Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Dla Gminy Suszec

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tre ści zawarte w publikacji nie stanowi ą oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Spis tre ści 1. Streszczenie ...... 3 2. Wst ęp ...... 8 2.1. Cel i zakres opracowania ...... 8 2.2. Polityka energetyczna na poziomie mi ędzynarodowym i krajowym...... 10 2.2.1. Poziom mi ędzynarodowy - polityka Unii Europejskiej ...... 10 2.2.2. Poziom krajowy...... 11 2.2.3. Poziom regionalny ...... 15 2.2.4. Poziom lokalny ...... 18 3. Ogólna charakterystyka gminy Suszec ...... 22 3.1. Powierzchnia i poło żenie obszaru obj ętego Planem ...... 22 3.2. Demografia ...... 24 3.3. Zabudowa mieszkaniowa ...... 26 3.4. Działalno ść gospodarcza i rolnictwo ...... 27 3.5. Uwarunkowania krajobrazowe...... 28 4. Charakterystyka no śników energetycznych zu żywanych na terenie gminy Suszec ...... 30 4.1. Energia elektryczna ...... 30 4.1.1. Oświetlenie ulic ...... 30 4.2. System ciepłowniczy ...... 30 4.2.1. Odbiorcy i zu życie ciepła ...... 31 4.3. System gazowniczy ...... 31 4.3.1. Odbiorcy i zu życie gazu ...... 32 4.4. Gospodarka odpadami ...... 32 4.5. Odnawialne źródła energii ...... 33 4.6. System transportowy ...... 38 5. Jako ść powietrza atmosferycznego w gminie Suszec ...... 40 6. Metodologia inwentaryzacji źródeł emisji CO 2 ...... 46 6.1. Podstawowe zało żenia przyj ęte w Planie ...... 46 6.2. Ogólne zasady opracowania inwentaryzacji ...... 47 6.3. Wska źniki emisji ...... 50 7. Inwentaryzacja emisji CO 2 ...... 52 7.1. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii ...... 52 7.1.1. Gminne obiekty u żyteczno ści publicznej ...... 52 7.1.2. Oświetlenie uliczne ...... 54 7.1.3. Obiekty mieszkalne ...... 54 7.1.4. Przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne ...... 56 7.1.5. Transport ...... 59 7.1.6. Podsumowanie inwentaryzacji emisji CO 2 z terenu gminy ...... 60 7.2 Inwentaryzacja emisji - prognoza na rok 2020 ...... 63 8. Plan działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji...... 67 8.1. Cele strategiczne ...... 67 8.2. Cele szczegółowe ...... 68 8.3. Strategia długoterminowa do roku 2020 ...... 69 8.4. Projekty działa ń na rzecz gospodarki niskoemisyjnej ...... 69 8.4.1 Podsumowanie efektów planowanych działa ń ...... 80 9. Realizacja Planu ...... 81 9.1. Źródła finansowania przedsi ęwzi ęć ...... 83 9.2. System monitoringu i oceny ...... 88 9.3. Czynniki potencjalnie oddziałuj ące na realizacj ę Planu – analiza SWOT ...... 92 10. Zgodno ść z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ...... 94 11. Konsultacje społeczne ...... 101 12. Spisy ...... 103 Zał ącznik nr 1 Wykaz inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec ...... 105

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

1. Streszczenie Plan gospodarki niskoemisyjnej to dokument strategiczny gminy, maj ący wpływ na lokaln ą gospodarkę ekologiczn ą i energetyczn ą. Plan zawiera informacje o ilo ści wprowadzanych do powietrza pyłów i gazów cieplarnianych na terenie Gminy oraz wskazuje propozycje konkretnych działa ń ograniczaj ących te ilo ści. Potrzeba sporz ądzenia i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wynika ze zobowi ąza ń podj ętych przez Polsk ę i jest zgodna z polityk ą kraju. Jednym z celów tematycznych polityki spójno ści w latach 2014-2020 jest wspieranie przej ścia na gospodark ę niskoemisyjn ą we wszystkich sektorach. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej skupia si ę na wdro żeniu tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego przyj ętego w grudniu 2008 r. Podstawowe cele pakietu:

• redukcja emisji CO 2 o 20% w roku 2020 w porównaniu do 1990 r., • wzrost zu życia energii ze źródeł odnawialnych w UE z obecnych 8,5 do 20% w 2020 r., dla Polski ustalono wzrost z 7 do 15%, • zwi ększenie efektywno ści energetycznej w roku 2020 o 20% - co ma zosta ć zrealizowane m.in. poprzez stosowanie energooszcz ędnych rozwi ąza ń w budownictwie.

Celem dokumentu jest analiza i przedstawienie działa ń mo żliwych do realizacji w zwi ązku ze zmniejszeniem zu życia energii finalnej oraz ograniczaniem emisji zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych do atmosfery. Cel ten wpisuje si ę w bie żą cą polityk ą energetyczn ą i ekologiczn ą Gminy Suszec i jest zbie żny z dotychczasowymi działaniami władz gminy. W dokumencie przedstawiono wyniki inwentaryzacji bazowej emisji gazów cieplarnianych oraz przeanalizowano działania zaplanowane do realizacji.

W strukturze Planu znajduj ą si ę m.in. takie elementy jak: • charakterystyka obszaru obj ętego opracowaniem oraz obecny stan jako ści powietrza atmosferycznego na terenie Gminy, • analiza infrastruktury energetycznej na terenie Gminy oraz identyfikacja aspektów i obszarów problemowych, wyst ępuj ących na terenie Gminy, • metodologia oraz omówienie wyników przeprowadzonej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla do atmosfery ze źródeł niskiej emisji, • wybór działa ń pozwalaj ących na osi ągni ęcie zakładanego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych, • propozycja systemu monitorowania efektów wdra żania działa ń okre ślonych w Planie.

Gmina Suszec Gmina Suszec le ży w powiecie pszczy ńskim, pomi ędzy Pszczyn ą a Żorami, około 40 km na południe od Katowic, blisko trasy Katowice-Wisła. Suszec jest gmin ą górniczo-rolnicz ą. Najwi ększym zakładem pracy w gminie jest kopalnia w ęgla kamiennego "Krupi ński". Dobrze rozwini ęta jest produkcja rolnicza oraz przetwórstwo warzywne. Według danych GUS, na koniec 2013 r. gmin ę Suszec zamieszkiwało 11 869 mieszka ńców. Zlokalizowanych tu było ogółem 3 029 mieszka ń o ł ącznej powierzchni u żytkowej 347 051 m2. Ogółem na terenie gminy zarejestrowanych jest około 520 podmiotów gospodarczych.

Ogromn ą cz ęść Gminy stanowi ą lasy, które zajmuj ą prawie 35% powierzchni ogółem gminy. Najwi ększym zespołem le śnym w Gminie jest kompleks lasów kobiórskich. Zachodnia cz ęść

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Gminy Suszec wchodzi w skład otuliny Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Suszec jest Gmin ą o charakterze górniczo – rolniczym. Na terenie Gminy Suszec znajduj ą si ę pokłady w ęgla kamiennego eksploatowane przez Jastrz ębsk ą Spółk ę Węglow ą S.A – KWK „Krupi ński”. Ł ącznie z pokładami w ęgla kamiennego wyst ępuje metan, dlatego te ż KWK „Krupi ński” zaliczana jest do kopalni metanowych. Gaz pochodz ący z górotworu zawiera około 57% czystego metanu. Poza tymi surowcami na terenie Gminy Suszec wyst ępuje zło że piasków „Rudziczka” rozpoznane pod wzgl ędem geologicznym. Teren zło ża poło żony jest na północny – zachód od kopalni KWK „Krupi ński”.

Na terenie Gminy Suszec dobrze rozwini ęta jest produkcja rolnicza oraz przetwórstwo warzywne. Dominuj ą gleby średniej jako ści; najwi ększy udział stanowi ą gleby klasy IVb i IVa. Na terenie Gminy, wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego, istnieje 1 111 gospodarstw rolnych. Ich ł ączna powierzchnia wynosi około 4 200 ha, w tym u żytki rolne stanowi ą około 89%. Przy czym tylko 178 gospodarstw rolnych posiada powierzchni ę powy żej 5 ha. Wła ściciele 756 gospodarstw utrzymuj ą si ę wył ącznie z prowadzenia działalno ści rolnej. Do głównych upraw mo żna zaliczy ć pszenic ę oraz j ęczmie ń. W gospodarstwach rolnych prowadzona jest głównie hodowla drobiu, trzody chlewnej, w dalszej kolejno ści owiec i bydła.

W „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” przeanalizowano dokumenty planistyczne i strategiczne na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Stwierdzono, i ż działania zaproponowane w Planie (których celem jest redukcja emisji CO 2, wzrost wykorzystania OZE w produkcji energii oraz zmniejszenie zu życia energii finalnej) s ą z nimi zgodne. Na szczeblu lokalnym Plan wykazuje zgodno ść z: • „Strategi ą rozwoju gminy Suszec na lata 2007-2022”; • „Aktualizacj ą Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Suszec na lata 2011 – 2014 z perspektyw ą 2015-2018”; • „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe gminy Suszec”; • „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suszec”.

Identyfikacja problemów w zakresie jako ści powietrza w gminie Suszec: • na obszarze Gminy Suszec nie wyst ępuj ą wi ększe źródła zanieczyszcze ń; ich głównym źródłem s ą rozproszone źródła ciepła, w tym indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej (tzw. emisja niska), co obserwuje si ę szczególnie w sezonie grzewczym. Emisja zanieczyszcze ń wi ąż e si ę z powszechnym u żywaniem pieców grzewczych o niskiej sprawno ści i gorszej jako ści paliw (w ęgiel, drewno); • zanieczyszczenia do atmosfery emitowane s ą równie ż z sektora transportu, gdzie du żym problemem jest niewystarczaj ąco dobry stan dróg oraz ruch drogowy na drodze DW 935 i DW 93; • zanieczyszczenia pyłowe i gazowe do atmosfery emitowane s ą równie ż z elektrociepłowni „Suszec”, przy czym wska źniki wielko ści emisji pozostaj ą poni żej norm dopuszczalnych; • emisja zanieczyszcze ń z sektora przemysłu, w tym KWK Krupi ński; • niewielkie wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. 4

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wyniki inwentaryzacji wielko ści emisji dwutlenku w ęgla Przy sporz ądzaniu inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych do powietrza wykorzystano wytyczne Porozumienia Burmistrzów „Jak opracowa ć Plan Działa ń na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) – poradnik” (ang. „How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP) – Guidebook”). W celu oszacowania wielko ści emisji gazów cieplarnianych przyj ęto nast ępuj ące zało żenia: • inwentaryzacja obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy Suszec,

• działaniami obj ęto zu życie energii i zwi ązan ą z nim emisj ę CO 2 w sektorach: obiekty użyteczno ści publicznej, budynki mieszkalne, budynki wykorzystywane na cele gospodarcze i społeczne, o świetlenie uliczne, transport, • inwentaryzacj ę sporz ądzono w oparciu o ko ńcowe zu życie energii na terenie gminy; jako no śniki zu żywane na terenie gminy wyró żniono: energia elektryczna, gaz ziemny, ciepło sieciowe, węgiel kamienny, drewno, benzyna, olej nap ędowy, • jako rok bazowy, w stosunku do którego władze lokalne b ędą si ę starały ograniczy ć wielko ść emisji CO 2 do roku 2020, przyj ęto rok 2012,

• do inwentaryzacji emisji CO 2 posłu żono si ę zestawem wska źników odpowiednich dla danego no śnika energii paliwa - wykorzystano wska źniki podane w wytycznych Porozumienia Burmistrzów „Jak opracowa ć Plan Działa ń na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) – poradnik”.

Podsumowanie emisji CO2 na terenie gminy Suszec

Tabela 1 Podsumowanie emisji CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) 2012 2013 budynki u żyteczno ści publicznej 1 406,3899 1 392,8169 oświetlenie uliczne 374,5431 372,3832 budynki mieszkalne 43 687,2139 43 841,7127 przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne 125 267,5888 118 654,3387 transport 15 291,0524 16 009,1260 RAZEM 186 026,7882 180 270,3776

Cel strategiczny Długookresowym celem strategicznym jest: poprawa stanu powietrza atmosferycznego poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie gminy Suszec.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Aby osi ągn ąć zakładany długoterminowy cel strategiczny, okre ślono cel główny , którym jest zmniejszenie do roku 2020 w gminie Suszec emisji CO2 o 10,2% w stosunku do emisji dla roku bazowego 2012, tj. o 19 026,4302 MgCO 2

Tabela 2 Wyznaczenie celu redukcji emisji CO 2 do roku 2020 (MgCO 2 /rok) 2012 2013 2020 budynki u żyteczno ści publicznej 1 406,3899 1 392,8169 1 145,9523 oświetlenie uliczne 374,5431 372,3832 344,5797 budynki mieszkalne 43 687,2139 43 841,7127 39 309,0202 przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne 125 267,5888 118 654,3387 109 595,0503 transport 15 291,0524 16 009,1260 16 605,7555 RAZEM 186 026,7882 180 270,3776 167 000,3580

Aby osi ągn ąć powy ższy cel – do roku 2020 emisja CO2 na terenie gminy powinna spa ść z poziomu 186 026,7882 MgCO 2 do poziomu 167 000,3580 MgCO 2, tj. o wielko ść równ ą 19 026,4302 MgCO 2

Cele szczegółowe • zmniejszenie zu życia energii finalnej na terenie gminy w sektorach: gminnym, mieszkalnictwa, przedsi ębiorstw i innych obiektach wykorzystywanych na cele społeczne, • zmniejszenie zu życia energii elektrycznej poprzez wprowadzanie nowoczesnych rozwiąza ń zwi ązanych z o świetleniem ulic, • poprawa jako ści dróg i rozwój alternatywnej komunikacji, wpływająca na zmniejszenie zu życia paliw, a poprzez to spadek emisji substancji zanieczyszczaj ących do środowiska, • wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w produkcji energii, • stosowanie OZE w nowobudowanych i remontowanych obiektach publicznych, • termomodernizacja budynków u żyteczno ści publicznej, • pomoc w termomodernizacji obiektów budowlanych nale żą cych do mieszka ńców, • pomoc w wymianie źródeł ogrzewania budynków z w ęglowego na inne, charakteryzuj ące si ę mniejsz ą emisj ą gazów cieplarnianych, • promocja i wdra żanie idei budownictwa energooszcz ędnego, • edukacja mieszka ńców w zakresie OZE i efektywnego gospodarowania energi ą, • przygotowanie samorz ądu lokalnego do pełnienia wzorcowej roli w zakresie efektywno ści energetycznej.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• zwi ększenie do roku 2020 w gminie Suszec wykorzystania odnawialnych źródeł energii o 6% w stosunku do wykorzystania dla roku bazowego 2012, tj. o 21 389,6693 MWh.

Plan działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji Aby zrealizowa ć powy ższe cele, przedstawiono propozycje działa ń wraz z szacunkowymi kosztami oraz opisem korzy ści społeczno-ekonomicznych wynikaj ących z ich realizacji. W śród zaproponowanych działa ń znajduj ą si ę zarówno zadania inwestycyjne (np. termomodernizacja budynków, modernizacja o świetlenia, instalacja OZE) jak i zadania mi ękkie, głównie o charakterze promocyjno-edukacyjnym. Działania dotycz ą wszystkich sektorów obj ętych inwentaryzacj ą emisji CO 2. W Planie wskazano równie ż źródła finansowania działa ń oraz wska źniki monitoringu efektów działa ń w podziale na poszczególne sektory.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

2. Wst ęp Plan gospodarki niskoemisyjnej (zwany dalej Planem) to strategiczny dokument gminy, maj ący wpływ na lokaln ą gospodarkę ekologiczn ą i energetyczn ą. Plan zawiera informacje o ilo ści wprowadzanych do powietrza pyłów i gazów cieplarnianych na terenie Gminy i wskazuje propozycje konkretnych działa ń ograniczaj ących te ilo ści.

Gospodarka niskoemisyjna to gospodarka, której wzrost osi ąga si ę w wyniku integracji wszystkich aspektów gospodarki wokół niskoemisyjnych technologii i praktyk, wydajnych rozwi ąza ń energetycznych, czystej i odnawialnej energii i proekologicznych innowacji technologicznych. W ramach takiej gospodarki w sposób efektywny zu żywa si ę/lub wytwarza energi ę i materiały, a tak że usuwa, b ądź odzyskuje odpady metodami minimalizuj ącymi emisj ę gazów cieplarnianych. Dwutlenek w ęgla (CO 2) to najwa żniejszy gaz cieplarniany pod wzgl ędem ilo ści, natomiast pozostałe poziomy emisji gazów cieplarnianych przeliczono na ekwiwalent dwutlenku węgla (CO 2eq ). Wobec powy ższego, terminologia niskoemisyjna obejmuje całkowitą ilo ść gazów cieplarnianych 1.

Gospodarka niskoemisyjna to przede wszystkim: • energooszcz ędne budynki, • efektywny transport, • nowe technologie, w tym w dziedzinie odnawialnych źródeł energii.

Gospodarka niskoemisyjna przyczyni si ę do zmniejszenia koncentracji substancji w powietrzu wyrz ądzaj ących bezpo średni ą szkod ę ludzkiemu zdrowiu. Najwi ększe korzy ści zdrowotne przyniesie ograniczenie tzw. „niskich emisji” z ogrzewania budynków poprzez popraw ę efektywno ści energetycznej. Pod poj ęciem „niskiej emisji” rozumie si ę przede wszystkim emisj ę pyłów i szkodliwych gazów pochodz ącą z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni w ęglowych, w których spalanie odbywa si ę w nieefektywny sposób.

Aby mo żliwe było skuteczne ograniczenie negatywnego oddziaływania emisji zanieczyszcze ń, konieczne s ą inwestycje w tym zakresie.

2.1. Cel i zakres opracowania Celem dokumentu jest analiza i przedstawienie działa ń mo żliwych do realizacji w zwi ązku ze zmniejszeniem zu życia energii finalnej oraz ograniczaniem emisji zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych do atmosfery. Cel ten wpisuje si ę w bie żą cą polityk ą energetyczn ą i ekologiczn ą Gminy Suszec i jest zbie żny z dotychczasowymi działaniami władz gminy. W dokumencie przedstawiono wyniki inwentaryzacji bazowej emisji gazów cieplarnianych oraz przeanalizowano działania zaplanowane do realizacji.

1 Źródło: „Budowa gospodarki niskoemisyjnej. Podr ęcznik dla regionów europejskich”. 8

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Cele szczegółowe: • rozwój planowania energetycznego w Gminie oraz zapewnienie bezpiecze ństwa dostaw no śników energii na jej terenie, • redukcja zu życia energii w poszczególnych sektorach odbiorców energii, • poprawa jako ści powietrza, poprzez zmniejszenie lokalnej emisji zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych zwi ązanej ze spalaniem paliw na terenie gminy, • wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, • kreowanie i utrzymanie wizerunku gminy Suszec, jako jednostki samorz ądowej, która w sposób racjonalny wykorzystuje energi ę i dba o jako ść środowiska na swoim terenie, • wł ączanie poszczególnych uczestników lokalnego rynku energii w działania ograniczaj ące emisj ę gazów cieplarnianych.

W strukturze „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” znajduj ą si ę poni ższe elementy: 1. Streszczenie 2. Ogólna strategia • Cele strategiczne i szczegółowe • Stan obecny • Identyfikacja obszarów problemowych • Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzkie, zaanga żowane strony, bud żet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocen ę) 3. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla 4. Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem • Długoterminowa strategia, cele i zobowi ązania • Krótko/ średnioterminowe działania/zadania (opis, podmioty odpowiedzialne za realizacj ę, harmonogram, koszty, wska źniki).

W Planie wyszczególniono m.in.: • charakterystyk ę obszaru obj ętego opracowaniem oraz obecny stan jako ści powietrza atmosferycznego na terenie Gminy, • analiz ę infrastruktury energetycznej na terenie Gminy oraz identyfikacj ę aspektów i obszarów problemowych, wyst ępuj ących na terenie Gminy, • metodologi ę oraz omówienie wyników przeprowadzonej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla do atmosfery, • wybór zakresu działa ń pozwalaj ących na osi ągni ęcie zakładanego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych wraz ze wskazaniem źródeł finansowania i harmonogram podejmowanych działa ń,

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• identyfikacj ę celów Planu, • czynniki oddziałuj ące na jego realizacj ę, • propozycj ę systemu monitorowania efektów wdra żania przedsi ęwzi ęć okre ślonych w niniejszym Planie.

Zakres merytoryczny niniejszego dokumentu jest zgodny z: • obowi ązuj ącymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego, • wytycznymi wynikaj ącymi z Porozumienia Burmistrzów.

2.2. Polityka energetyczna na poziomie mi ędzynarodowym i krajowym 2.2.1. Poziom mi ędzynarodowy - polityka Unii Europejskiej Problem oszcz ędno ści energii, racjonalnego jej zu życia jak równie ż bezpiecze ństwa dostaw to jedne z wa żniejszych zagadnie ń dotycz ących wspólnego rynku energii jakie dyskutowane są na forum unijnym. Potrzeba wzmocnienia europejskiej polityki w zakresie racjonalizacji zu życia energii została wyartykułowana m.in. w wydanej w 2000r. „Zielonej Ksi ędze w kierunku europejskiej strategii na rzecz zabezpieczenia dostaw energii” oraz w 2005 r. w „Zielonej Ksi ędze w sprawie racjonalizacji zu życia energii czyli jak uzyska ć wi ęcej mniejszym nakładem środków”. Według autorów Zielonej Ksi ęgi, skutecznie realizowana polityka efektywnego zu żywania energii, poza tym i ż przyczyniłaby si ę do oszcz ędno ści energii, byłaby du żym wkładem we wzrost konkurencyjno ści Unii Europejskiej oraz spowodowałaby wzrost zatrudnienia. Miałaby równie ż wpływ na redukcj ę emisji gazów cieplarnianych oraz zwi ększenie bezpiecze ństwa energetycznego Unii poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energi ę.

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej skupia si ę na wdro żeniu tzw. pakietu klimatyczno- energetycznego przyj ętego w grudniu 2008 r. Podstawowe cele pakietu to:

Zobowi ązania redukcyjne gazów cieplarnianych, obliguj ą do działa ń polegaj ących głównie na przestawieniu gospodarki na gospodark ę niskoemisyjn ą, a tym samym ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i innych substancji. Jest to kluczowy krok w kierunku zapewnienia stabilnego środowiska oraz długofalowego zrównowa żonego rozwoju.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Oddziaływanie na poziomie unijnym odbywa si ę równie ż poprzez dyrektywy . W poni ższej tabeli przedstawiono wybrane europejskie regulacje dotycz ące efektywno ści energetycznej.

Dyrektywa Cele / działania Dyrektywa 2002/91/WE Ustanowienie minimalnych wymaga ń energetycznych dla o charakterystyce nowych i remontowanych budynków energetycznej budynków Certyfikacja energetyczna budynków Oszcz ędno ść 40 Mtoe do 2020 Dyrektywa 2003/87/WE Ustanowienie handlu uprawnieniami do emisji gazów ustanawiaj ąca program cieplarnianych na obszarze Wspólnoty handlu uprawnieniami do Promowanie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych emisji gazów cieplarnianych w sposób opłacalny i ekonomicznie efektywny na obszarze Wspólnoty Dyrektywa 2005/32/WE Projektowanie i produkcja sprz ętu powszechnego u żytku Ecodesign o projektowaniu o podwy ższonej sprawno ści energetycznej urz ądze ń powszechnie zu żywaj ących energi ę Dyrektywa 2006/32/WE Obowi ązek podj ęcia przez kraje członkowskie działa ń o efektywno ści energetycznej prowadz ących do ograniczenia zu życia energii finalnej i serwisie energetycznym przez odbiorców ko ńcowych o 9%, od 2008 r. do 2016 r. Obowi ązek stworzenia i okresowego uaktualniania Krajowego planu działa ń dla poprawy efektywno ści energetycznej Dyrektywa 2012/27/UE Obowi ązek osi ągni ęcia celu polegaj ącego na zwi ększeniu w sprawie efektywno ści efektywno ści energetycznej o 20% do 2020 r. energetycznej Obowi ązek ustanowienia przez każde pa ństwo członkowskie systemu zobowi ązuj ącego do efektywno ści energetycznej

2.2.2. Poziom krajowy Do najwa żniejszych dokumentów definiuj ących polityk ę efektywno ści energetycznej w Polsce nale żą : • Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, • Krajowe Plany Działa ń dotycz ące efektywno ści energetycznej (1, 2, 3 KPD odpowiednio z lat 2007, 2012, 2014), do których tworzenia obliguje dyrektywa 2006/32/WE, • Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016, • Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, • Ustawa o efektywno ści energetycznej z 2011 r.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU W Polsce od 2010 r. jest realizowana „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” Ma na celu odpowied ź na najwa żniejsze wyzwania stoj ące przed polsk ą energetyk ą, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 r. Podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej okre ślonymi w dokumencie „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” s ą: - poprawa efektywno ści energetycznej, - wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii, - dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, - rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, - rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, - ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

W dokumencie okre ślono m.in. nast ępuj ące działania na rzecz poprawy efektywno ści energetycznej: • Ustalanie narodowego celu wzrostu efektywno ści energetycznej; • Stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzgl ędnieniem kogeneracji ze źródeł poni żej 1 MW, oraz odpowiedni ą polityk ę gmin; • Stosowanie obowi ązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszka ń przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu; • Oznaczenie energochłonno ści urz ądze ń i produktów zu żywaj ących energi ę oraz wprowadzenie minimalnych standardów dla produktów zu żywaj ących energi ę; • Zobowi ązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszcz ędnym gospodarowaniu energi ą; • Kampanie informacyjne i edukacyjne, promuj ące racjonalne wykorzystanie energii.

Plan wykazuje zbie żno ść z zapisami „Polityki…” w kontek ście poprawy efektywno ści energetycznej. Kwestia efektywno ści energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej w sposób priorytetowy, a post ęp w tej dziedzinie b ędzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów.

PLANY DZIAŁA Ń Pierwszy i Drugi Plan Działa ń dotycz ących efektywno ści energetycznej Wykonuj ąc zapis art. 14 ust. 2 dyrektywy 2006/32/WE Ministerstwo Gospodarki opracowało w 2007 roku pierwszy Krajowy Plan Działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej. Dokument okre ślił cel indykatywny osi ągni ęcia do 2016 roku oszcz ędno ści energii ko ńcowej w ilo ści nie mniejszej ni ż 9%w relacji do średniego zu życia tej energii z lat 2001 – 2005 (tj. o 53 452 GWh). Okre ślono równie ż po średni krajowy cel w zakresie oszcz ędno ści energii, przewidziany do osi ągni ęcia w 2010 r., a wynosz ący 2% oszcz ędno ści energii, który stanowi ście żkę dochodzenia do osi ągni ęcia celu przewidzianego na 2016 r., umo żliwiaj ąc ocen ę post ępu w jego realizacji. Ponadto dokument przedstawił zarys środków oraz wynikaj ących z nich działa ń realizowanych b ądź planowanych na szczeblu krajowym, słu żą cych do osi ągni ęcia krajowych celów indykatywnych w przewidywanym okresie.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Drugi Krajowy Plan Działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej został przygotowany w zwi ązku z obowi ązkiem przekazywania Komisji Europejskiej sprawozda ń na podstawie dyrektywy w sprawie efektywno ści ko ńcowego wykorzystania energii i usług energetycznych 2006/32/WE oraz dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków 2010/31/WE. Dokument zawierał w szczególno ści opis planowanych środków poprawy efektywno ści energetycznej okre ślaj ących działania maj ące na celu popraw ę efektywno ści energetycznej w poszczególnych sektorach gospodarki, niezb ędnych dla realizacji krajowego celu w zakresie oszcz ędnego gospodarowania energi ą na rok 2016. Trzeci Plan Działa ń dotyczący efektywno ści energetycznej Dokument podsumowuje osi ągni ęte cele poprawy efektywno ści energetycznej, przedstawia cele na rok 2020 oraz uaktualnia działania i środki przedsi ęwzi ęte oraz planowane dla ich osi ągni ęcia.

Plan wykazuje zgodno ść swoich zapisów z celami i działaniami zało żonymi z Planach Działa ń.

POLITYKA EKOLOGICZNA PA ŃSTWA NA LATA 2009-2012 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2016 Jej priorytetowym celem jest zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego kraju i tworzenie podstaw do zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Istotne dla jako ści powietrza w Polsce s ą nast ępuj ące cele średniookresowe do 2016 r., okre ślone w ww. dokumencie: • Najwa żniejszym zadaniem b ędzie d ąż enie do spełnienia przez RP zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, że emisja z du żych źródeł energii, o mocy powy żej 50 MWc, ju ż w 2008 r. nie powinna by ć wy ższa ni ż 454 tys. ton dla SO 2 i 254 tys. ton dla NOx. Limity te dla 2010 r. wynosz ą dla SO 2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012 wynosz ą dla SO 2 - 358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton. Trzeba doda ć, że s ą to limity niezwykle trudne do dotrzymania dla kotłów spalaj ących w ęgiel kamienny lub brunatny nawet przy zastosowaniu instalacji odsiarczaj ących gazy spalinowe. Podobnie trudne do spełnienia s ą normy narzucone przez Dyrektyw ę CAFE, dotycz ące pyłu drobnego o granulacji10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5). • Do roku 2016 zakłada si ę tak że całkowit ą likwidacj ę emisji substancji niszcz ących warstw ę ozonow ą przez wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.

Plan jest spójny z niniejszym dokumentem ze wzgl ędu na m.in. działania redukcyjne emisji zanieczyszcze ń powietrza oraz wsparcie i rozwój oze.

STRATEGIA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ „Strategia rozwoju energetyki odnawialnej” (przyj ęta przez Sejm w 2001 roku) zakłada wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i do 14% w 2020 r., w strukturze zu życia no śników pierwotnych. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) ułatwi przede wszystkim osi ągni ęcie zało żonych w polityce ekologicznej celów w zakresie obni żenia emisji zanieczyszcze ń odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne oraz zanieczyszcze ń powietrza.

