Bunge La Tanzania ______
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA _____________ MAJADILIANO YA BUNGE ____________ MKUTANO WA NNE Kikao cha Kumi na Tisa – Tarehe 11 Julai, 2006 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Naibu Spika (Mhe. Anne S. Makinda) Alisoma Dua NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, kama mtakavyoona kwenye ukumbi wa Mheshimiwa Spika, kuna wageni wa kutoka Vietnam. Yupo Naibu Spika wa Bunge la Vietnam, anaitwa Ndugu Winvan Yu, amefuatana na Mwenyekiti wa Kamati ya Sheria na Katiba Ndugu Vunde Ken. Pia amefuatana na Mkuu wa Mkoa mmoja wao huko, anaitwa Win Suni Zunne. Pia ujumbe wake yupo pamoja na Balozi ambaye yuko hapa Tanzania na wafanyakazi wa Bunge la Vietnam wamefuatana nao. Tunawakaribisha sana. Ni lengo letu kuanzisha mahusiano na Mabunge ndani ya East Africa, Afrika na nje ya nchi tunaanzisha uhusiano wa Mabunge. Kwa hiyo, ni wageni wetu, nafikiri ni delegation ya pili, baada ya Rais wa Ireland kuingia katika Bunge letu hili. Karibuni sana. (Makofi) Waheshimiwa Wabunge, waliopo katika Public Gallery ni wanafunzi wa Vyuo Vikuu mbalimbali nchini ambao watakuwa na sisi kwa mwezi Julai na mwezi Agosti, 2006 wakijifunza mambo mbalimbali. Mnakaribishwa sana. (Makofi) Kwa hiyo, ni kawaida katika Mabunge yote duniani kuwa na wanafunzi wa Vyuo mbalimbali kuanza kujifunza mambo yetu jinsi tunavyofanya kazi. Kusudi tukistaafu ama waweze kutukosoa vizuri ama waweze kuajiriwa humu ndiyo mambo ya kawaida. Kwa hiyo, nadhani tumeanzisha utaratibu huu pia wa kuwa na watu kama hawa. Baada ya hapo Katibu. (Makofi) MASWALI NA MAJIBU Na. 176 Athari za Ugonjwa wa UKIMWI MHE. JUMA SAID OMAR aliuliza:- 1 Kwa kuwa, UKIMWI umekuwa ukiathiri sana nguvu kazi ya Taifa hili hasa vijana; na kwa kuwa, dawa za kurefusha maisha zinatolewa bure na Serikali pamoja na kutoa elimu kwa jamii kwa njia ya warsha, makongomano na semina:- (a) Je, kwa nini hadi sasa idadi ya waathirika inazidi kuongezeka badala ya kupungua? (b) Je, ni maeneo gani hapa nchini ambayo waathirika ni wengi zaidi na Serikali ina mikakati gani ya kukabiliana na maeneo hayo mbali na elimu ya UKIMWI inayotolewa? (c) Je, ni yatima na wajane wangapi kwa nchi nzima wameachwa kutokana na vifo vinavyotokana na UKIMWI na Serikali ina mpango gani wa kuwapatia angalau posho yatima na wajane hao ili waweze kukabiliana na maisha? NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU (MHE. DR. LUKA J. SIYAME) alijibu:- Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, kabla ya kujibu swali la Mheshimiwa Juma Said Omari, Mbunge wa Mtambwe, naomba kutoa maelezo yafuatavyo:- UKIMWI ni janga la kijamii kwa maana ya kwamba virusi vya UKIMWI huenea kimya kimya kwa kutegemea mahusiano ya watu, inaweza kuwa kwa njia ya kujamiiana au kwa kutumia vifaa visivyotakaswa (un-sterilized instruments) hasa wakati wa kukeketa wanawake na kutoboa au kukata ngozi kwa mfano, utogaji masikio na uchanjaji wa ngozi kwa madhumuni ya tiba au urembo yani tattooing na pia kwa maambukizo kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto wakati wa kujifungua ama wakati wa kunyonyesha. Mheshimiwa Naibu Spika, si watu wote wenye virusi vya UKIMWI wanaojulikana. Inakisiwa kuwa kiasi kati ya asilimia 15 - 20 tu ya waishio na Virusi vya UKIMWI ndio wanajijua. Wengine hawajitambui kwa sababu ama wako katika kipindi cha mwanzo cha maambukizo tunaita window period ambapo virusi hivyo haviwezi kutambuliwa na vipimo vya kitaalamu au