JALNE SPEC WYDANIE

MARZEC 2011 ISSN 2081-5964

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Program konferencji czwartek, 17 marca 2011 Hotel Novotel, ul. Marszałkowska 94/98

9.00 – 9.30 Rejestracja uczestników 9.30 – 10.00 Otwarcie Konferencji Alicja Adamczak, Prezes, Urząd Patentowy RP, Warszawa, Polska Lidia Adamska, Członek Zarządu, Giełda Papierów Wartościowych, Warszawa, Polska Binying Wang, Zastępca Dyrektora Generalnego, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, Genewa, Szwajcaria 10.00 – 10.30 Wystąpienia okolicznościowe Waldemar Pawlak, Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki, Polska Christian Archambeau, Zastępca Prezesa, Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, Alicante, Hiszpania 10.30 – 11.00 Wręczenie medali „WIPO Award for Innovative Enterprises“ 11.00 – 11.30 Przerwa kawowa 11.30 – 13.00 Temat 1: Znaczenie wzornictwa w innowacyjnej gospodarce Moderator: Ewa Okoń-Horodyńska Uczestnicy panelu: Mi-Young Han, Li Yuguang, Susanne Äs Sivborg, Zuzanna Skalska, Lena Ekelund, Zdzisław Sobierajski, Paulina Kordos, Paulina Tumiel 13.00 – 14.00 Lunch 14.00 – 15.30 Temat 2: Krajowe, regionalne i międzynarodowe strategie wykorzystania wzornictwa Moderator: Ewa Gołębiowska Uczestnicy panelu: Patrycja Zielińska, Beata Bochińska, Wojciech Lubawski, Ludmila Celisova, Pitaccolo Bartolomei, Marek Cecuła 15.30 – 16.00 Przerwa kawowa 16.00 – 17.45 Temat 3: Od wzoru do sukcesu w biznesie Moderator: Józef Mrozek Uczestnicy panelu: Ewa Mańkiewicz-Cudny, Katarzyna Laskowska, Dawid Korzekwa, Marek Jankowski, Andrzej Tomasz Rudkiewicz, Jakub Rudkiewicz, Bartosz Piotrowski, Marcin Buszewski, Andrzej Śmiałek 18.00 Koktajl piątek, 18 marca 2011 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, ul. Książęca 4

8.30 – 9.00 Recepcja 9.00 – 10.30 Temat 4: Znaczenie wzornictwa w działalności firm i przedsiębiorstw Moderator: Lidia Adamska Uczestnicy panelu: Ewa Czekała, Mariola Belina-Prażmowska, Iwona Wtorkowska, Joanna Szymańska-Bulska 10.30 – 11.00 Przerwa kawowa 11.00 – 12.30 Temat 5: Kobiety projektantki i ich rola w innowacyjnej gospodarce Moderator: Wiktor Jędrzejec Uczestnicy panelu: Justyna Lauer, Marzena Wolińska, Alina Adamczak, Leszek Mellibruda, Irmina Aksamitowska-Szadkowska 12.30 – 13.45 Lunch 13.45 – 15.15 Temat 6: Jak promować i wdrażać wzornictwo Moderator: Weronika Rochacka Uczestnicy panelu: Katarzyna Rzehak, Anna Pietrzyk-Simone, Marlena Misiurska-Marczak, Justyna Smolec 15.15 – 15.45 Przerwa kawowa 15.45 – 17.15 Temat 7: Ochrona prawna wzornictwa Moderator: Alicja Adamczak Uczestnicy panelu: Marie-Paule Rizo, Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Edyta Demby-Siwek 17.15 – 18.00 Podsumowanie dyskusji i wnioski Alicja Adamczak, Lidia Adamska 18.00 – 19.00 Koktajl Szanowni Państwo, Introduction

egoroczna IV edycja dorocznej międzynarodowej konferencji esign in Innovative Economy” is the theme of the fourth T „Innowacyjność i kreatywność kobiet w nauce i biznesie na rzecz “D edition of an international conference in the series “In- wzrostu gospodarczego” zorganizowana została pod hasłem „Wzornic- novation and Creativity of Women in Science and Business for Eco- two w innowacyjnej gospodarce”. Podejmując tę tematykę Urząd Paten- nomic Development”. Focusing on the above subject, the Patent towy RP wraz z licznym gronem współorganizatorów pragnie zwrócić Office of the Republic of Poland together with a large team of co- uwagę na coraz bardziej znaczące osiągnięcia oraz duży potencjał ko- organizers wishes to point to a big potential as well as significant biet w zakresie projektowania wyrobów użytkowych. Zagadnienia szero- achievements of women in the area of design of everyday objects. ko pojętego wzornictwa są także bardzo istotne dla licznych środowisk Issues connected with design, in a broad sense, are also very important for many enterprising women of different business back- przedsiębiorczych kobiet prowadzących z powodzeniem własne firmy grounds, who run their own businesses or consider commencing lub rozważających podjęcie działalności biznesowej. business activity. ając na względzie powyższe czynniki organizatorzy konferencji ith that in mind, the organizers of the conference invited M zaprosili do udziału wiele wybitnych ekspertek i ekspertów W to the participation in the event eminent experts on the issues specjalizujących się w problematyce związanej z wykorzystywaniem connected with design and its importance for the development of in- wzornictwa przemysłowego w gospodarce i jego znaczeniem w roz- novative economy in Poland and abroad, concentrating in particular woju innowacyjnej gospodarki w Polsce i na świecie, ze szczególnym on the role of women both as creators and recipients of modern uwzględnieniem roli kobiet jako twórców i odbiorców nowoczesnego design. The theme of the conference includes also the legal protec- designu. Tematyka obrad obejmuje także prawną ochronę wzornictwa tion of design as a type of industrial property, as well as issues refer- jako przedmiotu własności przemysłowej oraz kwestie związane z pro- ring to training of designers and raising social awareness in the area cesem edukacji projektantów i poszerzaniem świadomości społecznej of the role of design in economy. w zakresie gospodarczej roli wzornictwa przemysłowego. n increasing importance of design for the prospect of profes- bardzo dużym znaczeniu wzornictwa w perspektywie rozwoju A sional development of women can be proved by, among oth- O zawodowego kobiet świadczy m.in. bardzo duży odsetek (blisko ers, a very high percentage of women among university graduates 90 proc.) kobiet wśród absolwentów kierunków studiów kształcących of functional art design faculties. The above fact confirms that a pub- projektantów sztuki użytkowej. Fakt ten dowodzi, że publiczne podjęcie lic discussion on the issues of design in the context of entrepreneur- tematyki wzornictwa w kontekście kobiecej przedsiębiorczości i rozwoju ship of women and their professional development meets the vital social needs. These needs manifest themselves through, among zawodowego odpowiada na istotne potrzeby społeczne wyrażające się others, the activity of various institutions, organizations and entities m.in. dużą aktywnością różnorodnych instytucji, organizacji i podmiotów active in the area of design, which are managed by and with con- działających w obszarze wzornictwa pod kierownictwem i z bardzo siderable participation of women who are determined to fulfill their znaczącym udziałem kobiet, pragnących realizować swoje aspiracje professional ambitions and build business enterprises. zawodowe oraz rozwijać przedsięwzięcia biznesowe. t is also my sincere conviction that the international conference ragnę jednocześnie wyrazić przekonanie, że zorganizowana I organized in Poland and devoted to the subject of innovative P w Polsce międzynarodowa konferencja poświęcona istotnej design will contribute to formulating clear suggestions on problematyce innowacyjnego wzornictwa przemysłowego przyczyni the steps to be taken towards enhancing the role of active and tal- się do sformułowania propozycji działań ukierunkowanych na dalsze ented women in the process of the development of innovative zwiększanie roli aktywnych i utalentowanych kobiet w procesie rozwoju economy. innowacyjnej gospodarki. President of the Patent Office Prezes Urzędu Patentowego RP of the Republic of Poland dr Alicja Adamczak Dr Alicja Adamczak

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 1 Design – sposób na rozwój Spis treści Czym jest design? Czym jest design? ...... 2 Znak rozpoznawczy – DESIGN ...... 6 onieważ nie istnieje jedna ogólnie przy- nośnikiem informacji pomiędzy tymi dziedzinami, P jęta definicja designu termin ten staje się zaś jego adresatami są praktycznie wszystkie To nie jest lifting ...... 11 coraz bardziej wszechstronny i powszechnie sektory gospodarki. Dzięki wsparciu między stosowany. W języku angielskim „design” ozna- innymi sektorów B+R, sektor designu stwarza Tworzenie marki narodowej jest cza nie tylko projektowanie czy proces kre- możliwości tworzenia nowych produktów oraz procesem ...... 14 owania, ale także wynik tego procesu. Polskim idei w instytucjach otoczenia biznesu. Chopin i „jego” ustawa ...... 17 odpowiednikiem tego pojęcia jest wzornictwo, Rozwój sektorów kreatywnych, w tym sektora które często utożsamia się ze sztuką użytkową. designu, przyczynił się do stopniowej przemiany Jedyny taki Zamek w Polsce! ...... 20 W aspekcie gospodarczym design stanowi i rozszerzenia pojęć innowacyjność i kreatyw- Przedstawiamy się: kwartalnik 2+3D ... 23 jedną z ważniejszych faz tworzenia produktu, ność. Kreatywność nie odnosi się już jedynie mającą duże znaczenie ekonomiczne oraz do działalności kulturowej, w szczególności 10 lat stałej współpracy Uniwersytetu oddziałującą na atrakcyjność i konkurencyjność artystycznej, ale stanowi podstawę i niezbędny Artystycznego w Poznaniu danego produktu. Design ma na celu określenie element powstania każdej innowacji. Natomiast z przemysłem ...... 24 wartości formalnych produktu takich jak jego ce- termin innowacja przestał być zarezerwowany Prawa autorskie projektantów chy zewnętrzne, spójność oraz funkcjonalność. tylko dla produktów (głównie przemysłowych) oraz usług i jest także stosowany w odniesieniu we współpracy z firmami Wzornictwo (design), zgodnie z definicją przyjętą do dóbr o dużym ładunku artystycznym. i instytucjami ...... 31 przez International Council of Societies of Indu- strial Design (ICSID), Coraz silniejsze oddziaływanie kreatywności Jaki jest fiński design? ...... 33 na procesy ekonomiczne dostrzegła Komisja jest działalnością twórczą, mającą na celu Europejska traktując kreatywność jako kluczowy Konieczność budowy strategii uzyskanie określonych cech przedmiotów, element w procesie stymulowania innowacyjno- ochrony ...... 37 procesów, usług oraz ich relacji w całościo- ści w krajach członkowskich. Ochrona wzorów przemysłowych wych cyklach istnienia życia produktów lub w prawie polskim a wymogi usług. Wzornictwo jest głównym czynnikiem dyrektywy 98/71/WE – protokół innowacyjnego humanizowania technologii, Design a innowacyjność i rozwój rozbieżności ...... 40 jak też kluczowym czynnikiem wymiany przedsiębiorstw kulturalnej i gospodarczej. Wzornictwo dąży Nowość i indywidualny charakter do odkrywania i oceny powiązań struktu- Jedną z bardziej dostrzegalnych oraz docenia- wzoru przemysłowego ralnych, organizacyjnych, funkcjonalnych, nych grup zawodowych przemysłu kreatywnego jako przesłanki ochrony wzorów ekspresyjnych i gospodarczych jest grupa projektantów. Działalność projektowa przemysłowych – doktryna przekłada się w bezpośredni sposób na sukces i orzecznictwo ...... 44 komercyjny wielu wytwórców. Według badań Sektor kreatywny Brak indywidualnego charakteru BEDA (The Bureau of European Design Asso- jako podstawa unieważnienia Według danych UNCTAD zawartych ciations) ponad 447 tys. Projektantów wzoru przemysłowego ...... 51 w Creative Economy Report 2008 sektor w Europie generuje roczny przychód przekra- designu jest najważniejszym wśród sekto- czający 36 mld €. Procedura dokonywania zgłoszeń rów kreatywnych, gdyż generuje blisko Zastosowanie designu w procesie pro- wzorów przemysłowych ...... 57 50 proc. ich przychodów w gospodarce dukcyjnym jest innowacją samą w sobie. światowej. Eksport wzornictwa na świecie Jak przygotować zgłoszenie wzoru Odgrywając główna rolę w procesie projek- osiąga $119,706 mln, podczas gdy eksport przemysłowego ...... 64 towania oraz powstawania produktu, design ze wszystkich przemysłów kreatywnych wynosi ma realny wpływ na wzrost innowacyjności Wokół wzorów w sprawach $227,451 mln. przedsiębiorstw. Design może w znacznym spornych ...... 71 Design posiada silne powiązania z działaniami stopniu zwiększyć wartość rynkową produktu w sferze rynkowo-badawczej, decyzyjno-mene- a poprzez wpływ na sposób produkcji wyrobu dżerskiej, badawczo-projektowej (w tym B+R), także wydajność procesu produkcyjnego, wdrożeniowo-wytwórczej, logistyczno-rynkowej a w konsekwencji dochodowość. Zwiększenie oraz promocyjno-reklamowej. Jest swoistym nakładów na działania innowacyjne w tym pro-

2 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne jektowe, prowadzi do rozwoju przedsiębiorstwa, na szerzenie działań kreatywnych, w tym pro- Z naszego podwórka oraz umocnienia jego pozycji rynkowej poprzez jektowych. Współdziałanie sektora kreatywne- Szacunki The Bureau of European Design As- wprowadzenie nowatorskich lub unowocześnio- go z sektorem B+R owocuje rozwojem działań sociations (BEDA) wskazują, iż w Polsce pracuje nych produktów. twórczych, powstawaniem nowych produktów, około 6 tysięcy projektantów różnych specjalno- a tym samym wzrostem konkurencyjności Przedsiębiorstwa inwestujące w design osiągają ści, a obroty przemysłu kreatywnego wynoszą w sferze wzornictwa. Stosowanie oraz rozwój wyższe zyski w krótszym czasie. Blisko 80 w przybliżeniu 57 mln €, co stanowi zaledwie proc. firm stosujących wzornictwo odnotowało designu prowadzi do wzrostu innowacyjności, 0,02 proc. PKB. wzrost sprzedaży od 20 do 40 proc. Poprawiła co pociąga za sobą zwiększenie liczby jedno- stek innowacyjnych, wzrost wyników ekono- W Polsce świadomość znaczenia działalności się także ich efektywność dzięki oszczędno- projektantów oraz designu jako czynnika w two- ściom w zakresie materiałów, magazynowania micznych oraz nakładów środków finansowych na wspieranie innowacji. rzeniu innowacji produktowych i procesowych oraz transportu. Współpraca z projektantami rośnie, ale jest wciąż niewystarczająca. Polska poprawia pozycję przedsiębiorstwa na rynku, jednak przejawia duży potencjał projektowy, gdyż szacuje się, iż jego udział w rynku rośnie Co z gospodarką? o czym świadczą osiągnięcia polskich projek- o ok. 6,3 proc. Przykładem jest Nowa Zelandia tantów na arenie międzynarodowej. gdzie 67 proc. eksporterów uznało design jako W gospodarce opartej na wiedzy design kluczowy czynnik sukcesu gospodarczego postrzegany jest jako jeden z nowocze- Według danych Głównego Urzędu Statystycz- i w przypadku 80 proc. badanych firm, wzornic- snych stymulatorów rozwoju. Udowodnić nego (GUS) pod koniec II kwartału 2010 r. two zwiększyło wartość firmy. można, że wykorzystanie ogromnego potencjału w Polsce działało łącznie 6187 podmiotów gospodarczego, jakim jest sektor designu związanych z designem. Liczba tych podmiotów Analiza wskaźników korelacji liniowej Pearsona może przyczynić się do rozwoju państw sła- wykazuje duże zróżnicowanie terytorialne, które dla krajów członkowskich UE wykazała, iż więk- biej rozwiniętych i zwiększyć innowacyjność uwarunkowane jest głównie poziomem rozwoju szość wskaźników opisujących kreatywność i konkurencyjność gospodarki tych krajów oraz gospodarczego poszczególnych województw. i design jest pozytywnie i wysoko skorelowa- poszczególnych regionów. Najwięcej podmiotów działa na terenie woje- nych z miernikami opisującymi innowacyjność wództwa Mazowieckiego (1477), zaś na kolej- w Europejskim Rankingu Innowacyjności a tym Nie jest przypadkiem, że miejsca w pierwszej nych miejscach plasują się województwa: Wiel- samym z syntetycznym wskaźnikiem innowa- dziesiątce pod względem konkurencyjności kopolskie (627), Małopolskie (560) oraz Śląskie cyjności. Oznacza to, iż kraje, które osiągają i rozwoju gospodarki zajmują państwa przodu- (522) [dane GUS pozyskane 9.07.2010 roku]. lepsze wyniki w kreatywności i wzornictwie, jące w wykorzystywaniu wzornictwa przemysło- mogą poszczycić się także lepszymi rezultatami wego, takie jak Wielka Brytania ($43.401 PKB O niskiej pozycji Polski w stosunku do innych w dziedzinie innowacji. per capita) - europejski lider pod względem krajów europejskich donosi badanie Design, liczebności projektantów (185 tys.) oraz przy- Creativity and Innovation: A Scoreboard Ap- Design Creativity and Innovation: A Scorebo- chodów z przemysłów kreatywnych proach. Średni indeks DCI dla 27 krajów Unii ard Approach jest jednym z badań w którym (16 700 mln €), Niemcy ($44.519 PKB per Europejskiej wyniósł 0,485. Polska, podob- podjęto próby pomiaru kreatywności oraz capita) czy Włochy ($38.455 PKB per capita). nie jak inne kraje, które wstąpiły do Wspól- designu na poziomie krajowym. Osiągnięcia Ponadto takie kraje, jak Finlandia, Irlandia, Hisz- noty w ostatnim dziesięcioleciu, osiągnęły krajów pod względem kreatywności oraz desi- pania, Dania i Wielka Brytania mają rozwinięte wyniki poniżej średniej unijnej. Polska zajęła gnu zbadano za pomocą wskaźników cząstko- krajowe polityki wzornictwa i zainwestowały jedną z ostatnich pozycji osiągając indeks wych, dających początek wskaźnikom złożonym, w design jako środek do produkcji unikalnych DCI zaledwie na poziomie 0,233, czyli po- które to wykorzystano do zbadania związku i globalnie konkurencyjnych produktów i usług niżej połowy średniej unijnej. Indeks niższy z osiągnięciami w zakresie innowacyjności opi- czyniąc go motorem wzrostu krajowej konku- od Polski uzyskała tylko Bułgaria i Rumunia. sanej danymi z European Innovation Scoreboard rencyjności. Aby jednak w pełni móc korzystać Na drugim biegunie rankingu znajdują się wy- – EIS (Europejski Ranking Innowacyjności). z potencjału, jakim jest design, należy rozpocząć soko rozwinięte kraje Europy Zachodniej, wśród których przoduje Dania (0,788), Szwecja (0,751) skaźniki utworzyły model łączący od szerzenia wiedzy oraz świadomości na temat i Holandia (0,731). W krajach tych tradycje sto- kreatywność, design i innowacyjność. zakresu wpływu tego sektora na gospodarkę. W sowania wzornictwa są dłuższe, co przekłada Pierwszy element tego modelu tzw. klimat Badania w skali europejskiej pozwalają stwier- się na znacznie wyższy poziom rozwoju sektora kreatywny uzależniony jest od systemu edu- dzić, że obroty sektora branż kreatywnych design. kacji, gotowości ludzi do wyrażania swoich w 2003 roku przekroczyły 654 mld euro, zaś pomysłów oraz otwartości społeczeństwa udział tego sektora w PKB Unii Europejskiej wy- na kulturę innych krajów. W klimacie sprzy- niósł 2,6 proc. i jego tempo wzrostu było wyższe jającym kreatywności powstają nowe idee, niż w pozostałych sektorach gospodarki. Łączny Czy warto inwestować? co z kolei przyczynia się do umacniania przyrost wartości dodanej tego sektora w latach Polski sektor designu wymaga wielu nakładów, sektora kreatywnego, wyższego poziomu 1999-2003 wyniósł 19,7 proc. W 2004 roku także finansowych, aby zmniejszyć dystans kreatywności w badaniach i rozwoju, a także w sektorze branż kreatywnych w Europie pra- w stosunku do rozwoju sektorów kreatywnych większej aktywności w zakresie wzornictwa. cowało nie mniej niż 5,8 mln osób, co stanowiło w krajach bardziej rozwiniętych. Pożądane Tzw. klimat kreatywny ma bezpośredni wpływ 3,1 proc. ogólnej liczby zatrudnionych. i wręcz niezbędne są wszelkiego rodzaju narzę-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 3 dzia wspierające i promujące rozwój tego sek- Design: the way to develop ativity. Creativity no longer relates solely to cultural tora. Wzorem większości krajów europejskich activity, and artistic one in particular, but provides w Polsce powstają Centra Wzornictwa, których basis for and is essential element of development głównym zadaniem jest aktywna promocja oraz The essence of design of any innovation. Meanwhile, the term innovation wykorzystanie potencjału projektantów i arty- is no longer a sole attribute of (mainly industrial) products and services but has been applied stów do pobudzenia rozwoju gospodarczego As there is no single, generally accepted definition to goods of high artistic content. regionu. Innym celem Centrów jest edukacja of the term “design”, it becomes increasingly exten- społeczeństwa oraz szerzenie świadomości sive and widely applied. In English, the word design The Commission has noted the increasing impact znaczenia sektora designu w przemyśle i go- on the one hand means designing or creating, of creativity on economic processes as central spodarce. Do najbardziej znanych należą and on the other hand the result of such process. element of the innovation stimulation process m.in.: Instytut Wzornictwa Przemysłowego (IWP) The Polish counterpart of this term, wzornictwo, in Member States. oraz Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości. is often associated with functional art. Niestety mimo tworzących się nowych inicjatyw, In economic terms, design is one of the major ilość placówek promujących design jest wciąż Design vs. innovation and enterprise phases of manufacturing process. This phase development niewystarczająca. is of real economic significance and affects Designers are among the more recognised and ap- Wsparcie sektora designu stwarza szanse the attractiveness and competitiveness of a given preciated professionals of the creative industry. na wzrost znaczenia polskiego wzornictwa, product. The aim of a design is to determine formal Design work directly translates into commercial poprawę konkurencyjności oraz innowacyjności values of a product, such as its external features, integrity and functionality. success of numerous manufacturers. According nie tylko polskich przedsiębiorstw, lecz całej to research carried out by BEDA (Bureau of Eu- gospodarki a także na wprowadzenie skoordy- According to the definition of the International ropean Design Associations), over 447 thousand nowanej strategii rozwoju designu. Council of Societies of Industrial Design (ICSID) designers in Europe generate the annual revenue Rozwój tego sektora przyczyniłby się do wzro- design: exceeding 36 billion Euros. stu ilości produktów innowacyjnych, a tym is a creative activity whose aim is to establish Use of design in production is innovation in it- samym patentów. To z kolei stworzyłoby polskiej the multi-faceted qualities of objects, pro- self. Design plays the main role in the designing gospodarce możliwość wzrostu inwestycji oraz cesses, services and their systems in whole life process and product development, thus having napływu inwestorów zagranicznych i pomogłoby cycles. Therefore, design is the central factor real impact on the increase of innovativeness w budowaniu nowoczesnego wizerunku polskiej of innovative humanisation of technologies of enterprises. Design may considerably increase gospodarki. and the crucial factor of cultural and economic the market value of products and production ef- exchange. Design seeks to discover and as- ficiency by affecting the method of product manu- Paulina Tumiel sess structural, organisational, functional, facture. Increase of outlay on innovation, including expressive and economic relationships. design measures, results in enterprise development and enhancement of its market position by intro- The creative sector ducing innovative or modernised products. According to UNCTAD data presented in Cre- Enterprises investing in design obtain higher profits Bibliografia: ative Economy Report 2008, the design sector in shorter time. Nearly 80 percent of companies is the most important among the creative sec- Bocheńska B., Palczewska I., Diagnoza stanu applying designs have noted the 20-40 percent tors, as it generates nearly 50 percent of their wzornictwa, Raport opracowany na zlecenie Mini- increase in sales. Their efficiency improved also sterstwa Kultury i dziedzictwa Narodowego, jako revenues in world economy. World export due to savings in the field of materials, storage jeden z Raportów o Stanie Kultury, Instytut Wzor- of design amounts to 119.706 million US dollars, and transport. Cooperation with designers enhanc- nictwa Przemysłowego, Warszawa 2008. whereas export from all the creative industries es the position of enterprises on the market as their stands at 227.451 million US dollars. Bocheńska B., Palczewska I., Putkiewicz A., Ana- market share is estimated to increase by approxi- liza aplikacji wzornictwa przemysłowego w pol- Design has strong links with actions taken mately 6.3 percent. New Zealand is an example, as skich przedsiębiorstwach, Instytut Wzornictwa in the fields of market and research, management 67 percent of its exporters consider design a cen- Przemysłowego, Warszawa 2007. and decision-making, research and planning tral factor determining economic success Economy of Culture in Europe, DG Education (including R&D), implementation and production, and 80 percent of the responding companies and Culture, European Commission, market and logistics, as well as publicity and adver- report that design has increased their value. Bruksela 2006. tising. It is a unique carrier of information between Analysis of Pearson’s Linear Correlation Coef- Hollanders H., van Cruysen1 A., Design, Creativity these fields and targets virtually at all sectors ficients for the EU Member States demonstrates and Innovation: A Scoreboard Approach, Pro Inno of economy. The support of, inter alia, R&D sectors that the majority of creativity and design indicators Europe Inno Metrics, 2009. makes it possible for the design sector to create is positively and highly correlated with the Euro- Mackiewicz M., Michorowska B., Śliwka A., Analiza new products and ideas within business-related pean Innovation Scoreboard measures describing potrzeb i rozwoju sektorów kreatywnych, ECORYS institutions. innovation, and thus with the synthetic innovation Research and Consulting, Warszawa 2009. Development of creative sectors, the design sec- indicator. This means that countries achieving bet- Mały Rocznik Statystyczny 2010, Główny Urząd tor included, has contributed to gradual evolution ter results in creativity and design can show better Statystyczny, Warszawa 2010. and extension of the notions of innovation and cre- results in innovation as well.

4 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Design Creativity and Innovation: A Scoreboard the potential of design, one should begin with dis- lates into considerably higher level of development Approach is one of the studies attempting seminating knowledge and awareness of the scope of the design sector. to measure creativity and design on the nation- of impact of this sector on the economy. Is it desirable to invest? al level. Country achievements in terms of creativ- Europe-wide research allows for the conclusion ity and design were measured by means of partial that the turnover of creative businesses sector The Polish design sector requires considerable out- indicators, providing basis for detailed indicators, in 2003 exceeded 654 billion Euros and the share lays, including financial ones, in order to decrease used in turn to study the relation with achievements of this sector in the EU GDP was 2.6 percent, the distance from development of creative sectors in innovation, described by the European Innovation while its rate of increase was higher than in other of the more developed states. Any kind of tools Scoreboard (EIS) data. sectors of economy. Added value of this sector supporting and promoting the development of this The indicators formed the model combining cre- increased altogether by 19.7 percent between sector are desirable and even necessary. Following ativity, design and innovation. The first element 1999 and 2003. There were no less than 5.8 million the example of the majority of European states, of the model, the so called “creative climate”, persons employed in the creative businesses sec- Poland sets up Design Centres primarily aimed at depends on the system of education, people’s tor in Europe in 2004, which corresponds active promotion and use of potential of designers inclination for expressing their ideas and social to 3.1 percent of total workforce. and artists in order to stimulate regional economic openness to the culture of other countries. The development. The Centres also target at educating pro-innovation climate involves the production Our own home turf the society and increasing awareness of industrial of new ideas, which in turn contributes to enhance- According to the estimations of the Bureau and economic significance of the design sector. ment of the creative sector, higher creativity level of European Design Associations (BEDA), Poland The mostly recognized Centres include Institute in research and development, as well as increased employs approximately 6 thousand designers of Industrial Design and the Silesian Castle of Art initiative in the field of design. The creative climate of various specialties and the turnover of the cre- and Enterprise in Cieszyn. Unfortunately, despite directly affects the spreading of creative measures, ative industry is about 57 million Euros, i.e. only the development of new initiatives, the number including the design ones. Cooperation of the cre- 0.02 percent of GDP. of design promoting units is insufficient. ative and the R&D sectors results in develop- The awareness of significance of what designers Support for the design sector creates opportuni- ment of creative measures and of new products, do and of design as a factor of creating product ties of increasing the significance of Polish design, and thus in the increase of competitiveness and process innovation has increased in Poland, improving competitiveness and innovation of both in the field of design. Design application and devel- yet it is insufficient. Still, Poland demonstrates high Polish enterprises and the whole economy, as well opment result in the increase of innovation, which design potential, which is reflected by worldwide as of introducing a coordinated design develop- causes increase of the number of innovative units, achievements of Polish designers. ment strategy. economic results and financial outlays on innova- The development of this sector would contribute tion support. Data of the Central Statistical Office (CSO) dem- onstrate that the total of 6,187 design-related busi- to the increase of quantity of innovative products, nesses were active in Poland at the end of second and thus of the very patents. This in turn would What about the economy? quarter of 2010. The number of these businesses facilitate investment development for the Polish Knowledge-based economy recognizes design varies from region to region, which can be attribut- economy and influx of foreign investors, and would as one of the modern development incentives. able mainly to the level of economic development assist in developing a modern image of the Polish It can be proved that the use of vast economic of the respective voivodeships. Mazowieckie economy. potential of the design sector may contribute Voivodeship has the largest number of such busi- Paulina Tumiel to the development of lagging countries and in- nesses (1477) and is followed by Wielkopolskie crease innovation and economy competitiveness (627), Małopolskie (560) and Śląskie Voivodeship of these countries and the respective regions. (522) [CSO data for 09.07.2010]. Bibliography: It is no coincidence that countries playing a lead- Low position of Poland, as compared to other Bocheńska B., Palczewska I., Diagnoza stanu wzornict- ing role in the application of industrial design are European states, is reported by the study entitled wa, Report ordered by the Ministry of Culture and Na- tional Heritage; one of the Reports on Culture, Instytut among the top ten in terms of competitiveness Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Wzornictwa Przemysłowego, Warsaw 2008. and economic development. These countries Approach. The average DCI index for the Bocheńska B., Palczewska I., Putkiewicz A., include Great Britain (with 43,401 US dollars GDP 27 EU Member States was 0.485. The results Analiza aplikacji wzornictwa przemysłowego w pol- per capita) – European leader in terms of the num- of Poland, similarly to results of other countries skich przedsiębiorstwach, Instytut Wzornictwa ber of designers (185 thousand) and revenues acceding the Community in the last decade, Przemysłowego, Warsaw 2007. on creative industries (16,700 million Euros), are below the EU average. Poland occupies Economy of Culture in Europe, DG Education and Cul- Germany (with 44,519 US dollar GDP per capita) one of the lowest positions, with the DCI index ture, European Commission, Brussels 2006. and Italy (with 38,455 US dollars GDP per capita). at only 0.233, i.e. below the middle of the EU Hollanders H., van Cruysen A., Design, Creativity and In- Moreover, countries like Finland, Ireland, Spain, average. Only the indices of Bulgaria and Ro- novation: A Scoreboard Approach, Pro Inno Europe Inno Denmark and Great Britain have implemented com- mania are lower than that of Poland. The op- Metrics, 2009. prehensive national design policies and invested posite ranking positions are occupied by highly Mackiewicz M., Michorowska B., Śliwka A., Analiza in design as a means of production of unique developed Western European states, with Denmark potrzeb i rozwoju sektorów kreatywnych, ECORYS and globally competitive products and services, (0.788), Sweden (0.751) and the Netherlands Research and Consulting, Warsaw 2009. thus making it a driving force behind the increase (0.731) on leading positions. The said countries Concise Statistical Yearbook 2010, Central Statistical of state competitiveness. Yet to be able to fully use have used design for a longer time, which trans- Office, Warsaw 2010.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 5 WIPO Award for Innovative Enterprises

Znak rozpoznawczy – DESIGN

Rozmowa z Beatą Bochińską, Prezesem Instytutu Wzornictwa Przemysłowego S.A.

– Czy zdaniem Pani Prezes, w polskiej go- to także projektowanie zadowolenia i lojalności spodarce, która od ponad 20 lat przechodzi użytkownika. Ale o tym wie już znacznie mniej głębokie zmiany systemowe i strukturalne, firm, a jeszcze mniej ma kompetencje i zasoby, mamy dostateczną świadomość znaczenia by w ten sposób wzornictwo wykorzystać. wzornictwa dla rozwoju gospodarczego? Firmy nie potrafią jeszcze profesjonalnie zarzą- – Polskie firmy mają coraz większą świado- dzać procesem wzornictwa. Nie wiedzą, jak – Tak, dowodzą tego wyniki badania mość znaczenia wzornictwa dla rozwoju go- napisać brief, mają problemy we współpracy 300 krajowych firm, przeprowadzone przez spodarczego. Wiedzą już, jakie możliwości daje ze studiami zewnętrznymi. Projekt bywa wybie- IWP na zlecenie Ministerstwa Gospodarki współpraca z projektantem. Każdy producent rany przez dyrektora marketingu lub prezesa, w 2007 r. Większość firm (60%) uważa wzor- przecież chce, by jego produkt i usługa były którzy kierują się własnym poczuciem estetyki nictwo za skuteczne narzędzie konkurencji kupowane, a klienci wybierają – w określonej oraz lekceważą uwarunkowania i potrzeby rynkowej. Zdecydowana większość (80%) kategorii cenowej – produkty i usługi lepiej zmieniającego się rynku. Wielu przedsiębiorców jest zdania, że inwestycje we wzornictwo zaprojektowane i nie chodzi tutaj tylko o wy- jest dopiero na początku drogi i powinno za- opłacają się, a jedna czwarta wskazuje nawet, gląd zewnętrzny i opakowanie. Wzornictwo cząć od drobnych kroków: pozyskania wiedzy że cena dobrze zaprojektowanego produktu to przecież nie tylko wygląd czy funkcjonal- – gdzie i jak szukać projektanta, co i jak u niego może wzrosnąć od 20 do 40%. Aż dla 76% ność, to także niskie koszty i wysoka efek- zamawiać, jak ocenić koszty, które wiążą się przedsiębiorców wzornictwo jest kluczowe dla tywność produkcji, dystrybucji lub serwisu, z wprowadzeniem produktu do sprzedaży. rozwoju firmy, zaś 60% twierdzi, że stosowanie wzornictwa oznacza poprawę satysfakcji kon- Wzornictwo przemysłowe jest jedną z najtań- sumenta i poprawę wizerunku firmy. Jedna z licznych wystaw w IWP szych metod wprowadzania innowacyjności – ta prezentowała szwedzki design w produktach. Trzeba tylko mieć zaplanowany Powyższe badania wskazują, iż wzornictwo proces współpracy z projektantami i stworzyć nie ogranicza się już tylko do stylizacji wyglądu system, który będzie umiał ich wykorzystać. przedmiotu, ale obejmuje także całość zagad- W Polsce przemysł kreatywny generuje tylko nień związanych z funkcjonalnością, eksplo- 1% PKB, rośnie z szybkością 6% rocznie atacją, a także kosztem produkcji, transportu i zatrudnia 230 tys. osób. Mamy więc w tym i utylizacji po zakończeniu użytkowania. obszarze spory potencjał rozwojowy. Strategia O tym, że inwestycja we wzornictwo opłaca inwestowania we wzornictwo jest jednym się, świadczy też coraz więcej przykładów z priorytetów Programu Operacyjnego Inno- polskich marek, z powodzeniem konkurujących wacyjna Gospodarka z łączną kwotą dofinan- zarówno na lokalnym, jak i globalnym rynku. sowania na poziomie powyżej miliarda euro – Jakie przykłady polskiego designu i jego do 2013 roku. realizacje w przemyśle są szczególnym – Czy można pozytywnie oceniać dokonania dowodem na to, że dobre wzornictwo rze- polskiego designu, jego potencjał, a przede czywiście jest nie tylko opłacalne, ale buduje wszystkim wzajemne relacje wzornictwa markę i prestiż firmy, w istotny sposób kształ- i przemysłu w ostatnich latach? tuje jego pozycję na rynku?

