynnwys dydd oedd ymweld a dysgu taflunydd twll pin fel y gwelwyd am y swricathod! Roedd yn y llun. Sylwodd y plant y ysbrydoliad y trip i’w weld yn tymheredd yn oeri wrth iddynt glir yng ngwaith y plant wedi’r ddefnyddio thermomedr wrth ymweliad. i’r lleuad symud o flaen yr haul. Heddlu Cafwyd gweithgareddau cyffrous i’w drefnu gan yr heddlu ar y 16eg o Fawrth. Cafwyd cyflwyniad gan yr heddlu i ddechrau yna gweithgareddau amrywiol yn cynnwys printio olion bysedd, ymweld â’r car heddlu ynghyd a dysgu sut yr oedd yr heddlu yn casglu olion bysedd oddi wrth wahanol arwynebau. Ond uchafbwynt yr ymweliad oedd cwrdd â’r cŵn heddlu a derbyn arddangosfa o’i sgiliau arbennig! Diolch yn fawr i’r heddlu, y cŵn ac i Mrs Davies am drefnu digwyddiad arbennig!

22 378 | EBRILL 2015 | Y TINCER

Ysgol Rhydypennau

Eisteddfod Ysgol Cynhaliwyd Eisteddfod yr ysgol eleni ar yr 27ain o Fawrth. Yn dilyn wythnosau o ymarfer a chwblhau gwaith penodol ar gyfer cystadlaethau dosbarth, daeth yr amser i feirniadu ymdrechion y plant. Roedd hi’n ofynnol fod pob unigolyn yn adrodd neu ganu neu chwarae darn offerynnol. Yn ychwanegol i hyn bu’r beirniad yn dewis y goreuon o’r cystadlaethau dosbarth. Roedd pob tasg yn y gystadleuaeth yn ymwneud â Chymru. Ac ar gyfer y prif gystadleuaeth sef ennill ‘Y Enillydd Y Gadair eleni, Mari Morgan Sesiwn Iaith a Chwarae yn Yr Uned Feithrin Gadair’, bu blwyddyn 6 yn cyfansoddi cerddi ar y thema ‘Fy arwr i’. Roedd ansawdd y cerddi yn arbennig o dda eleni eto, ond, ar ganiad y corn, Mari Morgan o flwyddyn 6 a gododd o ganol y gynulleidfa i gipio’r Gadair. Llongyfarchiadau mawr i Mari. Dyma ei cherdd am Shane Williams:-

‘Fy Arwr i’

Cymro caled mewn crys coch. Chwaraewr rygbi cry’; gwibiwr medrus, dawnus, chwim; Ef yw fy arwr i. Capteniaid tîm buddugol Eleri-Harvey Inman a Mari Morgan Gofid mawr i’r amddiffynnwyr. Pryder parhaus i’r pac; cadw llygad barcud arno; osgoi cicio’n llac.

Newid cyfeiriad ac ochr gamu. Mae’n athrylith ar y maes; bylchiad pur a chic fach bwt a phlymio a sgorio cais.

Dyn bach byr, ond nerthol. Rhedeg fel y gwynt; Rhai o blant yr Uned Feithrin yn mwynhau yn y goedwig. “Lawer rhy fach i chwarae,” meddant; “Dyna fydd ei hynt.” Kim James-Williams ac Angharad Jones 5 a 6 i’r Brifysgol er mwyn dathlu ‘Wythnos am feirniadu gwaith llaw cystadlaethau’r Gwyddoniaeth’. Profodd y plant nifer o Ond profodd hwy’n anghywir. dosbarth. weithgareddau diddorol iawn yn ystod y bore Ef, yr asgellwr clên; Eisteddfod Yr Urdd a hwyluswyd y dysgu gan fod y tasgau yn torri record ceisiau Cymru; Da iawn i bawb a fu’n perfformio ym ymarferol ac yn weladwy iawn. Ie, fy arwr, Shane. Mhontrhydfendigaid yn ddiweddar. Llongyfarchiadau mawr a phob lwc i’r Yr Uned Feithrin Mari Morgan Parti Cerdd Dant ac i’r Parti Unsain am Trefnwyd sesiynau Iaith a Chwarae yn yr lwyddo i ennill a sicrhau lle haeddiannol yn Uned Feithrin. Cafodd y plant a nifer o rieni Ac ar ôl cystadlu’n frwd drwy’r dydd, roedd Eisteddfod Caerffili yn ystod hanner tymor gyfle gwych i gymdeithasu a datblygu iaith pwyntiau’r 3 thŷ yn agos iawn; ond Eleri fis Mai. trwy chwarae. Bu’r plant hefyd yn ymweld a gariodd y dydd yn y pen draw; Rheidol â choedwig Gogerddan; eto cafodd y plant ddaeth yn ail gyda Ystwyth yn drydydd. Noson Agored brofiadau amhrisiadwy a chyfle i ddysgu yng Da iawn i bawb am ymdrechu mor galed Cynhaliwyd nosweithiau agored yn yr ysgol. nghanol amgylchedd delfrydol. i sicrhau Eisteddfod lwyddiannus iawn Cafodd y rhieni gyfle i weld gwaith y plant a eleni eto. Hoffai’r ysgol ddiolch i’r beirnaid chael sgwrs adeiladol gyda’r athrawon. Clwb Cant Ebrill profiadol am eu doethineb sef Ann Jones ac 1af-£25-Lizzie Edwards. Y Borth Eleri Roberts. Diolch hefyd i Huw Meirion Prifysgol 2il-£15-Lisa Ewart. Bow Street. Edwards am ddyfarnu cerddi’r Gadair a Ar y 17eg o Fawrth, fe aeth plant blwyddyn 4, 3ydd-£10-Irene Taylor Trefechan

