sign in sign up
<<
Home , Ben Lake, Bont Goch, Llywernog, Tirymynach, Trawsnant

PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 417 | Mawrth 2019

Sengl Cadair newydd arall i Cofio Dias Ffion t.6 Judith t.17t.11 t.14 t.15 Cystadlu Adfer

Yn dilyn anterth storom fis Mawrth 2018 a’r difrod achoswyd i’r Llwybr Llên yn Llanfihangel Genau’r-glyn, mae’r gwaith yn parhau i adfer y llwybr. Daeth AC a AS i arsylwi’r gwaith clirio oedd yn digwydd yn wirfoddol drwy gydweithrediad cwmni coed lleol Arbcore, ac i drafod y ffordd ymlaen er Dychwelodd Fferm Ffactor i’r teledu… ac mae y nawfed gyfres yn un mwyn adfer y llwybr troed wahanol iawn! Mae y gyfres wedi dychwelyd i safle Llysfasi Coleg gwerthfawr yma. Yn y llun Cambria, ger Rhuthun, ac am y tro cyntaf yn hanes y rhaglen bydd gwelir criw Arbcore (Tristan, deuddeg o wynebau adnabyddus Cymru yn camu allan o’u heels Stuart, Kez a Laurence). Y ac mewn i’r wellies. Mae’r sêr wedi eu rhannu’n bedwar tîm Dyma lleill yn y lluniau yw Ben aelodau’r tim glas – Lisa Angharad, Wil ‘Hendreseifion’ Evans a Lake, Elin Jones, Geraint Dewi Pws. Ifan Jones Evans yw’ cyflwynydd a‘r beirniaid yw Caryl Williams a Mr Roger Haggar). Gruffydd Roberts a Richard Tudor. Llun: BBC Cymru

Rhys Tanat, , Elin, Ioan a Mari -pedwar gohebydd ifanc o Ysgol Penweddig fu’n cadw cwmni i Sioe Frecwast Dafydd a Caryl ar Radio Cymru 2 ar Enillwyr yr Urdd yn Disneyland Paris - gweler tudalen 7. ddiwrnod Gohebydd Ifanc y BBC - Mawrth 6ed. Buont yn gofyn cwestiynau i Ben Lake AS. Y Tincer | Mawrth 2019 | 417 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Ebrill – Deunydd i law: Ebrill 5 Dyddiad cyhoeddi: Ebrill 17

ISSN 0963-925X MAWRTH 22 -23 Nos Wener a Dydd EBRILL 12 Dydd Gwener Ysgolion Sadwrn Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn- Ceredigion yn cau am wyliau’r Pasg GOLYGYDD – Ceris Gruffudd coch yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn- Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch coch EBRILL 17 Nos Fercher Gareth John ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey Bale a Theatrau RhCT yn cyflwyno Dau CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 MAWRTH 27 Nos Fercher Sioe Ffasiwn (Jim Cartwright) am 7.30 £12 (£10) GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen Ysgol Penweddig, am 7.00 yn Neuadd 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 Ysgol Penweddig, Dillad gan Cactws, EBRILL 21 Nos Sul y Pasg Teyrnged IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Closet a M&Co, tocynnau: oedolion £5, i Tina Turner gan Pauline Kaytanua Bethan Bebb plant £3, gan gynnwys caws a gwin/ Wood yng Nghlwb Pêl-droed Penrhyn- Penpistyll, , ( 880228 YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce diod ysgafn. Elw tuag at Gymdeithas coch am 8.00. Yr elw i Larch/Arch Noa, 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 Athrawon a Rhieni Penweddig ac Uned Gancr Plant Caerdydd TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Eisteddfod Ceredigion 2020. Tocynnau Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, ar werth yn Siop Inc. EBRILL 29 Dydd Llun 29 Dosbarth ( 820652 [email protected] Lingotot arbennig i godi arian at HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd MAWRTH 30 Dydd Sadwrn Ffair Eisteddfod Genedlaethol 2020 yn hen lyfrau Cymraeg a Chymreig Neuadd Rhydypennau, Bow Street, o TASG Y TINCER – Anwen Pierce Cymdeithas Bob Owen ym Morlan, 1:30-2:30 yp TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Aberystwyth o 10.00 y bore tan 4 y Llys Hedd, Bow Street ( 820223 prynhawn EBRILL 30 Dydd Mawrth Ysgolion Ceredigion yn ailagor ar ôl gwyliau’r Pasg TINCER TRWY’R POST – Nos Sadwrn Cofiwch droi Edryd ac Euros Edwards, 33 Maes Afallen MAWRTH 30 Bow Street yr awr ymlaen heno! MAI 4 Nos Sadwrn Aduniad Ysgol Gyfun Penweddig 1976-1981/83 Yn Llety Parc, ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL MAWRTH 31 Pnawn Sul yn Neuadd am 7.00 Manylion cyswllt: Nigel Roberts Mrs Beti Daniel y Penrhyn, Penrhyn-coch Marchnad 07964846097 Ruth Jên : ruthjen@ Glyn Rheidol ( 880 691 Sul y Mamau o 3.30-6.30 Ceir mwy o btinternet.com Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, fanylion ar dudalen Facebook PATRASA Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 MAI 7 Nos Fawrth Gŵyl Ddrama BOW STREET EBRILL 6-7 Dyddiau Sadwrn a Sul Gogledd Ceredigion yn Neuadd y Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Twrnament Pêl-droed Penrhyn-coch. Penrhyn, Penrhyn-coch am 7.30 - Doli Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Grwpiau oedran – dan 6, 8, 9, 11, 12,14; Micstiyrs – Adolff; Llanystumdwy - Pry Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 merched dan 11, 12. Am fwy o fanylion Yn Y Pren; Licris Olsorts - Y Fainc Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 cysylltwch â [email protected] CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN MAI 23 Nos Iau Datganiad Organ CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI EBRILL 7 Nos Sul Ffeinal Côr Cymru gan Tudur Jones FRCO,Tywyn, yn Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 yng Nghanolfan y Celfyddydau Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 am 7.00 o’r gloch. Tocynnau’n £5 oddi Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch EBRILL 11 Nos Iau Hefin Jones – wrth Rhiannon neu Ann (01970 ( 623 660 Heddwas a’i gi Merched y Wawr 615409 / 626987) neu wrth y drws ar DÔL-Y-BONT Penrhyn-coch yn Neuadd y Penrhyn y noson. Holl elw’r noson yn mynd Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 am 7.30 at Apêl Madagascar. DOLAU Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 GOGINAN Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 LLANDRE Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan Mrs Nans Morgan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Dolgwiail, Llandre ( 828 487 PENRHYN-COCH farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 TREFEURIG Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- Mrs Edwina Davies dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Chwefror 2019 30 MLYNEDD YN OL £25 (Rhif 16 ) Brenda Jones, Glynteg, Bow Street £15 (Rhif 273 ) Cari Jenkins, Cwmbwa, Penrhyn-coch £10 (Rhif 146 ) Ann Jones, Trem y Ddôl, Bow Street

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Chwefror 20.

Rhoddion Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhoddion isod. Croesewir pob cyfraniad boed gan unigolyn, gymdeithas neu gyngor.

Dathlu cawl a chân yn Neuadd Rhydypennau (o Dincer Mawrth 1989) Cyngor Cymuned Tirymynach £500 Cyngor Cymuned Trefeurig. £250 Cyngor Cymuned y Borth £100

Cronfa Eleri 2018 Nifer ceisiadau: 14 ôl Ysgol Tal-y-bont; Clwb Pêl-droed Bow STORFA CANOLBARTH CYMRU Nifer a gefnogwyd: 13 Street; Cyngor Cymuned Genau’r -gyn; Cais uchaf: £7,855 Ysgol Gymunedol Tal-y-bont; Cylch

Cais isaf: £350 Meithrin Trefeurig; Maes Chwarae Tal-y- Cefnogaeth uchaf: £5,000 bont; Eglwys St Pedr Elerch: Capel y Garn Storfa Cartref a Busnes

Cefnogaeth isaf: £200 Rhydypennau. Cyfanswm y gronfa: £19,267 Ystafelloedd storio ar gyfer Gweithgareddau a gefnogwyd: Cylch Gŵyl Offerynnol yr Urdd eich anghenion Meithrin Tal-y-bont; Ysgoldy Bethlehem Llongyfarchiadau i’r canlynol o ddalgylch Monitro Diogelwch 24 Awr Llandre; Gwefan Trefeurig; Clwb Ieuenctid y Tincer fydd yn cynrychioli Ceredigion Wedi ei wresogi Tal-y-bont; Neuadd y Penrhyn; Clwb ar yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd yng Nghaerdydd, Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein Unawd pres Bl 7-9 1 Betsan Downes, www.boxshopsupplies.co.uk Penrhyn-coch (Ysgol Penweddig)

Unawd gitâr Bl 7-9 1 Dyfri ap Ioan Trefnwyr Angladdau Cunningham, Llandre (Adran Aberystwyth) Lluniau: Ffotograffiaeth Elen Williams

Ffôn: 01654 703592 C T Evans Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ Gwasanaeth Angladdol www.midwalesstorage.co.uk Teuluol Cyflawn, wedi ei arwain yn bersonol gydag Y Tincer drwy’r Post urddas. Capel Gorffwys Mae gan y Tincer drefnyddion newydd i’r Preifat, Gwasanaeth gwasanaeth Y Tincer drwy’r Post. O hyn ymlaen y brodyr Edryd ac Euros Evans Dydd a Nos. (33 Maes Afallen, Bow Street SY25 5BL) fydd yng ngofal y gwasanaeth – diolch 01970 820013 iddynt am gytuno. Magwyd y brodyr ym [email protected] Methesda, Gwynedd ond mae cysylltiadau teuluol ganddynt â Than-y-groes, Brongenau, Ceredigion a Bow Street. Gellir tanysgrifio Llandre, i’w dderbyn trwy’r post am £18 y flwyddyn (£7 drwy ebost)– mae prisiau uwch os am Aberystwyth ei dderbyn dramor. Pob hwyl iddynt ar y SY24 5BS gwaith.

3 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Cofiwch WASPI gefnogi Mae 5,000 o fenywod yng Ngheredigion a hawl i ni dderbyn o leiaf deng mlynedd o rybudd eich anwyd yn y 1950au wedi colli hyd at chwe o newidiadau mor arwyddocaol â rhai hyn. Yn blynedd o Bensiwn y Wladwriaeth – sef yr hyn y pen draw, bydd yr Ombwdsmon Seneddol a busnesau y maent wedi bod yn talu ar hyd y blynyddoedd Gwasanaeth Iechyd yn penderfynu ar y cwynion lleol trwy’r cyfraniadau Yswiriant Gwladol. Daw hyn. Maent bellach wedi cael eu gohirio tan yr hyn yn sgil Deddfau Pensiynau 1995 a 2011, a Adolygiad Barnwrol. gododd yr Oed Pensiwn Gwladol o 60 i 66. Mae llythyrau templed ar gael ar Yn 2009 anfonwyd rhai llythyrau gan wefan cenedlaethol WASPI https://www. GWASANAETH Lywodraeth y DU at y menywod dan sylw waspicampaign2018.co.uk/action. Mae angen ond gohiriwyd hyn wedyn hyd at 2012, gan help ar lawer o ferched i’w cwblhau, oherwydd TEIPIO arwain at ychydig iawn o rybudd am y newid yr iaith ffurfiol neu eu diffyg mynediad at TG. GWAITH PRYDLON A CHYWIR sylweddol hwn i’w hamgylchiadau ariannol. Ni Cynhaliwyd nifer o sesiynau ymgynghorol ar PRISIAU CYSTADLEUOL dderbyniodd llawer o fenywod lythyr o gwbl. y cyd â swyddfa Ben Lake yn yr hydref i helpu PROSESYDD GEIRIAU Ni ddarganfuwyd hyn gan rhai menywod tan merched i wneud cwyn. Mae llawer o ferched PRINTYDD LLIW iddynt gyrraedd eu pen-blwydd yn 60 oed, pan wedi cysylltu â ni oherwydd sylw’r cyfryngau IONA BAILEY aethant ati i holi amdano, ond i gael ar wybod lleol. Hyd yma mae tua 150 o fenywod wedi PEN-Y-BRYN nad oedd eu pensiwn ar gael. cofrestru cwynion gyda’n help. Bydd llawer SWYDDFFYNNON Mae WASPI Ceredigion yn rhan o ymgyrch mwy wedi gyrru eu cwynion eu hunain yn 01974 831580 genedlaethol sy’n brwydro am daliad cyfatebol annibynnol. Gall gwyn arwain at iawndal yn y i’r swm rydym wedi eu golli, yn y mwyafrif o pen draw. amgylchiadau tua £45,000. Nid ydym yn gofyn Mae hefyd yn ffordd dda i fenyw gofrestru ei bod ein hoedran pensiwn yn cael ei ostwng i 60. dicter am sut y cafodd ei thrin. GWASANAETH Bydd Adolygiad Barnwrol ar 5ed a 6ed o Cafodd WASPI Ceredigion ei lansio’n ffurfiol ar CYFIEITHU Fehefin a arweinir gan CF Hawliau Dynol 19eg o Ionawr ac mae gennym eisoes dros 200 o Michael Mansfield yn ystyried cyfreithlondeb y aelodau a grŵp llywio gweithredol. Linda Griffiths ffordd y mae menywod wedi cael eu trin gan y Hyd yma mae Cyngor Sir Ceredigion, undeb Maesmeurig Deddfau Pensiwn. Unsain a Chyngor Tref Llanbedr Pont Steffan Pen-bont Rhydybeddau Mae WASPI yn annog menywod i gofrestru wedi cadarnhau eu cefnogaeth. Aberystwyth eu cwynion am y camweinyddu gan nad oedd Gellir cysylltu gyda WASPI Ceredigion trwy’r Ceredigion y Llywodraeth wedi dilyn canllawiau sy’n rhoi’r cyfeiriad e-bost [email protected] SY23 3EZ