Plan jest spójny ze Strategi ą ze wzgl ędu na m.in. wsparcie i d ąż enie do wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

USTAWA O EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ Ustawa okre śla krajowy cel w zakresie oszcz ędnego gospodarowania energi ą, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej, zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywno ści energetycznej, zasady sporz ądzania audytu efektywno ści energetycznej. Nakłada na jednostki sektora publicznego obowi ązek zastosowania co najmniej dwóch z poni ższych środków poprawy efektywno ści energetycznej: • umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej, • nabycie nowego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzuj ących si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, • wymiana eksploatowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na urz ądzenie, instalacj ę lub pojazd, o których mowa w pkt. powy żej, albo ich modernizacja, • nabycie lub wynaj ęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich cz ęś ci albo przebudowa lub remont u żytkowanych budynków, w tym realizacja przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów Dz. U. Nr 223, poz. 1459, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 76, poz. 493), • sporz ądzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni u żytkowej powy żej 500 m 2, których jednostka sektora publicznego jest wła ścicielem lub zarz ądc ą.

Plan wykazuje zgodno ść swoich zapisów z celami i działaniami okre ślonymi w ustawie.

Plan jest równie ż zgodny z najwa żniejszym dokumentem strategicznym na poziomie krajowym:

STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 To bazowy, wieloletni dokument strategiczny, którego zapisy wskazuj ą cele i priorytety polityki w Polsce tj. kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewni ć. Strategia Rozwoju Kraju stanowi punkt odniesienia dla innych strategii i programów rz ądowych, oraz opracowywanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego. Celem głównym strategii staje si ę wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniaj ących szybszy i zrównowa żony rozwój kraju oraz popraw ę jako ści życia ludno ści. Plan jest kompatybilny z zapisami Strategii Rozwoju Kraju okre ślonymi w: • II.6.2. Poprawa efektywno ści energetycznej m.in. wsparcie termomodernizacji budynków i modernizacji istniej ących systemów ciepłowniczych z zastosowaniem dost ępnych i sprawdzonych technologii, rozwój energetyki rozproszonej poza istniej ącą sieci ą energetyczn ą z wykorzystaniem lokalnych odnawialnych źródeł, • II.6.3. Zwi ększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii m.in. zwi ększenie wykorzystania OZE, • II.6.4. Poprawa stanu środowiska m.in. działania na rzecz poprawy jako ści powietrza, tj. ograniczenia emisji pyłów i innych zanieczyszcze ń powietrza, zwłaszcza z sektorów najbardziej emisyjnych (energetyka, transport), ze źródeł emisji rozproszonych (niedu że 14

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

zakłady przemysłowe, małe kotłownie) i ze źródeł indywidualnych w zabudowie mieszkaniowej (tzw. niska emisja); wykorzystanie paliw niskoemisyjnych w mieszkalnictwie; wdra żane b ędą rozwi ązania niskoemisyjne, m.in. w zakresie poprawy efektywno ści infrastruktury ciepłowniczej, modernizacji o świetlenia itp.

2.2.3. Poziom regionalny STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO „Śląskie 2020+” Strategia jest najwa żniejszym dokumentem programowym, który okre śla wizj ę rozwoju oraz cele i kierunki rozwoju województwa śląskiego. Wizj ą sformułowan ą w Strategii jest: „Województwo śląskie b ędzie regionem zrównowa żonego i trwałego rozwoju stwarzaj ącym mieszka ńcom korzystne warunki życia w oparciu o dost ęp do usług publicznych o wysokim standardzie, o nowoczesnej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz istotnym partnerem w procesie rozwoju Europy wykorzystuj ącym zró żnicowane potencjały terytorialne i synergi ę pomi ędzy partnerami procesu rozwoju” . Osi ągni ęcie wizji wymaga skoncentrowania działa ń prowadzonych w regionie w czterech obszarach priorytetowych: 1. Nowoczesna gospodarka 2. Szanse rozwojowe mieszka ńców 3. Przestrze ń 4. Relacje z otoczeniem Dla obszarów tych sformułowano cele strategiczne polityki rozwoju województwa śląskiego w perspektywie do roku 2020, wskazane cele operacyjne i zdefiniowane kierunki działa ń.

Plan wykazuje zgodno ść w swych zapisach z poni ższymi celami strategicznymi i wyznaczonymi w ich ramach celami operacyjnymi oraz kierunkami działa ń: Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZE Ń: • Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni ‹ Cel operacyjny: C.1. Zrównowa żone wykorzystanie zasobów środowiska Wskazane kierunki działa ń w ramach celu to m.in.: - Wspieranie wdro żenia rozwi ąza ń ograniczaj ących nisk ą emisj ę oraz zu życie zasobów środowiska i energii w przedsi ębiorstwach, gospodarstwach domowych, obiektach i przestrzeni u żyteczno ści publicznej, - Wsparcie rozwoju energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii przy minimalizacji kosztów środowiskowych i krajobrazowych, - Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw pro środowiskowych. ‹ Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój o środków ró żnej rangi Wskazane kierunki działa ń w ramach celu to m.in.: - Wsparcie rozwoju zintegrowanego, zrównowa żonego i niskoemisyjnego transportu, w tym transportu publicznego obejmuj ącego ró żne środki transportu i elementy infrastruktury takie jak: kolej, tramwaj, inny transport publiczny, lotniska, systemy kierowania ruchem, obiekty „parkuj i jed ź” oraz infrastruktury rowerowej

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DO ROKU 2019 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYWY DO ROKU 2024 Głównym celem tworzenia Programu jest d ąż enie do poprawy stanu środowiska w województwie oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszcze ń, ochrona i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami. W Programie okre ślono cel nadrz ędny: „ Województwo śląskie regionem innowacyjnej gospodarki i wysokiej jako ści życia przy zachowaniu dobrego stanu środowiska przyrodniczego ”.

Plan wykazuje zgodno ść w swych zapisach z poni ższymi celami i kierunkami ochrony środowiska do 2019 r. • W obszarze Powietrze atmosferyczne: ‹ Cel długoterminowy - Znacz ąca poprawa jako ści powietrza na obszarze województwa śląskiego zwi ązana z realizacj ą kierunków działa ń naprawczych ° Cele krótkoterminowe: - Skuteczne wdra żanie planów i programów słu żą cych ochronie powietrza w skali lokalnej i wojewódzkiej poprzez osi ągni ęcie zakładanych efektów ekologicznych, - Wdro żenie mechanizmów ograniczaj ących negatywny wpływ transportu na jako ść powietrza poprzez efektywn ą polityk ę transportow ą do poziomu nie powoduj ącego negatywnego oddziaływania na jako ść powietrza, - Sukcesywna redukcja emisji zanieczyszcze ń z sektora komunalno – bytowego do poziomu nie powoduj ącego negatywnego oddziaływania na jako ść powietrza, - Wdro żenie mechanizmów motywuj ących do implementacji nowoczesnych rozwi ąza ń w przemy śle skutkuj ących redukcj ą emisji substancji zanieczyszczaj ących, - Wzmocnienie systemu edukacji ekologicznej społecze ństwa skierowanej na promocj ę postaw słu żą cych ochronie powietrza ‹ Cel długoterminowy - Realizacja racjonalnej gospodarki energetycznej ł ącz ącej efektywno ść energetyczn ą z nowoczesnymi technologiami ° Cele krótkoterminowe: - Wspieranie finansowe i technologiczne inwestycji w technologie maj ące na celu efektywne wykorzystanie energii, - Wzmocnienie systemu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w skali województwa, - Kształtowanie postaw słu żą cych efektywnemu wykorzystywaniu energii

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2014-2020 Gmina Suszec, dzi ęki opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, b ędzie mogła ubiega ć si ę o środki unijne z RPO W ŚL 2014-2020 na działania zwi ązane z rozwojem gospodarki niskoemisyjnej na swoim terenie.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Szczególne znaczenie z kontek ście Planu ma Oś Priorytetowa IV Efektywno ść energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna i realizowane w jej ramach poni ższe działania: • Działanie 4.1 Odnawialne źródła energii Cel szczegółowy: zwi ększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych Planuje si ę skierowanie wsparcia na realizacj ę projektów inwestycyjnych dotycz ących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podł ączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej. Wsparcie przewiduje w szczególno ści budow ę i przebudow ę infrastruktury słu żą cej do produkcji i dystrybucji energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych, takich jak: biomasa, sło ńce, woda, geotermia, wiatr, w tym instalacji kogeneracyjnych.

Działania zapisane w pkt. 8.4 Planu, dotycz ące instalacji odnawialnych źródeł energii, wpisuj ą si ę zatem w powy ższe zapisy i ich realizacja jest mo żliwa przy wykorzystaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego.

• Działanie 4.2 Efektywno ść energetyczna i odnawialne źródła energii w mikro, małych i średnich przedsi ębiorstwach Cel szczegółowy: zwi ększona efektywno ść energetyczna w sektorze przedsi ębiorstw W ramach przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z popraw ą efektywno ści energetycznej, wspierane będą działania polegaj ące na modernizacji energetycznej obiektu/ instalacji wraz z zastosowaniem instalacji do produkcji energii elektrycznej i/lub cieplnej ze źródeł odnawialnych.

Działania zapisane w pkt. 8.4 Planu, z sektora przedsi ębiorczo ści, wpisuj ą si ę zatem w powy ższe zapisy i ich realizacja jest mo żliwa przy wykorzystaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego

• Działanie 4.3 Efektywno ść energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej Cel szczegółowy: zwi ększona efektywno ść energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym Wspierane b ędą działania polegaj ące na gł ębokiej modernizacji energetycznej budynków użyteczno ści publicznej i mieszkalnych wraz z budow ą i przebudow ą infrastruktury do produkcji i dystrybucji energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych w budynkach i/lub likwidacji „niskiej emisji” poprzez wymian ę/modernizacj ę indywidualnych źródeł ciepła. Możliwe jest wsparcie budowy instalacji/infrastruktury wykorzystuj ącej OZE

Działania zapisane w pkt. 8.4 Planu, dotycz ące m.in. termomodernizacji budynków użyteczno ści publicznej, instalacji OZE, wymian ę nieekologicznych źródeł ciepła, s ą zatem zgodne z powy ższymi zapisami i ich realizacja jest mo żliwa przy wykorzystaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego

• Działanie 4.4 Wysokosprawna kogeneracja Cel szczegółowy: zwi ększony udział produkcji energii w wysokosprawnej kogeneracji Wspierane b ędą działania polegaj ące na produkcji energii poprzez wykorzystanie wysokosprawnych źródeł kogeneracyjnych, opartych o źródła energii inne ni że OZE, w ęgiel

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

kamienny i brunatny. Przewiduje si ę mo żliwo ść wsparcia zabudowy układów energetycznych wykorzystuj ących metan z odmetanowania kopal ń jako wdro żenie innowacyjnych rozwi ąza ń. Działania zapisane w pkt. 8.4 Planu są zgodne z powy ższymi zapisami i ich realizacja jest mo żliwa przy wykorzystaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego

• Działanie 4.5 Niskoemisyjny transport miejski oraz efektywne o świetlenie Cel szczegółowy: zwi ększona atrakcyjno ść transportu publicznego dla pasa żerów W ramach działania wspierane b ędą przedsi ęwzi ęcia polegaj ące na budowie, przebudowie liniowej i punktowej infrastruktury transportu zbiorowego (np. zintegrowanych centrów przesiadkowych – w tym dworców autobusowych i kolejowych, parkingów Park&Ride i Bike&Ride, buspasów, dróg rowerowych, , budowa systemów miejskich wypo życzalni rowerów wraz z zakupem rowerów), zakupie taboru autobusowego i tramwajowego, wdra żaniu inteligentnych systemów transportowych ITS - w tym SDIP, wymianie o świetlenia w gminach na instalacje o wy ższej efektywno ści energetycznej.

Działania zapisane w pkt. 8.4 Planu, z sektora transportu i o świetlania ulicznego, wpisuj ą si ę zatem w powy ższe zapisy i ich realizacja jest mo żliwa przy wykorzystaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego

2.2.4. Poziom lokalny STRATEGIA ROZWOJU GMINY SUSZEC NA LATA 2007-2022 W dokumencie okre ślono wizj ę Suszec, która składa si ę z nast ępuj ących warto ści: Suszec to gmina, która w roku 2022 roku b ędzie si ę wyró żnia ć poprzez: • atrakcyjn ą odmienno ść wsi śląskiej, • przezwyci ęż on ą peryferyzacj ę, • silne wi ęzi społeczne, • wysok ą jako ść kapitału ludzkiego, • otwarto ść na otoczenie i wysok ą skuteczno ść absorbowania pojawiaj ących si ę szans rozwoju, • nowoczesn ą struktur ę gospodarcz ą, • rozs ądne wykorzystywanie własnych zasobów na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego, respektuj ące zasady rozwoju zrównowa żonego.

Aby zrealizowa ć powy ższe zało żenia, okre ślono w Strategii priorytety i cele. Plan jest spójny z Priorytetem III i okre ślonymi w jego ramach celami: ‹ Priorytet III: Przestrze ń gminy • Cel strategiczny 4: Wysoka atrakcyjno ść przestrzeni gminy dla mieszka ńców, odwiedzaj ących i inwestorów ° Cel operacyjny 4.5: Skuteczny system ochrony środowiska naturalnego gminy

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

W ramach celów, okre ślono działania strategiczne, w tym m.in. dotycz ące: programu ograniczenia niskiej emisji, termomodernizacji gminnych budynków u żyteczno ści publicznej, imprez o charakterze środowiskowym.

„Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” jest spójny z powy ższymi zapisami okre ślonymi w Strategii. W całej swej tre ści Plan odnosi si ę do problematyki ochrony środowiska, zwłaszcza zapobiegania emisji substancji zanieczyszczaj ących do środowiska, zmniejszenia zu życia ograniczonych paliw konwencjonalnych. Przyczyni si ę do tego realizacja zaplanowanych działa ń (wskazanych w pkt. 8.4 Planu) w zakresie przede wszystkim infrastruktury technicznej. Efektem wdro żenia Planu b ędzie poprawa stanu powietrza atmosferycznego oraz wzrost atrakcyjno ści gminy, przy zachowaniu jej zrównowa żonego rozwoju.

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SUSZEC NA LATA 2011 – 2014 Z PERSPEKTYW Ą 2015-2018 Naczeln ą zasad ą przyj ętą w Programie jest zasada zrównowa żonego rozwoju w celu umo żliwienia lepszego zagospodarowania istniej ącego potencjału gminy (zasobów środowiska, surowców naturalnych, obiektów, sprz ętu, jak i ludzi oraz wiedzy). W obszarze „ Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego” wyznaczono cele średniookresowe do 2018 r. Plan jest spójny z następuj ącym celem i kierunkami działa ń: • Cel: Osi ągni ęcie jako ści powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenie Gminy Suszec oraz utrzymanie jako ści powietrza atmosferycznego zgodnie z obowi ązuj ącymi standardami jako ści środowiska Kierunki działa ń: ‹ Prowadzenie remontów istniej ących dróg m.in. zmiana nawierzchni, ‹ Upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i mo żliwo ściach technicznych wykorzystania potencjału energetycznego poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii, ‹ Prowadzenie działa ń edukacyjnych oraz popularyzuj ących odnawialne źródła energii, ‹ Wspieranie rozwi ąza ń pozwalaj ących na unikanie lub zmniejszanie wielko ści emisji z transportu, ‹ Realizacja przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, ‹ Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwi ększaj ących efektywne wykorzystanie energii i zmniejszaj ących materiałochłonno ść gospodarki, ‹ Zwi ększenie świadomo ści społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo żliwo ści ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii oraz szkodliwo ści spalania odpadów w gospodarstwach domowych, ‹ Szkolenia dla podmiotów gospodarczych w zakresie wymaga ń dotycz ących ochrony środowiska, ‹ Wspieranie działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych m.in. wymian kotłów w ęglowych na paliwo gazowe, olej opałowy, biopaliwa, ‹ Budowa i modernizacja dróg gruntowych, ‹ Zwi ększenie wykorzystania paliw alternatywnych (przykładowo biopaliwa).

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Plan wpisuje si ę swym zakresem w powy ższe zapisy. Działania zaproponowane do realizacji w Planie (wskazane w pkt. 8.4 Planu) s ą zbie żne z kierunkami działaniami wskazanymi w POS i przyczyni ą si ę do ochrony jako ści powietrza w gminie.

ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE GMINY SUSZEC Dokument wskazuje przedsi ęwzi ęcia racjonalizuj ące u żytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych w gminie, w tym m.in.: • działania termomodernizacyjne budynków, • wymiana tradycyjnego o świetlenia budynków na energooszcz ędne, • modernizacja o świetlenia ulicznego na oprawy energooszcz ędne, • racjonalizacja u żytkowania energii elektrycznej w powtarzalnych technologiach energetycznych w sektorze przedsi ębiorstw, • wymiana źródeł ciepła, • stosowanie proekologicznych źródeł indywidualnych z preferencj ą do stosowania ciepła sieciowego, gazu ziemnego oraz paliw odnawialnych, • wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, • edukacja i dost ęp do informacji o energooszcz ędnych urz ądzeniach elektroenergetycznych.

„Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” wpisuje si ę swym zakresem w powy ższe cele. Działania zaproponowane do realizacji w Planie (wskazane w pkt. 8.4 Planu) dotycz ą m.in. termomodernizacji budynków, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zmiany źródeł ciepła na ekologiczne, wymiany o świetlenia na energooszcz ędne - są zatem zbie żne z przedsi ęwzi ęciami racjonalizuj ącymi u żytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych wskazanymi w Projekcie zało żeń.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń l KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SUSZEC Ustalenia Studium dotycz ące rozwoju infrastruktury technicznej obejmuj ą m.in.: • w tematyce zaopatrzenia w ciepło: 1) utrzymuje si ę wydzielon ą gospodark ę ciepln ą KWK „Krupi ński ” ze zdalaczynnym zasilaniem osiedla przy ul. Piaskowej, 2) utrzymuje si ę prace lokalnych kotłowni zalecaj ąc proekologiczne przekształcenia, tak po stronie zasilania jak i odbiorcy polegaj ąca na: - przebudowie źródeł (kotłów) na jednostki o wi ększej sprawno ści lub stosowanie paliw o mniejszej emisji pyłów i gazów do środowiska, - stosowaniu termoizolacji budynków (ocieplenie, wymiana stolarki) powoduj ącej zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Zało żenia Planu s ą zatem zbie żne z ustaleniami Studium . W śród działa ń zaproponowanych w Planie (wskazanych w pkt. 8.4 Planu) jest m.in. wymiana źródeł ciepła w budynkach indywidualnych (niskosprawnych nieekologicznych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym, na źródła proekologiczne), zainstalowanie OZE w budynkach u żyteczno ści publicznych, mieszkalnych, słu żą cych działalno ści gospodarczej i obiektach wykorzystywanych na cele społeczne (pozyskiwana energia odnawialna b ędzie słu żyła do podgrzewania ciepłej wody użytkowej i ogrzewania budynków). Przyczyni si ę to do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza w gminie.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

3. Ogólna charakterystyka gminy Suszec

3.1. Powierzchnia i poło żenie obszaru obj ętego Planem

Gmina Suszec poło żona jest w południowo – wschodniej cz ęś ci województwa śląskiego, w powiecie pszczy ńskim pomi ędzy Pszczyn ą a Żorami około 40 km na południe od Katowic, blisko trasy Katowice-Wisła. Gmina poło żona jest w kompleksie lasów pszczy ńsko-kobiórskich.

Gmina Suszec obejmuje 6 sołectw: Suszec, Kobielice, Kryry, Mizerów, Radostowice i Rudziczka. Powierzchnia gminy: 75 km 2.

Rysunek 1 Poło żenie gminy Suszec

Źródło: http://www.suszec.pl

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Gmina Suszec graniczy z pi ęcioma gminami: • Kobiór • Pawłowice • Pszczyna • Orzesze • Żory

Rysunek 2 Poło żenie gminy Suszec w powiecie pszczy ńskim

Źródło: https://www.osp.org.pl

Suszec posiada dobrze rozwini ętą infrastruktur ę techniczn ą. Niewielka odległo ść od głównego traktu komunikacyjnego Wisła-Katowice, a tak że przebiegaj ąca przez gmin ę droga wojewódzka nr 935 relacji O świ ęcim – Pszczyna – Żory – Rybnik – Racibórz – Opole, i droga wojewódzk ą nr 933 relacji Pszczyna – Jastrz ębie Zdrój – Wodzisław Śląski – Racibórz, oraz szlak kolejowy Katowice-Rybnik to jej główne atuty lokalizacyjne.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Rysunek 3 Mapa gminy Suszec

Źródło: http://89.161.199.99/infopres/show.php?ida=./PlikiMenu/suszecopis.php&idm=228

3.2. Demografia Według stanu na koniec 2013 r. gmin ę Suszec zamieszkuje 11 869 mieszka ńców. Gęsto ść zaludnienia w gminie wynosi 158 osób/km 2.

Tabela 3 Zestawienie danych demograficznych na lata 2002-2013 Dane demograficzne Rok Liczba Gęsto ść Przyrost naturalny Saldo migracji ludno ści zaludnienia na 1000 ludno ści 2002 10 442 138 4,9 62 2003 10 555 139 4,5 43 2004 10 673 141 4,0 76 2005 10 691 141 3,5 53 2006 10 842 144 5,82 71 2007 10 932 146 2,7 18 2008 11 051 147 2,6 108 2009 11 256 150 8,9 111 2010 11 497 153 8,3 34 2011 11 635 155 7,2 83 2012 11 791 157 5,3 56 2013 11 869 158 5,2 43 Źródło: opracowanie własne na podst. danych GUS 24

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wykres 1 Stan ludno ści w Gminie Suszec w latach 2002-2013 (faktyczne miejsce zamieszkania)

Źródło: opracowanie własne na podst. danych GUS

Na podstawie analizy danych dotycz ących ludno ści z lat 2002-2013 mo żna zauwa żyć systematyczny wzrost liczby ludno ści w gminie (wyj ątkiem jest rok 2006 kiedy odnotowano spadek liczby mieszka ńców). Wpływ na te tendencje ma przyrost naturalny (który utrzymuje si ę na dodatnim poziomie) oraz dodatnie saldo migracji oznaczaj ące napływ osób ch ętnych do osiedlenia si ę w gminie.

Dane dotycz ące struktury mieszka ńców według ekonomicznych grup wieku są korzystne dla gminy. Widoczna jest przewaga osób w wieku przedprodukcyjnym nad osobami w wieku poprodukcyjnym. Niestety, w ostatnich latach zauwa żyć mo żna stopniowy spadek liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym i wzrost liczby ludno ści w wieku poprodukcyjnym. Wykres 2 Udział ludno ści wg ekonomicznych grup wieku w % ludno ści Gminy Suszec w 2013 r.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Źródło: opracowanie własne na podst. danych GUS 3.3. Zabudowa mieszkaniowa Na koniec 2013 r. na terenie gminy zlokalizowanych było ogółem 3 029 mieszka ń o ł ącznej powierzchni u żytkowej 347 051 m2. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania wynosiła 114,6 m2, a wska źnik powierzchni mieszkalnej przypadaj ącej na 1 osob ę wyniósł 29,2 m2.

W poni ższej tabeli zestawiono informacje na temat zmian w gospodarce mieszkaniowej w gminie Suszec.

Tabela 4 Zasoby mieszkaniowe w gminie w latach 2002-2013 Rok Mieszkania Izby Powierzchnia u żytkowa Powierzchnia u żytkowa mieszka ń (m 2) na 1 osob ę (m 2) 2002 2 430 12 660 258 015 24,7 2003 2 463 12 871 263 029 25 2004 2 498 13 090 267 879 25,2 2005 2 543 13 365 274 689 25,7 2006 2 571 13 539 278 586 25,7 2007 2 606 13 729 283 544 25,9

2008 2 655 14 043 291 515 26,4 2009 2 707 14 357 299 734 26,6 2010 2 921 15 798 330 794 28,8 2011 2 955 16 007 335 891 28,9 2012 2 980 16 161 339 853 28,8 2013 3 029 16 436 347 051 29,2 Źródło: GUS BDL

W gminie działaj ą spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, zarz ądzaj ące blokami mieszkalnymi: 1. Zasoby mieszkaniowe Górniczej Spółdzielni Mieszkaniowej przy KWK „Krupi ński” w Suszcu: • 7 budynków mieszkalnych w m. Suszec o ł ącznej powierzchni u żytkowej 10 899,53 m2, • ogrzewanie z Jastrz ębskiej Spółki Energetycznej, 2. Zasoby mieszkaniowe Spółdzielni Mieszkaniowej „Nowa”: • 2 budynki mieszkalne w m. Suszec o ł ącznej powierzchni u żytkowej 5 893,4 m2, • ogrzewanie z Jastrz ębskiej Spółki Energetycznej, 3. Zasoby mieszkaniowe Wspólnoty Mieszkaniowej Mizerów: • 2 budynki mieszkalne w m. Mizerów o łącznej powierzchni u żytkowej 2 352 m2, • ogrzewanie: kotłownia w ęglowa,

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

3.4. Działalno ść gospodarcza i rolnictwo W strukturze gospodarczej gminy znacz ąco przewa żaj ą podmioty działaj ące w sektorze prywatnym, w ramach którego najwi ększ ą rol ę odgrywaj ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą. Podmioty działaj ące w sektorze publicznym stanowi ą niewielki odsetek całej liczby podmiotów, najwi ększe znaczenie odgrywaj ą pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego. Druga grup ą podmiotów działaj ących w ramach tego sektora s ą spółki handlowe, jednak ich znaczenie jest znacznie mniejsze ni ż pozostałych podmiotów. Struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy wyznaczona jest przez trzy główne funkcje: rolnicz ą, przemysłow ą i mieszkaniowo – usługow ą. Obszarami rozwoju funkcji rolniczej s ą sołectwa Kryry, Mizerów, Kobielice i Radostowice oraz z ograniczeniami (wynikaj ącymi z rozwoju przemysłu) sołectwa Suszec i Rudziczka.

Najwi ększym podmiotem gospodarczym zatrudniaj ącym ok. 2 200 pracowników jest KWK "Krupi ński". Powa żny potencjał gospodarczy gminy stanowi ą przedsi ębiorstwa powstałe na bazie niewykorzystanego maj ątku kopalni. Rozwija si ę równie ż przetwórstwo warzywne. Równolegle obok działalno ści przemysłowej funkcjonuje równie ż działalno ść usługowa prowadzona przez firmy zajmuj ące si ę handlem hurtowym i detalicznym, usługami dla ludności, doradztwem, usługami bankowymi, transportem.

Aktywno ść gospodarcza w gminie Suszec (poza gospodark ą roln ą) wyra żona liczba podmiotów gospodarczych przedstawia si ę nast ępuj ąco: Według danych GUS na koniec 2013 r., na terenie gminy funkcjonowało 867 podmiotów, z czego w sektorze prywatnym – 843 podmiotów. Największ ą grup ę stanowi ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą – 694 podmiotów.

Wykres 3 Dynamika liczby podmiotów gospodarczych w gminie Suszec w latach 2002-2013 Liczba podmiotów gospodarczych gminy Suszec 900

850

800

Liczba podmiotów 750 gospodarczych gminy Suszec 700

650

600 2002 2004 2006 2008 2010 2012

Źródło: opracowanie własne na podst. danych GUS

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Przebudowa gospodarki obszaru zmierza w kierunku restrukturyzacji górnictwa oraz tworzenia warunków dla powstania nowych miejsc pracy, i cho ć przemysł wydobywczy nadal skupia najwi ększ ą cz ęść zatrudnionych, to jednak podejmowane s ą starania, maj ące na celu ułatwienie rozwoju nowopowstałym przedsi ębiorstwom.

Zró żnicowanie typologiczne, rodzajowe i gatunkowe gleb, jak równie ż zmienno ść przestrzenna ich wyst ępowania na terenie gminy Suszec uwarunkowane zostały wła ściwo ściami skał glebotwórczych, warunkami wodnymi i szat ą ro ślinn ą. Gleby brunatne zajmuj ą tereny, na których istniej ą dobre warunki spływu wód powierzchniowych. Gleby bielicowe zajmuj ą płaskie tereny, gdzie spływ wód powierzchniowych jest bardzo wolny. Natomiast w zagł ębieniach terenu ukształtowały si ę torfy niskie.

Na terenie Gminy, wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego, istnieje 1 111 gospodarstw rolnych. Ich ł ączna powierzchnia wynosi około 4 200 ha, w tym u żytki rolne stanowi ą około 89%. Przy czym tylko 178 gospodarstw rolnych posiada powierzchni ę powy żej 5 ha. Wła ściciele 756 gospodarstw utrzymuj ą si ę wył ącznie z prowadzenia działalno ści rolnej.

Ogólna powierzchnia lasów na terenie Gminy Suszec wynosi 2 698 ha, co stanowi ok. 35 % jej powierzchni. Około 94% powierzchni le śnej pozostaje w administracji Lasów Pa ństwowych – Nadle śnictwa Kobiór, natomiast lasy niepa ństwowe (głównie osób fizycznych) stanowi ą niewielkie fragmenty (ok. 170 ha). Najwi ększym zespołem le śnym w Gminie jest kompleks lasów kobiórskich o powierzchni 2 380 ha. Pozostałe mniejsze zespoły le śne powi ązane s ą dolin ą Kanału Branickiego. 2

3.5. Uwarunkowania krajobrazowe Teren gminy otaczaj ą praktycznie ze wszystkich stron lasy – pozostało ści tzw. Puszczy Pszczy ńskiej – zabezpieczaj ące gmin ę przed zanieczyszczeniami z pobliskich aglomeracji miejskich. Cz ęść lasów na terenie Suszca i Rudziczki nale ży do parku (oraz otuliny parku) krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Ponadto w północnej cz ęś ci gminy znajduje si ę rezerwat przyrody „Babczyna dolina”. Warto zaznaczy ć, że na terenie gminy wyst ępuje ok. 120 gatunków ro ślin umieszczonych w „czerwonej ksi ędze” gatunków rzadkich i gin ących w Polsce.

Rezerwat przyrody – Babczyna Dolina . Jest to le śny rezerwat przyrody o powierzchni 76,25 ha. Zawiera naturalne układy biocenotyczne charakterystyczne dla dolin rzecznych. Utworzony został w 2002 r. rozporz ądzeniem wojewody śląskiego. Przedmiotem ochrony jest zespół przyrodniczy boru trzcinnikowego z rzadkimi gatunkami mszaków. Jest to tak że ostoja dla gatunków fauny: jaszczurki żyworodnej, padalca i zaskro ńca.