23 Y TINCER | EBRILL 2015 | 378 Tasg y Tincer

Diolch i bawb fu’n lliwio’r wyau Pasg ar gyfer y dasg ddiwethaf. Daeth nythaid o wyau o bob lliw a llun trwy’r blwch post, a’r cyfan yn fendigedig. Dyma’r enwau: Ifan Jenkins, Y Rhâth, Caerdydd; Lily-May Welsby, Aberystwyth; Anna Dunne, Bont-goch; Megan Eluned Evans, Capel Dewi; Siân Mari Evans, Penrhyn-coch; Abigail Evans, Penrhyn-coch; Cari Jenkins, Penrhyn-coch; Anest Erwan, Bow Street; Siôn Davies, ; Lois Elfyn Jones, Dolau; Elen Mary Morgan, Bow Street; Craig Edwards, Capel Bangor; Elin Pierce Williams, Bow Street; Annie-May, Penrhyn-coch.

Wel, roedd dewis enillydd yn anodd iawn, a bu’n rhaid i mi gael help dau o’m ffrindiau, sef Bryn a Meinir Roberts. Daeth tri i’r brig, sef Elin, Lily-May ac Elen. Lily- May sy’n mynd â’r wobr y tro hwn. Da iawn ti, a da iawn, bawb! Daliwch ati.

Ydech chi wedi darllen Miaren ar Werth neu Cawl Bys? Neu beth am Y Cwpan Cors-snorclo neu Cyfrinach Plas Hirfryn? Siân Lewis yw awdur y llyfrau hyn, a llawer mwy – yn wir, mae hi wedi sgwennu dros 250 o lyfrau! Mae Siân yn byw yn Llanilar, ac yn ddiweddar iawn, mae hi wedi ennill gwobr bwysig, sef Tlws Mary Vaughan Jones. Os nad ydych wedi clywed yr enw hwnnw o’r blaen, rwy’n sicr eich bod wedi clywed am Sali Mali, Tomos Caradog, a’r Pry Bach Tew. Mary Vaughan Jones wnaeth greu’r cymeriadau hyn. Bydd seremoni arbennig yn cael ei chynnal yn Llanilar ddiwedd y mis er mwyn cyflwyno’r wobr aur i Siân Lewis am ei holl waith. Llongyfarchiadau mawr iddi! Y mis hwn, beth am liwio llun y plentyn sydd wrthi’n brysur yn darllen? Dwi’n gwirioni ar ddarllen llyfrau o bob math. Beth ydech chi’n hoffi ei ddarllen? Enw Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Cyfeiriad Ceredigion SY24 5BP erbyn calan Mai (Mai 1af). Ta ta tan Ysgol toc.

Lily-May Rhif ffôn Oed

M THOMAS TACSI EDDIE Plymwr Lleol Perchennog: Penrhyn-coch JONATHAN LEWIS Gosod gwres canolog Connie Evans, Saer Coed / Adeiladydd Ystafelloedd ymolchi Cawodydd Gwawrfryn, 01970 880652 Pob math o waith plymio Penrhyn-coch 07773 442 260 ac hefyd gwaith nwy Bronllys, Capel Bangor Prisiau rhesymol 01970 828 642 Aberystwyth Rhif 378 | EBRILL 2015 07968 728470 01970 820375 07790 961 226