6 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises

– Dobrym przykładem polskiego designu i jego realizacji w polskim przemyśle jest firma PRO- FIm, która współpracuje na stałe z pięcioma projektantami wzornictwa. Dzięki temu jej wła- sne wzory wyróżnia dobre wyczucie harmonii pomiędzy funkcjonalnością, ergonomią i es- tetyką produktu. Proponowane rozwiązania, oszczędne materiałowo, wpisują się w światowe trendy wzornicze w zakresie projektowania Wystawa w IWP mebli biurowych. Firma ta stale inwestuje (luty 2011) w infrastrukturę i zaplecze projektowe, labora- pod tytułem toryjne, co pozwala jej sprostać wymaganiom „One Euro Design” zewnętrznych kontrahentów. Jednym z jej ostat- nich sukcesów jest mPOSITION – krzesło producent i eksporter artykułów AGD – utrzy- brego wzornictwa, o czym świadczy przykład do pracy z komputerem w pozycji siedząco- muje relacje z około 30 firmami projektowymi, najlepiej rozwiniętych gospodarek świata? leżącej, wspólne dzieło z Instytutem przy czym każdego roku współpracuje – IWP ma już ponad sześćdziesięcioletnie Wzornictwa Przemysłowego (koncep- z 12 studiami projektowymi. Firma ma dobrze doświadczenie w dziedzinie upowszechnia- cja i wyniki badań ergonomicznych) zdefiniowany proces rozwoju nowego produk- nia wzornictwa i rozwoju nowego produktu, oraz wyłonionym w konkursie tu, a każdy projekt powstaje w oparciu o ścisłe a jego rola zmieniała się wraz z przemianami Studiem 1:1 (projekt) zaprezentowane wytyczne opracowane wewnątrz firmy (brief zachodzącymi w gospodarce, a nawet, powie- podczas światowych finałów najwięk- projektowy). Efektem tych starań jest między działabym, wyprzedzała te zmiany. Naszym szego na świecie konkursu technolo- innymi nagrodzona w konkursie sokowirówka. gicznego Imagine Cup 2010, który miał celem jest upowszechnienie zastosowania Dbałość o design jest znakiem rozpoznaw- miejsce w lipcu 2010 r. w Warszawie. wzornictwa przemysłowego we wszyst- czym firmyMeble Vox, należącej do czołówki Nowoczesny mebel zapewnia optymalne kich etapach życia produktu i pobudzenie producentów i eksporterów mebli w Polsce. warunki do wielogodzinnej pracy w pozycji przemysłu kreatywnego do generowania Kolekcja mebli multisensorycznych Mee ułatwiającej koncentrację, w dowolnym znacznie większego niż obecnie wkładu jest projektem przemyślanym pod każdym miejscu – w biurze, w domu, w przestrzeni w PKB. Instytut Wzornictwa Przemysłowego względem: bezpieczeństwa, ergonomii, funk- publicznej. Jest to nie tylko innowacyjny jest jedyną w kraju firmą o statusie jednostki cjonalności i potrzeb użytkowników – zarówno produkt, zaprojektowany zgodnie z naj- naukowej systemowo zajmującą się wzornic- dzieci, jak i rodziców. Meble, obok swoich pod- nowszymi badaniami ergonomicznymi, twem. Działalność Instytutu ukierunkowana stawowych funkcji, pełnią też rolę zabawek, ale przede wszystkim nowa filozofia pracy. na poszerzenie wiedzy w zakresie kreowania wzbogacają środowisko i otoczenie dziecka, i wdrażania innowacji produktowej, przy wy- Innym, dobrym przykładem mogą być ubiegło- stymulują rozwój jego funkcji poznawczych korzystaniu profesjonalnego designu, mieści roczni finaliści konkursu Dobry Wzór, organizo- i psychomotorycznych. się w priorytetach rządowych programów wanego przez IWP od 1993 r. Zelmer – znany Znaczenie dobrego wzornictwa dla umocnienia związanych z włączeniem się Polski w budo- pozycji rynkowej doceniają także dystrybutorzy. wanie globalnej gospodarki opartej na wiedzy (GOW) oraz z działaniami wspierającymi Prezes Beata Bochińska podczas dyskusji Leroy Merlin, jedna z największych globalnych na wernisażu „Wartość dodana” sieci handlowych oferujących materiały budow- innowacyjność w polskich przedsiębiorstwach. lane, artykuły wykończeniowe i dekoracyjne, Koncentrujemy się na trzech głównych obsza- podjęła współpracę z Instytutem Wzornictwa rach: promocji i upowszechnianiu wzornictwa, Przemysłowego, projektantami oraz kilkudzie- badaniach i rozwoju oraz edukacji. sięcioma producentami pragnącymi wdrożyć Instytut jest strategicznym doradcą przed- kilkaset swoich produktów przy fachowym siębiorstw, administracji publicznej i pro- wsparciu doradców i projektantów. jektantów w zakresie rozwoju wzornictwa, – Jak scharakteryzowałaby Pani rolę In- jego zastosowań i podnoszenia efektyw- stytutu Wzornictwa Przemysłowego firmy ności rynkowej; metodyki wprowadzania rynkowej (posiadającego status jednostki nowych produktów wzorniczych na rynek; naukowej i centrum badawczo-rozwojowego) audytu produktów i procesu zarządzania w naszej gospodarce dziś, gdy priorytetem wzornictwem; tworzenia strategii rozwoju staje się dążenie do innowacyjnej gospodar- przedsiębiorstw, organizacji i instytucji, ki, którą nie sposób wyobrazić sobie bez do- miast i regionów w obszarze biznesów kre-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 7 WIPO Award for Innovative Enterprises atywnych. Pośredniczy i ułatwia współpracę my jednocześnie sieć współpracy z ośrodkami profesjonalną współpracę z przedsiębiorcami, pomiędzy projektantami i przedsiębiorstwami, i instytucjami gospodarczymi, akademickimi, realizujemy od 2008 r. program stypendialny prowadzi badania w obszarze wzornictwa, inkubatorami przedsiębiorczości, ośrodkami Young Design pod patronatem Ministerstwa w tym ergonomii i rozwoju nowego produktu; transferu technologii, parkami naukowo-tech- Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Biznesowa organizuje krajowe i międzynarodowe wystawy, nologicznymi oraz organizacjami międzynaro- Kapituła ocenia w tym unikalnym Konkursie konferencje, konkursy i wydarzenia promujące dowymi, tworząc trwałe otoczenie biznesowe potencjał rynkowy młodych projektantów wzornictwo, dostarcza fachowej wiedzy (wła- wspierające innowacje w przedsiębiorstwach i to jemu przyznaje nagrodę a nie projektowi. sna biblioteka w tym on-line). poprzez wzornictwo. Główną nagrodą w konkursie jest stypen- – Jakie zadania realizuje Instytut jako wio- Od 1993 r. organizujemy prestiżowy konkurs dium im. prof. Wandy Telakowskiej dąca instytucja polskiego wzornictwa, jakie Dobry Wzór pod patronatem Ministerstwa w wysokości 20 tys. złotych oraz m.in. działania podejmuje, żeby proces pozyski- Gospodarki. Jest to coroczny program staż w prestiżowym studiu projekto- wania dobrego designu przez polskie przed- monitorowania wzornictwa produktów na pol- wym i szkolenia podnoszące kwalifika- siębiorstwa, w tym małe i średnie, stał się skim rynku, który od 2009 r. obejmuje cje zawodowe. bardziej efektywny, a z drugiej strony również wzornictwo usług oraz e-usług. Współdziałamy z firmą Microsoft Polska oraz – żeby zarówno wśród nich, jak i kadry Wystawa prac laureatów w naszej siedzibie Ministerstwem Gospodarki przy organizacji menedżerskiej, a także naszych elit politycz- przy ul. Świętojerskiej, odwiedzana tłumnie konkursu Imagine Cup, którego finał światowy nych, gospodarczych, rosła świadomość przez publiczność, spełnia też rolę edukacyj- odbył się w ubiegłym roku w Polsce, co jest znaczenia designu dla rozwoju gospodarcze- ną, której znaczenia dla kształtowania dobrego naszym wielkim sukcesem. Jest to najwięk- go, innowacyjności produkcji oraz wyższego smaku konsumentów i producentów w oparciu szy międzynarodowy konkurs dla studentów standardu i jakości życia? o prezentowane wzorce, nie można przecenić. związany z nowymi technologiami, tworzący – Od wielu lat doradzamy firmom, jak wykorzy- Podobnie jest w trakcie Gdynia Design Days niepowtarzalną kombinację kreatywności stać design dla ulepszenia produktów, popra- czyli międzynarodowego programu młodych programistów i wartości dodanej, jaką wy pozycji konkurencyjnej na rynku i budowa- realizowanego z samorządem Gdyni, popula- jest design. nia marki. Poza indywidualnymi projektami dla ryzującego design krajów nadbałtyckich. Tutaj Od października 2008 r. wspólnie z SGH naszych klientów, w 2008 r. uruchomiliśmy swoje miejsce odnajdzie projektant, przedsię- prowadzimy podyplomowe studium z zakresu jeden z większych w skali światowej pro- biorca, mieszkaniec Trójmiasta oraz turysta. design management, „Projektowanie wzornicze gramów doradczych zarządzania wzornic- Formuła wydarzenia to: wystawy, prezentacje, w zarządzaniu rozwojem nowego produktu” twem ZSZ – „Zaprojektuj Swój Zysk” finan- warsztaty projektowania dla dzieci i młodzieży, dla absolwentów kierunków ekonomicznych sowany ze środków unijnych. Jego celem warsztaty dla młodych projektantów i dla i wzorniczych zamierzających specjalizować jest wprowadzenie podstawowych kompetencji przedsiębiorców. Przedsiębiorcy mają możli- się w zawodzie managera produktu w przed- w obszarze inwestycji we wzornictwo wość spotkania z projektantami, a designerzy siębiorstwach. Ten kierunek kształcenia do- w 550 polskich firmach. Program dostarcza kontakt z odbiorcą – adresatem ich twórczo- tychczas nie istniał, a jak wynika z przeprowa- specjalistycznej wiedzy, metodologii i praktycz- ści. Swoje szczególne miejsce mają początku- dzonych przez IWP w 2007 r. badań aplikacji nych rozwiązań, dzięki którym przedsiębior- jący projektanci, a doświadczone studia dzielą wzornictwa w polskich przedsiębiorstwach, stwa i projektanci dowiadują się, jak skutecznie się swoją wiedzą i doświadczeniem. pojawia się wyraźna potrzeba wykształcenia tworzyć innowacyjne wzorniczo produkty i za- Dla młodych, przedsiębiorczych projektantów specjalistów w dziedzinie zarządzania nowym rządzać wprowadzaniem ich na rynek. Buduje- wzornictwa przemysłowego, gotowych podjąć produktem wzorniczym. W tym roku urucho- miliśmy platformę e-learningową, która pozwoli na wykształcenie świadomych potencjału wzornictwa szefów produktów w polskich firmach. Platforma dostępna jest na portalu www.zsz.com.pl wystarczy z niej skorzystać. Poprzez takie – między innymi – działania tworzymy podatny grunt dla zakorzenienia się wzornictwa przemysłowego w naszej gospodarce, aby było lokomotywą jej roz- woju, jak to jest w innych krajach.

Siedziba IWP w Warszawie Rozmawiała: Anna Szymańska Zdjęcie: Jakub Kozik Zdjęcia: IWP

8 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises

is one of the priorities of the Operational Pro- allows it to satisfy the requirements of external Identification – DESIGN gramme Innovative Economy. The subsidies clients. One of its recent achievements is mPOSI- within this programme amount to more than one TION – a computer chair on which the person billion Euros up to 2013. is partly sitting and partly lying. It was created Interview with Beata Bochińska, – Can we positively assess the achievements jointly by the Institute of Industrial Design (concept President of the Institute and results of ergonomic studies) and Studio 1:1 of Industrial Design Co. Ltd. of the Polish design, its potential and, most of all, the interactions between the design which won a competition (project). The chair was – Do you think that we are sufficiently aware and industry in the recent years? presented during the world finals of the world’s of how important design is to the economic biggest technological competition Imagine Cup development, taking into account that Polish – Yes, we can. It is proved by the results of a sur- 2010, held in July 2010 in Warsaw. This modern economy has been undergoing major sys- vey commissioned by the Ministry of Economy piece of furniture assures optimal conditions temic and structural transformations for more and carried out in 2007 by the Institute of In- for working for many hours in a position facilitating than 20 years? dustrial Design on 300 Polish companies. Most concentration in any place – in the office, at home companies (60 percent) consider design to be or in the public space. It is not only an innovative – Polish companies are more and more aware an effective tool of market competition. The vast product, designed according to the latest ergo- of the importance of design to the economic majority of the sample (80 percent) believes that nomic studies, but above all a new philosophy development. They already know what kinds investing in design is profitable and one fourth of working. of opportunities arise from the co-operation with of the sample even points out that the price Another good example can be the finalists a designer. After all, every producer wants his of a well-designed product can increase by of the last year Good Design competition, which products and services to be purchased and cus- 20 to 40 percent. For as many as 76 percent has been organised by the Institute of Industrial tomers choose the products and services, within of entrepreneurs design is crucial for the compa- Design since 1993. Zelmer – a well-known pro- a certain price limit, which are best designed, ny’s development, whereas 60 percent of them ducer and exporter of household goods – has and it is not only the external appearance claim that using design translates into higher business relations with about 30 design compa- and packaging that counts. Design is more than consumer satisfaction and improved image nies, and co-operates each year with 12 design just appearance or functionality. It is also low of the company. cost and high efficiency of production, distribu- studios. The company has a well defined new tion or service, as well as designing satisfaction The abovementioned survey shows that design product development process and each project and loyalty of users. However, a considerably few is no longer limited solely to the stylisation is developed according to the company’s strict companies are aware of this and still fewer have of the object’s appearance but it also encom- internal guidelines (project brief). These efforts the competence and resources to use design passes all the issues concerning the functional- resulted in creating, among others, the juice in that way. ity, exploitation, as well as cost of production, extractor that was awarded in the competition. transport and recycling once the product’s usage Great attention to design characterises the Meble Companies cannot yet professionally manage is ended. the design process. They do not know how Vox company, one of the leading Polish furniture to write a brief and they find the co-operation The fact that investing in design is profitable can producers and exporters. The Mee multisensory with external studios troublesome. Projects are be proved also by a growing number of Polish furniture collection is a well-thought-out project often chosen by the marketing director or a presi- brands, successfully competing on both Polish as far as the security, ergonomics, functional- dent whose decisions are governed by their own and global markets. ity and the needs of the users, both children sense of beauty and who disregard the condi- – Could you give us some examples and adults, are concerned. The furniture, apart tions and needs of a changing market. Many of the Polish design and its industrial imple- from its basic functions, serves also as toys, entrepreneurs are only at the beginning of their mentation which particularly prove that good enriches the child’s environment and surrounding way and should start with small steps – they design is not only profitable but also builds and stimulates the development of its cognitive should gain knowledge of where and how to look the company’s reputation and prestige, and psychomotor functions. for a designer, what and how to order, and how and substantially influences its position Also distributors appreciate the fact that good to estimate the costs related to the product’s on the market? design is important to strengthening one’s posi- launching. – A good example of the Polish design and its im- tion on the market. Leroy Merlin, one of the big- Industrial design is one of the cheapest meth- plementation in the Polish industry is the PROFIm gest global retail chains offering building materi- ods of introducing innovativeness to products. company co-operating permanently with five als, as well as finishing and decorative articles, It is only necessary to plan the co-operation designers. Its own designs are characterised has started to co-operate with the Institute process with designers and to develop a system by good harmony between the product’s func- of Industrial Design, designers and several dozen in which it will be possible to use their skills. tionality, ergonomics and aesthetics. Its proposed producers wishing to implement their several Creative industry in Poland generates only solutions, marked by economical usage of materi- hundred products with professional support from 1 percent of GDP. It grows by 6 percent annually als, follow the global design trends in the field advisors and designers. and employs 230 thousand persons. Therefore, of the office furniture design. The company – How would you describe the role of the In- there is a considerable development potential constantly invests in its infrastructure, as well stitute of Industrial Design, a market com- in this area. The strategy of investing in design as the design and laboratory facilities, which pany (having the status of a scientific unit

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 9 WIPO Award for Innovative Enterprises and a research and development centre), the other hand, what is done to increase Special attention is paid to beginner designers, in our today’s economy when the priority among these enterprises and their manage- whereas experienced studios share their knowl- is striving for the innovative economy, which ment staff, as well as among our political edge and experience. is hard to achieve without good design as and economic elites the awareness of the im- Since 2008 under the auspices of the Ministry shown by the example of the best-developed portance of design to the economic develop- of Culture and National Heritage we have been world economies? ment, production innovativeness and higher conducting the scholarship programme Young – The Institute of Industrial Design has sixty- standard and quality of living? Design for young, resourceful industrial designers year experience in popularising design and new – For many years we have been advising ready to start professional co-operation with en- product developments. Its role was changing companies on how to use design to improve trepreneurs. In this unique Competition the Busi- along with the transformations in the economy products, enhance the company’s competitive ness Award Committee assesses the market and I would even say that it was ahead of those position on the market and create the com- potential of the young designers and the award changes. Our goal is to popularise in- pany’s good reputation. Apart from individual is granted to this potential and not the projects. dustrial design application at all stages projects for our clients, in 2008 we started one The main prize in the competition is the Profes- of the product’s life cycle and to stimulate of the biggest design management advisory sor Wanda Telakowska scholarship amounting creative industry to generate a much high- programmes in the world entitled DYP – “Design to 20 thousand zlotys and, among others, a train- er contribution to GDP. The Institute of In- Your Profit” financed by the EU funds. Its goal eeship in a prestigious design studio and train- dustrial Design is the only company in Poland is to introduce in 550 Polish companies basic ings raising professional qualifications. having the status of a scientific unit statutorily competence in the area of investing in design. We co-operate with the Microsoft Poland compa- dealing with design. The activity of the Institute, The programme provides specialist knowledge, ny and the Ministry of Economy on the organisa- targeted at broadening the knowledge in the field methodology and practical solutions, thanks tion of the Imagine Cup competition, whose last of creating and implementing product innovations to which enterprises and designers learn how year final was held in Poland. We consider it our with the use of professional design is in line with to create efficiently innovative design products huge success since it is the biggest international governmental priorities of the programmes con- and manage their marketing. At the same time, competition for students related to new technolo- cerning the involvement of Poland in the develop- we are building a co-operation network with gies, creating a unique combination of young ment of the global knowledge-based economy economic centres and institutions, universities, programmers’ creativity and the added value (KBE) and the actions supporting innovativeness business incubators, technology transfer cen- in the form of design. in Polish enterprises. We concentrate on three tres, science and technology parks and interna- Since October 2008, together with the Warsaw main issues: design promotion and popularisa- tional organisations, forming a durable business tion, research and development, and education. School of Economics, we have been conduct- environment supporting innovation in enterprises ing postgraduate studies in design manage- The Institute is a strategic advisor to en- through design. ment entitled “Product design in new product terprises, public administration authorities Since 1993 we have been organising the presti- development management”. These studies and designers in the field of design devel- gious Good Design competition under the aus- are addressed at the graduates of the studies opment, its applications and increasing pices of the Ministry of Economy. It is an in economics and design planning who wish market efficiency; methodology of plac- annual programme of monitoring product design to become product managers in enterprises. This ing new design products on the market; on the Polish market, encompassing since 2009 was the first study of this kind in Poland and as auditing design products and the design also service and e-service design. The exhibition appears from the survey on design application management process; creating the devel- of awarded works in our seat in Świętojerska in Polish enterprises conducted by the Institute opment strategies for enterprises, organi- Street in Warsaw, visited by a huge audience, of Industrial Design in 2007, there was a clear sations and institutions, towns and regions has also an educative role. Its significance need to educate specialists in the field of new in the field of creative business. It acts as for creating good taste of consumers and pro- design product management. This year we have an intermediary and facilitates the co-operation ducers on the basis of the presented standards introduced an e-learning platform which will between designers and enterprises, conducts cannot be overestimated. A similar function make it possible to educate product managers research in the area of design, including er- is served by the Gdynia Design Days, which in Polish companies who will be aware of the de- gonomics and new product development; is an international programme implemented sign potential. The platform is available at www. organises national and international exhibitions, together with the local self-government of Gdynia zsz.com.pl ready to be used. conferences, competitions and events promoting and popularising the Baltic States’ design. This By means of these kinds of activities design, and provides professional knowledge is the right place for the designers, entrepre- (has its own library, including on-line library). we create favourable conditions for the in- neurs, Tri-City residents and tourists. This event dustrial design to become deeply in- – What tasks are carried out by the Institute includes exhibitions, presentations, design grained in our economy, so that it becomes as a leading institution of the Polish design? workshops for children and youth and work- the driving force behind its development, What actions are taken by the Institute in or- shops for young designers and entrepreneurs. as it is the case in other countries. der to make the process of acquiring good Entrepreneurs have an opportunity to meet design by Polish enterprises, including small the designers and the designers have contact Interview conducted by: and medium-sized ones, more efficient? On with the customers – addressees of their work. Anna Szymańska

10 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises

To nie jest lifting

Rozmowa z Wojciechem Lubawskim Prezydentem Kielc

Nie ulega wątpliwości – Kielce zmieniają szaty i twarz : reprezentacyjny deptak miasta ul. Sienkiewicza, Aleja Sław, świeżo odremontowany pasaż spacerowo- handlowy z pięknym Placem Artystów, nowe muzea, do tego – prężne Kieleckie Centrum Kultury, Baza Zbożowa czyli kolejny ośrodek kultury, powstające De- sign Centrum, Kielecki Park Technologiczny współpracujący z Instytutem Wzor- nictwa Przemysłowego, coraz bardziej znaczące na polskiej mapie targowej Targi Kielce S.A., w tym Targi Mody i Wzornictwa „Kielce Street Fashion”, poro- zumienie instytucji i uczelni kieleckich na rzecz rozwoju działalności wzorniczej Na zdjęciu Prezydent m. Kielce W. Lubawski w Kielcach… To tylko niektóre z przykładów na to, że widoczne tzw. gołym okiem zmiany w Kielcach nie są zwykłym „liftingiem”, ale do- wodem świadczącym o istotnej zmianie podejścia, nowej filozofii zarządzania i rządzenia miastem. Z inicjatywy Pana powstała nie tylko Aleja Sław, ale przede wszystkim – moim zdaniem – podstawa wszelkich działań słu- żących zmianie wizerunku miasta – „Lokalny program rewitalizacji obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych w mieście Kielce”. To z pewnością będzie proces, choć już widoczne efekty są zaskakujące i bardzo… optymistyczne.

– Panie Prezydencie, dlaczego zdecydował Według badań opinia o Kielcach w Polsce „do życia” a nie do „przeżycia”, bardziej się Pan o tym, że Kielce muszą „zmienić twarz”? nie jest jednoznacznie pozytywna. Składa się z nim identyfikują. W efekcie łatwiej chyba – We współczesnym świecie globalizacji tylko na to wiele czynników zarówno historycznych rozwiązywać różne problemy lokalnych spo- coś, co będzie wyjątkowe będzie nas wyróż- jak i aktualnych, które w wielu statystykach łeczności. niało na tle innych. Daje szansę na sukces cywilizacyjnych lokują Kielce w dole tabeli. Je- – Rozwój gospodarczy jest najbardziej pożą- i rozwój. żeli chcemy tę opinię zmienić, musimy w zde- danym przez społeczeństwa. Jest taki obszar cydowany sposób postawić na te wartości, tego rozwoju, który nie jest uciążliwy i nie stwa- które dadzą nam szansę na zmianę wizerunku. rza tylu cywilizacyjnych problemów. To jest W perspektywie czasu przełoży się to również właśnie wzornictwo przemysłowe. Kierunek Parking Centrum na mentalność, sposób myślenia i życia miesz- bardzo przyszłościowy, dający satysfakcję kańców miasta. i będący wyzwaniem dla ludzi biznesu i sztuki. – Czy Pana zdaniem design, w szerokim Działania nasze idą w kilku kierunkach równo- jego rozumieniu, jest tym sposobem czy też legle. I tak: narzędziem, który uruchomia też pewne procesy społeczne i ekonomiczne, a nawet 1. politycznym – zarówno miasto Kielce integracyjne, bo wpływając na kondycję jak i Zarząd Województwa Świętokrzyskiego ekonomiczną miasta, regionu, działa także „Wzornictwo przemysłowe” przyjęło za jeden i na lokalną społeczność. Wyzwala w lu- z głównych kierunków działania. dziach dobre emocje, to, co jest w nich najbardziej wartościowe, co powoduje, 2. edukacyjnym – nasze dwie publiczne że stają się dumni z tego, że mieszkają, żyją uczelnie zadeklarowały udział w rozwoju „de- w mieście, regionie, który jest miejscem sign” poprzez kształcenie kierunkowe.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 11 WIPO Award for Innovative Enterprises

Technologicznym, Uniwersytetem oraz kielec- biznesowym – w Kielcach 3. kimi instytucjami kultury. Istnieje możliwość powstaje inwestycja za blisko sfinansowania przedsięwzięcia z funduszy UE 90 mln. zł. tj. Kielecki Park Tech- tj. Programu Rozwój Polski Wschodniej lub nologiczny i Inkubator Przedsię- Programu Innowacyjna Gospodarka. biorczości. Laboratorium Design to uzupełnienie oferty Kieleckiego Budującym jest fakt społecznego poparcia Parku Technologicznego (KPT), naszych działań. Wszystkie media kieleckie w którym swoje miejsce znajdą informują o tych przedsięwzięciach i są one zarówno firmy w fazie start-up, jak powszechnie postrzegane jako dające na- i w fazie ekspansji rozwojowej. dzieję na rozwój miasta. Dowodem na to jest niewątpliwy sukces Imprezy OFF Fashion, 4. wystawienniczym – W br. która corocznie skupia ponad 300 entuzjastów oddamy do eksploatacji Design mody. Centrum Kielce – ośrodek – Czy jest Pan przekonany, że program „od- współczesnego wzornictwa nowy” Kielc, w którym design ma odegrać w odremontowanym historycznym istotną rolę, oprócz zmiany image miasta obiekcie Zespole Obiektów Po- przyczyni się do tego, że Kielce staną się więziennych. Będzie to instytucja Odmieniona nowoczesna ul. Sienkiewicza innowacyjnym, nowoczesnym miastem, nie- międzynarodowa promująca design, zmierza- mniej atrakcyjnym niż Warszawa i Kraków, jąca do pobudzenia kreatywności i innowa- zz Uniwersytet na Wydziale Sztuki uruchomił cyjności w jego teoretycznym i praktycznym kierunek „Wzornictwo”. zastosowaniu. DCK pragnie skupić wokół siebie najlepszych projektantów i studentów zz Politechnika Świętokrzyska w ramach z kraju i zagranicy, by przez wspólną działal- kierunku „Architektura” – promuje elementy ność wnieść nowe spojrzenie na dzisiejsze zdobiące przestrzeń miejską. wzornictwo i jego dynamiczny rozwój. zz na uczelni prywatnej Wyższej Szkole Ofensywnie rozwijające się Targi Kielce S.A. Handlowej funkcjonuje kierunek „Wzornictwo planują również od 2012 roku organizować przemysłowe”. cykliczne imprezy targowe pn. wzornictwo zz Liceum Sztuk Plastycznych w Kielcach przemysłowe. deklaruje również aktywność w tym obszarze. – Co Pana zdaniem jest ważniejsze, gdy po- Kielecki Inkubator Technologiczny W ośrodku Baza Zbożowa (jest to miejsce wstaje wizja zmian – program takich zmian, integracji organizacji i stowarzyszeń pozarzą- poczucie społecznej akceptacji, wsparcie dowych związanych ze sztuką) istnieje „Szkoła instytucji, środowisk czy poszczególnych z satysfakcjonującą mieszkańców (i nie tylko) wypalania porcelany”, „Pracownie projektantów ludzi niezbędnych dla ich realizacji czy… pie- infrastrukturą gospodarczą i kulturalną? mody”, „Pracownie grafiki komputerowej”. niądze. Czy tworząc ambitny program zmian Działający tam twórcy zapowiadają również w Kielcach, bo tak można o nim mówić, my- – Design jest szansą na sukces, którego za- montowanie pieców do wypalania szkła. ślał Pan a skąd weźmiemy na to fundusze? zdrościć będą nam Warszawa i Kraków. Dobry polski silny ośrodek wzornictwa jest szansą – To jest inwestycja. Jeżeli dla naszego krajowego przemysłu. To u nas wszystko pójdzie zgodnie z pro- mogą zapadać decyzje o wzorach i trendach jektem, zainwestowane pieniądze w wyglądzie produktów. We współczesnym zwrócą się kilkakrotnie. świecie, gdzie rozstrzygającym o sukcesie Planowane jest utworzenie komercyjnym będzie wygląd tego, co firmy „Klastra Wzornictwa” w po- chcą sprzedać. Reasumując : Chcesz odnieść wiązaniu z Kieleckim Parkiem sukces ? Przyjedź do Kielc! – Dziękuję za rozmowę. Życzymy powo- dzenia!

Aleja Sław na Skwerze Rozmawiała: Anna Szymańska Szarych Szeregów w pięknej jesiennej aurze Zdjęcia: Andrzej Młynarczyk

12 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises

nomic condition of the town and region but through joint activities, a new look at the current also of the local community? It triggers posi- design and its dynamic growth. It is not a lifting tive emotions in people, their most valuable The rapidly developing Kielce Trade Fairs plan part thanks to which they become proud of liv- also to organise since 2012 cyclic industrial design ing in the town and region which is a place fairs. Interview with the President of Kielce “to live” and not just “to survive”. They identify – Which of the following do you consider vital Wojciech Lubawski themselves more with it. Consequently, it when it comes to introducing changes – pro- is probably easier to solve various problems gramme of such alterations, support of institu- There is no doubt that city of Kielce is changing its of local communities. tions, milieus and particular people indispens- image: representative pedestrian zone of Sienkie- – The economic development is what is most able for their implementation, social approval wicz Street, the Walk of Fame, recently renovated desired by the societies. There is an area of that or, maybe, it’s all about … money? When shopping arcade with the beautiful Artists Square, development which is not troublesome and does coming up with so ambitious a plan of totally new museums and, on top of this, actively working not pose so many civilisation problems. That area new image of Kielce - because ambitious it Kielce Centre of Culture, Baza Zbożowa – which is industrial design. This is a very promising direc- is – has a question of funding ever crossed is another cultural centre, emerging Design Centre, tion and a source of satisfaction and a challenge your mind? Kielce Technology Park cooperating with the In- for businessmen and artists. stitute of Industrial Design, and more and more – We bear it in mind that this is an investment. Our activities are going simultaneously in several Then, if everything goes according to our plan, significant in Poland – Targi Kielce S. A., including directions, namely: Fashion and Design Fair “Kielce Street Fashion”, the ROI will be very high. 1. The political direction – both Kielce “Design Cluster” to be established jointly the agreement of institutions and universities and the Board of the Świętokrzyskie Voivode- of Kielce for the development of design in Kielce… with the Kielce Technology Park, University ship have taken the “Industrial Design” as one and the cultural institutions in Kielce is scheduled. Those are only some of the examples showing of the main directions of their activity. The whole undertaking is eligible for UE funding, that the changes that can be spotted with the na- 2. The educational direction – our two public uni- under European Regional Development Fund or ked eye are not just a “lifting” but a proof of a sig- versities have declared their intention to participate Operational Programme - Innovative Economy. nificant change in the approach and of a new in the “design” development by offering studies As for the social approval of our activities- to put it philosophy of managing and governing the city. in this field. bluntly- it’s more than reassuring. All local media You have initiated not only the creation of the Walk zz The University has created new “Design” stud- keep on promulgating the information about our of Fame but also the implementation of “Local pro- ies at the Faculty of Art. projects, which is generally perceived promising gramme of regeneration of urban, post-industrial zz The Kielce University of Technology promotes in the context of Kielce development by its dwell- and post-military areas in the city of Kielce” which, urban design within the “Architectural” studies. ers. Take for example the bewildering success in my opinion, creates the basis for any activities zz At the private Kielce School of Trade there are of OFE Fashion Event, which attracts more than aiming at changing the image of the city. This studies on “Industrial design”. 300 fashion lovers on an annual basis. process will certainly last for some time although zz The public Fine Arts High School in Kielce also declares it is active in this area. – Programme of Kielce revitalization relies the already visible effects are surprising and very… heavily on the role of design. Would you agree optimistic. In the “Baza Zbożowa” (Cereal Base) centre (a place integrating nongovernmental organisa- that the former will not only create new im- tions and associations dealing with art) there age of Kielce but also make it as innovative, – Mr President, why did you decide that city modern and by no means less appealing of Kielce has to “change its face”? are: “School of firing porcelain”, “Fashion design studios” and “Computer graphics studios”. The art- than Warsaw or Cracow? Do you think that – In the contemporary globalised world only ists working in the centre say they are also going in a foreseeable future Kielce will be able uniqueness can differentiate us from others, giving to install glass melting furnaces. to offer economic and cultural infrastructure us the opportunity to develop and achieve a suc- 3. The business direction – a new project for near- both satisfying and inspiring to its inhabitants cess. ly 90 million zlotys is being carried-out in Kielce, and guests? According to surveys, the opinion about Kielce namely the Kielce Technology Park and Business – Design has the potential of making Kielce so is not explicitly positive. This is due to a number Incubator. The Laboratory of Design complements successful that both Warsaw and Cracow will of both historic and current factors which place the offer of the Kielce Technology Park which have no choice but to envy us. Dynamic and suc- Kielce in many civilisation statistics at the bottom is the right place for both start-up companies as cessful centre of design in Poland is bound to cre- of the tables. If we want to change that opinion, well as companies at the development stage. ate a whole spectrum of opportunities for the na- we have to decisively go for those values which 4. The exhibition direction – this year the Kielce tional industry. It is we who can set the trends will make it possible for us to change our image. Design Centre is going to be put into operation in the field of product design. Today , commercial In the future it will also translate into the change – a modern design centre in a renovated historic success depends heavily on the design of prod- of mentality, way of thinking and living of our building of the Former Prison Complex. It is going ucts. Needless to say, if you want to achieve town’s residents. to be an international institution promoting design success, then come to Kielce! – Do you think that design, in a broad sense, and aiming at stimulating creativity and innovation – Thank you for the interview and lots of suc- is the way or the tool that can initiate certain in its theoretical and practical application. The cess! social, economic and even integration pro- Centre wants to attract the best Polish and foreign cesses since it influences not only the eco- designers and students in order to contribute, Interviewer: Anna Szymańska

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 13 Marki renomowane a narodowy branding

Tworzenie marki narodowej jest procesem

Silna marka kraju niesie za sobą niezliczone przekazu w oderwaniu od towarów i usług, dowym ważne jest ustalenie, kogo chcemy korzyści zarówno społeczne, jak i gospodarcze z którymi marki te są związane. Niezwykle przyciągnąć oraz jakie ta grupa odbiorców ma dla jego mieszkańców. Fakt, że niektóre kraje ważna jest więc promocja własności przemy- oczekiwania i potrzeby. Należy przeprowadzić czerpią korzyści z tego, jak są postrzegane, słowej wśród przedsiębiorców. Szczególnie badania rynku, ocenić poziom konkurencji, mobilizuje pozostałe państwa do budowania pomocna w tym kontekście może okazać się sporządzić plan promocji. Pomocne może być i umacniania swoich marek. Branding naro- działalność organizacji wspierających własność również utworzenie narodowego znaku towaro- dowy jest właśnie procesem tworzenia silnej przemysłową wśród małych i średnich przed- wego. Może być to zupełnie nowe oznaczenie marki narodowej. Polega on na promowaniu siębiorstw. Konieczne jest bowiem zarówno lub może odwoływać się ono do kształtów kraju po to, aby stworzyć czytelny, pozytywny budowanie świadomości potencjalnej wartości i kolorów kojarzonych już z danym państwem. wizerunek państwa zarówno w oczach jego przedmiotów własności przemysłowej, jak Przykładem takich znaków mogą być np.: mieszkańców, jak i za granicą. również pomoc finansowo-organizacyjna w za- Niewątpliwie budowanie kresie kształtowania wizerunku tworzonych wizerunku państwa marek. jest procesem żmudnym. Silna marka narodowa zbudowana Zniechęcający może być fakt, że nie zawsze jest zwykle w oparciu o jakieś kon- ma się wpływ na czynniki, które przekładają kretne dobro, się na postrzeganiu kraju. Aby odnieść sukces cechę danego kraju, która może rzeczywiście w budowaniu marki narodowej, konieczna jest przyciągnąć odbiorców i na stałe utrwalić jednak długofalowa strategia rządowa, obej- się w ich świadomości w kontekście danego mująca m.in. tworzenie warunków prawnych kraju. Na początku tworzenia wizerunku kraju przyjaznych rozwojowi przedsiębiorstw, pro- należy więc ocenić, co może być szczególnie mowanie wysokich standardów jakościowych, interesującego w tym konkretnym państwie, jak również promowanie zrzeszania się przed- co może przyciągnąć odbiorców i odróżnić siębiorców dla tworzenia wspólnego, silniej kraj od innych. W założeniu bowiem już sama oddziałującego, wizerunku. nazwa danego państwa powinna kojarzyć się Dostrzegając wyzwania, które stoją przed kra- jakąś pozytywną cechą, jak np. Szwajcaria jami rozwijającymi się, Światowa Organizacja z precyzją, pewnością i dokładnością. Powie- Własności Intelektualnej (WIPO) podjęła pracę dzenie „chodzić jak w szwajcarskim zegarku” nad sporządzeniem raportu z badania na te- uświadamia nam jak dużą rolę w postrzeganiu mat rozwoju brandingu narodowego w krajach kraju pełni suma pozytywnych skojarzeń zwią- Europy Środkowo-Wschodniej i Azji. Celem zanych z markami konkretnych prywatnych tego badania jest opracowanie najskutecz- podmiotów. niejszych metod kreowania marki narodowej w tym regionie. Kształtowanie marki państwa rzą- dzi się w pewnym zakresie tymi Niewątpliwie proponowana strategia brandingu samymi regułami, co kształtowanie narodowego prowadzonego w oparciu o ozna- każdej innej marki. Podobną funkcję mogą również spełniać flagi czenia geograficzne i znaki towarowe spraw- państw – szczególnie te najbardziej charakte- dziła się już na Zachodzie. Aby taka strategia Nie należy więc zapominać o określeniu do- rystyczne – takie, jak szwajcarska. Ważne jest, mogła przynieść efekty i u nas, konieczne jest celowej grupy odbiorów. Tak jak w przypadku żeby zachęcać przedsiębiorców do używania jednak istnienie w kraju silnych, renomowanych każdego rodzaju promocji, dla osiągnięcia swoich znaków towarowych wspólnie ze zna- marek zdolnych do wytworzenia pozytywnego najlepszych rezultatów w brandingu naro- kami narodowymi. W szczególności odnosi

14 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne się to do producentów już rozpoznawalnych zmierzające do stworzenia pozytywnego Szwajcarię za świadomość tego stanu rzeczy na świecie oraz tych dobrze się zapowiadają- wizerunku towarów z określonego źródła i za wprowadzenie regulacji prawnych usta- cych. Dobrym przykładem takiego współdzia- pochodzenia. Z czasem samo pochodzenie nawiających warunki legalnego wskazywania łania jest Szwajcaria np.: staje się najlepszą reklamą towarów i usług. szwajcarskiego pochodzenia towarów. Przekonać się o tym można na przykładach Na gruncie przepisów obowiązujących w na- szwajcarskich banków, zegarków czy włoskich szym kraju, Konwencja Paryska o ochronie butów. własności przemysłowej oraz Ustawa Prawo Budowanie marki narodowej jest procesem własności przemysłowej wydają się stwarzać długotrwałym, który jednak z czasem zapew- częściową możliwość kontroli, nia wymierne korzyści. Dobrym przykładem na to, jak przedsiębiorcy korzystają z wypra- czy podmioty prywatne cowanego przez innych wizerunku miejsca właściwie kształtują wizerunek pochodzenia, jest kampania reklamowa banku naszego kraju. Nordea. Reklama ta odwołuje się do pozytyw- Regulacje te uzależniają bowiem możliwość nych skojarzeń, które odbiorcy mają ze Skan- korzystania z nazwy państwa i jego barw dynawią tj. prostoty, praktyczności i nowocze- w znakach towarowych od zezwolenia wła- sności. Na tym przykładzie wyraźnie widać, Siła reklamowa znaków renomowanych „My w Skandynawii lubimy proste rozwiązania. oderwana jest od towarów czy usług, które Jeżeli jeździmy autem to były nimi pierwotnie oznaczane. Takie znaki Vo… są zdolne do promowania krajów, same wolno jeździmy, bo mandaty są wysokie. bowiem generują pozytywne skojarzenia. Te Jeżeli używamy komórek to No… pozytywne skojarzenia związane z danym pro- noooo… wiadomo jakich. duktem czy usługą z czasem mogą natomiast w świadomości odbiorców zostać przeniesione Meble kupujemy w I… na znak narodowy, który samodzielnie uzyska i skręcamy je sobie w domu. znaczącą wartość w oczach odbiorców. Jeśli chodzi o bank Szczególnie dużo uwagi kształtowaniu marki to wybór jest jeszcze prostszy – Nordea Bank” narodowej poświęca Szwajcaria. Badania dowiodły, że znaczny procent konsumentów jest w stanie zapłacić więcej za produkt tylko dlatego, że jest on szwajcarski. Z tej przyczyny że marki uznane na rynku budują wizerunek ściwego organu. Problem ze stosowaniem w tym kraju powstaje regulacja prawna, która miejsca, z którego pochodzą. tej regulacji polega jednak na tym, że brak nakazuje, aby wszystkie towary opatrywane Prawo własności przemysłowej jest organu powołanego do udzielania takich oznaczeniem „Swiss made” lub podobnym zezwoleń. W efekcie zgodnie z brzmieniem miały odpowiedni procent rzeczywistego może wnieść znaczący wkład w budowanie marki narodowej. przepisów naszej ustawy znaki zawierające szwajcarskiego pochodzenia. Procent ten różni m.in. nazwę lub skrót nazwy naszego kraju się w zależności od tego, czy chodzi o produk- Dostarcza ono bowiem instrumentów praw- nie powinny być rejestrowane. Praktyka jed- ty naturalne, naturalne przetworzone, czy też nych, które zapewniają szeroką ochronę nak pokazuje, że zgłaszającym niejednokrotnie przemysłowe. Waha się jednak w granicach markom renomowanym. Nie bez znaczenia jest udaje się uzyskać prawa ochronne 60 – 80 proc. Nie będzie to pierwsza tego typu również możliwość ochrony znaków wspólnych na znaki zawierające nazwę Polska, pomimo regulacja w Szwajcarii. Od lat bowiem obowią- i wspólnych znaków gwarancyjnych. Instytucje braku odpowiedniej zgody. Taki stan rzeczy zuje rozporządzenie, które szczegółowo okre- te mogą bowiem okazać się bardzo przydatne może pozbawić władze naszego kraju rze- śla warunki nakładania napisu „Swiss made” dla różnego rodzaju zrzeszeń producenckich, czywistej kontroli nad kształtowaniem się na szwajcarskie zegarki. które wspólnymi nakładami kształtują wizeru- marki narodowej. De lege ferenda należy Trzeba jednak zapracować na to, aby samo nek różnych branż. wnioskować, aby wspomniana luka prawna, pochodzenie produktu z danego państwa Na koniec należy jednak podkreślić, że na wi- jak najszybciej została wyeliminowana. Należy świadczyło o jego atrakcyjności. Z pewnością zerunek kraju wpływają nie tylko pozytywne rozważyć, czy i jak w tym zakresie można procesowi tworzenia marki narodowej sprzyja wrażenia pozostawiane w świadomości odbio- by było wykorzystać sprawdzone regulacje promocja kraju przez globalnie renomowane rów przez dobre, krajowe towary, czy usługi. zagraniczne. marki, rozpoznawalne oznaczenia geograficz- Niemniej silne zapisuje się bowiem w pamięci ne, czy też działania związków producentów przekaz negatywny. Należy więc docenić Marta Chylińska