wahusika hawajajipima kutokana na sababu mbalimbali. Mheshimiwa Naibu Spika, yatima na wajane watokanao na vifo vinavyohusiana na UKIMWI wanaojulikana ni sehemu tu ya jumla ya wahanga hao kutokana na baadhi ya vifo vitokanavyo na ugonjwa wa UKIMWI kutotambuliwa au kuwekwa siri na ndugu na jamaa za waathirika kwa kuogopa unyanyapaa katika jamii. Hali hii inafanya takwimu sahihi za idadi kamili kitaifa kutopatikana na kama zikipatikana kuwa nyuma ya hali halisi, hasa ikizingatiwa kuwa maambukizo na vifo hutokea kila siku. 2 Mheshimiwa Naibu Spika, baada ya maelezo haya, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, naomba sasa kujibu swali la Mheshimiwa Juma Said Omar, Mbunge wa Mtambwe, lenye sehemu (a), (b) na (c) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Naibu Spika, utafiti wa viashiria vya UKIMWI Tanzania uliofanywa mwaka 2003/2004 ulionyesha wastani wa maambukizo kuwa ni asilimia 7, wanawake ilikuwa ni asilimia 7.7 na wananume ni asilimia 6.3. Jitihada za kujua kama waathirika wameongezeka au wamepungua, zinafanyika kupitia utafiti mwingine uliopangwa kuanzia mwezi Julai, 2007 hadi Machi, 2008. Utafiti huo utafanywa kwa ushirikiano na Tume ya Kudhibiti UKIMWI yaani TACAIDS, Wizara ya Afya, Taasisi ya Takwimu (Bureau of Statistics) ambayo iko chini ya Wizara ya Mipango, Uchumi na Uwezeshaji kwa kushirikiana na Shirika la Kimataifa la Maendeleo ya Marekani (USAID). (Makofi) Kwa kuwa harakati za udhibiti wa maambukizo ya UKIMWI zinaendelea, tunaamini kwamba maambukizo hayo mapya yanapungua. Kwa mfano, tu tukiangalia katika Wiki ya Maonyesho ya Kimataifa ya Dar es Salaam walijitokeza watu 516 kupima UKIMWI na kati yao ni watu 35 waliogundulika kwamba wana UKIMWI ambayo ilikuwa ni karibu asilimia 7 ile ile. Wanawake wakiwa 25 sawasawa na asilimia 69 na wanaume wakiwa 11 sawasawa na asilimia 31. (b) Mheshimiwa Naibu Spika, utafiti kuhusu maeneo na kiwango cha maambukizi ulionyesha kwamba Mikoa inayoongoza kwa maambukizi ni Mbeya ambayo ilikuwa na asilimia 13.5, Iringa asilimia 13.4 na Dar es Salaam asilimia 10.9 kwa wastani tu. Katika Mikoa yote hata ile yenye asilimia ndogo, kama Kigoma na Manyara yenye asilimia 2, kuna maeneo ambayo yameathirika zaidi kuliko mengine. Hivyo basi, maeneo yote yanalazimika kutolegeza msimamo juu ya udhibiti wa UKIMWI. Maeneo yenye wagonjwa wengi zaidi yanaongezewa vituo vya kupimia virusi na kupewa mgao zaidi kuliko yale ambayo hayajaathirika sana. Kwa maana ya kupewa dawa za kupunguza makali ya UKIMWI. (Makofi) (c) Mheshimiwa Naibu Spika, idadi ya yatima na wajane ni kubwa ingawa kama nilivyoeleza hapo awali, idadi kamili hatuijui, na jitihada zinaendelea kupitia Serikali za Vijiji kupata takwimu sahihi. Yatima peke yao wanakadiriwa kuwa 2,500,000. Mamlaka za Serikali za Mitaa wametakiwa kuwahesabu yatima na watoto wote walio katika mazingira magumu bila kujali chanzo cha hali yao na kuwafanyia mipango ya kuwahudumia ili Serikali iweze kuwasaidia kwa ufanisi zaidi. 