2 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Suszec.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” utworzony na mocy rozporz ądzenia nr 181/93 Woj. Katowickiego z 23 listopada 1993 r. Powierzchnia całkowita parku krajobrazowego-634,0 km². Park stanowi tereny chronione ze wzgl ędu na popularyzacj ę walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Najnowsze prace florystyczne potwierdziły wyst ępowanie 49 gatunków ro ślin naczyniowych obj ętych ochron ą gatunkow ą. Na obszarze Parku Krajobrazowego odnotowano 14 gatunków płazów, 6 gatunków gadów, 236 gatunków ptaków oraz 50 gatunków ssaków. Spo śród kr ęgowców uznawanych za zagro żone w skali kraju, zakwalifikowanych do “Polskiej czerwonej ksi ęgi zwierz ąt”, w granicach Parku przyst ępuj ą do rozrodu: traszka grzebieniasta, b ąk, b ączek, hełmiatka, bielik, zielonka, podró żniczek i przedstawiciel nietoperzy - borowiaczek, a przypuszczalnie tak że gniewosz plamisty, ro żeniec, kania czarna, koszatka i popielica.

Pomniki przyrody: • wi ąz pospolity – Suszec, ul. Św. Jana obok Banku Spółdzielczego, • dąb szypułkowy – Radostowice przy le śniczówce.

Odwiedzaj ący gmin ę Suszec tury ści maj ą do dyspozycji szerok ą baz ę wypoczynkowo- rekreacyjn ą. W południowej cz ęś ci Suszca istnieje atrakcyjny o środek rekreacyjno- wypoczynkowy o nazwie "Gwaru ś" z akwenem wodnym, gdzie w okresie letnim mo żna uprawia ć sporty wodne, w ędkarstwo jak równie ż korzysta ć z zaplecza sportowego. Malownicze poło żenie o środka stwarza doskonałe miejsce wypoczynku. Nad o środek „Gwaru ś” mo żna dojecha ć oznakowan ą ście żką rowerow ą (od strony gminy Pawłowice poprzez Mizerów i Kryry, oraz od strony gminy Orzesze poprzez Suszec). Na trasie wędrówki warto zobaczy ć min. XIX-wieczne ko ścioły w Suszcu i Kryrach oraz zabudowania byłych maj ątków ksi ążę cych w Suszcu, Kryrach i Mizerowie - na uwag ę zasługuje zwłaszcza oficyna dworska w Mizerowie (obiekt z pocz ątku XIX wieku, odrestaurowany).

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

4. Charakterystyka no śników energetycznych zu żywanych na terenie gminy Suszec

4.1. Energia elektryczna Gmin ę Suszec przecinaj ą trzy czynne linie wysokiego napi ęcia 110 kV – dwie w Radostowicach i jedna w pobli żu KWK „Krupi ński” w Suszcu. Odbiorcy z terenu gminy zasilani s ą z Głównych Punktów Zasilania 110 kV GPZ 110/SN, których podstawowym zadaniem jest zapewnienie dostaw mocy i energii elektrycznej odbiorcom komunalno-bytowym i drobnym odbiorcom przemysłowym. Funkcja ta jest realizowana poprzez sie ć średniego (SN) a nast ępnie niskiego (nn) napi ęcia. Przesył mocy dokonywany jest ci ągami liniowymi 15 kV, w które wł ączone s ą stacje transformatorowe przelotowe lub na odczepie. Linie 15 kV wykonywane s ą jako napowietrzne o przekrojach 25, 35, 50, 70 AFI. Sie ć niskiego napi ęcia na całym obszarze gminy wykonana jest jako napowietrzna o zró żnicowanych przekrojach, jest dobrze rozbudowana i systematycznie modernizowana. W gminie nie wyst ępuj ą braki w zapewnianiu odpowiedniej mocy dla odbiorców z terenu gminy.

4.1.1. Oświetlenie ulic Na terenie Gminy Suszec, na koniec 2013 r., zainstalowanych było łącznie na wszystkich typach dróg 1 108 lamp ulicznych, z czego 125 znajdowało si ę na maj ątku gminy. Roczne zu życie energii na o świetlenie ulic wyniosło w 2013 r. 458 600 kWh.

4.2. System ciepłowniczy Na terenie Gminy Suszec brak jest centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło obejmuj ącego wszystkie sołectwa. W przewadze s ą indywidualne systemy zasilania budynków. Wi ększo ść z nich to małe kotłownie lokalne oraz ogrzewanie piecowe. Cz ęść obiektów u żyteczno ści publicznej, usługowych i zakładów produkcyjnych posiada kotłownie olejowe b ądź gazowe. W strukturze zu życia paliw na cele grzewcze na terenie Gminy Suszec wyst ępuje węgiel kamienny, gaz ziemny, drewno.

W miejscowo ści Suszec koncesj ę na wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucj ę ciepła posiada Spółka Energetyczna "Jastrz ębie" S.A. EEG "Pniówek". Produkcja i dystrybucja ciepła prowadzona w Elektrociepłowni „Suszec” (EC „Suszec”) na potrzeby technologiczne, przygotowania cieplej wody u żytkowej, przede wszystkim na potrzeby ogrzewania obiektów kopalni KWK „Krupi ński”, a w nast ępnej kolejno ści budynków wielorodzinnych i budynków biurowych podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w pobli żu kopalni. Głównym paliwem dla urz ądze ń energetycznych zainstalowanych w EC „Suszec” jest mieszanka paliwowo – powietrzna uzyskiwana z uj ęcia w KWK „Krupi ński ”.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

4.2.1. Odbiorcy i zu życie ciepła Odbiorcami ciepł ą dostarczanego przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie” S.A. EC „Pniówek” Oddział Suszec s ą obiekty przedsi ębiorstw (w tym przemysł) i bloki mieszkalne zarz ądzane przez dwie spółdzielnie mieszkaniowe: Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa przy KWK „Krupi ński” oraz Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nowa”. W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie ciepła sieciowego na cele centralnego ogrzewania i ciepłej wody u żytkowej w gminie Suszec, dostarczanego przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie" S.A.

Tabela 5 Odbiorcy i zu życie ciepła sieciowego w gminie Suszec, dostarczanego przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie" S.A. Zu życie ciepła GJ Odbiorcy ciepła 2012 2013

budynki wielorodzinne zarz ądzane przez GSM i SM „Nowa” 9 701 9 191

przedsi ębiorstwa 85 836 72 073 Źródło: Spółka Energetyczna „Jastrz ębie” S.A. EC „Pniówek” Oddział Suszec

Widoczny jest spadek sprzeda ży ciepła, co jest zwi ązane m.in. z ociepleniem klimatu, termomodernizacj ą budynków, tendencj ą do oszcz ędzania ciepła przez odbiorców.

4.3. System gazowniczy Gmina jest zaopatrywana w gaz ziemny z gazoci ągu wysokopr ęż nego Ø 300 mm 2,5MPa relacji O świ ęcim – Pszczyna – Suszec – Żory – Świerklany za po średnictwem trzech stacji redukcyjno – pomiarowych w Suszcu, Kryrach i Radostowicach. Na obszarze Gminy Suszec znajduje si ę sie ć gazowa średniego ci śnienia i niskiego ci śnienia obsługiwana Rozdzielni Gazu Pszczyna oraz Rozdzielni Gazu Żory wchodz ące w skład Górno śląskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Zabrzu. Gazoci ągi wysokopr ęż ne s ą obsługiwane przez Operatora Gazoci ągów Przesyłowych GAZ – System Sp. z o.o. Oddział w Świerklanach. W poni ższej tabeli przedstawiono rozwój sieci gazowej na terenie gminy w latach 2002-2013.

Tabela 6 Rozwój sieci gazowej na terenie Gminy Suszec w latach 2002-2013

Jedn. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1011 2012 2013 długo ść czynnej sieci ogółem km 102,213 102,4 102,7 103,0 103,004 101,926 128,139 128,840 129,166 130,285 131,026 131,868 długo ść czynnej sieci przesyłowej km 16,44 21,5 21,5 21,5 21,529 20,391 20,391 20,391 19,245 19,780 19,780 19,798 długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 1555 80,9 81,2 81,5 81,475 81,535 107,748 108,449 109,921 110,505 111,246 112,070 czynne przył ącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt. 128 1655 1691 1700 1708 1728 1746 1789 1813 1827 1854 1877 Źródło: GUS BDL

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

4.3.1. Odbiorcy i zu życie gazu Mieszka ńcy w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, mimo istniej ących mo żliwo ści, cz ęsto nie korzystaj ą z dostawy gazu przewodowego, a jeszcze rzadziej wykorzystuj ącego do ogrzewania budynków.

Tabela 7 Odbiorcy i zu życie gazu w gospodarstwach domowych w gminie Suszec w latach 2002-2013

Jedn. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 odbiorcy gos.do. gazu 1555 1579 1691 1603 1611 1620 1649 1683 1700 1717 1735 1756 zu życie tys.m3 gazu 845,00 700 900 873,7 629,7 857 802,7 838 918,9 878,7 903,8 940,9 ludno ść korzystaj. z osoba sieci gazowej 6933 6811 6722 6712 6798 6734 6868 7001 7123 7177 6934 6938 Źródło: GUS BDL

Do sieci gazowniczej podł ączona jest te ż wi ększo ść gminnych budynków u żyteczno ści publicznej oraz cz ęść przedsi ębiorców. Zu życie gazu w 2013 r. w budynkach gminnych wyniosło 316 290 m3, a ł ączne zu życie gazu przez przedsi ębiorców - 574 800 m3

4.4. Gospodarka odpadami Zarówno w gminie Suszec jak i w całym powiecie pszczy ńskim nie istnieje żadne czynne składowisko odpadów komunalnych. Odpady z terenu gminy Suszec unieszkodliwiane s ą na składowiskach odpadów komunalnych: • w Jastrz ębiu Zdroju, którego zarz ądzaj ącym jest „Cofinco - Poland” Sp. z o.o. z siedzib ą w Katowicach przy ul. Granicznej 29, • w Knurowie, którego zarz ądzaj ącym jest Przedsi ębiorstwo Produkcyjno - Handlowo - Usługowe „KOMART” Sp. z o.o.

Na terenie gminy Suszec nie ma instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Wszystkie selektywnie zebrane odpady przekazywane s ą do odzysku poza teren gminy.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Rysunek 4 Mapa lokalizacyjna składowisk odpadów oraz instalacji odzysku

Źródło: „Plan Gospodarki Odpadam dla Gminy Suszec na lata 2011-2014 z perspektyw ą na lata 2015- 2018”

4.5. Odnawialne źródła energii

Energia wiatru Gmina Suszec le ży na obszarze o mało korzystnych warunkach nr IV dla budowy siłowni wiatrowej. Nale ży podkre śli ć, że u żyteczn ą dla potrzeb energetycznych jest pr ędko ść wiatru, co najmniej 4 m/s. Najwi ększe notowane średnie pr ędko ści wiatru na rozpatrywanych obszarach wynosz ą około 3 m/s.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Rysunek 5 Strefy energetyczne wiatru w Polsce

strefa I – wybitnie korzystna strefa II – bardzo korzystna strefa III – korzystna strefa IV – mało korzystna strefa V – niekorzystna

Źródło: http://www.baza-oze.pl

Obecnie na terenie Gminy Suszec nie funkcjonuj ą żadne farmy wiatrowe i nie przewiduje si ę ich budowy , równie ż ze wzgl ędu na obszary cenne przyrodniczo wyst ępuj ące na terenie gminy. Zgodnie z §3 ust. 1 pkt. 6 rozporz ądzenia Rady Ministrów z dn. 9.11.2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, instalacje wykorzystuj ące energi ę wiatru lokalizowane na obszarach obj ętych formami ochrony przyrody, mog ą by ć zaliczane do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Na terenie gminy Suszec nie wykorzystywana b ędzie zatem energia wiatru i nie lokalizowane b ędą instalacje/farmy/elektrownie wiatrowe .

Energia słoneczna Energi ę słoneczn ą mo żna wykorzysta ć do produkcji energii elektrycznej i do produkcji ciepłej wody, bezpo średnio poprzez zastosowanie specjalnych systemów do jej pozyskiwania i akumulowania. Energia słoneczna jest dla ziemi pierwotnym źródłem energii, z punktu widzenia ekologii najbardziej atrakcyjnym (brak efektów ubocznych, szkodliwych emisji oraz zubo żenia naturalnych zasobów w trakcie wykorzystywania). Mo że by ć wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej, do produkcji ciepłej wody, bezpo średnio poprzez zastosowanie specjalnych systemów do jej pozyskiwania i akumulowania.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Rysunek 6 Średnie roczne sumy usłonecznienia w godzinach

Źródło: http://solarywlodawa.pl

Rysunek 7 Roczne promieniowanie całkowite w Polsce

Źródło: http://solarywlodawa.pl

Z powy ższego wynika, i ż na terenie gminy Suszec średnie roczne sumy usłonecznienia w godzinach wynosz ą od 1 350 do 1 400 h/rok a średnie roczne promieniowanie całkowite pomi ędzy 3600-3700 MJ/m 2. Oznacza to, że w gmina wyst ępuje potencjał je śli chodzi o rozwój energii pochodz ącej z promieniowania słonecznego.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Potencjalnym obszarem najwi ększych zastosowa ń wykorzystania energii promieniowania słonecznego s ą instalacje z kolektorami słonecznymi podgrzewaj ącymi wod ę oraz instalacje o małej mocy elektrycznej z ogniwami fotowoltaicznymi.

Energia pozyskiwana ze sło ńca mo że by ć wykorzystywana do celów grzewczych (ogrzewania pomieszcze ń, ogrzewania wody u żytkowej), produkcji pr ądu (w przypadku modułów fotowoltaicznych). Pozyskiwanie tego typu energii jest do ść przyst ępne zarówno dla u żytkowników indywidualnych jak i wi ększych inwestorów. Pozyskiwana w ten sposób energia stanowi alternatyw ę dla tradycyjnych metod grzewczych, i zapobiega nadmiernej emisji spalin.

Energia geotermalna Energia geotermalna to energia produkowana przez j ądro Ziemi, dost ępna w postaci gor ącej wody lub pary wodnej. Jest wykorzystywana do produkcji ciepła grzewczego, a lokalnie - równie ż - energii elektrycznej. Bazuje na gor ących wodach cyrkuluj ących w przepuszczalnej warstwie skalnej skorupy ziemskiej poni żej 1 000 m. Ciepło zawarte w wodach geotermalnych mo że by ć wykorzystywane w systemach ciepłowniczych, zakładach przemysłowych, w celach rolniczych.

Energia ziemi mo że zosta ć wykorzystana poprzez instalacje: • geotermii gł ębokiej (odwierty o gł ęboko ści powy żej 1000 m si ęgaj ące do gł ębiej poło żonych wód geotermalnych o wy ższych temperaturach, t>40ºC), • geotermii płytkiej (odwierty pionowe o gł ęboko ści poni żej 1000 m si ęgaj ące do wód geotermalnych o ni ższych temperaturach, t<40ºC), • pomp ciepła (instalacje na niewielkich gł ęboko ściach pionowe i poziome wykorzystuj ące ciepło gruntu).

Rysunek 8 Okr ęgi geotermalne Polski

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Źródło: http://www.pga.org.pl/ Gmina Suszec znajduje si ę w Okr ęgu Sudecko-Świ ętokrzyskim, o powierzchni ok. 39 tys. km 2, obj ęto ść wód geotermalnych szacuje si ę na 155 km 3, a zasoby energii cieplnej wynosz ą 995 mln tpu.

W Polsce wody geotermalne maj ą na ogół temperatury nieprzekraczaj ące 100 o C. Wynika to z tzw. stopnia geotermicznego, który w Polsce waha si ę od 10 do 110 m, a na przewa żaj ącym obszarze kraju mie ści si ę w granicach od 35 – 70 m. Warto ść ta oznacza, że temperatura wzrasta o 1 o C na ka żde 35 – 70 m. Są to głównie zasoby niskotemperaturowe. Wody geotermalne w Polsce wyst ępuj ą na obszarze około 2/3 terytorium kraju. Nie oznacza to, że na całym tym obszarze istniej ą obecnie warunki techniczno-ekonomiczne uzasadniaj ące budow ą instalacji geotermalnych. Przy znanych technologiach pozyskiwania i wykorzystywania wody geotermalnej w obecnych warunkach ekonomicznych najefektywniej mog ą by ć wykorzystane wody geotermalne o temperaturze wi ększej od 60°C. Na terenie Gminy Suszec istnieje stosunkowo niewielki potencjał energetycznego wykorzystania energii geotermalnej, gdy ż wody termalne na gł ęboko ściach mo żliwych do eksploatacji maj ą zbyt nisk ą temperatur ę. Do ogrzewania pomieszcze ń ekonomicznie uzasadnione jest wykorzystanie wód o temperaturze powy żej 80 0C. Natomiast na terenie powiatu pszczy ńskiego rozpoznano w tzw. zbiorniku karbo ńskim oraz przykrywaj ącym go zbiorniku mioce ńskim zaleganie wód o temperaturze do 50 0C ( średnio 30 0C) na gł ęboko ści do ok. 1400 m. Takie wody ze wzgl ędów ekonomicznych mog ą by ć wykorzystywane na przykład do celów rekreacyjnych (baseny).3

Energetyka wykorzystuj ąca biomas ę

3 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Suszec 37

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Biomasa jest jednym z najbardziej obiecuj ących, obecnie łatwo dost ępnym i cz ęsto najta ńszym źródłem energii odnawialnej. Obecnie energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych stanowi niespełna 3% całkowitego zu życia energii pierwotnej w kraju, z czego około 98% przypada na biomas ę. Do głównych źródeł pozyskiwania biomasy w Polsce nale żą : • drewno i odpady drzewne z lasów, sadów, zieleni miejskiej, przemysłu drzewnego, opakowania drewniane, • słoma i ziarna ze zbó ż, ro ślin oleistych i str ączkowych, siano, • plony z upraw ro ślin energetycznych, • odpady komunalne.

Biomasa mo że by ć wykorzystana do bezpo średniego spalania (przygotowana w formie brykietów lub pelet: drewno, słoma, ro śliny energetyczne) lub słu żyć jako surowiec do produkcji paliw płynnych. Do biomasy pozyskiwanej z rolnictwa na cele energetyczne zalicza si ę: odpady z produkcji ro ślinnej (słoma) i zwierz ęcej (gnojowica, obornik i pozostało ści poubojowe) oraz z przemysłu rolno- spo żywczego, a tak że biomas ę pozyskiwan ą z trwałych u żytków zielonych i celowych upraw ro ślin na cele energetyczne.

W Gminie Suszec istnieje potencjał wykorzystania biomasy, w szczególno ści drewna, a w dalszej kolejno ści słomy, do produkcji energii cieplnej. Potencjał biomasy mo że by ć wykorzystany w małych i średnich kotłowniach, z których zasilane mog ą by ć obiekty mieszkalne, użyteczno ści publicznej lub gospodarstwa rolne. 4. 4.6. System transportowy Transport drogowy System drogowy odgrywa najistotniejsz ą rol ę w obsłudze komunikacyjnej mieszka ńców gminy. Sie ć dróg na terenie gminy Suszec ł ączy mieszka ńców gminy z pobliskimi miastami powiatowymi oraz z aglomeracj ą śląsk ą. Drogi powiatowe odgrywaj ą istotn ą rol ę w powi ązaniach komunikacyjnych terenu gminy z układem drogowym wy ższego rz ędu. Poza tym na terenie gminy istnieje wiele odcinków dróg gminnych. S ą one uzupełnieniem kołowej komunikacji wewn ętrznej. Sie ć drogowa gminy jest tworzona przez: • drogi wojewódzkie: - drog ę wojewódzk ą nr 935 relacji O świ ęcim – Pszczyna – Żory – Rybnik – Racibórz – Opole, która ł ączy si ę w Żorach z drog ą krajow ą nr DK 81 i w Pszczynie z drog ą krajow ą nr DK 1; - drog ę wojewódzk ą nr 933 relacji Pszczyna – Jastrz ębie Zdrój – Wodzisław Śląski – Racibórz, łącz ące si ę w Pawłowicach z drog ą krajow ą nr DK 81 i w Pszczynie z drog ą krajow ą nr DK 1. • drogi powiatowe – ich długo ść na terenie gminy wynosi ogółem 29,3 km; s ą to drogi utwardzone o nawierzchni bitumicznej, w wi ększo ści wymagaj ące remontu, • drogi gminne - drogi lokalne zaliczone do kategorii gminnej posiadaj ą długo ść ok. 70 km z czego blisko 3/4 to drogi o nawierzchni bitumicznej. Wi ększo ść tych dróg wymaga remontu lub modernizacji.

4 Ibidem. 38

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Według informacji z MSW Departament Ewidencji Pa ństwowych, na terenie gminy Suszec zarejestrowanych było: • w 2012 r. – 8 477 pojazdów, w tym: - na benzyn ę – 5 502, - na olej nap ędowy – 2 975 • w 2013 r. – 8 850 pojazdów, w tym: - na benzyn ę – 5 663, - na olej nap ędowy – 3 187.

Teren gminy obsługuje cztery wozy stra żackie nale żą ce do OSP. Niektóre z nich s ą wozami wieloletnimi, emituj ącymi du żą ilo ść szkodliwych substancji. Gmina planuje zakup nowych samochodów, spełniaj ących normy emisyjne.

Transport kolejowy Przez Gmin ę Suszec przebiega jedna linia kolejowa PKP relacji Pszczyna – Żory – Rybnik. W chwili obecnej linia kolejowa wykorzystywana jest do przewozów osobowych i towarowych.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

5. Jako ść powietrza atmosferycznego w gminie Suszec Zanieczyszczenia zawarte w atmosferze maj ą istotny wpływ zarówno na zdrowie człowieka, jako ść ekosystemów, jak i zmiany klimatu. Du ży wpływ na jako ść powietrza, obok emisji ze źródeł punktowych, maj ą zanieczyszczenia wprowadzane ze źródeł powierzchniowych oraz ze źródeł liniowych. Emisja powierzchniowa jest sum ą emisji z palenisk domowych, małych kotłowni przydomowych, niewielkich kotłowni dostarczaj ących ciepło do lokali usługowych lub warsztatów. Cech ą charakterystyczn ą dla tzw. niskiej emisji jest to, iż powodowana jest przez liczne, rozproszone źródła z emitorów o niewielkiej wysoko ści. Zanieczyszczenia gromadz ą si ę wokół miejsca powstawania, najcz ęś ciej na obszarach o zwartej zabudowie mieszkaniowej, co utrudnia proces przemieszczania i rozpraszania się zanieczyszcze ń. O wielko ści emisji liniowej decyduj ą zanieczyszczenia pochodz ące z tras komunikacyjnych. Substancje emitowane z silników pojazdów wpływaj ą na jako ść powietrza szczególnie w najbli ższym otoczeniu dróg.

Ocen ę jako ści powietrza atmosferycznego na terenie województwa śląskiego, powiatu pszczy ńskiego oraz gminy Suszec, przeprowadzono w oparciu o dane z „Dwunasta roczna ocena jako ści powietrza w województwie śląskim, obejmuj ąca 2013 rok” (opracowany przez WIO Ś w Katowicach), „Informacja o stanie środowiska w powiecie pszczy ńskim w 2011 r. na tle wyników bada ń kontrolnych i monitoringowych w województwie śląskim” oraz „Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego”.

Na terenie województwa śląskiego zostało wydzielonych 5 stref, zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 10 sierpnia 2012 roku w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza: • strefa śląska (do której zaliczana jest gmina Suszec), • aglomeracja górno śląska, • aglomeracja rybnicko-jastrz ębska, • miasto Bielsko-Biała, • miasto Cz ęstochowa.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Rysunek 9 Strefy w województwie śląskim, w których dokonuje si ę ocen ę jako ści powietrza

Źródło: Dwunasta roczna ocena jako ści powietrza w województwie śląskim, obejmuj ąca 2013 rok

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Aktualnie stan jako ści powietrza w województwie śląskim, pomimo wdra żanych wielu działa ń, nie odpowiada normom w zakresie takich zanieczyszcze ń jak: - pył zawieszony PM10, - pył zawieszony PM2,5, - benzo(a)piren, - dwutlenek azotu. W ci ągu ostatnich dwóch lat nast ąpiła poprawa jako ści powietrza w odniesieniu do dwutlenku siarki, którego normy równie ż były przekraczane.

Pył zawieszony PM10 Źródła pyłu zawieszonego w powietrzu mo żna podzieli ć na antropogeniczne i naturalne. Wśród antropogenicznych wymieni ć nale ży: źródła przemysłowe (energetyczne spalanie paliw i źródła technologiczne), transport samochodowy oraz spalanie paliw w sektorze bytowo- gospodarczym. Źródła naturalne to przede wszystkim pylenie traw, erozja gleb, wietrzenie skał oraz aerozol morski. Czynnikiem sprzyjaj ącym szkodliwemu oddziaływaniu pyłu na zdrowie jest przede wszystkim wielko ść cz ąstek. W pyle zawieszonym całkowitym (TSP), ze wzgl ędu na wielko ść cz ąstek, wyró żnia si ę frakcje o ziarnach: powy żej 10 µm oraz poni żej 10 µm (pył zawieszony PM10). Z bada ń epidemiologicznych prowadzonych w aglomeracji górno śląskiej wynika, i ż wzrost st ęż enia zanieczyszcze ń pyłowych PM10 o 10 μg/m3 powoduje kilkuprocentowy wzrost zachorowa ń na choroby górnych dróg układu oddechowego, w tym astmy 5

Benzo(a)piren Benzo(a)piren jest głównym przedstawicielem wielopier ścieniowych w ęglowodorów aromatycznych (WWA), których źródłem mog ą by ć silniki spalinowe, spalarnie śmieci, liczne procesy przemysłowe (np. produkcja koksu), po żary lasów, dym tytoniowy, a tak że wszelkie procesy rozkładu termicznego zwi ązków organicznych przebiegaj ące przy niewystarczaj ącej ilo ści tlenu. No śnikiem benzo(a)pirenu w powietrzu jest pył, dlatego jego szkodliwe oddziaływanie jest ści śle zwi ązane z oddziaływaniem pyłu oraz jego specyficznymi wła ściwo ściami fizycznymi i chemicznymi. Benzo(a)piren oddziałuje szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie ale tak że na ro ślinno ść , gleby i wod ę. Wykazuje on mał ą toksyczno ść ostr ą, za ś du żą toksyczno ść przewlekł ą, co zwi ązane jest z jego zdolno ści ą kumulacji w organizmie. Podobnie, jak inne WWA, jest kancerogenem chemicznym, a mechanizm jego działania jest genotoksyczny, co oznacza, że reaguje z DNA, przy czym działa po aktywacji metabolicznej. W wyniku przemian metabolicznych benzo(a)pirenu w organizmie człowieka dochodzi do powstania i gromadzenia hydroksypochodnych benzo(a)pirenu o bardzo silnym działaniu rakotwórczym. Przeci ętny okres mi ędzy pierwszym kontaktem z czynnikiem rakotwórczym a powstaniem zmian nowotworowych wynosi ok. 15 lat, ale mo że by ć krótszy. Benzo(a)piren, podobnie jak inne WWA wykazuje toksyczno ść układow ą, powoduj ąc uszkodzenie nadnerczy, układu chłonnego, krwiotwórczego i oddechowego. Poza wymienionymi na wst ępie źródłami powstawania WWA, w tym benzo(a)pirenu, podkre śli ć nale ży równie ż, że mog ą si ę one tworzy ć podczas obróbki kulinarnej, kiedy topi ący si ę tłuszcz (ulegaj ący pirolizie) ścieka na źródło ciepła. Do pirolizy dochodzi tak że podczas obróbki żywno ści w temperaturze powy żej 200 °C. Ilo ść tworz ących si ę podczas obróbki szkodliwych zwi ązków (WWA) zale ży od czasu trwania procesu, źródła ciepła i odległo ści pomi ędzy żywno ści ą a źródłem ciepła.

5 Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu 42

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Identyfikacja problemów w zakresie jako ści powietrza w gminie Suszec

Z Programu Ochrony Środowiska dla gminy Suszec na lata 2011-2014 z perspektyw ą na lata 2015-2018 wynika, że na obszarze Gminy Suszec nie wyst ępuj ą wi ększe źródła zanieczyszcze ń, je żeli pojawiaj ą si ę, to ich źródłem s ą paleniska domowe (emisja niska), co obserwuje si ę szczególnie w sezonie grzewczym. Emisja zanieczyszcze ń wi ąż e si ę z powszechnym jeszcze u żywaniem pieców grzewczych o niskiej sprawno ści i gorszej jako ści paliw.

Istotnym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest ruch drogowy na drodze DW 935 i DW 93 oraz emisja zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z elektrociepłowni „Suszec”. Badania nad wpływem ruchu drogowego na wielko ść zanieczyszczenia atmosfery w Gminie Suszec nie były prowadzone, ale na znacz ący wpływ tego ruchu na stan zanieczyszczenia atmosfery wskazuj ą obserwacje wielko ści opadu pyłu do pojemników zbiorczych w zale żno ści od odległo ści od drogi o znacznym nat ęż eniu ruchu. Ogólnie zauwa ża si ę, że im bli żej drogi znajduje si ę pojemnik, tym wy ższa jest wielko ść opadu pyłu, pomimo tego wyniki analiz opadu pyłu nie wykazuj ą w żadnym przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm.6

Spółka Energetyczna „Jastrz ębie” prowadzi monitoring gazów i pyłów emitowanych do atmosfery ze wszystkich swoich zakładów, w tym z EC „Suszec”. Oddziaływanie energetyki zawodowej na środowisko nie jest małe, ale wska źniki wielko ści emisji pozostaj ą poni żej norm dopuszczalnych. To efekt ci ągłych działa ń modernizacyjnych, remontowych i inwestycyjnych podejmowanych przez SEJ S.A.. Wysiłki te maj ą pomóc w utrzymaniu sprawno ści urz ądze ń na najwy ższym poziomie i z równym zaanga żowaniem słu żyć dbało ści o czysto ść środowiska naturalnego. Dane z monitoringu wskazuj ą na zmniejszanie emisji zanieczyszcze ń, powodowane głównie zmniejszeniem zu życia w ęgla.

Kopalnie Jastrz ębskiej Spółki W ęglowej S.A. (w tym KWK Krupi ński znajduj ący si ę na terenie gminy Suszec) emituj ą do atmosfery dwa główne rodzaje gazów cieplarnianych: metan (CH4) i dwutlenek w ęgla (CO2). Z danych opublikowanych przez JSW S.A., wynika i ż źródłami emisji zanieczyszcze ń pyłowo-gazowych do atmosfery z kopalni s ą głównie szyby wentylacyjne i urz ądzenia technologiczne. Spółka systematycznie ogranicza emitowane do atmosfery zanieczyszczenia poprzez modernizacj ę urz ądze ń i zmian ę technologii suszenia (zmniejszenie emisji o 45% od roku 2007) oraz maksymalne wykorzystanie ujmowanego metanu. Metan, jako gaz cieplarniany stanowi kopalin ę towarzysz ącą, na któr ą kopalnie posiadaj ą koncesje, a 40% uwolnionego gazu ujmowane jest poprzez odmetanowanie. Uj ęta do ruroci ągów odmetanowania mieszanka metanowo - powietrzna zu żywana jest w obiektach własnych oraz sprzedawana Spółce Energetycznej Jastrz ębie S.A., gdzie metan wykorzystywany jest do produkcji energii. Wykorzystanie uj ętego gazu waha si ę od 85% w miesi ącach zimowych do 70% latem.7

6 Program Ochrony Środowiska dla gminy Suszec na lata 2011-2014 z perspektyw ą na lata 2015-2018 7 https://www.jsw.pl/ 43

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Obecny stan powietrza w gminie Suszec jest zadowalaj ący. Jedynie w sezonie grzewczym istnieje problem „niskiej emisji” na obszarach zabudowanych i wzrasta zanieczyszczenie powietrza.