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 15 Reputable brands vs. national Strong national brand is usually based Advertising potential of reputable brands branding on a specific quality, is independent of goods and services which characteristic feature of the state, which may ac- were originally associated with the brands. Such tually attract consumers and become part of their brands have a potential to promote states as awareness in the context of given states. There- they themselves generate positive associations. National branding fore, the work on the creation of a state image The positive associations with the selected is a process should start with the reflection on what could be products and services may in time be transferred of particular interest about the state, what could in the minds of customers into a national brand attract customers and distinguish the state from which will in itself be highly valued by the cus- others. It is assumed that the name of a given tomers. state itself should be associated with some posi- A strong national brand brings multitude of both Switzerland recognises national branding as tive feature, e.g. Switzerland with precision, reli- a very important issue. Studies have proved that social and economic benefits for residents ability and accuracy. The saying that “something of a given state. The fact that some states enjoy a significant percentage of consumers are willing is running like in Swiss watch”, i.e. like clockwork, to pay more for a product just because it comes benefits of the way they are perceived encour- makes one realise how significant for the state ages other states to build and strengthen their from Switzerland. Consequently, Switzerland image are all the positive associations with has introduced a legal provision demanding that own brands. National branding is precisely brands relating to specific private entities. the creation of a strong national brand. It covers all the goods bearing the mark “Swiss made” state promotion in order to build a clear positive In this respect national branding is governed or similar have adequate percentage of actual image of a state at home and abroad. by the same rules as these concerning develop- Swiss origin. The percentage varies depending ing any other brand. Therefore, determination on whether the products are natural, natural State image development is undoubtedly of a target group should not be sidelined. As processed or industrial. However, it ranges from a laborious process. with any type of promotion, for national brand- 60 to 80 percent. It is not the first provision The fact that one cannot always influence ing to achieve the best results, it is important of this kind in Switzerland. A regulation determin- the factors creating the image of a state may be to determine the target group we want to attract ing the detailed conditions of marking the Swiss discouraging. To achieve a success in national and the group’s expectations and needs. One watches with the inscription ‘Swiss made’ has branding a long-term governmental strategy, should carry out market research, evaluate com- been in force for years. covering, among others, the creation of legal petition level and draw up publicity plan. Creation However, a lot of effort must be taken to make conditions supporting enterprise development, of national trademark may be of aid, too. The the very origin of the product a value and attrac- promotion of high quality standards and of entre- trademark may be completely new or may relate tion for customers. National branding is undoubt- preneur associations to create a strong common to shapes and colours associated with a given edly supported by the fact that a state is pro- image is absolutely necessary. state. See the following examples: moted by globally reputable brands, recognised The World Intellectual Property Organization National flags may fulfil a similar function, in par- geographical indications and actions taken (WIPO) spotted these challenges facing devel- ticular the most distinctive ones, e.g. Swiss. It by producer associations with the aim to create oping states and initiated works on the report is important to encourage entrepreneurs to use positive images of goods of specific origins. Over of a study on national branding development their trademarks in connection with national time the very origin becomes the best advertise- in the countries of the East-Central Europe brands. This relates in particular to producers ment for goods and services, like in the case and Asia. The study aims at development who have already earned worldwide recognition of Swiss banks and watches and Italian shoes. of the most effective methods of creating national and those with good prospects for the future. National branding is a long-term process, which branding in the region. Switzerland serves a good example of such brings substantial benefits over time. The ad- a combination: The suggested national branding strategy based on geographical indications and trademarks has undoubtedly proved successful in the West. For this strategy to be effective in our country as well, ”My w Skandynawii lubimy proste rozwiązania. there must be strong reputable brands which are [We Scandinavians like simple solutions.] able to send a positive message independently of the goods and services they are related to. Jeżeli jeździmy autem to Vo… wolno jeździmy, bo mandaty są wysokie. It is thus crucial to promote industrial property [word-play associating Volvo with avoiding excess speed] among entrepreneurs and activity of organisa- Jeżeli używany komórek to No… noooo… wiadomo jakich. tions supporting industrial property among [word-play based on the same sounding of words “Nokia” and Polish “well”.] small and medium-sized enterprises may be particularly useful in this regard. It is necessary Meble kupujemy w I… i skręcamy je sobie w domu. both to develop awareness of the potential value [word-play based on the same sounding of “IKEA” and Polish “and”.] of industrial property objects and to provide fi- nancial and organisational assistance in the area Jeśli chodzi o bank to wybór jest jeszcze prostszy – Nordea Bank of creating images of the brands in the process [As for banks, the choice is even simpler – Nordea Bank]” of development.

16 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne vertising campaign of Nordea Bank serves as a good example of the way entrepreneurs use the already existing image of a place of origin. The advertisement triggers positive associations Chopin with Scandinavia among customers, i.e. simplic- ity, practicality and modernity. The example clearly shows that reputable brands enhance i „jego” ustawa the image of the place of origin. Industrial property law may significantly contribute to national branding. It provides legal instruments ensuring extensive Do Urzędu Patentowego RP trafiło dotąd blisko 100 zgłoszeń protection of reputable brands. Possibility to pro- zawierających w treści wizerunek lub nazwisko Chopina. tect collective marks and collective guarantee W przypadku zgłoszeń „chopinowskich” znaków towarowych marks is equally important, since these institu- UP RP wymaga przedstawienia zgody Narodowego Instytutu tions may turn out particularly useful to various Fryderyka Chopina producer associations who influence the image of individual businesses in a common effort. Finally, it should be pointed out that the image of a state is not only affected by positive associa- ok 2010 stanowił istotną datę dla kul- Rok chopinowski został dostrzeżony także tions in the minds of customers with high-quality R tury polskiej z uwagi na przypadającą na świecie. Znany wokalista Bobby McFer- national goods and services but also by negative dwusetną rocznicę urodzin Fryderyka Chopina. rin przygotował specjalny program oparty messages. For that reason, Switzerland should Praktycznie codziennie środki masowego prze- na repertuarze składającym się z utworów be appreciated for realising that and for introduc- kazu donosiły o wydarzeniach poświęconych Chopina. W Szanghaju, podczas wystawy ing legal provisions setting the conditions for le- Wielkiemu Polskiemu Kompozytorowi. Można EXPO, zaprezentowany został spektakl Rock gal indication of Swiss origin of goods. wspomnieć niektóre z nich. loves Chopin (Rock kocha Chopina), widowi- As for provisions in force in Poland, the Paris Convention for the Protection of Industrial Property and the Industrial Property Law seem, to some extent, to make it possible to monitor whether private entities properly develop the national brand of our country. The above provisions refer to a competent authority of a given country for the decisions concerning the possibility of the use of the name and colours of the state in trademarks. However, there is a problem in applying these provisions as there are no competent authority with the power to issue such decisions. Consequently, pursu- ant to the provisions of the Industrial Property Law, trademarks containing, inter alia, the name Mural na warszawskiej Tamce or abbreviated name of Poland shall not be registered. In practice, however, applicants often obtain protection for trademarks containing W centrum Warszawy, na Tamce, powstały sko w wykonaniu najznamienitszych polskich the name of Poland, despite the lack of adequate dwa ponad trzystumetrowe malowidła ścienne muzyków z oprawą baletową i multimedialną, decision. Such a situation may deprive the Polish (murale) poświęcone Chopinowi, przygotowane przedstawiające postać Chopina w klasycznej, authorities of actual control over national brand- przez polskich artystów. W dniach od 22 lute- jazzowej i rockowej oprawie. ing. De lege ferenda, elimination of the afore- go do 1 marca 2010 roku (dwie oficjalne daty urodzin kompozytora) odbył się najdłuższy mentioned legal loophole should be promptly Znak towarowy – Chopin? suggested. It should also be considered whether dotychczas na świecie koncert chopinowski. and to what extent the successful foreign provi- Szczególną oprawę zyskał coroczny 6. Między- Z uwagi na miniony rok warto wspomnieć sions could be applied. narodowy Festiwal Muzyczny „Chopin i jego o związkach Chopina z Urzędem Patento- Europa”. Istotnym momentem w trakcie obcho- wym RP. Wynikają one z ustawy o ochronie dów było otwarcie w Warszawie Muzeum im. dziedzictwa Fryderyka Chopina przyjętej Fryderyka Chopina, jednej z najnowocześniej- przez Sejm blisko dekadę temu. Przyczyny Marta Chylińska szych placówek muzealnych w Europie. przyjęcia tej regulacji były szeroko komen-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 17 towane w prasie podczas prac nad ustawą (dotychczas do UP RP trafiło blisko 100 takich kompozytora w powszechnym użyciu nie sto- i niedługo po jej uchwaleniu. Zadecydowała zgłoszeń). Z rejestru znaków towarowych sowano krawatów. Innym razem brak zgody sprawa udzielenia producentowi napojów prowadzonego przez polski Urząd Patentowy może wynikać z zaniedbania zgłaszającego. alkoholowych przez Towarzystwo im. Fry- wynika, że chronione są „chopinowskie” znaki Tym samym NIFC współdecyduje niejako deryka Chopina (TIFC) zgody na uzyskanie towarowe przeznaczone do oznaczania mię- o udzieleniu prawa ochronnego na znak towa- prawa wyłącznego do znaku towarowego dzy innymi napojów alkoholowych, czekolady rowy. zawierającego w treści nazwisko kompozytora. i wyrobów czekoladowych, wody kolońskiej, Ochrona przewidziana na gruncie przedmio- Trzeba zaznaczyć, że ustawa „chopinowska” toaletowej lub zapachowej, papieru, czasopism towej ustawy i praktyka Urzędu Patentowego jest aktem prawnym szczególnego rodzaju i książek, a także usług reklamowych oraz RP jest zasadna. Wzmacnia ona bowiem nie znajdującym odpowiednika w Europie organizowania konkursów pianistycznych. pozycję UP RP wobec zgłaszających znaki i prawdopodobnie na świecie. towarowe zawierające w treści nazwisko lub ałożeniem ustawy było stworzenie me- wizerunek Chopina. Można hipotetycznie Z chanizmów, które z jednej strony zapew- bowiem wyobrazić sobie próbę zgłoszenia niłyby materialne zabezpieczenie i promocję znaku towarowego stanowiącego nazwisko spuścizny kulturowej po Wielkim Polskim Kom- lub wizerunek kompozytora i przeznaczonego pozytorze, a równolegle pozwoliłyby państwu do oznaczania papieru toaletowego. W takim eliminować deprecjonujące Chopina przypadki przypadku istnieje wysokie prawdopodobień- użycia w obrocie symboli z nim związanych. stwo, że NIFC nie wyda zgody, a tym samym Na podstawie art. 1 ustawy „chopinowskiej” Urząd Patentowy RP, zgodnie z praktyką i obo- utwory Fryderyka Chopina i przedmioty wiązującymi przepisami, odmówi udzielenia z nim związane zostały określone jako dobro prawa wyłącznego. ogólnonarodowe podlegające szczególnej iepokojący może być fakt, że Urząd ochronie. Przepis ten stanowi dalej, że nazwi- N Harmonizacji Rynku Wewnętrznego sko Wielkiego Polskiego Kompozytora i jego (OHIM) nie wymaga zgody NIFC. Ustawa wizerunek są chronione odpowiednio na zasa- o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina dach dotyczących dóbr osobistych. Ustawo- obowiązuje co prawda na terytorium Polski, dawca zastrzegł, że ochrona przedmiotowych jednak odpowiednia interpretacja przepisów dóbr osobistych następuje w przypadkach unijnych daje podstawę, ażeby OHIM przyjął korzystania z nich w sposób przynoszący Przykład zarejestrowanego praktykę analogiczną do praktyki UP RP. ujmę. Utworzony został Narodowy Instytut znaku towarowego Pozostaje mieć nadzieję, że eksperci Urzędu Fryderyka Chopina (NIFC), który jest instytucją w Alicante nie dopuszczą do rejestracji ewen- ściśle powiązaną ze strukturami państwowymi tualnego zgłoszenia wspólnotowego znaku (nadzór nad nim sprawuje minister właści- towarowego zawierającego w treści nazwisko wy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa UPRP i OHIM a NIFC lub wizerunek Chopina i przeznaczonego narodowego). NIFC, na mocy porozumienia Wejście w życie ustawy o ochronie dziedzictwa do sygnowania papieru toaletowego. Taki zawartego z ministrem, wykonuje obowiązki Fryderyka Chopina wymogło na Urzędzie przykład może wydawać się absurdalny, jed- wymienione w ustawie, czyli dba między inny- Patentowym RP stworzenie odpowiedniej nak obserwując występujące trendy, takiego mi o to, żeby dobra ogólnonarodowe – nazwi- praktyki zapewniającej wypełnienie postano- scenariusza nie można wykluczyć (o przypad- sko i wizerunek Chopina – były odpowiednio wień ustawy. Obecnie kwestia dotyczy zasad- ku udzielenia wyłączności na znak towarowy chronione. niczo zgłoszeń znaków towarowych, jednak przedstawiający postać i nazwisko Napoleona azwisko i wizerunek kompozytora nie można wykluczyć, że w przyszłości pojawią Bonaparte dla oznaczania papieru toaletowego N są powszechnie znane, a jego utwory się także zgłoszenia wzorów przemysłowych w ubiegłym roku informowała w fachowym kojarzone z wyrafinowaną muzyką klasyczną, zdobionych nazwiskiem lub wizerunkiem czasopiśmie M. Kilimiris, rzecznik patentowy preludiami, walcami i mazurkami. Tym samym Chopina. z Grecji). stanowią wręcz idealny materiał dla stworzenia W przypadku zgłoszeń „chopinowskich” Michał Kruk mocnego i rozpoznawalnego znaku towaro- znaków towarowych UP RP wymaga przesta- wego. Nie dziwi zatem fakt, że przedsiębiorcy wienia zgody Narodowego Instytutu Fryderyka w Polsce decydują się na sygnowanie swoich Chopina. Jej brak powoduje wydanie decyzji towarów lub usług oznaczeniami zawierającymi negatywnej. Czasami NIFC odmawia udziele- w treści nazwisko lub wizerunek Chopina. nia takiej zgody, czego przykładem było od- (w niniejszym artykule zostały wykorzystane fragmenty tekstu „W 200. rocznicę urodzin Wielkiego Polskie- Mając na uwadze zabezpieczenie swoich rzucenie wniosku producenta krawatów, który go Kompozytora o ochronie jego dóbr osobistych” praw dokonują często zgłoszeń takich znaków nazwiskiem Chopina chciał oznaczać swoje autorstwa M. Kruka opublikowanego w miesięczniku towarowych do Urzędu Patentowego RP wyroby. Instytut argumentował, że za życia „Palestra”)

18 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne CHOPIN AND HIS “LAW” The ‘Chopin Law’ aimed at the creation of mecha- that in the future there will appear applications nisms that would, on the one hand, ensure safety for industrial design registrations, with the name and promotion of cultural heritage of the great Polish of representation of Chopin. So far almost 100 applications have been filed composer, and, on the other would allow the state In case of ‘Chopin’ trade-marks, the Patent Office before the Patent Office of the Republic of Po- to eliminate the cases when the name of Chopin land, with the name or image of Chopin. In case of the Republic of Poland requires the consent is depreciated by the use of symbols connected of the Fryderyk Chopin Institute. The lack of its of the ‘Chopin’ containing trademarks, the Patent with him in business transactions. Office of the Republic of Poland requires the con- consent results in the negative decision. There are sent of the Fryderyk Chopin Institute. On the basis of Article 1 of the ‘Chopin Law’, instances when the Institute refuses its consent as, the works of Chopin and the objects connected with for example, in the case of a producer of neckties The year 2010 was an important date for the Pol- him have been named under ‘national goods sub- who wanted to mark their products with the name ish culture due to the two hundredth anniversary ject to special protection’. The provision stipulates of Chopin. The Institute argued that in the time of the birth of Fryderyk Chopin. Nearly every day, further that the name of the great Polish composer of Chopin neckties were not commonly used. mass-media in Poland informed of the events de- as well as his representation are protected respec- On another occasion the lack of its consent can voted to the great Polish composer. Some of them tively on the basis of the rules for the protection be the result of an applicant’s negligence. Thus, will be mentioned below. of personal goods. The legislator also stipulated the Fryderyk Chopin Institute in some way co- In the centre of Warsaw, in Tamka, two murals that the protection of the abovementioned personal decides in the process of granting protection rights of more than 300 metres devoted to Chopin ap- goods takes place in the cases when they are for a trade-mark. peared, which were prepared by Polish artists. made use of in a discrediting way. The Fryderyk The protection provided by the abovementioned From February, 22 till March, 1, on the two official Chopin Society was established as an institution law and the practice of the Patent Office is justi- dates of Chopin’s birthday, the longest in the world closely connected with the state structures (it fied. It definitely reinforces the position of the Pat- Chopin’s concert was held. A special setting was is supervised by the Minister of Culture and National ent Office against the applicants of trade-marks added to the annual International Musical Festival Heritage). The Fryderyk Chopin Society, on the ba- containing the name of representation of Chopin. “Chopin and his Europe”. An important event was sis of the agreement concluded with the Minister, One could hypothetically think of a situation when the opening of the Museum of Fryderyk Chopin performs the duties provided for in the law, i.e. someone wants to register a trade-mark contain- in Warsaw, which is one of the most modern institu- is concerned with the proper protection of national ing the name or representation of the composer tions of this kind in Europe. goods – the name and representation of Fryderyk and intended for identifying toilet paper. In such The Chopin Year was also taken note Chopin. a case, there is a high probability that the Institute of in the world. The famous vocalist Bobby McFerrin The name and representation of the composer are will not give its consent, and the Patent Office prepared a special program based on the repertoire widely known and his works are associated with of the Republic of Poland, according to its practice made of Chopin’s works. In Shanghai, during the ex- sophisticated classical music, preludes, waltzes, and binding provisions, will refuse the grant of ex- hibition of EXPO, a performance entitled “Rock and mazurkas. Thus, they are an ideal material clusive right. Loves Chopin” by most outstanding Polish artists for creating a strong and recognizable trade-mark. It is rather worrying that the Office for Harmoniza- was shown. The performance had a spectacular There is no wonder that entrepreneurs in Poland tion in the Internal Market (OHIM) does not require ballet and multimedia setting presenting a figure decide to mark their products or services with the consent of the Fryderyk Chopin Institute. The of Chopin in a classical, jazz and rock convention. the indications containing the name or representa- law on the protection of Fryderyk Chopin’s heri- tion of Chopin. tage is binding in the territory of Poland, however, (podpis pod zdjęciem) With a view to safeguard their rights they often apply a proper interpretation of EU regulations provides Mural in Tamka in Warsaw for registration of such trade-marks to the Patent the grounds for applying the practice of the Pol- Office of the Republic of Poland. It follows from ish Patent Office by the OHIM in that respect. It the Trademark Register kept by the Polish Patent is to be hoped that the examiners of the Office Trade-mark – Chopin? Office that under protection are ‘Chopin’ trade- in Alicante will not allow a registration of a Com- marks used to identify, among others, alcoholic munity trademark with the name or representation In view of the previous year it is worth mentioning drinks, chocolate and confectionery, cologne water, of Chopin, intended for marking toilet paper. Such the connections of Chopin with the Patent Office toilet water or perfumed water, paper, magazines an example may seem absurd, however taking note of the Republic of Poland. They come from the law and books, as well as advertising services and or- of certain modern trends, the above scenario can- on the protection of Fryderyk Chopin’s heritage, ganization of piano competitions. not be excluded (a case of granting an exclusive which was adopted by the Polish Parliament almost right for a trade-mark including a representation ten years ago. The reasons behind its adoption Example of a registered trade-mark and the name of Napoleon Bonaparte for iden- were widely commented on in the press while tifying toilet paper last year was recorded by M. the legislative work was in progress and shortly after Kilimiris, patent attorney from Greece in a specialist the law was passed. It all started with the consent UPRP, NIFC and OHIM magazine). given by the Fryderyk Chopin Society to a pro- Entering into force of the law on the protection ducer of alcoholic drinks concerning obtaining an of Fryderyk Chopin’s heritage made the Patent Michał Kruk exclusive right to a trade-mark containing the name Office of the Republic of Poland work out suitable of Chopin. It is worth mentioning that the ‘Chopin practice for implementing the provisions of the law. (fragments from: “W 200 rocznicę urodzin Wielkiego Pol- Law’ is of specific nature, probably without prec- Currently, the issue concerns basically trade-mark skiego Kompozytora – o ochronie jego dóbr osobistych” edent in Europe and in the world. applications, however, it is not out of the question published in a monthly Palestra were used in the article)

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 19 WIPO Award for Innovative Enterprises

Jedyny taki Zamek w Polsce!

Prezentuje Ewa Gołębiowska, Dyrektor Zamku Cieszyn

est takie miejsce na mapie Polski, gdzie Design przez cały rok znajdziesz najstarsze zabytki i najnowszy J Coroczne symboliczne urodziny Zamku za- design. chęcają do spędzenia w Cieszynie zimowego W niewielkim, podzielonym granicą Cieszynie, weekendu, spotkania polskich projektantów od 2005 roku działa Śląski Zamek Sztuki i obejrzenia ich najnowszych projektów. Wio- i Przedsiębiorczości, obecnie ZAMEK sna to czas na „Babski dizajn”, który trochę CIESZYN. przewrotnie rozkwita z okazji Dnia Kobiet. Nie tylko wystawy Warto śledzić kolejne edycje konkursu „Śląska Ta, zdaniem projektantów i dziennikarzy, najcie- Mimo że jesteśmy dumni z opinii, że Zamek Rzecz” (Silesian Icon), który prezentuje najcie- kawsza w Polsce instytucja promująca wzor- jest „najlepszym miejscem na oglądanie desi- kawsze śląskie wdrożenia wzornictwa przemy- nictwo, powstała i rozwija się dzięki wsparciu gnu w Polsce”, powtarzamy: Zamek to nie tylko słowego i grafiki użytkowej. miasta i zaangażowaniu władz województwa wystawy! śląskiego. Niebagatelną rolę w rozwoju Zamku Warto również obserwować, jak Śląskie z re- Zabytkowy Zamek pomaga zmieniać rze- odgrywają środki unijne, ale w nie mniejszym gionu ciężkiego przemysłu i jeszcze cięższej czywistość i budować przyszłość firm oraz stopniu, prawdziwie kobiecy upór i konsekwen- pracy zmienia się w region kreatywnych projektantów, oferuje dostęp do najnowszej cja działania. przemysłów i jakie nadzieje wiąże się tutaj wiedzy, dobrych praktyk, służy doświadcze- z designem. Nie bez powodu transformacji Szerokie pole aktywności, od promocji wzor- niem, doradztwem i kontaktami. Pomagamy Śląska towarzyszy hasło „pozytywna energia“. nictwa, wspierania rozwoju innowacyjnych firmom w znalezieniu projektantów i kooperan- Ten sam entuzjazm i konsekwencja działania przedsiębiorstw po ochronę ginących zawo- tów, w wejściu na nowe rynki, organizujemy rozwinęły pierwszą zamkową wystawę „Di- dów przyciąga wielu gości, którzy o każdej profesjonalne szkolenia dla firm i projektantów, zajnu w przestrzeni publicznej” w niemalże porze roku znajdą tu coś ciekawego. zwłaszcza wdrażających nowe produkty i usłu- ruch społeczny, który wiąże obywateli, lokalne gi, wysyłamy na międzynarodowe warsztaty samorządy z archi- i konferencje. Nasz Klub Przedsiębiorców tektami, urbanistami pomaga rozwijać się lokalnym firmom. i projektantami. Naj- ciekawsze obiekty Coraz częściej z warsztatów i seminariów z kolejnych wystaw korzysta także administracja publiczna i samo- można na Zamku rządy lokalne, które przekonujemy do stoso- oglądać przez cały wania metod design thinking w projektowaniu rok, a w kolejnych usług publicznych. seminariach i warsz- hlubimy się międzynarodowymi warsz- tatach bierze udział C tatami i wystawami, zwłaszcza poświę- coraz bardziej świa- conymi typografii. Udało się nam m.in. zorgani- doma i rosnąca ilość zować wystawy i warsztaty mistrzów szwajcar- uczestników z całej skiej szkoły projektowania, do Cieszyna coraz Polski. częściej przyjeżdżają i dzielą się wiedzą także profesorowie uczelni amerykańskich.

Fragment wystawy Przy okazji pobytu na Zamku warto skorzystać „Babski dizajn” z czytelni Instytutu Projektowania dla Wszyst-

20 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises

Zapraszamy przez cały rok Do 31 marca: „Najlepsze projekty dyplomowe” – coroczna wystawa najciekawszych dyplomów wydziałów projektowych, tym razem wzbogacona o dyplomy z Czech i Słowacji. „The Spirit of Poland” wystawa polskich grup projektowych prezentowana na Tokyo Designers Week 2010 Od 14 lutego do 13 marca „Babski Dizajn. Waga ciężka”. Od 23 marca do 25 kwietnia „Akademia Dźwięków Ziemi” wystawa projektu naukowo-badawczego Instytutu Sztuki UŚ Od 13 kwietnia do 22 maja „Niech się plecie” wystawa fotograficzna nt. wikliniarstwa w Polsce 29 maja Dzień Dziecka na Zamku Od 6 czerwca do 31 lipca „Śląska Rzecz 2010” wystawa laureatów konkursu na najlepsze wdrożenia designu na Śląsku

16-18 września Skarby z cieszyńskiej Trówły – wyjątkowe spotkanie Symbol Zamku Cieszyn sztuki współczesnej i designu z folklorem i tradycją Od 12 października do 4 grudnia Dizajn w przestrzeni publicznej. ską granicą. Bezpośredni dotyk tradycji i histo- Partycypacja rii, jaki czuje się na Wzgórzu Zamkowym, jest 11 grudnia – Zaprojektuj święta dla nas zobowiązaniem. Zdajemy sobie sprawę z siły spotkania tradycji i designu. Szczegóły: www.zamekcieszyn.pl Z perspektywy Warszawy, Cieszyn może wydawać się końcem świata. Jednak już z per- spektywy Warszawy, Pragi, Wiednia, Bratysła- wy i Budapesztu, Cieszyn staje się… centrum, kich im. Prof. Michała Ozmina, gromadzącej realizowanych samodzielnie lub systemowo- do którego w dodatku bardzo łatwo dojechać. archiwum Europejskiego Instytutu Projektowa- z urzędem Marszałkowskim Województwa nia dla Wszystkich (EIDD) oraz pokaźny zbiór Śląskiego i partnerami. Do naszych najlep- esign i turystyka kulturowa, poziom książek i magazynów o designie. szych projektów należą: „Śląska sieć na rzecz D usług i oferowanej wiedzy przyciągają wzornictwa“ (projekt uzyskał tytuły „Najlepszej więc nie tylko Cieszyniaków i gości całej Polski, ale po prostu Europejczyków. O ich miłe wra- Nie bójmy się marzeń i pisania inwestycji w człowieka” oraz „Lidera wdrażania żenia dba również Kawiarnia Presso, z jedyną projektów Regionalnych Strategii Innowacji”), Regionalna Sieć Promocji i Transferu Technologii, Revita w Polsce „żywą” galerią designu „Design alive”, Dzisiejszy kształt Zamek zawdzięcza odwadze, Silesia poświęcona problemom rewitalizacji gościnne pokoje i codziennie otwarta Informa- by nie tylko marzyć, ale pragmatycznie wcielać czy Design Silesia – promujący design jako cja Turystyczna, w której oprócz wydawnictw marzenia w życie. narzędzie zmiany firmy i regionu. turystycznych można kupić całkiem designer- skie pamiątki. Wszystkiemu ”patronuje” różowy Jako dyrektorka Zamku muszę mieć głowę Zamek wykorzystuje również fundusze prze- w chmurach, ale nogi na ziemi. Dzięki skoń- jelonek- najchętniej fotografowany niekorono- znaczone na współpracę zagraniczną, dzięki wany symbol Zamku. czeniu klasy matematyczno-fizycznej i... polo- czemu możemy zachowywać i promować nistyki umiem przekonywać do swoich wizji, regionalne dziedzictwo kulturowe, czy uczest- ale i liczyć. Zamek uważany jest więc również niczyć w sieci międzynarodowych centrów Warto przyjechać! za wzorcową instytucję pod względem wyko- dizajnu (projekt SEE Interreg IV C). rzystania funduszy unijnych. Warto więc przyjechać do Cieszyna, żeby zo- baczyć wyjątkowy dialog historii i przyszłości. aczęło się od inwestycji dofinansowanej Na historycznym Wzgórzu Zamkowym zabytki z funduszu Phare, która umożliwiła Lokalizacja, czyli jak z peryferii Z zmienić się w… stolicę (dizajnu) pamiętające czasy cieszyńskich Piastów „roz- wyremontowanie częsci Zamku i wybudowanie mawiają” z najnowszym designem, a przysłu- od podstaw służacej głównie przedsiębiorcom W budowaniu atrakcyjności miejsca pomogła chują się temu coraz mniej zaskoczeni turyści. tzw. „Oranżerii“. Potem zdobyte środki unijne nam również lokalizacja – wśród atrakcyjnych pozwalały na realizację kluczowych projektów, zabytków, w dodatku nad samą polsko – cze- Zdjęcia: Zamek Cieszyn

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 21 WIPO Award for Innovative Enterprises

most interesting exhibits of successive exhibitions In addition, we managed to organise exhibitions can be admired at the Castle for the whole year and workshops held by masters of Swiss school The only such castle and the new seminars and workshops attract grow- of design. Cieszyn is also more and more often in Poland! ing number of more and more aware participants visited by professors from American Universities from the whole country. who eagerly share their knowledge with us. While visiting the Castle it is worth stepping Presented by EWA GOŁĘBIOWSKA, Not only exhibitions Director of the Castle in Cieszyn by a reading room of the Michał Ozmin Design Although we are proud that the Castle is perceived for All Institute containing the archive of the Design as ‘the best place to watch design in Poland’ for All Europe (EIDD) and impressive collection There is a place on the map of Poland where you we want to reiterate: the Castle cannot be associ- of books and magazines about design. can find the oldest historic monuments and the lat- ated only with exhibitions! est design. This historic fortress helps to change the reality Don’t be scared of dreams... or writing projects In a small town of Cieszyn that is divided and to create the future of businesses and de- by the Polish-Czech border it has been pos- signers, provides access to the latest knowledge The current form of the Castle is the result of cour- sible since 2005 to visit the Silesian Castle and good practices, offers consultancy, advice age applied not only while dreaming but also while of Art and Enterprise, currently know as Castle based on experience and contact details of vari- pragmatically making that dreams come true. in Cieszyn. ous entities. We assist companies with finding As a Director of the Castle I need to daydream designers and co-operators and with entering into Designers and journalists have found this Castle but at the same time keep both my feet firmly new markets. Moreover, we organise professional on the ground. Due to the fact that in secondary the most interesting institution promoting design workshops addressed at companies and design- in Poland. It was established and currently de- school I attended a class with the focus on math- ers, especially those implementing new products ematics and physics and afterwards I obtained velops with the support of town and the Silesia and services and we designate participants to in- Voivodeship authorities. Moreover, the significant a degree in Polish philology I am good at both ternational workshops and conferences. Our Entre- counting and achieving support for my visions. role in its development is played by the EU funds, preneurs Club helps the local firms to develop. as well as the stubbornness of stakeholders Therefore, the Castle is also considered a model and consistency of undertaken actions. Our workshops and seminars are more and more institution within the sphere of the use often attended by representatives of public admin- of EU funds. The Castle implements wide scope of activities, istration and local self-government authorities who starting from promoting design and supporting Such use started from the investment co-financed are encouraged to use the ‘design thinking’ method from Phare programme and enabling the renova- the development of innovative enterprises and end- while designing the public services. ing at the protection of disappearing professions. tion of a part of the Castle and building from We are proud of international workshops and ex- Therefore, it attracts numerous visitors who can scratch the so called ‘Orangery’ used usually hibitions, especially those devoted to typography. find here something interesting at every season by entrepreneurs. Later the EU funds facilitated of the year. You are invited the whole year long All year long design... Till 31 March: The symbolic annual celebration of the Castle’s ‘The best diploma projects’ – annual exhibition of the most interesting projects from faculties of ‘birthday’ provides an occasion to spend a winter design, enriched by the exhibits from Czech Republic and Slovakia. weekend in Cieszyn where you can meet Polish ‘The Spirit of Poland’ – an exhibition of the Polish design teams presenting their projects at designers and see their latest projects. Spring Tokyo Designers Week 2010. is a season of ‘Women Design’ which is perversely blooming around the Women’s Day. In addition, it From 14 February till 13 March: ‘Women Design. Heavyweight’. is worth following successive editions of the Sile- From 23 March till 25 April: ‘Academy of the Sounds of the Earth’ – presentation of the research sian Icon competition which is presenting the most project from the Institute of Art, Silesian University. interesting examples of Silesian implementation of industrial and graphic design. From 13 April till 22 May: ‘Let it weave’ – exhibition of photographs on wicker industry in Poland. Moreover, it is interesting to observe the plans On 29 May: a Children’s Day at the Castle. regarding design and the transformation of Silesia From 6 June till 31 July: ‘Silesian Thing 2010’ – exhibition of laureates of the competition for the from the region of heavy industry and hard work best implementation of design in Silesia. into area of creative industries. Hence, there is a genuine reason for ascribing a motto of ‘posi- 16-18 September: ‘Treasures from a Painted Cieszyn Chest’ – unique meeting of modern art and tive energy’ to this transformation. Such enthusiasm design with folklore and tradition. and consistency of actions contributed to turning From 12 October till 4 December: ‘Design in Public Space’. Participation. of the first castle exhibition devoted to ‘Design in Public Space’ into a social movement integrat- On 11 December: ‘Design Your Own Christmas’. ing citizens and local self-government authorities More details: www.zamekcieszyn.pl with architects, town-planners and designers. The

22 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne WIPO Award for Innovative Enterprises the realisation of key projects implemented either by the Castle itself or in cooperation with the Mar- shalls Office of Silesian Voivodeship and with Przedstawiamy się: other partners. Our best projects include: Silesian Design Network (which obtained a title ‘The best investment in a men’ and ‘Leader in implementing kwartalnik regional innovative strategies’), Regional Network of Promotion and Transfer of Technologies, Revita Silesia dedicated to the issue of revitaliza- tion and Design Silesia promoting design as 2+3D a tool introducing a change to companies and a region. The Castle is also using the funds allocated to in- ierwsza część kwartalnika, poświecona nież na rzadziej podejmowanej problematyce ternational cooperation which enables preservation P jest zagadnieniom grafiki użytkowej projektowania przestrzeni publicznej, środków and promotion of regional cultural heritage, as (2D). Prezentujemy wybrane: plakaty, znaki produkcji i miejsc pracy, wspomagania osób well as participation in the network of international graficzne, kroje pisma, typografię, opakowania, starszych i niepełnosprawnych. Podobnie jak design centres (project SEE Interreg IV C). opracowania wizualnej identyfikacji firm, rów- w pierwszej części prezentujemy portfolia, pra- nież wybrane elementy reklamy. W każdym ce teoretyczne, wyniki konkursów i zapozna- Location – how to change from numerze przedstawiamy portfolio wybranego jemy z historią dizajnu zwracając szczególna the outskirts into a capital city projektanta – uznanego grafika, obiecującego uwagę na naszą własną przeszłość. (of design) debiutanta, lub twórcy wzbudzającego kontro- The factor contributing to the attractiveness wersje. Odnotowujemy konkursy, przeglądy, of the Castle was also its localisation, i.e. presence wystawy, przede wszystkim polskie, ale rów- of interesting historic monuments in the neighbour- nież ze świata, szczególnie z Europy Środko- hood and the vicinity of Polish-Czech border. The wej. Nie pomijamy zagadnień teoretycznych heritage of the Castle Hill shaped by tradition i odniesień do zjawisk, które przeszły do historii, and history puts on us a particular obligation a mogą stać się inspiracją dla współczesnych. and we are aware of the significance of connecting the tradition with design. If we take Warsaw for a point of reference, Cieszyn may seem to be at the end of the world, but actu- rzecia grupa tematyczna to zagadnienia ally for Warsaw, Prague, Vienna, Bratislava and Bu- interdyscyplinarne (+). Każdy zawód, dapest Cieszyn becomes a centre, which is easy T a szczególnie projektowanie czerpie z do- to reach. świadczeń szeregu innych dyscyplin. Poru- Therefore, design, cultural tourism, the level of pro- szamy zagadnienia pojawiające się na styku vided services and information attract not only projektowania i psychologii, socjologii, etnologii, residents of Cieszyn and visitors from all Poland but prawa, ale również sztuki i wszystkich tych in general citizens of Europe. The nice atmosphere of this place is ensured also by the Presso Cafe specjalności, które wyposażają ten zawód that has the only in Poland ‘Design alive’ gallery, w narzędzia pracy. Tu również prezentujemy guest rooms and all week open Tourist Information nowości wydawnicze, zarówno książkowe, jak offering tourist publications and souvenirs connect- i internetowe. ed with design. The ‘patron’ of all this is a pink fawn which is a most eagerly photographed uncrowned symbol of the Castle.