3 Wapo wanaopatiwa huduma, hasa Mijini, kutoka vyanzo mbalimbali ikiwa ni pamoja na Serikali, lakini hawajafikiwa wote kwa wastani tu ni asilimia 6 ya watoto wanaoishi kwenye kaya zenye hatima ambao wameweza kuhudumiwa. Wepesi wa Mamlaka za Serikali za Mitaa wa kuwatambua utaharakisha mchakato huo. (Makofi) Na. 177 Wakulima Wadogo Wadogo wa Miwa Kilombero MHE. HALIMA J. MDEE aliuliza:- Kwa kuwa, kilimo ndio uti wa mgongo wa uchumi wa Taifa letu; na kwa kuwa, wakazi wa Wilaya ya Kilombero katika Kata za Kidatu, Mkula, Sanje, Mang’ula; Kisawasawa na Kiberege wanategemea kilimo hususan kilimo cha miwa kuendesha maisha yao ya kila siku. (a) Je, Serikali ina mpango gani wa kuhakikisha kwamba, wakulima wadogo wadogo wa miwa wanaokizunguka Kiwanda cha Sukari cha Kilombero wanafaidika na kuwepo kwa Kiwanda husika kwa kuuza mazao yao kwenye kiwanda hicho? (b) Je, kwa nini baada ya msimu wa mavuno kufika, Miwa ya wakulima hao wadogo wadogo hainunuliwi mpaka ipite miaka mitatu? NAIBU WAZIRI WA KILIMO, CHAKULA NA USHIRIKA (MHE. HEZEKIAH N. CHIBULUNJE) alijibu:- Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Kilimo, Chakula na Ushirika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Halima James Mdee, Mbunge wa Viti Maalum, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Naibu Spika, Kiwanda cha Sukari Kilombero ni mojawapo ya viwanda vinavyotoa mchango mkubwa katika utekelezaji wa Mpango wa Kuendeleza Uzalishaji wa Sukari Nchini ambao lengo lake ni kuliwezesha Taifa kujitosheleza kwa mahitaji yake ya sukari ifikapo mwaka 2010. Kiwanda hicho hupata takriban asilimia 97 ya mahitaji yake ya miwa kutokana na miwa inayozalishwa na wakulima wa nje ya Kampuni yaani out growers. Kwa hiyo, ni dhahiri kuwa wakulima wa nje ya Kampuni wanatoa mchango mkubwa katika uzalishaji wa miwa katika kiwanda hicho. Kwa mfano, ununuzi wa miwa iliyozalishwa na wakulima hao uliongezeka kutoka tani 95,765 mwaka 1997/1998 hadi tani 696,253 mwaka 2005/2006 na idadi ya wakulima wa nje ya Kampuni walioshiriki katika uzalishaji wa miwa hiyo katika kipindi hicho iliongezeka kutoka wakulima 2,460 hadi wakulima 6,091 ambayo ni sawa na ongezeko la asilimia 42. 4 Ongezeko hilo linaonyesha wazi kwamba wakulima hao wanafaidika na mpango uliopo wa kuuza miwa kwenye kiwanda hicho. (b) Mheshimiwa Naibu Spika, Kiwanda cha Sukari cha Kilombero kimekuwa kikinunua wastani wa trakiban asilimia 95 ya miwa yote iliyozalishwa na wakulima wa nje ya kiwanda kila msimu wa mavuno unapofika. Wastani wa asilimia tano inayobakia imekuwa hainunuliwi kutokana na matatizo mbalimbali yakiwemo ya ubovu wa miundombinu, uwezo usio tosha wa kiwanda, na ubovu wa barabara katika maeneo ilikozalishwa miwa ya wakulima hao. Hata hivyo, tatizo la barabara mbovu linatafutiwa ufumbuzi kwa kutumia mfuko maalum wa kutengeneza barabara (Road Fund) waliojiwekea wakulima wenyewe wakisaidiwa na Mfuko wa Kilombero Trust Fund. Aidha, ufumbuzi wa kuaminika ni kwa njia ya maelewano kupitia Kilimo cha Mkataba Contract Growing wenye wajibu unaoeleweka na wa kuamini wa pande zote mbili. Hatua ambayo nimetaarifiwa imefikiwa hivi karibuni na nawapongeza sana kwa kufikia hatua hiyo. MHE. HALIMA J. MDEE: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru sana. Na Vilevile namshukuru Naibu Waziri kwa majibu yake. Nina maswali mawili madogo ya nyongeza. La kwanza, taarifa ambazo zipo za hivi karibuni ni kwamba katika Kata ya Sanje ekari zaidi 300,000 za miwa hazijavunwa. Je, Serikali ina mkakati gani wa kuhakikisha kwamba mavuno yanafanyika na wakulima wanapata fedha zao ili waweze kuendelea na kilimo? La pili, kwa mujibu wa maelezo ya wakulima wa miwa tatizo la kusafirisha miwa ndilo linalosababisha ukwamishaji wa zoezi husika. Je, Serikali ikiwa mmoja wa wamiliki wa share katika hicho kiwanda ina mkakati gani wa kuhakikisha kwamba usafiri wa maana unapatikana ili mazao husika yaweze kuvunwa na hatimaye kusafirishwa? (Makofi) NAIBU WAZIRI WA KILIMO, CHAKULA NA USHIRIKA (MHE.