vestingstad werd beheerst. In vergelijking met de vesting Coevorden was IN VOGELVLUCHT de Katshaar een dwerg en — zoals bronnen uit die tijd ook meldden — van onbelangrijke militaire betekenis. De Katshaar moet dan ook meer als een soort douanepost gezien worden ter kontrole van het doortrekkend SCHANS DE KATSHAAR grensverkeer. Een versterking van de militaire betekenis vindt echter wel plaats aan het einde van de 18e eeuw. Toen werd op ruim honderd meter zuidoostelijk van de bestaande redoute een Afgezien van de voor Nederland unieke kombinatie zg. getenailleerd retranchement gebouwd. Evenals een redoute is dit werk opgebouwd van twee verschillende aarden verdedigingswerken, uit aarden wallen en een gracht; echter in de vormt de Katshaar met het omliggende heideterrein vorm van twee zaagtanden waarbij in elke een waardevol landschappelijk geheel. tand een kanon werd opgesteld. Deze uit- bouw van de Katshaar tot een dubbele ver- sterking is ongetwijfeld een gevolg van de toenemende militaire dreiging uit het oosten van de Pruisische legers, in de jaren 1795-96. Niet alleen kultuurhistorisch heeft de Kats- haar betekenis. Ook het omliggende heide- terrein is waardevol. Dit is een restant van de Paul Paris ontginningen uit de dertiger jaren. In 1935 probeerde de Stichting Het Drentse Land- schap het 42 ha grote heidegebied te behou- den; een poging die aanvankelijk mislukte door gebrek aan geld. In de dertiger jaren is MILITAIRE VERSTERKINGEN ZOALS SCHANSEN dat een vergelijkbare toegangsweg naar het wel de schans door de Stichting Oud werden in Drente hoofdzakelijk in de 17" en Drents Plateau door de in 1600 gebouwde aangekocht. Pas in 1961 lukte het Het Drent- 18e eeuw aangelegd. Hun funktie was het be- se Landschap het omringende heideterrein waken van belangrijke verbindingswegen, van de schans aan te kopen. Het oppervlak met name aan de oostgrens. In de zuidoost- aan heide was toen echter al tot de helft door hoek van Drente heeft een aantal schansen ontginning verminderd. gelegen die de wegen beheersten die door het Tegenwoordig ligt het terrein van de schans onherbergzame veen naar het Drents Plateau — die in de jaren 1961-62 was gerestaureerd liepen. Voor zover nu bekend heeft ten oos- — enigszins geïsoleerd tussen de akkers. Ge- ten van de lijn Coevorden-Emmen een acht- legen tussen de gemeenten Coevorden, tal schansen gelegen waarvan er nu twee als Schoonebeek en heeft de Katshaar veel monument bewaard zijn gebleven: de Em- te lijden onder betreding door rekreanten en merschans en de ten oosten van Coevorden ook de geaccitendeerdheid van het terrein gelegen Katshaar. Voor een goed uitzicht oefent een grote aantrekkingskracht uit op over de omgeving waren de schansen veelal motorcrossers. Deze rekreatiedruk maakte gebouwd op hoge zandruggen. Ook de Kats- de laatste jaren een herstel van de schans haar (haar betekent letterlijk hoge, schrale noodzakelijk. Dit herstel, dat eind 1986 door rug) is op een dekzandrug aangelegd die ook vrijwilligers van de Stichting Oud Drenthe, nu nog in het terrein zichtbaar is. Stichting Landschapsbeheer Drenthe en Over de geschiedenis en eventueel daadwer- Staatsbosbeheer (de tegenwoordige eige- kelijk militair funktioneren van de Katshaar naar) werd begonnen, is onlangs afgerond. is weinig bekend. Op een kaart uit 1681 van Om zowel de natuur- en kultuurwaarden te M. W. Thijnen zien wij voor het eerst een ver- behouden wordt geprobeerd de rekreatie in dedigingswerk getekend op de plaats waar betere banen te leiden. Tevens wordt over- nu de Katshaar ligt. Dit werk was een zg. re- wogen het herstel van de vegetatie en vooral doute, een vierkante schans met zijden van de fauna te bevorderen door aanleg van ver- elk 50 meter. Deze redoute werd aangelegd bindingszones (beplantingen) met nabijgele- op de weg Vlieghuis-. Ongetwij- gen natuurterreinen, bv. het noordelijk gele- feld was deze weg van weinig betekenis, om- p^ hoogte in moter + NAP gen Dalerveense Veen. •

NOORDERBREEDTE 9-227