It is worth to visit! It is worth then to come to Cieszyn and admire drugiej części zamieszczamy publika- the unique dialogue between history and future. At the top of the historic Castle Hill monuments W cje dotyczące produktów (3D) – za- that still remember the times of a royal family równo z zakresu wzornictwa przemysłowego, of Piastowie ‘talk’ with the latest design and their jak i wyrobów krótkoseryjnych, a niekiedy tak- conversation is listened to by the less and less że unikatów. Swoją uwagę skupiamy nie tylko Źródło: strona internetowa surprised tourists. na produktach codziennego użytku, ale rów- www.2plus3d.pl

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 23 Połączenie nauki i biznesu WIPO Award for Innovative 10 lat stałej współpracy Enterprises Uniwersytetu

2+3D grafika plus Artystycznego produkt | Polish Design Quarterly w Poznaniu z przemysłem The first part of the magazine is devoted to applied graphics (2D). We present selected posters, graphic symbols, typefaces, typog- Prezentuje twórczyni Programu Edukacyjno-Projektowego, raphy, packaging, company visual identity prof. UAP dr hab. Katarzyna Laskowska strategies, as well as certain elements of advertising. Every issue features the port- folio of a selected designer: either a recog- nized professional, a promising debutante, Inicjatywa prowadzenia wspólnych stopniu podczas dziesięciu lat realizacji or someone who is raising a controversy. projektów nauki i biznesu Programu Edukacyjno-Projektowego – PE-P We make note of competitions, reviews wyszła ze strony Wydziału Architektury i Wzor- (2001-2011). and exhibitions, mainly in Poland, but also nictwa UA w Poznaniu (do 07.2010 ASP w Po- Pracownia współpracowała z 22 producenta- in the world at large, with a particular focus znaniu) i została przyjęta pozytywnie, choć mi, program realizowało 97 studentów Wydzia- on Central Europe. We also make room for początkowo jako nowa forma edukacji przy- łu Architektury i Wzornictwa UAP, opracowano theoretical articles and those on the phe- szłych partnerów projektowych oraz promocja 146 niezależnych projektów, z których 34 zo- nomena which have formed the history of poprzez prowadzone projekty z renomowaną stało wykonanych w formie prototypów przez design, and which might serve as inspiration Akademią. fabryki mebli, 2 projekty zostały wdrożone for contemporary designers. Kolejne lata, zdobyte doświadczenia do produkcji przez NOTI (rodzina siedzisk FLAI, doprowadziły do współpracy rozszerzonej proj. Małgorzata Bronikowska, 6 PE-P, produk- The second part is reserved for 3D prod- o projekty rynkowe i komercjalizacji wyników cja Noti, rodzina siedzisk COMFEE, proj. Anna ucts from both industrial design and limited badań. Hrecka, 6 PE-P, produkcja Noti), a dwa kolejne series projects (and sometimes even one- są w trakcie wdrożenia przez MIKOMAX (ro- offs). We concentrate on not only everyday- Aktywnie współpracujemy, dążymy do pozy- dziny stolików HONEYCOMB i ONYKS, proj. use objects, but also on more seldom tywnych wyników i osiągamy je w znacznym Marta Szczepańska, 9 PE-P). addressed design problems, such as those of public space, production and workplace conditions, and assistance for the elderly Prof. UAP dr hab. Katarzyna Laskowska and disabled. As in the first part, we pres- ent portfolios, theoretical work, competition Opracowała autorski program współpracy z przemysłem PE-P, results, and design history (with particular realizowany od 2001 roku. focus on our own past). Prowadzi Pracownię Programów Edukacyjnych i Współpracy z Przemysłem w UA w Poznaniu. The third subject group is interdisciplinary Profesor wizytujący: ITESM-CCM, Meksyk Miasto 2004, issues (+). Every profession, and especially design, draws from a range of other disci- Uniwersytet Centro disenio-cine-television, plines. We feature issues which are found at Meksyk Miasto 2006, 2009. the crossroads of design and psychology, Zajmuje się projektowaniem mebli, wnętrz, wystawiennictwem, sociology, ethnology, law, as well as art and those specialties which give this occupation organizacją wystaw, promocją dizajnu, prowadzi its tools. This is also a space for presenting międzynarodowe warsztaty projektowe. new publications, both print and web-based. [email protected] www.pep.asp.poznan.pl

24 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne klientem można było „symulować” cały pro- EFEKTY PE-P ces budowania nowego produktu, od idei zz Bezpośrednia praca z partnerem biznesowym do wdrożenia, czy co najmniej produkcyjnych prototypów. Pracując w uczelni o tak silnej zz Praca w zespole interdyscyplinarnym tradycji projektowania mebli („poznańska szko- zz Budowanie świadomości rynkowej, biznesowej studentów ła mebla”), w tradycyjnym zagłębiu meblarstwa zz Doświadczenie w procesie tworzenia nowego produktu (PRNP) polskiego, oczywistym był wybór tej branży. zz Przedsiębiorcy uczą studentów Powołanie programu łączącego naukę z prze- zz Komercjalizacja projektów – wdrożenia do produkcji mysłem postrzegałam wówczas, jako jedyną zz Przyspieszenie rozwoju gospodarczego regionu szansę realnego zmierzenia się z produkcją masową na etapie studiów, przygotowania zz 95% absolwentów Programu PE-P pracuje w zawodzie studentów do podjęcia pracy i zaistnienia grup młodych projektantów, w trzeciej potędze Nasi partnerzy to czołowi polscy będą prezentowane na wystawie specjalnej produkującej meble w skali świata. producenci. w ramach arena DESIGN 2011 na MTP w Po- W tamtym czasie była to również niepowtarzal- znaniu. Aktywnie uczestniczą w kształceniu i współ- na szansa na wdrożenie potencjału tkwiącego tworzą kreatywne środowisko prowadzące Powtarzalność jest niewątpliwie potwierdze- w młodych adeptach wydziału projektowego do wdrożeń. niem sensu prowadzenia programu, a tym bezpośrednio u samych zainteresowanych – bardziej kolejne projekty będące wynikiem producentów. Od 2001 roku współdziałamy z producentami PE-P wprowadzane do produkcji. mebli: BALMA, BLACK RED WHITE, Meble I tak od 2001 roku w ramach Wydziału Archi- VOX, ATLAS meble kuchenne, PROFIm, ABC tektury i Wzornictwa UAP prowadzę program formy siedzenia, BRW, NOTI, MBH, MIKOMAX, Tak to się zaczęło wdrażający współpracę z szeroko rozumianym przemysłem meblarskim. PROFAP, PAGED PE-P został powołany w 2001 roku. oraz z producentami materiałów stosowa- Pragnąc stworzyć nowe perspektywy dla nych w seryjnej produkcji: Schattdecor (we studentów i pracowników Wydziału Architektu- Idea wszystkich dotychczasowych edycjach PE-P), ry i Wzornictwa UA w Poznaniu, opracowałam Ideą Programu Edukacyjno-Projektowego Kronospan, Blum, Kronopol, Kronoplus, Het- – wspomina prof. Katarzyna Laskowska– dla (PE-P) jest stworzenie środowiska sprzyjają- tich, FORBO, SIRO, Ridex, Egger. Poza wymie- Wydziału AiW program nowej formy kształce- cego zainteresowanym stronom: inwestorom, nionymi firmami kluczowymi, przystępującymi nia projektowego, połączenia nauki z bizne- instytucjom gospodarczym, studentom oraz do kolejnych edycji PE-P, nawiązujemy współ- sem. naukowcom – dydaktykom. pracę z licznymi producentami, dystrybutorami Byłam przekonana o konieczności wejścia Program tworzy platformę, w ramach której materiałów, wspierającymi nasze działania w układ bezpośrednio z przemysłem, produ- przygotowuje się studentów do współpracy poprzez szkolenia studentów i udostępnianie centami, zewnętrznymi instytucjami wokół- z odbiorcą – przemysłem, opracowuje się materiałów stosowanych w prototypach mebli biznesowymi. Jedynie w zderzeniu z realnym wzory użytkowe odpowiadające na po- (Kronoerg, Agromax, Hranipex). przedsiębiorstwem, po części zleceniodawcą, trzeby społeczne, inicjuje się kontakty Również Międzynarodowe Targi Poznańskie (MTP) nieustannie towarzyszą PE-P, umożliwia- jąc szeroką promocję, poprzez udostępnienie przestrzeni ekspozycyjnej podczas targów branżowych, a od kilku lat również Departa- ment Gospodarki UMWW oraz firma Meliński Munith włączyły się w promocję i współorgani- zację programu. Wszystkie uczestniczące w PE-P przed- siębiorstwa i instytucje stworzyły nową platformę, dającą możliwości łączenia i współpracy środowiska akademickiego, projektantów z przemysłem. Wspólnie urucho- miliśmy język komunikacji i silne więzi porozu- mienia. Kolejne edycje programu odbywają się corocznie przez ostatnie dziesięć lat. Dziesiąta Rodzina siedzisk FLAI wdrożonych do produkcji przez NOTI, edycja PE-P jest w trakcie realizacji, a jej wyniki proj. Małgorzata Bronikowska, 6 PE-P, produkcja Noti od 2007 r.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 25 biznesowe, prowadzące do wdrożenia oraz z grupy studentów, profesorów, przedstawicieli kuchnia minimum do wnętrz publicznych, różnych form zatrudnienia absolwentów współpracujących firm i instytucji. Często, kuchnia uniwersalna, meble apteczne, siedzi- i naukowców. po zakończeniu edycji programu, prace sko biurowe, jadalnia, system frontów meblo- Bezpośrednia współpraca z producentami są kontynuowane, prowadząc do rozbudowa- wych, siedziska systemowe do przestrzeni umożliwia studentom zdobycie wiedzy w za- nia oferty i wdrożenia do produkcji, lub poprzez publicznych. kresie złożonego procesu tworzenia nowego praktyki poszerzają doświadczenie i prowadzą Podczas pierwszego etapu procesu projek- produktu, w którym projektant jest jednym do zatrudnienia. towego precyzyjnie określamy zakres, cel z ogniw twórczych jego powstawania, ściśle i plan projektowy, przeznaczając konkretne współpracującym z całym zespołem specja- Praca w zespole projekty szczegółowo wybranym odbiorcom, listów. miejscom – przestrzeniom; precyzując sposób Praca w ramach PE-P to praca w zespole oddziaływania, zakres funkcji. Powstają pierw- Program stanowi uzupełnienie i poszerza me- interdyscyplinarnym składającym się ze spe- sze koncepcje, następuje selekcja i rozwinięcie tody akademickiego kształcenia o nauczanie cjalistów marketingu, technologii, działów wariantowe, kolejne weryfikacje, dalsze warian- projektowania przemysłowego uwarunkowane- wdrożeń i sprzedaży, to studenci, dyplomanci ty, modele w skali 1:10, rysunki w skali 1:1. go rynkowo. Program jest również narzędziem i dydaktycy UAP. w opracowywaniu projektów rynkowych, wdra- Publiczna prezentacja projektów Również studenci pracują nad projektami żanych do produkcji przez naszych partnerów. grupowo. i obrady jury w połowie grudnia zamykają Kooperacja, która leży u podstaw tego pro- pierwszy etap pracy grupowej lub indywidual- Przez ostatnie lata pracowali ze mną asystenci: gramu opiera się na precyzyjnie określonych nej studentów nad projektami. Projekty przed- Joanna Brooks, Przemysław Pstrokoński, i przyjętych przez wszystkie strony zasadach stawiane są w formie prezentacji multimedial- Aleksandra Adamczyk i od 2010 roku Dorota (umowa wielostronna, kosztorys oraz całorocz- nej, drukowanych plansz oraz makiet. Jury Januszek. ny harmonogram, który organizuje poszcze- dokonujące oceny prezentowanych projektów gólne etapy współpracy). Każdego roku opra- składa się z przedstawicieli firm – partnerów cowujemy założenia projektowe oraz przebieg Program PE-P w praktyce programu, producentów, projektantów i dydak- szkoleń i prezentacji dotyczących specyfiki tyków UAP. Harmonogram PE-P wyznacza następujące produkcji każdej z fabryk. po sobie, kolejne etapy pracy indywidualnej Na tym etapie następuje wybór projektów, nad i zespołowej, spotkań, konsultacji oraz szeregu którymi od tej pory pracują zespoły studentów Podstawowe ryzyka działań grupowych prowadzących do sfinalizo- i pracowników UAP, technologów i przedstawi- wania projektów i ich szerokiej promocji. cieli firm produkujących materiały. podejmowanej współpracy to ograniczony czas, ograniczone finanse (PE-P finansowany Podejmowane obszary projektowe Następuje szczegółowe opracowanie wybra- w przewadze przez partnerów biznesowych), w ramach dziesięciu lat programu nych projektów, wybór i pełne zestawienie zmiany na rynku, kryzys gospodarczy (w ciągu PE-P materiałów i akcesoriów niezbędnych do wy- konania prototypów, zamówienie materiałów, 10 lat branża meblowa przeszła dwa poważne to systemy – programy mebli do przestrzeni wykonanie pełnej dokumentacji technicznej kryzysy). publicznych i prywatnych, stanowiska kompu- projektów. Ten etap to nieustanne dostosowy- Każda kolejna edycja zaczyna się w paździer- terowe, systemy mebli dziecięcych, sztaplo- wanie projektów do wymogów produkcyjnych, niku a kończy w czerwcu. To dziewięć miesię- wane siedziska konferencyjne, miejsce pracy ekonomicznych, rynkowych poprzez modelo- cy intensywnej pracy zespołu zbudowanego architekta, systemy mebli młodzieżowych, wanie wirtualne kolejnych wariantów. W kolejnym etapie modelowane są przez pro- ducentów pierwsze przedprototypy, przepro- wadzane są próby i wykonana jest seria prób- na nowego wyrobu (rodzina siedzisk, system mebli jadalnianych, rodzina stolików). Równolegle zespół Pracowni pracuje nad promocją procesu i wyników współpracy. Przeprowadzana jest sesja fotograficzna doku- mentująca powstałe prototypy, projektowane Rodzina siedzisk są zaproszenia na wystawę i folder dokumen- COMFEE wdrożonych tujący proces i wyniki współpracy oraz wszyst- do produkcji przez kich partnerów programu. Projektowana jest NOTI, proj. Anna wystawa specjalna na targach branżowych, Hrecka, 6 PE-P, produkcja Noti podczas której następuje finalna prezentacja od 2007 r. projektów, kontakt z producentami i mediami.

26 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Każda z edycji PE-P kończy się podsumowu- jącą wystawą na targach MEBLE w Poznaniu, a od 2007 roku w ramach arena DESIGN na Międzynarodowych Targach w Poznaniu. Rodzina stolików ONYKS (w trakcie wdrożenia przez Wielopoziomowa promocja MIKOMAX), proj. Marta Szczepańska, Upowszechnianie informacji o współpracy na- 9 PE-P, wdrażane przez MIKOMAX uki i biznesu w ramach UAP pozwala zapoznać w 2011 r. kolejnych partnerów z potencjałem uczelni, prezentując wymierne korzyści dla obu stron. Prezentujemy namacalne efekty biznesowe Konferencje i warsztaty PPP zorganizowały młodzenie i odświeżenie”), umożliwia na- (wdrożone nowatorskie projekty przynoszące UAP i Urząd Marszałkowski Województwa wiązanie kontaktów z młodymi talentami, zyski ekonomiczne, przykład rodzina siedzisk Wielkopolskiego. przyszłymi usługodawcami (rola projektanta FLAY i COMFEE, producent NOTI), jak również z perspektywy producenta w PWNP to usłu- Z prelekcjami wystąpili wykładowcy z UAP, możliwość udziału biznesu w procesie edukacji godawca). przyszłych polskich projektantów. ASP w Gdańsku, UEP i UAM, przedstawiciele firm odnoszących sukcesy na rynku meblar- Dodatkowo program umożliwia przeprowadze- skim (Noti, Mikomax, Meble Vox), doświad- nie szkoleń i praktyk dedykowanych grupie czeni projektanci i absolwenci UAP, a także studentów, zaprezentowanie produktów, po- specjaliści PR (Profundo, MTP). tencjału technologicznego. Dla wielu partnerów część szkoleniowa jest priorytetem, umożliwia Podczas konferencji Rektor UAP dodarcie do relatywnie dużej grupy przyszłych prof. zw. Marcin Berdyszak przedstawił plany projektantów na etapie studiów, tworząc rozwoju UAP, który po rozbudowie przekształci relacje pomiędzy przyszłymi partnerami bizne- się w zaawansowaną placówkę edukacyjną sowymi. Gro partnerów ocenia wspólną pracę, z centrum badawczym. Dotychczasowa baza, Partnerzy biznesowi: jako rozwojową w podejściu do projektowania, którą stanowią przede wszystkim dydaktycy, stymulującą kreatywność w rozwiązywaniu NOTI / Profap / Paged / ale też zaplecze sprzętowe, będzie stopniowo trudnych problemów pojawiających się w trak- / Schattdecor / Ridex / poszerzana. To pozwoli szerzej odpowiedzieć cie procesu. / FORBO / EGGER zapotrzebowaniu biznesu dwojako, poprzez oferowanie wyników przeprowadzonych badań W ocenie studentów bardzo ważna jest i pracę nad projektami z firmami, które zgłasza- możliwość przejścia pełnego procesu wdro- Zapraszamy na wystawę ją takie zapotrzebowanie, konsekwentnie rozwi- żeniowego, w którym mogą wykorzystać jając praktyki pracy z biznesem Wydziału AiW. wiedzę akademicką i nauczyć się praktycz- nych umiejętności (pracy w zespole, podziału obowiązków, reagowania na pojawiające się Program elastyczny problemy i sytuacje krytyczne). Kluczowa dla arena DESIGN 2011 Dziesięć lat współpracy z przemysłem, two- wielu jest możliwość zrealizowania prototypu w Poznaniu rzenia programu są nieustannym badaniem oraz zaistnienia jako projektanta (pierwsze www.pep.asp.poznan.pl i poszukiwaniem lepszych aplikacji programu. doświadczenie). Program jest pomyślany i wprowadzany w ży- Oczywistą wartością dla wszystkich uczestni- cie jako struktura elastyczna, modyfikowalna ków programu (nauka i biznes) jest pozyskanie w zależności od sytuacji i potrzeb, oparta aktualnej wiedzy materiałowej, technicznej na precyzyjnie określonych zasadach. Cele Obchody 10 lat współpracy UEP z przemy- i rynkowej oraz zdobywanie umiejętności pracy i potrzeby uczestników PRNP w ramach PE-P słem w ramach programu PE-P otworzyła w zespole. różnią się, co przy zrozumieniu i akceptacji Konferencja i warsztaty PROJEKT / PROCES / Warto wdrożyć kolejne elementy wspierania wzbogaca prowadzone projekty. PRODUKT (18-19.11.2010). Była również pierw- przedsiębiorczości studentów UAP, m. in. szym z serii wydarzeń organizowanych z okazji Producenci uczestnictwo w programie poprzez rozbudowany system staży podczas 60-lecia istnienia kierunku Architektura Wnętrz postrzegają jako działanie pozytywnie studiów. Może to zaowocować zarówno znacz- oraz 40-lecia Wzornictwa na UAP. Kolejnym wpływające na wizerunek oraz rozpozna- nym wzrostem gospodarczym (kształcenie ważnym wydarzeniem było nadanie tytułu walność marki, promocję poprzez pracę praktyczne oparte o rynkowe i społeczne DOKTORAT HONORIS CAUSA światowej z uczelnią. Współpraca daje możliwość potrzeby) oraz zachowaniem w Polsce wysoko sławy projektantowi Rossowi Lovegrove’owi pozyskania nowych wzorów rynkowych, wykwalifikowanych absolwentów państwowych (26.11.2010). nowego podejścia do projektowania („od- uczelni.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 27 Combining science and business Voivodeship and Meliński Munith company have participated in Program promotion and co-delivery. All the companies and institutions partici- 10 years of continuous cooperation pating in PE-P created a new platform, of the University of Arts in Poznań and the industry which allows for connection and coop- eration of the academic and designing circles and the industry. We have jointly introduced Presented by the author of the Educational and Project-Oriented Program (PE-P Program), the language of communication and strong con- Prof. of Poznań University of Arts, dr hab. Katarzyna Laskowska nections. The subsequent editions of the Pro- gram have been launched for the last 10 years. The 10th edition of PE-P is being implemented The initiative of implementing joint sci- and two others are currently being implemented and its result will be presented during a special ence and business projects by MIKOMAX (family of tables HONEYCOMB exhibition of arena DESIGN 2011, Poznań Inter- national Fair. was introduced by the Faculty of Architecture and ONYKS, designed by Marta Szczepańska, and Design, Poznań University of Arts, UAP 9 PE-P). Recurrence, all the more the subsequent proj- (Academy of Fine Arts in Poznań by July 2010), ects resulting from PE-P introduced into pro- and gained positive recognition, though initially Our partners include leading Polish duction, undisputedly certifies the significance it constituted a new form of education for future producers. of implementing the Program. project partners and promotion through projects They have actively participated in education implemented in conjunction with a prestigious and have contributed to shaping the creative That’s how it started University. environment provoking implementations. PE-P was launched in 2001. In my desire Lessons learnt within the subsequent years Since 2001, we have cooperated with furniture to offer new perspectives to students and staff effected cooperation broadened by projects producers: BALMA, BLACK RED WHITE, Fur- of the Faculty of Architecture and Design, UAP, of commercialisation of research results niture VOX, ATLAS kitchen furniture, PROFIm, I developed a Program of new form of design and market projects. ABC formy siedzenia, BRW, NOTI, MBH, MIKO- education, combining science and busi- Within the 10 years of implementation of the Ed- MAX, PROFAP, PAGED and producers of mate- ness for the Faculty – recalls Prof. Katarzyna ucational and Project-Oriented Program - PE-P rials used for mass production: Schattdecor (un- Laskowska. (2001-2011) we have offered active cooperation, der all PE-P editions to date), Kronospan, Blum, - I knew it was necessary to establish relations aimed at positive results and achieved them Kronopol, Kronoplus, Hettich, FORBO, SIRO, directly with the industry, producers, external to a considerable extent. Ridex, Egger. Apart from the above mentioned business-related institutions. Only in dealing The Studio has cooperated with 22 producers, key companies acceding to the subsequent edi- with the real entrepreneur, partially an employer the Program has been implemented tions of PE-P, we have initiated cooperation with and customer, can the whole process of build- by 97 students of the Department of Architec- numerous producers and materials distributors ing a new product be simulated, starting from ture and Design, UAP, 146 independent projects supporting our actions through student train- the idea of implementation or at least of produc- have been developed, out of which 34 have ings and by providing materials used in furniture tion prototypes. As I was employed by a school served as prototypes developed by furniture prototypes (Kronoerg, Agromax, Hranipex). of such a strong tradition of furniture designing factories, 2 projects were implemented in pro- Poznań International Fair (PIF) has also con- (“Poznań school of furniture”), in the traditional duction by NOTI (family of seats FLAI, designed tinuously accompanied PE-P, allowing for wide Polish furniture-making region, it was obvious by Małgorzata Bronikowska, 6 PE-P, produced promotion by providing exhibition area during for me to choose this business. by Noti, family of seats COMFEE, designed trade fairs. For several years Economy Depart- At the time, I felt that launching a Program by Anna Hrecka, 6 PE-P, produced by Noti), ment of the Marshal’s Office of the Wielkopolskie to combine science and industry was the only chance to actually have a go at mass produc- tion at school, to prepare students for seeking Prof. UAP dr hab. Katarzyna Laskowska jobs and to bring to light a group of young designers in the third furniture producing power Katarzyna Laskowska developed the original Program PE-P of cooperation with the industry, in the world. implemented since 2001. She has been managing the Studio of Educational Programs and Cooperation with Industry, at In those days, it was also a one and only Poznań University of Arts. chance to implement the potential of young Visiting Professor: ITESM-CCM, Mexico City 2004, University Centro disenio-cine-television, graduates of the Faculty of Design directly at Mexico City 2006, 2009. the interested parties, i.e. the producers. She has been involved in furniture, interior design, the art of exhibition and exhibition arrange- Consequently, since 2001, I have managed ment, design promotion, she has delivered international design workshops. the Program of cooperation with the widely- [email protected] www.pep.asp.poznan.pl understood furniture industry at the Faculty of Architecture and Design, UAP.

28 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Idea Students form groups to work on projects. the projects is made up from representatives The idea behind the Educational and Project- For the last few years I have worked with the fol- of companies – partners to the Program, Oriented Program (PE-P) is to establish an lowing assistants: Joanna Brooks, Przemysław producers, designers and teaching staff environment to support the interested parties: Pstrokoński, Aleksandra Adamczyk and Dorota of the University. investors, economic institutions, students and re- Januszek (since 2010). This stage features the selection of projects, searchers – academics. which are from now on taken over by teams PE-P Program in practice The Program is a platform preparing stu- of students and staff of the University, dents for cooperation with the consumer The PE-P schedule outlines the subsequent technologists and representatives of producers – the industry; utility models are developed stages of individual and team work, meetings, of materials. to meet the social needs; business contacts consultations and an array of group actions with Selected projects are developed in detail, materi- are established to allow for implementa- the aim to conclude projects and to promote als and accessories necessary to build proto- tion and for various forms of employment them extensively. types are selected and thoroughly arranged, of graduates and researchers. materials are ordered and complete technical Direct cooperation with producers makes it pos- documentation of projects is drawn up. This stage equals continuous adjustment of projects sible for students to gain knowledge in the com- Direct work with a business partner to production, economic and market require- plex process of creating a new product, in which Work in an interdisciplinary team ments by means of virtual modelling of consecu- the designer, closely cooperating with a team Building market and business awareness tive variants. of specialists, is one of the creative links. of students The Program complements and broadens Experience in new products creation pro- The next stage features modelling of the first the methods of academic education with teach- cess (NPCP) pre-prototypes by producers, carrying out initial ing of industrial design determined by the mar- Entrepreneurs teaching students tests and creating a sample batch of the new ket. The Program is also a tool of development Projects commercialisation – implementation product (family of seats, dining room furniture of market designs, implemented in production in production system, family of tables). by our partners. Accelerating economic growth of the region Simultaneously, the Studio team is involved 95% of PE-P Program graduates work It is based on cooperation involving precisely in the promotion of the process and results in their fields determined rules accepted by each party (mul- of cooperation. A photo session demonstrating tilateral agreement, cost estimate and annual the prototypes is done, invitations to the exhibi- schedule governing the respective stages of co- tion and brochure presenting the process, operation). Project principles as well as course results of cooperation and all partners Project areas covered within the 10 years to the Program are designed. A special exhibi- of trainings and presentations on the specificity of PE-P Program of production of each factory are drawn up every tion is worked out to take place during trade fairs year. constitute systems – Programs of furniture and to present the final projects, contact the pro- for public and private spaces, computer work- ducers and the media. Each edition of PE-P Key risks stations, children’s furniture systems, stackable is concluded by exhibition during the MEBLE conference seats, architects’ workstations, youth Furniture Fair in Poznań, and since 2007 of cooperation involve limited time, limited funds furniture systems, minimum kitchens for public also the arena DESIGN 2011 of Poznań Interna- (PE-P is in majority financed by business part- interiors, universal kitchens, chemist’s furniture, tional Fair. ners), market developments, economic crisis office seats, dining room furniture, furniture fronts (the furniture business experienced two serious systems, stackable seats for public spaces. crises in 10 years). Multi-layered promotion The first stage of the process features precise Every subsequent edition starts in October Dissemination of information on cooperation determination of the scope, aim and project and ends in June. This is a period of nine between science and business at Poznań plan, as well as aiming specific projects at months of intensive work of the team of stu- University of Arts allows for familiarising new thoroughly selected customers, places, spaces dents, professors, representatives of cooperat- partners with the University potential by present- and specifying the impact and range of func- ing companies and institutions. Works are often ing notable benefits for both parties. We present tions. Initial concepts are formulated, selection continued once a given edition has ended, thus tangible business outcomes (implemented inno- is carried out, variants are developed, subse- resulting in offer extension and implementa- vative projects producing economic profits, e.g. quent verifications are provided, further variants tion in production or in broadening experience FLAY and COMFEE family of seats produced are presented, followed by models on a scale and finding jobs. by NOTI) and the possibility of business partici- of 1:10 and drawings on a scale of 1:1. pation in educating the future Polish designers. Teamwork Public presentation of projects The celebration of the 10th anniversary Work under PE-P means work in an interdisci- and deliberations of the jury in mid-December of cooperation of the University and the in- plinary team of experts in marketing, technology, conclude the first stage of group or individual dustry under PE-P was opened by PRO- implementation and sales divisions, students, work of students on the projects. The projects JEKT / PROCES / PRODUKT Conference diplomats and academics of Poznań University are delivered in form of multimedia presentations, and Workshop (18-19.11.2010). It was also the first of Arts. printed boards and models. Jury evaluating of a series of events celebrating the 60th an-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 29 Moim zdaniem niversary of launching the Interior Design Faculty Producers perceive participation in the Pro- and the 40th anniversary of Design at the Univer- gram as action affecting the image and rec- Jak prawo chroni twórców sity. Conferring the title of DOCTOR HONORIS ognition of a brand in a positive way, pro- CAUSA to Ross Lovegrove, designer of world motion through cooperation with a school. Na początek przyjrzyjmy się, jak sprawa ochrony renown, was another significant event (26.11.2010). Cooperation facilitates acquiring new market praw autorskich twórców wygląda w teorii. Otóż Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrew- The University and Marshal’s Office designs, new attitude to designing (“rejuve- nate and renew”), establishing contacts with nych (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83) w art. 1 okre- of the Wielkopolskie Voivodeship delivered PPP śla m.in. takie przedmioty prawa autorskiego, conferences and workshops. young talents and future service provides (from the perspective of a producer, the de- jak utwory plastyczne oraz utwory wzornictwa Lectures were given by the teachers of the Uni- signer’s role under NPCP is that of a service przemysłowego. Te właśnie kategorie dotyczą versity, of Academy of Fine Arts in Gdańsk, provider). rezultatów pracy projektantów grafiki użytkowej, Poznań University of Economics and Adam o których będzie tu mowa. Mickiewicz University in Poznań, representatives In addition, the Program facilitates the deliv- of companies successful on the furniture market ery of trainings and traineeships for a group Ochrona prawna twórcy każdego utworu (Noti, Mikomax, Furniture Vox), experienced of students, presentation of products and tech- ma dwa wymiary: osobisty i majątkowy. designers and University graduates as well as nological potential. The training part is a prior- Nie chciałbym zbyt szczegółowo zajmować PR experts (Profundo, MTP). ity for many partners. It allows for reaching się tu autorskimi prawami osobistymi, które, a relatively large group of future designers while jako niezbywalne, nie są zwykle przedmiotem The Conference featured the speech by prof. zw. they are at the University, by establishing rela- sporów. Znacznie więcej kontrowersji wzbudzają Marcin Berdyszak, President of UAP, presenting tions between the future business partners. The natomiast autorskie prawa majątkowe, których the development plans of the University, which majority of partners recognise cooperation as will be extended to transform into an advanced respektowanie wiąże się z ponoszeniem real- constructive as far as designing is concerned, nych kosztów. Spójrzmy zatem na art. 17 educational unit with a research centre. The since it stimulates creativity in terms of provid- current base primarily made up from the teaching ww. ustawy, który mówi: „Jeżeli ustawa nie sta- ing solutions to difficult problems throughout nowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne staff and equipment will be gradually extended. the process. This will allow a wider response to business prawo do korzystania z utworu i rozporządza- demands by offering the results of research Students claim that it is crucial to be able nia nim na wszystkich polach eksploatacji oraz on the one hand, and by working on projects to go through the whole implementation process, do wynagrodzenia za korzystanie z utworu”. in which they can use their academic knowledge with companies presenting such demands Ustawodawca zabezpiecza w ten jednoznaczny and acquire practical skills (teamwork, division on the other hand, consistently developing sposób materialny interes twórcy. Rzeczy- of responsibilities, reacting to problems and cri- the practices of work of the Faculty of Architec- wistość prawna to jednak tylko jedna strona ture and Design and business. ses). Many students find that the possibility to create a prototype and become known as medalu. Flexible Program a designer (first experience) is of key importance. … a jaka jest rzeczywistość Ten years of Program development and coopera- Gaining topical knowledge of materials, technol- tion with the industry have equalled continuous ogy and market as well as acquiring teamwork Praktyka jednak bardzo często odbiega od usta- research and search for better applications skills are obvious values for all the Program wowych wytycznych. Podczas współpracy of the Program. It has been worked out and in- participants (science and business). z różnego rodzaju firmami i instytucjami projek- troduced as a flexible modifiable structure, Further elements of UAP students’ entrepreneur- tant bywa narażony na większe lub mniejsze depending on the situation and needs, based ship support are worth implementing, inter alia, nadużycia z ich strony. Należy tu rozróżnić dwie on precisely set rules. Objectives and needs by means of an elaborate students traineeship sytuacje: projektowania dla dużych korporacji of NPCP participants under PE-P have varied, system. This may result in significant economic o ugruntowanej pozycji na rynku oraz dla nie- which enhances the projects implemented when growth (education practically based on market wielkich, rozwijających się firm lokalnych. understanding and acceptance are at play. and social needs) and keeping in Poland highly W pierwszym przypadku projektant znajduje się qualified graduates of state universities. w dużo lepszym położeniu. Wpływa na to sze- reg czynników. Przede wszystkim menadżero- 10 PE-P UAP wie dużych firm najczęściej zdają sobie sprawę Business partners: Photos ze znaczenia profesjonalnie wykonanej identy- NOTI / Profap / Paged / Implemented in production by NOTI fikacji wizualnej oraz wszelkich innych elemen- / Schattdecor / Ridex / FORBO / tów graficznych istotnych dla funkcjonowania - family of seats, designed by Małgorzata Bron- / EGGER firmy. Wiedzą, że spójny wizerunek dodaje ikowska, 6 PE-P, produced by Noti since 2007 wiarygodności i wpływa na lojalność finalnego - family of seats COMFEE, designed by Anna klienta, a zatem generuje realny zysk. A jeśli Visit the 10 PE-P exhibition: Hrecka, 6 PE-P, produced by Noti since 2007 mają świadomość wartości dobrego projektu, arena DESIGN 2011 in Poznań - family of tables ONYKS, designed by Marta jest dla nich oczywiste również prawo twórcy www.pep.asp.poznan.pl Szczepańska, 9 PE-P, implemented by MIKO- do otrzymania wynagrodzenia za jego wyko- MAX in 2011 nanie. Jak każda usługa, także i projektowanie

30 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Moim zdaniem

Prawa autorskie projektantów we współpracy z firmami i instytucjami

Dr Dawid Korzekwa, Prezes Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej

ma swoją cenę. A im lepiej jest wykonana, tym swój dorobek, albo zrezygnować i nie zdobyć tów wstępnych ekspozycji i katalogu wystawy jej wartość jest większa. Stworzenie np. w pełni kolejnej pozycji do portfolio. Działania tego typu „Chcemy być nowocześni! Styl lat 1955-1968 profesjonalnego systemu identyfikacji wizualnej istnieją, ale są stosunkowo najmniej krzywdzące w kolekcji Ośrodka Wzornictwa Muzeum Naro- wymaga przecież nie tylko talentu i kreatywno- dla twórcy. dowego w Warszawie”. Tego typu praktyki stoją ści, ale także ogromnej wiedzy i umiejętności. Zdarzają się bowiem znacznie mniej uczciwe w sprzeczności ze standardami międzynarodo- Ponadto, duże firmy i korporacje, nie respektując praktyki, takie jak przeciąganie w nieskończo- wymi. Jako STGU staramy się walczyć z takimi autorskich praw majątkowych twórcy narażają ność terminu zapłaty za wykonany projekt, działaniami, gdyż uważamy je za nieetyczne się na spadek wiarygodności w przypadku, wypłata jedynie części ustalonego wynagrodze- – pozbawiają bowiem projektanta wynagrodze- gdyby projektant zdecydował się na dochodze- nia lub w ogóle odmowa uiszczenia należności. nia należnego za najbardziej kreatywny etap nie swoich praw na drodze sądowej, a sprawa Nieuczciwy zleceniodawca liczy zazwyczaj procesu projektowego, jakim jest sporządzenie dodatkowo zostałaby nagłośniona. Zbyt wiele na to, że projektantowi nie będzie się opłacało projektu wstępnego. Prowadzi to nieuchronnie mają zatem do stracenia, aby ignorować prawa poświęcać sił i środków na długotrwały proces do spadku jakości ważnych i prestiżowych twórcy. sądowy i zaniecha dochodzenia swoich praw. projektów, gdyż uznani twórcy nie będą się W znacznie gorszej sytuacji jest projektant Inną, równie nieuczciwą, praktyką stosowaną angażować w projekty, które nie przynoszą im wykonujący zlecenia od niewielkich, rozwijają- przez firmy jest organizacja swego rodzaju satysfakcji finansowej. cych się firm lokalnych. Ich właściciele z jednej konkursu. Zwracają się one wówczas – bezpo- strony nie są świadomi wagi i znaczenia firmo- średnio lub np. poprzez ogłoszenia w branżo- Dobre praktyki wego systemu identyfikacji wizualnej, a z drugiej wych portalach – do projektantów ze zleceniem chcieliby maksymalnie obniżyć koszty, jakie przygotowania propozycji logo dla danej firmy. Ale istnieją również pozytywne wzorce - takie pochłoną tego typu usługi. Czyli głównym kry- Spośród nadesłanych projektów mają wybrać formy konkursu, które nie zakładają nieetycz- terium wyboru wykonawcy jest w znakomitej ten najbardziej dla nich atrakcyjny. Scenariusze nych praktyk wobec twórcy. Jest to konkurs większości cena, a nie jakość. mogą być różne: albo rzeczywiście jeden projekt składający się z dwóch etapów. W pierwszym zostaje wybrany, a z jego twórcą podpisuje się jurorzy analizują portfolio nadesłane przez Taka praktyka jednak świadczy o krótkowzrocz- umowę (w takim wypadku pozostali projektanci uczestników, aby wybrać spośród nich najbar- nej polityce właścicieli małych firm, gdyż tanio, poświęcili swój czas i umiejętności całkowicie dziej interesujące oferty. Ich autorów następnie ale źle wykonane logo będzie negatywnie za darmo) albo też konkurs pozostaje nieroz- zaprasza się do kolejnego etapu, za udział świadczyło o firmie przez cały okres jej dzia- strzygnięty, a zleceniodawca otrzymał darmowe w którym przewiduje się określoną kwotę łania, o ile właściciel nie zdecyduje się w póź- projekty, z których jednego używa, np. po nie- niejszym czasie na kosztowny i skomplikowany wynagrodzenia, niezależnie od ostatecznego wielkiej modyfikacji. Zatem utwór (w rozumieniu zwykle proces rebrandingu, a więc w rezultacie rozstrzygnięcia. W ten sposób projektanci ustawy) został wykonany, ale twórca nie odnosi zapłaci dwa razy za to samo. Bardzo często nie mają poczucia, iż wykonali pracę nieodpłat- z tego tytułu żadnych wymiernych korzyści. zdarza się tak, że wynagrodzenie za wykonanie nie. Takie postępowanie wydaje się uczciwe zlecenia jest zupełnie nieproporcjonalne do ko- Również instytucje publiczne często nie respek- i godne polecenia. Konkurs na takich zasa- niecznych do jego realizacji umiejętności i wie- tują autorskich praw majątkowych twórców dach przeprowadziło swego czasu Centrum dzy. Doświadczony projektant na takie zlecenie grafiki, proponując im udział w bezpłatnych Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu nie zwróciłby zapewne uwagi, ale człowiek, konkursach na różnego typu projekty, czego bądź Sinfonia Varsovia. który zaczyna karierę w branży projektowej przykładem mogą być np. niedawne działania Dr Dawid Korzekwa staje przed dylematem: albo wykonać pracę Muzeum Narodowego w Warszawie, które za nieadekwatne wynagrodzenie i powiększyć zaprosiło projektantów do przesyłania projek- Zdjęcie: Daniel Ogulewicz

