28 hoogleraren Jaarsma en Schoonhoven interview hoogleraren Jaarsma en Schoonhoven 29

‘Verpleegkundigen} ‘We zien meer claimen} vaker hun deskundigheid´ beroepstrots’ Sinds deze zomer telt UMC Utrecht maar liefst drie hoogleraren verplegingswetenschap. Twee daarvan - Tiny Jaarsma en Lisette Schoonhoven - vertellen over hun plannen. ‘Onze wens? Dat verpleegkundigen de kans krijgen om door te leren en op de plek te komen die bij hen past.’

tekst Margot Hamel fotografie Serge Ligtenberg

‘Utrecht heeft echt de ambitie om de besloten om naar het vasteland terug te goed denk ik, omdat de afstand tussen verplegingswetenschap een boost te ge- keren, hoorde ik van de vacature in de artsen en verpleegkundigen hierdoor ven, ook in de klinische praktijk. Dat wij Utrecht voor een derde hoogleraar. Voor minder groot is. In Zweden studeren hier nu met drie hoogleraren zitten… mij was dat een heel mooie kans.’ veel verpleegkundigen verder. Sommi- dat heb je echt nergens in Nederland.’ gen doen een opleiding tot gespeciali- Aan het woord is Lisette Schoonhoven, Tiny, jij werkt in Zweden als seerd verpleegkundige, anderen een net als Tiny Jaarsma sinds kort als hoog- hoogleraar verplegingswe- masteropleiding. Het onderwijs in Zwe- leraar verbonden aan het Julius Centrum tenschap en combineert die den is gratis, dus dat verklaart het en- van UMC Utrecht. Samen met hoogle- functie met die in Utrecht. Zijn thousiasme voor een deel. Verpleegkun- raar Marieke Schuurmans hebben zij de er grote verschillen tussen ver- digen krijgen er les van masteropgeleide opdracht om de verpleegkunde in pleegkundigen daar en hier? docenten, ze komen constant in contact Utrecht naar een hoger plan te tillen. ‘Het niveau van de verpleging ligt onge- met mensen die promoveren. Als ver- Tiny richt zich vooral op zelfzorg en zelf- veer op dezelfde lijn, en ook daar is een pleegkundige voel je meteen dat een car- management bij mensen met een chro- personeelstekort. Wel is het opleidings- rière binnen de verpleging mogelijk is, nische (cardiologische) aandoening, klimaat anders. Je hebt er verpleegkun- bij de patiënt, in het onderwijs of in de Lisette op de kwaliteit en veiligheid van digen, die drie jaar de bacheloroplei- wetenschap. Dat motiveert om door te de verpleegkundige zorg. ding doen aan de universiteit/ leren.’ hogeschool, en lager opgeleide verpleeg- Lisette, jij was sinds 2015 hoog- hulpen (undersjötserka). Daarnaast zijn Hoe zit het in Engeland? leraar aan de universiteit van er gespecialiseerde verpleegkundigen met Lisette: ‘In Southampton stimuleren ze Southampton. Waarom weer te- een één- of tweejarige vervolgopleiding. bewust de academisering van het be- rug naar Nederland? Tijdens onze opleiding in Linköping roep; verpleegkundigen die onderzoek ‘Op zich zat ik prima in Engeland. Maar volgen de verpleegkundigen voor een doen, moeten ook in de praktijk wer- door de Brexit ging ik nadenken: wat is deel interdisciplinaire lessen over ethiek ken. Hoogleraren, postdocs en promo- straks de positie van immigranten, wat is en gezondheidsleer, in het eerste jaar sa- vendi werken voor zestig procent op de het effect op Europese subsidies, wat be- men met studenten geneeskunde en fy- academie en voor veertig procent in de tekent het voor de uitbouw van mijn siotherapie. Ook in het tweede en derde kliniek. Ze combineren onderzoek met Tiny Jaarsma (links) en Lisette Schoonhoven werk? Toen mijn man en ik net hadden jaar doen ze samen projecten. Dat is taken bij de patiënt of bredere thema’s

nursing | oktober 2018 oktober 2018 | nursing Dit artikel vind je ook op Nursing.nl, onder 30 interview het thema EBP hoogleraren Jaarsma en Schoonhoven 31