01970 828454 [email protected]

SIOP Crefftau Pennau​ Coffi Boreuol SGIDIAU Byrbrydau Poeth neu Oer Cinio GWDIHW Te Prynhawn Crefftau Ac Anrhegion Shan Jones Ar agor 8 Ffordd Portland, Llun-Sadwrn Aberystwyth Brecwast Cigydd a delicatessen o safon arbennig ar gael SY23 2NL 01970 820 050 01970 617092 GWASANAETH

GOFAL TRAED

Ceiropodydd /podiatrydd R.J.Edwards

Adeiladau Fferm y Cwrt graddedig Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch www.morlan.cymruCRÊD A GWEITHRED ac wedi cofrestru efo’r 4-25 Ionawr (oriau agor: Mercher i Contractiwr, masnachwr 01970Sadwrn: 10617996-12 & 2-4) H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, gwair a gwellt Arddangosfamorlan.aber am wrthwynebwyr Dip.Pod.Med. Arbenigwr ar ailhadu cydwybodol, recriwtio, heddwch a dal eich @gmail.comtir yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos morlan.cymruDONALD BRICIT Lori, turiwr a malwr A STRYD Y DOMEN Cofiwch gefnogi eich i’w llogi Morlan,7.30, 11 Morfa a 12 Ionawr Mawr, AberystwythCwmni Morlan yn cyflwyno SY23 a nterliwt2HH Cyflenwi cerrig mán gyfoes o waith saith o feirdd. busnesau lleol Tocynnau:01970-617996; £4 (ar gael o Morlan) 01970 820149 [email protected] 07980 687475

morlan.cymru 01970-617996; [email protected]

4 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417 Colofn Elin Jones Adolygiad

Mam: cerddi gan famau, cerddi y gallwn ni oll uniaethu ag am famau. Gol. Mari George. ef, o’n magwraeth gynnar i’n Cyhoeddiadau Barddas, 2019. perthynas ni ac eraill gyda’n 72t. £9.95 mamau trwy gydol Cyfrol glawr caled ein hoes. Ac oes, yn Tyfu Canolbarth Cymru’ ei gilydd, ac mae nifer o gain a choeth o naturiol ddigon mae yw’r fenter sydd yn cael gyfleoedd i Geredigion gerddi hen a newydd yna fynegiant o hiraeth ei rhedeg gan Gynghorau a Phowys cydweithio er i ddathlu cyfraniad a cholled hefyd, a Sir Ceredigion a Phowys mwyn rhannu syniadau a mamau ym dyhead o dro i dro i gael i fagu twf economaidd ffyniant. Roeddwn yn falch mhobman yw hon, troi’r cloc yn ôl a bod rhwng y ddwy ardal. Mae iawn i noddi’r digwyddiad wedi ei golygu gan yn blentyn unwaith eto. dau Gyngor Sir y canolbarth trawsbleidiol yn y Cynulliad Mari George, a Mari hefyd sydd Mae’r cerddi traddodiadol a’r hefyd yn ceisio denu arian a gydag Aelodau Cynulliad o wedi llunio’r rhagair pwrpasol. hwiangerddi’n sicr o’n hatgoffa buddsoddiad gan y Trysorlys Bowys, ac wedyn i gynnal Mae’n gyfrol dwt i ryfeddu ac o’r cyfnod cysurus o ddiniwed a Llywodraeth Cymru wrth cyfarfod gyda’r Gweinidog, wedi ei dylunio’n syml ond hwnnw yng nghôl mam: gydweithio. Ken Skates. yn chwaethus iawn gydag Ychydig wythnosau yn Cefais gyfarfod arall yn arlunwaith gan yr amryddawn Mam bach annwyl, ôl, teithiodd busnesau a ddiweddar gyda Thraws Valériane Leblond. Er bod y Mam bach fi, sefydliadau Ceredigion, Link Cymru, y grŵp clawr yn disgrifio cynnwys y Fi bia Mam yn ogystal â swyddogion ymgyrchu lleol sydd wedi gyfrol fel ‘Cerddi gan Famau, a Mam bia fi. y Cyngor Sir i lawr i fae gwneud cymaint o waith i Cerddi am Famau’, mae hi Caerdydd er mwyn mynychu amlinellu posibiliadau ail- hefyd yn cynnwys cerddi Cyfrol sy’n llawn emosiwn, digwyddiad hybu bargen agor y rheilffordd rhwng gan ambell ddyn yn ogystal â ond yn llawn cynhesrwydd Twf y Canolbarth yn y Aberystwyth a Chaerfyrddin. cherddi traddodiadol, anhysbys. a hwyl hefyd. Byddai wedi Cynulliad. Roedd y cyfarfod ar y cyd A rhaid gwneud sylw am bod yn hawdd syrthio i fagl Fe ddaeth y digwyddiad â swyddfa Ben Lake AS ac ddyluniad chwaethus y clawr, sentimentaliaeth wrth roi’r llyfr hwn â gymaint o wahanol a Jonathan a’r blodau gwyllt ar siâp calon, hwn at ei gilydd, ei ddylunio sectorau sydd wedi eu lleoli Edwards, Aelodau Cynulliad ac am y lluniau a’r dyfyniadau ac wrth lunio’r rhagair, ond yng Ngheredigion a Phowys a Seneddol Dwyrain sy’n britho’r cynnwys ac yn anwyldeb sydd yma’n bennaf, ynghyd, er mwyn trafod y Caerfyrddin. ychwanegu at apêl y llyfr. a’r cerddi yn rhai sy’n cyfleu pwysigrwydd o weithio ar Fe drafodom gyhoeddiad Mae’r cynnwys felly’n amrywiol profiadau ac emosiynau oesol. draws ffiniau siroedd. diweddar yr adroddiad dros ben – o ddoniolwch cerddi Boed yn rhodd (a chofiwch fod Mae Ceredigion a’r dichonoldeb ar ail-agor y fel ‘Wrth Enwi Ein Mab’ gan Sul y Mamau ddiwedd y mis!) canolbarth ehangach yn faes lein - sef adroddiad positif Gwennan Evans, i drasiedi neu’n gyfrol i hamddena uwch ffrwythlon i unrhyw un sy’n sy’n amlinellu bod y fenter englyn ‘Plentyn yn Angladd ei ei phen dro ar ôl tro, heb os, ystyried cychwyn busnes, yn dechnegol bosib. Fam’ gan Gerallt Lloyd Owen, mae yna le i hon ar silff lyfrau neu adleoli yma. Mae Mae’r ffordd ymlaen yn i brofiadau personol cerdd bob cartref. gwaith yn ein prifysgolion glir a’r egni tu ôl y fenter yn Elinor Gwynn ‘Ar y Ffordd i Sioned Lleinau yn arloesi mewn llawer o cynyddu. Mae angen nawr Draeth Poppit’ a thynerwch Adolygiad oddi ar www.gwales. sectorau technolegol, ac perswadio dwy lywodraeth, cyfarwydd soned Elin Meek, com, trwy ganiatâd Cyngor mae cynnyrch lleol yn cael ei Llywodraeth Cymru a ‘Esgidiau’, y soned fuddugol yn Llyfrau Cymru. werthu o gwmpas y byd. Llywodraeth San Steffan, i roi Eisteddfod Genedlaethol 2018. Mae llawer o wersi blaenoriaeth i ail-agor y lein Ym mhob un o gerddi’r gyfrol, Bydd Sul y Fam dydd Sul gall y Cynghorau Sir a ac i gomisiynu achos busnes mae yna ryw dinc o rywbeth Mawrth 31 busnesau dysgu oddi wrth drosto.

Trydan WILL DAVEY

Gosodiad Trydanol Ardystiedig Sain, Gweledol & Data CCTV Arolygu & Phrofi

APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey

A6.indd 2 17/09/2018 20:36 5 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

gormod o bwysau ar y dyfodol pherfformio ar y radio. Cefais yr hyn sydd yn digwydd tu ôl i’r LLANDRE ac yn hytrach fwynhau eu i, Mari, Ioan ac Elin ein dewis llenni. Byddwn wrth fy modd profiadau a gwerthfawrogi eu i ymuno â Dafydd Du a Caryl yn cyflwyno a gohebu rywbryd Rhyddhau sengl cwmni pob dydd. Parry Jones ar eu rhaglen eto a do, fe gefais flas arno yn Fe ryddhaodd Ffion Evans, Rwy’n rhan o fand o’r enw frecwast er mwyn trafod sicr. Credaf fod y diwrnod wedi Fronddel, sengl newydd yn Bwca, ond hefyd yn ysgrifennu straeon newyddion, cyflwyno’r bod yn hynod ddefnyddiol i’r ddiweddar. Dyma hi’n sôn ac yn recordio cerddoriaeth bwletin tywydd a chwaraeon pedwar ohonom ac fe gawson amdani. fy hun. Fe wnes i recordio a holi cwestiynau i’r Aelod ni dipyn o hwyl yn cymryd Mae ‘2013’ yn gân sy’n ‘2013’ yn Stiwdio Bing yng Seneddol Ben Lake. rhan. cyfeirio at yr hyn mae’r rhan Nghemais, ger Machynlleth, Ar Brynhawn Dydd Mawrth Rhys Tanat Morgan fwyaf ohonom yn cymryd yn gyda chymorth ac adborth daeth dwy gynhyrchwraig ganiataol o ddydd i ddydd. Ar aelodau’r band. Cafodd y gân i’r ysgol er mwyn creu fideo Cylchgrawn newydd ôl profi cyfnod anodd o salwch, ei chynhyrchu gan Rhydian byr a fyddai’n hyrwyddo’r Bydd rhifyn cyntaf y a fy nghynlluniau prifysgol yn Meilir sy’n chwarae drymiau yn digwyddiad. Wedi trafod rhai cylchgrawn Cara’n cael ei gorfod newid, roedd rhaid i mi y band ac sy’n berchennog ar o’n syniadau ar gyfer y rhaglen gyhoeddi ddechrau Ebrill.Am gymryd cam yn ôl ac edrych Stiwdio Bing. Hoffwn ddiolch fe aethom ati i ffilmio’r fideo fanylion gweler http://cara. ar yr agweddau positif o fy i’r band am eu cefnogaeth, yn yr ysgol. Cawsom ryddid cymru/ mywyd, gan gofio nad oes yn enwedig i Rhydian, a’i artistig i gyfarwyddo’r fideo cynllun i fywyd a bod yna le i longyfarch am ddod yn ail yn ble roedden ni’n cyflwyno’r Casglu £5,000 mi, ac i bob un arall, yn y byd. Cân i Gymru eleni efo’i gân, diwrnod, cyflwyno’n hunain Llongyfarchiadau i Roeddwn yn cael y teimlad ‘Gewn ni weld sut eith hi’. ac annog pobl i wrando ar gymunedau Llandre a Dol-y- o ryddid wrth ganolbwyntio Fe wnes i ganu ‘2013’ ac y rhaglen. Treuliais y noson bont sydd eisoes wedi cyrraedd ar y presenol tra’n osgoi creu ambell i gân wreiddiol arall honno’n pori trwy straeon eu targed o £5,000 tuag at cynlluniau cadarn i’r dyfodol. yn fy gig cyntaf yn sesiwn oedd yn trendio er mwyn Eisteddfod 2020 trwy Banc Bro. Teimlaf fod modd i bawb brofi’r nos wener Tal-y-bont ar yr darganfod stori ddiddorol Maent yn gymuned fach – ond teimlad yma wrth beidio rhoi 22ain o Chwefror. Yn dilyn i’w thrafod ar yr awyr. Y prysur a chefnogol a hwy yw y gig danfonais y gân i BBC diwrnod canlynol, bu rhaid i un o’r ardaloedd cyntaf yng Radio Cymru sydd eisioes yn mi gyrraedd y stiwdio Radio Ngheredigion i gyrraedd eu ei chwarae. Felly gwrandwch BBC yn Aberystwyth am 6yb! nod. Byddant yn parhau gyda allan amdani ar y radio a Oni bai am goffi mi fuaswn yn gweithgareddau cymunedol bydd modd ei lawrlwytho ac hanner cysgu wrth gyrraedd! i gefnogi a hyrwyddo yr i wrando arni ar y we yn y Roedd hanner awr cyn i’r Eisteddfod. dyfodol agos. sioe ddechrau felly aethom ati Dymuniadau gorau i Ffion. i bori’r we am fwy o benawdau O Landre i Efrog Newydd oedd yn dal sylw. Cyn hir, Llongyfarchiadau mawr Gohebyddion ifanc y BBC roedden ni yn y stiwdio gyda iawn i Dylan Huw o Landre Ar ddydd Mercher y 6ed o chlustffonau am ein pennau ar ennill un o dri bwrsari’r Fawrth cefais i a thri o fy â’r countdown yn cyflymu Cyngor Prydeinig – sef bwrsari nghyd-ddisgyblion yn Ysgol curiad fy nghalon, ond, pan rhyngwladol ar gyfer blogwyr Gyfun Gymunedol Penweddig ddechreuodd y darllediad, fe a oedd yn cael ei gynnig am y cyfle i ymddangos ar Sioe anghofiwyd y nerfusrwydd y tro cyntaf – a hynny wedi i Frecwast Dafydd a Caryl ar ac ymlacio. Roedd yn brofiad dros gant ymgeisio. Cafodd Radio Cymru 2. Roedd hyn gwych gallu darllen y tywydd, y tri enillydd fynd i Lagos, yn rhan o brosiect Gohebydd sgwrsio gyda Daf a Caryl a Romania, neu i wlad arall o’u Ifanc y BBC sy’n helpu thrafod y newyddion. Er bod y dewis eu hunain, a’u hannog meithrin sgiliau ieuenctid rhaglen yn ddwy awr o hyd, a i gynhyrchu darn o waith am Cymru drwy eu gwahodd ninnau’n cyfrannu drwy gydol y theatr, am berfformiad neu i ohebu, i gyflwyno a yr amser, teimlai fel petai’n am ddawns, yn seiliedig ar yr gwibio. hyn fyddai’n eu hysbrydoli yn Fy hoff ran o’r bore oedd ystod eu hymweliad. Yn ddi-os, y cyfle i holi ein Haelod mae gan flogwyr ddylanwad ar Seneddol, Ben Lake. Rwy’n fyd y celfyddydau perfformio ymddiddori’n fawr mewn ym Mhrydain, ond mae diffyg gwleidyddiaeth ac roedd cyfle ar hyn o bryd iddyn nhw Llyfrau, Cardiau Cyfarch a Ben yn barod i ateb llu o ennill eu bara menyn o wneud Cherddoriaeth a llond llawr gwestiynau roeddem ni hyn. Bwriad bwrsari’r Cyngor o Grefftau ac Anrhegion wedi’u paratoi. Roedd yn fraint yw newid y sefyllfa drwy roi cyfweld Ben ac rwy’n credu cyfle i’r enillwyr gyhoeddi eu 01970 617120 y dylen ni deimlo’n falch bod gwaith, ennill sgiliau a chreu gennym Aelod Seneddol sydd Nawr yn cynnig gwasanaeth cysylltiadau newydd. Aeth un mor abl a deallus ag ef. Cliciwch a Casglwch ar ein gwefan o’r tri llwyddiannus i ŵyl theatr Roedd y cyfle hwn i yn Lagos a’r llall i ymweld â gyflwyno ar y radio yn brofiad theatrau Romania, ond Efrog www.siopypethe.cymru gwych ac fe ddysgais lawer am Newydd aeth â bryd Dylan Huw.