Głównymi źródłami zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego na terenie gminy Suszec są: • gospodarstwa domowe korzystaj ące z tradycyjnych źródeł energii, • przemysł, • kotłownie obiektów publicznych, • emisja ze źródeł mobilnych.

Jednym z najwi ększych źródeł zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Suszec jest tzw. „niska emisja”, pochodz ąca głownie z indywidualnego ogrzewania mieszka ń. Bardzo du żo pieców i lokalnych kotłowni na terenie gminy opalana jest w ęglem i drewnem. Tradycyjne kotłownie na paliwa stałe w budynkach jednorodzinnych wykorzystuj ą jako paliwo głównie węgiel i drewno. Problemem jest te ż spalanie w domowych piecach tworzyw sztucznych, gumy i tekstyliów, zawieraj ących wiele substancji szkodliwych, które przedostają si ę do powietrza stwarzaj ąc zagro żenia dla mieszka ńców. To niekorzystne zjawisko nasila si ę szczególnie w okresie grzewczym, co mo że powodowa ć wyra źne okresowe pogorszenie stanu sanitarnego powietrza na terenach zasiedlonych oraz w ich bezpośrednim s ąsiedztwie. Ta sytuacja jest szczególnie uci ąż liwa tak że dla mieszka ńców terenów o słabych warunkach przewietrzania.

Negatywne oddziaływanie na środowisko ma równie ż spalanie paliw w silnikach spalinowych nap ędzaj ących pojazdy mechaniczne. Na terenie gminy obserwowany jest wzrost nat ęż enia ruchu pojazdów samochodowych, co wi ąż e si ę ze zwi ększon ą emisj ą zanieczyszcze ń ze źródeł komunikacyjnych. Du żym problemem jest równie ż niewystarczaj ąco dobry stan dróg gminnych.

W celu poprawy stanu czystości powietrza na terenie gminy nale ży zwróci ć uwag ę m.in. na: propagowanie alternatywnych źródeł energii i ich wprowadzenie na terenie gminy, wymian ę nieekologicznych pieców na instalacje ekologiczne, termomodernizacj ę budynków, modernizacj ę dróg, rozwój alternatywnych środków transportu.

Gmina Suszec została zaliczona do strefy śląskiej, w której to, zgodnie z „Programem ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego”, zanotowano przekroczenia st ęż eń takich zanieczyszcze ń jak pył PM 10, PM 2,5, benzo(a)piren. W celu uzyskania jako ści powietrza wymaganej przepisami prawa, w „Programie” opracowano zestaw działa ń naprawczych, których realizacja przyczyni si ę do ograniczenia st ęż eń. Wśród działa ń znajduj ą si ę m.in.: 1. Ograniczenie emisji ze źródeł spalania paliw o małej mocy (do 1 MW). Działanie polega na wymianie niskosprawnych urz ądze ń, wykorzystywanych w indywidualnych systemach grzewczych o mocy do 1 MW w obiektach u żyteczno ści publicznej, obiektach nale żą cych do sektora komunalno – bytowego oraz do sektora usług i handlu, a tak że małych i średnich przedsi ębiorstw. Podejmowane b ędą zadania

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

dot. wymiany urz ądze ń wykorzystuj ących paliwa stałe, wymiany urz ądze ń niskosprawnych zasilanych innymi paliwami, termomodernizacji budynków. Uzyskane efekty ekologiczne działa ń naprawczych dla gminy Suszec:

Źródło: „Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego”

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

6. Metodologia inwentaryzacji źródeł emisji CO 2 6.1. Podstawowe zało żenia przyj ęte w Planie

Przy sporz ądzaniu inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych do powietrza wykorzystano wytyczne Porozumienia Burmistrzów „Jak opracowa ć Plan Działa ń na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) – poradnik” (ang. „How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP) – Guidebook”).

W celu oszacowania wielko ści emisji gazów cieplarnianych przyj ęto nast ępuj ące zało żenia metodologiczne, zgodne z wytycznymi „Porozumienia Burmistrzów”: • inwentaryzacja obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy Suszec; do obliczenia emisji przyj ęto zu życie energii finalnej w obr ębie granic gminy Suszec,

• inwentaryzacj ą obj ęto emisje CO 2 wynikaj ące ze zu życia energii finalnej na terenie gminy w nast ępuj ących sektorach: - obiekty komunalne, - budynki mieszkalne, - przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne, - oświetlenie uliczne, - transport, • inwentaryzacj ę sporz ądzono w oparciu o ko ńcowe zu życie energii na terenie gminy, tj. energii elektrycznej, energii paliw kopalnych, energii gazu, energii ciepła, energii paliw (transport), • jako rok bazowy, w stosunku do którego władze lokalne b ędą si ę starały ograniczy ć wielko ść emisji CO 2 do roku 2020, przyj ęto rok 2012. Jest to rok, dla którego mo żna było zgromadzi ć pełne i wiarygodne dane we wszystkich grupach odbiorców, wytwórców i dostawców energii, Przyjmuj ąc taki rok jako bazowy, istniała pewno ść zgromadzenia wiarygodnych danych dotycz ących zu życia no śników energii ze wszystkich sektorów obj ętych inwentaryzacj ą w Planie. Brakuje rzetelnych danych i opracowa ń przedstawiaj ących zu życie no śników energii we wcze śniejszych latach. Ponadto, mieszka ńcy i przedsi ębiorcy nie dysponuj ą fakturami i informacjami o zu życiu energii i paliw z wcze śniejszych lat, co potwierdziły wyniki ankiet (nie we wszystkich zwróconych ankietach wypełnione były wszystkie dane dot. zu życia energii i paliw). • dla okre ślenia wielko ści emisji przyj ęto „standardowe” wska źniki emisji, zgodne z zasadami IPCC, które obejmuj ą cało ść emisji CO 2 wynikłej z ko ńcowego zu życia energii na terenie gminy - zarówno emisje bezpo średnie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje po średnie towarzysz ące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszka ńców.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wska źniki emisji okre ślaj ą, ile ton CO 2 przypada na jednostk ę zu życia poszczególnych no śników energii. Obliczenia wielko ści emisji wykonano za pomoc ą arkuszy kalkulacyjnych. Wielko ść emisji obliczono mno żą c odpowiedni wska źnik emisji przez zu życie danego no śnika zgodnie z nast ępuj ącym wzorem:

ECO2 = WE x C gdzie:

ECO2 = wielko ść emisji CO 2 [MgCO 2]

WE = wska źnik emisji CO 2 [MgCO 2/MWh] C = zu życie energii (elektrycznej, paliwa) [MWh]

6.2. Ogólne zasady opracowania inwentaryzacji

Wielko ść zu życia energii i paliw oraz emisji CO 2 w gminie okre ślono na podstawie m.in.: • zebranych danych dla poszczególnych grup źródeł podległych gminie: faktury za zakup energii elektrycznej, gazu, węgla, • zebranych danych o zu życiu energii i paliw w gminie na podstawie przeprowadzonych bada ń ankietowych w śród konsumentów indywidualnych, zarz ądców budynków wielorodzinnych i przedsi ębiorstw, • danych o zapotrzebowaniu na ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe udost ępnionych w opracowaniu „Projekt zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Suszec”, • danych z Departamentu Ewidencji Pa ństwowych (CEPiK) dotycz ących liczby i rodzaju pojazdów zarejestrowanych w gminie, • oszacowania zapotrzebowania na ciepło z paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców, • danych GUS.

Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów, w celu obliczenia emisji CO 2 w roku bazowym i kolejnych latach, wyznaczono zu życie energii finalnej dla poszczególnych sektorów odbiorców na obszarze gminy. Dokonano podziału na nast ępuj ące grupy: • grupa zwi ązana z aktywno ści ą samorz ądu gminnego: - budynki u żyteczno ści publicznej, - oświetlenie uliczne, • grupa zwi ązana z aktywno ści ą społecze ństwa: - budynki mieszkalne, - przedsi ębiorstwa (handlowo-usługowe oraz przemysł) i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne, - transport. 47

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Metodologia W obliczeniach wykorzystano dane o zu życiu energii finalnej w obr ębie gminy Suszec. 1. W przypadku gminnych budynków u żyteczno ści publicznej uzyskano dane z Urz ędu Gminy, z faktur za zakup energii elektrycznej, gazu ziemnego, w ęgla kamiennego – dla ka żdego budynku gminnego. Zinwentaryzowano 19 gminnych budynków u żyteczno ści publicznej, z których tylko jeden wykorzystuje w ęgiel, pozostałe ogrzewane s ą gazem ziemnym. Do oblicze ń przyj ęto wielko ść zu życia poszczególnych no śników wynikaj ącą z faktur będących w posiadaniu Urz ędu Gminy i jednostek podległych. Do celów obliczeniowych, zsumowano zu życie poszczególnych no śników dla wszystkich budynków gminnych, i ujednolicono jednostk ę do MWh; 2. W przypadku oświetlania ulicznego uzyskano dane z Urz ędu Gminy, z faktur za zakup energii elektrycznej; 3. W przypadku sektora mieszkalnictwa uzyskano dane od wła ścicieli budynków jednorodzinnych i zarz ądców budynków wielorodzinnych, na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji. Ankiety dla mieszka ńców były umieszczone na stronie internetowej Urz ędu Gminy oraz w wersji papierowej – do pobrania w budynku Urz ędu. Ankiety dla budynków wielorodzinnych zostały rozesłane do zarz ądcy. W ankietach zawarto pytania dotycz ące m.in. zu życia energii elektrycznej i paliw do ogrzewania budynków mieszkalnych (w ankietach nie uj ęto budynków gospodarczych gdy ż s ą one nieogrzewane), istniej ących systemach grzewczych i dotychczasowego wykorzystania OZE oraz planów inwestycyjnych. Dane dotycz ące zu życia drewna w sektorze mieszkalnictwa uzyskano z „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Suszec". Dane te (przyj ęte na 2004 r.) zaktualizowano o wzrost powierzchni mieszka ń - odpowiednio o 21% w stosunku do 2012 r. i o 23% w stosunku do 2013 r. Przyj ęto nast ępuj ące zało żenia:

2012 2013 średnie zu życie energii w gospodarstwach domowych - budynki jednorodzinne (kWh/rok) 2 968 2 890 średnie zu życie w ęgla w gospodarstwach domowych - budynki jednorodzinne (t/m2/rok) 0,0394 0,0386 łączne zu życie drewna w gospodarstwach domowych (t) 1 610,51 1 637,13 łączne zu życie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych - budynki wielorodzinne (kWh) 70 581 73 374 łączne zu życie w ęgla w gospodarstwach domowych - budynki wielorodzinne (t) 83 112

Do oblicze ń w sektorze mieszkalnictwa wykorzystano równie ż dane GUS dotycz ące zu życia gazu ziemnego przez gospodarstwa domowe w gminie: • 903 800 m3 w 2012 r. • 940 900 m3 w 2013 r. a tak że dane dotycz ące zu życia ciepła sieciowego (dostarczanego przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie” S.A. EC „Pniówek” Oddział Suszec) w budynkach wielomieszkalnych w m. Suszec zarz ądzanych przez dwie spółdzielnie mieszkaniowe: • 9 701 GJ w 2012 r. • 9 191 GJ w 2013 r.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Do celów obliczeniowych, zsumowano zu życie poszczególnych no śników dla wszystkich budynków mieszkalnych, i ujednolicono jednostk ę do MWh; 4. W przypadku sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne uzyskano dane od wła ścicieli na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji. Ankiety dla przedsi ębiorców były umieszczone na stronie internetowej Urz ędu Gminy oraz w wersji papierowej – do pobrania w budynku Urz ędu. W ankietach zawarto pytania dotycz ące m.in. zu życia energii elektrycznej i paliw do ogrzewania budynków, istniej ących systemach grzewczych i dotychczasowego wykorzystania OZE oraz planów inwestycyjnych. Aby unikn ąć podwójnego liczenia zu życia no śników energii i emisji CO 2, obliczeniami obj ęto jedynie przedsi ębiorców prowadz ących działalno ść poza miejscem swego zamieszkania (wg danych UG jest to ok. 15% wszystkich przedsi ębiorstw zarejestrowanych w gminie). Do oblicze ń ko ńcowego zu życia energii, uzupełniaj ąco wykorzystano dane GUS. Zastosowano metodologi ę oblicze ń to żsam ą z metodologi ą zastosowan ą przy obliczeniach w sektorze mieszkalnictwa. Do celów obliczeniowych, zsumowano zu życie poszczególnych no śników dla wszystkich przedsi ębiorstw, i ujednolicono jednostk ę do MWh; 5. W przypadku sektora transportu uzyskano dane o liczbie i rodzaju zarejestrowanych pojazdów na terenie gminy Suszec z MSW Departamentu Ewidencji Pa ństwowych - CEPiK. Średnie zu życie paliw i średni przebieg pojazdów okre ślono na podstawie danych statystycznych GUS dla terenów wiejskich, Przyj ęto nast ępuj ące zało żenia: • liczba zarejestrowanych pojazdów w gminie w 2012 r.:8 477 (w tym 5 502 na benzyn ę), • liczba zarejestrowanych pojazdów w gminie w 2013 r.: 8 850 (w tym 5 663 na benzyn ę), • średnie zu życie paliwa przez samochód osobowy na benzyn ę – 7,4 l/100km, • średnie zu życie paliwa przez samochód osobowy na diesel – 6,8 l/100km, • średni roczny przebieg pojazdu na benzyn ę -9 350 km, • średni roczny przebieg pojazdu na diesel – 11 900 km.

W gminie są 4 wozy stra żackie – dane o zu życiu paliwa (wszystkie pojazdy je żdżą na olej nap ędowy) uzyskano z Urz ędu Gminy:

2012 2013 OSP Suszec (diesel) 701,7 799,0 OSP Rudziczka (diesel) 353,4 376,3 OSP Kryry (diesel) 307,4 311,1 OSP Mizerów (diesel) 496,4 719,6

Do celów obliczeniowych, zsumowano zu życie poszczególnych no śników dla wszystkich pojazdów, i ujednolicono jednostk ę do MWh;

6. Odnawialne źródła energii – do roku, w którym zbierano dane na potrzeby inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych do powietrza, na terenie gminy Suszec nie wykorzystywano energii ze źródeł odnawialnych w stopniu maj ącym wpływ na ko ńcowe obliczenia zu życia energii i emisji CO 2.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Na podstawie zebranych danych wyró żniono nast ępuj ące no śniki zu żywane na terenie gminy: • energia elektryczna, • gaz ziemny, • ciepło sieciowe, • węgiel kamienny, • drewno, • benzyna, • olej nap ędowy, • OZE.

Do okre ślania wielko ść zu życia energii i paliw oraz emisji CO 2 w roku bazowym 2012 oraz w latach 2013 i 2020 zastosowano narz ędzia wypracowane w ramach własnych do świadcze ń. Obliczenia wykonano za pomoc ą arkusza kalkulacyjnego, który przelicza dane wej ściowe (ilo ść zu żytej energii i paliw) na wielko ści emisji gazów cieplarnianych za pomoc ą krajowych wska źników emisji.

6.3. Wska źniki emisji

Do inwentaryzacji emisji CO 2 posłu żono si ę zestawem wska źników odpowiednich dla danego no śnika energii paliwa. Wykorzystano wska źniki podane w wytycznych Porozumienia Burmistrzów „Jak opracowa ć Plan Działa ń na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) – poradnik”. Warto ść wska źnika przedstawiono w poni ższej tabeli:

Tabela 8 Wska źniki emisji CO 2 wykorzystane w ramach inwentaryzacji

No śnik Warto ść wska źnika (MgCO 2/MWh)

0,812 energia elektryczna (Referencyjny wska źnik jednostkowej emisyjno ści dwutlenku w ęgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce – KOBIZE) gaz ziemny 0,202 (przyj ęto średni, referencyjny wska źnik emisji - za KASHUE) ciepło sieciowe 0,332 węgiel kamienny 0,354 drewno 0,403 benzyna 0,249 olej nap ędowy 0,267 paliwa odnawialne 0

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Źródło: oprac. własne na podst. wytycznych Porozumienia Burmistrzów „Jak opracowa ć Plan Działa ń na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) – poradnik”

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

7. Inwentaryzacja emisji CO 2 7.1. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii

7.1.1. Gminne obiekty u żyteczno ści publicznej Na terenie gminy Suszec znajduj ą si ę budynki u żyteczno ści publicznej o ró żnym przeznaczeniu, wieku i technologii budowy. Na potrzeby opracowania Planu, pod uwag ę wzi ęto budynki poło żone na terenie gminy i jednocze śnie nale żą ce do gminy. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji, uzyskano dane z nast ępuj ących budynków: • Urz ąd Gminy Suszec, • Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej - budynek administracyjny i socjalny, • Gminny O środek Kultury i Biblioteka w m. Suszec, • placówki o światowe: Przedszkole Publiczne w Suszcu, Przedszkole Publiczne w Radostowicach, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rudziczce, Zespół Szkolno- Przedszkolny w Mizerowie, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kryrach, Szkoła Podstawowa w Kobielicach, Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Publiczne w Radostowicach, Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Publiczne w Suszcu, • hala sportowa w Suszcu, • budynek "starego" przedszkola w Rudziczce, • remizo - świetlice w miejscowo ściach: Mizerów, Rudziczka, Kyry, • budynki komunalne w Mizerowie i Suszcu.

No śnikami energii wykorzystywanymi do ogrzewania pomieszcze ń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w tej grupie u żytkowników jest gaz ziemny i węgiel kamienny (jeden budynek).

W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie poszczególnych no śników energii i emisj ę CO 2.

Tabela 9 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze gminnym – budynki u żyteczno ści publicznej - w 2012 i 2013 roku

No śnik Zu życie energii (MWh/rok) Emisja CO 2 (Mg CO 2/rok) 2012 energia elektryczna 774,9980 629,2984 gaz ziemny 3 533,2770 713,7220 węgiel kamienny 179,0100 63,3695 2013 energia elektryczna 788,1110 639,9461 gaz ziemny 3 479,1900 702,7964 węgiel kamienny 141,4530 50,0744

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wykres 4 Zu życie no śników energii w sektorze gminnym - budynki u żyteczno ści publicznej (MWh/rok) Zu życie no śników energii w budynkach u żyteczno ści publicznej

4500 4450 4400 4350 4300 4250 4200 2012 2013

Tabela 10 Emisja CO 2 z gminnych budynków u żyteczno ści publicznej (MgCO 2 /rok)

Emisja CO 2 No śnik 2012 2013 energia elektryczna 629,2984 639,9461 gaz ziemny 713,7220 702,7964 węgiel kamienny 63,3695 50,0744 RAZEM 1 406,3899 1 392,8169

Wykres 5 Emisja CO 2 w sektorze gminnym - budynki u żyteczno ści publicznej (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 w budynkach u żyteczno ści publicznej

1410 1400 1390 1380 1370 1360 1350 1340 2012 2013

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

7.1.2. Oświetlenie uliczne Oświetlenie uliczne obejmowało w 2013 r. 1 108 punktów o świetleniowych. W gminie brakuje energooszcz ędnych punktów o świetleniowych. Dane dotycz ące wielko ść zu życia energii elektrycznej uzyskano z Urz ędu Gminy Suszec, z faktur za zakup energii.

W poni ższej tabeli przedstawiono zestawienie zu życia energii i emisji CO 2 wynikaj ące z o świetlenia ulicznego w gminie Suszec:

Tabela 11 Zu życie energii oraz emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby o świetlenia ulicznego 2012 2013 Ilo ść lamp 1098 1108 Zu życie energii (MWh/rok) 461,2600 458,6000

Emisja CO 2 (Mg CO 2/rok) 374,5431 372,3832

Wykres 6 Emisja CO 2 w sektorze gminnym - oświetlenie ulic (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 - oświetlenie uliczne

376 374 372 370 368 366 364 362 360 2012 2013

7.1.3. Obiekty mieszkalne Budynki mieszkalne w gminie Suszec obejmuj ą przede wszystkim zabudow ę jednorodzinn ą, o charakterze rozproszonym. Ogrzewane s ą przez indywidualne źródła ciepła – no śnikami energii wykorzystywanymi do ogrzewania pomieszcze ń i przygotowania ciepłej wody u żytkowej są w ęgiel kamienny, gaz ziemny oraz drewno. W inwentaryzacji uj ęto równie ż bloki mieszkalne zarz ądzane przez spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Budynki w m. Suszec ogrzewane s ą ciepłem sieciowym (dostarczane przez Jastrz ębsk ą Spółk ę Energetyczn ą), a bloki w m. Lipki do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody u żytkowej wykorzystuj ą w ęgiel. i

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Sektor mieszkaniowy został obj ęty ankietyzacj ą, opisan ą w podrozdziale 6.2 niniejszego dokumentu. Do wyliczenia ko ńcowego zu życia energii wykorzystane zostały ponadto uzupełniaj ące dane statystyczne GUS dotycz ące liczby budynków mieszkalnych w gminie i ich ł ącznej powierzchni u żytkowej.

W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie poszczególnych no śników energii i emisj ę CO 2 w sektorze mieszkalnictwa (obejmuj ącym ł ącznie zabudow ę wielo- i jednorodzinn ą) w roku 2012 i 2013.

Tabela 12 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze mieszkalnictwa

No śnik Zu życie energii (MWh/rok) Emisja CO 2 (Mg CO 2/rok) 2012 energia elektryczna 7 906,1010 6 419,7540 węgiel kamienny 89 262,0506 31 598,7659 drewno 6 925,1930 2 790,8528 gaz ziemny 9 941,8000 2 008,2436 ciepło sieciowe 2 619,2700 869,5976 2013 energia elektryczna 7 844,5840 6 369,8022 węgiel kamienny 89 605,5562 31 720,3669 drewno 7 039,6590 2 836,9826 gaz ziemny 10 349,9000 2 090,6798 ciepło sieciowe 2 481,57 823,8812

Wykres 7 Struktura no śników energii w sektorze mieszkalnictwa (%)

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tabela 13 Emisja CO 2 z budynków mieszkalnych (MgCO 2 /rok)

Emisja CO 2 No śnik 2012 2013 energia elektryczna 6 419,7540 6 369,8022 węgiel 31 598,7659 31 720,3669 drewno 2 790,8528 2 836,9826 gaz ziemny 2 008,2436 2 090,6798 ciepło sieciowe 869,5976 823,8812 Razem 43687,2139 43841,7127

Wykres 8 Emisja CO 2 w sektorze mieszkalnictwa (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 w sektorze mieszkalnictwa

43900 43800 43700 43600 43500 43400 43300 43200 43100 43000 2012 2013

7.1.4. Przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne Według danych GUS, w gminie Suszec liczba przedsi ębiorstw zwi ększyła si ę o 25 firm w 2013 r. w stosunku do 2012 r. Tylko nieliczna cze ść przedsi ębiorców (ok. 15%) prowadzi firmy poza miejscem swojego zamieszkania. W celach bilansowych do tej grupy, oprócz firm z zakresu handlu i usług, zaliczono pozostałe obiekty pełni ące ró żnorodne funkcje społeczne (prywatne przychodnie, przedszkola, etc.). Dodatkowo, w tym sektorze uj ęto przemysł, reprezentowany przez najwi ększy podmiot gospodarczy w gminie – Kopalnia W ęgla Kamiennego „Krupi ński”.

Omawiany sektor został obj ęty ankietyzacj ą, opisan ą w podrozdziale 6.2 niniejszego dokumentu. Do wyliczenia ko ńcowego zu życia energii wykorzystane dane statystyczne GUS.

W tej podgrupie o wielko ści emisji CO 2, decyduje ilo ść zu żytej energii elektrycznej oraz cieplnej. Paliwem wykorzystywanym do ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody jest węgiel kamienny, gaz ziemny i ciepło sieciowe dostarczane przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie”

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

S.A. EC „Pniówek” Oddział Suszec. KWK „Krupi ński” zu żywa najwi ęcej energii elektrycznej w ramach całego sektora przedsi ębiorstw: • 141 742,1 MWh w 2012 r., • 135 089,9 MWh w 2013 r. Jako paliwo do ogrzewania wykorzystuje ciepło sieciowe: • 73 301 GJ w 2012 r., • 58 330 GJ w 2013 r. co stanowi odpowiednio 85% w 2012 r. i 81% w 2013 r. całego ciepła dostarczanego przez EC „Pniówek” zu żytego przez sektor przedsi ębiorstw.

Poni żej przedstawiono zu życie poszczególnych no śników energii i emisj ę CO 2 w omawianym sektorze w roku 2012 i 2013.

Tabela 14 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne w 2012 i 2013 roku

No śnik Zu życie energii (MWh/rok) Emisja CO 2 (Mg CO 2/rok) 2012 energia elektryczna 142 624,1000 115 810,7692 węgiel kamienny 1 333,8000 472,1652 gaz ziemny 6 387,7000 1 290,3154 ciepło sieciowe 23 175,7200 7 694,3390 2013 energia elektryczna 135 999,9000 110 431,9188 węgiel kamienny 1 368,9000 484,5906 gaz ziemny 6 322,8000 1 277,2056 ciepło sieciowe 19 459,7100 6 460,6237

Wykres 9 Zu życie no śników energii w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne (MWh/rok)

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Zu życie no śników energii w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne

174000 170000 166000 162000 158000 154000 150000 2012 2013

Tabela 15 Emisja CO 2 z sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne (MgCO 2 /rok)

Emisja CO 2 No śnik 2012 2013 energia elektryczna 115 810,7692 110 431,9188 węgiel 472,1652 484,5906 gaz ziemny 1 290,3154 1 277,2056 ciepło sieciowe 7 694,3390 6 460,6237 RAZEM 125 267,5888 118 654,3387

Wykres 10 Emisja CO 2 w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne

130000

125000

120000

115000

110000 2012 2013

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

7.1.5. Transport Zanieczyszczenia emitowane z liniowych źródeł emisji zwi ązanych z transportem dotycz ą przede wszystkim spalania paliw w silnikach (emisja spalinowa) a tak że unoszeniem pyłu z powierzchni jezdni na skutek ruchu pojazdów (emisja wtórna).

Na potrzeby oceny zu życia paliw i zwi ązanej z tym emisji CO 2 w roku bazowym i w roku 2013 posłu żono si ę danymi o liczbie zarejestrowanych pojazdów na terenie gminy Suszec, średnim zu życiu paliwa i rocznym przebiegu pojazdu. Sektor transportu obejmuje pojazdy zarejestrowane w gminie i pojazdy przeje żdżaj ące przez gmin ę (tranzyt). Do obliczenia zu życia paliw i emisji CO 2 wzi ęto pod uwag ę pojazdy zarejestrowane na terenie gminy. Uwzgl ędniono równie ż zu życie paliwa przez wozy stra żackie OSP. Wszystkie z nich u żywaj ą olej nap ędowy. Szczegółowe dane i metodologi ę oblicze ń przedstawiono w pkt. 6.2 Planu.

Tabela 16 Struktura pojazdów zarejestrowanych w gminie Suszec 2012 2013 benzyna 5 502 5 663 diesel 2 975 3 187 razem 8 477 8 850 Źródło: MSW Departament Ewidencji Pa ństwowych - CEPiK

Tabela 17 Zużycie paliwa przez wozy stra żackie OSP na terenie gminy Suszec (l/rok) 2012 2013 OSP Suszec (diesel) 701,7 799,0 OSP Rudziczka (diesel) 353,4 376,3 OSP Kryry (diesel) 307,4 311,1 OSP Mizerów (diesel) 496,4 719,6 Źródło: dane UG Suszec

Zu życie paliwa i wynikaj ącą z niego emisj ę podano ł ącznie dla ww. pojazdów.

Tabela 18 Zu życie paliw i emisja CO 2 w sektorze transportu 2012 2013 benzyna diesel benzyna diesel

zu życie paliwa (MWh/rok) 35 586,2824 24 082,6521 36 627,6112 25 800,9395

emisja CO 2 (Mg CO 2/rok) 8 860,9843 6 430,0681 9 120,2752 6 888,8508

Wykres 11 Zu życie no śników energii w sektorze transportu (MWh/rok)

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Zu życie no śników energii w sektorze transportu

64000 62000 60000 58000 56000 54000 52000 50000 2012 2013

Tabela 19 Emisja CO 2 w sektorze transportu (MgCO 2 /rok) paliwo 2012 2013

benzyna 8 860,9843 9 120,2752 diesel 6 430,0681 6 888,8508 RAZEM 15 291,0524 16 009,1260

Wykres 12 Emisja CO 2 w sektorze transportu (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 w sektorze transportu

16200 15900 15600 15300 15000 14700 14400 14100 13800 13500 2012 2013

7.1.6. Podsumowanie inwentaryzacji emisji CO 2 z terenu gminy Zgodnie z przeprowadzon ą inwentaryzacj ą:

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

1. zu życie energii finalnej na terenie gminy w roku bazowym 2012 wyniosło ł ącznie 354 793,2141 MWh, w tym: • w sektorze gminne budynki u żyteczno ści publicznej – 4 487,2850 MWh (co stanowi 1,3% całej energii), • w sektorze o świetlenie uliczne – 461, 26 MWh (co stanowi 0,1% całej energii), • w sektorze mieszkalnictwa – 116 654,4146 MWh (co stanowi 32,9% całej energii), • w sektorze przedsi ębiorstw – 173 521,3200 MWh (co stanowi 48,9% całej energii), • w sektorze transportu – 59 668,9344 MWh (co stanowi 16,8% całej energii). 2. emisja dwutlenku w ęgla na terenie gminy Suszec wyniosła:

• 186 026,7882 MgCO 2 w 2012 r.,

• 180 270,3776 MgCO 2 w 2013 r.

Poni ższa tabela, sporz ądzona na podstawie zgromadzonych danych, przedstawia wielko ść emisji CO 2 zwi ązan ą ze zu życiem energii w poszczególnych sektorach.