CV Tiny Jaarsma CV Lisette als infectiepreventie. Dit werkt alleen als - ons eigen deel.” Vroeger was de patiën- je moet je tegelijkertijd afvragen: hoeveel meer hoogleraren verplegingsweten- Schoonhoven (1967) (1964) de programma’s op elkaar zijn afgestemd, tenzorg meer het domein van de artsen, patiënten hebben nu echt dorst, hoe schap. In 2013 waren dat er zes, in 2018 dus je mag bijvoorbeeld geen diensten maar dat gaat nu echt beter. Ik zie dat groot is het probleem? En hebben we zitten we op dertien. Dat is belangrijk als verpleegkundige draaien zonder link verpleegkundigen ook trotser zijn op het wel effectieve oplossingen, helpt dat ijs- voor de ontwikkeling van het vak. We met je onderzoek. Want de praktijk vak. We komen meer op voor de patiënt klontje voor al deze mensen eigenlijk hebben onderzoek nodig om ons werk te moet profiteren van je onderzoek en an- en claimen onze deskundigheid over pa- wel? Als je standaard een kritische hou- onderbouwen, want wat we doen, is dat dersom. Door dit soort constructies ko- tiëntenzorg, inclusief wat daarvoor nodig ding aanneemt over onze verpleegkun- allemaal wel nodig? Waar helpen we de men andere verpleegkundigen ook vaker is, zoals beter opgeleide verpleegkundi- dige interventies en op zoek gaat naar patiënt nu echt mee?’ in aanraking met wetenschappelijk on- gen en evidence. Want je moet weten bewijs, dan zou dat de verpleegkunde derzoek en is de drempel om mee te wer- wat je doet. Het bijhouden van score- naar een hoger plan tillen.’ Wat gaan jullie doen in Utrecht? ken lager. Dit stimuleert een heel snelle lijstjes kan wel degelijk zin hebben. De Lisette: ‘Heel precies kunnen we het nog Werk Werk lijn van praktijk naar wetenschap en an- scores leiden echt tot meer inzicht.’ Maar veel verpleegkundigen niet formuleren, omdat we onze plannen dersom.’ Lisette: ‘Dat bewijs moeten we als ver- vinden de werkdruk al hoog nog aan het maken zijn. Maar een paar 2018 - heden Hoogleraar 2009 - heden Hoogleraar Verplegingswetenschap Verplegingswetenschap pleegkundigen inderdaad hebben, maar zat, moeten ze dat onderzoek er dingen kan ik best noemen. De acade- Julius Centrum UMC Utrecht. Universiteit van Linköping Wil je dat ook in Utrecht? er speelt wel een aversie tegen registre- ook nog bij doen? mische/praktijkbanen in Southampton Expert kwaliteit en patiënt- Zweden Lisette: ‘Uiteraard willen we in een ideale ren, de registratielast wordt vaak ge- Tiny: ‘Die vraag hoor je nooit over me- waar ik het over had, die zou ik ook veiligheid van verpleegkun- situatie dat verpleegkundigen de kans noemd in de top-3 van verpleegkundige dicatie- of e-health onderzoek, waarom graag zien in Utrecht. Engeland kent dige zorg 2018 - heden Hoogleraar krijgen om door te leren en op de plek te verbeterpunten. Terecht, als we alleen wel over verpleegkundig onderzoek? Ons daarnaast fellowshipbeurzen op ba- Verplegingswetenschap (chronische cardiovasculaire komen die op dat moment bij hun past, registreren. Maar naast driemaal daags beroep moet er tijd voor vrijmaken, we chelorniveau. Verpleegkundigen kunnen 2018 - heden Gasthoogleraar zorg), Julius Centrum UMC en dat er genoeg tijd is om onderzoek te pijn meten, moeten we ook laten zien moeten het afdwingen. En daarbij moe- subsidie aanvragen voor een klein onder- Verplegingswetenschap, Utrecht. Expert zelfzorg en doen. Maar daar zijn we nog lang niet. welke interventies we daarop uitvoeren ten we ons massaal afvragen waarom we zoek en worden daarbij begeleid. Dat School of Health Sciences, University of Southampton, UK zelfmanagement bij mensen We zijn immers nog maar drie maanden en welke effecten deze hebben op het de dingen doen die we doen.’ lijkt me ook voor Utrecht een mooi stre- met een chronische (cardio- bezig in Utrecht, de kennismakingsfase welbevinden van de patiënt. Als dat lukt, Lisette: ‘Helemaal mee eens. We regi- ven. De nadruk binnen mijn onderzoek vasculaire) aandoening 2015 - heden Gasthoogleraar is nog niet afgerond. Dat zag ik ook in dan kunnen we meer zichtbaar maken streren het risico op vallen, en wat doen ligt op kwaliteit en veiligheid van de ver- Verplegingwetenschap, 2001 - 2010 Universitair Southampton; het duurt een tijdje voor- waar de kracht van de verpleegkundige we eraan bij welke patiënt en met welke pleegkundige basiszorg. Het onderzoe- IQ healthcare, Radboud hoofddocent cardiologie, dat je je klinische netwerk hebt opge- ligt. Op welke punten kunnen wij in- interventie? Hoe