6 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

ym mharc Disney. Treuliais weddill y diwrnod yn mwynhau atyniadau’r ddau barc. Roedd reidiau fel y ‘Tower of Terror’ a’r ‘Rock ’n’ rollercoaster’ yn wych! Roedd pedwar enillydd arall yn mynd i berfformio yn yr Ŵyl hefyd ac ar y bore’ Gwener fe gawsom ‘photo shoot’ o gwmpas y parc – pawb yn gwisgo eu siwmperi coch, gwyn a gwyrdd! Cefais gyfle wedi hyn i fwynhau mwy o Merched y Wawr Llandre yn dathlu Gŵyl Ddewi yng ngwesty Llenor sy’n ymdrin â sawl reidiau a fy ffefrynnau oedd Harry’s yn Aberystwyth yn ddiweddar. maes a chyfrwng yw Dylan, ‘Hyperspace Mountain’ a ‘Big sydd bellach yn byw yng Thunder Mountain’. Gyda’r Nghaerdydd, ond yn bennaf hwyr cawsom gyfle i ymarfer ar ‘Only Men Aloud’ a chyd-ganu mae’n ymwneud â thrafod lwyfan Theatr Videopolis gyda ‘Calon lân’. Roedd y gynulleidfa y celfyddydau gweledol, chôr Only Men Aloud, gan ein wrth eu bodd, a chefais dipyn perfformio, drama a ffilm. bod yn cyd-ganu gyda nhw yn y o sioc pan wnaeth Mickey a Mae ei waith wedi’i gyhoeddi gyngerdd. Cawsom hefyd wylio Minnie Mouse ymuno â ni ar mewn print ac ar-lein, gan sioe tân gwyllt enwog Disney y llwyfan yn eu gwisgoedd gynnwys Barn ac O’r Pedwar mewn ardal VIP – roeddwn i yn Cymreig! Ar ôl i’r gyngerdd Gwynt, ac ar ei flog (dylanhuw. dechrau teimlo fel tipyn o ‘celeb’ orffen, cawsom fynychu wordpress.com). Fel rhan o erbyn hyn, rhaid cyfaddef! parti arbennig ym mhrif fwrsari’r Cyngor Prydeinig, Deffrais ar fore’r gyngerdd westy Disney er mwyn dod mynychodd Dylan ŵyl yr yn teimlo yn ddigon nerfus a dathliadau’r ŵyl Gymraeg i Armory Arts Week yn Efrog – roedd sawl pili-pala yn ben. Newydd ddechrau Mawrth, hedfan o gwmpas fy mol, ond Ar ddiwrnod olaf y daith sef cyfres o ddigwyddiadau roeddwn yn llawn cyffro hefyd! treuliodd fy nheulu a minnau blynyddol yn dathlu celfyddyd Roedd Theatr Videopolis yn le ‘Gŵyr Harlech’, ond wedyn amser yn y ddau barc – gyfoes lle ceir arddangosfeydd, mawr a chrand ac roeddwn yn fi oedd yn perfformio nesaf. roeddwn yn benderfynol o sioeau a pherfformiadau byw edrych ymlaen at gael camu Canais ‘Cwymp y Dail’, sef wasgu cymaint ag oedd yn o bob math. Edrychwn ymlaen ar y llwyfan gyda fy nghyd- cân fuddugol yr Eisteddfod, bosib i mewn cyn troi am at ddarllen erthyglau Dylan yn enillwyr. Mae gan Disney bolisi a chefais gymeradwyaeth a adre’. Cefais bedwar diwrnod trafod ei brofiadau yn yr ŵyl, a gwisg – does dim trainers na bloeddiadau o werthfawrogiad i’r brenin yn Disney ac rwy’n dymunwn bob llwyddiant iddo jîns yn cael eu caniatáu ar eu ar ddiwedd fy mherfformiad. ddiolchgar iawn i fudiad yr yn y dyfodol. llwyfannau, felly roedd Mam Roedd y theatr yn llawn gyda Urdd am roi’r cyfle i fi. Roedd wedi prynu gwisg newydd pobl o bob rhan o’r byd yn Walt Disney yn llygad ei le O’r ysbyty sbon i mi wisgo yn y gyngerdd. ein gwylio. Ar ôl i’r pedwar pan ddywedodd – ‘If you can Da deall fod Wynne Melville Only Men Aloud oedd yn arall berfformio gwnaethom dream, you can do it!’ Jones, Y Berllan, gartref ar ôl agor y gyngerdd gyda’r gân ymgynnull ar y llwyfan gyda Miriam Davies triniaeth yn Ysbyty Treforus. Brysia wella Wynne!

Gwireddu breuddwyd – perfformio yn Disneyland Paris Roedd ennill y wobr gyntaf yng nghystadleuaeth unawd blwyddyn 5 a 6 yn Eisteddfod yr Urdd Brycheiniog a Maesyfed 2018 yn dipyn o wefr, ond dychmygwch y cyffro pan glywais fy mod yn cael mynd i berfformio yng Ngŵyl Gymraeg Disneyland Paris fel rhan o’r wobr! Teithiodd fy nheulu a mi Yn dilyn cyhoeddi lluniau cofebau Rhyfel Byd Cyntaf o faes awyr Birmingham i yr ardal yn rhifyn Tachwedd tynnwyd sylw at ddau faes awyr Charles de Galle arall oedd ar gael - un Llanfihangel Genau’r-glyn ar y Paris yn gynnar ar fore Iau chwith ac un , Clarach uwchben. Diolch y 7fed o Fawrth a chawsom i’r Parchg Alun Evans a wardeiniaid yr Eglwysi am ein cludo yn syth i’r gwesty drefnu cael lluniau.

7 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Suliau Pen-llwyn: Mis Ebrill Ebrill 7 Bugail 10 o’r gloch (Oedfa Gymun) 14 Parch Wyn Morris 10 o’r gloch 21 Oedfa’r Ofalaeth yn y Garn – 10 o’r gloch (Sul y Pasg) 28 Parch Judith Morris – 2 o’r gloch

Penblwyddi arbennig Llongyfarchiadau i Marie Howells, Pencoed a Nia Davies, Ceunant wrth iddynt ddathlu penblwydd arbennig y mis hwn. Dymuniadau gorau i chi eich dwy, ymlaen bo’r nod.

Cydymdeimlad Elfyn a Carwen Ysgol Gynradd Pen-llwyn ddaearyddwr o Brifysgol Aberystwyth Cydymdeimlwn yn ddi-ffuant â theulu a dyma ddechrau gyrfa newydd Ieuan dreuliodd wythnos o weithdai dan nawdd Maencrannog wrth i Mrs. Anne Davies fel golygydd cylchgronau’r Urdd yn y Cyngor Prydeinig ym Mhatagonia yn yr golli ei brawd yn ddiweddar, Mr. John Aberystwyth, swydd a lanwodd i’r ymylon Ariannin i adeiladu cysylltiadau ymchwil Richards o Lanbadarn. am chwarter canrif yn fawr ei barch agosach gyda’r rhanbarth. Y llall yw’r ymysg ei gydweithwyr. Prifardd Hywel M Griffiths, Llanbadarn. Noson Clybiau Ffermwyr Ifanc yn Person gwylaidd a bonheddig oedd Cafwyd gweithdaiym Mhrifysol Neuadd Pen-llwyn Ieuan ac yn ennyn edmygedd a pharch Cenedlaethol Patagonia San Juan Bosco, Cafwyd noson hwyliog ar Nos Fawrth ardal gyfan. Bu yn ysgrifennydd Porth Madryn yn trafod dŵr mewn Mawrth 5ed a Neuadd Pen-llwyn, Capel cydwybodol iawn ar Gyngor Cymuned sychdiroedd a gwasanaethau ecosystem; Bangor yn orlawn gyda pherfformiadau Melindwr am lawer o flynyddoedd cafwyd trafodaethau brwd a diddorol gan Glybiau FfI Llanddeiniol, a chymerai ran flaenllaw yn yr orsaf iawn gyda staff a myfyrwyr. a Thrisant. Mi ddaeth CFfi bleidleisio ym mhob etholiad hyd nes Trisant yn bedwerydd yn y gystadleuaeth i’w iechyd ddirywio. Roedd yn fawr ei Merched y Wawr Melindwr sirol, yn drydydd am y sgript orau ac barch gan Ferched y Wawr hefyd gan Cynhaliwyd ein noson gawl yn Crefftau Osian James o Bontarfynach yn drydydd mai ef fyddai yn edrych dros y llyfrau ar Pennau; y gŵr gwadd oedd Sion Meredith am yr actor gorau o dan 16 oed. ddiwedd blwyddyn fel arfer. o Gefn Llwyd. Cafodd ei eni ym Mangor Cyflwynwyd siec o £500 yr un i Eleri Tynnwr coes o’r iawn ryw oedd Ieuan a a bu yn byw yn Cnwch Coch a Mans y Jones, a’i merch Catrin, o Benrhyn- phleser oedd treulio amser yn ei gwmni Tabernacl yn Aberystwyth gan fod ei coch ar ran Cronfa Iau Ymchwil Clefyd y ef a’i briod ar eu haelwyd gysurus a daid yn weinidog. Bu yn gweithio am Siwgr ac Aneurin Roberts, cynrychiolydd llawen. Roedd yn genedlaetholwr brwd a’r dair ar ddeg o flynyddoedd i elusen Ceredigion ar ran Ambiwlans Awyr iaith a’i wlad yn bwysig iawn iddo. Tearfund, Mae yn warden yn Eglwys Cymru, yn dilyn gwaith CFfI Trisant yn Roedd ei ffydd yn bwysig iawn iddo Sant Mair ac yn aelod o bwyllgor gwaith canu carolau o gwmpas yr ardal adeg y a mynychai ei gapel yn rheolaidd ar y Eisteddfod Ceredigion 2020. Mae wedi Nadolig. Talodd Aneurin Roberts – cyn Sul, ac ni chwenychai glod iddo’i hun ymdrechu yn galed i sefydlu Aberaid bennaeth Ysgol Uwchradd – ond dyrchafu ei Arglwydd bob amser, sydd yn galluogi ffoaduriaid o Syria i deyrnged i fudiad y Ffermwyr Ifanc a’r a’r emyn a ddewisodd i’w angladd oedd wneud eu cartref yng Ngheredigion. gwaith gwych maent yn ei gyflawni yn “Pechadur wyf, da gŵyr fy Nuw”. Diolch Mae yma 5.7 mil wedi ffoi yn ystod yr rhoi profiadau amrywiol i ieuenctid. am gael ei adnabod. wyth mlynedd o Ryfel Cartref yn Syria, Cynhaliwyd ei wasanaeth angladdol y rhan fwyaf wedi cartrefu yn Nhwrci, Mr. Ieuan Griffith ar y 22ain o Chwefror a dan arweiniad y Iorddonen, Lebanon ac Irac gyda 20 mil Yn dawel yn ei gartref ar y 12fed o Parchedig Derek Adams, y Parchedig Ifan yn dod i Brydain dros 5 mlynedd. Nid yw Chwefror bu farw Mr. Ieuan Griffith, Mason Davies a’r Dr. Gwyn Davies. y Wladwriaeth yn rhoi dim arian ar gyfer Pennant yn 87 mlwydd oed. Plentyn Cydymdeimlwn yn ddiffuant â’i briod hyn, gwirfoddolwyr sydd yn cyllido y ieuengaf Goronwy a Lili Griffith oedd Glenys, Elfyn a Carwen a’u teuluoedd yn cyfan. Ar hyn o bryd mae 40 yn byw yn y Ieuan ac fe’i ganwyd ym Mynytho ym eu galar a’u colled. dref gyda’u plant yn mynd i ysgolion lleol Mhen Llŷn. ac mae rhai ohonynt yn dysgu Cymraeg Ar ôl disgleirio yn Ysgol Ramadeg Cyfrol arall gan dreulio penwythnosau ar gyrsiau Botwnnog aeth ymlaen i astudio ym Clywyd ar y radio yn ddiweddar fod gan yn . Noson ddiddorol iawn. Mhrifysgol Bangor ac yn fuan wedyn Sharon Marie Jones, ail lyfr ar y gweill – Estynnodd Delyth Davies groeso cynnes i priododd ei annwyl Glenys. Bu’n athro yn yn dilyn cyhoeddi Grace-ella y llynedd. bawb a chafwyd pryd blasus iawn o y Rhondda ac hefyd yn Ysgol Sir Faesyfed. gawl. Talwyd y diolchiadau gan Aerona Yna yn nechrau’r saithdegau symudodd Ymweld ag Ariannin Armitage ac enillwyr y raffl oedd Beti y teulu i Gapel Bangor a mynychodd Mae yr Athro Stephen Tooth yn un o ddau Daniel, Eirwen McNulty a Nia Davies.