Tabela 20 Podsumowanie emisji CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) 2012 2013 budynki u żyteczno ści publicznej 1 406,3899 1 392,8169 oświetlenie uliczne 374,5431 372,3832 budynki mieszkalne 43 687,2139 43 841,7127 przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne 125 267,5888 118 654,3387 transport 15 291,0524 16 009,1260 RAZEM 186 026,7882 180 270,3776

Wykres 13 Emisja CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) Emisja CO2 na terenie gminy Suszec

188000 185000 182000 179000 176000 173000 170000 167000 164000 2012 2013

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Najwi ększa emisja dwutlenku w ęgla do powietrza nast ępuje z sektora przedsi ębiorstw i stanowi odpowiednio 67,3% w 2012 r. i 65,8% w 2013 r. całej emisji CO 2 ze wszystkich sektorów. Wysoka jest równie ż emisja z sektora mieszkalnego - stanowi 23,5% w 2012 r. i 24,3% w 2013 r. całej emisji CO 2 ze wszystkich sektorów.

Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji emisji CO 2 na terenie gminy a tak że analizy charakterystyki gminy (przeprowadzonej w pkt. 3, 4 i 5 Planu), wysuni ęto nast ępuj ące wnioski dotycz ące źródeł emisji z poszczególnych sektorów, oraz doboru działa ń na ich podstawie: • Wysoko emisja z sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywane na cele społeczne jest powodowana przede wszystkim funkcjonowałem kopalni w ęgla kamiennego na terenie gminy (która zu żywa bardzo du żo energii elektrycznej i ciepła sieciowego), przy czym zauwa żalny jest wyra źny spadek zu życia energii i emisji CO 2 przez KWK „Krupi ński”. Ponadto, emisja CO 2 w tym sektorze jest efektem braku termomodernizacji obiektów, wykorzystywania energochłonnych urz ądze ń, braku wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. • Wysoka emisja z sektora mieszkalnego jest efektem przede wszystkim ogrzewania budynków w ęglem i drewnem, spalanych w przestarzałych piecach, oraz zbyt małym wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych przez mieszka ńców.

W celu dopasowania planowanych do realizacji działa ń w ramach Planu , w ankietach dla mieszka ńców pytano o plany inwestycyjne. Wielu ankietyzowanych wskazywało na wymian ę źródła ciepła oraz instalacj ę odnawialnego źródła energii (najcz ęś ciej kolektory słoneczne i fotowoltaika). • Emisja z sektora transportu jest głównie efektem rosn ącej liczby pojazdów (przy czym w du żej mierze s ą to pojazdy nie spełniaj ące rosn ących obecnie wymaga ń dotycz ących emisji spalin) oraz złego stanu dróg gminnych, braku infrastruktury dla korzystania z alternatywnych środków transportu (np. ście żek rowerowych), braku centrum przesiadkowego (które ograniczyłoby ruch na terenie gminy na rzecz komunikacji autobusowej). • Emisja z sektora publicznego (obejmuj ącego budynki u żyteczno ści publicznej i o świetlenie uliczne) jest efektem m.in.: - braku termomodernizacji budynków u żyteczno ści publicznej, - brak wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w budynkach gminnych, - wielu tradycyjnych punktów o świetleniowych w gminie, generuj ących du że zu życie energii elektrycznej i zwi ązan ą z tym emisj ę CO 2.

Aby zach ęci ć mieszka ńców i przedsi ębiorców do oszcz ędnego gospodarowania energi ą, wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, podejmowania działa ń zmierzaj ących do ograniczania emisji zanieczyszcze ń, na terenie gminy powinny by ć prowadzone akcje edukacyjno-promocyjne, których efektem b ędzie wzrost świadomo ści społecze ństwa w zakresie ochrony środowiska.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

7.2 Inwentaryzacja emisji - prognoza na rok 2020

Poni żej przedstawiono mo żliwe sposoby ograniczenia poziomu emisji CO 2.

• WYKONANIE TERMOMODERNIZACJI BUDYNKÓW W istniej ących budynkach zbudowanych według starych przepisów, konieczne jest wprowadzenie zmian maj ących na celu popraw ę ich efektywno ści energetycznej, czyli wykonanie termomodernizacji. Mo że ona obejmowa ć takie elementy jak: - docieplenie ścian zewn ętrznych, dachów i stropodachów, - wymiana okien i drzwi, - modernizacja systemu grzewczego i wentylacyjnego, - modernizacja systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej, - modernizacja systemu o świetlenia.

Na potrzeby okre ślenia oszcz ędno ści eksploatacyjnych wynikaj ących z realizacji Planu posłu żono si ę danymi literaturowymi na temat uzyskiwania efektów energetycznych przy wykorzystaniu prostych działa ń zwi ązanych z termomodernizacj ą i zu życiem energii elektrycznej.

Tabela 21 Przykładowe poziomy redukcji zu życia energii, uzyskiwane w wyniku podj ęcia poszczególnych rodzajów usprawnie ń termomodernizacyjnych Usprawnienia termomodernizacyjne Obni żenie zu życia ciepła Ocieplenie zewn ętrznych przegród budowlanych ( ścian, 15 - 25% dachu, stropodachu) – bez wymiany okien Wymiana okien na okna szczelne, o ni ższej warto ści 10 – 15% współczynnika przenikania ciepła Wprowadzenie usprawnienia w w ęź le cieplnym lub 5 - 15% kotłowni, w tym automatyka pogodowa i regulacyjna Kompleksowa modernizacja wewn ętrznej instalacji c.o., 10 – 25% Źródło: Robakiewicz M.: Termomodernizacja budynków i systemów grzewczych. Poradnik. Biblioteka Poszanowania Energii. Warszawa 2002

• WYMIANA ŹRÓDEŁ CIEPŁA Wi ększo ść budynków mieszkalnych jest ogrzewana węglem i drewnem, wykorzystywanymi równie ż do podgrzewania ciepłej wody u żytkowej. W wi ększo ści przypadków w ęgiel jest spalany w kotłach wyeksploatowanych, o przestarzałej konstrukcji. Wymiana istniej ących kotłów węglowych na nowe, spełniaj ące podwy ższone wymagania efektywno ściowe lub wymiana na kotły wykorzystuj ące inne rodzaje paliw (np. gaz, ekogroszek, biomasa) mo że znacz ąco podnie ść efektywno ść energetyczn ą źródeł ciepła i ograniczy ć emisj ę CO 2 do powietrza.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Na terenie gminy Suszec wykorzystywany jest gaz sieciowy do ogrzewania budynków mieszkalnych. Dalszy wzrost wykorzystania tego paliwa na terenie gminy, przyczyni si ę znacznie do ograniczenia poziomu emisji dwutlenku węgla. Dane statystyczne i zawarte w literaturze fachowej, wskazuj ą że przy zało żeniach: - warto ść opałowa gazu ziemnego 34,7 MJ/m 3, - warto ść opałowa w ęgla 24,0 MJ/kg, - średnia sprawno ść kotłów gazowych 91%, dla wytworzenia 1 GJ ciepła, trzeba spali ć 31,7 m 3 gazu ziemnego lub 55,1 kg w ęgla. Wytworzenie 1 GJ ciepła przy wykorzystaniu paliwa gazowego, wi ąż e si ę z emisj ą 62,2 kg CO 2, z kolei wytworzenie 1 GJ ciepła przy wykorzystaniu w ęgla, oznacza emisj ę 102 kg CO 2. Z powy ższego wynika to, i ż zast ąpienie w ęgla gazem ziemnym, przy tej samej ilo ści wytwarzanego ciepła, pozwala zredukowa ć emisj ę dwutlenku w ęgla o 39%. Przyj ęto zało żenie, że w wielu budynkach mieszkalnych na terenie gminy Suszec zostan ą wymienione istniej ące kotły w ęglowe na gazowe lub inne wykorzystuj ące paliwa ekologiczne.

• INSTALACJA OZE Przyjmuje si ę, że zainstalowanie odnawialnych źródeł energii na potrzeby przede wszystkim przygotowania ciepłej wody u żytkowej w budynkach, ogranicza znacznie emisj ę CO 2 do powietrza z tradycyjnych no śników energii.

• OŚWIETLENIE WEWN ĘTRZNE W budynkach w gminie stosowane s ą najcz ęś ciej żarówki zwykłe, charakteryzuj ące si ę niekorzystnymi parametrami energetycznymi (niska skuteczno ść świetlna, bardzo niska sprawno ść , mała trwało ść ). Szacunkowe dane literaturowe zakładaj ą, że wymiana starych żarówek na energooszcz ędne świetlówki czy sodówki mo że zapewni ć kilkudziesi ęcioprocentow ą redukcj ę zu życia energii elektrycznej.

• OŚWIETLENIE ULICZNE Na terenie gminy Suszec wymieniono cz ęść o świetlenia na energooszcz ędne punkty oświetleniowe. Wymiana pozostałego, tradycyjnego o świetlenia na najnowsze dost ępne energooszcz ędne technologie przyniesie znaczn ą redukcj ę zu życia energii elektrycznej i emisji CO 2

• TRANSPORT

Emisj ę CO 2 do atmosfery mo żna zredukowa ć poprzez ograniczenie ruchu samochodowego oraz modernizacj ę dróg gminnych, polegaj ącą przede wszystkim na ich utwardzeniu. Pomimo, iż liczba pojazdów rejestrowanych na terenie gminy może rosn ąć , ograniczenie emisji ze spalania paliw b ędzie efektem przepisów prawnych dotycz ących parametrów emisyjnych pojazdów, tj. zmian technicznych rozwi ąza ń stosowanych w pojazdach.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wszystkie nowe pojazdy musz ą spełnia ć od 2005 r. norm ę Euro 4 a od 2009 r. - norm ę Euro 5. Ró żnice mi ędzy wymaganiami dotycz ącymi emisji spalin okre ślonymi w normie Euro 3, a zawartymi w normie Euro 4, Euro 5 i Euro 6 s ą znaczne, co przedstawiaj ą poni ższe tabele.

Tabela 22 Dopuszczalne warto ści emisji spalin w poszczególnych normach EURO dla pojazdów z silnikiem benzynowym [g/km] EURO 1 EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 EURO 6

CO 2,72 2,2 2,3 1 1 1

HC - - 0,2 0,1 0,1 0,1

NOx - - 0,15 0,08 0,06 0,06

HC+NOx 0,97 0,5 - - - -

PM - - - - 0,005 0,005

Źródło: http://pl.wikipedia.org/

Tabela 23 Dopuszczalne warto ści emisji spalin w poszczególnych normach EURO dla pojazdów z silnikiem wysokopr ęż nym [g/km] EURO 1 EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 EURO 6

CO 3,16 1 0,64 0,5 0,5 0,5

HC - 0,2222 0,06 0,05 0,05 0,09

NOx - 0,2222 0,5 0,25 0,18 0,08

HC+NOx 1,13 0,7 0,56 0,3 0,23 0,17

PM 0,14 0,08 0,05 0,009 0,005 0,005

Źródło: http://pl.wikipedia.org/

W prognozie emisji uwzgl ędniono zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń poprzez wprowadzanie na rynek coraz nowocze śniejszych pojazdów, niemniej jednak nale ży mie ć na uwadze, że obni żenie emisji wynikaj ące z wprowadzenia norm Euro, b ędzie kompensowane przez wzrost liczby pojazdów i wzrost nat ęż enia ruchu pojazdów. W Planie przewiduje si ę zatem, że w 2020 r. nie nast ąpi redukcja emisji CO 2 z sektora transportu w stosunku do roku bazowego.

Nale ży jednak d ąż yć do jak najwi ększego ograniczenia emisji z tego sektora innymi sposobami. W Programie ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego wskazano konieczno ść podejmowania działa ń dodatkowych zmierzaj ących do ograniczenia wpływu zanieczyszcze ń pochodz ących ze źródeł komunikacyjnych na stan jako ści powietrza. W śród proponowanych

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec działa ń s ą m.in.: poprawa stanu nawierzchni dróg, rozwój sieci ście żek rowerowych lub systemu komunikacji rowerowej. Kieruj ąc si ę tymi zaleceniami, w Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec zaproponowane zostan ą działania w zakresie modernizacji dróg gminnych, budowy centrum przesiadkowego oraz rozbudowy infrastruktury rowerowej, co przeło ży si ę na znaczne ograniczenie emisji CO 2 do powietrza.

Przyj ęto, i ż modernizacja dróg lokalnych na terenie gminy Suszec mo że przyczyni ć si ę do zmniejszenia spalania paliwa o 3% (w wyniku upłynnienia ruchu), co automatycznie wi ąż e si ę z redukcj ą emisji CO 2.

Zało żono, że przyj ęte rozwi ązania w zakresie infrastruktury rowerowej przyczynią si ę do redukcji emisji CO 2 do powietrza w gminie dzi ęki wzrostowi liczby osób poruszaj ących si ę na rowerach i zmniejszeniu si ę liczby samochodów na drogach w gminie. Obecna infrastruktura ście żek rowerowych jest słabo rozwini ęta, przez co mieszka ńcy doje żdżaj ą do punktów docelowych samochodami.

Przyj ęto, że w wyniku rozbudowy infrastruktury rowerowej, 1% mieszka ńców gminy zrezygnuje z jazdy samochodem na rzecz roweru (np. przy dojazdach do pracy na terenie gminy i w s ąsiednich miejscowo ściach; tj. 1% mniej pojazdów, średni roczny kilometra ż dojazdu 2 800 km, średnie zu życie paliwa 7 litrów/100 km).

Budowa centrum przesiadkowego w m. Suszec (zakładająca m.in. wykonanie wiaty przystankowej wraz z zapleczem, parking samochodowy oraz infrastruktury drogowej dojazdowej), przyczyni si ę do obni żenia emisji CO 2 do powietrza poprzez ograniczenie ruchu samochodowego na rzecz komunikacji autobusowej. Zało żono, że 2% mieszka ńców zrezygnuje z poruszania si ę prywatnym samochodem po terenie gminy na rzecz komunikacji autobusowej.

Do zmniejszenia emisji z sektora transportu przyczyni si ę równie ż wymiana starych, nieekologicznych samochodów wykorzystywanych przez OSP, na nowe, spełniaj ące normy środowiskowe. Zało żono 10% spadek zu życia paliwa w wyniku wymiany pojazdów w sposób ograniczaj ący emisj ę.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

8. Plan działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji 8.1. Cele strategiczne

Cele okre ślone w dokumencie uwzgl ędniaj ą zapisy okre ślone w pakiecie klimatyczno- energetycznym, tj.: • redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w roku 2020 w porównaniu do 1990 r., • zwi ększenie udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych z obecnych 8,5 do 20% w 2020 r., dla Polski ustalono wzrost z 7 do 15%, • redukcja zu życia energii finalnej, co ma zosta ć zrealizowane poprzez podniesienie efektywno ści energetycznej w roku 2020 o 20%.

Cele strategiczne PGN dla gminy Suszec uwzgl ędniaj ą powy ższe zapisy i wynikaj ą z dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu wojewódzkim i lokalnym.

Do celów strategicznych dla gminy zaliczono: • wspieranie działa ń z zakresu ochrony środowiska naturalnego, • poprawa jako ści powietrza, • promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii, • wspieranie działa ń z zakresu produkcji energii z odnawialnych źródeł, • promocja i wspieranie działa ń z zakresu ograniczenia niskiej emisji, w tym ze źródeł komunalnych, • wspieranie działa ń z zakresu racjonalnego wykorzystania energii, • wspieranie działa ń z zakresu zwi ększenia efektywno ści energetycznej w ró żnych sektorach gospodarki, • rozwój infrastruktury drogowej i transportowej z uwzgl ędnieniem wymaga ń ochrony środowiska, • edukacja ekologiczna lokalnej społeczno ści.

Długookresowym celem strategicznym jest: poprawa stanu powietrza atmosferycznego poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie gminy Suszec

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tabela 24 Wyznaczenie celu redukcji emisji CO 2 do roku 2020 (MgCO 2 /rok) 2012 2013 2020 budynki u żyteczno ści publicznej 1 406,3899 1 392,8169 1 145,9523 oświetlenie uliczne 374,5431 372,3832 344,5797 budynki mieszkalne 43 687,2139 43 841,7127 39 309,0202 przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne 125 267,5888 118 654,3387 109 595,0503 transport 15 291,0524 16 009,1260 16 605,7555 RAZEM 186 026,7882 180 270,3776 167 000,3580

Jak wynika z powy ższego, aby osi ągn ąć zakładany cel główny – do roku 2020 emisja CO 2 na terenie gminy powinna spa ść z poziomu 186 026,7882 MgCO 2 do poziomu 167 000,3580 MgCO 2, tj. o wielko ść równ ą 19 026,4302 MgCO 2

8.2. Cele szczegółowe Cele szczegółowe Planu są nast ępuj ące: • zmniejszenie zu życia energii finalnej na terenie gminy w sektorach: gminnym, mieszkalnictwa, przedsi ębiorstw i innych obiektach wykorzystywanych na cele społeczne, • zmniejszenie zu życia energii elektrycznej poprzez wprowadzanie nowoczesnych rozwi ąza ń zwi ązanych z o świetleniem ulic, • poprawa jako ści dróg i rozwój alternatywnej komunikacji, wpływająca na zmniejszenie zu życia paliw, a poprzez to spadek emisji substancji zanieczyszczaj ących do środowiska, • wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w produkcji energii, • stosowanie OZE w nowobudowanych i remontowanych obiektach publicznych, • termomodernizacja budynków u żyteczno ści publicznej, • pomoc w termomodernizacji obiektów budowlanych nale żą cych do mieszka ńców, • pomoc w wymianie źródeł ogrzewania budynków z w ęglowego na inne, charakteryzuj ące si ę mniejsz ą emisj ą gazów cieplarnianych, • promocja i wdra żanie idei budownictwa energooszcz ędnego, • edukacja mieszka ńców w zakresie OZE i efektywnego gospodarowania energi ą, • przygotowanie samorz ądu lokalnego do pełnienia wzorcowej roli w zakresie efektywno ści energetycznej.

Cele szczegółowe przyczyni ą si ę do osi ągni ęcia poni ższej wyznaczonych celów : • zmniejszenie do roku 2020 w gminie Suszec zu życia energii finalnej o 8,2% w stosunku do zu życia dla roku bazowego 2012, tj. o 29 107,9087 MWh, • zwi ększenie do roku 2020 w gminie Suszec wykorzystania odnawialnych źródeł energii o 6% w stosunku do wykorzystania dla roku bazowego 2012, tj. o 21 389,6693 MWh.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

8.3. Strategia długoterminowa do roku 2020 Głównym elementem strategii jest wdra żanie rozwi ąza ń uwzgl ędniaj ących aspekt energetyczny, ekologiczny i edukacyjny. Rozwi ązania te b ędą obejmowa ć poszczególne grupy producentów i konsumentów energii. Podstaw ą strategii jest jak najwi ększe zaanga żowanie wszystkich uczestników rynku energii w działania przewidziane w Planie, zwi ększanie świadomo ści u żytkowników energii dotycz ącej mo żliwo ści poprawy efektywno ści energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w ich własnym zakresie. Działania gminy b ędą pełni ć rol ę wzorcow ą dla wszystkich grup odbiorców energii.

Realizuj ąc wyznaczone cele na rok 2020, polityka władz gminy Suszec będzie ukierunkowana na osi ągni ęcie w dłu ższej perspektywie czasu: • wyra źnego ograniczenia i optymalizacji zu życia energii elektrycznej oraz innych mediów, co przeło ży si ę na oszcz ędno ści w bud żecie, • maksymalnej termomodernizacji budynków z sektora publicznego i mieszkaniowego, • maksymalnego wykorzystania potencjału energii odnawialnej na terenie Gminy, • umo żliwienie mieszka ńcom zast ępowania indywidualnych źródeł ciepła opartych na paliwach kopalnych źródłami niskoemisyjnymi, • zapewnienia bezpiecze ństwa dostaw ciepła i energii elektrycznej, • edukacj ę mieszka ńców w zakresie OZE oraz efektywnego gospodarowania energi ą, • jak najwi ększego zaanga żowania mieszka ńców w działania ekologiczne.

8.4. Projekty działa ń na rzecz gospodarki niskoemisyjnej W poni ższych tabelach przedstawiono propozycje działa ń planu gospodarki niskoemisyjnej. Zostały one pogrupowane w sektory zgodne z obszarami obj ętymi inwentaryzacj ą opisan ą w pkt. 6.2 Planu, tj: sektor gminny (obejmuje budynki u żyteczno ści publicznej i oświetlenie uliczne), sektor mieszkalnictwa, sektor przedsiębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne oraz sektor transport.

Dla ka żdego działania okre ślono: • opis działania, • korzy ści społeczno-ekonomicznych wynikaj ące z realizacji, • szacunkowe koszty, • przykładowe źródła finansowania, • okres realizacji, • jednostka realizuj ąca, • wska źniki osi ągni ęte w wyniku realizacji: szacunkowa redukcja zu życia energii; szacunkowa redukcja emisji CO 2.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Zaproponowane w Planie działania dotycz ą m.in.: • poprawy efektywno ści energetycznej, • wykorzystania odnawialnych źródeł energii, • działa ń niskoemisyjnych, • działa ń nieinwestycyjnych.

Warunkiem realizacji wskazanych działa ń s ą mo żliwo ści finansowe, techniczne i organizacyjne ich przeprowadzenia. Decyzja co do ostatecznej realizacji przedsi ęwzi ęć b ędzie podejmowana w zale żno ści od pozyskania środków zewn ętrznych na ich realizacj ę.

Wśród działa ń wyró żniono zadania inwestycyjne , które bezpo średnio przeło żą si ę na redukcj ę emisji gazów cieplarnianych, oraz nieinwestycyjne , głównie o charakterze promocyjnym i edukacyjnym, maj ące na celu u świadomienie lokalnej społeczno ści o konieczno ści ochrony środowiska oraz promocji odnawialnych źródeł energii i działa ń energooszcz ędnych.

Jako termin realizacji działa ń przyj ęto okres 2016-2020 . Wynika to z faktu, i ż w momencie opracowywania Planu nie są znane terminy konkursów, w ramach których gmina i pozostali interesariusze będą si ę ubiega ć o dofinansowanie poszczególnych działa ń. Chc ąc unikn ąć konieczno ści aktualizowania Planu, przyj ęto zatem szerszy okres 2016-2020, zamiast konkretnych lat realizacji poszczególnych działa ń.

W harmonogramie wskazano jednostki realizuj ące poszczególne działania . Wyró żniono: - gmina Suszec, - wła ściciele nieruchomo ści (tj. wła ściciele/ zarz ądcy budynków mieszkalnych), - podmioty gospodarcze i społeczne, - LGD (tj. Lokalna Grupa Działania, w skład której wchodzi gmina Suszec oraz funkcjonuj ące na jej terenie organizacja pozarz ądowe, przedsi ębiorcy i osoby fizyczne), - OSP, - sektor społeczny (do którego zaliczono organizacje pozarządowe działaj ące na terenie gminy, w tym równie ż kluby sportowe, Koła Gospody ń Wiejskich, Ochotnicze Stra że Po żarne).

Doboru działa ń i nakładów finansowych dokonano przede na podstawie wyników przeprowadzonej inwentaryzacji, potrzeb wskazywanych przez poszczególnych interesariuszy, mo żliwych sposobów ograniczenia poziomu emisji CO 2 na terenie gminy (wskazanych w pkt. 7.2 Planu).

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tabela 25 Opis działa ń planu gospodarki niskoemisyjnej planowanych do realizacji Obszar Rodzaj Sektor Działanie Opis Korzy ści społeczno-ekonomiczne działania Sektor gminny Budynki inwestycyjne Poprawa efektywno ści W ramach działania wykonana zostanie Podniesienie komfortu cieplnego budynków, energetycznej poprzez kompleksowa termomodernizacja budynków polepszenie jako ści usług jednostek kompleksow ą termomodernizacj ę użyteczno ści publicznej nale żą cych do użyteczno ści publicznej, obni żenie kosztów budynków u żyteczno ści gminy (w tym placówki o światowe). Zakres utrzymania budynków publicznych, obni żenie publicznej termomodernizacji b ędzie wynikał z emisji zanieczyszcze ń do powietrza. przeprowadzonych audytów. Podczas prac stosowane b ędą standardy efektywno ści energetycznej. Sektor gminny Budynki, inwestycyjne Wykonanie audytów W ramach działania zlecone zostanie Ugruntowanie wizerunku gminy jako regionu urz ądzenia energetycznych dla budynków wykonanie audytów energetycznych dla proekologicznego i pełni ącego wzorcow ą rol ę w zarz ądzanych przez gmin ę budynków u żyteczno ści publicznej zakresie efektywno ści energetycznej przewidzianych do remontu i nale żą cych do gminy, w których planowany modernizacji będzie remont/termomodernizacja. Sektor gminny Budynki, inwestycyjne Zainstalowanie OZE w budynkach W ramach działania zamontowane zostan ą Zmniejszenie zu życia i kosztów energii urz ądzenia użyteczno ści publicznej instalacje wykorzystuj ące energi ę ze źródeł pochodz ącej ze źródeł kopalnych, obni żenie odnawialnych, np. kolektory słoneczne, kosztów utrzymania budynków, obni żenie emisji pompy ciepła, instalacje fotowoltaiczne, zanieczyszcze ń do powietrza Sektor gminny Budynki, inwestycyjne Instalacja energooszcz ędnego W ramach działania zmodernizowane Spadek kosztów energii, obni żenie emisji urz ądzenia oświetlenia w budynkach zostanie o świetlenie wewn ętrzne budynków, zanieczyszcze ń do powietrza, obni żenie zarz ądzanych przez gmin ę i poprzez wymian ę zwykłych żarówek, kosztów utrzymania budynków publicznych budynkach jednostek gminnych charakteryzuj ących si ę niekorzystnymi parametrami energetycznymi, na energooszcz ędne oprawy o świetleniowe. Sektor gminny Oświetlenie inwestycyjne Modernizacja o świetlenia ulic na W celu ograniczenia zu życia energii Redukcja zu życia energii elektrycznej i kosztów uliczne oświetlenie energooszcz ędne lub elektrycznej planowana jest kompleksowa utrzymania o świetlenia miejsc publicznych, OZE modernizacja o świetlenia ulicznego na terenie gminy, poprzez wymian ę tradycyjnych opraw o świetleniowych na energooszcz ędne punkty o świetleniowe (z mo żliwo ści ą zastosowania odnawialnych źródeł energii). Sektor gminny Efektywno ść administracyjne Wprowadzenie systemu zielonych Celem zielonych zamówie ń publicznych jest Zmniejszenie kosztów eksploatacji urz ądze ń, energetyczna zamówie ń publicznych do osi ągni ęcie mo żliwie najszerszego poziomu ugruntowanie wizerunku gminy jako regionu procedur przetargowych uwzgl ędniania kwestii środowiskowych w proekologicznego, w tym w zakresie procedurach przetargowych. Zielone efektywnego gospodarowania energi ą zamówienia mog ą obejmowa ć działania takie jak np.: zakup energooszcz ędnych urz ądze ń AGD, sprz ętu komputerowego, wymiana o świetlenia wewn ętrznego na energooszcz ędne, zakup energooszcz ędnych i ekologicznych środków transportu, wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Sektor gminny Promocja, edukacyjne Promocja OZE i zachowa ń Działanie skierowane jest na promocj ę Zwi ększenie dost ępu do informacji dotycz ących edukacja proekologicznych - m.in. budowa/ pozytywnych zachowa ń ekologicznych. energii i środowiska na terenie gminy, rozbudowa portalu informacyjno – Projektowana jest budowa portalu poszerzenie wiedzy społecze ństwa na temat edukacyjnego dot. OZE, informacyjno – edukacyjnego, na którym np. nowoczesnych energooszcz ędnych technologii efektywno ści energetycznej, udost ępniane b ędą dane i dokumenty oraz odnawialnych źródeł energii realizacja kampanii promocyjnych zawieraj ących informacje na temat ochrony środowiska, pojawi si ę informacja i promocja dot. wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, efektywno ści energetycznej. Sektor gminny Promocja, promocyjne Wprowadzanie elementów Działanie skierowane jest na promocj ę Poszerzenie wiedzy społecze ństwa na temat edukacja promocji OZE i ochrony pozytywnych zachowa ń ekologicznych. nowoczesnych energooszcz ędnych technologii środowiska do imprez Integraln ą cz ęś ci ą imprez realizowanych na oraz odnawialnych źródeł energii, realizowanych na terenie gminy terenie gminy b ędzie informacja i promocja zaanga żowanie mieszka ńców w działania dot. wykorzystania energii odnawialnej, proekologiczne efektywno ści energetycznej itp. Sektor gminny Promocja, promocyjne Promocja gminnych walorów Działanie skierowane jest na promocj ę Ugruntowanie wizerunku gminy jako regionu edukacja przyrodniczych jako element walorów przyrodniczych gminy w śród proekologicznego, podniesienie walorów polityki proekologicznej mieszka ńców i turystów, jako element turystycznych i rozwój turystyki polityki proekologicznej. Sektor Budynki, inwestycyjne Ograniczanie niskiej emisji na Działanie polega na wymianie Zwi ększenie komfortu cieplnego w budynkach mieszkalnictwa urz ądzenia terenie gminy - kontynuacja niskosprawnych wysokoemisyjnych źródeł mieszkalnych, zmniejszenie kosztów działa ń zwi ązanych z ciepła (pieców w ęglowych, na drewno, itp.) ogrzewania, ograniczenie niskiej emisji dofinansowaniem wymiany źródeł w prywatnych budynkach mieszkalnych na zanieczyszcze ń, poprawa jako ści życia ciepła w budynkach mieszkalnych źródła proekologiczne mieszka ńców Sektor Budynki, inwestycyjne Zainstalowanie OZE w budynkach W ramach działania zamontowane zostan ą Zmniejszenie zu życia i kosztów energii mieszkalnictwa urz ądzenia mieszkalnych na terenie gminy instalacje wykorzystuj ące energi ę ze źródeł pochodz ącej ze źródeł kopalnych, obni żenie odnawialnych, np. kolektory słoneczne, kosztów utrzymania budynków, obni żenie emisji pompy ciepła, instalacje fotowoltaiczne, kotły zanieczyszcze ń na biomas ę. Sektor Budynki, inwestycyjne Instalacja energooszcz ędnego W ramach działania zmodernizowane Spadek kosztów energii, obni żenie emisji mieszkalnictwa urz ądzenia oświetlenia w budynkach zostanie o świetlenie wewn ętrzne budynków, zanieczyszcze ń do powietrza, obni żenie mieszkalnych na terenie gminy poprzez wymian ę zwykłych żarówek, kosztów utrzymania budynków charakteryzuj ących si ę niekorzystnymi parametrami energetycznymi, na energooszcz ędne oprawy o świetleniowe. Sektor Promocja, edukacyjne Organizacja akcji społecznych Działanie skierowane do mieszka ńców jako Wzrost świadomo ści społecze ństwa w zakresie mieszkalnictwa edukacja zwi ązanych z ograniczeniem głównych konsumentów energii. oszcz ędzania energii, kosztów i wpływu na emisji, efektywno ści ą Organizowane akcje b ędą przekazywa ć środowisko, zaanga żowanie mieszka ńców w energetyczn ą oraz informacje dot. np. oszcz ędnego działania proekologiczne wykorzystaniem OZE gospodarowania energi ą, wykorzystywania OZE, ograniczania emisji zanieczyszcze ń. Formy akcji mog ą by ć dowolne, np.: informacje na stronie internetowej gminy, kampanie podczas imprez gminnych, konkursy dla uczniów, ulotki informacyjne.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Sektor Promocja, edukacyjne Przekazywanie informacji Działanie skierowane jest do mieszka ńców Wzrost świadomo ści społecze ństwa w zakresie mieszkalnictwa edukacja zwrotnej w ramach akcji gminy jako głównych konsumentów energii. oszcz ędzania energii, wykorzystania OZE, zwi ązanych z rozwojem OZE i Prowadzony b ędzie stały kontakt z kosztów i wpływu na środowisko, promocja działa ń mieszka ńcami na temat m.in. realizacji zaanga żowanie mieszka ńców w działania energooszcz ędnych działa ń maj ących wpływ na ograniczenie proekologiczne niskiej emisji, wykorzystanie OZE, oszcz ędnego gospodarowania energi ą. Przedsi ębiorstwa Budynki inwestycyjne Termomodernizacja budynków W ramach działania wykonana zostanie Podniesienie komfortu cieplnego budynków, i inne obiekty wykorzystywanych na cele kompleksowa termomodernizacja budynków obni żenie kosztów utrzymania budynków, wykorzystywane gospodarcze i społeczne na nale żą cych do przedsi ębiorców. Planowane obni żenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza, na cele terenie gminy jest m.in. ocieplenie ścian, ocieplenie społeczne dachów, wymiana stolarki, modernizacja instalacji c.o. i c.w.u.. Podczas prac stosowane b ędą standardy efektywno ści energetycznej. Przedsi ębiorstwa Budynki, inwestycyjne Poprawa efektywno ści Działania dotyczy ć b ędą zmniejszania Poprawa warunków prowadzenia działalno ści i inne obiekty urz ądzenia energetycznej w energochłonno ści w przedsi ębiorstwach i gospodarczej, spadek zu życia i kosztów energii wykorzystywane przedsi ębiorstwach i obiektach obiektach podmiotów społecznych. Ich na cele wykorzystywanych na cele zakres b ędzie zale żał od dost ępu do społeczne społeczne –instalacja urz ądze ń odpowiednich technologii i mo żliwo ści poprawiaj ących bilans finansowych energetyczny lokalnych firm i podmiotów społecznych Przedsi ębiorstwa Budynki, inwestycyjne Zainstalowanie OZE w budynkach W ramach działania zamontowane zostan ą Zmniejszenie zu życia i kosztów energii i inne obiekty urz ądzenia słu żą cych działalno ści instalacje wykorzystuj ące energi ę ze źródeł pochodz ącej ze źródeł kopalnych, obni żenie wykorzystywane gospodarczej i obiektach odnawialnych, np. kolektory słoneczne, kosztów utrzymania budynków, obni żenie emisji na cele wykorzystywanych na cele pompy ciepła, instalacje fotowoltaiczne, kotły zanieczyszcze ń do powietrza społeczne społeczne na terenie gminy na biomas ę. Przedsi ębiorstwa Budynki, inwestycyjne Budowa instalacji OZE Działanie uwzględnia potrzeby i wnioski Postrzeganie źródła energii jako nowoczesnego i inne obiekty urz ądzenia zgłaszane przez przedsi ębiorców dotycz ące i proekologicznego, wykorzystanie wykorzystywane budowy np. instalacji fotowoltaicznych, odnawialnego źródła energii, obni żenie emisji na cele małych biogazowi – takich, których budowa zanieczyszcze ń do powietrza społeczne nie b ędzie wywiera ć niekorzystnego wpływu na środowisko ani nie b ędzie budzi ć sprzeciwów s ąsiedzkich Przedsi ębiorstwa Budynki, inwestycyjne Instalacja energooszcz ędnego W ramach działania zmodernizowane Spadek kosztów energii, obni żenie emisji i inne obiekty urz ądzenia oświetlenia w budynkach zostanie o świetlenie wew. budynków, zanieczyszcze ń do powietrza, obni żenie wykorzystywane słu żą cych działalno ści poprzez wymian ę zwykłych żarówek, kosztów utrzymania budynków na cele gospodarczej i obiektach charakteryzuj ących si ę niekorzystnymi społeczne wykorzystywanych na cele parametrami energetycznymi, na społeczne na terenie gminy energooszcz ędne oprawy o świetleniowe Przedsi ębiorstwa Normy w inwestycyjne Wdra żanie procedur ochrony Działanie polega ć b ędzie na wdra żaniu w Polepszenie wizerunku ekologicznego i inne obiekty zakresie środowiska w lokalnych przedsi ębiorstwach procedur ochrony przedsi ębiorstw, poprawa warunków wykorzystywane efektywno ści przedsi ębiorstwach (np. środowiska. Umo żliwi to firmom m.in. rozwój prowadzenia działalno ści gospodarczej na cele energetycznej wdra żanie norm ISO w zakresie i wdro żenie odpowiedniej polityki w społeczne ochrony środowiska) zarz ądzaniu zasobami energii, okre ślenie istotnych obszarów zu życia energii i okre ślenie planów redukcji. 74