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 31 IN MY BOOK oped visual identification and any other graphical is another equally unfair practice employed by elements significant for the operation of the com- the companies. These companies announce a pany. They are aware that a coherent image adds commission to designers, directly or e.g. through credibility and affects loyalty of the final customer, dedicated portals, to prepare a sample logo of COPYRIGHTs OF DESIGNERS thus generating real profit. As they are aware of a given company. The companies are then to IN COOPERATION WITH the value of a good project, the right of the creator select the most attractive project from those sent COMPANIES to remuneration for its development is equally ob- by designers. The scenarios may vary: either AND INSTITUTIONS vious to them. A project has its price, as any other one project is indeed selected and a contract is service. And the better it is, the greater value it signed with its creator (in such a case other de- has. For instance, development of a fully profes- signers devoted their time and skills completely Dr Dawid Korzekwa sional system of visual identification requires not free of charge), or the procedure remains un- President of the Association of Applied only talent and creativity but also profound knowl- settled and the employer acquires free projects Graphic Designers (Stowarzyszenie Twórców edge and skills. What is more, large companies and uses one of them, having introduced slight Grafiki Użytkowej – STGU) and corporations who fail to respect author’s modifications for instance. Consequently, the economic rights risk the decrease of credibility if work (within the meaning of the Act) has been the designer decides to pursue his rights in court, created but the creator gains no notable benefits How does the law protect creators and additionally the case is publicised. They have on that account. First of all, let us examine how the protection far too much to lose to ignore the creator’s rights. Similarly, public institutions frequently fail to of copyright looks in theory. Article 1 of the Act Designers who take commissions from small, respect author’s economic rights of graphic on Copyright and Neighbouring Rights (Journal developing local companies are in a far worse designers by offering them participation in free of Laws 1994, No 24, item 83) mentions, inter situation. On the one hand, owners of such competitions for various types of projects, for , such subject matter of copyright as three- alia companies are unaware of the significance instance the recent initiative of the National Mu- dimensional artistic works and industrial designs. and relevance of the company system of visual seum in Warsaw, in which designers were invited Precisely these categories relate to the results of identification; and on the other hand, they wish to to send preliminary projects of expositions and work of applied graphic designers in question. decrease the costs of such services to the mini- catalogue of the exhibition “We want to be mod- Legal protection of authors of any work has two mum. This means that price, and not quality, is ern! Polish Design 1955–1968 from the Collec- dimensions: personal and economic. I wouldn’t their main criterion in the choice of the designer tion of Design Center of the National Museum in like to go too deep into detail about author’s in the majority of cases. Warsaw”. Practices of this kind are contradictory personal rights, which, being untransferrable, to international standards. As STGU, we try to However, this practice exhibits a short-sighted usually are not subject to disputes. Far greater fight such actions, as we consider them unethical policy of owners of small companies, as cheap controversy is provoked by author’s economic since they deprive the designer of remuneration yet bad quality logo will reflect badly on the rights, the recognition of which involves real due for the most creative stage of the designing company for its whole duration as long as the costs. Let us therefore study Article 17 of the process, i.e. development of the preliminary proj- owner doesn’t decide later in favour of a usually abovementioned Act, which provides that “Un- ect. This leads to inevitable decrease of quality of costly and complicated process of rebranding, less otherwise provided in the law, the creator important and prestigious projects, since recog- and thus the company pays twice for the same shall have the exclusive right to use the work nised creators will not engage in projects which product. Frequently, remuneration for performing and subject it to all forms of exploitation, and give them no financial satisfaction. the commission is completely disproportionate also the right to remuneration in exchange for to the necessary skills and knowledge of the the use of the work”. Good practices designer. An experienced designer would prob- The legislator explicitly safeguards the economic ably pay no attention to this kind of commission Positive examples are yet present, i.e. such forms interest of the creator. Legal reality is, however, but somebody at the outset of his career in the of competitions that do not base on unethical only one side of the coin. design business confronts the following dilemma: practices regarding creators. Such competitions should I work for disproportionate remuneration consist of two stages. In the first stage, the jury … in reality and extend my achievements or refuse and analyses portfolios sent by participants and selects the most interesting offers. Their authors However, practice very often differs from legal re- deprive myself of additional piece in my portfolio. are then invited to participate in the second quirements. A designer cooperating with various These situations occur but are considerably least stage, where remuneration is provided for, irre- companies and institutions is sometimes subject harmful to the creator. spective of the final result. In this way the de- to greater or smaller abuses on the part of these For much less fair practices do occur, e.g. end- signers are prevented from the feeling that companies and institutions. This relates to two lessly stretching the due date of payment for they work for free. This practice seems to situations: designing for large well-established the project, paying only a part of remuneration be fair and recommendable. A competition corporations and for small, developing local agreed on or paying no remuneration at all. based on the abovementioned rules was companies. Dishonest employers usually hope that it won’t once carried out by the Centre of Contem- In the first case, the designer is in much better be worthwhile for the designer to devote energy porary Art “Znaki Czasu” in Toruń and by position. A number of factors are at play. First of and resources to a lengthy lawsuit and that he Sinfonia Varsovia. all, large company managers for the most part will abandon the pursuit of his rights. Announce- realise the significance of professionally devel- ment of a kind of a contract award procedure Dr Dawid Korzekwa

32 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne W opinii Andrzeja Tomasza Rudkiewicza perium Rosji to historyczna i polityczna tradycja Finlandii. W tych warunkach powstała kultura materialna, JAKI JEST która wyróżnia się i którą wysoko cenić trzeba od pierwszego kontaktu. Tadeusz Kościuszko, jadąc przez Finlandię w 1798 roku w drodze FIŃSKI do Ameryki opisał w dziennikach niezwykły kraj Finów. Uderzył go porządek i czystość DESIGN? ubogiego i skromnie żyjącego narodu. Jest wiele składników działań społeczeństwa, które w wyniku dały specjalne cechy i wpłynę- ieszkając od 25 lat w Finlandii żyłem Przykładem sukcesu i wartym naśladowa- ły na estetykę i całość kultury fińskiej, tworząc M codziennym życiem tego kraju. Pra- nia wzorem może być design Skandynawii. w obecnych czasach uznaną przez świat moc- cowałem przez 13 lat jako projektant w jednej Lotniska, dworce, miasta i uporządkowany ną międzynarodową markę. z największych firm skandynawskich krajobraz oraz przedmioty codziennego użytku Johan Wilhelm Snellman, myśliciel i filozof ro- ED-design poznając fiński sposób projektowa- to rezultat zintegrowanego działania tych nie- mantyzmu stworzył Finom filozoficzne kierunki nia od kuchni. licznych populacji z Północy. Życie w surowych Od 11 lat pracuję z moją polską firmą dla kra- warunkach i konieczność ich opanowania jowego przemysłu korzystając z moich zagra- to geneza designu skandynawskiego. Wszyst- nicznych doświadczeń. ko tam jest celowe – uważnie zaprojektowane. W Polsce coraz wyrażniej zdajemy sobie inowie są naturalną częścią Skandyna- sprawę, że design powinien być jednym z pod- F wii, a jednak stworzyli własną, oryginalną stawowych składników innowacyjności i cywili- drogę. Również w designie. zacyjnego rozwoju naszego kraju. Nie ma kultury materialnej bez tradycji i kul- Uważam, że wzornictwo może być podstawą tury. Warto prześledzić na czym opiera się rewolucyjnego skoku jaki Polska powinna wy- specyficzna fińska kultura materialna i wartość konać aby uporządkować i lepiej zorganizować wzornictwa. nasze środowisko. Nasze otoczenie powinno Mała niewiele ponad 5 milionowa populacja być bezpieczne, wygodne i estetyczne. Drogą fińska zajmuje teren większy o około 10% do budowy naszej materialnej kultury, i na- od terytorium Polski. rzędziem działania powinien być nowoczesny Specyficzne warunki – ciężkie ciemne zimy, społecznego działania. Nauczał, że będąc i nowatorski design. długie dnie letnie i krajobraz skał, morza i jezior małym narodem, tylko uporem, pracą i przez zornictwo nie jest niezależnym abs- to tło w jakim rozwija się ich kultura. edukację można osiągać znaczenie na świecie. W trakcyjnym tworem. Mówimy o wzor- Prowincjonalne ale autonomiczne w przeszło- Finlandia stała się niezależnym krajem po I woj- nictwie narodowym z Włoch, Japonii, Niemiec ści położenie jako prowincji Królestwa Szwecji nie światowej. Jak wiele innych młodych czy Anglii. Te różne style czy szkoły różnią się i zdecydowane upieranie się przy prawie republik w Europie powstawał kraj, w którym wyraźnie, będąc wynikiem specjalnego cha- do samodzielnego decydowania o sobie w Im- podstawowe znaczenie miały równe prawa, rakteru kraju. rozwój edukacji, kultury i chęć zajęcia miejsca w świecie. Pomimo różnych zmian w najnow- szej historii Finlandia do dziś nieprzerwanie Andrzej Tomasz Rudkiewicz, projektant wzornictwa samodzielnie buduje swoją państwową struk- przemysłowego, mianowany w 2008 roku przez IWP Designerem Roku, turę. mieszka od 1986 roku w Finlandii. Od 1988 należy do Stowarzyszenia czasie ostatniej wojny pomimo osta- Projektantów Fińskich ORNAMO. W tecznej kapitulacji fiński naród odniósł Pracował jako designer od 1986 do 1999 roku w fińskiej firmie moralne, narodowe zwycięstwo nad Związkiem projektowej ED-design. W 1994 roku założył razem z bratem Jakubem Radzieckim. Rosyjski zwycięzca ostatecznie w Warszawie wzorniczą firmę projektową NC.ART. Razem ze swoją docenił twardą i upartą postawę Finów w ko- firmą projektował design tramwajów, autobusów, AGD, elektroniki lejnych fazach wojny. W skali czasu pełne i sprzętu oświetleniowego. Firma NC.ART specjalizuje się w stosowaniu poświęcenia ustępstwa Finów w rokowaniach nowoczesnych metod trójwymiarowego projektowania komputerowego po wojnie, stały się sukcesem i przyniosły i realizacji z użyciem numerycznych metod wdrażania projektów. szansę dla rozwoju gospodarczego. Amery- kański plan Marshala i ogromny rynek zbytu

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 33 Związku Radzieckiego przyniosły stabilny Dla designu jako narodowego symbolu Fin rozwój nowoczesnej gospodarki drugiej połowy ma uczucia podobne jak dla swojego kraju XX wieku. Po wojnie umiejętna międzynarodo- i flagi narodowej. Połączenie funkcji, symboliki wa gra polityczna dała niezależność. i obowiązku. Nowe czasy to likwidacja biurokracji i uporząd- Można zostać projektantem zdając na studia kowanie a przede wszystkim uproszczenie a zdany egzamin jest jednocześnie możliwo- działania instytucji państwowych w Finlandii ścią rozpoczęcia niezależnego dorosłego ży- w latach 60-tych. cia i opuszczenia domu rodzinnego. Państwo- Odbywa się też dalszy świadomy rozwój edu- we stypendia dają wszystkim równe szanse kacji i badań naukowych w kraju i chęć zdoby- kształcenia w kraju i w dobrych warunkach cia uznania na świecie. na uczelniach zagranicznych. oczucie wartości sztuki użytkowej Finowie mają przekonanie o dobrym kierunku pojawiło się w Finlandii wyrażnie w dru- rozwoju państwa, zajmują pozytywną i kon- P giej połowie XIX wieku. W 1875 roku powstaje struktywną postawę w życiu politycznym, Fińska szkoła Sztuki Stosowanej. Specjalna gospodarczym i kulturalnym. wartość produktów fińskich znajduje uznanie oważny kryzys ekonomiczny po upadku na świecie. Eliel Saarinen, autor głównego Związku Radzieckiego wykorzystany P dworca kolejowego w Helsinkach, większość i wzory graficzne – stają się podstawą poczu- został do radykalnych zmian. Z tradycyjnie ła- kariery zawodowej spędza projektując w USA. cia estetyki fińskiej. twego rynku ZSRR fińska gospodarka została Alvar Aalto tworzy od lat dwudziestych do po- w sposób metodyczny przestawiona na najbar- łowy XX wieku nowatorskie budowle i rewolu- zz Harri Korhonen i jego firma INNO tworzy dziej wymagające i konkurencyjne rynki global- cyjne technologicznie wyroby uznane na świe- awangardowe, funkcjonalne meble biurowe. ne. Głównymi działaniami był skokowy rozwój cie. Fińscy projektanci są sławni na świecie, zz Eero Arnio i jego plastikowe fotele, są na- edukacji, intensyfikacja badań naukowych, fińscy producenci tworzą intratne przedsię- śladowanym na świecie standardem a okrągłe polityka promocji innowacji w gospodarce oraz wzięcia oparte na designie i z poparciem nowatorskie fotele jego autorstwa grały role ekspansja eksportowa. Zamierzenia w tych państwa budują marki fińskiego wzornictwa. futurystycznych elementów wnętrz w filmach kierunkach były z dyscypliną realizowane przez Stworzona w 1935 roku przez Alvara Aalto Kubricka. państwo i przemysł oraz przez indywidualnych i grupę przedsiębiorców firma ARTEK jest zz Antti Nurmesniemi, to porcelana, szkło, obywateli. Rezultatem jest czołowa pozycja 75 letnim przykładem sukcesu i możliwości naczynia kuchenne, architektura. wśród najbardziej nowoczesnych i innowacyj- trwania przedsięwzięcia opartego na designie. nych gospodarek świata. zz Tapio Wirkkala – projektuje i wykonuje Nowoczesny design to czasy wyroby szklane. Miejsce Finlandii wśród krajów najle- po II wojnie. Polityka promo- piej rozwiniętych jest przed- wania atrakcyjnych zz Kaj Franck. miotem narodowej dumy. wzorniczo produk- zz Harri Koskinen. Flaga fińska umieszczana tów i marek zz firmy ARTEK, ITTALA, HACKMANN, z pietyzmem na przezna- jest konse- PENTIK, AARIKKA. czonych jej miejscach to symbol tej dumy i spo- To uznane marki światowe łecznej pewności siebie. esign służy urządzeniu codziennego ówiąc o fińskim designie D życia. W dużym i najmniejszym wymia- M można zacząć od flagi narodowej. rze służy społeczeństwu. Dobrze marketingo- Jest zaprojektowanym symbolem graficz- wany jest nowoczesnym środkiem ekspansji nym w skandynawskiej formule, tak jak flagi międzynarodowej i opłacalnym interesem dla Szwecji, Danii, Norwegii i Islandii. Wciągana kraju. W taki sposób widzi rolę wzornictwa na maszt przed domem fińskim traktowana jest projektant. Wzory są skromne i funkcjonalne. kwentną polityką kraju i okazuje się rentownym Ceniona jest specyficzna synteza i prostota z najwyższym szacunkiem. O zmierzchu zdej- interesem. mowana. I tylko w Noc Świętojańską powiewa formy. przez 24 godziny. Maszt flagi jest dobrze zz Meble Alvara Aalto, produkty firmy ARTEK, Ostatnie lata przyniosły rozwój designu zaprojektowany. Sama flaga w zdefiniowanych wyginane z warstw forniru zestawy używane najnowszej generacji. Innowacyjnego opar- kolorach, gatunku i wymiarze. Wykonana z naj- są od dziesięcioleci jako wyposażenie placó- tego na najnowszych technologiach. Widać lepszych jakościowo materiałów. Wszystko wek zagranicznych. to we wzornictwie produktów takich koncer- co dotyczy flagi i otaczającego ceremoniału zz Marimekko – firma sprzedająca tkaniny nów jak NOKIA, NESTE, ORAS, MARTELA traktowane jest z absolutną powagą. i ubrania, tworzy prosty styl, którego kolory czy VALTRA.

34 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Specjalne cechy wzorów tych koncernów In my view culture without tradition and culture. Therefore it projektowane są w wieloosobowych zespołach is worth studying the basis for the specific Finn- badań i rozwoju. Te interdyscyplinarne, wielo- ish material culture and its design value. narodowe grupy specjalistów działają globalnie FINNISH DESIGN – WHAT A small, slightly over 5 million population of Finns ale realizują pomysły tworzone w fińskich IS IT LIKE? occupies the territory of about 10 percent centrach koncernów. Nieważne jak duży i mię- bigger than the territory of Poland. Specific dzynarodowy jest koncern fiński – pomysły For 25 years in Finland I have lived my daily conditions – hard, dark winters, long summer i zasady realizacji przychodzą z fińskiej centrali. life there. I worked for 13 years as a designer days, and a landscape of rocks, sea and lakes is the background for the development of their Liderem nowatorskich technik ostatnich lat były in one of the largest Scandinavian companies ED-design, learning the Finnish way of designing culture. Provincial but autonomous in the past as w Finlandii dwa duże biura projektowe, ED-de- a province of the Swedish kingdom, as well as sign – firma z trzydziestoletnią tradycją i grupa from the inside. For 11 years I have worked with my Polish company for home industry using my firmly determined in its right to decide by itself młodych projektantów PROVOKE. foreign experiences. of their own matters when part of the Russian ED-design projektuje wszystko – meble, Empire – these are features of the Finnish his- Here in Poland we become more and more torical and political tradition. Such conditions telefony komórkowe, sprzęt medyczny, sprzęt aware of the fact that design should become one were natural environment for a material culture sportowy, pojazdy, traktory. Główny rozwój of the key elements of innovation and economic which stands out and which should be appreci- tej wieloosobowej firmy nastąpił w w latach development of our country. dziewięćdziesiątych. Rewolucyjny okres mo- ated from the start. Tadeusz Kościuszko when dernizacji i innowacyjności w kraju pozwolił tej In my opinion, design can be the basis for a leap passing through Finland in 1798 on his way forward that Poland should take in order to bet- grupie zainwestować w najnowsze kompute- to America, described the unusual land of Finns ter arrange and organize our environment. in his diary. He was amazed by order and clean- rowe metody projektowania i modelowania. Our surroundings should be safe, comfortable ness of that poor and modest nation. Z doświadczonej firmy ED-design wyodrębniła and attractive. A modern and innovative design There are many elements of the actions of the so- się nowa, młoda grupa, firmaPROVOKE . should be the way to creating our material culture ciety, which resulted in specific features and in- Cechą najważniejszą obu przedsiębiorstw jest and our operational tool. osobiste zaangażowanie projektantów w naj- fluenced the aesthetics of the Finnish culture Design is not an independent and abstract trudniejsze problemy techniczne i panowanie and their culture in general so as to create in our creation. We talk about the national design from time a worldly recognised and strong interna- nad złożonymi narzędziami pracy – progra- Italy, Japan, Germany or England. Those different tional brand. Johan Wilhelm Snellman, a thinker mami komputerowymi i metodami prezentacji styles or schools vary distinctly as they are a re- and philosopher of Romanticism gave the Finns – wizualizacji i prototypowania. flection of an individual character of a country. the philosophical basis and directions for social Dla fińskiego projektanta obowiązkiem jest sta- Scandinavian design is often cited as an example activity. He taught that a small nation can only wianie sobie najwyższych wymagań i poczucie of success and a model for imitation. Airports, achieve a success and importance in the world odpowiedzialności. railway stations, cities, an orderly landscape through stamina, hard work and education. Nic dziwnego, że zaprojektowane w Finlandii as well as objects of daily use are the result Finland became an independent country after atrakcyjne wyroby to wiodące oryginalne wzor- of an integrated cooperation of the population World War I. As in case of other young republic ce globalne. of the North. in Europe, for Finland the priorities at that time In my view, living in tough conditions and the ne- were equal rights, development of education, cul- Tekst i zdjęcia: cessity to master them lies at the basis of Scan- ture and a desire to make its name in the world. Andrzej Tomasz Rudkiewicz dinavian design. Everything is for a purpose there In spite of various changes in its latest history – designed cautiously. Finland is still building its state structure all by itself. Na zdjęciach A bit of history During the World War II, despite the final capitula- przykłady fińskiego designu The Finnish people are a natural part of Scan- tion, the Finnish nation gained a moral victory over dinavia, yet they managed to create their own, the Soviet Union. The Russian winner eventually unique way, also in design. There is no material appreciated the tough and relentless attitude

Andrzej Tomasz Rudkiewicz Industrial designer, in 2008 he won “The Designer of the Year” from IWP. He has lived in Finland since 1986. Since 1988 he has been a member of the Association of Finnish Designers ORNAMO. He worked from 1986 to 1999 in a Finnish design company ED-design. In 1994, together with his brother Jakub, he set up an industrial design company NC.ART in Warsaw. In cooperation with it he made the design of trams, buses, household appliances, electronic and lighting equipment. The company specializes in applying advanced methods of 3D design and realizations with the use of numerical methods of project implementations.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 35 of the Finns in the subsequent stages of the war. towards the national design are similar to those zz ARTEK, ITTALA, HACKMANN, PENTIK, The full of devotion Finnish concessions made towards his country and national flag. AARIKKA Companies during the post-war negotiations turned out a suc- One can become a designer in Finland after Design – who is it for? cess and brought a chance for economic devel- passing entrance exams for a university. More- opment. The American Marshall Plan and a huge over, a success in the exams opens a possibil- Design serves the needs of daily life. It tries sale market of the Soviet Union ensured stable ity of beginning an independent life as adult to meet the needs of the society. When “mar- development of the modern economy of the sec- and leaving family home. The state sponsored keted” well, it is a modern method of inter- th ond half of the 20 century. After the war, skilful scholarships ensure for each student equal national expansion and a profitable business political moves at the international arena gave chances of studying in Finland as well as study- for the country. This is how the role of design the Finns independence. ing in good conditions in foreign universities. is perceived by a designer. Designs are modest and functional. Specific synthesis as well as In our time The appreciation of functional art began to ap- pear clearly in Finland in the second half simplicity of form is appreciated. Modern times brought about elimination of bu- of the 19th century. In 1875 a Finnish School reaucracy and reorganization and above all The recent years brought the development of Applied Art was established. A special value streamlining the functioning of state institutions of the design of the latest generation, which of Finnish products begins to be recognized in Finland in the sixties. Further development is innovative and based on most advanced in the world. Eliel Saarinen, the author of the main of education and R&D, as well as a continuous technologies. Is can be easily observed railway station in Helsinki, spent the major part effort to make its name can be observed in that in the design of the products of such companies of his professional carrier working as a designer country. The Finns are convinced about the right as NOKIA, NESTE, ORAS, MARTELA or VAL- in the USA. Alvar Aalto created his huge innova- direction their reforms have taken. They assume TRA. The specific features of their design are tive constructions and revolutionary, widely recog- a positive stance and a constructive attitude worked out by multi-person R&D teams. These nized products, between the twenties and the fif- in their political, economic and cultural lives. interdisciplinary, multi-national groups of experts ties of the last century. ARTEK Company, created work globally though they implement their ideas A serious economic crisis following the fall in 1935 by Alvar Aalto and a group of entrepre- in the Finnish centres of these companies. Ir- of the Soviet Union was an occasion for radical neurs is a model example of success and pos- respective of the size and number of nationalities changes. The Finnish economy was shifted from sibilities of the enterprise based on design. involved in the Finnish company – the ideas the traditionally easy USSR’s market into the most Finnish designers are world famous, Finnish and implementation rules come from the Finnish demanding and competitive global markets. producers set up successful enterprises based head office. Among the main measures were a rapid growth on design and create brands of the Finnish The leader of innovative technologies of the latest of education, focusing on research, policy of pro- design with the support of the state. years in Finland were two big design offices:ED- motion of innovation in economy, as well as ex- The modern design – after the World War design, a company with a 30-year-old tradition, port expansion. These objectives were achieved II – means a policy of promoting the products and a group of young designers PROVOKE. in close cooperation of the state institutions, and brands with attractive design. It is a continu- industry and citizens. The result, however, is im- ED-design – makes designs of everything – fur- ous state policy which turns out to be highly pressive – a leading position among the most niture, mobile phones, medical equipment, sports profitable. The following are some examples advanced and innovative economies in the world. equipment, vehicles, tractors. Its rapid develop- of world famous brands: The Finnish people take pride in the position their ment took place in the nineties country gained internationally. The Finnish flag zz Alvaro Aalto furniture, products by ARTEK. of the last century. The revolutionary period placed proudly in appropriate places is a mani- Made of veneer layers, they have been used of modernization and innovation in Finland festation and symbol of the pride and social self for many decades as furnishings in foreign enabled the company to invest in the most confidence of the nation. branches of the company. advanced computer methods of designing zz Marimekko – textile and clothing design and modelling. National design company, is characterized by a simple style, its A new, young group of designers PROVOKE Discussion on the Finnish design can be opened colours and graphic design are the essence was separated from the experienced ED-design. with the subject of the national flag. It is a graphic of the Finnish aesthetics. The most important feature of both enterprises symbol designed according to the Scandinavian zz Harri Korhonen and his INNO company cre- formula, similar to Swedish, Danish, Norwegian ates avant-garde functional office furniture. is personal engagement of designers in the most challenging technical problems and control over and Icelandic flags. It is a combination of func- zz Eero Arnio and his plastic arm-chairs be- tions, symbolism and duties. The Finnish flag, complicated work tools – computer programs came commonly followed standard; his round and presentation methods – visualisation hoisted in front of a typical Finnish house, innovative arm-chairs played a role of futuristic and prototyping. is treated with highest respect. It is taken down interior elements in films of Kubrick. at dusk. Only at Midsummer’s Night it is put zz Antti Nurmesniemi – famous for glass, kitch- My Finnish experiences of many years up for 24 hours. The mast of the flag is well enware, china, architecture and the work in Finland made me realize that designed. The colours, type and size of the flag for a Finnish designer facing most difficult zz Tapio Wirkkala – designs and manufactures are precisely specified. The flag is made from challenges as well as a sense of responsibility glass products the highest quality fabric. Everything that is con- is a must. That is why attractive products de- nected with the flag and its ceremonial is treated zz Kaj Franck signed in Finland become leading and original with absolute dignity. The feelings of a Finn zz Harri Koskinen model examples recognised in the world.

36 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Wzory przemysłowe – własność przemysłowa i prawo autorskie

Konieczność budowy strategii ochrony

Prof. Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, Uniwersytet Warszawski

rzyzwyczailiśmy się do tego, Z pewnością znaczenie wyglądu może własności przemysłowej, czy wzorem P że otaczający nas świat oceniamy być różne dla ostatecznego wyboru, ja- wspólnotowym, dla którego podstawę w kategoriach estetycznych, poszukując kiego się dokonuje. Zależy to oczywiście prawną stanowi Rozporządzenie o wzorze przedmiotów, które sprawiają nam wizu- przede wszystkim od rodzaju wytworu, wspólnotowym, wyłączność posługiwania alną przyjemność. Na niektóre być może z jakim mamy do czynienia. I chociaż się zastrzeżonym wzorem rozciąga się nie zwracamy baczniejszej uwagi, przyj- dla niektórych decydującym czynnikiem na terytorium Polski lub terytorium Unii mując jako pewien standardowy element wyboru może być funkcjonalność czy inne Europejskiej. na przykład naszej „biurowej” rzeczywi- walory użytkowe, to jednak nie wydaje Podobnie, jak inne prawa własności stości stojący na naszym biurku telefon się, by wygląd w ogóle nie miał znaczenia przemysłowej, również prawo z rejestracji w określonym kształcie, kolorze, spełniają- również w tych wypadkach. To sprawia, wzoru przemysłowego zapewnia upraw- cy różne funkcje. Jednakże, gdy kupujemy że wygląd przedmiotu staje się ważnym nionemu wyłączność, na którą składają nowy telefon komórkowy, to chcemy, instrumentem dla kreowania przewagi się możliwość zakazania przez uprawnio- by był on nie tylko nowoczesny, spełniał konkurencyjnej, a w konsekwencji rynko- nego osobom trzecim wytwarzania, ofero- wiele funkcji, ale również by po prostu był wego sukcesu. wania, wprowadzania do obrotu, importu, ładny. Można powiedzieć, że naturalną Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego eksportu lub używania wytworu, w którym chęcią człowieka jest to, by korzystanie jest jednym z prawnych instrumentów, wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub z przedmiotów zaspakajało nie tylko służących osiągnięciu takiego celu, za- składowania takiego wytworu dla takich nasze potrzeby użytkowe, ale również pewniając uprawnionemu wyłączność celów. Zarejestrowanie wzoru przemysło- „cieszyło oko”. na posługiwanie się w obrocie określonym wego, pozwala zatem podmiotowi legity- wzorem. Można zadać sobie retoryczne mującemu się prawem z rejestracji wystą- Znaczenie wyglądu raczej pytanie, czy samochód Ferrari był- pić z roszczeniami przeciwko każdemu W zasadzie nie ma takich przedmiotów, by marzeniem tak wielu, gdyby jego cha- podmiotowi, który bezprawnie wkracza które otaczają współczesnego człowie- rakterystyczna sylwetka była powielona w zastrzeżoną wyłączność. Niezależnie ka, w przypadku których można byłoby przez wielu producentów samochodów? od powyższego przepisy Rozporządzenia uznać, iż ich wygląd zewnętrzny jest bez o wzorze wspólnotowym umożliwiają rów- nież uzyskanie na terenie Unii Europejskiej znaczenia. Z przyczyn oczywistych kon- Ochrona niedoceniana statacja ta dotyczy tylko tych przedmio- prawa do wzoru niezarejestrowanego. tów, gdzie ingerencja człowieka w ich wy- Prawo z rejestracji wzoru można uzyskać Jednakże obserwacja obrotu gospodar- gląd w ogóle jest możliwa. Są to więc w Urzędzie Patentowym Rzeczypospo- czego ciągle uprawnia do postawienia wytwory człowieka, których wygląd zależy litej Polskiej bądź poprzez rejestrację tezy, iż ochrona ta jest niedoceniana. od tego, co osoba, która je projektuje w Urzędzie do spraw Harmonizacji Rynku Z jednej strony w wielu przypadkach, uznaje za istotne. Projektant wyposaża Wewnętrznego. w których ochrona wzoru zdaje się naj- je w cechy estetyczne bądź funkcjonalne, W zależności, czy mamy do czynienia lepszym rozwiązaniem, podmioty rozpo- by sprostać oczekiwaniom odbiorców, z wzorem przemysłowym, którego czynają trudną batalię o rejestrację prze- konsumentów. ochronę regulują przepisy ustawy o prawo strzennych znaków towarowych, z drugiej

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 37 zaś strony w ogóle nie ubiegają się o taką przez sąd orzekający o naruszeniu bądź wytwórców towarów, którzy konkurują ochronę licząc, iż wyłączność zapewni nasze prawo zostanie unieważnione. przede wszystkim atrakcyjnym wyglądem im prawo chroniące uczciwą konkurencję Jednakże, ta swoista niedogodność, jest zewnętrznym przedmiotów, spełniających bądź przepisy prawa autorskiego. również ogromną zaletą tej ochrony, gdyż różnorakie ludzkie potrzeby. pozwala na szybkie uzyskanie prawa wyłącznego. W przypadku wzorów prze- Właściwa forma ochrony mysłowych, rejestrowanych przez Urząd Świadomy wybór korzyści Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej W każdym przypadku ważne staje się Trzeba jednak pamiętać, że ochrona formy czas oczekiwania na uzyskanie prawa opracowanie właściwej strategii ochrony, wytworu jako znaku towarowego czy jako ochronnego wynosi średnio 4 miesiące. tak aby korzystając z dostępnych instytucji utworu w oparciu o ustawę o prawie Dla porównania warto wskazać, iż czas prawnych stworzyć optymalne narzędzia autorskim i prawach pokrewnych nie przy- potrzebny na uzyskanie prawa wspólno- budowania rynkowego sukcesu. Znacze- niesie tożsamych rezultatów z tymi, które towego to okres średnio 45 dni. W przy- nie wzornictwa w naszym codziennym wiążą się z uzyskaniem prawa z rejestracji padku rejestracji znaków towarowych czas życiu powinno również skłaniać do po- wzoru. Teoretycznie prawo ochronne pomiędzy zgłoszeniem znaku towarowego szukiwania właściwych instrumentów na znak towarowy może dawać ochronę do rejestracji a uzyskaniem ochrony jego ochrony. Dlatego konieczne jest nieograniczoną w czasie, jednakże w wie- to okres średnio 1,5 roku w przypadku budowanie właściwych strategii ochro- lu przypadkach forma wytworu nie będzie praw udzielanych przez Urząd Patentowy ny, uwzględniających oczekiwania miała zdolności rejestracyjnej z uwagi Rzeczypospolitej Polskiej i 26 tygodni i priorytety podmiotu, który zamierza na istniejące wyłączenia od rejestracji, korzystać z danego wzoru. warunkowane ochroną interesu ogólnego. Z kolei ochrona Dokonany przez przedsię- w oparciu o prawo biorcę wybór pomiędzy autorskie, chociaż uzyskaniem prawa również nieporów- z rejestracji a ochroną nywalnie dłuższa, w oparciu o prawo au- niż ta wynikająca torskie czy zaniechaniem z prawa z reje- ubiegania się o ochronę, stracji, wiązała się by skorzystać z prawa będzie z konieczno- do wzoru niezarejestrowanego, ścią wykazania przez nie może być wynikiem niedopa- osobę żądającą ochrony trzenia czy przypadku, lecz powi- przysługiwania autorskich nien być świadomym wyborem praw majątkowych na od- korzyści, jakie każda z tych form powiednim polu eksploatacji. ochrony niesie. Konieczne staje się zwrócenie uwagi, że możliwość doko- Oczywiście, iż również ochrona wynikają- nania świadomego wyboru uzależniona ca z prawa z rejestracji nie jest pozbawio- w przypadku wspólnotowego znaku to- jest również od powzięcia odpowiednich na cech, które mogą rzutować na atrakcyj- warowego. Korzystanie z prawa do wzoru kroków, we właściwym czasie. ność tej formy ochrony. Do takich należy niezarejestrowanego w ogóle nie wymaga z pewnością, większa, niż w przypadku podjęcia kroków przed żadnym urzędem. Możliwość uzyskania ochrony poprzez re- innych praw własności przemysłowej, Oczywiście wybór właściwej formy ochro- jestrację, tak jak w przypadku wszystkich niepewność, co do trwałości uzyskanego ny musi przede wszystkim uwzględniać praw własności przemysłowej, uzależ- prawa. Wiąże się to przede wszystkich faktyczne potrzeby i oczekiwania pod- niona jest od zgłoszenia w odpowiednim z odmienną, od innych praw własności miotu, a także funkcje, jakie uzyskana czasie. W przypadku wzorów przemysło- przemysłowej, procedurą rejestracji tego ochrona ma spełniać. Dlatego też krótsza wych ograniczenia w uzyskaniu ochrony prawa, której jedynie formalny charakter w czasie ochrona będzie z pewnością wiążą się z publicznym ujawnieniem dane- powoduje, iż zdolność rejestracyjna ta- wystarczająca dla tych wytworów, których go wzoru. Odrębna, aczkolwiek niezwykła kiego wytworu jest praktycznie dopiero wygląd w większym stopniu uwarunko- ważna kwestia, pojawiającą się w kontek- weryfikowana w przypadku zaistnienia wany jest, przemijającymi ze swej natury, ście budowania strategii ochrony wiąże się sporu, co do naruszenia. Chociaż uzyska- trendami mody. Wydaje się zatem, iż czas również z koniecznością stworzenia odpo- liśmy prawo z rejestracji, to wobec braku trwania ochrony raczej rzadko będzie wiednich procedur przez podmioty, które badania zdolności rejestracyjnej wzoru stanowił wystarczający argument dla rezy- zamierzają korzystać z ochrony, w tym przez Urząd Patentowy, może się okazać, gnacji z prawa z rejestracji wzoru na rzecz także między innymi procedur zachowania że ochrona nie zostanie nam udzielona np. prawa autorskiego w przypadku poufności.