8 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Cyngor Cymuned Trefeurig

Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth 19 droed (Ieuenctid), £350; Clwb Pêl-droed Chwefror yn Neuadd y Penrhyn, (Merched), £150; Cymdeithas Rhieni Penrhyn-coch gyda’r Cadeirydd Richard ac Athrawon Ysgol Penrhyn-coch, Owen yn y gadair, a’r cynghorwyr £400; Cylch Meithrin Trefeurig, £300; Edwina Davies, Iona Davies, Shân Neuadd y Penrhyn, £400; Ambiwlans James, Gwenan Price, Tegwyn Lewis, Awyr Cymru, £300; Treialon Cŵn Dai Mason ac Eirian Reynolds yn Defaid Rhyngwladol, £200; cyfanswm o bresennol ynghyd â’r Clerc. Derbyniwyd £3,500. Hefyd penderfynwyd cyfrannu ymddiheuriadau gan Mel Evans, Delyth £500 eleni i Gronfa Trefeurig ar gyfer James a Kevin Jenkins. Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion Materion yn codi: Maes Seilo – 2020, a £500 y flwyddyn yn y ddwy roedd cyfarfod wedi’i drefnu rhwng y flynedd ddilynol. Cynghorydd Sir Dai Mason a Russell Cynllunio: adroddwyd fod un o’r ardal Hughes-Pickering, un o swyddogion y wedi anfon cŵyn i Swyddog Monitro Ifan, Ffion, Tomos ac Erin Cyngor Sir, i drafod y safle y tu ôl i Faes Ceredigion ac i Ombwdsmon Cymru am Seilo. Golau stryd – cadarnhaodd Dai un o aelodau Cyngor Trefeurig; roedd y Mason fod adroddiad ar olau stryd ym gŵyn yn ymwneud â’r cais cynllunio ar Cylch Meithrin Pen-llwyn Mhenrhyn-coch wedi’i wneud ddwy gyfer tai cymdeithasol ar y tir a arferai Bu aelodau y Cylch yn brysur dros yr flynedd yn ôl; fe geisiai drefnu fod y berthyn i Ben Banc. wythnosau diwethaf rhwng Diwrnod Cyngor Sir yn gwneud un arall yn y Materion eraill: Glanceulan – y Llyfr, ac Eisteddfod yr Ysgol yn Ysgol flwyddyn ariannol newydd. Troed-y- adroddwyd fod plentyn bron wedi Syr John Rhys, . rhiw, Capel Dewi – adroddwyd fod y cael damwain wrth redeg allan o’r gwaith ar y ffordd wedi’i orffen. cae chwarae i fynedfa Glanceulan. Ceisiadau am gymorth ariannol - Gofynnwyd i’r Clerc dynnu sylw’r Disneyland Paris penderfynwyd gwneud y rhoddion Cyngor Sir at hyn, a’u hatgoffa fod Roedd Iestyn Jones, ŵyr Enid a Hywel canlynol i gymdeithasau ac elusenau: Cyngor Trefeurig wedi gofyn am Jones, Awel Deg ac Audrey Evans, Cae Chwarae Pen-bont, £300; Cae rwystr yn y fan hon. Tynnodd Iona Aberystwyth yn un o griw yr Urdd fu yn Chwarae Penrhyn-coch, £300; Brownies Davies sylw at gyflwr y ffordd heibio Disneyland Paris ar Ŵyl Ddewi eleni. Penrhyn, £200; Y Tincer, £250; Bwlchydderwen, a phenderfynwyd holi’r Bu Dan ei frawd ar yr un daith yn 2016. Cyfeillion Tregerddan, £350; Clwb Pêl- Cyngor Sir i roi sylw i hyn hefyd. Gweler llun Iestyn a’r criw ar y clawr a t7.

Cyngor Cymuned Melindwr Derbyniwyd cofnodion noson Cawl a Chân a drefnir cyfarfod mis Ionawr fel rhai gan bwyllgor apêl Melindwr. Cyfarfu’r Cyngor nos Iau Trist oedd nodi fod cyn cywir. Adroddodd y clerc ei Etholwyd y Cynghorydd Chwefror 21ain yn Neuadd glerc, Cyngor Cymuned bod wedi derbyn llythyrau Sarah Hughes fel Pen-llwyn, Capel Bangor Melindwr, sef Mr Ieuan o ddiolch am y rhoddion cynrychiolydd yr Awdurdodau gyda’r cadeirydd Aled Lewis Griffiths, Pennant, Capel ariannol oddi wrth Y Tincer, Llai ar Gorff Llywodraethol yn y gadair. Roedd yna Bangor, wedi marw yn Cruse Ceredigion ac Ysgol Newydd Ffrederaliaeth Ysgol ymddiheiriadau oddi wrth dau ddiweddar. Roedd wedi bod yn Feithrin Pen-llwyn. Pen-llwyn ac Ysgol Penrhyn- gynghorwr. glerc am flynyddoedd ac wedi Cytunwyd ar rodd ariannol coch. Personol – Liongyfarchiadau cyfrannu yn helaeth at waith tuag at Eisteddfod 2020; Cynhelir y cyfarfod nesaf i’r Cynghorydd Amber Cyngor Cymuned Melindwr. pederfynwyd y byddai y siec ar nos Iau Mawrth 21ain am Humphries ar enedigaeth Estynnwn ein cydymdeimlad yn cael ei chyflwyno i bwyllgor 7.30yh yn Neuadd Penllwyn, merch fach. at y teulu. Apêl Melindwr yn ystod y Capel Bangor.

9 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

PENRHYN-COCH

Suliau Horeb Mawrth 24 10.30 Clwb Sul yn Eglwys S Ioan 2.30 ym Methel Aberystwyth Y Parchg Peter Thomas 31 10.30 Tecwyn Jones, Machynlleth Ebrill 7 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa gymun 14 10.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa deuluol 21 10.00 Sul y Pasg Ymuno ym Methel, Cylch Meithrin Trefeurig yn dathlu Gwyl Ddewi Aberystwyth Y Parchg Judith Morris 28 10.00 Ymuno yn Noddfa, Bow Street am Cafwyd hanesion campau cystadleuol Dic, tipyn ynghynt nag arfer eleni gan fod 10.00 Y Parchg Judith Morris ei orchestion wrth draddodi beirniadaethau Eisteddfod Ranbarth yr Urdd ar Fawrth 30 Eisteddfodol heb unrhyw nodyn ar bapur, a chystadleuaeth Côr Cymru, Twrnament Cinio Cymunedol Penrhyn-coch ei bwyslais bob amser ar grefft a’i hiwmor. Pêl-droed a digwyddiadau eraill ar Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Roedd hefyd yn llenor a gofnododd hanes benwythnos Ebrill 6ed. Y beirniaid fydd Eglwys dyddiau Mercher 27 Mawrth, 10 a 24 cymeriadau de’r sir yn ei gyfrol Os Hoffech : nos Wener – Heledd Besent, Llanbedr Ebrill. Cysylltwch â Job McGauley 820 963 Wybod. Pont Steffan (cerdd); Nest Jenkins, am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio. Golwg gyffredinol gadarnhaol oedd a Chaerdydd, (Llefaru). Dydd Sadwrn: gan Dic ar y byd ac mae hynny’n cael Gwenan Gibbard, Pwllheli (Cerdd); Linda’r Torri record ei adlewyrchu yn nheitl llawn y gyfrol o Hafod, Llannerch-y-medd (Llefaru) Cofnodwyd tymheredd o 19.1°C yng atgofion sef Cofio Dic - Darn o’r Haul Draw a Gwenallt Llwyd Ifan, Aberystwyth Ngogerddan brynhawn Sul 24 Chwefror. yn Rhywle a gyhoeddwyd gan Wasg Gomer (Llenyddiaeth) a’r Llywyddion - Mrs Delyth Yn ôl Derek Brockway roedd hyn yn record ac a enillodd brif wobr Llyfr y Flwyddyn i James, Penrhyn-coch (Nos Wener) ; Mrs newydd i Gymru ac yn gynhesach na Idris Reynolds yn 2017. Mair Evans, Penrhyn-coch (Pnawn Sadwrn) rhannau o wledydd Mor y Canoldir gan a’r chwiorydd Caryl Ebenezer Thomas gynnwys Sicily! Diolch ac Anwen Ebenezer Ellis, Caerdydd (Nos Dymuna Eirian, Rhian a’r teulu ddatgan eu Sadwrn). Bu’r cystadlu brwd arferol ar y Genedigaeth diolch am y caredigrwydd a dderbyniwyd cystadlaethau llenyddol. Rhoddir y gadair Llongyfarchiadau i Sioned a Lionel, Ger- ganddynt wedi iddynt golli gŵr, tad a y-cwm, ar enedigaeth mab - Alfie Owen thad-cu annwyl iawn, Dei Rees Morgan. Stamp - ar Chwefror 28. Ŵyr i Janice a Dymuna’r teulu ddiolch yn fawr am y Kevin Evans, Maesyfelin a gor-ŵyr i Egryn cardiau, blodau, cacennau, galwadau ffôn Evans, Glan Ceulan. a’r rhoddion a dderbyniwyd ganddynt adeg eu profedigaeth. Diolch yn arbennig Cydymdeimlad i Angharad Lewis, ffrind agos iawn i Dei a’r Estynnwn ein cydymdeimlad â Mrs teulu am ei gofal diflino o Dei ac am fod Jennings a’r teulu, 3 Tan-y-berth ar yn graig iddynt yn ystod yr amser anodd farwolaeth ei gŵr. yma. Diolch hefyd i Selwyn Evans, yr ymgymerwr am drefnu’r angladd yn fanwl Cymdeithas y Penrhyn a gweddus, ac i Feddygfa’r Borth a Nyrsus Yng nghyfarfod diweddaraf y Gymdeithas, y Gymuned Meddygfa’r Borth am bob cafwyd noson ddifyr iawn yng nghwmni cymorth yn y cartref yn ystod gwaeledd Idris Reynolds, awdur y gyfrol Cofio Dic, Dei. Diolchir yn arbennig i’r Parchedig sef Dic Jones, y bardd a’r amaethwr o Lyn Léwis Dafis, Penrhyn-coch am ei Flaenannerch. Ganwyd Dic yn Nhaliesin ymweliadau cyson yn y tŷ ac am gynnal ond symudodd y teulu i dde’r sir yn fuan y gwasanaeth gydag urddas a graen. wedi hynny ac yn ysgol Blaen-porth ac Diolch hefyd i bwyllgor y Neuadd am gael ysgol uwchradd Aberteifi y cafodd ei defnyddio’r neuadd a gweini’r te wedi’r Cerddorol addysg. Gadawodd yr ysgol gan fod ei angladd. Gwerthfawrogir y caredigrwydd Llongyfarchiadau i Steffan Jones, Dôl angen adre ar y fferm ac yno y bu, yn yma yn fawr iawn. Helyg – disgybl yn Ysgol – ar gysurus ei fyd, am weddill ei oes. ddod yn drydydd ar yr unawd pres Gydag Alun Cilie y dysgodd Dic Eisteddfod cynradd yng Ngŵyl Offerynnol yr gynganeddu a disgrifiodd Idris Reynolds y Cynhelir Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn- Urdd yn Felin-fach yn ddiweddar cefndir llenyddol, cerddorol a chrefyddol y coch nos Wener 22 Mawrth am 4.00 ac yn fuddugol yn Eisteddfod Gylch magwyd Dic ynddo. Mae ganddo ef ei hun (cystadleuwyr lleol) a dydd Sadwrn 23 Aberystwyth gyda Steffan Dafydd ar brofiad personol o’r dylanwadau hynny Mawrth am 1.00 a 6.00. Mae dyddiad y ddeuawd Bl 6 a llai. Pob hwyl ar y gan iddo yntau gael ei fagu yn yr un ardal a yr eisteddfod yn amrywio yn flynyddol ddeuawd ym Mhontrhydfendigaid! rhannu cyfeillgarwch â Dic am ddegawdau. oherwydd y Pasg – a gwyliau’r ysgol. Mae