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Przedsi ębiorstwa Promocja, edukacyjne Akcje dla przedsi ębiorców Działanie skierowane m.in. do Wzrost świadomo ści w zakresie oszcz ędzania i inne obiekty edukacja dotycz ące zagadnie ń zwi ązanych przedsi ębiorców szukaj ących informacji w energii, wykorzystania OZE, kosztów i wpływu wykorzystywane z ograniczeniem zużycia energii i zakresie oszcz ędnego gospodarowania na środowisko, poprawa warunków na cele wykorzystaniem OZE energi ą i wykorzystania OZE. Formy akcji prowadzenia działalno ści gospodarczej społeczne mog ą by ć dowolne, np.: udost ępnianie informacji na stronie internetowej gminy, kampanie podczas imprez gminnych, konkursy na najbardziej energooszcz ędn ą firm ę, szkolenia, ulotki informacyjne. Sektor transport Drogi inwestycyjne Modernizacja dróg gminnych W ramach działania zmodernizowane Zwi ększenie płynno ści ruchy i skrócenie czasu publiczne zostan ą odcinki dróg gminnych, wskazane przejazdu pojazdów a poprzez to obni żenie przez Urz ąd Gminy. Zakres prac b ędzie lokalnej emisji zanieczyszcze ń, podniesienie wynikał z dokumentacji technicznej i bezpiecze ństwa drogowego, zwi ększenie mo żliwo ści finansowych. atrakcyjno ści terenów inwestycyjnych pod budownictwo mieszkaniowe, usługowe i inne Sektor transport Transport inwestycyjne Wymiana pojazdów Działanie zakłada wymian ę pojazdów Obni żenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza, gminny/OSP wykorzystywanych przez gmin ę i wykorzystywanych przede wszystkim przez ugruntowanie wizerunku gminy jako regionu jednostki podległe oraz OSP w OSP na pojazdy energooszcz ędne. proekologicznego, w tym w zakresie sposób ograniczaj ący emisj ę efektywnego gospodarowania energi ą Sektor transport Transport inwestycyjne Rozbudowa infrastruktury Działanie obejmie rozbudow ę infrastruktury Zwi ększenie bezpiecze ństwa ruchu drogowego, prywatny rowerowej (m.in. ście żki rowerowej zlokalizowanej w pasie obni żenie lokalnej emisji zanieczyszcze ń, rowerowe, stojaki rowerowe, drogowym, w ci ągu ulic stanowi ących stworzenie warunków do rozwoju komunikacji wiaty) podstawowy układ drogowy gminy. Zakres alternatywnej na terenie gminy, promocja będzie zale żał od wytycznych konkursowych aktywno ści fizycznej w śród mieszka ńców i mo żliwo ści finansowych. Sektor transport Transport inwestycyjne Budowa centrum przesiadkowego Działanie zakłada budow ę centrum Ograniczenie niskiej emisji na terenie gminy. publiczny i przesiadkowego w Suszcu. Planuje si ę Ograniczenie ruchu samochodowego na terenie prywatny wykonanie wiaty przystankowej wraz z gminy na rzecz komunikacji autobusowej, zapleczem, parking samochodowy oraz obni żenie lokalnej emisji zanieczyszcze ń infrastruktury drogowej dojazdowej. Sektor transport Transport inwestycyjne Zakup taboru autobusowego Działanie zakłada zakup 2 autobusów Poprawa sytuacji transportowej na terenie publiczny spełniaj ących niskoemisyjne przepisy prawa. Gminy oraz komunikacji pomi ędzy gmin ą Suszec a powiatem pszczy ńskim. Obni żenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza, ugruntowanie wizerunku gminy jako regionu proekologicznego Sektor transport Promocja, promocyjne Kampanie promuj ące zielony Działanie skierowane jest do mieszka ńców Wzrost świadomo ści w zakresie ekologii i edukacja transport – rowery i samochody z gminy. Kampanie b ędą promowa ć u żywanie wpływu transportu na środowisko; mniejsz ą emisyjno ści ą transportu rowerowego, pojazdów z zaanga żowanie mieszka ńców w działania mniejsz ą emisyjno ści ą oraz ekologiczne proekologiczne, promocja aktywno ści fizycznej prowadzenie samochodów (tzw. ecodriving). wśród mieszka ńców Formy akcji mog ą by ć dowolne, np.: kampanie podczas imprez gminnych, konkursy dla uczniów, pokazy policyjne, ulotki informacyjne.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tabela 26 Działania planu gospodarki niskoemisyjnej planowane do realizacji Szacunkowa Szacunkowa Orientacyjny Źródła Okres Jednostka redukcja Sektor Działanie redukcja emisji koszt (zł) finansowania realizacji realizuj ąca zu życia energii CO [Mg] [MWh] 2 Sektor gminny Poprawa efektywno ści energetycznej poprzez Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec kompleksow ą termomodernizacj ę budynków środki zewn ętrzne, użyteczno ści publicznej 3 000 000 w tym m.in.: RPO, 583,3471 182,8307 NFO ŚiGW

Sektor gminny Wykonanie audytów energetycznych dla Bud żet gminy, Gmina Suszec budynków zarz ądzanych przez gmin ę środki zewn ętrzne, 20 000 2016-2020 _ _ przewidzianych do remontu i modernizacji w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW Sektor gminny Zainstalowanie OZE w budynkach u żyteczno ści Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec publicznej środki zewn ętrzne, 500 000 w tym m.in.: RPO, 224,3643 70,3195 NFO ŚiGW

Sektor gminny Instalacja energooszcz ędnego o świetlenia w Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec budynkach zarz ądzanych przez gmin ę i środki zewn ętrzne, 50 000 8,9746 7,2874 budynkach jednostek gminnych w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW Sektor gminny Modernizacja o świetlenia ulic na o świetlenie Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec energooszcz ędne lub OZE środki zewn ętrzne, 2 500 000 36,9008 29,9634 w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW Sektor gminny Wprowadzenie systemu zielonych zamówie ń 2016-2020 Gmina Suszec publicznych do procedur przetargowych _ _ _ _

Sektor gminny Promocja OZE i zachowa ń proekologicznych - Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec m.in. budowa/ rozbudowa portalu informacyjno – środki zewn ętrzne, edukacyjnego dot. OZE, efektywno ści 20 000 w tym m.in.: RPO _ _ energetycznej, realizacja kampanii promocyjnych Sektor gminny Wprowadzanie elementów promocji OZE i Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec ochrony środowiska do imprez realizowanych na 10 000 środki zewn ętrzne, _ _ terenie gminy w tym m.in.: RPO Sektor gminny Promocja gminnych walorów przyrodniczych Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec jako element polityki proekologicznej 10 000 środki zewn ętrzne, _ _ w tym m.in.: RPO Sektor Ograniczanie niskiej emisji na terenie gminy - Środki własne 2016-2020 Wła ściciele mieszkalnictwa kontynuacja działa ń zwi ązanych z wła ścicieli nieruchomo ści dofinansowaniem wymiany źródeł ciepła w budynków, środki 500 000 5249,4487 1965,9246 budynkach mieszkalnych zewn ętrzne, w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW Sektor Zainstalowanie OZE w budynkach mieszkalnych 500 000 Środki własne 2016-2020 Wła ściciele 6415,9928 2402,7968 76

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec mieszkalnictwa na terenie gminy wła ścicieli nieruchomo ści budynków, środki zewn ętrzne: NFO ŚiGW, RPO Sektor Instalacja energooszcz ędnego o świetlenia w Środki własne 2016-2020 Wła ściciele mieszkalnictwa budynkach mieszkalnych na terenie gminy wła ścicieli nieruchomo ści budynków, środki 50 000 11,6654 9,4723 zewn ętrzne, w tym m.in.: NFO ŚiGW, RPO Sektor Organizacja akcji społecznych zwi ązanych z środki własne 2016-2020 Sektor społeczny mieszkalnictwa ograniczeniem emisji, efektywno ści ą wnioskodawcy, 5 000 _ _ energetyczn ą oraz wykorzystaniem OZE środki zewn ętrzne, w tym m.in. RPO Sektor Przekazywanie informacji zwrotnej w ramach środki własne 2016-2020 Sektor społeczny mieszkalnictwa akcji zwi ązanych z rozwojem OZE i promocja wnioskodawcy, 5 000 _ _ działa ń energooszcz ędnych środki zewn ętrzne, w tym m.in. RPO Przedsi ębiorstwa Termomodernizacja budynków środki własne 2016-2020 Podmioty i inne obiekty wykorzystywanych na cele gospodarcze i inwestorów, środki gospodarcze i wykorzystywane społeczne na terenie gminy 2 000 000 zewn ętrzne, w tym społeczne 6073,2462 4384,3656 na cele m.in.: RPO, społeczne NFO ŚiGW, Przedsi ębiorstwa Poprawa efektywno ści energetycznej w środki własne 2016-2020 Podmioty i inne obiekty przedsi ębiorstwach i obiektach inwestorów, gospodarcze i wykorzystywane wykorzystywanych na cele społeczne – dofinansowanie ze społeczne na cele instalacja urz ądze ń poprawiaj ących bilans źródeł 1 000 000 867,6066 626,3379 społeczne energetyczny lokalnych firm i podmiotów zewn ętrznych, w społecznych tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW, PROW, POIi Ś Przedsi ębiorstwa Zainstalowanie OZE w budynkach słu żą cych środki własne 2016-2020 Podmioty i inne obiekty działalno ści gospodarczej i obiektach inwestorów, gospodarcze i wykorzystywane wykorzystywanych na cele społeczne na terenie dofinansowanie ze społeczne na cele gminy źródeł 1 000 000 4338,0330 3131,6897 społeczne zewn ętrznych, w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW, PROW, POIi Ś Przedsi ębiorstwa Budowa instalacji OZE środki własne 2016-2020 Podmioty i inne obiekty inwestorów, gospodarcze wykorzystywane dofinansowanie ze na cele 10 000 000 źródeł 10411,2792 7516,0553 społeczne zewn ętrznych, w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW, POIi Ś Przedsi ębiorstwa Instalacja energooszcz ędnego o świetlenia w środki własne 100 000 2016-2020 Podmioty 17,3521 14,0899 i inne obiekty budynkach słu żą cych działalno ści gospodarczej inwestorów, 77

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec wykorzystywane i obiektach wykorzystywanych na cele dofinansowanie ze gospodarcze i na cele społeczne na terenie gminy źródeł społeczne społeczne zewn ętrznych, w tym m.in.: RPO, NFO ŚiGW, Przedsi ębiorstwa Wdra żanie procedur ochrony środowiska w środki własne 2016-2020 Podmioty i inne obiekty lokalnych przedsi ębiorstwach (np. wdra żanie inwestorów, gospodarcze i wykorzystywane norm ISO w zakresie ochrony środowiska) dofinansowanie ze 100 000 społeczne _ _ na cele źródeł społeczne zewn ętrznych, w tym m.in.: RPO Przedsi ębiorstwa Akcje dla przedsi ębiorców dotycz ące zagadnie ń środki własne 2016-2020 Sektor społeczny i inne obiekty zwi ązanych z ograniczeniem zu życia energii i wnioskodawcy, wykorzystywane wykorzystaniem OZE 10 000 środki zewn ętrzne, _ _ na cele w tym m.in. RPO społeczne Sektor transport Modernizacja dróg gminnych Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec środki zewn ętrzne, 20 000 000 1491,2588 382,1523 w tym m.in.: PROW, RPO Sektor transport Wymiana pojazdów wykorzystywanych przez środki własne 2016-2020 OSP gmin ę i jednostki podległe oraz OSP w sposób wnioskodawcy, ograniczaj ący emisj ę dofinansowanie ze 1 500 000 1,8582 0,4961 źródeł zewn ętrznych, w tym m.in.: RPO Sektor transport Rozbudowa infrastruktury rowerowej (m.in. środki własne 2016-2020 Gmina Suszec ście żki rowerowe, stojaki rowerowe, wiaty) wnioskodawcy, dofinansowanie ze 50 000 źródeł 208,7762 53,5013 zewn ętrznych, w tym m.in.: PROW, RPO Sektor transport Budowa centrum przesiadkowego Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec 1 200 000 środki zewn ętrzne, 328,0769 84,0735 w tym m.in.: RPO Sektor transport Zakup taboru autobusowego Bud żet gminy, 2016-2020 Gmina Suszec 1 000 000 środki zewn ętrzne, _ _ w tym m.in.: RPO Sektor transport Kampanie promuj ące zielony transport – rowery środki własne 2016-2020 Sektor społeczny i samochody z mniejsz ą emisyjno ści ą wnioskodawcy, 5 000 _ _ środki zewn ętrzne, w tym m.in. RPO

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• Przy proponowaniu działania dotycz ącego wykonania kompleksowej termomodernizacji budynków u żyteczno ści publicznej wykorzystano dane przekazane przez Urz ąd Gminy odno śnie planowanych remontów i termomodernizacji obiektów gminnych . Zakres termomodernizacji b ędzie wynikał z przeprowadzonych audytów energetycznych , których wykonanie równie ż wpisano jako propozycj ę działa ń do Planu. • Przy proponowaniu działania dotycz ącego ograniczania niskiej emisji na terenie gminy poprzez wymian ę źródeł ciepła w budynkach indywidualnych wykorzystano dane uzyskane w wyniku przeprowadzonej ankietyzacji w śród mieszka ńców gminy. Wielu ankietyzowanych wskazało na potrzeb ę wymiany istniej ących źródeł w ęglowych na ekologiczne. • Przy proponowaniu działania dotycz ącego zainstalowanie OZE w budynkach mieszkalnych, w budynkach słu żą cych działalno ści gospodarczej i obiektach wykorzystywanych na cele społeczne na terenie gminy wykorzystano dane uzyskane w wyniku przeprowadzonej ankietyzacji w śród mieszka ńców i przedsi ębiorców. Wielu ankietyzowanych wskazało na potrzeb ę zainstalowania OZE, m.in. kolektory słoneczne, pompy ciepła, fotowoltaika. • Przy proponowaniu działania dotycz ącego termomodernizacji budynków wykorzystywanych na cele gospodarcze i społeczne na terenie gminy wykorzystano dane uzyskane w wyniku przeprowadzonej ankietyzacji w śród przedsi ębiorców i u żytkowników obiektów wykorzystywanych na cele społeczne. Wielu ankietyzowanych wskazało na potrzeb ę zmodernizowania budynków poprzez wykonanie m.in. ocieplenia dachu, ścian, wymiany okien i drzwi, itp. • Przy proponowaniu działania dotycz ącego budowy instalacji OZE (w sektorze przedsi ębiorstwa/ inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne) uwzgl ędniono potrzeby zgłaszane przez przedsi ębiorców dotycz ące budowy instalacji fotowoltaicznych czy małych biogazowni. W ramach działania nie powstan ą instalacje zaliczane do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco lub potencjalnie oddziaływa ć negatywnie na środowisko. W ramach działania nie powstan ą instalacje wiatrowe (energia wiatru nie b ędzie wykorzystywana jako OZE). • Przy proponowaniu działania dotycz ącego modernizacji dróg gminnych, rozbudowy infrastruktury rowerowej, wykorzystano dane przekazane przez Urz ąd Gminy odno śnie planowanych remontów dróg gminnych i planowanych do budowy ście żek rowerowych oraz potrzeby zgłaszane przez mieszka ńców gminy w tym zakresie. Odpowiednio przygotowana sie ć dróg gminnych i tras rowerowych powoduje zwi ększenie bezpiecze ństwa ruchu drogowego i obni żenie lokalnej emisji zanieczyszcze ń do powietrza. • Przy proponowaniu działania dotycz ącego budowy centrum przesiadkowego i zakupu autobusów , wykorzystano dane przekazane przez Urz ąd Gminy odno śnie planów inwestycyjnych maj ących na celu ograniczenie ruchu kołowego na terenie gminy, a tym samym zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza.

• W zaproponowanym katalogu działa ń nie uj ęto obiektów/instalacji, na które gmina nie ma wpływu, tj. np. dróg powiatowych czy wojewódzkich, które le żą poza gesti ą władz gminy.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• Wśród działa ń inwestycyjnych nie planuje si ę równie ż podj ęcia działa ń w zakresie emisji nie zwi ązanej ze zu życiem energii (CH 4 ze składowisk odpadów), gdy ż w gminie Suszec nie ma składowiska odpadów, w zwi ązku z czym nie wyst ępuje emisja z tego sektora. • Zaproponowane działania dotycz ące instalacji OZE obejmuj ą wszystkiego rodzaju odnawialne źródła energii, w tym instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu. Na terenie gminy Suszec nie wyst ępuje sie ć ciepłownicza, obejmuj ąca wszystkie sołectwa; funkcjonuje jedynie lokalna sieć ciepłownicza w miejscowo ści Suszec, dystrybuuj ąca ciepło do budynków znajduj ących si ę przy kopalni KWK „Krupi ński”. Nie planuje si ę skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. • Nie wskazano działa ń nie inwestycyjnych w zakresie planowania przestrzennego , poniewa ż gmina nie planuje podejmowania tego typu zada ń. Ju ż obecnie cele i działania „Planu” s ą spójne z obowi ązuj ącymi w gminie dokumentami strategicznymi i planistycznymi. Je śli zajdzie konieczno ść aktualizacji tych że dokumentów, zało żenia „Planu” b ędą nadal w nich uwzgl ędniane. Ewentualna aktualizacja dokumentów strategicznych i planistycznych b ędzie dokonywana bez ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych przez gmin ę.

8.4.1 Podsumowanie efektów planowanych działa ń

Proponowane do realizacji działania w okresie 2016-2020 przyczyni ą si ę do osi ągni ęcia zało żonych w Planie celów dotycz ących redukcji emisji CO 2, zmniejszenia zu życia energii finalnej na terenie gminy oraz wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Cele te s ą nast ępuj ące:

• redukcja emisji CO 2 o 19 026,4302 Mg CO 2, • zmniejszenie zu życia energii finalnej o 29 107,9087 MWh, • wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii o 21 389,6693 MWh.

Szczegółowe efekty osi ągni ęte w wyniku realizacji planowanych działa ń w poszczególnych sektorach przedstawiono w poni ższej tabeli. Kolumna dotycz ąca redukcji CO 2 uwzgl ędnia redukcj ę z poszczególnych działa ń realizowanych w ramach okre ślonych sektorów, oraz podsumowanie redukcji CO 2 z terenu całej gminy przy uwzgl ędnieniu zało żonego wzrostu emisji z sektora transportu .

Jak wspomniano w pkt. 7.2 Planu, ze wzgl ędu na wzrost liczby pojazdów na terenie gminy do 2020 r., w sektorze transportu zało żono wzrost zu życia energii finalnej oraz wzrost emisji CO 2 w 2020 r . w stosunku do roku bazowego 2012. Jednocze śnie, realizacja zaplanowanych działa ń z sektora transportu przyniesie te ż pewn ą redukcj ę energii i CO 2 w tym sektorze. I tak: ‹ Redukcja energii finalnej z poszczególnych działa ń z sektora transportu (wskazanych w tabeli nr 26) daje łączn ą redukcj ę na poziomie 2 029,9702 MWh. Bior ąc jednak pod uwag ę wzrost liczby pojazdów przy jednoczesnej poprawie ich parametrów emisyjnych,

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

zało żono wzrost energii finalnej w 2020 r. o 12% w stosunku do 2012 r. o 7 160,2721 MWh

‹ Redukcja emisji CO 2 z poszczególnych działa ń z sektora transportu (wskazanych w tabeli nr 26) daje łączn ą redukcj ę na poziomie 520,2232 Mg CO 2. Bior ąc jednak pod uwag ę wzrost liczby pojazdów przy jednoczesnej poprawie ich parametrów emisyjnych, zało żono wzrost emisji CO 2 w 2020 r. o 12% w stosunku do 2012 r, tj. o 1 834,9263 Mg CO 2; Tabela 27 Podsumowanie efektów planowanych działa ń w okresie 2016-2020 Redukcja emisji Zmniejszenie energii Wzrost OZE Sektor CO 2 (Mg CO 2) finalnej (MWh) (MWh) Gminny: budynki u żyteczno ści publicznej 260,4375 816,6859 224,3643

Gminny: o świetlenie uliczne 29,9634 36,9008 - Mieszkalnictwo 4 378,1937 11 677,1069 6 415,9928 Przedsi ębiorstwa i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne 15 672,5385 21 707,5171 14 749,3122

Transport 520,2232 2 029,9702 - RAZEM - - 21 389,6693

Wzrost emisji CO 2 i energii finalnej sektorze transportu w 2020 r. 1 834,9263 7 160,2721 -

Łączna redukcja emisji CO 2 i zu życia energii finalnej do roku 2020 z terenu gminy przy uwzgl ędnieniu wzrostu 19 026,4302 29 107,9087 - emisji i energii z sektora transportu

9. Realizacja Planu Wdra żanie Planu gospodarki niskoemisyjnej to najdłu ższy i najbardziej skomplikowany etap realizacji zarówno w sensie technicznym jak i finansowym. Wymaga zapewnienia odpowiednich zasobów kadrowych i finansowych. Władze Gminy Suszec będą w tym celu wykorzystywa ć swoje wewn ętrzne zasoby.

Za realizacj ę Planu odpowiada Wójt Gminy Suszec. Koordynacj ą nad realizacj ą działa ń oraz monitorowaniem osi ąganych efektów zajm ą si ę przede wszystkim pracownicy Biura Rozwoju i Promocji Gminy / Zamówienia Publiczne oraz pracownicy Referatu Infrastruktury Technicznej i Inwestycji. Ponadto przewiduje si ę, że niezb ędne b ędzie równie ż wsparcie ze strony Skarbnika i pracowników Referatu Finansów Publicznych.

Urz ąd Gminy w Suszcu posiada własny budynek administracyjny, z pomieszczeniami biurowymi wyposa żonymi w niezb ędn ą infrastruktur ę, urz ądzenia i meble do wdro żenia Planu i realizacji działa ń. Monitoring rezultatów Planu (szczegółowo opisany w pkt. 9.3) b ędzie realizowany przez pracowników Urz ędu Gminy, odpowiedzialnych za koordynacj ę Planu. Pracownicy ci b ędą posiada ć odpowiednie do świadczenie w zakresie prowadzenia ró żnego rodzaju inwestycji, w tym inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych. Swoim do świadczeniem i wiedz ą gwarantuj ą nale żyt ą realizacj ę Planu. 81

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wszelkie koszty osobowe pracowników (wynagrodzenia i koszty pochodne) b ędą pokryte ze środków przewidzianych w bud żecie Gminy. Wydatki administracyjno-biurowe, które zostan ą poniesione w zwi ązku z realizacj ą Planu oraz realizacj ą poszczególnych działa ń zostan ą wliczone w ogólne koszty organizacyjne Urz ędu Gminy, ponoszone w wyniku funkcjonowania konkretnego stanowiska pracy. Wśród głównych zada ń koordynacyjnych znajdzie si ę m.in.: • przygotowanie i prowadzenie działa ń zwi ązanych z realizacj ą poszczególnych projektów inwestycyjnych zapisanych w Planie, • gromadzenie danych niezb ędnych do weryfikacji post ępów, • kontrolowanie stopnia realizacji celów Planu i cykliczne sporz ądzanie raportów, • monitorowanie sytuacji energetycznej na terenie gminy, • planowanie i przeprowadzanie działa ń edukacyjnych oraz informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania energi ą oraz ochrony środowiska naturalnego (w szczególno ści zagadnie ń dotycz ących gazów cieplarnianych).

Pracownicy odpowiedzialni za koordynacj ę Planu b ędą si ę równie ż zajmowa ć monitoringiem i ocen ą post ępów we wdra żaniu dokumentu. Procedur ę monitorowania i ewaluacji osi ąganych celów opisano w pkt. 9.3. Planu.

W celu odpowiedniego przeprowadzenia wszystkich działa ń przewidywanych w Planie i jego pełnej realizacji, poza współprac ą w ramach struktur Urz ędu Gminy, konieczne b ędzie zaanga żowanie niezale żnych podmiotów działaj ących na terenie gminy Suszec a tak że indywidualnych konsumentów energii. Kluczowe dla realizacji Planu jest, aby decyzje podejmowane były z pełnym udziałem interesariuszy, do których zaliczono: - mieszka ńcy gminy Suszec, - przedsi ębiorcy działaj ący na terenie gminy, - organizacje społeczne i instytucje niezale żne od gminy a funkcjonuj ące na jej terenie, - jednostki gminne i OSP.

W trakcie ankietyzacji przeprowadzonej na potrzeby opracowania Planu , mieszka ńcy, zarz ądcy budynków wielorodzinnych i przedsi ębiorcy zgłaszali potrzeby i plany inwestycyjne, które uwzgl ędniono wpisuj ąc je do działa ń realizowanych w ramach Planu.