38 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Industrial designs – industrial the objective by providing its holder with results to the ones which may be obtained property and copyrights an exclusive right to use a certain design when being granted design registration in business activity. We might ask a rather rights. Theoretically, a trademark protec- rhetorical question whether Ferrari would tion right may entitle to a protection which be a dream of so many if its characteristic is unlimited in time, however in many cases The Need To Develop silhouette were copied by numerous car the form of a work will not be registrable manufacturers? due to existing registration exclusions A Protection Strategy required by public interest considerations. Protection underestimated Meanwhile a copyright-based protection, though incomparably longer than the one We already got used to perceiving Design registration rights may be obtained resulting from registration rights, the world which surrounds us using from the Patent Office of the Repub- will require from an applicant for protection aesthetic categories, looking for objects lic of Poland or through a registration to prove that author’s economic rights in re- which give us a visual pleasure. Perhaps in the Office of Harmonisation in the Internal spective fields of use are actually vested we do not pay any special attention Market. in him/her. to some of them, just accepting for example Depending on whether we deal with a telephone on our desk, having certain an industrial design whose protection Obviously the protection based on shapes, colours and different functionalities is regulated by provisions of the Industrial registration rights is not free of certain as a standard element of our “office” realm. Property Law or a Community design features which might affect popularity However, when we buy a new mobile for which the legal basis is the Com- of such form of protection. They surely phone, we want it to be not only a state- munity Design Regulation, the exclusive include a higher uncertainty, as compared of-the-art multi-functional device but just rights to use such registered design apply to other industrial property rights, as to time a nice object as well. We could conclude in the territory of Poland or in the territory limits of any obtained rights. First of all, that humans naturally strive for using of the European Union. it is a consequence of a different, than it objects which not only satisfy our needs is the case for all other industrial property Just like other industrial property rights, for usability but also delight our eyes. rights, procedure for registration of such industrial design registration rights provide rights, the result of which is that registrabil- their holder with certain exclusive rights The importance of physical ity of such work may be verified in practice including the right to prevent third parties appearance only in a court dispute for an alleged viola- from manufacturing, marketing, import- tion thereof. Although we obtained regis- In principle, in the modern world there are ing, exporting or using any work in which tration rights, then due to the lack of any no such objects around where we could the design is incorporated or used or from verification of registrability of the design argue that their appearance is absolutely storing such work for those purposes. So by the Patent Office it may turn out that unimportant. Due to obvious reasons such the registration of industrial design gives the protection is not granted by a court statement applies only to the objects any entity who is a beneficiary of the regis- judging the case for an alleged violation whose appearance might be affected tration rights a claim against any other party or our right is invalidated. and shaped by our human intervention. which unlawfully breaches the exclusivity So these are the works, the appearance reserved. Notwithstanding the foregoing, However, that specific disadvantage con- of which depends on what is considered provisions of the Community Design Regu- stitutes also a great advantage of that form important by their designer. The designer lation entitle to obtain unregistered design of protection as it allows to quickly obtain equips them with aesthetic or functional rights within the area of the European exclusive rights. In the case of industrial properties in order to respond to humans’ Union. designs registered through the Patent Of- expectations. However, a review of business practices fice of the Republic of Poland a respective For sure the importance of physical ap- still authorises to argue that such protection waiting time for a protection right amounts pearance for a final selection made may is underestimated. On one hand in many to 4 months. For the sake of comparison vary. Surely that depends on the type cases where the design protection seems it should be noted that the time required of work we deal with. And though for some to be the best solution, enterprises begin to obtain the community right is 45 days. functionality or other usability properties difficult battles to register spatial trade- As far as the registration of trademarks may constitute a decisive selection factor, marks, on the other hand they do not apply is concerned, timeframes between applying it does not seem reasonable to argue that at all for such protection expecting that their for registration of a trademark and obtaining the appearance does not affect selections exclusivity will be guaranteed by fair com- the protection is average 1,5 year for rights made also in those cases. Thus the ap- petition protection laws or copyrights laws. granted by the Patent Office of the Republic pearance of an object becomes an impor- of Poland and 26 weeks for community tant instrument allowing to create a com- A proper form of protection trademarks. Exercising rights for unregis- tered designs does not require any steps petitive advantage, and as a consequence However, we should not forget that protec- to be undertaken before any authorities. to succeed in the market. tion of a form of work as a trademark or An industrial design registration right is one as a work defined in the Act on Copyrights Of course any proper form of protection se- of legal instruments aimed at reaching and Related Rights will not bring equivalent lected must take into account actual needs

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 39 and expectations of the beneficiary as well as functions such protection should satisfy. Therefore, a protection shorter in time Ochrona will be for sure sufficient for the products the appearance of which is mostly de- wzorów pendent on fashion trends which pass and change by their very nature. So it seems that the duration of protection rarely przemysłowych constitutes a sufficient argument to give up design registration rights and opt for ex- w prawie polskim a wymogi dyrektywy ample for copyrights in the case of manu- facturers of goods who compete mainly 98/71/WE – protokół rozbieżności by an attractive appearance of their prod- ucts, satisfying different human needs. dr Anna Tischner, Educated selection of advantages Instytut Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytet Jagielloński In any case it becomes necessary to de- velop a proper protection strategy in order to create optimal tools contributing to our market success using all available legal egulacja prawna ochrony wzorów ci produktów wytworzonych jedynie w sposób institutions. The importance of designs przemysłowych zawarta w art. 102-119 przemysłowy, gdyż byłoby to sprzeczne z po- in our everyday life should also make us R p.w.p. stanowi stanowieniami art. 102 ust. 2 p.w.p. search for adequate instruments for their rezultat harmonizacji protection. Therefore, it is indispensable prawa polskiego z wymogami dyrektywy 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 2. Choć w dyrektywie 98/71/WE nie roz- to develop proper protection strategies strzygnięto jednoznacznie relacji między considering expectations and priorities z dnia 13.10.1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów1. Ustawa nowelizacyjna z 6.06.2002 r. zakresem pojęcia wzór oraz wyłączności of the entity which intends to use such płynącej z jego rejestracji a produktem/ design. o zmianie ustawy – Prawo własności prze- mysłowej dostosowująca przepisy Prawa wła- produktami, w których wykorzystywany jest Thus any selection made by the entrepre- chroniony wzór (tj. czy pojęcie wzoru przemy- neurs between obtaining registration rights sności przemysłowej do wymogów tego aktu wspólnotowego weszła w życie 18.10.2002 r.2 słowego ogranicza się do konkretnego pro- and copyright-based protection or refraining duktu ucieleśniającego wzór, czy też obejmuje from applying for protection in order to use W istotnej części regulacja ochrony wzor- abstrakcyjną formę, która może unregistered design rights should not be nictwa przemysłowego w p.w.p. odpowiada mieć zastosowanie do wielu the result of negligence or a random deci- wymogom unijnym, jednakże kilka istot- produktów), w prawie pol- sion but should be an educated selection nych kwestii zostało uregulowanych w pra- skim wątpliwości te of advantages brought by each of those wie polskim w sposób odmienny a nawet forms of protection. However, it should be wydaje się roz- ewidentnie sprzeczny z nimi, co może mieć wiewać art. 105 noted that a possibility to make an educat- 4 ed selection depends also on undertaking istotne znaczenie w praktyce stosowania ust. 5 p.w.p. appropriate steps at appropriate times. prawa. The possibility to obtain registration rights, W przepisach polskich została przejęta just like it is the case for all industrial prop- 1. siatka pojęciowa dyrektywy 98/71/WE erty rights, depends on a timely submission zasadniczo bez zmian. Zawarte w art. 102 of the application in question. For industrial designs, restrictions as to the protection p.w.p. definicje pojęć kluczowych dla ochrony obtained are associated with a public prawnej wzornictwa przemysłowego odpowia- disclosure of a given design. A sepa- dają definicjom zawartym w art. 1 dyrektywy rate, though extremely important issue, nr 98/71/WE i w razie wątpliwości powinny in the context of developing the protection być interpretowane w zgodności z regulacją strategy is the need to adopt appropri- wspólnotową. Choć p.w.p. posługuje się poję- ate procedures by the entities who intend ciem „wzór przemysłowy”3, jednak ta różnica to use such protection, including but not terminologiczna nie ma znaczenia dla zakresu W myśl tego przepisu prawo z rejestracji wzoru limited to, confidentiality procedures. tego pojęcia, które pokrywa się z pojęciem przemysłowego ogranicza się do wyrobów „wzoru” definiowanym w dyrektywie. Określeniu tego rodzaju, dla których nastąpiło zgłoszenie, Prof. Krystyna „przemysłowy” nie można przypisywać znacze- co istotnie ogranicza zakres wyłączności Szczepanowska-Kozłowska nia zawężającego przedmiot ochrony do posta- płynącej z rejestracji i jest kontrowersyjne

40 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne z punktu widzenia potrzeb współczesnego 6. Wskutek harmonizacji prawa polskiego mowa o użytku prywatnym i niekomercyjnym wzornictwa przemysłowego oraz unijnej linii z wymogami unijnymi, dodana została regula- (w koniunkcji) jako nieobjętym treścią prawa, orzecznictwa w tym zakresie. cja tzw. ulgi w nowości (ang. grace period, natomiast w ustawie o korzystaniu z wzoru fr. delai de grâce), umożliwiająca testowanie do użytku osobistego lub niezwiązanego 3. W art. 102 ust. 2 p.w.p. zdefiniowanopo - na rynku produktów według wzoru przed osta- z działalnością gospodarczą (w alternatywie), jęcie „wytworu”, które stanowi odpowiednik teczną decyzją o zgłoszeniu wzoru do rejestra- co istotnie zmienia zakres ograniczenia. Dodat- pojęcia “produkt” stosowanego w dyrektywie cji. W myśl art. 103 ust. 3 p.w.p. udostępnienie kowo, ograniczenie ze względu na tzw. przy- 98/71/WE (art. 1 b). Mimo różnic terminolo- publiczne przez projektanta lub jego następców wilej komunikacyjny w art. 13 ust. 2 dyrektywy gicznych zakres tych pojęć jest identyczny, prawnych, bądź udostępnienie przez osobę 98/71/WE odnoszące się jedynie do statków choć pojęcie „wytworu” językowo wydaje się trzecią z nadużyciem prawa w okresie 12 i samolotów, zostało rozszerzone przez pol- celniejsze, gdyż nie powoduje ograniczenia miesięcy poprzedzających datę dokonania skiego ustawodawcę w art. 115 p.w.p. znaczenia jedynie do przedmiotów wytwarza- zgłoszenia wzoru przemysłowego do rejestracji 4-6 p.w.p. na środki transportu lądowego. nych na skalę produkcyjną, przemysłową. nie stanowi przeszkody w ocenie nowości wzoru przemysłowego. W art. 6 ust. 2 dyrekty- 9. Choć w dyrektywie nie znalazło się wy jednakże wyraźnie wskazano, że ujawnienia jednak postanowienie dotyczące ogranicze- Rozbieżności między prawem polskim 4. wzoru przemysłowego, określone w tym przepi- nia prawa z rejestracji wzoru w odniesieniu a regulacją unijną zauważalne są natomiast sie, nie są brane pod uwagę dla oceny zarówno do korzystania z wzoru części składowych w definicji„wytworu złożonego” oraz zasad nowości jak i indywidualnego charakteru wzoru. stosowanych w naprawach produktu złożo- ochrony części składowych tego wytworu. Mimo innej konstrukcji przepisów ustawy p.w.p. nego (ang. must-match), w art. 14 dyrektywy Konstrukcja tej definicji w art. 102 ust. 3 p.w.p. (tj. uregulowania problematyki tzw. „grace pe- przyjęto rozwiązanie o charakterze status odbiega od wymogów przewidzianych w art. riod” w artykule poświęconym nowości wzoru quo plus (ang. freeze plus albo standstill 3 ust. 3 dyrektywy 98/71/WE, gdyż wyod- przemysłowego, bez rozszerzenia jego stoso- plus), dopuszczające ewentualne nowelizacje rębniona w niej została dodatkowa kategoria wania do przypadków oceny indywidualnego przepisów wewnętrznych jedynie w kierunku wytworu w postaci części składowej, która charakteru wzoru), ich interpretacja powinna liberalizacji ochrony takich części (poprzez może być przedmiotem samodzielnego obrotu, być zgodna z brzmieniem dyrektywy. Byłoby wprowadzenie tzw. klauzuli napraw). Usta- co stanowi nieprawidłowe wdrożenie postano- bowiem pozbawione sensu ograniczanie dzia- wodawca polski zdecydował się na taki krok, 5 wień dyrektywy 98/71/WE . łania tej instytucji jedynie do oceny przesłanki wprowadzając ustawą z 29.06.2007 r. zmie- nowości, gdyż ze względu na specyfikę prze- niającą ustawę – Prawo własności przemysło- 6 1 7 5. W rezultacie implementacji dyrektywy słanek zdolności rejestracyjnej wzorów przemy- wej tzw. klauzulę napraw (art. 106 p.w.p.) . 98/71/WE dotychczasowe przesłanki ochro- słowych, które pozostają w ścisłych związkach, W rezultacie tej nowelizacji ochrona z tytułu ny wzorów przemysłowych, tj. nowość i ory- w praktyce skutek, jaki ma być osiągnięty prawa z rejestracji wzoru przemysłowego ginalność, zostały zastąpione ujednoliconymi z jej pomocą, byłby unicestwiony. nie przysługuje wytworowi, który stanowi na obszarze całej UE przesłankami „nowości” część składową wytworu złożonego, używaną i „indywidualnego charakteru”. Niestety ro- 7. Regulacja dotycząca zakresu i treści do naprawy tego wytworu w taki sposób, zumienie tych przesłanek na gruncie p.w.p. prawa z rejestracji wzoru przemysłowego by przywrócić mu jego wygląd początkowy. odbiega nieco od ich unijnego pierwowzoru. (art. 105 p.w.p.) jest wzorowana na postano- Osoby trzecie mogą korzystać z takiego wy- W definiującympojęcie udostępnienia pu- wieniach art. 9 i 12 dyrektywy 98/71/WE tworu poprzez jego wytwarzanie, oferowanie, blicznego wzoru przemysłowego art. 103 (z wyjątkiem szczególnej regulacji zawartej wprowadzanie do obrotu, import, eksport lub ust. 2 p.w.p. brak geograficznego zawężenia, w art. 105 ust. 5 p.w.p., o której była mowa używanie wytworu, w którym wzór jest zawar- w pkt. 3 powyżej). W art. 12 ust. 1 zd. 2 dyrek- ty bądź zastosowany, lub poprzez składowa- iż chodzi o potencjalny stan wiedzy specja- 8 listów z danej branży działających w Unii tywy 98/71/WE katalog czynności, które mogą nie takiego wytworu dla takich celów . Europejskiej (w tekście dyrektywy: na obszarze być traktowane jako korzystanie ze wzoru nie jest zamknięty. Natomiast w będącej jej nie- 10. Choć zamieszczony w art. 11 dyrektywy Wspólnoty), które znalazło się w art. 6 dyrek- dokładnym odpowiednikiem regulacji zawartej katalog podstaw odmowy rejestracji (prze- tywy nr 98/71/WE. Przyjęta w prawie polskim w art. 105 ust. 3 p.w.p. obejmującej katalog szkód rejestracji) oraz przesłanek stwierdzenia koncepcja skutkuje znacznym rozszerzeniem działań, których uprawniony może zabronić, nieważności (unieważnienia) rejestracji wzoru zbioru wzorów uwzględnianych przy ocenie zabrakło zwrotu „w szczególności” wskazują- ma charakter zamknięty, w prawie polskim brak przesłanek ochrony wzorów przemysłowych, cego na przykładowy charakter wymienionych regulacji, która enumeratywnie wymieniałaby co w praktyce może skutkować łatwością unie- postaci korzystania. podstawy stwierdzenia nieważności wzorów ważniania wzorów zarejestrowanych w Polsce przemysłowych. Zgodnie z art. 89 p.w.p. stoso- z powołaniem na ich wcześniejsze publiczne 8. Postanowienia art. 13 dyrektywy, doty- wanym odpowiednio do unieważnienia prawa udostępnienie gdziekolwiek na świecie nawet czące ograniczeń treści prawa z rejestracji z rejestracji wzoru przemysłowego w zw. z art. wówczas, gdy wzory nie mogły być znane wzoru, mają swój niedoskonały odpowiednik 117 ust. 1 p.w.p. unieważnienie tego prawa kręgom specjalistów działających w Polsce w art. 115 pkt 1 p.w.p., który różni się brzmie- może nastąpić w przypadku, gdy zostanie a także na obszarze Unii Europejskiej. niem od unijnego wzorca. W dyrektywie wykazane, że nie zostały spełnione ustawowe

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 41 warunki wymagane do uzyskania wzoru prze- autorskiego i niektórych praw pokrewnych10 mysłowego. Unieważnienie może być orzeczo- dotyczącym minimalnego okresu ochrony ne również wówczas, gdy wykorzystywanie autorskich praw majątkowych przez 70 lat Industrial designs wzoru narusza prawa osobiste lub majątkowe od śmierci twórcy oraz art. 2 i 4 dyrektywy protection in Polish osób trzecich (art. 117 ust. 2 p.w.p.). Przyjęta 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady legislation in the light w prawie polskim technika legislacyjna regulacji z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji of Directive 98/71/EC tego zagadnienia pozostaje w sprzeczności niektórych aspektów praw autorskich i po- – records of divergences z wymogami dyrektywy nr 98/71/WE, tj. z art. krewnych w społeczeństwie informacyjnym11 11 i pkt 21 preambuły dyrektywy, w którym a także art. 7 ust. 4 Konwencji Berneńskiej Dr. Anna Tischner, Intellectual Property Law wskazuje się, że przeszkody rejestracji wzorów dotyczącym minimalnego 25-cio letniego Institute Jagiellonian University oraz podstawy stwierdzenia nieważności mu- czasu ochrony autorskich praw majątkowych szą być wyczerpująco (enumeratywnie) wymie- z wymogami prawa wspólnotowego. nione. W grupie względnych podstaw odmowy Niestety tylko niektóre ze wskazanych Legal regulation regarding the protection rejestracji lub jej unieważnienia znalazły się powyżej rozbieżności mogą być zniwelo- of industrial designs, provided for in Articles przypadki, gdy we wzorze wykorzystane są bez wane w ramach tzw. pro – wspólnotowej 102-119 of Industrial Property Law, results zgody uprawnionego oznaczenia niepodlega- wykładni przepisów krajowych. Większość from the harmonisation of the Polish law jące monopolizacji, określone w art. 6ter Kon- wymaga pilnej interwencji ustawodawcy with the requirements of Directive 98/71/EC of the European Parliament and of the Council wencji paryskiej. Regulacja zawarta w 131 ust. polskiego, który powinien usunąć te ele- 2 pkt 2-5 p.w.p. stosowanym do wzorów prze- of 13 October 1998 on the legal protection mentarne usterki drogą nowelizacji ustawy. 1 mysłowych w zw. z art. 106 ust. 2 p.w.p. wyka- of designs . Act of 6 June 2002 amending zuje istotne różnice w porównaniu z brzmieniem Ilustracja na str. 40 – Ewa Engler, the Industrial Property Law, adapting the provi- art. 6ter Konwencji paryskiej. fragment plakatu UP RP sions of Industrial Property Law to the require- ments of this Community act, entered into force 11. W art. 11 ust. 7 dyrektywy przewidziano on 18 October 2002.2 1 dopuszczalność „uzdrowienia” rejestracji Dz. Urz. UE L 1998.289.28. Należy jednak zwrócić Significant part of the provisions on indus- wzoru, częściowego unieważnienia wzoru lub uwagę na bardzo niską jakość językową polskiej trial designs protection in the Industrial częściowego zrzeczenia się wzoru. W prawie wersji dyrektywy. 2 Property Law complies with the EU provi- polskim brakuje wyraźnej regulacji tego zagad- Dz. U. Nr 108 poz. 945. 3 sions; however, several important issues nienia, choć nie ma przeszkód by w ramach Kategoria wzorów przemysłowych została wprowa- in the Polish law are regulated differently obowiązujących przepisów przeprowadzać dzona do prawa polskiego dopiero w ustawie Prawo własności przemysłowej. Wcześniej, na gruncie roz- from the EU provisions, and some are to swoiste „uzdrowienie” rejestracji wzoru prze- porządzenia Rady Ministrów z 29.01.1963 r. w sprawie in obvious conflict with them, which may mysłowego. ochrony wzorów zdobniczych (Dz.U. nr 8, poz. 45), be of significance for the way the law is ap- chroniona była kategoria wzorów zdobniczych, które plied. 12. Kwestia ostatnia, ale nie mniej istotna miały realizować cele estetyczne. od poruszonych, odnosi się do regulacji szcze- 4 1. Polish provisions apply the conceptual Por. jednak art. 36 ust. 6 rozporządzenia Nr 6/2002 framework of Directive 98/71/EC in a broadly gólnej zbiegu ochrony prawnoautorskiej o wzorze wspólnotowym, w którym zawarto stanow- unchanged form. Definitions of terms central i ochrony prawem z rejestracji wzoru prze- czą regulację, iż wskazanie produktów, w których to legal protection of industrial designs, provided mysłowego w prawie polskim w art. 116 p.w.p. wzór ma być ucieleśniony nie ma wpływu na zakres in Article 102 of Industrial Property Law, corre- W myśl tego przepisu ochrona autorskich ochrony prawem z rejestracji wzoru. 5 spond to definitions provided in Article 1 of Di- praw majątkowych do utworu wzornictwa Na temat zob. K. Szczepanowska-Kozłowska, Pojęcie wzoru przemysłowego – między funkcjonalnością rective 98/71/EC and in cases of doubt should przemysłowego nie ma zastosowania do wy- a estetyką, PPH 2010, nr 3, s. 13. Autorka trafnie be interpreted in accordance with the Commu- tworów wytworzonych według wzoru przemy- postuluje usunięcie art. 102 ust. 3 pkt 3) P.w.p. jako nity provision. Although the Industrial Property słowego i wprowadzonych do obrotu po wy- niezgodnego z dyrektywą nr 98/71/WE. Law applies the term “wzór przemysłowy” gaśnięciu prawa z rejestracji udzielonego 6 Dz. U. Nr 136, poz. 958. (industrial design)3, the terminological difference na taki wzór (a więc wskutek upływu 25-let- 7 Por. art. 115 pkt 7 p.w.p., dopuszczający odtwarzanie is insignificant to the scope of this term, which niego okresu ochrony wzoru lub nieopłacenia części składowych wytworu złożonego w ramach corresponds to the term “design” as defined ochrony za kolejny 5-letni okres ochrony). indywidualnie wykonywanych napraw, który obowią- in the Directive. The meaning of an attribute Tymczasem, w myśl art. 17 dyrektywy zywał również przed nowelizacją z 2007 r. “industrial” cannot be regarded as narrowing 8 1 98/71/WE zasadę stanowi kumulacja ochrony Klauzula napraw przewidziana w art. 106 p.w.p. down the object of protection to industrially znajduje zastosowanie również do wzorów przemy- szczególnej wzorów z ochroną w prawie au- manufactured products only, as it would be słowych zarejestrowanych w Polsce w dniu wejścia in conflict with the provisions of Article 102 (2) torskim. Regulacja zawarta w art. 116 p.w.p. w życie nowelizacji tj. 1.11.2007 r. 9 of Industrial Property Law. jest sprzeczna z tym postanowieniem , a tak- 9 Por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE że z art. 1 dyrektywy 2006/116/WE Parlamen- z 27.01.2011 r. w sprawie C-168/09. 2. Even though Directive 98/71/EC fails tu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 10 Dz. Urz. L 372/12 z 27.12.2006. to clearly demonstrate the relation between 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa 11 Dz. Urz. L 167/10 z 22.6.2001. the scope of the term design and exclusive-

42 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne ness resulting from its registration as com- signs admitted for examination of the conditions 8. The provisions of Article 13 of the Directive, pared to product(s) using a protected design for the protection of industrial designs, which regarding the limitation of the rights conferred (i.e. whether the term industrial design is limited in practice may result in easy invalidation of de- by the design right have their imperfect reflec- to a specific product embodying the design or signs registered in Poland, citing their previous tion in Article 115 (1) of Industrial Property Law, covers the abstract form applicable to various public disclosure wherever in the world, even which differs in wording from its EU model. products), Article 105 (5) of Industrial Prop- if the designs could not be known to specialists The Directive refers to acts done privately erty Law seems to dispel such doubts.4 operating in Poland and within the European and for non-commercial purposes (in conjunc- Pursuant to this provision, the right conferred Union. tion) as not covered by the right, whereas by the registration of industrial design shall be the Industrial Property Law refers to private limited to products for which the application 6. Harmonisation of Polish law and EU require- or for non-commercial purposes (as alterna- was filed, which considerably limits the scope ments resulted in adding the grace period tives), which significantly changes the scope of exclusiveness resulting from the registration (French: delai de grâce), allowing for model- of the limitation. In addition, for the reason and arouses controversy from the point of view based tests of products on the market, before of the so-called communication privilege, of the needs of modern industrial design as well a final decision on filing the design application the limitation, solely relating to ships and air- as EU jurisdiction in that respect. is made. Pursuant to Article 103 (3) of Industrial crafts in Article 13 (2) of Directive Property Law, disclosure by the designer, his 98/71/EC, in Article 115 (4)-(6) of Industrial 3. Article 102 (2) of Industrial Property Law successor in title or a third person as a conse- defines the term “wytwór” (item) – equivalent Property Law was extended by the Polish legis- quence of an abuse of law during the 12-month lator to cover also means of land transport. of the term “product” applied in Directive period preceding the filing of the industrial 98/71/EC (Article 1 (b)). Despite the termino- design application, shall not present obstacle 9. Although the Directive does not contain logical differences, the scope of these terms to assessment of novelty of industrial designs. the provision regarding the limitation of de- is identical, though “wytwór” (item) seems more However, Article 6 (2) of the Directive explicitly sign right in respect of the use of the design accurate in linguistic terms as it does not limit demonstrates that disclosure of the industrial of a component part used for the purpose the meaning solely to products manufactured design specified in this provision shall not of repair of a complex product (must-match), on industrial scale. be taken into consideration for the purpose Article 14 of the Directive adopted a freeze 4. Divergences between the Polish and EU of assessing novelty and individual character plus/standstill plus solution, allowing pos- laws can, however, be noted in the defini- of designs. Despite different construction sible amendments of internal provisions only tion of “wytwór złożony” (complex product) of the provisions of Industrial Property Law (i.e. if the purpose is to liberalise the protection and the rules of protection of component provisions regarding “grace period” in the Article of such parts (by introducing a repair clause). parts of such a product. The wording of this on the novelty of an industrial design, where it The Polish legislator decided to take that step definition in Article 102 (3) of Industrial Property shall not apply to cases of assessment of indi- by introducing the repair clause (Article 1061 Law differs from the requirements set out in Ar- vidual character of designs), their interpretation of Industrial Property Law)6 through the amend- ticle 3 (3) of Directive 98/71/EC, as it singles out should comply with the wording of the Direc- ment of 29 June 2007 of the Industrial Property additional category of product in form of a com- tive. It would be pointless to limit the applica- Law. Pursuant to this amendment, protec- ponent part which may, by itself, be subject tion of ‘grace period’ solely to assessment tion conferred by the registration of a design of commercialisation, which constitutes an of the condition of novelty, since due to special shall not exist for a product which constitutes inappropriate implementation of the provisions character of the conditions of registrability of in- a component part of a complex product used of Directive 98/71/EC5. dustrial designs, which are closely interrelated, for the purpose of repair of the complex product the expected result would, in practice, have so as to restore its original appearance. Third 5. As a result of implementation of Directive been lost. parties shall be permitted to use this product 98/71/EC, the former conditions for the pro- in a form of making, offering, putting on the mar- tection of industrial designs, i.e. novelty 7. The provision concerning the scope ket, importing, exporting or using of the product and originality, were replaced by harmonized and contents of the right in registration in which the design is incorporated or to which throughout the whole of the EU conditions of an industrial design (Article 105 of Indus- it is applied, or stocking such product for those of “novelty” and “individual character”. Unfortu- trial Property Law) is based on the provisions purposes7. nately, the understanding of these conditions of Article 9 and 12 of Directive 98/71/EC (except presented in the Industrial Property Law differs for the special provision provided for in Article 10. Although, contained in Article 11 of the Di- in some way from the EU original. Article 103 (2) 105 (5) of Industrial Property Law, referred rective, list of the grounds for refusing regis- of Industrial Property Law, which defines to in point 3 above). As regards Article 12 (1), tration (obstacles to registration) and conditions the notion of making the industrial design second sentence, of Directive 98/71/EC, for invalidation of registration of the design available to the public, lacks geographic spec- the list of activities which may be considered is exhaustive, the Polish law lacks provisions ification, that is, that the potential level of exper- as the use of the design is open-ended. which would enumerate all the grounds for de- tise among specialists from a given sector who However, the corresponding (in some way) claring industrial designs invalid. Pursuant operate within the European Union (in the Direc- provision of Article 105 (3) of Industrial Prop- to Article 89 of Industrial Property Law, used tive: within the Community), is referred to, which erty Law, which contains the list of activities accordingly in cases of invalidation of the right is provided for in Article 6 of Directive 98/71/EC. the holder may prohibit lacks the expression “w conferred by the design right in relation to Ar- The concept adopted in the Polish law results szczególności” (in particular) indicating the open ticle 117 (1) of Industrial Property Law, the right in considerable extension of the group of de- character of list of the forms of use. may be invalidated when it is demonstrated that

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 43 the statutory conditions for granting the right economic rights for 70 years after the death godnie z ustawą Prawo własności in registration for an industrial design have not of the author and to Articles 2 and 4 of Direc- Z przemysłowej (dalej u.p.w.p.) „wzorem been fulfilled. The right may also be declared tive 2001/29/EC of the European Parliament przemysłowym” jest „nowa i posiadająca invalid when exploitation of the design infringes and of the Council of 22 May 2001 on the har- indywidualny charakter postać wytworu lub third parties’ personal or economic rights monisation of certain aspects of copyright jego część nadana mu w szczególności 10 (Article 117 (2) of Industrial Property Law). The and related rights in the information society , przez cechy linii, konturów, kształtów, kolo- legislative technique used in the Polish law as well as to Article 7 (4) of the Berne Conven- rystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz to regulate this issue contradicts the require- tion regarding the minimum 25-year term of pro- jego ornamentację” (art. 102 ust. 1 u.p.w.p.). ments of Directive 98/71/EC, i.e. Article 11 tection of author’s economic rights and the re- Wzór, by mógł skorzystać z ochrony, musi and Recital 21 of the Preamble to the Directive, quirements of Community legislation. demonstrating that obstacles to the registration być wzorem nowym i posiadać indywidual- of designs and grounds for declaring invalidity Unfortunately, only certain divergences ny charakter. must be exhaustively enumerated. The group indicated above may be eliminated as part of relative grounds for refusing or invalidation of the Community conforming interpreta- of the registration contains cases where designs tion of national law. The majority of them Nowość requires intervention of the Polish legislator use, without authorisation, indications which are Pierwszy z wymogów to wymóg not subject to monopolization, specified in Ar- with the aim of removing the fundamental defects by way of amendment to the Law. nowości, który musi być spełnio- ticle 6ter of the Paris Convention. The provisions ny przez każdy wzór, niezależnie of Article 131 (2) (2)-(5) of Industrial Property Dr. Anna Tischner od tego, czy jest to wzór zareje- Law, applicable to industrial designs in relation strowany, czy też nie, a także nie- to Article 106 (2) of the same act, demonstrate zależnie od tego, significant divergences from the provision of Ar- ticle 6ter of the Paris Convention. czy ubiegamy się o ochronę 11. Article 11 (7) of the Directive provides 1 OJ EU L 1998.289.28. Very low language quality na szczeblu for the possibility to ‘restore’ the design registra- of the Polish version of the Directive should be borne wspólnoto- tion, to partially invalidate the design and to par- in mind, however. wym, czy tyl- tially disclaim the design right. The Polish law 2 Dz.U. No 108, item 945. 3 ko w Polsce. fails to clearly regulate this matter, though there The category of industrial designs was introduced into are no obstacles to introduce this special ‘res- Polish law only by the Industrial Property Law. Previo- Wzór przemy- usly, the category of ornamental designs for aesthetic toration’ of registration of industrial designs as słowy uważa purposes was protected by the Regulation of the Co- się za nowy, part of the provisions in force. uncil of Ministers of 29 January, 1963 on the protec- jeżeli przed The last but not least issue refers tion of ornamental designs (Journal of Laws, No 8, 12. datą, według to the special provision of coincidence of pro- text 45). 4 której oznacza tection under the copyright law and under Cf. however, Article 36 (6) of the Regulation No 6/2002 on Community designs, containing explicit the right in registration for an industrial de- się pierwszeństwo provision that demonstration of products which are sign in the Polish law in Article 116 of Industrial do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny to embody the design does not affect the scope wzór nie został udostępniony publicznie Property Law. of protection arising from the registration of the de- sign. przez stosowanie, wystawienie lub ujawnie- Pursuant to this provision, the protection of au- 5 nie w inny sposób. (art. 103 ust. 1 u.p.w.p.). thor’s economic rights in a work of industrial Cf. K. Szczepanowska-Kozłowska, Pojęcie wzoru przemysłowego – między funkcjonalnością a este- Jak wynika z powyższego, ocena nowości design shall not apply to products manufac- tyką, PPH 2010, No 3, p. 13. The author aptly calls wzoru przemysłowego wymaga uwzględnie- tured by means of an industrial design and put for the deletion of Article 102 (3) (3) of Industrial nia dwóch czynników: wcześniejszego udo- on the market after the lapse of the right in reg- Property Law as it is noncompliant with Directive stępnienia publicznego wzoru oraz ustalenia istration for such a design (i.e. due to the lapse 98/71/EC. różnicy między dwoma wzorami. of the 25-year term of protection of the design 6 Dz. U. Nr 136, poz. 958. or failing to pay the fee for the subsequent 7 Cf. Article 115 Subparagraph 7 of Industrial Property 5-year term of protection). Meanwhile, pursuant Law, allowing for reproduction of component parts to Article 17 of Directive 98/71/EC, cumulation of a complex product, as part of execution, on an Udostępnienie publiczne individual order, of repairs, in force also before of special protection of designs and protec- Wzór przemysłowy uważa się za udo- tion under the copyright law is the rule. The the amendment of 2007. 8 stępniony publicznie, jeżeli był wcze- provision of Article 116 of Industrial Property The repair clause provided for in Article 1061 of Indu- strial Property Law also applies to industrial designs Law is contradictory to that provision8, as śniej: registered in Poland on the day of entry into force well as to Article 1 of Directive 2006/116/EC of the amended act, i.e. 1.11.2007. 1) stosowany, of the European Parliament and of the Council 9 Cf. judgment of the Court of Justice of 27.01.2011 2) wystawiony, of 12 December 2006 on the term of protection in Case C-168/09. of copyright and certain related rights9 regard- 10 OJ L 372/1, 27.12.2006. 3) lub ujawniony w inny sposób, ale tyl- ing the minimum term of protection of author’s 11 OJ L 167/10, 22.6.2001. ko w przypadku, gdy wzór mógł dotrzeć

44 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne ochronnego bądź ogłoszenie o zgłoszeniu formy przestrzennej jako znaku towarowego powoduje utratę cechy nowości, która jest Nowość i indywidualny charakter przesłanką ochrony wzorów (wyr. WSA w Warszawie z 24.03.2006 r., VI SA/Wa 2339/05, niepubl. cyt. za A. Tischner „Pra- wzoru przemysłowego wo własności przemysłowej. Komentarz.” red. P. Kostańskiego, Warszawa 2010).

jako przesłanki ochrony wzorów Pomimo, że wzór został udostępniony pu- blicznie nie jest wyłączona możliwość udzie- przemysłowych – doktryna i orzecznictwo lenia na niego prawa z rejestracji, jeżeli: 1) został ujawniony osobie trzeciej, która w sposób wyraźny lub dorozumiany była fy Ekonomicznej. W jego ocenie możliwa do osób zajmujących się zawodowo dzie- zobowiązana do zachowania poufności jest sytuacja, że jakiś wzór może być znany dziną, której wzór dotyczy. (np. osoby zobowiązane do zachowania w wyspecjalizowanym środowisku, choć zo- tajemnicy zawodowej); Ustawa Prawo własności przemysłowej stał upubliczniony poza Europą. (J. Kępiński nie wskazuje czy chodzi o specjalistów „Wzór przemysłowy i jego ochrona w prawie 2) został ujawniony w okresie 12 miesięcy z branży działających na terytorium Unii polskim i wspólnotowym” Warszawa 2010 r.) poprzedzających datę według, której ozna- Europejskiej czy na szerszym terytorium. cza się pierwszeństwo do uzyskania prawa W związku z brakiem takiego doprecyzo- Natomiast zgodnie z orzecznictwem „każdy z rejestracji, jeżeli ujawnienie nastąpiło: wania co do terytorium ocena przesłanki sposób ujawnienia wzoru zdobniczego (obecnie wzoru przemysłowego-przypis a) przez twórcę, jego następcę prawnego nowości powinna odbywać się na poziomie lub, za zgodą uprawnionego, przez osobę światowym. autorów) przez podanie do publicznej wia- domości w Polsce i na świecie jest odpo- trzecią, Jednakże przedstawiciele doktryny w tej wiedni, o ile dla znawcy przedmiotu ujawnia b) w wyniku nadużycia popełnionego wo- kwestii są podzieleni np. prof. M. Po- dostateczne dane niezbędne do stosowania bec twórcy lub jego następcy prawnego. źniak-Niedzielska uważa, że w przypadku tego wzoru. Możliwość zapoznania się wzorów „nie możemy mówić o nowości Podstawowym celem ustanowienia dodat- ze wzorem musi mieć charakter rzeczywi- o charakterze absolutnym, gdyż podlega kowego 12-miesięcznego terminu tzw. okre- sty, a nie potencjalny (prawdopodobny)” ona trzem ograniczeniom. Nowość wzoru su łaski (grace period) było umożliwienie (wyr. WSA w Warszawie z 17.03.2006 r., niweczy bowiem tylko wzór identyczny lub projektantowi lub innemu uprawnionemu VI SA/Wa 2257/05 niepubl. cyt. za A. Ki- prawie identyczny, który został uprzednio do wzoru przemysłowego testowanie sielewicz (red.) „Własność przemysłowa. rozpowszechniony i jest znany w zainte- na rynku produktów według wzoru przed Orzecznictwo sądów administracyjnych”, resowanych środowiskach działających ostateczną decyzją o zgłoszeniu wzoru Warszawa 2007). W celu zniweczenia w określonej dziedzinie Unii Europejskiej.” do rejestracji. przymiotu nowości wystarczy stworzenie (M. Poźniak-Niedzielska „Ochrona wzorów możliwości zaznajomienia się ze wzorem przemysłowych w prawie europejskim” i nie jest istotne, czy i jak szerokie grono EPS Nr 1, 2007 r.). osób rzeczywiście zaznajomiło się z tą infor- Porównywanie wzorów Natomiast A. Wojciechowska („Wzory prze- macją (tak WSA w Warszawie w wyr. z dnia Nowym jest wzór wcześniej nie- mysłowe-warunki uzyskania prawa z reje- 29.03.2007 r. VI SA/Wa 118/07, niepubl. cyt. ujawniony, a także wzór niemający stracji w świetle ustawy – Prawo własności za A. Tischner „Prawo własności prze- identycznego poprzednika. Przez wzór przemysłowej oraz regulacji wspólnotowej” mysłowej. Komentarz.” identyczny należy rozumieć każdy R.Pr. 2004, Nr 3) jest zdania, że weryfikacja red. P. Kostańskie- wzór, który jest taki sam jak wzór kryterium nowości powinna odbywać się go, Warszawa wcześniej udostępniony lub różni na poziomie światowym a nie tylko ograni- 2010). W świe- się od wzoru udostępnionego czać się do terytorium Wspólnoty Europej- tle powyższe- nieistotnymi szczegółami (tak skiej. Koncepcję pośrednią w tym zakresie go oczywi- stanowisko zajął również przyjmuje J. Kępiński, w którego ocenie stym jest, Wojewódzki Sąd Administra- kryterium nowości znajduje się pomiędzy że „wcze- cyjny w wyroku z dnia 4 lipca kryterium nowości absolutnej, a kryterium śniejsze 2007 r. w sprawie VI SA/Wa nowości ograniczonej tylko do terytorium udzielenie 652/07). Ocena „nowości” Unii Europejskiej i państw Europejskiej Stre- prawa dokonywana jest w odnie-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 45 sieniu do tych cech wzoru przemysłowego, Z tezą, że badany wzór nie musi różnić w wyroku z dnia 23 października 2007 r. które są widoczne na ilustracji zamieszczo- się od każdego istniejącego wzoru, lecz w sprawie II CSK 302/07,OSNC 2008 nr 2, nej w dokumentacji zgłoszeniowej. W toku od wzorów tego samego produktu lub poz. 52). Ponadto zgodnie z orzecznictwem badania nowości wzoru uwzględniane produktów w tym samym sektorze prze- dopuszczalna jest „rejestracja wzoru prze- są tylko te cechy, które są do- mysłowym zgadzają się liczni przed- mysłowego, który stanowi kombinację cech strzegalne w graficznym stawiciele doktryny np. J. Kępiński znanych już wcześniej wzorów, jeżeli ogólne przedstawieniu wzo- „Wzór przemysłowy…”, E. Nowińska wrażenie, jakie wywiera ten wzór, różni się ru. W literaturze „Prawo własności przemysłowej. od wrażenia wywieranego przez porów- przyjmuje się, Przepisy i omówienie” E. Nowiń- nywane wzory” (wyr. WSA w Warszawie że porównywanie ska, U. Promińska, M. du Vall. z 29.03.2007 r., VI SA/Wa 1716/06, ONSA wzorów należy Warszawa 2003). W ich ocenie i WSA 2009, Nr 1 poz. 13). zacząć od oceny test indywidualnego charakteru istotności da- powinno się przeprowadzać nej cechy dla tylko w odniesieniu do jakie- Zorientowany użytkownik ostatecznego goś rynku produktów. Jak Oceny indywidualnego charakteru wzoru wyglądu wzoru. podkreśla J. Kępiński zgodnie dokonuje się przez pryzmat zorientowanego Tylko bowiem róż- ze wskazówkami zamieszonymi użytkownika. Pojęcia zorientowanego użyt- nice cech istotnych w pkt 13 preambuły Dyrektywa kownika nie należy utożsamiać z modelem pozwalają uznać, nr 98/71/WE w sprawie prawnej ochrony przeciętnego konsumenta – odpowiednio że porównywane wzory nie są identyczne wzorów przemysłowych z dnia 13 paź- poinformowanego, dostatecznie uważnego (tak m.in. prof. K. Szczepanowska-Kozłow- dziernika 1998 r.) należy wziąć pod uwagę i rozsądnego – wykształconym w orzecznic- ska „Zdolność rejestracyjna wzoru charakter produktu, do którego stosuje się twie dotyczącym przede wszystkim znaków w prawie Unii Europejskiej”, PPH 2005, wzór lub do którego został on włączony towarowych. Zorientowanemu użyt- Nr 3). Natomiast zdaniem M. Poźniak-Nie- oraz sektor przemysłu, do którego należy. kownikowi przypisuje się wyższy niż dzielskiej („Wzory zdobnicze i ich ochrona” Na przykład znany wzór dekoracyjny zasto- u przeciętnego konsumenta poziom Warszawa 1978) wzór nie jest nowy, jeżeli sowany na sztućcach może budzić zdolność postrzegania istniejących posiada w stosunku do poprzednika tylko zupełnie odmienne wrażenie jako element różnic. drugorzędne różnice. Natomiast zgodnie dekoracyjny kuchni. (J. Kępiński „Wzór prze- Zdaniem M. Poźniak-Niedzielskiej zoriento- z orzecznictwem „niewielkie różnice wystę- mysłowy….”). Natomiast w ocenie wany użytkownik jest bardziej przenikliwy pujące między spornymi wzorami przemy- M. Poźniak-Niedzielskiej indywidualny i ma lepszą znajomość przedmiotu niż zwy- słowymi, nadające wzorowi zgłoszonemu charakter to wypadkowa różnych elemen- kły użytkownik. Nie jest to sam twórca ani do rejestracji cechę nowości, nie przesądza- tów, które przesądzają o pewnej „inności” przeciętny odbiorca, ani znawca w określo- ją automatycznie o jego oryginalności” przedmiotu ukształtowanego według wzoru. nej dziedzinie lecz osoba, która tkwi „pomię- (wyr. WSA w Warszawie z 21.02.2006 r. (M. Poźniak-Niedzielska, Glosa do wyroku dzy nimi”. Od zorientowanego użytkownika VI SA/Wa 1073/05, niepubl. cyt. za A. SN z 23.10.2007 r., IICSK 303/07, OSP wymaga się określonych kwa- Tischner „Prawo własności przemysłowej. 2009, Nr 6, poz. 66). Zgodnie lifikacji, zatem nie może nim Komentarz.” red. P. Kostańskiego, Warsza- z art. 105 ust. 4 u.p.w.p. oceny być nabywca (konsument) wa 2010). czy zakwestionowany wzór lecz osoba, która używa wywołuje odmienne wrażenie przedmiotu i posługuje się na zorientowanym użytkow- nim jako znawca. Indywidualny charakter niku, dokonuje się przez Niekoniecznie musi być Obok „nowości” przesłanką ochrony pryzmat wrażenia ogólnego, finalny użytkownik wzorów przemysłowych jest prze- tzn. odnoszącego się (M. Poźniak-Niedziel- słanka „indywidualnego charakteru”. do wzoru jako całości, ska „Ochrona wzorów Zgodnie z art. 104 ust. 1 u.p.w.p. wzór a nie jego poszczegól- przemysłowych w prawie przemysłowy odznacza się indywidualnym nych cech. Chodzi zatem europejskim” Europejski charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie o ogólne wrażenie, ogólny Przegląd Sądowy 1/2007). wywołuje na zorientowanym użytkowniku, efekt, ogólne odczucie, Natomiast zdaniem A. Ti- różni się od ogólnego wrażenia wywołane- jakie wywołuje wzór zakwe- schner (A. Tischner „Prawo własności go na nim przez wzór publicznie udostęp- stionowany i wzór zarejestrowany – czy jest przemysłowej. Komentarz.” red. P. Kostań- niony przed datą, według której oznacza to wrażenie różne, czy takie samo. To ogól- skiego, Warszawa 2010) pod pojęciem się pierwszeństwo. Wzór musi różnić się ne wrażenie jest wywołane łącznie przez „zorientowanego użytkownika rozumieć od już istniejących wzorów wywołujących wszystkie cechy wzoru widoczne w czasie można użytkownika określonych produktów podobne wrażenie. zwykłego używania przedmiotu (wyrok SN lub osobę mającą orientację w określonym