10 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417 fach a’r wobr ariannol eleni gan Glenys RHAGHYSBYSIAD fynychodd er gwaethaf y cawodydd cesair, Jenkins, Tal-y-bont. Testun y Gadair yw Gŵyl Ddrama Gogledd Ceredigion a diolch i’r sawl a gyfrannodd tuag at y ‘Ynys’. Bydd seremoni y Cadeirio tua 8 o’r Yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch lluniaeth. gloch a’r corau i ddilyn yn fuan ar ôl hynny. Nos Fawrth 7fed Mai am 7.30 Gwobrwyir Tlws yr Ifanc (dan 21 oed) - a - Doli Micstiyrs - Adolff Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch roddir eleni eto - gan Aaron ac Ashley - Llanystumdwy - Pry Yn Y Pren Cynulleidfa dda a chanu bendigedig yng Stephens, Glan Seilo - ar y nos Wener. Tro - Licris Olsorts - Y Fainc ngwasanaeth Cymun Dewi Sant yng cerddoriaeth yw hi eleni ac fe’i rhoddir nghwmni ardal weinidogaeth leol Bro am gyfansoddi darn cerddorol lleisiol Pen blwydd arbennig Padarn a grŵp plwyfi Bro Ystwyth a Mynach neu offerynnol; Gwenan Gibbard sydd yn Dymuniadau gorau i Alun Hughes, Ger-y- ar brynhawn Sul 3ydd Mawrth. Y pregethwr beirniadu. llan – ‘Alun ’ – a ddathlodd ben gwadd oedd yr Hybarch Dorian Davies, hefyd blwydd arbennig yn ddiweddar. yn bresennol oedd y Parchg Enid Morgan, Canmlwyddiant Marwolaeth Y Cenhadwr Canon Andrew Loat a’r Parchg Lyn Lewis Dr Timothy Richard - Dydd Mercher, 17 Gwellhad buan Dafis yn cynnal y gwasanaeth cyfieithu. Ebrill 2019: Taith ac Oedfa Dymunwn wellhad buan i Pete Davies, Y Eleni bydd Undeb Bedyddwyr Cymru yn Ddôl Fach ac Ann James, Pen-banc, ar ol Cydymdeimlad cofio am y cenhadwr enwog, Timothy cyfnod mewn ysbytai. Cydymdeimlwn â Eleri Jones a Catrin, Richard a deithiodd o Ffaldybrenin yn Sir Ger-y-llan, ar farwolaeth mam-gu a hen Gaerfyrddin i China ym 1869. Cyflawnodd Ymddeoliad hapus fam-gu yn Llangawsai. waith arloesol ac fe’i hystyrir yn un o’r Dymuniadau gorau ar ei ymddeoliad fel cenhadon mwyaf dawnus a galluog a porthor yn y Llyfrgell Genedlaethol i Eric Pêl-droed Penrhyn-coch welwyd erioed. Daeth yn adnabyddus Jones, Dôl Helyg. Tim 1af – Chwefror 16 trwy China fel ysgolhaig, athro, awdur, Llanrhaeadr Ym Mochnant 2 dyngarwr a gwladweinydd cenhadol. Urdd y Gwragedd Penrhyn-coch 1 Fe’i hanrhydeddwyd gan China am ei Cawsom noswaith ddiddorol ar y 4ydd o 23 Penrhyn-coch 0 Prestatyn 0 gyfraniad amhrisadwy i ddatblygiad y wlad. Fawrth yng nghwmni Helen Palmer, yn Mawrth Priodol felly yw trefnu diwrnod i’w goffáu adrodd am hanes Miss Florrie Hamer a’i 2 Penrhyn-coch 0 Brychdwn Airbus 2 dydd Mercher, 17 Ebrill, sef union ddiwrnod chasgliad o lyfrau lloffion sydd yw gweld Eilyddion - Chwefror canmlwyddiant ei farwolaeth. Yn y bore, yn Archifdy Ceredigion yn Aberystwyth. 16 Penrhyn-coch 0 Padarn 6 cynhelir taith o dan arweiniad y Parchg Rydym yn falch i adrodd bod yna ddigon o Mawrth 2 - Penrhyn-coch 7 Prifysgol 2 Peter Thomas gyda’r bwriad o ymweld â’r wybodaeth a diddordeb i gynnal noswaith Menywod - 3 Mawrth mannau hynny lle cafodd Timothy Richard arall yn y dyfodol agos, Diolch i bawb a Prifysgol Aberystwyth 1 Aberystwyth 2 ei fagu. Yna, yn y prynhawn bydd oedfa arbennig yn cael ei chynnal yng nghapel Lluniau: Beverley Hemmings Salem, Caio pan groesawir aelodau o deulu Timothy Richard, cynrychiolydd o’r BMS a Dr Andrew T Kaiser, gŵr sy’n byw ac yn gweithio yn China ac awdur cydnabyddiedig ar y genhadaeth Gristnogol yno. Dr Kaiser fydd yn traddodi’r anerchiad yn ystod yr oedfa. Am fwy o fanylion cysyllter gyda ysgrifennydd Horeb – Ceris Gruffudd Ceris.Gruffudd@gmail. com 01970 828017

Llongyfarchiadau i’r Parchg Judith Morris am ennill cadair Eisteddfod Cenarth yn Ionawr - un o dair cadair enillodd eleni – aeth ymlaen i ennill yn Eisteddfodau Llanegryn a Rhydlewis. Gêm Prestatyn - Penrhyn-coch.

11 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

ddod i’r un profiad a hi. Cydymdeimlad GOGINAN Dangoswyd sleidiau o’r gwahanol Cydymdeimlwn â’n gohebydd – Bethan ddigwyddiadau oedd yn digwydd yno a Bebb a’r teulu – ar farwolaeth ei mam yn Enw cywir Lydia yn eu plith, roeddwn yn teimlo ein Llangawsai dydd Gwener 15 Mawrth. Mae’n ddrwg iawn gan y gohebydd fod enw bod yno yn eu plith. Gweld ei bod wedi merch fach Blaendyffryn wedi ymddangos paratoi gwledd enfawr , amlwg eu bod Paul Flynn yn anghywir yn y rhifyn diwethaf. Betsan yn bobl llawen ac yn hael. Bu y noson Bydd nifer yn yr ardal Anorah yw ei henw - nid Bethan. yn un fendithiol ac yn ysbrydol ac wir - pan glywyd am heriol, merch ifanc wedi ymateb i waith farwolaeth Paul Flynn Dydd Gweddi’r Byd Duw ac hefyd wedi dysgu iaith ‘Slovene’. yn ddiweddar - yn Tro Capel Dyffryn oedd cynnal y cyfarfod Boed i ni gofio am Lydia yn ein gweddi yn cofio am ei gysylltiad eleni. Thema oedd ‘Dewch – Mae pobeth gwasanaethu ei Harglwydd. Diolch mai yr â Blaen Dyffryn. yn barod – Dewch i’r wledd’ wedi ei un Arglwydd sydd dros yr holl fyd. Daeth i weithio ar y baratoi gan chwiorydd Cristnogol Slofenia. Diolchwn hefyd i Mrs Anne Davies, Coed fferm tra’n gwneud Cymerwyd rhan gan aelodau Capeli Llwyn- Rhiwfelen am ei pharodwydd i arwain lefel A i wella ei y-groes, Pen-llwyn, Dyffryn ac Eglwys y cwrdd; diolch i Mrs Lowri James oedd Gymraeg. Gellir Dewi Sant, Capel Bangor. Diolchwn yn wedi paratoi cerddoriaeth berthnasol darllen ei hanes a’r arbennig i Mrs Llio Adams o Benrhyn-coch ac i Llio Adams am gyfeilio. Paratowyd troeon chwithig gafodd yn y gyfrol Baglu fodloni ddod atom. Mae ei merch Lydia yno lluniaeth ysgafn gan Chwiorydd y Dyffryn, ‘mlaen (Gwasg Gwynedd, 1998) yn gweithio fel gweithiwr IFES Interaction hefyd roedd Llio wedi paratoi bisgedi ym Mhrifysgol Ljubljana. sy’n boblogaidd iawn yn Slofenia o’r enw Thema’r noson oedd “Dewch ma popeth medenjaki (biscedi mêl). Mae rhain o MADOG, DEWI, yn barod”. Cawn y rhanes yn Efengyl Luc wahanol siapiau a bobir ar gyfer y Nadolig a chofiwn fel y bu i’r gwahoddedigion a dathliadau eraill. Mae Slofenia yn enwog CEFN-LLWYD ymesgusodi a gwrthod y gwahoddiad i’r am ei mêl. Dyma’r cynhwysion rhag ofn fod wledd. Mae’r Dydd Gweddi Byd-eang yn rhywun am eu coginio: Genedigaeth fudiad eciwmenaidd sydd yn cael ei arwain Blawd, sinamon, sinsir, sbeis, powdwr Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau gan ferched. Bob blwyddyn byddwn yn codi, siwgr brown, mêl, menyn, wy, siwgr i Dylan a Llinos, Awelon, Cefn-llwyd, ar edmygu cryfder y cymunedau sy’n cymryd eisin. enedigaeth merch fach - Leusa Wyn, rhan, byddwn yn uniaethu â’u pryderon ac Teimlwn i ni gael bendith o fod chwaer fach i Math. yn cael ein hannog gan eu ffydd gadarn. yn bresennol ac o gymryd rhan yng Rhannodd â ni dystiolaeth Lydia sut y Nghwrddy chwiorydd eleni eto. Dyweddiad daeth i brofiad personol o’r Arglwydd Iesu Cynigwyd y diolchiadau gan Mrs Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i Grist a hyn ei harwain at yr hyn mae yn Heulwen Lewis, Pen-llwyn oedd yn diolch Sian Evans, Fronfraith, (a Garej Tŷ Mawr, wneud yno. Roedd profiadau’r Cenhadon am gael bod yn rhan o’r wledd. Byddai Penrhyn-coch) ar ei dyweddiad â Gwilym yn fyw iawn iddi yn ei hysbrydoli i wneud cyfanswm casgliad y noson - £64 – yn Rhys Davies, Dinas Mawddwy, ar Fawrth yr un gwaith, a’r baich ganddi am iddynt mynd tuag at “Ddydd Gweddi’r Byd” 8fed.

Cyngor Cymuned Tirymynach Fun Day i godi arian tuag at adnewyddu cyfarpar yn y cae chwarae. Cefnogir y Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau 28ain o llwybrau’r coed sy’n llawn o ddom cŵn? syniad. Chwefror yn Neuadd Rhydypennau o Tybed na ellid fod wedi gwario yr holl Yn ei adroddiad misol dywedodd y dan lywyddiaeth y Cyng Rowland Rees. arian mewn lleoedd â mwy o angen, Cyng Paul Hinge ei fod yn dal i ddisgwyl Mynegwyd anniddigrwydd o weld y megis Ysbyty Bron-glais. y gwelliannau ar ffordd Cwmcynfelyn llwybr newydd sydd yn cael ei ddarparu Mae Adroddiad Swyddfa Archwilio i Langorwen, ac nad yw’r cyfarfod yn o ardal gorsaf arfaethedig Bow Street Cyfrifon 2015/16 a 2016/17 bellach ar Afallen Deg wedi ei gynnal hyd eto. Mae at Gogerddan sydd bron a’i gwblhau. wefan y Cyngor ynghyd ag Archwiliad pethau wedi gwella yn y mannau troi nôl Hynny yn erbyn y ffaith bod y llwybr o’r Allanol 2017/18 gan Grant Thornton hefyd ar waelodion Maesceiro, ac mae cwymp Dolau i Rhydypennau a ddylai fod wedi ar y wefan. Archebwyd Hysbysfyrddau eto wedi digwydd ger pont y rheilffordd hen orffen erbyn hyn yn parhau yn y Cymunedol i’w gosod ger Siop Spar a ger Capel Noddfa. Mae’r Cynghorydd bibell, a hynny ers blynyddoedd. Mae’r Llangorwen. Tebyg bod costau y Goeden yn ymgyrchu i wneud y mannau Cynghorydd Paul Hinge wedi bod, ac Nadolig wedi eu talu, ond ni ofynnwyd croesi ger Siop Spar yn fwy diogel. yn ymgyrchu yn galed ers blynyddoedd i’r Cyngor am gyfraniad at y costau. Cyhoeddodd bod yr UK Mountain Bike dros lwybr i drigolion y Dolau ac yn cael Gobeithio cael hyfforddiant cyffredinol Championships i’w cynnal yng Nghoed cefnogaeth Cyngor Tirymynach. Ac i’r Cynghorwyr rhywbryd rhwng Ebrill a Gogerddan ar 8/9 Mehefin. eto wele’r llwybr drudfawr hwn yn cael Mai. Deallir bod problem yn codi parthed Penderfynwyd rhoddi cyfraniad blaenoriaeth yng ngwaelod y pentref, ac y toiledau cyhoeddus yn y Neuadd, ac ariannol tuag at y Treialon Cŵn Defaid ni ellir ond cydymdeimlo â phobl y Dolau. nad yw Cyngor Sir Ceredigion yn fodlon Rhyngwladol a gynhelir ar gaeau Gofynnir y cwestiwn hefyd beth fydd ar y sefyllfa ac yn bygwth eu cau os nad Tanycastell, Rhydyfelin (ar 10-13 Medi diben y llwybr hwn. Ydy pobl y pentre ydynt yn cyrraedd y safon angenrheidiol. 2020, Gol.) yn mynd i gerdded i Gogerddan dim Derbyniwyd ebost oddi wrth un o Bydd y cyfarfod nesaf ar 28 Mawrth ond i weld yr adeiladau, neu i gerdded drigolion Tregerddan yn cynnig trefnu 2019.