Udział społecze ństwa stanowi cz ęść zobowi ąza ń podejmowanych w ramach Planu. Działania realizowane przez mieszka ńców i przedsi ębiorców zwi ązane m.in. z termomodernizacj ą budynków, wymian ą o świetlenia, wymian ą indywidualnych źródeł ciepła na ekologiczne, instalacj ą OZE, to działania wysokonakładowe, na które w wi ększo ści potrzebne b ędzie dofinansowanie ze środków zewn ętrznych. Komunikacja z interesariuszami b ędzie si ę odbywa ć przy wykorzystaniu obecnie funkcjonuj ących kanałów, tj. m.in. strona internetowa Urz ędu Gminy, informacje na tablicach ogłosze ń, spotkania organizowane przez Urz ąd Gminy i organizacje pozarz ądowe.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Gmina b ędzie udziela ć wsparcia w zakresie udost ępniania informacji o mo żliwo ściach dofinansowania inwestycji i promocji realizacji działa ń o charakterze ekologicznym oraz b ędzie aktywnie poszukiwa ć systemu odpowiednich zach ęt dla posiadaczy niskosprawnych nieekologicznych źródeł ciepła. W ramach zada ń koordynacyjnych Planu prowadzony b ędzie monitoring wska źników realizacji poszczególnych działa ń zapisanych w Planie, tak aby w 2020 r. nie było problemu z osi ągni ęciem celów zało żonych w dokumencie, w tym redukcji emisji CO 2 w stosunku do roku 2012.

9.1. Źródła finansowania przedsi ęwzi ęć Przedstawione poni żej mo żliwości finansowania wskazanych w Planie działa ń, aktualne na 2015 rok, nale ży weryfikowa ć i uzupełnia ć o nowe w miar ę rozwoju systemów wsparcia inwestycji.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 W POIi Ś wspieranie przej ścia na gospodark ę niskoemisyjn ą we wszystkich sektorach b ędzie realizowane w ramach Osi Priorytetowej I: Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki . W obr ębie Osi zaplanowano realizacj ę m.in. nast ępuj ących priorytetów inwestycyjnych: • Priorytet inwestycyjny 4.I Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia udziału energii produkowanej ze źródeł odnawialnych, co z kolei przyczyni si ę do poprawy efektywno ści wykorzystania i oszcz ędzania zasobów surowców energetycznych oraz poprawy stanu środowiska poprzez redukcj ę zanieczyszcze ń do atmosfery. Wskazano te ż, że realizacja inwestycji w zakresie OZE jest korzystna dla obszarów wiejskich, gdzie pobudza lokalny rozwój gospodarczy. • Priorytet inwestycyjny 4.II Promowanie efektywno ści energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsi ębiorstwach. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści energetycznej na poziomie zu życia, zwi ększaj ąc przy tym udział odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym poprzez racjonalne zu życie zasobów surowców energetycznych. Wpłynie to na oszcz ędno ść energii, a jej efektywne wykorzystanie przez przedsi ębiorstwa obni ży koszty ich funkcjonowania. Działania w ramach przedmiotowego priorytetu wpłyn ą równie ż na zmniejszenie emisyjno ści gospodarki. • Priorytet inwestycyjny 4.III Wspieranie efektywno ści energetycznej, inteligentnego zarz ądzania energi ą i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści energetycznej na poziomie zu życia zwi ększaj ąc przy tym udział odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym poprzez racjonalne zu życie zasobów surowców energetycznych. Zwi ększenie poprawy efektywno ści energetycznej, która łączy w sobie cele gospodarcze i społeczne, przyczyni si ę dodatkowo do zmniejszenia emisyjno ści gospodarki. Przewiduje si ę, że wsparcie w ramach tego priorytetu skierowane b ędzie głównie na kompleksow ą modernizacj ę energetyczn ą budynków u żyteczno ści publicznej i budynków mieszkalnych wraz z wymian ą wyposa żenia tych obiektów na energooszcz ędne, w tym równie ż w zakresie zwi ązanym m.in. z ociepleniem obiektu, wymian ą okien, drzwi zewn ętrznych oraz o świetlenia na energooszcz ędne, przebudow ą systemów grzewczych, systemów wentylacji i klimatyzacji, instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• Priorytet inwestycyjny 4.V Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególno ści dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównowa żonej multimodalnej mobilno ści miejskiej i działa ń adaptacyjnych maj ących oddziaływanie łagodz ące na zmiany klimatu. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści energetycznej na poziomie produkcji i przesyłu. Przewidziane działania ukierunkowane b ędą na zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń, co przyczyni si ę do poprawy jako ści powietrza na terenach miejskich. W ramach gospodarki niskoemisyjnej przewiduje si ę, że wsparcie skierowane b ędzie do obszarów posiadaj ących uprzednio przygotowane plany gospodarki niskoemisyjnej. • Priorytet inwestycyjny 4.VI Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło u żytkowe. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści energetycznej na poziomie produkcji oraz udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym, co pozwoli zredukowa ć emisje zanieczyszcze ń pochodz ących z tzw. niskiej emisji. Interwencja przyczyni si ę równie ż do poprawy jako ści powietrza. W ramach działań zwi ązanych z wysokosprawnym wytwarzaniem w skojarzeniu, przewiduje si ę, że wsparcie skierowane b ędzie na budow ę lub przebudow ę jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w technologii wysokosprawnej kogeneracji. Ponadto planuje si ę, że wsparcie zostanie skierowane na budow ę wysokosprawnej, efektywnej sieci dystrybucji ciepła (oraz przył ącze ń) dla jednostek wytwarzaj ących energi ę elektryczn ą i ciepło w układach wysokosprawnej kogeneracji, w tym i z OZE, wł ączaj ąc je (o ile b ędzie to mo żliwe) do głównych źródeł ciepła odpadowego.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich b ędzie realizował m.in. priorytet „Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym”, który jest jednym z sze ściu priorytetów wyznaczonych dla wspólnotowej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020.

Działania z zakresu przej ścia na gospodark ę niskoemisyjn ą b ędą realizowane w ramach nast ępuj ących działa ń: • Działanie MO4 - Inwestycje w środki trwałe Poddziałanie: Pomoc na inwestycje w gospodarstwach rolnych W ramach poddziałania b ędą realizowane takie rodzaje operacji, które b ędą przyczyniały si ę do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa, tj. popraw ę konkurencyjno ści i zwi ększenie rentowno ści gospodarstwa rolnego w wyniku jego restrukturyzacji. Cz ęść realizowanych operacji mo że prowadzi ć do osi ągni ęcia efektu ekonomicznego poprzez inwestycje zwi ązane z racjonalizacj ą wykorzystania zasobów (np. woda, energia, wykorzystanie OZE) lub uwzgl ędnia ć ró żnorodne aspekty dostosowa ń do zmian klimatu i zmniejszenia obci ążeń dla środowiska.

Poddziałanie: Pomoc na inwestycje w przetwórstwo/marketing i rozwój produktów rolnych (Przetwórstwo i marketing produktów rolnych)

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Poddziałanie adresowane jest do mikro- małych i średnich przedsi ębiorstw działaj ących w sektorze przetwórstwa lub handlu hurtowego produktami rolnymi oraz rolników rozpoczynaj ących działalno ść gospodarcz ą w ww. zakresie. Wybrane przez beneficjentów rozwi ązania mog ą uwzgl ędnia ć oszcz ędno ść wykorzystania zasobów (woda, energia), zmniejszenie obci ąż eń dla środowiska (gospodarka ściekowa, odpady), wykorzystanie OZE.

• Działanie MO7 - Podstawowe usługi i odnowa miejscowo ści na obszarach wiejskich Poddziałanie: Inwestycje zwi ązane z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudow ą wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycje w energi ę odnawialn ą i w oszcz ędzanie energii W ramach poddziałania wyszczególniono równie ż zadania z zakresu budowy lub modernizacji dróg lokalnych.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 W RPO działania zwi ązane z efektywno ści ą energetyczn ą i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, realizowane b ędą w ramach Osi Priorytetowej IV i nast ępuj ących działa ń:

• Oś Priorytetowa IV - Efektywno ść energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna ‹ Działanie 4.1 Odnawialne źródła energii W ramach działania realizowane b ędą projekty dot.: - budowa i przebudowa infrastruktury słu żą cej do produkcji i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych. Beneficjentami s ą m.in.: jednostki samorz ądu terytorialnego; podmioty, w których wi ększo ść udziałów lub akcji posiadaj ą jednostki samorz ądu terytorialnego lub ich zwi ązki i stowarzyszenia; organizacje pozarz ądowe; spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.

‹ Działanie 4.2 Efektywno ść energetyczna i odnawialne źródła energii w mikro, małych i średnich przedsi ębiorstwach W ramach działania realizowane b ędą projekty dot. m.in.: - modernizacji energetycznej obiektu/ instalacji wraz z zastosowaniem instalacji do produkcji energii elektrycznej i/lub cieplnej ze źródeł odnawialnych

‹ Działanie 4.3 Efektywno ść energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej W ramach działania realizowane b ędą projekty dot. m.in.: - modernizacja energetyczna budynków u żyteczno ści publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych; - likwidacja „niskiej emisji” poprzez wymian ę/modernizacj ę indywidualnych źródeł ciepła lub podł ączanie budynków do sieciowych no śników ciepła, - budowa instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Beneficjentami s ą m.in.: jednostki samorz ądu terytorialnego; podmioty, w których wi ększo ść udziałów lub akcji posiadaj ą jednostki samorz ądu terytorialnego lub ich zwi ązki i stowarzyszenia; organizacje pozarz ądowe; spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.

‹ Działanie 4.4 Wysokosprawna kogeneracja W ramach działania realizowane b ędą projekty dot. m.in.: - budowa i modernizacja instalacji do produkcji energii w wysokosprawnej kogeneracji Beneficjentami s ą m.in.: jednostki samorz ądu terytorialnego; podmioty, w których wi ększo ść udziałów lub akcji posiadaj ą jednostki samorz ądu terytorialnego lub ich zwi ązki i stowarzyszenia; organizacje pozarz ądowe; spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe

‹ Działanie 4.5 Niskoemisyjny transport miejski oraz efektywne o świetlenie W ramach działania realizowane b ędą projekty dot. m.in.: - budowa, przebudowa liniowej i punktowej infrastruktury transportu zbiorowego (np. zintegrowane w ęzły przesiadkowe, drogi rowerowe, parkingi Park&Ride i Bike&Ride, buspasy, budowa systemów miejskich wypo życzalni rowerów wraz z zakupem rowerów); - zakup taboru autobusowego na potrzeby transportu publicznego; - poprawa efektywno ści energetycznej o świetlenia. Beneficjentami s ą m.in.: jednostki samorz ądu terytorialnego.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

NFO ŚiGW prowadzi samodzieln ą gospodark ę finansow ą działaj ąc na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska. Zapewnia m.in. wykorzystanie środków zagranicznych przeznaczonych na ochron ę środowiska, dofinansowuje inwestycje z zakresu redukcji emisji gazów cieplarnianych.

W tabeli zaprezentowano programy dotycz ące ochrony powietrza, realizowane z NFO ŚiGW.

Tabela 28 Programy finansowane ze środków NFO ŚiGW – stan na 2015 r.

Program Cel Finansowanie Beneficjenci Przedsi ęwzi ęcia

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

GIS Wspieranie Dotacja JST • modernizacja o świetlenia Cz ęść 6) SOWA – przedsi ęwzi ęć Po życzka ulicznego, Energooszcz ędne poprawiaj ących • monta ż urz ądze ń do oświetlenie uliczne efektywno ść inteligentnego sterowania energetyczn ą oświetleniem, systemów • monta ż sterowalnych oświetlenia układów redukcji mocy ulicznego oraz stabilizacji napi ęcia zasilaj ącego Poprawa Zmniejszenie Dotacja Podmioty sektora • projektowanie i budowie efektywno ści zu życia energii, a Po życzka fin. publicznych, lub tylko budowa, nowych energetycznej w konsekwencji organizacje budynków u żyteczno ści Cz ęść 2) LEMUR ograniczenie lub pozarz ądowe publicznej i zamieszkania Energooszcz ędne unikni ęcie emisji inne zbiorowego. Budynki CO 2w zwi ązku z Użyteczno ści projektowaniem i Publicznej budow ą nowych energooszcz ędnyc h budynków użyteczno ści publicznej oraz zamieszkania zbiorowego

Poprawa Oszcz ędno ść Dotacja na Osoby fizyczne • budowa domu efektywno ści energii i cz ęś ciow ą jednorodzinnego; energetycznej ograniczenie lub spłat ę kapitału • zakup nowego domu Cz ęść 2) Dopłaty unikni ęcie emisji kredytu jednorodzinnego; do kredytów na CO 2 poprzez bankowego • zakup lokalu budow ę domów dofinansowanie mieszkalnego w nowym energooszcz ęd. przedsi ęwzi ęć budynku mieszkalnym poprawiaj ących wielorodzinnym efektywno ść wykorzystania energii w nowobudowanych budynkach mieszkalnych Poprawa Ograniczenie Dotacje na MŚP • poprawa efektywno ści efektywno ści zu życia energii w cz ęś ciowe energetycznej i/lub energetycznej wyniku realizacji spłaty kapitału zastosowanie Cz ęść 3) inwestycji w kredytów odnawialnych źródeł Inwestycje zakresie bankowych energii, energooszcz ędne efektywno ści • termomodernizacja w małych i energetycznej i budynku i/lub średnich zastosowania zastosowanie przedsi ębiorstw. odnawialnych odnawialnych źródeł źródeł energii w energii, sektorze M ŚP. W rezultacie realizacji programu nast ąpi zmniejszenie emisji CO 2. Wspieranie Ograniczenie lub Po życzka Przedsi ębiorcy • Budowa, rozbudowa lub rozproszonych, unikni ęcie emisji przebudowa instalacji odnawialnych CO 2 poprzez odnawialnych źródeł źródeł energii zwi ększenie energii Cz ęść 1) BOCIAN produkcji energii z – Rozproszone, instalacji odnawialne źródła wykorzystuj ących energii odnawialne źródła energii

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wspieranie Ograniczenie lub Dotacja Osoby fizyczne, zakup i monta ż nowych rozproszonych, unikni ęcie emisji Po życzka spółdzielnie instalacji i mikroinstalacji odnawialnych CO 2 w wyniku mieszkaniowe, odnawialnych źródeł energii źródeł energii zwi ększenia wspólnoty do produkcji: Cz ęść 2) produkcji energii z mieszkaniowe • energii elektrycznej lub Prosument – linia odnawialnych oraz jednostki • ciepła i energii dofinansowania z źródeł, poprzez samorz ądu elektrycznej, przeznaczeniem zakup i monta ż terytorialnego i na potrzeby istniej ących lub na zakup i monta ż małych lub ich zwi ązki. będących w budowie mikroinstalacji mikroinstalacji budynków mieszkalnych OZE odnawialnych jednorodzinnych lub źródeł energii, do wielorodzinnych. produkcji ciepła lub energii elektrycznej dla osób fizycznych oraz wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych Źródło: opracowanie własne na podst. http://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki- krajowe/programy-priorytetowe/

9.2. System monitoringu i oceny

Monitoring efektów jest istotnym elementem procesu wdra żania Planu. Jednym z elementów wdra żania Planu jest prowadzona systematycznie inwentaryzacja i aktualizacja bazy danych o emisji CO 2. Monitoring realizacji Planu i ocena podj ętych działa ń b ędą prowadzone w ramach zada ń własnych gminy, przez etatowych pracowników Urz ędu Gminy, odpowiedzialnych za koordynacj ę realizacji Planu. Będą to pracownicy Biura Rozwoju i Promocji Gminy / Zamówienia Publiczne oraz pracownicy Referatu Infrastruktury Technicznej i Inwestycji. Zadania te b ędą wykonywane przez pracowników UG w ramach wykonywania ich obowi ązków słu żbowych i aktualnego wynagrodzenia . Koszty osobowe pracowników będą pokrywane ze środków przewidzianych w bud żecie Gminy na wynagrodzenia pracowników. Nie planuje si ę ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych na wynagrodzenia pracowników zwi ązane z prowadzonym przez nich monitoringiem i ewaluacj ą Planu.

Post ęp realizacji Planu powinien by ć badany w trakcie jego wdra żanie i po jego zako ńczeniu. Pracownicy odpowiedzialni za koordynacj ę i monitoring Planu b ędą cyklicznie przygotowywa ć Raporty z realizacji działa ń zawartych w Planie. Proponuje si ę opracowanie Raportów raz na dwa lata okresu realizacji Planu. Raporty powinny zawiera ć informacje o procesie wdra żania zada ń, osi ągni ętych produktach, analiz ę sytuacji oraz wyniki odpowiednich pomiarów. Aby uzyska ć dane o stopniu osi ągni ęcia poszczególnych wska źników, prowadzona będzie cykliczna inwentaryzacja źródeł emisji CO 2 – taka jak została wykonana przy sporz ądzaniu Planu i oparta o metodologi ę zastosowan ą przy opracowaniu Planu. W tym celu zbierane b ędą: • dane własne (tj. dotycz ące budynków i infrastruktury gminnej), • dane z ankietyzowania podmiotów zewn ętrznych (mieszka ńcy/przedsi ębiorcy), • dane o dostarczonych paliwach od ich dystrybutorów. 88

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Dane z raportu b ędą wprowadzone do bazy inwentaryzacji emisji CO 2, przez co automatycznie będą aktualizowa ć wyniki ko ńcowe.

Po zako ńczeniu realizacji poszczególnych działa ń, podsumowany zostanie okres jego realizacji i osi ągni ęte efekty, w tym porównanie z zakładanymi efektami. Pracownicy odpowiedzialni za koordynacj ę Planu sporz ądz ą raport ko ńcowy , zawieraj ący m.in. informacj ę na temat osi ągni ętych rezultatów, porównanie danych z roku bazowego z danymi osi ągni ętymi w wyniku realizacji Planu. W tym celu sporz ądzona zostanie ko ńcowa inwentaryzacja źródeł emisji CO 2 – taka jak została wykonana przy sporz ądzaniu Planu i oparta o metodologi ę zastosowan ą przy opracowaniu Planu. Wyniki z raportu ko ńcowego b ędą wskazywa ć potrzeb ę ewentualnej aktualizacji Planu. Aktualizacja b ędzie dokonana z uwzgl ędnieniem danych z raportu ko ńcowego, w tym danych z przeprowadzonej inwentaryzacji.

Aktualizacja Planu zostanie sporz ądzona przez pracowników Urz ędu Gminy, w ramach wykonywania ich obowi ązków słu żbowych. Nie planuje si ę ponoszenia nakładów finansowych na aktualizacj ę dokumentu. Zaktualizowany Plan zostanie przyj ęty Uchwał ą Rady Gminy.

Po roku 2020, na podstawie osi ągni ętych celów i wska źników oraz okre ślenia potrzeb i mo żliwo ści finansowych władz gminy, sporz ądzone zostanie zestawienie inwestycji do realizacji na kolejne lata , których celem b ędzie dalsza redukcja zu życia energii finalnej na terenie gminy, redukcja emisji CO 2 do powietrza i wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych. Plany na dalsz ą perspektyw ę sporz ądzone zostan ą przez pracowników Urz ędu Gminy, w ramach wykonywania ich obowi ązków słu żbowych, bez ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych.

Bardzo wa żny jest odpowiedni dobór wska źników monitoringu efektów poszczególnych działa ń. Proponuje si ę dwa zestawy wska źników monitorowania : • wska źniki strategiczne – mierzone w odniesieniu do roku bazowego 2012: - redukcja zu życia energii w gminie (o 8,2% do 2020 r., czyli o 29 107,9087 MWh),

- redukcja emisji CO 2 z terenu gminy (o 10,2% do 2020 r., czyli o 19 026,4302 MgCO 2), - wzrost udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych (o 6% do 2020 r., czyli o 21 389,6693 MWh). 89

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• wska źniki operacyjne w poszczególnych grupach u żytkowników energii.

W poni ższych tabelach przedstawiono proponowane wska źniki operacyjne monitoringu w oparciu o działania w poszczególnych grupach u żytkowników energii.

Tabela 29 Wska źniki dla sektora publicznego – budynki u żyteczno ści publicznej i infrastruktura gminna Oczekiwany Opis wska źnika Jedn. Źródło danych trend wska źnika Liczba budynków u żyteczno ści szt. Urz ąd Gminy - dane z faktur i publicznej poddana termomodernizacji ewidencji środków trwałych, sprawozdanie z realizacji projektu Liczba wykonanych audytów szt. Urz ąd Gminy; Administratorzy energetycznych w budynkach obiektów - dane z faktur, użyteczno ści publicznej sprawozdanie z realizacji projektu Całkowite zu życie no śników energii w MWh/rok Urz ąd Gminy; Administratorzy budynkach u żyteczno ści publicznej obiektów- - dane z faktur, Liczba budynków u żyteczno ści szt. Urz ąd Gminy; Administratorzy publicznej z zainstalowanymi obiektów - dane z faktur i odnawialnymi źródłami energii ewidencji środków trwałych, sprawozdanie z realizacji projektu Liczba budynków u żyteczno ści szt. Urz ąd Gminy / Administratorzy publicznej z zainstalowanym obiektów - dane z faktur i energooszcz ędnym o świetleniem ewidencji środków trwałych, sprawozdanie z realizacji projektu Ilo ść przeprowadzonych zielonych szt. Urz ąd Gminy; jednostki zamówie ń publicznych organizacyjne - protokoły z przeprowadzanych zamówie ń publicznych Liczba zorganizowanych kampanii szt. Urz ąd Gminy - dokumentacja z promuj ących efektywno ść przeprowadzonych kampanii energetyczn ą, wykorzystanie OZE, gminne walory przyrodnicze jako element polityki proekologicznej Liczba zmodernizowanych punktów szt. Urz ąd Gminy - dane z faktur i oświetlenia ewidencji środków trwałych, sprawozdanie z realizacji projektu 90

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Tabela 30 Wska źniki dla sektora społecznego – budynki mieszkalne i zaanga żowanie mieszka ńców Oczekiwany Opis wska źnika Jedn. Źródło danych trend wska źnika Liczba budynków mieszkalnych z szt. GUS; Urz ąd Gminy – ankietyzacja wymienionymi źródłami ciepła mieszka ńców Liczba budynków mieszkalnych z szt. GUS; Urz ąd Gminy, Zarz ądcy zainstalowanymi źródłami odnawialnej budynków – ankietyzacja energii mieszka ńców, dane z faktur Liczba budynków mieszkalnych z szt. GUS; Urz ąd Gminy - ankietyzacja zainstalowanym energooszcz ędnym mieszka ńców oświetleniem Liczba zorganizowanych kampanii szt. Urz ąd Gminy / sektor społeczny - po świ ęconych efektywno ści dokumentacja z energetycznej, wykorzystaniu OZE przeprowadzonych kampanii

Tabela 31 Wska źniki dla sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne Oczekiwany Opis wska źnika Jedn. Źródło danych trend wska źnika Liczba budynków wykorzystywanych na szt. GUS; Urz ąd Gminy - ankietyzacja cele gospodarcze i społeczne poddana podmiotów gospodarczych i termomodernizacji społecznych Liczba przedsi ęwzi ęć opartych o OZE szt. Urz ąd Gminy - ankietyzacja lub innych skutkuj ących ograniczeniem podmiotów gospodarczych i emisji na terenie Gminy społecznych Liczba budynków słu żą cych szt. GUS; Urz ąd Gminy - ankietyzacja działalno ści gospodarczej i innych podmiotów gospodarczych i wykorzystywanych na cele społeczne z społecznych zainstalowanymi źródłami odnawialnej energii Liczba przedsi ęwzi ęć opartych o OZE szt. GUS; Urz ąd Gminy - ankietyzacja podmiotów gospodarczych Liczba budynków wykorzystywanych na szt. GUS; Urz ąd Gminy - ankietyzacja cele gospodarcze i społeczne z podmiotów gospodarczych i zainstalowanym energooszcz ędnym społecznych oświetleniem Liczba zorganizowanych kampanii szt. Urz ąd Gminy / sektor społeczny - po świ ęconych efektywno ści dokumentacja z energetycznej, wykorzystaniu OZE przeprowadzonych kampanii

Tabela 32 Wska źniki dla sektora transportowego Opis wska źnika Jedn. Źródło danych Oczekiwany trend 91

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

wska źnika Liczba pojazdów z nap ędem szt. Urz ąd Gminy / OSP - dane z faktur ograniczaj ącym emisj ę i ewidencji środków trwałych wykorzystywanym przez UG i jednostki podległe gminie oraz OSP Długo ść zmodernizowanych dróg km Urz ąd Gminy - dane z faktur i gminnych ewidencji środków trwałych, sprawozdanie z realizacji projektu Liczba działa ń z zakresu rozbudowy szt. Urz ąd Gminy / LGD - ankietyzacja, infrastruktury rowerowej sprawozdanie z realizacji projektu Liczba działa ń z zakresu szt. Urz ąd Gminy - dane z faktur, niskoemisyjnego transportu sprawozdanie z realizacji projektu Liczba kampanii promuj ących zielony szt. Urz ąd Gminy / sektor społeczny transport dokumentacja z przeprowadzonych kampanii

9.3. Czynniki potencjalnie oddziałuj ące na realizacj ę Planu – analiza SWOT W poni ższej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT zwi ązan ą z realizacj ą Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Suszec. Analiza przedstawia mocne i słabe strony oraz szanse i zagro żenia mog ące mie ć wpływ na realizacj ę zada ń.

Mocne strony Słabe strony • Aktywna postawa władz gminy w dziedzinie • Niedostateczne środki finansowe w bud żecie ochrony środowiska i działa ń zmniejszaj ących gminy na realizacj ę działa ń zawartych w Planie emisj ę zanieczyszcze ń do atmosfery • Niedostateczny stopie ń wykorzystanie • Determinacja władz gminy w zakresie realizacji odnawialnych źródeł energii w gminie Planu gospodarki niskoemisyjnej • Bariery techniczne i ekonomiczne • Zrealizowane i planowane inwestycje gminy zastosowania OZE w zakresie efektywno ści energetycznej oraz • wykorzystania OZE Brak szczegółowych informacji odno śnie zu życia no śników innych ni ż sieciowych • Rosn ące zainteresowanie ze strony zu żywanych na terenie gminy mieszka ńców i przedsi ębiorców działaniami • zwi ązanymi z oszcz ędzaniem energii Du ży udział indywidualnego ogrzewania węglowego w całkowitym bilansie gminy • Du ży potencjał gminy w zakresie pozyskiwania i zwi ązany z tym mo żliwy brak bod źców energii ze źródeł odnawialnych do zmiany tej sytuacji • Niski stopie ń termomodernizacji budynków • Niewystarczaj ące zaplecze wyspecjalizowanej kadry do koordynacji realizacji Planu • Niewytaczaj ąco wysoka świadomo ść społecze ństwa w zakresie zagadnie ń zwi ązanych z oszcz ędzaniem energii

Szanse Zagro żenia • Du ży nacisk UE i Polski na popraw ę • Brak środków zewn ętrznych na realizacj ę efektywno ści energetycznej i wzrost poszczególnych działa ń wykorzystania odnawialnych źródeł energii • Brak odpowiedniej koordynacji działa ń 92

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

• Rosn ąca świadomo ść odbiorców w zakresie planistycznych, koncepcyjnych i technicznych oszcz ędnego gospodarowania energi ą • Spadek zainteresowania wykorzystaniem OZE • Rosn ące zapotrzebowanie ze strony ze wzgl ędu na stosunkowo wysokie koszty użytkowników energii na działania inwestycji proefektywno ściowe • Wzrost emisji z sektora transportowego • Wsparcie ze środków unijnych i krajowych na na terenie gminy inwestycje dotycz ące termomodernizacji, OZE

• Rozwój technologii energooszcz ędnych i ich coraz wi ększa dost ępno ść • Rosn ące koszty energii powoduj ą wzrost działaniami zwi ązanymi z popraw ą efektywno ści energetycznej

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

10. Zgodno ść z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Przeprowadzono analiz ę dokumentu „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” pod k ątem uwarunkowa ń wymienionych w art. 49. ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 49 – „przy odst ąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, o którym mowa w art. 48 ust. 1, albo stwierdzeniu konieczno ści przeprowadzenia takiej oceny, o którym mowa w art. 47, bierze si ę pod uwag ę nast ępuj ące uwarunkowania”: 1. Charakter działa ń przewidzianych w dokumentach, o których mowa w art. 46 i 47 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z pó źn. zm.), w szczególno ści: a) stopie ń, w jakim dokument ustala ramy dla pó źniejszej realizacji przedsi ęwzi ęć , w odniesieniu do usytuowania, rodzaju i skali tych przedsi ęwzi ęć Opracowuj ąc „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” wykonano inwentaryzacj ę źródeł niskiej emisji w gminie i obliczono ilo ść emitowanego dwutlenku węgla do powietrza. Inwentaryzacja obj ęła obszar w granicach administracyjnych gminy wiejskiej Suszec; do obliczenia emisji CO 2 przyj ęto zu życie energii finalnej w obr ębie granic gminy. W dokumencie okre ślono długookresowy cel strategiczny, tj.: poprawa stanu powietrza atmosferycznego poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie gminy Suszec . Wyznaczono cel główny, którym jest: zmniejszenie do roku 2020 w gminie Suszec emisji CO 2 o 10,2% w stosunku do emisji dla roku bazowego 2012. Dla realizacji zało żonych celów, ustalono cele szczegółowe oraz zaproponowano działania, których realizacji przyczyni si ę do zmniejszenia emisji CO 2 do 2020 r.

Cele okre ślone w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” uwzgl ędniaj ą zapisy okre ślone w Pakiecie Klimatyczno - Energetycznym 2020, tj.: • redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w roku 2020 w porównaniu do 1990 r., • wzrost zu życia energii ze źródeł odnawialnych w UE z obecnych 8,5 do 20% w 2020 r., dla Polski ustalono wzrost z 7 do 15%, • zwi ększenie efektywno ści energetycznej w roku 2020 o 20% - co ma zosta ć zrealizowane m.in. poprzez stosowanie energooszcz ędnych rozwi ąza ń w budownictwie, przez normy dla urz ądze ń elektrycznych.

Aby zrealizowa ć zało żone cele, wskazano propozycje działa ń, których realizacja, poprzez polepszenie dotychczasowego systemu zaopatrzenia gminy w energi ę elektryczn ą i paliwa, w tym równie ż wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, przyczyni si ę do redukcji emisji CO 2 na terenie gminy Suszec.