46 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne sektorze, do którego należą ka” Wojewódzki Sąd Administracyjny, Zakres swobody twórczej produkty obejmujące który wskazał, że „zorientowanym wzór, w szczególno- użytkownikiem” listew przypodło- Zgodnie z obowiązującymi przepi- ści świadomość ak- gowych nie jest osoba, która patrzy sami przy ocenie indywidualnego tualnego stanu wzor- na listwy po ich zamontowaniu. Jest charakteru wzoru przemysłowego nictwa w określonej to osoba, która poszukuje listwy, bierze się pod uwagę zakres swo- dziedzinie produkcji. ogląda ją w sklepie „z wierzchu body twórczej przy opracowywaniu Orientacja użytkow- i od spodu, bierze ją do ręki, wzoru. Przepis ten wyraża zasadę, nika może wynikać patrzy z bliska, bada elementy że im bardziej jest ograniczona wol- z długotrwałego, wzdłużne „frontowe” i „tunele” ność projektanta w rozwoju wzoru, stałego używania na kable mieszczące się z tyłu.” tym większą wagę powinno się określonych pro- (wyrok WSA w Warszawie przywiązywać do małych różnic lub duktów. Inny pogląd z dnia 10 października 2007 zmian. Tym samym można spodziewać prezentuje K. Szcze- r., VI SA/Wa 1116/07). Orzecz- się, że zorientowany użytkownik będzie panowska-Kozłow- nictwo polskiego Wspólnotowego przywiązywał większą wagę do szczegółów. ska („Zdolność rejestracyjna Sądu Znaków Towarowych i Wzorów W doktrynie wskazuje się, że „wyznacznika- wzoru w prawie Unii Europejskiej, PPH nr 3 Przemysłowych skłania się do koncepcji mi swobody twórczej są z reguły charakter z 2005 r.), która ogranicza krąg zoriento- „zorientowanego użytkownika” przedsta- i przeznaczenie wytworu, do którego wzór wanych użytkowników do ostatecznego wionej przez M. Poźniak-Niedzielską. Sąd się odnosi, a także lokalne lub krajowe konsumenta, dla którego przeznaczony jest ten w wyroku z dnia 8 października 2007 r. reguły obyczajowe i kryteria estetyczne produkt. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia w sprawie XXII GWwp 2/05. uznał, że zo- (…) – dotyczy to np. dopuszczalności użycia 23 października 2007 r. w sprawie II CSK rientowany użytkownik, to „doświadczony jakiegoś koloru, form geometrycznych, wi- 302/07 dokonał wykładni pojęcia „zoriento- pracownik sklepu z materiałami budowlany- zerunku postaci itp. (M. Poźniak-Niedzielska wany użytkownik” podkreślając, że powinna mi lub firmy remontowo-budowlanej. Taka „Prawo własności przemysłowej…”) Zakres być ona dokonana przy uwzględnieniu osoba zna dobrze ofertę rynkową, potrafi swobody twórczej jest również ograniczony dorobku orzecznictwa Unii Europejskiej zaproponować klientowi produkt wykonany cechami funkcjonalnymi, konstrukcyjnymi, w sprawach o unieważnienie wspólnoto- według wzoru odpowiadającego jego gu- użytkowymi przedmiotu, jak i wcześniejszym wych wzorów przemysłowych i w sprawach stom i oczekiwaniom (co do wyglądu).” Ten wzornictwem oraz zasadami bezpieczeń- o ochronę uprawnień z rejestracji wzorów sam Sąd w innym wyroku też przychylił się stwa (K. Wernicka „Nowość i indywidualny przemysłowych. Wykładnia językowa przed- do powyższej tezy uznając, że „zorientowa- charakter wzoru przemysłowego w praktyce miotowego pojęcia w ocenie Sądu Najwyż- nym użytkownikiem długopisów reklamo- Urzędu ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrz- szego wskazuje, że chodzi o osobę dobrze wych byłaby osoba, która zajmuje się: nego, EPS, sierpień 2008). poinformowaną, mającą dobre rozeznanie Zgodnie z orzecznictwem Sądu Naj- i wiadomości w danej dziedzinie, korzysta- zz dystrybucją tego rodzaju towarów i zna dobrze ofertę rynkową, potrafi dokonać wyższego „zakres swobody twórczej jącą z określonych przedmiotów lub grupy porównania i wyboru produktu wykonanego jest zdeterminowany przez cechy przedmiotów. Pojęcie to nie ma charakteru według wzoru odpowiadającego gustom funkcjonalne przedmiotu oraz przez abstrakcyjnego, lecz odnosi się do konkret- i oczekiwaniom (co do wyglądu) końcowego wcześniejsze wzornictwo. W przy- nej grupy przedmiotów porównywanych, użytkownika, padku wzorów, które muszą uwzględniać do której należy przedmiot zarejestrowany przede wszystkim wymogi funkcjonalne jako wzór przemysłowy oraz przedmiot zz promocją, reklamą w przedsiębiorstwie, przedmiotu, zakres swobody twórczej jest zakwestionowany. (…) zna rynek i ma doświadczenie w wy- mniejszy, niż w przypadku wzorów, W literaturze i orzecznictwie unijnym prze- borze produktów, które w naj- w których przeważają założenia waża stanowisko, że jest to osoba używa- bardziej efektywny sposób estetyczne. Tam, gdzie zakres jąca w sposób stały danych przedmiotów, umożliwią realizację ce- swobody twórczej jest więk- mająca na ich temat więcej wiadomości lów związanych z po- szy, różnice między wzorami praktycznych lub teoretycznych niż przecięt- pularyzacją znaku powinny być łatwiej za- ny użytkownik i mająca większą od niego towarowego, firmy uważalne, niż w przypadku zdolność spostrzegania cech charaktery- lub innego ozna- wąskiego zakresu tej stycznych danego przedmiotu. Tak więc czenia używanego swobody. Zorientowany „zorientowany użytkownik” to osoba zorien- dla prowadzonej dzia- użytkownik musi mieć wia- towana praktycznie lub teoretycznie także łalności gospodarczej.” domość w tym przedmiocie, w stanie wzornictwa w danej dziedzinie (SWZTiWP wyrok z dnia wystarczające do oceny i zdolna odróżnić występujące wzory”. Po- 17 marca 2008 r. w spra- zakresu swobody twórczej, dobnie definiuje „zorientowanego użytkowni- wie XXII GWwp 1/07). i umieć zauważyć nawet stosun-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 47 kowo małe różnice, istotne w przypadku Novelty and individual character wzorów o niewielkiej swobodzie twórczej” of industrial designs (wyrok SN z dnia 23 października 2007 r. as conditions for the protection of industrial designs – legal w sprawie II CSK 302/07). literature and case-law Test „swobody twórczej przy opracowywaniu Pursuant to the Industrial Property Law Act e.g. Prof. M. Poźniak-Niedzielska maintains wzoru” oznacza, (hereinafter referred to as the IPLA), “any that „novelty cannot be considered in abso- że gdy są małe new and having individual character appear- lute terms as it is subject to three limitations. możliwości ance of the whole or a part of a product Novelty of a design only thwarts the identical dokonania resulting from the features of, in particular, or nearly identical design which has previously zmian, wtedy the lines, colours, shape, texture or materials been disclosed and is known to the inter- relatywnie, of the product and its ornamentation, shall ested circles operating in a specific sector, w celu constitute an industrial design” (Article 102 (1) in the European Union.”(M. Poźniak-Niedzielska of IPLA). For the design to be granted protec- “Ochrona wzorów przemysłowych w prawie ustalenia tion, it must be new and must have individual europejskim” EPS No 1, 2007). indywidualne- character. go charakteru, Meanwhile, A. Wojciechowska (“Wzory wymagane Novelty przemysłowe-warunki uzyskania prawa różnice są małe, z rejestracji w świetle ustawy – Prawo The first requirement concerns novelty. It must i odwrotnie – jeżeli swoboda twórcza jest własności przemysłowej oraz regulacji wspól- be met by any design, irrespective of the fact większa, to wymagane są większe różnice, notowej” R.Pr. 2004, No 3) is of the opinion whether or not it has been registered or wheth- that the novelty criterion should be verified aby określić indywidualny charakter. er protection is sought on the Community level on the global level and not be limited to the ter- (J. Kępiński „Wzór przemysłowy ….) Na te- or only in Poland. ritory of the European Community. J. Kępiński mat małego zakresu swobody twórczej prefers the approach to this issue according w przypadku produktów użytkowych (listw The industrial design is considered new when identical design has not been made avail- to which the novelty criterion occupies a posi- przypodłogowych) wypowiedział się Sąd able to the public by use, display or any other tion between the absolute novelty criterion Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia form of disclosure before the date according and the novelty criterion limited to the territory 10.10.2007 r. w sprawie VI SA/Wa 116/07 to which priority to obtain a right in registration of the European Union and member states „gdy wygląd produktu jest ściśle związany is determined (Article 103 (1) of IPLA). Accord- of the European Economic Area. He maintains z jego cechami użytkowymi zakres swo- ingly, two factors should be taken into account that it is possible for a design to be known body twórczej jest mały. Tam zaś, gdzie when assessing novelty of the industrial to a specialised circle even though it has not są małe możliwości dokonania zmian, design: whether the design has been made been made available to the public outside relatywnie małe różnice będą wymagane available to the public and what the difference Europe (J. Kępiński “Wzór przemysłowy i jego w celu ustalenia indywidualnego charakte- is between the two designs. ochrona w prawie polskim i wspólnotowym” ru wzoru”. Warsaw 2010). Making available to the public On the other hand, case-law reveals that odsumowując: pojęcia nowości Industrial design shall be considered to be “any manner of making the ornamental de- P i indywidualnego charakteru made available to the public, if it has previously sign (currently: industrial design – authors’ to dwie podstawowe przesłanki been: note) available to the public in Poland ochrony wzoru przemysłowego. Są 1) used, and in the world is appropriate inasmuch as it to terminy bardzo ogólne co oznacza, 2) displayed, reveals to the specialist in the field sufficient że ustawodawca dopuścił możli- 3) or disclosed in any other way, but only if data necessary to use the design. The pos- wość ich szerokiej interpretacji. Jak it could have become known to the circles sibility to acquaint oneself with the design wynika z powyższego tekstu w wykładni specialised in the sector to which the design must be real and not potential (probable)” przedmiotowych pojęć dużą rolę odgrywa belongs. (judgement of the Voivodeship Administrative Court in Warsaw of 17.03.2006, VI SA/Wa zarówno doktryna, jak i orzecznictwo pol- The Industrial Property Law Act fails to ex- skie i wspólnotowe, które zapewne będzie 2257/05, unedited quotation in A. Kisielewicz plain whether the circles mean specialists (ed.) “Własność przemysłowa. Orzecznictwo coraz bogatsze w tym zakresie ze względu in the sector operating within the European sądów administracyjnych, Warsaw 2007). na ogromne zainteresowanie wzornictwem Union or on a wider territory. Due to the lack The attribute of novelty may be thwarted przemysłowym. of such explanation regarding the territory, as- merely by creating an opportunity of getting sessment of the precondition of novelty should acquainted with the design, while it is insig- cover the global level. nificant whether or not and how large circle Małgorzata Barankiewicz However, representatives of this legal ap- gained such information (also in a judgement Edyta Demby-Siwek proach have different views on this matter, of the Voivodeship Administrative Court

48 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne in Warsaw of 29.03.2007, VI SA/Wa 118/07, the importance of a given feature for the final completely different impression as a decora- unedited quotation in A. Tischner “Prawo image of the design should be a starting point tive element of the kitchen (J. Kępiński “Wzór własności przemysłowej. Komentarz.” ed. P. for the comparison of various designs. Lack przemysłowy….”). On the other hand, M. Kostański, Warsaw 2010). In light of the above of identicalness of the designs compared can Poźniak-Niedzielska claims that individual considerations, it is obvious that “earlier be demonstrated only through differences be- character is the outcome of various elements grant of the right in protection or publication tween the essential features (inter alia, in Prof. determining certain distinctiveness of a model- of the application for a spatial form as a trade- K. Szczepanowska-Kozłowska “Zdolność based item. (M.Poźniak-Niedzielska, gloss mark results in the loss of novelty feature, rejestracyjna wzoru w prawie Unii Europejskiej”, to the judgement of the Supreme Court i.e. precondition of protection of a design PPH 2005, No 3). Meanwhile, M. Poźniak- of 23.10.2007, IICSK 303/07, OSP 2009, No 6, (judgement of the Voivodeship Administrative Niedzielska (“Wzory zdobnicze i ich ochrona”, item 66). Pursuant to Article 105 (4) of IPLA, Court in Warsaw of 24.03.2006 r., VI SA/Wa Warsaw 1978) maintains that a design is not assessment of whether the questioned design 2339/05, unedited quotation in A. Tischner new when the differences between this de- produces a different impression on the in- “Prawo własności przemysłowej. Komentarz.” sign and its predecessor are minor. However, formed user is based on the overall impression ed. P. Kostański, Warsaw 2010). pursuant to the case-law “small differences which relates to the design as a whole and not Even if the design was made available between the disputable industrial designs, at- its respective parts. It is therefore a matter to the public, it is still possible to grant tributing the feature of novelty to the industrial of overall impression, overall effect, overall it the right in registration when: design filed, do not automatically make it origi- feeling produced by the questioned design nal (judgement of the Voivodeship Administra- and the registered design – whether the im- 1) it has been disclosed to a third party tive Court in Warsaw of 21.02.2006 r. VI SA/ pression varies or is identical. This overall explicitly or implicitly obliged to maintain con- Wa 1073/05, unedited quotation in A. Tischner impression is produced by the sum of the fea- fidentiality (e.g. persons obliged to maintain “Prawo własności przemysłowej. Komentarz.” tures of the design visible during normal professional secrecy); ed. P. Kostański, Warsaw 2010). use of the item (judgement of the Supreme 2) it has been disclosed within 12 months Court of 23 October 2007 in Case II CSK before the date according to which priority Individual character 302/07,OSNC 2008 no 2, item 52). In addi- to obtain a right in registration is determined, “Novelty” is not the only condition of protection tion, according to case-law, “registration of an if the disclosure: of industrial designs. Another one is “individual industrial design combining features of the pre- viously known designs, if overall impression a) was made by the designer, his succes- character”. Pursuant to Article 104 (1) of IPLA, produced by this design differs from impres- sor in title or a third person with the consent an industrial design shall be considered sion produced by the designs compared” of a right holder, to have individual character, if the overall impression it produces on the informed user is acceptable (judgement of the Voivodeship b) was a consequence of an abuse towards differs from the overall impression produced Administrative Court in Warsaw of 29.03.2007, the designer or his successor in title. on such a user by any design which has been VI SA/Wa 1716/06, ONSA and WSA 2009, The main reason behind setting the additional made available before the date according No 1, item 13). 12-month term, the so-called grace period, to which the priority is determined. The design was to allow the designer or other holder must differ from the already existing designs Informed user of the industrial design right to conduct model- that produce a similar impression. based tests of products on the market before The assumption that the design in question Individual character is assessed from the per- a final decision on filing the design application does not have to differ from any existing de- spective of the informed user. The notion for registration is made. sign but from designs of the same product(s) of the informed user should not be equated in the same industrial sector is advocated with the model of an average consumer Comparison of the designs by numerous representatives of the legal ap- – properly informed, sufficiently attentive A design is new if it has not been disclosed proach, e.g. J. Kępiński “Wzór przemysłowy…”, and wise – possessing knowledge of the case- and if it has no identical predecessor. Identical E. Nowińska “Prawo własności law concerning mainly industrial designs. It design shall be any design identical to a design przemysłowej. Przepisy i omówienie” is believed that in comparison with the average previously made available or any design dif- E.Nowińska, U. Promińska, M. duVall. Warsaw consumer the informed user has a higher than fering from the available design in insignificant 2003). In their opinion, individual character average level of ability to notice differences. details (this approach was also adopted should be tested solely with respect to a cer- M. Poźniak-Niedzielska maintains that the in- by the Voivodeship Administrative Court, in its tain product market. According to J. Kępiński, formed user is more insightful and skilled judgement of 4 July 2007, in Case VI SA/ pursuant to the guidelines of Recital 13 in a certain area than the average user. He/ Wa 652/07). “Novelty” assessment is made of the Preamble of the Directive 98/71/EC she is neither the creator or average recipi- in relation to features of the industrial design of 13 October 1998 on the legal protection ent nor the expert in a given field – he/she which are visible on the illustration presented of designs of 13 October 1998, the nature is an “insider”. The informed user is required in the documents making up the application. of the product to which the design is applied to possess specific qualifications. Therefore, Examination of the design’s novelty is based or in which it is incorporated, and the industrial this cannot be a purchaser (consumer) but only on those features which are visible sector to which it belongs should be taken somebody using the item and utilising it like on the graphic presentation of the design. into consideration. For example, a well-known an expert. It does not necessarily have to be It is maintained in literature that determining ornamental design used on cutlery may give a final user (M. Poźniak-Niedzielska “Ochrona

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 49 wzorów przemysłowych w prawie europejs- Case-law of the Polish Court for the Com- (K. Wernicka “Nowość i indywidualny charakter kim” Europejski Przegląd Sądowy 1/2007). munity Trade Marks and Community Designs wzoru przemysłowego w praktyce Urzędu Meanwhile, A. Tischner (A. Tischner “Prawo supports the concept of the “informed user” ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, EPS, własności przemysłowej. Komentarz.” ed. as presented by M. Poźniak-Niedzielska. In August 2008). P. Kostański, Warsaw 2010) maintains that the judgement of 8 October 2007, in Case Pursuant to the case-law of the Supreme “an informed user may be a user of specific XXII GWwp 2/05, the Court found that the in- Court, “the scope of creative freedom is de- products or somebody knowing a specific formed user is the experienced employee termined by the functional features of the item sector covering products to which the design of a shop with building materials or a repair and by previous design”. When designs have belongs, in particular a user aware of the cur- and construction company. Such a person to involve mainly the functional requirements rent developments of design in specific field is well-informed on the market offer and can of the item, the scope of creative freedom of production.” User’s knowledge may result recommend a product manufactured in compli- is narrower than for designs predominated from long-term constant use of specific ance with a model satisfying the client’s taste by aesthetic conditions. When the scope products. K. Szczepanowska-Kozłowska and expectations (relating to its appearance).” of creative freedom is wider, the differences (“Zdolność rejestracyjna wzoru w prawie Unii In a different judgement, the said Court con- between the designs should be easier to ob- Europejskiej, PPH no 3 of 2005) is of a dif- curred with the above mentioned assumption serve than when the scope of this freedom ferent opinion. She limits the scope of a term that the “informed user of a promotional pen is narrower. An informed user must be of informed users to final consumers for whom would be somebody involved in: informed in this area sufficiently enough to as- the product is intended. In the judgment – distribution of goods of this kind, familiar with sess the scope of creative freedom and must of 23 October 2007, in Case II CSK 302/07, the market offer, able to compare and select be able to notice even the relatively minor dif- the Supreme Court adopted an interpretation the product manufactured in compliance with ferences, which are yet significant in the case of the notion of “informed user” demonstrating the model satisfying the taste and expectations of designs with little creative freedom” (judge- that it should take into account the European (relating to its appearance) of the final user, ment of the Supreme Court of 23 October Union case-law acquis in cases regarding 2007 in Case II CSK 302/07). invalidation of industrial designs and in cases – promotion and advertising in a company, of protection of rights in registration of industrial with the knowledge of the market and experi- The test of “creative freedom accompanying designs. The Supreme Court maintained that ence in the selection of products facilitating the development of a design” means that literal interpretation of the notion in question the most effective implementation of objectives when there is slim possibility of introducing “demonstrates that a well-informed person relating to promotion of the trademark, trade modifications, relatively small differences is a user having good insight in and knowledge name or another mark used for the purposes are required to assess individual character; of a given area, using specific items or a group of business activity”. (judgement of the Court and on the contrary, when creative freedom of items”. The notion is not abstract but refers for the Community Trade Marks and Commu- is greater, the differences required to assess to a specific group of items subject to compari- nity Designs of 17 March 2008, in Case XXII the individual character are greater. (J. Kępiński son, to which the item registered as industrial GWwp 1/07). “Wzór przemysłowy….”). The issue of a narrow design and the question item belong. (…) scope of creative freedom connected with Scope of creative freedom the functional products (skirting boards) was The opinion that informed user is a person commented by the Court of Appeal in Warsaw, using given items permanently, having more Pursuant to the provisions in force, assess- in its judgement of 10.10.2007, in Case VI practical or theoretical information regarding ment of individual character of an industrial SA/Wa 116/07: “when a product’s appear- the items than the average user and having design takes into account the scope of creative ance closely relates to its functional features, greater ability to notice the distinctive features freedom accompanying the development the scope of creative freedom is narrow. of a given item than the average user, prevails of a design. This provision expresses the rule However, when possibilities to introduce modi- in the EU literature and case-law. Consequent- that the more the freedom of a designer devel- fications are minor, relatively small differences ly, the “informed user” is a person with practical oping the design is limited, the greater attention are required to assess individual character or theoretical knowledge of the developments should be paid to minor differences or modi- of a design”. of design in a given area and with the ability fications. Thus the informed user may be ex- to distinguish the designs”. The Voivodeship pected to pay greater attention to details. Legal To sum up, the notions of novelty and indi- Administrative Court defined the “informed literature demonstrates that “creative freedom vidual character are two basic conditions user” in a similar way and demonstrated that is usually determined by the character and pur- of protection of industrial designs. These terms a person looking at skirting boards once pose of a product to which the design pertains, are very general, which means that the legisla- they have been sealed is not the “informed as well as local or national social conventions tor provided the possibility for their broad inter- user” of skirting boards. The informed user and aesthetic criteria (...) – which for example pretation. Bearing in mind the above consider- is the person seeking the skirting board, look- relates to conditions of use of a given colour, ations, interpretation of the notions in question ing at it in a shop “from the top, from the bot- geometric form, image, character, etc. is largely affected by legal literature and Polish tom, holding it, taking a close look, studying (M. Poźniak-Niedzielska “Prawo własności and Community case-law, which will probably the “front” longitudal elements and “tun- przemysłowej…”). The scope of creative free- become increasingly extensive in this regard nels” for cables at the back”. (judgement dom is also limited by functional, constructional due to great interest in industrial design. of the Voivodeship Administrative Court in War- and practical features of an item, as well as Małgorzata Barankiewicz saw of 10 October 2007, VI SA/Wa 1116/07). previous design and regulations on safety Edyta Demby-Siwek

50 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Brak indywidualnego charakteru jako podstawa unieważnienia wzoru przemysłowego

Prof. nadzw. dr hab. Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku

1. Brak indywidualnego zachodzić w ogólnym wrażeniu, by można Przy ustalaniu, czy warunek posiadania charakteru wzoru przemysłowego było uznać, że wzór ma indywidualny cha- przez postać wytworu oryginalnego cha- rakter. Odmienne rozwiązanie zawarte było rakteru (art. 104 p.w.p.) jest spełniony, należy Przesłanka indywidualnego charakteru wzoru w projekcie dyrektywy, gdzie użyto sformuło- dokonać porównania z wcześniej ujawnionymi wywołuje w doktrynie i w praktyce orzecz- wania „różni się znacząco” (differs significan- wzorami wcześniejszymi. Inaczej jednak, niż niczej zarówno sądów polskich, jak i Urzędu przy ustaleniu cechy nowości, dokonując Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) tly), co wskazywało na zamiar ustanowienia oceny nie należy się koncentrować na różnicy szereg kontrowersji dotyczących niejasno- wysokiego poziomu umożliwiającego ochro- między konkretnymi właściwościami porówny- ści i odmiennych interpretacji wielu pojęć, nę wzoru. Rezygnacja ze wskazania stopnia wanych wzorów. Zasadnicze znaczenie ma a w szczególności tzw. „ogólnego wrażenia”, różnicy pomiędzy wzorami, nie oznacza, w tym przypadku fakt, że porównywane zakresu swobody twórczej oraz pojęcia tzw. że obniżono wymagania, gdyż w pkt 13 pre- wzory muszą wywoływać na użytkowniku zorientowanego użytkownika. Analiza tych ambuły dyrektywy postanowiono, że ocena odmienne ogólne wrażenie, a zatem różni- zagadnień jest szczególnie istotna, gdyż we- tego, czy wzór odznacza się indywidualnym ce między wzorami weryfikowane są z po- dług danych Wydziału Unieważnień OHIM charakterem powinna opierać się na tym, ziomu ogólnego wrażenia, jakie wywołuje w około 80 proc. spraw rozstrzyganych czy ogólne wrażenie, jakie wzór wywiera wzór. Tak stwierdził m. in. WSA w Warszawie w latach 2003-2009 jako podstawę unie- na zorientowanym użytkowniku wyraźnie w wyroku z 7 maja 2007 r.6. ważnienia wskazywano brak nowości lub różni się od wrażenia, jakie wywołuje u niego indywidualnego charakteru wzoru1. istniejąca całość wzoru. Brak jednolitości Analiza różnic występujących pomiędzy rozwiązań w tekście dyrektywy i w pream- Przesłanka indywidualnego charakteru – wy- badaniem nowości i indywidualnego bule wywołuje trudności interpretacyjne wodząca się z niemieckiej praktyki orzecz- charakteru wzoru była przedmiotem rozwa- w praktyce3. niczej – została wprowadzona do polskiego żań Izby Odwoławczej OHIM w decyzji z 22 listopada 2006 r. w sprawie Daka Re- prawa ustawą z dnia 6 czerwca 2002 r. W zasadzie panuje zgodność w orzecznic- o zmianie ustawy – Prawo własności przemy- search Inc. przeciwko Ampel 24 Vertriebs- twie sądów polskich, że przy ocenie indy- 7 słowej2, mającą zbliżyć ustawodawstwo pol- GmbH & Co. KG . Izba stwierdziła, że test widualnego charakteru wzoru bierze się dotyczący nowości ma charakter obiek- skie do unijnego. Przesłanka indywidualnego pod uwagę: 1) kryterium swobody twórcy charakteru została zdefiniowana w art. 104 tywny, polegający na ustaleniu czy wzór przy opracowywaniu wzoru oraz wcześniejszy i wzór sporny są identyczne. ust. 1 p.w.p., który stanowi, że wzór odznacza 2) kryterium różnicy ogólnego wrażenia4. się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne Zasadniczy problem interpretacyjny dotyczy wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym W prawie unijnym wskazuje się na trze- pojęcia „nieistotne różnice”. użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia cie kryterium, mianowicie kryterium Natomiast test odnoszący się do oceny indy- wywołanego na nim przez wzór publicznie natury, charakteru produktu, do którego widualnego charakteru wzoru ma zdecy- udostępniony przed datą, według której ozna- odnosi się wzór lub do którego został dowanie bardziej charakter subiektywny, cza się pierwszeństwo. włączony, w szczególności sektor prze- gdyż organ orzekający musi wziąć pod Analogicznie, w świetle art. 5 dyrektywy to, mysłu, do którego należy. Nie przewiduje uwagę ogólne wrażenie, które wywiera czy wzór ma indywidualny charakter zale- go polski ustawodawca, zaś wymóg taki wzór na zorientowanym użytkowniku, ży od różnicy w ogólnym wrażeniu, jakie został zawarty w punkcie 13 preambuły uwzględniając zarazem zakres swobody wywołuje on u zorientowanego użytkow- dyrektywy5. Wydaje się, że znaczenie tych twórczej przy opracowywaniu wzoru. nika w porównaniu z wcześniejszym wzo- elementów powinno być brane pod uwagę Oznacza to, że im mniejszy jest zakres tej rem. W tekście dyrektywy, tak jak w ustawie przy ocenie spełnienia kryterium swobody swobody spowodowany ograniczeniami tech- p.w.p., nie określono jak duża różnica musi twórczej. nicznymi, to nawet niewielkie różnice w po-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 51 równaniu ze wzorem wcześniejszym mogą których projektant korzysta z niczym nieogra- personalnych – obok znawcy w prawie paten- być uznane za wystarczające dla spełnienia niczonej swobody twórczej. Wymaga jednak towym oraz przeciętnego odbiorcy w prawie wymogu indywidualnego charakteru8. podkreślenia, że w praktyce dla zorientowa- znaków towarowych – wykorzystywanych Stopień, w jakim nowy wzór powinien odróż- nego użytkownika, który nie jest ekspertem, do oceny przesłanek ochrony dóbr własności niać się od wcześniejszych był przedmiotem niełatwym zadaniem będzie zidentyfikowanie przemysłowej. Rozważenia wymaga interpre- dyskusji w ramach prac przygotowawczych tego rodzaju cech wzoru. tacja pojęcia „zorientowany użytkownik”, tzn. do wprowadzenia dyrektywy. Pierwotna Zakres swobody twórczej stanowi okolicz- ustalenia czy to pojęcie odnosi się do kręgu propozycja Komisji zawierała stwierdzenie, ność towarzyszącą opracowywaniu wzoru specjalistów z danego sektora przemysłu, że wzory powinny różnić się znacząco (dif- przemysłowego, której ustawodawca którego dotyczy wzór czy do projektantów fers significantly), jednak ten próg został nadaje szczególne znaczenie poprzez wzoru, zwykłych użytkowników określonych obniżony poprzez wykreślenie z projektu obligatoryjne uwzględnienie jej podczas produktów czy do osób mających orientację słowa znacząco, co miało na celu obniżenie oceny indywidualnego charakteru wzoru w określonym sektorze, do którego należą warunków ochrony i jednocześnie zmniej- przemysłowego (art. 104 ust. 2 p.w.p., produkty obejmujące wzór. szenie jej zakresu. Pomimo tej zmiany w pkt. art. 5 ust. 2 dyrektywy). Analiza orzecznictwa sądów administra- 13 preambuły ustawodawca wspólnotowy Stopień swobody określa dostępność dla cyjnych prowadzi do wniosku, że zoriento- pozostawił sformułowanie, zgodnie z którym twórcy środków, jakimi może on wpływać wany użytkownik, to: wzory powinny różnić się wyraźnie (clearly). na postać wytworu. Celem tej przesłanki zz osoba, która w sposób stały używa dane- Jednakże w treści art. 5 ust. 1 dyrektywy jest ułatwienie oceny stopnia odróżniania się go produktu; przed zakupem produktu uważ- nie ma wskazania stopnia, dlatego wo- wzoru przemysłowego od wcześniejszych nie go ogląda, bada jego budowę i funkcjonal- bec braku spójności preambuły z treścią wzorów, co wyraża się w jego indywidualnym ność oraz zwraca uwagę na detale; nie jest dyrektywy, jednoznaczna interpretacja charakterze. Im mniejsza swoboda twór- to ani przeciętny fachowiec ani przeciętny napotyka trudności. cza, tym mniejsze różnice mogą stanowić konsument – wyrok NSA z 7 maja 2008 r., Celem wprowadzenia przesłanki indywidual- o ochronie wzoru przemysłowego, a im sygn. akt I GSK 232/08; nego charakteru było postawienie wyższego większa swoboda twórcza, tym wzór moc- zz nie jest to użytkownik przeciętny, ani progu w stosunku do nowości. W trakcie niej powinien odróżniać się od wzorów znawca w danej dziedzinie – wyrok WSA badania nowości dokonuje się bowiem oceny wcześniejszych. Zatem, zawsze decydująca z 10 października 2007 r., sygn. akt VI SA/Wa ewentualnych nieistotnych różnic, co sprawia, jest różnica pomiędzy najbardziej podobnymi 1116/07. że kolejna przesłanka, tj. indywidualny cha- wzorami oceniana proporcjonalnie w stosunku W świetle decyzji Wydziału Unieważnień i Izby rakter, powinna opierać się na analizie istot- do ograniczeń swobody twórczej. Odwoławczej OHIM zorientowanym użytkow- niejszych odrębności. Z uwagi na powyższe, nikiem może być: należy przyjąć, że różnice pomiędzy wzorami 2. Model tzw. zorientowanego zz użytkownik finalny produktu, w którym powinny być znaczące (considerable) w od- użytkownika jako podmiotu wzór został zastosowany – którym nie jest niesieniu do danej kategorii wzorów. dokonującego oceny indywidualnego charakteru ani projektant wzoru ani jego producent Przy ocenie ogólnego wrażenia – w świe- – decyzja Izby Odwoławczej OHIM tle decyzji Wydziału Unieważnień OHIM wzoru – poinformowany użytkownik powinien Dla oceny posiadania przez wzór indywidual- przywiązywać mniejszą wagę do cech, nego charakteru przyjęto – zarówno w prawie które mają charakter funkcjonalny.9 Komi- polskim (art. 104 p.w.p.), jak i wspólnotowym sja w projekcie rozporządzenia – odnosząc (art. 6 rozporz. nr 6/2002) – wzorzec zorien- się do przesłanki indywidualnego charakteru towanego użytkownika (informed user, – podkreśliła, że istnieje większe prawdopo- informierten Benuzer). Zorientowa- dobieństwo, że wzory w znacznym stopniu ny użytkownik należy do jedne- funkcjonalne, gdzie zakres swobody twórczej go ze wzorców (modeli) projektanta jest ograniczony, są bardziej po- dobne niż w przypadku wzorów przy tworzeniu,