stuurt het ons hande- ken van het dagelijks werk van de ver- Universiteit onderzoeksleider ‘cardiolo- bouwd, dus daar ben ik hard mee bezig. vloed uitoefenen op het resultaat bij de len? In de verpleging doen we al jaren pleegkundige, bijvoorbeeld herkennen gie en zorg’, UMC Groningen Kennismaken met heel veel verpleegkun- patiënt? Dat zouden we echt meer moe- heel veel, zonder te weten wat het nut van verslechtering van de patiënt, en pre- 2015 - 2018 Hoogleraar Verplegingswetenschap - 1986 - 1992 en 2004 - 2010 digen, onderzoekers en andere discipli- ten doen. Ik denk ook dat de gemiddel- ervan is. Daar ligt het onderzoeksgebied ventie van schade zoals decubitus, vallen, Innovative and Essential Care Verpleegkundige afdeling van de verplegingswetenschap: vragen infecties. Maar ook hoe we de patiënt Research Group/Continence interne geneeskunde en stellen over de dagelijkse zorg. We willen hier meer bij kunnen betrekken, kunnen and Skin Technology cardiologie en hartfalenpoli, ‘Juist bij een hoge werkdruk, wil je toch in de praktijk het juiste doen voor onze zorgen dat we aansluiten bij de behoef- University of Southampton, UK UMC Groningen patiënt.’ ten van de patiënt.’ Tiny: ‘Ik denk: juist als de werkdruk Tiny: ‘Het verpleegkundig onderzoek 1989 -1998 Verpleegkundige Studie dat je interventies effect hebben?’ afdeling neurologie, VUmc hoog is, dan wil je toch dat je interventies dat er binnen het UMC Utrecht is, wil Amsterdam 1999 Proefschrift Heart fai- ook echt effect hebben? Ik wil het zelfs ik verder ontwikkelen. Ik wil me vooral lure: Nurses Care: Effects of nes. Om te bekijken wie wat doet, maar de verpleegkundige best een scorelijst wil omdraaien: doe vooral onderzoek naar richten op het verbeteren van de zorg Studie education and support by a ook om te zien waar we kunnen aanslui- bijhouden als ze weet dat het in de zorg het effect van je handelingen zodat je in voor hartpatiënten, in de breedste zin nurse on self-care, resource ten. De positie die onderzoek en verple- voor de patiënt echt zin heeft.’ de beperkte tijd nuttige dingen doet.’ van het woord, dus van preventieve tot 2003 Proefschrift Prediction utilization and quality of life of Pressure Ulcers: Problems of patients with heart failure gingswetenschap in Engeland hebben, palliatieve zorg. Hart- en vaatziekten daar droom ik voor Nederland ook van. Wat kan beter? Maar al met al ontwikkelt de zijn nog steeds doodsoorzaak nummer and Prospects. Universiteit Utrecht 1986 Master verpleegkunde Maar dat heeft tijd nodig.’ Tiny: ‘Wat ook al beter gaat, maar nog verpleegkunde zich goed? 1 en verpleegkundigen hebben veel bij Universiteit Maastricht veel beter zou kunnen, is openstaan voor Lisette: ‘Vind ik wel. Er zijn steeds meer te dragen aan de zorg, zowel op heel 2002 Master Epidemiologie, Heeft de verpleegkunde in Ne- klinische onzekerheden. Zo liep ik een verpleegkundig specialisten, gespeciali- praktisch niveau (dan kom ik weer bij 1982 Bachelor verpleeg- Nihes Instituut voor ge- kunde Academie voor derland zich de laatste decen- aantal jaren terug mee op de cardiologie. seerd verpleegkundigen en collega’s met de dorst) als op organisatorisch niveau. zondheidswetenschappen, Gezondheidszorg Nederland nia voldoende ontwikkeld? De verpleegkundigen vroegen zich af een masteropleiding. Ook wordt er na- Dat laatste gaat dan om zaken als: een Rotterdam Tiny: ‘Voldoende, dat weet ik niet, maar waarom patiënten met hartfalen zoveel gedacht over de vraag wat we willen van verpleegkundige nazorgpoli, telebege- ik vind wel dat er veel gebeurd is. Wat ik dorst hebben en voor we het wisten be- de mbo- en de hbo-opgeleide verpleeg- leiding, en hartrevalidatie. In Neder- 1998 Master verpleegkunde, Universiteit Utrecht zie is dat verpleegkundigen zich meer het gon iedereen enthousiast te praten over kundigen, hoe maak je het onderscheid. land is veel onderzoek gaande op dat verpleegkundig domein toe-eigenen. Ze verschillende oplossingen: ijsklontjes, in- Het is goed om na te denken over ons gebied en de baan in Utrecht geeft 1989 Bachelor verpleegkunde zeggen “dit is onze patiënt, wij zijn ver- gevroren fruit, dat soort dingen. Natuur- vak, er is meer bewustwording gekomen ruimte om dat onderzoek allemaal bij Hogeschool Inholland, Am- antwoordelijk voor - en deskundig over lijk wil je je patiënt meteen helpen, maar en dat is nodig. Bovendien zijn er steeds elkaar te brengen.’ sterdam

nursing | oktober 2018 oktober 2018 | nursing