12 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Colofn Enwau Lleoedd ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Afon Stewi yw ein henw ni heddiw ar yr afon fechan sy’n tarddu ar Fanc y Garn gan lifo tua’r gorllewin heibio i bentrefi Salem a Phenrhyn-coch cyn ymuno ag Afon Seilo Priodas ruddem islaw Plas Gwyn. Trosglwyddwyd enw’r afon i fwthyn Glanstewi Cottage ar ei glan Dymuniadau gorau i Ceredig a Glenys ogleddol ac i res tai Glanstewi ar ei glan ddeheuol ym mhentref Penrhyn-coch. Williams, Tŷ Wern a ddathlodd eu priodas ruddem yn ystod y mis. Dyffryn Afon Stewi, gyda pentref Penrhyn-coch ar y chwith. Cystadlu Llongyfarchiadau mawr i Elain, wyres John ac Elizabeth Lewis, Dolgamlyn, ar ennill cadair Eisteddfod Ysgol Mynach. Llongyfarchiadau hefyd i bobl ifanc yr ardal sydd yn aelodau o CFFI Trisant ar eu llwyddiant yn y gystadleuaeth hanner awr adloniant yn Felin- fach. Daeth y Clwb yn bedwaredd allan o Digwydd yr enghraifft gynharaf o’r blwyf Llanfihangel Genau’r Glyn yn bymtheg; tipyn o gamp gan fod y safon mor enw ar ail argraffiad map chwe modfedd 1695 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru: uchel. Hyfryd oedd gweld Neuadd Pen-llwyn, yr Arolwg Ordnans yn 1906 yn y ffurf SD/1695/115), cyfeirir at ‘John William Capel Bangor, yn llawn pan ddaeth Clybiau Afon Stewy. Ar sail yr enghraifft honno a ap Evan of Cwm Gwestdewi’. Gan fod Llanddeiniol a Llangwyryfon i ymuno â rhai diweddarach, byddai’n demtasiwn yr ewyllys yn cyfeirio hefyd at ‘Cwm y Trisant i gynnal noson o adloniant. cymharu â Dôl (y) Stewi, hen enw na Glo’ sy’n dal i’w weld heddiw ar ochr wyddom ei leoliad bellach o fewn plwyf ogleddol dyffryn Afon Stewi, mae’n Cawl Llanwrthwl, gogledd Brycheiniog. rhesymol tybio mai hen ffurf yw Cwm Nos Wener Mawrth y cyntaf cynhaliwyd y Yno, ochr yn ochr â’r elfen dôl, mae Gwestdewi am Cwm Casdewi. Ond beth noson gawl draddodiadol yng Nghanolfan (y)stewi yn debygol o fod yn enw ar fyddai ei darddiad a’i arwyddocâd? Statkraft. Hyfryd oedd cael cwmni llawer o nant neu afon, o bosibl yn gyfuniad Un awgrym gwerth ei ystyried blant a pobl ifanc yr ardal. Gwnaethpwyd y o’r rhagddodiad ys-, ffurf affeithiedig yw mai gwest yn golygu ‘gwestfa’ cawl gan aelodau Urdd y Benywod a diolch i yr enw taw ‘tawelwch, llonyddwch’, a’r sydd yma. Uned diriogaethol oedd bawb am y gefnogaeth eleni eto. olddodiad -i, yn disgrifio nant ac iddi gwestfa yn perthyn i’r hen Gyfreithiau lif llyfn, digyffro. Serch hynny, mae Cymreig, lle byddai treth yn ddyledus Cydymdeimlad tystiolaeth gynharach sy’n berthnasol i’r brenin ddwywaith y flwyddyn Trist iawn yw gorfod cofnodi marwolaeth i Afon Stewi yn awgrymu tarddiad (neu’n ddiweddarach, i’r arglwydd bob annisgwyl Joanna Glover. Yn ystod ei gwahanol. chwarter). Gwyddom bod y gyfundrefn phlentyndod bu hi a’i rhieni a’i brawd Ar fap printiedig Joseph Singer, ‘A hon wedi parhau yng Ngheredigion yn Christopher yn byw yn Felin Newydd a New Map of Cardiganshire’, yn 1803, hirach nag unman arall yng Nghymru, mynychodd Ysgol Pen-llwyn ac Ysgol Pen-glais disgrifir y dyffryn lle llif Afon Stewi a’i bod yn dal mewn bodolaeth yno yn gan symud ymlaen i Goleg Addysg Bellach yn heddiw fel Cwm Casdewi. Ategir yr y bedwaredd ganrif ar ddeg. Roedd pob Aberystwyth. Estynnwn ein cydymdeimlad enw hwnnw yng Nghofrestr Plwyf cwmwd wedi ei rannu’n westfaoedd, dwysaf â’r teulu yn eu galar a’u colled. Llanbadarn Fawr yn 1811 lle cofnodir y gyda’u ffiniau’n cyfateb yn fras i’r ffurfCwmcastewi . plwyfi diweddarach. Er bod enwau Os oes coel ar y ddwy ffynhonnell gwestfaoedd gogleddol Cwmwd Genau’r hon, gellid dyfalu bod casdewi yn Glyn (Gwestfa Goythenes a Gwestfa gyfuniad o cas (talfyriad o castell, fel Aeron) a rhai Cwmwd Perfedd (Gwestfa Blynyddoedd yn Casnewydd) a’r enw personol Dewi Trefmeurig, Gwestfa Redonnen, Gwestfa (o bosibl enw’r sant). Gan mai ‘caer, Llangurda, a Gwestfa Dyffryn Rheidol) Ffyniannus amddiffynfa’ yw un o ystyron castell, yn wybyddus1, ni wyddom enw gwestfa Mae Silver Mountain Experience byddai’r dehongliad yn gweddu i’r dim fwyaf deheuol Cwmwd Genau’r Glyn, sef (mwynglawdd Llywernog gynt) yn cynnal i gaer Blaencastell ym mhen uchaf yr un y byddai Afon Stewi yn dynodi ei penwythnos treftadaeth ar y 30ain a’r 31ain o y dyffryn. Ond mewn gwirionedd, ffin ddeheuol. Tybed felly ai Gwest Dewi Fawrth rhwng 10yb a 4yp ar y ddau diwrnod. byddai’n annisgwyl gweld enw oedd y westfa hon, a’i bod yn gysylltiedig Thema’r penwythnos fydd ‘Y Blynyddoedd sant yn cael ei gyplysu â chaer neu â Dewi Sant neu’n perthyn i Esgobaeth Ffyniannus’. Dyma’r ail benwythnos amddiffynfa. Tyddewi? treftadaeth o’i fath – cynhaliwyd y cyntaf Er gwaetha hyn, mae’n hawdd gweld Heb ragor o dystiolaeth, ni allwn ond y llynedd ac roedd hyn yn ddigwyddiad sut y gallasai Afon Stewi fod wedi dyfalu. hynod lwyddiannus. Eleni eto bydd datblygu o’r enw hwn wrth i sillaf gyntaf Angharad Fychan arddangosiadau, sgyrsiau, arddangosfeydd, ddiacen casdewi gael ei cholli i roi stewi, Paratowyd gyda chefnogaeth teithiau, ac amryw weithgareddau. Ni fydd ac i’r elfen cwm gael ei disodli gan afon. Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru a’r tâl mynediad ond croesewir cyfraniadau Fodd bynnag, yn ddiweddar deuthum Cynllun GWARCHOD tuag at gadw’r safle hanesyddol hon, yr unig ar draws tystiolaeth sy’n taflu goleuni www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru fwynglawdd arian-plwm sydd wedi goroesi newydd ar yr enw. 1 1932 William Rees: South & yng Nghymru sy’n agored i’r cyhoedd. Yn ewyllys Edward Hugh Rees o the1 Border 1932 in Williamthe XIV Century.Rees: South Am fanylion pellach gweler: https://www. Wales & the Border in the XIV Century. silvermountainexperience.co.uk/

13 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

weddw ers 1977 ac ar ôl colli ei phriod BOW STREET symudodd i Garreg Lwyd yn Bow Street. Daeth ergyd arall i’w rhan pan fu farw Suliau’r Garn –10.00 a (5.00) Elysteg yn 44 mlwydd oed yn 2001. Gweler hefyd www.capelygarn.org/ Bu’n rhedeg busnes o groesawu Mawrth ymwelwyr ers blynyddoedd maith ac mae 24 Bugail – oedfa’r ofalaeth yn Rehoboth tystiolaeth yn ei llyfr ymwelwyr yn nodi’r 31 Eric Greene mwynhad roedd nifer fawr o ymwelwyr yn eu profi wrth dderbyn y gwely a’r brecwast Ebrill yn ei thŷ. Parhaodd y busnes lletya nes 7 Noddfa oedd hi yn 89 mlwydd oed. Dipyn o gamp 14 Bugail yn wir. 21 Sul y Pasg Bugail – cymun Oedfa’r Roedd Annie yn barod ei chroeso ac ofalaeth yn llawn ei gofal am eraill a phrofodd 28 Rhidian Griffiths hynny tro ar ôl thro. Chwaraeai ran lawn ym mywyd Capel y Garn- ymhlith y Noddfa chwiorydd, gyda chyfarfod Help Llaw ac (Pob Oedfa am 10.00) roedd yn ffyddlon i’r oedfaon. Beth bynnag Mawrth fydd ein hatgofion, mae englyn Rhys 24 Richard Lewis Nicholas yn grynhoad anrhydeddus o 31 Gareth Ioan fywyd Annie Edwards.

Ebrill Gwên siriol oedd ei golud- a gweini’n 7 Richard Lewis. Garn yn uno Ddi- gŵyn oedd ei gwynfyd. 14 Richard Lewis. Cymundeb Bu fyw’n dda, bu fyw’n ddiwyd 21 Richard Lewis. Sul y Pasg A lle bu hon mae gwell byd. Dias 70 28 Judith Morris Dyma griw yn gadael Merched y Wawr Rhydypennau i gerdded 70 milltir mewn 4 diwrnod Lingotot Y pwnc ar raglan Chwefror 11eg oedd i Ymgyrch Cefnogi Cancr Macmillan Cynhelir Dosbarth Lingotot arbennig i “Tecstiliau Melindwr”, ac yn gyfrifol er cof am Dias. Byddai Dias ( David godi arian at Eisteddfod Genedlaethol am y tecstiliau mae Janet Armstrong o Williams) wedi bod yn 70 oed eleni; bu 2020. Dydd Llun Ebrill 29 yn Neuadd Goginan. Roedd yn agoriad llygaid faint o ar staff Ysgol Rhydypennau ddechrau’r Rhydypennau 1:30-2:30yp Am fwy o grefftau mae Janet yn eu creu. 70au cyn symud yn bennaeth fanylion cysyllter â westwales@lingotot. Cawsom hanes sut ddechreuodd Llanfihangel-y-Creuddyn. Bu farw com y diddordeb yn ifanc iawn dan ofal ei yn Nhachwedd 1988 yn 39 oed. Bu’n mam, a oedd fel mae’n digwydd yn chwarae i Glwb Pêl-droed Penrhyn- Gŵyl offerynnol yr Urdd un o’n haelodau gwreiddiol yma yn coch ymhlith eraill ac ef sefydlodd Llongyfarchiadau i Gruffudd Sion o Ysgol Rhydypennau. Bu ar gwrs brodwaith yng Glwb Pêl-droed Trawscoed. Tybed oes Rhydypennau ddaeth yn ail ar yr unawd Ngholeg Caerdydd, ond mae hefyd yn llun gan rywun o’i gyfnod yn Ysgol pres cynradd ac i Osian King (Ysgol gwau, gwnïo, cwiltio crosio a mwy!! Rhydypennau? Codwyd dros £3,500 i’r Penweddig) ddaeth yn ail ar yr unawd pres Cafwyd arddangosfa ardderchog ganddi elusen Bl 7-9 o’i gwaith blaenorol a phresennol, gan gynnwys y cwiltiau mwyaf hyfryd a Annie Edwards (1926-2019) brodwaith cywrain modern iawn, dim ond Cafodd Annie Edwards neu Annie Wigley, i enwi dwy elfen. Cafwyd noson ddiddorol fel yr oedd bryd hynny, ei geni ar fferm tu hwnt. leoli yng ngwaelod y pentref ar gyrion Y Glyn, Comins-coch ger Machynlleth I orffen y noson cafwyd paned yng Thread and Needle Street a Cock and ac yn un o bedwar o blant. Symudodd y ngofal Beryl Hughes a Lisa Davies ac Hen Street ger tafarn y Blac). Collodd ei teulu’n ddiweddarach i fferm Abergwydol enillydd y raffl oedd Ceris Jones. mam pan oedd hi’n 7 oed ac fe gafodd ei ger Penegoes. Aeth i’r ysgol gynradd leol magu gan ei thad a’i chwiorydd. Capel yr ac yna i’r ysgol uwchradd ym Machynlleth Mrs Eunice Fleming Annibynwyr, Capel Bach a Chapel Sentars ac yn dilyn llwyddiant yn ei harholiadau Pan ddaeth rhawd ddaearol Eunice ar lafar am flynyddoedd ond Noddfa aeth ymlaen i Brifysgol Aberystwyth. Bu’n Fleming i ben yn dawel yng Nghartref erbyn hyn, a’r hen gapel bach ger Ty’rabi gweithio ym Mhont Llanio yn Nhregaron, Cwmcynfelyn ar yr unfed ar ddeg o cyn hynny,oedd cartref ysbrydol y teulu. yna yn Sturminster Newton Creamery Ionawr, a hithau’n 95 mlwydd oed, fe Wedi gadael yr ysgol aeth i nyrsio ym yn Dorset fel goruchwylydd labordy cyn gollodd Bow Street aelod o un o’r hen Machynlleth a dyna lle y cyfarfu â Haydn dychwelyd yn agosach i’w chartref a chael deuluoedd brodorol ac un oedd wedi Fleming. Priododd y ddau ym 1946 ac wedi swydd ym Machynlleth. treulio ei hoes gyfan yn yr ardal. Cafodd ei geni Caren symudwyd yn ôl i Glanrafon Priododd ag Alfred Edwards yn 1955 a geni ym 1923, yr ieuengaf ac yna i Trigfan yn Nhregerddan a oedd symud i fyw i’r Ruel. Ac yno ym 1956 y o saith plentyn Enoc newydd gael ei adeiladu ac yno y ganwyd ganwyd Eirian Elysteg. Roedd yn sôn yn a Myfanwy Davies, Paul a Peter. Ac yn Nhrigfan y bu’n byw ar gyson wrth y teulu ac i’w ffrindiau am ei Glanrafon, Bow hyd y blynyddoedd nes bod angen gofal hatgofion am Elysteg - am sut y byddai’n Street. (Glanrafon cartref arni. rhoi o’i gorau i bopeth a wnâi. Bu’n wraig gyda llaw wedi ei Dyrnod enbyd i’r teulu cyfan oedd colli