Zgodnie z Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz.U. nr 213, poz. 1397 z pó ź. zm.), zaproponowane w „Planie” działania nie zostały zaliczone do przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko lub przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. 94

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wobec powy ższego, dokument nie wyznacza ram dla pó źniejszej realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco lub potencjalnie oddziaływa ć negatywnie na środowisko. Działania zwi ązane s ą przede wszystkim z termomodernizacj ą budynków, wymian ą starych nieekologicznych pieców na nowe, instalacj ą odnawialnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne, pompy ciepła, instalacje fotowoltaiczne, kotły na biomas ę) w budynkach mieszkalnych, u żyteczno ści publicznej, przedsi ębiorstw. W ramach planowanych działa ń dotycz ących OZE nie powstan ą instalacje wiatrowe (energia wiatru nie b ędzie wykorzystywana jako OZE). Zgodnie z §3 ust. 1 pkt. 6 rozporz ądzenia Rady Ministrów z dn. 9.11.2010 r. w sprawie przedsięwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, instalacje wykorzystuj ące energi ę wiatru lokalizowane na obszarach obj ętych formami ochrony przyrody, mog ą by ć zaliczane do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Na terenie gminy Suszec nie wykorzystywana b ędzie zatem energia wiatru i nie lokalizowane b ędą instalacje/farmy/elektrownie wiatrowe .

Działania dotycz ące modernizacji dróg gminnych i rozbudowy infrastruktury rowerowej będą prowadzone na terenach zurbanizowanych i ich realizacji w żaden sposób nie wpłynie negatywnie na obszary ochronne wyst ępuj ące na terenie gminy. Modernizacja dróg b ędzie si ę odbywa ć bez zmian ich istotnych parametrów. Nie b ędzie si ę ona wi ąza ć ze zmian ą przebiegu istniej ących dróg a realizacja inwestycji nie wykroczy poza zasi ęg pasa drogowego. Działania modernizacyjne nie b ędą narusza ć stosunków wodnych ani utrudnia ć migracji zwierz ąt.

Zaproponowane działania mog ą by ć odpowiednio modyfikowane (tak aby osi ągni ęty został cel główny) i „Plan” nie niesie ze sob ą wi ążą cych ogranicze ń w stosunku do usytuowania, rodzaju i skali przewidzianych w nim przedsi ęwzi ęć .

b) powi ązania z działaniami przewidzianymi w innych dokumentach, „Plan” wykazuje zgodno ść swoich zapisów z celami i działaniami zało żonymi w dokumentach strategicznych i planistycznych na poziomie mi ędzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym, m.in. w kontek ście: • poprawy efektywno ści energetycznej, • redukcji emisji zanieczyszcze ń do powietrza, • wsparcia i d ąż enia do wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy.

W zwi ązku z powszechnym wykorzystaniem w ęgla jako no śnika energii w Polsce, redukcja emisji zanieczyszcze ń wynikaj ąca z pakietu klimatyczno-energetycznego, wymaga podj ęcia dobrze zaplanowanych działa ń, przede wszystkim na szczeblu gminnym. Skutecznym narz ędziem planowania w tym zakresie jest plan gospodarki niskoemisyjnej, opracowywany przez gminy na podstawie rzetelnych danych o strukturze no śników energii wykorzystywanych w gminie.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Aby gmina mogła realizowa ć kompleksow ą gospodark ę energetyczn ą, obejmuj ącą kwestie zapewnienia jako ści powietrza oraz wykorzystania OZE, „Plan” i działania musz ą by ć spójne i powi ązane z zapisami w dokumentach nadrz ędnych, w tym: ∑ na poziomie krajowym: - Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, - Krajowe Plany Działa ń dotycz ące efektywno ści energetycznej, - Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016, - Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, - Ustawa o efektywno ści energetycznej z 2011 r., - Strategia Rozwoju Kraju 2020, ∑ na poziomie regionalnym: - Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego, - Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2019 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2024, - Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, ∑ na poziomie lokalnym: - Strategia Rozwoju Gminy Suszec na lata 2007-2022, - Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Suszec na lata 2011 – 2014 z perspektyw ą 2015-2018 - Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Suszec.

c) przydatno ść w uwzgl ędnieniu aspektów środowiskowych, w szczególno ści w celu wspierania zrównowa żonego rozwoju, oraz we wdra żaniu prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska W „Planie” przeprowadzono analiz ę stanu środowiska naturalnego w gminie Suszec, a ponadto realizacja działa ń zaproponowanych w „Planie” przyczyni si ę do poprawy stanu powietrza w gminie poprzez m.in. ograniczenie zu życia paliw konwencjonalnych i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Przyj ęte w „Planie” zało żenia s ą zatem zgodne z polityk ą wspierania zrównowa żonego rozwoju (tj. zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego przy jednoczesnym dbaniu o stan środowiska naturalnego) oraz przyczyni ą si ę do wdra żania prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska (przede wszystkim ochrona powietrza i rozwój odnawialnych źródeł energii), w tym zapisów umieszczonych w Pakiecie Klimatyczno - Energetycznym 2020.

d) powi ązania z problemami dotycz ącymi ochrony środowiska „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” w całej swej tre ści odnosi si ę do problematyki ochrony środowiska, zwłaszcza zapobiegania emisji substancji zanieczyszczaj ących do środowiska, redukcji zu życia ograniczonych paliw konwencjonalnych. Przewiduje wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w budynkach u żyteczno ści publicznej, obiektach mieszkalnych, budynkach przedsi ębiorstw i wykorzystywanych na cele społeczne, co przyczyni si ę do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza szkodliwymi substancjami, w tym obni żenia 96

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

emisji dwutlenku w ęgla CO 2, powoduj ącego efekt cieplarniany i przyczyniaj ącego si ę do zmian klimatycznych. Omówione problemy wi ążą si ę z prawodawstwem wspólnotowym, krajowym oraz dokumentami na poziomie regionalnym i lokalnym z dziedziny ochrony środowiska.

2. Rodzaj i skal ę oddziaływania na środowisko, w szczególno ści: a) prawdopodobie ństwo wyst ąpienia, czas trwania, zasi ęg, cz ęstotliwo ść i odwracalno ść oddziaływa ń, „Plan” poprzez zaproponowane działania, które przyczyni ą si ę do ograniczenia zu życia surowców konwencjonalnych i wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a tym samym wpłyn ą na ograniczenie emisji substancji zanieczyszczaj ących do środowiska, b ędzie pozytywnie oddziaływał na stan powietrza atmosferycznego w gminie Suszec. Wśród działa ń wyró żniono zadania inwestycyjne, które bezpo średnio przeło żą si ę na redukcj ę emisji gazów cieplarnianych, oraz nieinwestycyjne, głównie o charakterze promocyjnym i edukacyjnym, maj ące na celu u świadomienie lokalnej społeczno ści o konieczno ści ochrony środowiska, zmian ę postaw konsumpcyjnych u żytkowników energii, promocj ę odnawialnych źródeł energii i działa ń energooszcz ędnych. ∑ Oddziaływanie na środowisko działa ń inwestycyjnych Inwestycje zapisane w „Planie” b ędą oddziaływa ć pozytywnie na środowisko, przyczyniaj ąc si ę do poprawy stanu powietrza w gminie. Jedynie w fazie ich realizacji mo żliwe jest wyst ąpienie negatywnych oddziaływa ń, przy czym b ędą to oddziaływania typowe i nieuniknione ze wzgl ędu na sam ą istot ę procesu inwestycyjnego, czyli lokalne naruszenia powierzchni ziemi, nagromadzenie odpadów budowlanych, okresowe zwi ększenie poziomu hałasu ze sprz ętów i maszyn budowlanych. Ten wpływ na środowisko b ędzie jednak krótkotrwały, ograniczony przestrzennie i odwracalny.

Aby ograniczy ć wyst ępowanie prawdopodobnie negatywnego oddziaływania na środowisko na etapie realizacji inwestycji zapisanych w „Planie”, podj ętych zostanie szereg działa ń zapobiegaj ących, takich jak m.in.: - dobrze przemy ślany wybór lokalizacji inwestycji, - stosowanie odpowiednich materiałów, rozwi ąza ń technicznych i technologicznych – bezpiecznych dla środowiska, - prawidłowe zabezpieczenie placu budowy i zabezpieczenie techniczne sprz ętu, - selektywne gromadzenie powstaj ących odpadów oraz przekazywanie ich uprawnionym firmom do unieszkodliwienia lub odzysku, - inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie wyst ępowania gatunków chronionych przy prowadzeniu prac rozbiórkowych, remontowych, termomodernizacyjnych, - dostosowanie terminów prac do okresu rozrodczego ptaków i ssaków, - prowadzenie prac poza sezonem l ęgowym i przygotowanie zast ępczych miejsc lęgowych, - stosowanie si ę do zapisów okre ślonych w decyzjach administracyjnych, regulaminach utrzymania czysto ści i porz ądku w gminach oraz w przepisach prawnych przy realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć ,

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

- wczesna informacja mieszka ńców o planowanych działaniach i konsultacje społeczne z lokaln ą społeczno ści ą w celu unikni ęcia konfliktów społecznych, - wzmocnienie funkcji kontrolnej słu żb ochrony środowiska.

∑ Oddziaływanie na środowisko działa ń nieinwestycyjnych W przypadku działa ń nieinwestycyjnych, o charakterze promocyjnym i edukacyjnym, wykluczono ryzyko negatywnego oddziaływania na środowisko.

b) prawdopodobie ństwo wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych lub transgranicznych, Realizacja działa ń zapisanych w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” nie spowoduje wyst ąpienia żadnych oddziaływa ń skumulowanych ani żadnych oddziaływa ń, których charakter mógłby mie ć znaczenie transgraniczne. Skala działa ń zaproponowanych do realizacji w „Planie” ma charakter lokalny i ewentualne negatywne oddziaływanie tych przedsi ęwzi ęć b ędzie miało zasi ęg lokalny.

c) prawdopodobie ństwo wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi lub zagro żenia dla środowiska Przewidziane w dokumencie działania oraz ich skutki w postaci oddziaływania na środowisko nie b ędą niosły ze sob ą wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi lub zagro żenia dla środowiska. Co wi ęcej, wszystkie zapisane działania b ędą zgodne z zasadami ochrony środowiska i przyczynia ć si ę b ędą do jego poprawy. Realizacja poszczególnych działa ń inwestycyjnych zapisanych w „Planie” ograniczy emisj ę szkodliwych substancji do powietrza, wdychanych przez ludzi i maj ących negatywny wpływ na ich zdrowie.

Jedynie na etapie realizacji poszczególnych inwestycji, mog ą wyst ąpi ć niedogodno ści zwi ązane z prowadzeniem robót inwestycyjnych i prac ą sprz ętu mechanicznego. Mo że to mie ć wpływ na samopoczucie osób przebywaj ących w pobli żu realizowanej inwestycji zwi ązany z wyst ąpieniem zwi ększonego poziomu hałasu, emisj ą spalin do powietrza oraz mo żliwo ści ą zagro żenia wypadkowego. Oddziaływania te b ędą krótkotrwałe i ust ąpi ą z chwil ą zako ńczenia realizacji Inwestycji.

Aby ograniczy ć wyst ępowanie ewentualnych negatywnych oddziaływa ń, zakłada si ę podj ęcie działa ń zapobiegaj ących, takich jak m.in.: - posiadanie przez pracowników zatrudnionych do prac budowlanych świadectwa dopuszczenia do pracy na swoich stanowiskach oraz aktualne za świadczenia uko ńczenia szkole ń BHP – w celu zminimalizowania wyst ąpienia wypadków z ich udziałem, - posiadanie przez pracowników zatrudnionych do prac budowlanych odpowiednich świadectw kwalifikacji i uprawnie ń do obsługi sprz ętu budowlanego - w celu zminimalizowania wyst ąpienia wypadków z ich udziałem, - używanie sprz ętu sprawnego technicznie, - prowadzenie stałego nadzoru budowlanego,

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

- odpowiednio wczesne poinformowanie lokalnej społeczno ści o prowadzonych pracach budowlanych i ziemnych i zwi ązanym z tym zagro żeniem dla ruchu kołowego i pieszego, co umo żliwi przygotowanie si ę do ewentualnych utrudnie ń.

3. Cechy obszaru obj ętego oddziaływaniem na środowisko, w szczególno ści: a) obszary o szczególnych wła ściwo ściach naturalnych lub posiadaj ące znaczenie dla dziedzictwa kulturowego, wra żliwe na oddziaływania, istniej ące przekroczenia standardów jako ści środowiska lub intensywne wykorzystywanie terenu, „Plan” obejmie swym oddziaływaniem obszar całej gminy Suszec, w tym le żą ce na jej terenie obszary cenne przyrodniczo i krajobrazowo, przy czym b ędzie to oddziaływanie maj ące pozytywny wpływ na jako ść powietrza w gminie. Suszec to gmina wiejska, poło żona w powiecie pszczy ńskim, w województwie śląskim. Na terenie gminy zlokalizowanych jest kilka obiektów zabytkowych, w śród których wyró żni ć mo żna m.in.: XIX-wieczne ko ścioły w Suszcu i Kryrach, zabudowania byłych maj ątków ksi ążę cych w Suszcu, Kryrach i Mizerowie.

Tereny, na których realizowane b ędą poszczególne działania inwestycyjne zapisane w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec”, nie le żą w strefie ochrony konserwatorskiej i archeologicznej, a tak że nie znajduj ą si ę w obszarze chronionym pod wzgl ędem przyrodniczo-krajobrazowym. Realizacja ustale ń dokumentu b ędzie si ę wi ązała z popraw ą jako ści i warto ści przestrzeni publicznych na terenie gminy. Wszystkie przedsi ęwzi ęcia, w tym równie ż modernizacja dróg lokalnych, prowadzone b ędą na terenach zurbanizowanych. Ich realizacja przyczyni si ę do redukcji emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, m.in. z sektora komunalnego i transportu drogowego, co przeło ży si ę na ograniczenie niszczenia fasad budynków, w tym obiektów zabytkowych. Równie ż planowana rozbudowa infrastruktury rowerowej b ędzie miała pozytywny wpływ na krajobraz i powierzchni ę ziemi – przekonanie mieszka ńców i turystów do korzystania z tego rodzaju infrastruktury drogowej przyczyni si ę do zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, a poprzez to mniejszej ilo ści tych substancji deponowanych w glebie. Jedyny ewentualny negatywny wpływ na krajobraz mo że wyst ąpi ć w fazie realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . B ędzie to wpływ zwi ązany z prowadzeniem prac inwestycyjnych, prac ą sprz ętu, dowozem urz ądze ń oraz miejscami składowania materiałów budowlanych. Będą to oddziaływania krótkotrwałe, nie spowoduj ą istotnych zmian w krajobrazie i ust ąpi ą po zako ńczeniu prac i uporz ądkowaniu terenu.

b) formy ochrony przyrody w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz obszary podlegaj ące ochronie zgodnie z prawem mi ędzynarodowym

Przyrodniczy system gminy Suszec buduj ą: • Rezerwat przyrody – Babczyna Dolina. Jest to le śny rezerwat przyrody o powierzchni 76,25 ha. Zawiera naturalne układy biocenotyczne charakterystyczne dla dolin rzecznych. Utworzony został w 2002 r. rozporz ądzeniem wojewody śląskiego. Przedmiotem ochrony jest zespół przyrodniczy boru trzcinnikowego

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

z rzadkimi gatunkami mszaków. Jest to tak że ostoja dla gatunków fauny: jaszczurki żyworodnej, padalca i zaskro ńca. • Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” utworzony na mocy rozporz ądzenia nr 181/93 Woj. Katowickiego z 23 listopada 1993 r. Powierzchnia całkowita parku krajobrazowego-634,0 km². Park stanowi tereny chronione ze wzgl ędu na popularyzacj ę walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Najnowsze prace florystyczne potwierdziły wyst ępowanie 49 gatunków ro ślin naczyniowych obj ętych ochron ą gatunkow ą. Na obszarze Parku Krajobrazowego odnotowano 14 gatunków płazów, 6 gatunków gadów, 236 gatunków ptaków oraz 50 gatunków ssaków. Spo śród kr ęgowców uznawanych za zagro żone w skali kraju, zakwalifikowanych do “Polskiej czerwonej ksi ęgi zwierz ąt”, w granicach Parku przyst ępuj ą do rozrodu: traszka grzebieniasta, bąk, b ączek, hełmiatka, bielik, zielonka, podró żniczek i przedstawiciel nietoperzy - borowiaczek, a przypuszczalnie tak że gniewosz plamisty, ro żeniec, kania czarna, koszatka i popielica. • Pomniki przyrody: wi ąz pospolity w Suszcu i d ąb szypułkowy w m. Radostowice.

Skutki wcielenia w życie „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” nie wpłyn ą negatywnie na zlokalizowane na terenie gminy formy ochrony przyrody. Inwestycje prowadzone b ędą jedynie na terenach zurbanizowanych. Nie istnieje zatem zagro żenie zniszczenia siedlisk ro ślin i zwierz ąt podczas prac. Działania z sektora transportu skupione s ą na modernizacji ju ż istniej ących dróg, zatem nie przyczyni ą si ę do fragmentacji istniej ących korytarzy ekologicznych i nie spowoduj ą fragmentaryzacji istniej ących siedlisk przyrodniczych. Dodatkowo, przed realizacj ą ka żdego działania inwestycyjnego zapisanego w „Planie”, gmina Suszec zwróci si ę do organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów NATURA 2000 z wnioskiem o wydanie za świadczenia, i ż inwestycja nie wywrze istotnego oddziaływania na obszar NATURA 2000.

Na terenie gminy Suszec nie wyznaczono obszarów Natura 2000. Wobec tego, realizacja dokumentu, jakim jest „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” nie spowoduje znacz ącego oddziaływania na obszary Natura 2000. Realizacja działa ń inwestycyjnych zapisanych w „Planie” nie spowoduje trwałego uszczuplenia lub fragmentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których wyznaczone zostały obszary europejskiej ekologicznej sieci Natura 2000 ani nie spowoduje żadnego innego rodzaju zakłóce ń w funkcjonowaniu tej sieci. Ponadto, realizowany projekt nie wpłynie negatywnie na zachowanie integralno ści obszarów ani spójno ści sieci ekologicznej Natura 2000.

4. Podsumowanie „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec” nie spowoduje negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. Nie wyznacza tak że ram dla pó źniejszej realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco b ądź potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko.

Realizacja działa ń zaproponowanych w „Planie” b ędzie miała pozytywny wpływ na środowisko. Działania zwi ązane s ą przede wszystkim z termomodernizacj ą budynków, instalacj ą odnawialnych źródeł energii, wymian ą starych nieekologicznych 100

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

pieców na nowe, popraw ą infrastruktury technicznej. Prowadzi ć b ędą do redukcji emisji gazów cieplarnianych, wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych, poprawy efektywno ści energetycznej, co oznacza że przyczyni ą si ę do osi ągni ęcia celów okre ślonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym. Efektem ich zako ńczenia b ędzie m.in. ograniczenie zjawiska „niskiej emisji” w gminie (powoduj ącej emisj ę zanieczyszcze ń do atmosfery), co przeło ży si ę bezpo średnio na znacz ącą popraw ę jako ści powietrza. Równie ż zaproponowane działania o charakterze promocyjnym i edukacyjnym b ędą miały wpływ na popraw ę jako ści powietrza w gminie. Szeroka informacja i edukacja mieszka ńców gminy na temat m.in. nowoczesnych energooszcz ędnych technologii, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza ze źródeł niskiej emisji, szkodliwo ści spalania odpadów w piecach domowych, korzystania z rowerów, przyczyni si ę do wi ększej świadomo ści w zakresie ekologii i poszanowania środowiska naturalnego.

Jedynie w trakcie etapu realizacji poszczególnych działa ń inwestycyjnych mog ą wyst ąpi ć oddziaływania na środowisko – będą to jednak oddziaływania krótkotrwałe, odwracalne i ograniczone do obszaru, na którym b ędą realizowane. Nie spowoduj ą równie ż wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi ani zagro żenia dla środowiska. Ze wzgl ędu na fakt, i ż b ędą prowadzone wył ącznie na terenach zurbanizowanych, nie b ędą tez miały wpływu na obszary chronione. Wszelkie prace budowlane b ędą prowadzone zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami w zakresie ochrony środowiska i pod nadzorem odpowiednich słu żb. Realizacja działa ń nie spowoduje równie ż wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych i transgranicznych.

Gmina Suszec zwróciła si ę do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach z wnioskiem o uzgodnienie mo żliwo ści odst ąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko do „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec”.

W pi śmie z dnia 29.04.2016 r., Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach , po przeanalizowaniu projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec”, uzgodnił odst ąpienie od przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec”. Stwierdzono, i ż zadania inwestycyjne zawarte w PGN nawi ązuj ą do zało żeń i celów operacyjnych, a tak że konkretnych działań, uj ętych w strategiach i programach wy ższego szczebla i przyczyni ą si ę do ich realizacji. Uwzgl ędniaj ą aspekty środowiskowe, maj ąc na celu wspieranie zrównowa żonego rozwoju i wdra żanie prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska. PGN przewiduje podj ęcie projektów zarówno o charakterze inwestycyjnym, jak i nie inwestycyjnym, maj ących na celu propagowanie podejmowania działa ń zmierzaj ących do ograniczenia emisji CO2 oraz wzrostu energii ze źródeł odnawialnych. Realizacja działa ń zawartych w PGN wpłynie na popraw ę stanu powietrza i pozwoli na osi ągni ęcie celów zgodnych z postanowieniami pakietu klimatyczno-energetycznego, przyczyniaj ąc si ę do poprawy stanu środowiska naturalnego na obszarze gminy Suszec.

11. Konsultacje społeczne

W dniach 14 - 29 kwietnia 2016 r. przeprowadzano konsultacje społeczne dokumentu "Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Suszec". 101

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Informacj ę o konsultacjach zamieszczono na stronie internetowej www.suszec.pl oraz na tablicy ogłosze ń Urz ędu Gminy Suszec.

W trakcie trwania konsultacji nie wpłyn ęły żadne uwagi do dokumentu.

102

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

12. Spisy

Spis tabel

Tabela 1 Podsumowanie emisji CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) ...... 5 Tabela 2 Wyznaczenie celu redukcji emisji CO 2 do roku 2020 (MgCO 2 /rok) ...... 6 Tabela 3 Zestawienie danych demograficznych na lata 2002-2013 ...... 24 Tabela 4 Zasoby mieszkaniowe w gminie w latach 2002-2013 ...... 26 Tabela 5 Odbiorcy i zu życie ciepła sieciowego w gminie Suszec, dostarczanego przez Spółk ę Energetyczn ą „Jastrz ębie" S.A...... 31 Tabela 6 Rozwój sieci gazowej na terenie Gminy Suszec w latach 2002-2013 ...... 31 Tabela 7 Odbiorcy i zu życie gazu w gospodarstwach domowych w gminie Suszec w latach 2002-2013 32 Tabela 8 Wska źniki emisji CO 2 wykorzystane w ramach inwentaryzacji ...... 50 Tabela 9 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze gminnym – budynki użyteczno ści publicznej - w 2012 i 2013 roku ...... 52 Tabela 10 Emisja CO 2 z gminnych budynków u żyteczno ści publicznej (MgCO 2 /rok) ...... 53 Tabela 11 Zu życie energii oraz emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego ...... 54 Tabela 12 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze mieszkalnictwa ...... 55 Tabela 13 Emisja CO 2 z budynków mieszkalnych (MgCO 2 /rok) ...... 56 Tabela 14 Zu życie poszczególnych no śników energii oraz emisja CO 2 w sektorze przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne w 2012 i 2013 roku ...... 57 Tabela 15 Emisja CO 2 z sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne (MgCO 2 /rok) ...... 58 Tabela 16 Struktura pojazdów zarejestrowanych w gminie Suszec ...... 59 Tabela 17 Zu życie paliwa przez wozy stra żackie OSP na terenie gminy Suszec (l/rok) ...... 59 Tabela 18 Zu życie paliw i emisja CO 2 w sektorze transportu ...... 59 Tabela 19 Emisja CO 2 w sektorze transportu (MgCO 2 /rok)...... 60 Tabela 20 Podsumowanie emisji CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) ...... 61 Tabela 21 Przykładowe poziomy redukcji zu życia energii, uzyskiwane w wyniku podj ęcia poszczególnych rodzajów usprawnie ń termomodernizacyjnych...... 63 Tabela 22 Dopuszczalne warto ści emisji spalin w poszczególnych normach EURO dla pojazdów z silnikiem benzynowym ...... 65 Tabela 23 Dopuszczalne warto ści emisji spalin w poszczególnych normach EURO dla pojazdów z silnikiem wysokopr ęż nym ...... 65 Tabela 24 Wyznaczenie celu redukcji emisji CO 2 do roku 2020 (MgCO 2 /rok) ...... 68 Tabela 25 Opis działa ń planu gospodarki niskoemisyjnej planowanych do realizacji ...... 72 Tabela 26 Działania planu gospodarki niskoemisyjnej planowane do realizacji ...... 76 Tabela 27 Podsumowanie efektów planowanych działa ń w okresie 2016-2020 ...... 81 Tabela 28 Programy finansowane ze środków NFO ŚiGW – stan na 2015 r...... 86 Tabela 29 Wska źniki dla sektora publicznego – budynki u żyteczno ści publicznej i infrastruktura gminna 90 Tabela 30 Wska źniki dla sektora społecznego – budynki mieszkalne i zaanga żowanie mieszka ńców .... 91 Tabela 31 Wska źniki dla sektora przedsi ębiorstw i innych obiektów wykorzystywanych na cele społeczne ...... 91 Tabela 32 Wska źniki dla sektora transportowego ...... 91

Spis wykresów Wykres 1 Stan ludno ści w Gminie Suszec w latach 2002-2013 (faktyczne miejsce zamieszkania) ...... 25 Wykres 2 Udział ludno ści wg ekonomicznych grup wieku w % ludno ści Gminy Suszec w 2013 r...... 25 Wykres 3 Dynamika liczby podmiotów gospodarczych w gminie Suszec w latach 2002-2013 ...... 27 Wykres 4 Zu życie no śników energii w sektorze gminnym - budynki u żyteczno ści publicznej (MWh/rok) . 53 Wykres 5 Emisja CO 2 w sektorze gminnym - budynki u żyteczno ści publicznej (MgCO 2 /rok) ...... 53 Wykres 6 Emisja CO 2 w sektorze gminnym - oświetlenie ulic (MgCO 2 /rok) ...... 54 Wykres 7 Struktura no śników energii w sektorze mieszkalnictwa (%) ...... 55 Wykres 8 Emisja CO 2 w sektorze mieszkalnictwa (MgCO 2 /rok) ...... 56 Wykres 9 Zu życie no śników energii w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne (MWh/rok) ...... 57 Wykres 10 Emisja CO 2 w sektorze podmioty gospodarcze i inne obiekty wykorzystywane na cele społeczne (MgCO 2 /rok) ...... 58 Wykres 11 Zu życie no śników energii w sektorze transportu (MWh/rok) ...... 59

103

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Wykres 12 Emisja CO 2 w sektorze transportu (MgCO 2 /rok)...... 60 Wykres 13 Emisja CO 2 na terenie gminy Suszec w 2012 i 2013 r. (MgCO 2 /rok) ...... 61

Spis rysunków Rysunek 1 Poło żenie gminy Suszec ...... 22 Rysunek 2 Poło żenie gminy Suszec w powiecie pszczy ńskim ...... 23 Rysunek 3 Mapa gminy Suszec ...... 24 Rysunek 4 Mapa lokalizacyjna składowisk odpadów oraz instalacji odzysku ...... 33 Rysunek 5 Strefy energetyczne wiatru w Polsce ...... 34 Rysunek 6 Średnie roczne sumy usłonecznienia w godzinach...... 35 Rysunek 7 Roczne promieniowanie całkowite w Polsce ...... 35 Rysunek 8 Okr ęgi geotermalne Polski ...... 36 Rysunek 9 Strefy w województwie śląskim, w których dokonuje si ę ocen ę jako ści powietrza ...... 41

104

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

Zał ącznik nr 1 Wykaz inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

1. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Kryrach Zakres inwestycji: • ocieplenie ścian zewn ętrznych, • ocieplenie stropu nad ostatni ą kondygnacj ą, • wymiana drzwi stalowych i drewnianych, • wymiana okna drewnianego, • modernizacja kotłowni c.o.

2. Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Kobielicach Zakres inwestycji: • ocieplenie ścian zewn ętrznych, • ocieplenie stropu nad ostatni ą kondygnacj ą, • wymiana drzwi stalowych, • wymiana okien drewnianych, • modernizacja kotłowni c.o. wraz z wymian ą pieca

3. Termomodernizacja budynku remizo – świetlicy w Kryrach Zakres inwestycji: • ocieplenie ścian zewn ętrznych, • ocieplenie stropu nad ostatni ą kondygnacj ą, • wymiana drzwi stalowych, • wymiana okien drewnianych, • modernizacja kotłowni c.o. wraz z wymian ą pieca

4. Budowa instalacji fotowoltaicznej przy Urz ędzie Gminy w Suszcu Zakres inwestycji: • monta ż paneli fotowoltaicznych o mocy 20kW w celu zasilania energi ą elektryczn ą budynku Urz ędu Gminy w Suszcu oraz s ąsiedniego budynku komunalnego, w którym znajduje si ę siedziba Gminnego Zespołu O światy i Sportu, a tak że Przedszkole Publiczne w Suszcu

105

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Suszec

5. Budowa instalacji fotowoltaicznej na potrzeby zasilania oczyszczalni ścieków komunalnych w Suszcu Zakres inwestycji: • monta ż paneli fotowoltaicznych o mocy 40 kW w celu zasilania energi ą elektryczn ą oczyszczalni ścieków w Suszcu przy ul. Ogrodowej 2

6. Budowa o świetlenia zasilanego energi ą odnawialn ą na terenie Gminy Suszec Zakres inwestycji: • budowa 150 szt. lamp zasilanych energi ą odnawialn ą na terenie całej Gminy Suszec

7. Wymiana tradycyjnych opraw o świetleniowych na oprawy energooszcz ędne (LED-owe) Zakres inwestycji: • wymiana 100 szt. opraw tradycyjnych na LED-owe na terenie całej Gminy Suszec wraz z wykonaniem instalacji steruj ącej wł ączaniem/wył ączaniem o świetlenia

8. Budowa centrum przesiadkowego na terenie Gminy Suszec Zakres inwestycji: • budowa centrum przesiadkowego, którego głównym celem jest ograniczenie niskiej emisji poprzez ograniczenie ruchu samochodowego

9. Zakup taboru autobusowego na potrzeby transportu niskoemisyjnego Zakres inwestycji: • zakup taboru autobusowego niskoemisyjnego (2 autobusy)

10. Zakup samochodu ratowniczo-ga śniczego

11. Edukacyjne projekty dot. ochrony środowiska i odnawialnych źródeł energii Zakres inwestycji: • kampanie promocyjne, wydawanie broszur informacyjnych dot. ochrony środowiska i odnawialnych źródeł energii

106