14 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Caren ym mlodau ei dyddiau a Ioan bach ond yn flwydd oed. Fe gadwodd Eunice y cof am Caren yn fyw iawn ar hyd y blynyddoedd a bu’n graig o gymorth i’r teulu cyfan yn eu profedigaeth. Yr oedd yn hynod falch o’i thŷ a’i chartref a bob amser yn meddwl beth allai ei wneud i’w wella ac yn symud pethau o gwmpas. Yr oedd hefyd wrth ei bodd yn yr ardd ac wedi cludo planhigion o bob man ar hyd y blynyddoedd i greu gardd liwgar. Yr oedd yn rhaid i bopeth fod yn “deidi” ac mi oedd y gair hwnnw mor nodweddiadol o bopeth am Eunice gan y byddai ei gwisg ag ati fel pin mewn papur bob amser. Cofiwn hefyd am ei ffyddlondeb i’w chymdogion ac i’w ffrindiau, gan gofio’n arbennig am y bartneriaeth a’r crwydro efo Maud. Rhai o chwiorydd y Garn a Noddfa a gymerodd ran yn y gwasanaeth Dydd Gweddi’r Byd Bu’n wraig weddw am 32 o flynyddoedd yng Nghapel y Garn, ddydd Gwener, 1 Mawrth. wedi colli Haydn ym 1986 ac ar hyd y blynyddoedd hynny cadwodd ei hun yn Cristnogol Slofenia dan y teitl “Dewch smart, ffasiynol a serchog gan gadw mewn – Mae Popeth yn Barod”. Gwahoddiad cysylltiad â phopeth oedd yn digwydd yn i wledd o gariad Crist oedd craidd y Bow Street. Ymhyfrydai yn yr hyn yr oedd gwasanaeth a roddodd gipolwg i ni yn y bechgyn yn ei gyflawni ac fe fyddai pob ogystal ar fywyd merched yn Slofenia. amser yn eu cefnogi a’u canmol. Wrth Yn ystod y gweithgareddau rhannwyd gofio’n annwyl iawn amdani y mae llu carnasiwns coch, (blodyn sy’n gyffredin o atgofion yn llifo’n ôl dros ysgwydd y yn Slofenia) a, diolch i Shân Hayward, blynyddoedd, atgofion sydd yn ein hatgoffa cawsom brofi bisgedi mêl danteithiol iddi fod yn rhan fawr o Bow Street ar Carniola. Cafwyd te a chacennau Gŵyl hyd y blynyddoedd a’i bod hi hefyd wedi Ddewi i ddilyn yn y festri. Llio Penri, Yr Arglwydd Elystan a Caryl Gruffydd Robters, aelodau’r panel Hawl i cyfoethogi profiadau taith bywyd i bawb Holi yng Nghymdeithas Lenyddol y Garn ohonom gafodd y fraint o’i hadnabod. Capel y Garn gyda’r Cadeirydd, y Parch Richard Lewis. Y Gymdeithas Lenyddol Ar wella Noson Hawl i Holi oedd nos Wener, Mae’n dda cael ar ddeall bod Alwyn Owen, Chwefror 21ain, yn y Gymdeithas, gyda’r y gall brynu piano. Ymwelodd un o arwyr Lahai Roi, Y Lôn Groes, yn gwella ar ôl Parchg Richard Lewis yn cadeirio a’r Elin - y Welsh Whisperer â Chlwb Ffermwyr bod yn derbyn triniaeth yn yr ysbyty yn Arglwydd Elystan, Llio Penri a Caryl Ifanc Tal-y-bont yn ddiweddar fel syrpreis ddiweddar. Pob dymuniad da am adferiad Gruffydd Roberts yn banelwyr gwybodus i ddiolch iddi am ei gwaith gofal diflino. buan a llwyr. Yr un yw’n dymuniad i Bert a ffraeth. Gofynnwyd am eu barn ar Darlledir y rhaglen nos Wener Mawrth 22 Jones fu yn yr Ysbyty yn ddiweddar. bynciau megis datblygiad yr Hwb yn Bow- rhwng 7.30-9.00 Street a deddfu i geisio rheoli gordewdra. Dydd Gweddi’r Byd Trafodwyd ai bendith ynteu melltith yw’r Gwellhad buan Ar ddydd Gwener, Mawrth 1af, daeth cyfryngau cymdeithas, a gofynnwyd i Dymunwn wellhad buan i Bert Jones, Glan chwiorydd y Garn a Chapel Noddfa at aelodau’r panel ddewis eicon oedd yn Nant, sydd yn treulio ychydig amser yng ei gilydd yn festri’r Garn i ddathlu Dydd cynrychioli’r 20fed ganrif iddyn nhw. Nghartref Tregerddan ar ôl triniaeth yn Gweddi’r Byd gan gyflwyno rhaglen oedd Cafwyd noson hwyliog ac atebion difyr ac Nhreforus. wedi ei pharatoi eleni gan Chwiorydd amrywiol. Codi arian Dathlu dewrder Cafwyd noson ddifyr yn nhafarn y Blac, Bydd un o gyn-ddisgyblion Ysgol Bow Street, ganol y mis pryd y cynhaliwyd Rhydypennau sydd yn awr ym noson gyrri, fel rhan o apêl ardal Mhenweddig yn un o sêr rhaglen deledu Tirymynach at Eisteddfod Genedlaethol welir cyn hir ar S4C. Bydd darllenwyr 2020. Daeth criw o dros ddeg ar hugain o yn gyfarwydd â ymdrechion Elin Gore, bobl y cylch at ei gilydd, ac roedd y platiau Comins-coch, yn codi £2,442 mewn bore gwag yn dyst i lwyddiant y noson a safon coffi Macmillan gan fod ei thad yn dioddef y bwyd blasus – er i rai ddod o hyd i le o gancr. Wynebodd Elin y cyfan yn i bwdin hefyd! Dymuna’r pwyllgor lleol gadarnhaol gan gynorthwyo eraill; ddiolch yn fawr i bawb gefnogodd y aeth ymlaen i gystadlu gan ennill digwyddiad. Rhwng y bwyd, y raffl, a Lili Myrddin - wedi bod yn gwylio Cân pencampwriaeth bara brith gwerthu’r taffi cartref, codwyd bron i Gymru ar Fawrth 1af ac wedi cael hyd Cymru a’i nod ar hyn i £200 – ardderchog! Diolch yn i lun o dad - Aled Myrddin - yn ennill y o bryd yw gwerthu arbennig i Barrie a’r staff yn y Blac gystadleuaeth yn 2008 gyda’r gân ‘Atgofion’. cymaint o fara brith fel am eu croeso a’u lletygarwch.

15 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Ysgol Penrhyn-coch

Diwrnod coch gwyn a gwyrdd a Dydd Cynnyrch lleol-bwyd lleol Miwsig Cymru Fel rhan o thema plant CA2 sef Bwyd Cafwyd diwrnod lliwgar iawn ar ddydd byd eang cawsom bobl leol i ddod i miswig Cymru wrth i bawb wisgo siarad gyda’r disgyblion am y cynnyrch yn lliwiau Mr Urdd! Ond yn fwy na maen nhw yn ei gynhyrchu! Cafon ni hynny cafwyd negeseuon arbennig fore arbennig yn sgwrsio a chwestiynu gan enwogion sy’n gweithio ym myd 3 ffrind i’r ysgol - Sara Beechey oedd yn cerddoriaeth-Aled Hughes Radio Cymru, esbonio bod ganddyn nhw fusnes teuluol Bryn Fôn ei hun ac yna rhai o griw o gynhyrchu mêl sef Mêl y Felin. Diddorol Candelas!! Roedd y plant wrth eu boddau oedd dysgu mwy am y broses o’r mêl yn yn gweld rhain ar ein sgrin! cychwyn o’r cwch ac yn cyrraedd y potyn! Cafwyd hanes Rachel’s Dairy gan Shan Ymweliad PC Hanna James - sef merch Rachel a sefydlodd y Dysgwyd /Atgoffwyd disgyblion Bl 3 a 4 fusnes yma sydd erbyn hyn yn fyd eang! am bwysigrwydd diogelwch gyda phobl Braf oedd blasu yr iogwrt hefyd! dierth - trafodwyd materion yn ddoeth ac Phil Watkins o’r Borth esboniodd ei yn ddeallus iawn. ddiddordeb am bysgota i’r plant - roedd ganddo ddigon o offer i ddangos iddyn Eisteddfod ysgol nhw ac fe ddysgon ni am y math o bysgod Eleni aethom draw i Neuadd Pen- oedd yn dal yn lleol. llwyn, Capel Bangor, i ddathlu diwrnod eisteddfod ar y cyd gyda Ysgol Pen-llwyn. Pêl-droed Masnach Deg Eleni eto mi wnaethom ymuno llys Ar brynhawn olaf cyn hanner tymor Seilo a Melindwr ac yna Stewi a Rheidol ysgrifennu llythyr personol am y Siarter dechreuwyd ein pythefnos Masnach Deg er mwyn iddyn nhw gystadlu ar y cyd. Iaith, gan nodi targedau’r ysgol am y trwy gymryd rhan mewn gêmau cyfeillgar Nod cystadleuaeth y gadair eleni oedd flwyddyn. Roedd yn agos iawn eleni. Yn o bêl-droed a phêl-rwyd gydag ysgolion gydradd drydydd oedd Annie May a Coby, lleol - Ysgol Rhydypennau, Pen-llwyn yn ail oedd Olivia. Enillydd y gadair oedd a Phadarn Sant. Roedd hi’n brynhawn Mari –dyma bwt o’i llythyr: heulog a phawb wrth eu boddau –gwaith Annwyl Sion, Sut wyt ti?Sut mae tîm ar eu gorau . pethau?Beth wyt ti wedi bod yn gwneud Braf oedd gweld y timoedd pêl-droed yn ddiweddar? Rwy’n ysgrifennu atat yn mwynhau chwarae ar gae Clwb Pêl- ti oherwydd dwi am sôn am y Siarter droed Penrhyn-coch - diolch i’r pwyllgor Iaith. Ein ffocws ac ein targedau i’r Iaith am gynorthwyo drwy roi benthyg y cae Gymraeg yw rydym ni Cymry i’r Carn yn i’r disgyblion ac roedd yr un bwrlwm ar y trial helpu a pherswadio plant a phobl ifanc cwrt Pêl-rwyd. Diolch i’r criw Pwyllgor Eco a’u rhieni i siarad Cymraeg. Ein gôl yw i am baratoi y bananas i’r chwaraewyr! drial cael 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Am her! Gymnasteg Cenedlaethol yr Urdd Roedd brwdfrydedd y plant yn arbennig Eleni roedd ganddom grŵp o ferched a’r cystadlu yn iach! Seilo a Melindwr heini iawn wrth iddyn nhw gystadlu yng gipiodd y pwyntiau uchaf ar ddiwedd y nghystadleuaeth Gymnasteg Cenedlaethol prynhawn. yr Urdd - am brofiad gwych - da iawn Mae ein diolch yn fawr i’r ddwy feirniad, Lowri, Lois, Mari, Molly, Cari, Gwen ac sef Mrs Ffion Hughes o Lanfarian (cerdd) Elan. ac yna Mrs Sian Pryce Edwards (llefaru). Diolch am eich amser.

Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg.

CROESAWIR ARCHEBION GAN UNIGOLION AC YSGOLION 13 Stryd y Bont, Aberystwyth 01970 626 200

16 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Ysgol Craig yr Wylfa

Dathlu Dydd Miwsig Cymru y Sir. Daeth criw o’r rhaglen Er mwyn dathlu “Dydd Miwsig “Heno” i ffilmio’r plant tra Cymru” yn yr ysgol eleni, wrthi’n brysur yn gwneud y cynhaliwyd cystadleuaeth prosiect yn yr ysgol a hefyd agored i bawb i greu poster daethant i’r “premier”. Roedd i hysbysebu’r digwyddiad. pawb wir wedi mwynhau’r Braf oedd gweld cymaint o ffilm, ac wrth ei wylio, roedd blant Cyfnod Allweddol 2 yn e’n amlwg eich bod wir wedi frwdfrydig am y gystadleuaeth mwynhau gwneud y ffilm. ac eisiau gwrando ar gerddoriaeth Gymraeg yn Smwddis Sustrans ystod yr wythnos yma. Da Ar ôl hanner tymor, daeth iawn i’r rhai wnaeth gystadlu Sioned o Sustrans a’i beic - cafodd Delyth swydd anodd arbennig mewn i’r Ysgol. iawn i’w beirniadu! Daeth Gan bedlo’r beic er mwyn ei Emmi yn gyntaf, Sarah Th, bweru, gwnaeth disgyblion Echo a Rose yn ail, ac yna Cyfnod Allweddol 2 smwddis Mark a Ben yn drydydd. Mae’r eu hun. Roeddent yn edrych posteri nawr i fyny yn neuadd yn flasus iawn gyda chi, ac yr Ysgol, gan fod llawer o waith roeddech yn ei haeddu ar ôl wedi mynd mewn iddynt – pedlo cymaint ar y beic. Hefyd, gwych! cafodd blwyddyn 5 a 6 wneud gweithdy dysgu sut i newid Taith ar y trên i’r dref twll mewn teiar beic. Cafodd plant y Cyfnod Sylfaen ddiwrnod i’r brenin Llond lle o lyfrau! pan aethpwyd ar y trên o’r Diolch o galon i Morrisons, Borth i Aberystwyth. Cawsant Aberystwyth am y rhodd o stori yn Llyfrgell y dref yn lyfrau newydd i’r ysgol ar y bore a buont yn crwydro ddiwrnod y llyfr. Gwisgodd yn y prynhawn o amgylch y plant i fyny fel eu hoff yr amgueddfa ble gwelsant gymeriad o’u llyfr er mwyn lawer o bethau difyr. Yna dathlu “Diwrnod y Llyfr”. daethant ‘nôl ar y trên i’r Borth Roeddent i gyd yn edrych yn erbyn amser mynd adref. Am wych yn eu gwisgoedd. ddiwrnod cyfan llawn antur!

Sêr Ffilm y Cyfnod Sylfaen Yn ystod hanner cyntaf y tymor dilynodd disgyblion y Cyfnod Sylfaen brosiect Ysgolion Creadigol a’i darn gorffenedig oedd ffilm o’r enw, “Archarwyr!”. Cynhaliwyd “premier” y ffilm yn Libanus gan estyn gwahoddiad i swyddogion a chynrychiolwyr

MYNACH GARDEN MAINTENANCE Torri Porfa, Sietynau, Tirlinio a Garddio eich gwefan leol Gwasanaeth cyfeillgar a www.trefeurig.org phrisiau rhesymol your local website Ffoniwch Meirion: newyddion etc. i / news etc. to: [email protected] 07792 457816 01974 261758 William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, e-bost: mynachhandyman Aberystwyth SY23 3EQ @yahoo.com

17 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Ysgol Rhydypennau

Masnach deg Er mwyn codi ymwybyddiaeth o Fasnach Deg trefnwyd gêmau pêl-droed a phêl-rwyd yn ysgol Penrhyn-coch yn ddiweddar. Daeth pedair ysgol at ei gilydd, gan gynnwys Rhydypennau, er mwyn cynnal y gêmau. Fe ddefnyddiwyd peli troed masnach deg i chwarae’r gêmau a ffrwythau masnach deg i’w bwyta yn ystod hanner amser. Diolch i ysgolion Penrhyn-coch, Pen-llwyn a Phadarn Sant am gymryd rhan. Prynhawn difyr iawn.

Dydd Gŵyl Ddewi Diwrnod y llyfr - Blwyddyn 1 Dathlwyd Dydd Gŵyl Ddewi ar y pedwerydd o Fawrth yn yr ysgol. Cafodd addas yn ystod y diwrnod; cafodd plant y plant gyfle i wisgo gwisg Gymreig a y Cyfnod Sylfaen gyfle i wisgo gwisg chynhaliwyd gwasanaeth arbennig ar arbennig, fuodd plant blwyddyn 3 a 4 yn fywyd a dysgeidiaeth Dewi Sant yn ystod brysur yn creu gwisg allan o ddeunydd y bore. ail-gylchu a chafodd blwyddyn 5 a 6 gyfle I barhau gyda’r dathliadau, ar y 6ed o i wrando a holi’r awdures Mared Llwyd ar Fawrth, trefnodd Cymdeithas Rhieni sut mae hi’n mynd ati i addasu nofelau ac Athrawon yr ysgol noson adloniant ac ysgrifennu storïau. Derbyniodd pob yn Neuadd y pentref. Yn ystod y noson disgybl docyn llyfrau i ddathlu’r diwrnod. Dathlu Dydd Gŵyl Dewi. perfformiwyd eitemau Eisteddfod yr Urdd gan blant yr ysgol gan gynnwys Gŵyl Offerynnol yr Urdd llefaru a cherdd dant. Diolch yn fawr Llongyfarchiadau mawr i Gruffydd i’r Gymdeithas am drefnu, i’r plant am Siôn, blwyddyn 5 am ddod yn ail yng berfformio mor wych, yr athrawon am nghystadleuaeth unawd offerynnol yr hyfforddiant a diolch hefyd i’r rhieni blwyddyn 5 a 6 yn Eisteddfod Rhanbarth a ffrindiau’r ysgol fuodd mor barod i yr Urdd. gefnogi’r noson eleni eto. Hysbys Diwrnod y llyfr - Blwyddyn 2 Diwrnod y Llyfr Mae Cymdeithas Athrawon a Rhieni’r Eleni dathlwyd Diwrnod y Llyfr ar y 7fed o ysgol wedi trefnu noson gêmau. Mi fydd Fawrth. Trefnwyd nifer o weithgareddau y noson yn cael ei chynnal ar y 5ed o Ebrill yn Neuadd y Pentref – Neuadd Rhydypennau.

Clwb Cant Dyma’r canlyniad: 1af -£25-Mair Crompton. 2il-£15- Anita Thomas. 3ydd-£10-Val Blaney Diwrnod y Llyfr - yr uned Feithrin.

Gruffydd Siôn Plant blwyddyn 5 a 6 gyda’r awdures Mared Llwyd.

Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: www.rhydypennau.ceredigion.sch.uk @YGRhydypennau dilynwch ni ar drydar.

18 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417

Ysgol Pen-llwyn

Bwyd Cymreig Ar ddiwrnod olaf y tymor, cafwyd ymweliadau gan rai o’n busnesau cynnyrch bwyd lleol. Daeth cynrychiolwyr o Rachel’s Dairy, Mêl y Felin a physgotwr lleol i siarad efo’r disgyblion ac ateb nifer o gwestiynau.

Eisteddfod Braf oedd cynnal Eisteddfod Ysgol Penrhyn-coch ac Ysgol Pen-llwyn yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor eleni. Cafwyd cynrychioliaeth dda o rieni yn Y Fforwyr Beiblaidd mwynhau amrywiaeth o gystadlaethau’r Treuliodd Cyfnod Allweddol 2 sesiynau Eisteddfod a phartîon dosbarth unigryw. dros y pum wythnos diwethaf yn cwblhau Llongyfarchiadau i Seren Skipp ar ennill y y cynllun “Y Fforwyr Beiblaidd”. Diolch gadair. Diolch i’r beirniaid Mrs Siân Pryce yn fawr iawn i Annette am rannu’r holl Edwards a Mrs Ffion Jones am eich gwaith straeon gyda ni. caled. Blwyddyn Newydd Chineaidd Dydd Miwsig Cymru Cafwyd hwyl yn y Cyfnod Sylfaen yn Roedd synau swynol yn llenwi’r Ysgol dathlu’r Flwyddyn Newydd Chineaidd gyfan ar ddiwrnod miwsig Cymru. Roedd gyda phythefnos o weithgareddau. pob dosbarth yn gweithio’n galed i greu Agorodd Caffi Ling-di-long yn y dosbarth. rhestrau chwarae, casglu data a chreu Roedd sawl cyfle i goginio a blasu graffiau. Hoff gan yr ysgol oedd ‘Loris bwydydd Chineaidd. Mansel Davies’ gan y Welsh Whisperer. Benji Bwni Baner Werdd Croeso mawr i Benji Bwni sydd wedi Llongyfarchiadaui i’r Pwyllgor Eco am ymgartrefu yn Nosbarth y Cyfnod Sylfaen. ennill gwobr y 3ydd faner. Mae tipyn o Mae e’n fwni bach annwyl sy’n hoff iawn o waith wedi digwydd yn yr Ysgol a thu allan gael cwtsh! Mae’r plant yn arbennig o dda ac mae’r plant wedi gweithio’n galed trwy’r yn gofalu amdano yn barod. flwyddyn i agor siop ffrwythau a chynnal gweithgareddau i wella ein amgylchedd. Diogelwch ar y we I gyfuno’r dysgu am y Flwyddyn Newydd Diwrnod Coch Gwyn a Gwyrdd Tsieiniaidd a diwrnod diogelwch y we, Ar ddydd Gwener yr 8fed o Chwefror rhannwyd llun o fochyn yn gwisgo cynhaliwyd diwrnod coch gwyn a gwyrdd gwisg Ysgol Pen-llwyn. Cafodd y plant yn yr ysgol. Gwisgodd pawb yn eu lliwiau hwyl yn gweld pa mor bell y teithiodd er mwyn codi arian i’r Urdd. y llun. O fewn 24 awr, cafodd ei weld yng Nghanada, Awstralia, Hong Kong, Sri Lanka a llawer mwy. Roedd hyn yn agoriad llygaid i’r plant a sbardun gwych i’n gweithgareddau ar sut i gadw’n ddiogel ar-lein.

ANIFEILIAID

TEW CINIO DYDD SUL PRYDAU BAR eu hangen i’w lladd PARTÏON mewn lladd-dy lleol BWYDLEN BWYTY ADLONIANT Cysylltwch â TEGWYN LEWIS AR AGOR O 5:30 P.M. NOSWEITHIAU IAU A GWENER 01970 880627 AM BRYDIAU TEULUOL

19 Y Tincer | Mawrth 2019 | 417 Tasg y Tincer

Diolch i bawb fu wrthi’n lliwio llun y ddraig yn mwynhau Diwrnod y Llyfr. Dyma’r enwau: Lili O’Hara, Bow Street; Cai Boyce, Caerdydd; Lois Martha a Math Lewys Roberts, Bont-goch. Roeddwn yn hoffi’r dewis o lyfrau oedd gan eich dreigiau chi, Math a Lois, ond dy enw di, Cai, ddaeth o’r het y tro hwn – llongyfarchiadau mawr! Cai Gwelais sawl un ohonoch chi yn y Parêd Gŵyl Ddewi yn Aberystwyth, yn chwifio baneri ac yn mwynhau’r hwyl. Diwrnod i’w gofio, er gwaetha’r tywydd gwyntog! A beth am ddathlu Diwrnod y Llyfr? Roedd yna bob math o gymeriadau bach diddorol yn Ysgol Rhydypennau, a bu Mared Llwyd yno yn sgwrsio am ei gwaith ac yn sôn am ei llyfr diweddaraf, Caffi Merelli – falle fod rhai ohonoch wedi’i ddarllen. Beth wnaethoch chi yn eich ysgol chi?

Mae mis Mawrth yn fis prysur o ran dathlu: Dydd Gŵyl Dewi, Diwrnod y Llyfr, a digon o eisteddfodau, wrth gwrs, ac 17 Mawrth yw dydd nawddsant Iwerddon, Sant Padrig. A wyddoch chi fod Sant Padrig hefyd yn nawddsant Nigera a Gwlad yr Iâ, ac mai dyn o Gymru oedd Padrig yn wreiddiol, yn ôl rhai? Peidiwch anghofio ei bod hi’n Sul y Mamau ar 31 Mawrth. Mae’r dathliad hwn yn un hen iawn ac yn mynd ’nôl ganrifoedd lawer, at gyfnod y Groegiaid! Cofiwch helpu Mam ar y Sul arbennig hwnnw … byddai paned yn y gwely ac ychydig bach o faldod yn plesio’n fawr, dwi’n siŵr! A fydd rhai ohonoch yn prynu anrhegion a’u lapio’n ddel? Y mis hwn rhowch bapur lliwgar a rhubanau hyfryd am yr anrhegion sy yn y llun. Enw

Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn Cyfeiriad Ebrill 1af.... Ta ta tan toc! Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 417 | Mawrth 2019 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312