52 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne z 3 grudnia 2007 r. w sprawie ”SIPEM nych niż przeciętny użytkownik i ma większą S.R.L. in Liquidazione v Magic Dreams od niego zdolność postrzegania cech charak- S.R.L., Case R0241/2007-3; terystycznych dla danego przedmiotu. The Lack of Individual Character As zz nabywca produktu będący jego stałym Pojęcie „zorientowany użytkownik” mieści A Ground For użytkownikiem: się pomiędzy znawcą danej dziedziny Invalidation Of – dziecko, jak i osoba dorosła, np. w przy- a przeciętnym konsumentem. Użytkownik Industrial Design padku spraw dotyczących unieważnienia staje się zorientowanym na tej podstawie, wzoru lalek – decyzja Wydziału Unieważ- że zapoznaje się z katalogami w branży, której nień OHIM z 20 grudnia 2005 r. w sprawie dotyczy wzór, udaje się w tym celu do spe- Prof. Joanna Sieńczyło-Chlabicz Aktiebolaget Design Rubens v Bäcklund, cjalistycznych sklepów, uzyskuje informacje Law Faculty at the University of Bialystok ICD 461; decyzja Izby Odwoławczej OHIM przez Internet itd. Zorientowanym użytkowni- z 8 października 2007 r. w sprawie Honda kiem może być więc w szczególności: Giken Kogyo Kabushiki Kaisha v Kwang zz nabywca produktu i świadomy jego użyt- 1. The lack of individual character Yang Motor Co. Ltd, Case R1337/2006-3; kownik, przy czym w zależności od natury of industrial design – dziecko, które używa produktu, w którym produktu może być to dziecko lub osoba wzór został zastosowany – decyzja Izby dorosła; A prerequisite for individual character Odwoławczej OHIM z 25 stycznia 2008 r. of industrial design brings to the doctrine w sprawie Ferrari S.P.A. v Dansk Supermar- zz osoba pełniąca funkcje kierownicze as well as to the judicial decision prac- ked A/S, Case R0084/2007-3; w branży, do której należy wzór. tice of both Polish courts and the OHIM a range of controversies concerning – właściciel psa jako nabywca produktu – Prof. Joanna Sieńczyło-Chlabicz w przypadku spraw dotyczących unieważ- the lack of clarity and interpretational nienia wzoru wspólnotowego na produkty divergences in case of many concepts, spożywcze dla psów – decyzja Izby Odwo- particularly of the so-called “overall im- ławczej OHIM z 25 stycznia 2008 r. w spra- pression”, the scope of creative freedom, and the so-called “informed user”. The wie Mars UK Limited v Paragon Products analysis of those concepts is espe- BV, Case R 1391/2006-3; cially vital as according to the statistics 1 – kobieta jako nabywca produktu, która jest Comparative Statistics (15/04/2009), dokument of the OHIM Cancellation Department, nie tylko zorientowana w najnowszych Wydziału Unieważnień Wzorów Wspólnotowych in about 80% of the cases examined trendach dotyczących wyglądu danego w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante. in the years 2003 – 2009 the lack of indi- produktu, np. butów, ale również potrafi vidual character of the design was cited 2 wskazać różnice pomiędzy różnymi fasona- Dz. U. z 2002 r., Nr 108 poz. 945. as the ground for invalidation1. mi butów oraz ograniczenia spowodowane 3 A. Wojciechowska, Zdolność rejestracyjna wzoru kształtem i funkcją obuwia – decyzja Izby przemysłowego w świetle dyrektywy z 13 paździer- A prerequisite for individual character – Odwoławczej OHIM z 5 maja 2008 r. nika 1998 r. o ochronie prawnej wzorów przemysło- originating from the German judicial w sprawie Alfiere S.P.A. v Santiago Pons wych, PWiOWI 2002 r., z. 80, s. 277-278. decision practice – was introduced Quintana S.A., Case R0884/2007-3; 4 Zob. m. in. wyrok NSA z 7 maja 2008 r., sygn. akt to the Polish law through the Act VI S.A./WA 498/09, www.orzeczenia.nsa.gov.pl. of 6 June, 2002 amending the Industrial zz producent produktu, w którym wzór 5 Property Law with the aim of harmoniza- został zastosowany, np. producenci ko- Trzecie kryterium wskazał w orzecznictwie m. in. WSA w Warszawie w wyroku z 10 czerwca 2009 r., sygn. tion of the Polish legislation with smetyków – decyzja Izby Odwoławczej akt VI S.A./WA 498/09, www.orzeczenia.nsa.gov.pl. the EU law. A prerequisite for individual OHIM z 9 listopada 2007 r. w sprawie 6 Sygn. akt VI SA/Wa 117/07, character was defined in Article 104, item D. Aniceto Canmasas Puigbo v DB Design 2 www.orzeczenia.nsa.gov.pl. 1 of Industrial Property Law (IPL) which GmbH, Case R0104/2007-3; provides that a design is considered 7 Case R 196/2006-3, http://oami.europa.eu/ zz dyrektor ds. marketingu w spółce, /LegalDocs/BoA/2006/en/R0196_2006-3.pdf. to have individual character if the overall impression it produces on the informed która wytwarza produkty, w których wzór 8 J. Sieńczyło-Chlabicz, Unieważnienie wzoru wspól- został zastosowany – decyzja Izby Odwo- user differs from the overall impression notowego (w:) M. Poźniak-Niedzielska, J. Sieńczyło- produced on such a user by any design ławczej OHIM z 27 października 2006 r., Chlabicz, Europejskie prawo wzorów przemysłowych, w sprawie PEPSICO INC. v GROUPO Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2010, s. 117 i n. which has been made publicly avail- able before the date according to which PROMER MON-GRAPHIC, 9 Zob. decyzje Wydziału Unieważnień OHIM: decyzja priority is determined. Similarly, in view Case R 1001/2005. z 3.06.2004 r. dotycząca zarejestrowanego wzoru of Article 5 of the directive, whether Podsumowując, zorientowany użytkownik wspólnotowego 000018148-0001 (zgłaszający: Miguel Soriano Sola) oraz z 14.06.2004 r. dotycząca a design is having individual character to osoba, która używa w sposób stały danego zarejestrowanego wzoru wspólnotowego or not depends on a distinction in an produktu, posiada na temat tego produktu 000022454-0001/2 (zgłaszający: José Mallent overall impression the design makes więcej wiadomości praktycznych i teoretycz- Castello). on an informed user when contrasting it

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 53 Wys tawy / E xhi bi tions nych jak i jak nych R czego – wzornictwo w speakers, infactwomenspeakers are charactersinthemovie“Dizajnerki”madeavailabletousbycourtesy ofDomoTV. our of Several way”… there’sa will, there’s a “where that and complexes, urban big in created necessarily not is design well. Zamek Cieszyn will show us a real “babski dizajn” in both domestic and foreign form and will prove that a high standard other exhibitors the Japanese companyMuji – classics of Japaneseminimalist design,sincerecently present inPolandas in the fields which were so far reserved for men, such as for example, in motorization. We are also delighted to host among ence and to tell us about the uniqueness and sensitivity of women designers, and what values they bring to modern design of the designers of Volvo YCC (a car designed by women), who is coming from Sweden to take an active part in the Confer well-known designcompanies,aswelljuststartingtheircareer ‘emerging’stars ofPolishdesign. among shared be will exhibition the in participation The interesting. very undoubtedly and variety their in rich be will tions individual creators and institutions which promote Polish design. Our appeal was well answered and that is why the exhibi- both to exhibition the of organization in cooperation for a request with turned We Poland. of Republic the of Office Patent the Warsaw,of in initiative 2011 the March on 17-18 on held be will which Economy” Innovative in Design - Development motoryzacji. właśnie,np. motoryzacji. czyli zastrzeżonych niedawna w dziedzinach do dlamężczyzn i wyjątkowość tkwi do przybywa która wzornictwa. polskiego „wschodzące” gwiazdki w dziedzinie designu karierę nującą w zmą i różnorodne niezwykle będą prezentowanewystawy czemu dzięki P to że nam, w dizajn” „babski prawdziwy nam tuje od obecnej wzornictwa, minimalistycznego go ki” udostępnionego nam dzięki uprzejmości D uprzejmości dzięki nam udostępnionego ki” ani ani dniach 17-18P w dniach wzornictwa. wystawy w Warszawie, będą marca towarzyszyć móc”… Kilkoro z We would like to turn your attention to international aspects of the exhibitions. We are obliged to Ms Lena Ekelund – one Design exhibitions will accompany the 4th Conferenceinternational “Innovation and Creativity of Women for Economic Z I Również cieszy nas bardzo obecność wśród wystawców japońskiej firmy Muji – klasyki japońskie klasyki – Muji firmy japońskiej wystawców wśród obecność bardzo nas cieszy Również C V Międzynarodowej Konferencji Międzynarodowej V hcielibyśmy zwrócić uwagęhcielibyśmy na zwrócić enie Lenie prośbą o prośbą nich udział zarówno znane, doświadczone firmy designerskie, jak i jak designerskie, firmy znane,doświadczone zarówno udział nich wysokiej klasy wzornictwo wcale nie wcale wzornictwo klasy wysokiej instytucji promujących polskie wzornictwo. wzornictwo. polskie promujących instytucji E kelund – jednej z jednej – kelund do zarówno się zwróciliśmy wystaw organizacji przy współpracę Gdy design… kobieceGdy ma imię W all the exhibitions accompanying the Conference. wszystkich wystaw towarzyszących konferencji. W do wnoszą wartości jakie designerek, – kobiet wrażliwość naszych prelegentów,naszych a nas ze S nas zor – w - Exh

innowacyjnej gospodarce” hen design… has a female nature has design… afemale hen ys Z nic apraszamy serdecznie obejrzenia do i b We would like to invite you to see zwecji, aby wziąć osobiście udział w udział osobiście wziąć aby zwecji, t i a projektantek Volvo projektantek t w inntwo D i w o esign in I ns accns y tow międzynarodowe akcenty części wystawowej. akcenty Wdzięcznimiędzynarodowe jesteśmy „ I nnowacyjność i nnowacyjność wydaniu zarówno krajowym jak i jak krajowym zarówno wydaniu om właściwie prelegentek, jest teżjest bohaterami filmuprelegentek, „ właściwie a nn omo TV.omo rz musi powstawać w powstawać musi ow panying th niedawna także w P także niedawna ov , która odbędzie , się odbędzie która z (samochodu zaprojektowanego przez kobiety), przez zaprojektowanego YCC (samochodu ys a acyjnej g t z kreatywność kobiet na kobiet kreatywność i P v ące ko ropozycja spotkała się z się spotkała ropozycja e E c o e Co n om n wielkich aglomeracjach, że aglomeracjach, wielkich o konferencji i konferencji z n f olsce. Zamek Zamek olsce. sp pewnością bardzo ciekawe. Weciekawe. bardzo pewnością y f e inicjatywy Urzędu inicjatywy e r r o zagranicznym, udowadniając zagranicznym, encji ence dopiero zaczynające pasjo zaczynające dopiero da rzecz rozwoju gospodar rozwoju rzecz nowoczesnego designu designu nowoczesnego r opowiedzieć, w opowiedzieć, życzliwym odzewem, życzliwym ce twórców indywidual twórców C ieszyn zaprezen ieszyn P atentowego D „chcieć „chcieć izajner czym czym ------with an overall impression made by an which are compared. The crucial is- a higher level in comparison with the nov- earlier design. In the directive, similarly as sue is that the designs should make elty. During the novelty test, an assess- in the text of IPL, it is not specified how on the user a different overall impression, ment of possible insignificant differences big a distinction in the overall impression thus an indication is just the overall im- is also made, and that fact influences must be to consider an industrial design pression which is gauged. That is pre- an assessment of another condition, i.e. to have individual character. A differ- cisely what was argued in the judgment of an individual character, as it should ent approach was applied in the draft of the District Administrative Court of 7 focus on more significant differences. In 6 of the directive, where the wording “dif- May, 2007 . view of the above, it should be assumed fers significantly” was used, which sig- The analysis of the distinction between that the differences between designs nalled the intention of setting a high level an assessment of novelty and individual must be considerable in reference of distinction as a condition for claiming character of the design was the subject to a given category of designs. individual character. However, deletion of consideration of the Board of Appeal of the specification of the level of the dis- of the OHIM in its decision of 22 Novem- tinction between the designs does not Assessing an overall impression – ber 2006 in the case Daka Research mean reduction of the requirements, as in the light of the decision of the Cancel- Inc v Ampel 24Vertriebs-GmbH & Co. recital 13 of the preamble to the direc- lation Department of the OHIM – an KG7. The Board stated that the novelty tive provides that the assessment as informed user should pay less attention test is of impartial nature and it is about 9 to whether a design is having an individu- to the features of functional nature . The deciding whether the earlier design al character should be based on whether Commission in the draft of the regulation and the design in dispute are identical. the overall impression that a design – referring to a prerequisite for individual The main interpretational difficulty lies makes on an informed user is clearly character – stressed that there is more in the concept “insignificant differences”. in contract with an impression which probability that designs of a more func- However, the individual character test is made by the whole of the design. tional nature, where the author’s creative is of more subjective nature as the ad- The lack of uniformity in the approach freedom is limited, are more similar than judicative body should take into consid- in the text of the directive and in the pre- eration the overall impression a design in the case of the designs in the creation amble brings about interpretational dif- makes on an informed user as well as of which the author enjoys more freedom. ficulties in the practice3. the author’s creative freedom. It means It is however, worth emphasizing that in practice, for an informed user who In principle, judicial decisions of the Pol- that the less is the freedom due to techni- is not an expert, it is not an easy task ish courts are in agreement as to what cal limitations the less distinction in com- criteria should be taken into parison with the earlier design is sufficient to identify the abovementioned features consideration for the assessment in order to meet the requirement of an of the design. 8 of the individual character of the de- individual character . The scope of the creative freedom is an sign. They are the following: 1) criterion The level of the distinction between aspect of the creation of an industrial of the author’s freedom while working a new design and earlier ones was design, which is given special importance on the design and 2) criterion of the dis- the subject of the discussions leading 4 tinction in the overall impression . In to preparatory work for implementa- by making it a criterion of the assess- the EU law there is one more criterion tion of the directive. The original pro- ment of an individual character of an which points at the nature, character posal of the Commission assumed that industrial design (Article 104, item 2 of a product related to the design, or the designs should differ significantly, of IPL, Article 5, item 2 of the directive). of industry sector related to it. That criteri- however later on the word ‘significantly’ The level of the author’s freedom defines on, however, is not mentioned in the Pol- was deleted, which aimed at lowering the availability of the means with which ish IPL though it is referred to in recital the requirements for protection and at he can influence the appearance of his 5 13 of the preamble to the directive . It the same time reducing its scope. creation. The idea behind that criterion seems that significance of those ele- In spite of that change, the wording is making the assessment of the distinc- ments should not be left out in the as- of recital 13 of the preamble according tion between new and earlier designs sessment of the criterion of the author’s to which the designs should differ clearly easier. The less is the creative freedom, creative freedom. was maintained. However, Article 5 the less distinction is sufficient for obtain- of the directive does not indicate the level While deciding whether the condition ing the protection of an industrial design, of the distinction, and that is why, in view of having an individual character is met and the more is the freedom, the big- of the lack of consistency between (Article 104 IPL) a comparison with ear- ger should be the distinction between the preamble and the text of the directive, lier disclosed designs should be made. new and earlier designs. In conclu- one explicit interpretation is hardly pos- Unlike in case of deciding on the novelty, sion, the distinction between the most sible. when making an assessment we should similar designs assessed in the relation not concentrate on the distinction be- The idea behind introduction of a prereq- to the limitations of the author’s freedom tween particular features of the designs uisite for individual character was to set is always a decisive factor.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 55 2. A model of the so-called informed zz Purchaser of the product who is also more detailed practical and theoretical user who makes an assessment of an its regular user: information on the product than an aver- individual character of the design. age user and has a better perception – A child as well as an adult, of the characteristics of the product. A model of the so-called informed user for ex. in cases concerning invalida- The concept of ‘informed user’ is placed has been accepted for the assess- tion of the design of dolls – decision between an expert on the subject and an ment of having an individual character of the Cancellation Department of OHIM average consumer. A user becomes an of the design, both in the Polish law of 20 December 2005 in the case Ak- informed user after he gets acquainted (Article 104 of IPL) as well as in the EU tiebolaget Design Rubens v Bäcklund, with the trade catalogues relevant law (Article 6 of the regulation no. ICD 461; decision of the Board of Appeal for the design, consults the specialist 6/2002). An informed user belongs of OHIM of 8 October 2007 in the case shops, searches for information of the In- to one of the personal models beside Honda Giken Kogyo Kabushiki Kaisha ternet, etc. An informed user can be, an expert in the patent law, and an aver- v Kwang Yang Motor Co. Ltd, Case in particular: age recipient in the law of trademarks. R1337/2006-3; These models are used for an assess- – A child who makes use of the prod- zz A purchaser of the product ment of the conditions for the protection uct bearing the design – decision and a conscious user, depending of industrial property assets. The inter- of the Board of Appeal of OHIM of 25 on the nature of the product it can be pretation of the concept of an ‘informed January 2008 in the case Ferrari S.P.A. a child or an adult; user’ calls for analysis in order to decide v Dansk Supermarked A/S, Case zz A person in the managerial position whether it refers to a group of specialists R0084/2007-3; in the trade the design belongs to. of an industry sector relevant for the de- – An owner of a dog, who is a pur- sign, or to the authors of the design or chaser of the product - in cases concern- Prof. Joanna Sieńczyło-Chlabicz ordinary users of given products, or per- ing invalidation of a Community design sons who have certain knowledge about for dog foodstuffs – decision of the Board the sector relevant for the product bear- of Appeal of OHIM of 25 January 2008 ing the design. in the case Mars UK Limited v Paragon Products BV, Case R 1391/2006-3; 1 Comparative Statistics (15/04/2009), do- kument of the Cancellation Department The analysis of the judicial decisions – A woman as a purchaser of the prod- of the OHIM in Alicante. uct, who is not only well informed about of the administrative courts leads us 2 Journal of Laws 2002, No. 108, text 945. the latest trends in the style of the prod- to a conclusion that an informed user is: 3 uct, e.g. of shoes, but also can indicate A. Wojciechowska, Zdolność rejestracyjna zz a person who regularly uses differences between various types wzoru przemysłowego w świetle dyrektywy z 13 października 1998 r. o ochronie prawnej the product; who before purchasing of shoes and limitation related to shape the product looks at it carefully, pays wzorów przemysłowych, PWiOWI 2002., z. and functions of shoes – decision 80, s. 277-278. attention to its construction and function- of the Board of Appeal of OHIM of 5 May ality and details; it is neither an average 4 See, Inter alia, judgment of the Suprem Admi- 2008 in the case Alfiere S.P.A. nistrative Court of 7 May, 2008, sygn. akt VI expert nor an average consumer – judge- v Santiago Pons Quintana S.A., Case ment of the Supreme Administrative S.A./WA 498/09, www.orzeczenia.nsa.gov.pl R0884/2007-3; 5 Court of 7 May 2008, ref. no. sygn. akt The third criterion was mentioned by the Su- I GSK 232/08; zz A producer of the product bearing preme Administrative Court in its judgment the design, e.g. producers of cosmetics – of 10 June, 2009 sygn. akt VI S.A./WA zz not an average user, nor an expert decision of the Board of Appeal of OHIM 498/09, www.orzeczenia.nsa.gov.pl. on the subject – judgment of the District of 9 November 2007 in the case D. 6 Sygn. akt VI SA/Wa 117/07, Administrative Court of 10 October, 2007, Aniceto Canmasas Puigbo v DB Design www.orzeczenia.nsa.gov.pl ref. no. sygn. akt VI SA/Wa 1116/07. GmbH, Case R0104/2007-3; 7 Case R 196/2006-3, http://oami.europa.eu/ LegalDocs/BoA/2006/en/R0196_2006-3.pdf. zz Marketing Director of a company 8 which manufactures the products bear- J. Sieńczyło-Chlabicz, Unieważnienie wzoru According to a decision of the Cancella- wspólnotowego (w:) M. Poźniak-Niedzielska, tion Department and of the Board of Ap- ing the design - decision of the Board J. Sieńczyło-Chlabicz, Europejskie prawo peal of OHIM, an informed user can be: of Appeal of OHIM of 27 October 2006 wzorów przemysłowych, Warszawa: Wolters in the case PEPSICO INC. v GROUPO Kluwer Polska 2010, s. 117 i n. zz The final user of the product bearing PROMER MON-GRAPHIC, Case R 9 the design – who is neither the author See decisions of the Cancellation Department 1001/2005. of OHIM: decision of 3 June 2004 concer- of the design nor its producer – decision ning a registered Community trademark of the Board of Appeal of OHIM of 3 De- 000018148-0001 (applicant: Miguel Soriano cember 2007 in the case ”SIPEM S.R.L. To recapitulate briefly, an informed Sola) and of 14 June 2004 concerning regi- in Liquidazione v Magic Dreams S.R.L., user is a person who makes use stered Community trademark 000022454- Case R0241/2007-3; of a product on a regular basis, has 0001/2 (applicant: José Mallent Castello).

56 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Procedura dokonywania zgłoszeń wzorów przemysłowych

godnie z ustawą prawo własności jego ornamentację. Oznacza to, że wzór że wzory przemysłowe otaczają nas w każdym Z przemysłowej z dnia 30 czerwca przemysłowy dotyczy wyłącznie wyglądu aspekcie życia w domu, w pracy, w sklepie 2000 r. (Dz.U. 2001 Nr 49, poz. 508) wzorem zewnętrznego wytworu. Cechy techniczne czy w klubie sportowym. przemysłowym jest nowa i posiadająca indy- czy użytkowe zawarte bądź zastosowane Często korzystając z różnych przedmiotów widualny charakter postać wytworu lub jego we wzorze nie mają żadnego wpływu na jego nie zdajemy sobie sprawy, że jest to właśnie części, nadana mu w szczególności przez zdolność rejestrową. wzór przemysłowy, który powstał dzięki ludz- cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, Wzory przemysłowe odnoszą się do różnorod- kiej kreatywnoścI. strukturę lub materiał wytworu oraz przez nych produktów. Śmiało można powiedzieć,

Wzorem przemysłowym mogą być między innymi:

artykuły spożywcze elementy odzieży i pasmanterii materiały tekstylne ozdoby

ale również

gry zabawki

oznaczenia materiały biurowe artykuły toaletowe

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 57 Wys tawy / E xhi bi tions Nicoli C Nicoli projektu spawaczek kobiet dla maska – pierwsza P projektu serce – walizkowe sztuczne na: uwagę zwrócić warto Szczególnie z przemysłem. współpracują firm. Wszystkie dużych projektowych zespołach w interdyscyplinarnych pracują z Niektóre dizajnerek. doświadczonych bardzo na będących projektantek prace zarówno się znajdują rzeczy wanych prostą formą. i prostą z nowoczesna i detale wykończenia a stylowe styką, epok, głównie form barokowych. W barokowych. form głównie epok, Jasyk Happy & Barok (Katarzyna Projektantki i plusz. aksamit głównie wyróżnia kolekcje Wszystkie design. new stylu w tapicerowanych mebli oryginalnych to nowa Barok marka Happy Barok. Happy In march 2010,thefirstMujishopwasopenedin Warsaw. Europe. Itisthefirst MujishoptobeopenedintheCentral-Eastern their voluntaryobligationtoemploymultipleusematerialsandefficient production methods. areprices their important, also is fromWhat only occasions. not various derives Muji of simplicity The attractive. fromalso but style minimalist Products of Muji are simple in style, have neutral colours, yet at the same time they are sophisticated, practical, multi-functional and suitable for products ofMujiare nameless.Apartfrom apackagingandpricetagtheydonotcontainanyinformationonthebrand. Consequently,quality). the (high ‘Ryohin’ (brandless) ‘Mujirushi’ words Japanese the from comes ‘Muji’ name The more. means less that us convinced has Muji now years 30 For decoration. not and simplicity important, is packaging not and function which in brand, not and counts, what is quality which in world, the to attitude values, culture, lifestyle, Japanese the of essence the is It 1980. in Japan in created was Muji MUJI. w w się narodziło I MUJ Wartości, kultura, minimalizm, ekologia. J Muji. – FirstmaskforwomenweldersdesignedbyNicolaChamberlainfrom aSwedishstudioErgonomidesign. – ArtificialheartdesignedbyPaulinaKordos (madeforPerfectSobierajskicompany), interdisciplinary teamsofdesignersforbigcompanies.Theyallcooperatewiththeindustry. Itisworthmentioninginparticular: at the start of their career as well as rather experienced designers. Some of them work freelance, run their own design studios, others work in ly male, such as: sport, medicine, means of transport, poster or typography. Among the exhibits there are both the works of women designers Another exhibition of Zamek Cieszyn devoted to women designers. This year, exhibits came from the fields which are still considered as typical- CIESZYN.ZAMEK w W projektantkom. kobietom poświęcona Zamku wystawa Kolejna Zamek Cieszyn. que. Intheircreations theycombine the classicstylewithavant-garde andsimpleform. colours,stylishtrimminganddetails with amodern The designers of Happy Baroque (Katarzyna Jasyk & Magdalena Jasyk) get their inspiration from various historical epochs, mainly from baro- All theproducts are characterizedbybold coloursandformsaswellhighqualitymaterials,mainlyvelvet andplush. HappyBaroque isanewbrandoforiginal upholstered furnitureinthestyleofnewdesign. HAPPY BAROQUE. Value, culture, minimalism, ecology. J Przedmioty Przedmioty marki. zidentyfikowanie na że Europie Środkowo-Wschodniej. Środkowo-Wschodniej. I w Europie MUJ sklep to Jest w Warszawie. pierwszy I w Polsce, MUJ sklep 2010W marcu pierwszy otwarty został metod wytwarzania. i efektywnych użytku wielokrotnego materiałów używania do i okazję mioty którym liczy się jakość, a jakość, się liczy którym za Polsce mniej znaczy więcej. więcej. znaczy mniej są I MUJ co The past, The present, The future future The present, The past, The ważne mają przystępne ceny. Prostota przystępne mają ważne są I MUJ czy plakat transportu, środki medycyna, sport, jak: takich męskie, typowo Przeszłość, teraźniejszość,przyszłość więc anonimowe. Poza opakowaniem i opakowaniem Poza anonimowe. więc proste,o Japonii w Japonii jest skrótem japońskiego określenia „Mujirushi” (bez marki) „Ryohin” (wysoka jakość).Przed (wysoka „Ryohin” marki) (bez „Mujirushi” określenia japońskiego skrótem jest I MUJ nie odważna forma i forma odważna neutralnej kolorystyce, a kolorystyce, neutralnej marka, funkcja, a funkcja, marka, do stosunku wartości, kultury, życia, stylu japońskiego kwintesencją Jest 1980 roku. “Babski dizajn – heavy weight” dizajn –heavy “Babski FURNI swoich projektach łączą klasykę z klasykę łączą projektach swoich Meble Sobierajski), firmy Perfect dla (proj. Kordos auliny TURE „Babski dizajn–wagaciężka” Magdalena Jasyk) czerpią Magdalena inspiracje z kolorystyka oraz bardzo szlachetne tkaniny, szlachetne bardzo oraz kolorystyka są nich nie nie się bierze I MUJ opakowanie, prostota, a prostota, opakowanie, apanese lifestyle apanese jednocześnie wyrafinowane. Praktyczne, funkcjonalne, uniwersalne i uniwersalne funkcjonalne, Praktyczne, wyrafinowane. jednocześnie wolnymi strzelcami, prowadzą własne studia projektowe, inne inne projektowe, studia własne prowadzą strzelcami, wolnymi nie cenową, metką Ergonomidesign. studia ze szwedzkiego hamberlain apoński styl życia.apoński styl tym roku pokazano prace z prace pokazano roku tym awangardową kolory awangardową tylko z tylko początku swojej drogi zawodowej, jak również również jak zawodowej, drogi swojej początku zawierają żadnej informacji, która pozwalałaby pozwalałaby która informacji, żadnej zawierają minimalizmu stylistycznego, lecz także z także lecz stylistycznego, minimalizmu nie Od dekoracje. różnych typografia. Wśród prezento Wśród typografia. - dziedzin uznawanych dziedzin 30 lat 30 przekonuje nas, przekonuje I MUJ - świata, świata, dobrowolnego zobowiązania zobowiązania dobrowolnego - na odpowiednie każdą każdą Zdarza się, że jeden przedmiot łączy w terminie 30 dni od daty nadania (liczy się W związku z powyższym dokument w sobie cechy dwóch lub więcej przedmiotów data wpływu oryginału do Urzędu!). Termin ten pełnomocnictwa powinien być podpisany ochrony. nie podlega przywróceniu. przez: Przykładem takiego przedmiotu może być Jeżeli zgłoszenie przesłane telefaksem zz zgłaszającego (zgłaszających), w przypad- telefon jest nieczytelne lub nie jest tożsame z do- ku, gdy zgłaszający jest osobą fizyczną, starczonym oryginałem, za datę zgłoszenia zz osoby upoważnione do reprezentowania uznaje się dzień, w którym został dostarczony zgłaszającego zgodnie z dokumentem regulu- oryginał. jącym sposób reprezentacji, gdy zgłaszającym Zgłoszenie w postaci elektronicznej może być jest osoba prawna. dokonane jedynie przy użyciu oprogramowa- nia i w formatach używanych przez Urząd Patentowy. Dokumenty w postaci elek- tronicznej muszą zostać opatrzone bezpiecz- Postępowanie przed Urzędem nym podpisem elektronicznym weryfikowa- Patentowym nym przy pomocy ważnego kwalifikowanego w celu uzyskania prawa z rejestracji prze- certyfikatu w rozumieniu ustawy z dnia biega wieloetapowo. 18 września 2001 r. o podpisie elektronicz- Po założeniu akt i nadaniu numeru zgłoszeniu nym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 z późniejszymi sprawa trafia do Departamentu Zgłoszeń, zmianami). który bada dokumentację pod względem Zgłoszenia wzoru przemysłowego można do- formalnoprawnym, a następnie zostaje ona konać osobiście lub za pośrednictwem pełno- przekazana do Departamentu Badań Znaków – sama idea działania telefonu komórkowego mocnika. Zgodnie z art. 236 ust. 1 i 2 ustawy Towarowych, w którym zapada decyzja mery- kwalifikuje się do ochrony jako wynalazek, pwp pełnomocnikiem strony w postępowaniu toryczna o udzieleniu lub odmowie udzielenia natomiast estetyka, kształt ewentualna orna- przed Urzędem Patentowym w sprawach prawa z rejestracji. mentacja i inne elementy wyglądu zewnętrz- związanych z dokonywaniem i rozpatrywa- nego telefonu to cechy właściwe dla wzorów niem zgłoszeń oraz utrzymywaniem przemysłowych. ochrony wzorów przemysłowych może być tylko rzecznik patentowy, a w przypadku Dokonując zgłoszenia osoby fizycznej z zastrzeżeniem ust. 3 wzoru przemysłowego należy: Dzięki zgłoszeniu ww. ustawy może być również współupraw- Wypełnić formularz podania do Urzędu Patentowego niony, a także rodzice, małżonek, rodzeństwo 1. o udzielenie prawa z rejestracji na wzór wzoru przemysłowego lub zstępni strony oraz osoby pozostające przemysłowy, który można‑ pobrać ze strony ze stroną w stosunku przysposobienia. Osoby skutecznie chronimy indywidualny charak- internetowej Urzędu, jak również w Informacji niemające miejsca zamieszkania lub siedziby ter naszego wytworu oraz zapobiegamy Ogólnej. nieuczciwej konkurencji. na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą przed Urzędem Patentowym działać tylko Aby zgłoszeniu mogła zostać nadana data Szczególną uwagę do ochrony własnych za pośrednictwem rzecznika patentowego. tj. by zgłoszenie zostało uznane za dokonane wytworów powinni przykładać producenci (art. 236 ust. 3 pwp). dokumentacja złożona w Urzędzie powinna lub inne podmioty których wzory przemysłowe zawierać: są rozpoznawalne i cieszą się na rynku Pełnomocnictwo powinno być udzielone zz podanie zawierające co najmniej ozna- pewną renomą. Uzyskanie prawa z rejestracji na piśmie i dołączone do akt przy dokonywa- czenie zgłaszającego, określenie przedmiotu daje bowiem wyłączne prawo posługiwania niu pierwszej czynności prawnej (tj. dokonaniu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie prawa się danym wzorem uprawnionemu co zabez- zgłoszenia). Aby pełnomocnictwo było z rejestracji; piecza przed wprowadzaniem na rynek uznane za skuteczne przed Urzędem Paten- zz ilustrację wzoru przemysłowego; kopii jego produktu przez nieuprawnione towym musi dotyczyć przedmiotowego zgło- zz opis wyjaśniający ilustrację wzoru przemy- podmioty. szenia i być udzielone oraz podpisane przez słowego. Zgłaszającego. W przypadku, gdy zgłasza- Jeżeli Urząd stwierdzi że zgłoszenie nie za- Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, jący jest osobą fizyczną dokument pełno- w którym wpłynęło ono do Urzędu Patento- wiera któregoś w ww. dokumentów wyda mocnictwa powinien być podpisany przez postanowienie wzywające do usunięcia tego wego z zachowaniem formy pisemnej również zgłaszającego (zgłaszających), a w sytuacji za pomocą telefaksu lub w postaci elektro- braku a za datę zgłoszenia uzna datę wpływu gdy zgłaszający jest osobą prawną przez ostatniego z dokumentów. nicznej. osoby upoważnione do jego reprezentowania W przypadku przesłania zgłoszenia telefak- zgodnie z dokumentem regulującym sposób 2. Wnieść opłatę jednorazową sem oryginał zgłoszenia należy dostarczyć reprezentacji. za zgłoszenie na konto Urzędu Patentowego.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 59 Każdy z powyższych przepisów należy dosto- Przesłać lub doręczyć osobi- Najczęściej występującymi 3. sować w zależności od danej sytuacji i tak: ście wypełnioną dokumentację błędami w dokumentacji zgłoszeniową do Urzędu Patentowego RP. zgłoszeniowej na etapie badania art. 11 ust 1 pwp formalnoprawnego są: zastosujemy w przypadku gdy twórca jest Pozostałe elementy dokumentacji mogą być równocześnie zgłaszającym; uzupełnione na dalszym etapie postępowania, 1. Błędne wskazanie numerów iden- co jednak jest niekorzystne dla zgłaszającego tyfikacyjnych: art. 11 ust. 2 pwp z uwagi na wydłużenie się procedury rejestra- zz jeżeli prawo udzielane jest na osobę fizycz- zastosujemy w przypadku gdy jest kilku cyjnej. ną – wskazać należy NIP i Pesel współtwórców, którzy są jednocześnie zgła- zz jeżeli na osobę prawną – wskazać należy szającymi; NIP i Regon art. 11 ust 3 pwp Formularz podania zz jeżeli osoba fizyczna prowadzi działalność zastosujemy w przypadku gdy prawo do pra- o uzyskanie prawa z rejestracji gospodarczą – wskazać należy NIP, Pesel lub wa z rejestracji przysługuje pracodawcy lub wzoru przemysłowego, Regon zamawiającemu których z twórcą łączy stosu- poza ww. elementami zawiera: nek pracy lub realizacja innej umowy (zlecenie, Brak twórcy w podaniu 2. o dzieło); 1. numer identyfikacji podatkowej NIP, a tak- Samo wskazanie zgłaszającego jest niewy- że PESEL albo numer identyfikacyjny REGON, starczające. Nawet jeśli zgłaszający i twórca art. 11 ust. 4 pwp o ile zgłaszający je posiada, to ta sama osoba, należy oddzielnie wskazać zastosujemy w przypadku gdy dwóch przed- 2. nazwisko i imię oraz adres pełnomocnika, zgłaszającego a oddzielnie twórcę w przezna- siębiorców zawarło między sobą umowę, jeżeli zgłaszający działa przez pełno- czonych do tego punktach podania. z której wynika jakiemu podmiotowi będzie mocnika, przysługiwać prawo do zgłoszenia; 3. Błędne pojęcie twórcy Przykład: w umowie o pracę dotyczącą zapro- nazwę organu administracji rządowej lub 3. Twórcą może być jedynie osoba fizyczna jektowania wzoru zawartą pomiędzy spółką państwowej jednostki organizacyjnej nieposia- np. Jan Kowalski. Częstym błędem jest wska- X a np. szkołą wyższą lub uczelnią można dającej osobowości prawnej, gdy zgłoszenie zywanie jako twórcy osoby prawnej np. XY zastrzec, że prawo z rejestracji na wzór prze- jest dokonane przez ten organ lub jednostkę Spółka z o.o. lub przedsiębiorstwa prowadzo- mysłowy stanowiący wynik realizacji umowy w imieniu Skarbu Państwa, nego przez osobę fizyczną np. PPHU Janina będzie przysługiwać zamawiającemu, czyli 4. wniosek o udzielenie prawa z rejestracji, Kowalska. spółce X. 5. nazwisko i imię oraz adres twórcy wzoru 4. Niewskazanie adresu twórcy art. 11 ust 5 pwp przemysłowego, Należy wskazać pełny adres twórcy tj. imię, jest to przypadek tzw. umowy o udzielenie 6. wskazanie podstawy do uzyskania prawa nazwisko, nazwę i numer ulicy (lokal), kod pomocy; zastosujemy w przypadku gdy twór- z rejestracji, jeżeli zgłaszający nie jest twórcą pocztowy oraz miasto. ca dokonał wzoru przy pomocy przedsiębiorcy w ramach umowy, w której strony ustaliły, wzoru przemysłowego, Podstawa prawa 5. że przedsiębiorcy przysługuje prawo do tego spis załączonych dokumentów, Określenie podstawy prawa do prawa z reje- 7. wzoru w całości lub w części; 8. podpis zgłaszającego lub pełnomoc- stracji w podaniu także jest bolączką zgłasza- nika, jeżeli zgłaszający działa przez pełno- jących. art. 12 pwp mocnika. Podstawa prawa to nic innego, jak wskazanie, prawo do uzyskania prawa z rejestracji wzoru w jaki sposób zgłaszający uzyskał prawo przemysłowego jest zbywalne i podlega dzie- do prawa z rejestracji od twórcy. Co do zasady dziczeniu, umowa o przeniesienie prawa wy- Formularz podania powinien bowiem prawo z rejestracji przysługuje twórcy. maga, pod rygorem nieważności, zachowania zawierać również: Jest jednak możliwość, że twórca przekaże formy pisemnej; w określony przepisami sposób swe prawa art. 20 pwp 1. oświadczenie zgłaszającego, że chce do wzoru innemu podmiotowi np. osobie twórca wzoru przemysłowego uprawniony skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa, prawnej. Należy pamiętać, że twórca pomimo do prawa z rejestracji może przenieść to pra- jeżeli ubiega się o przyznanie tego pierw- przekazania swego prawa do wzoru pozo- wo nieodpłatnie lub za uzgodnioną zapłatą szeństwa, wskazujące co najmniej datę i kraj staje nadal twórcą, a więc powinien zostać na rzecz przedsiębiorcy albo przekazać mu dokonania zgłoszenia za granicą lub nazwę, uwzględniony w punkcie podania do tego wzór przemysłowy do korzystania. miejsce i kraj wystawy oraz datę wystawienia przeznaczonym. Przy wskazywaniu podstawy wzoru przemysłowego na wystawie, prawa w zgłoszeniu wzoru przemysłowego na- art. 21 pwp 2. wskazanie osoby upoważnionej do od- leży posługiwać się następującymi przepisami w przypadku przekazania wzoru przemy- bioru korespondencji, jeżeli jest kilku zgła- ustawy prawo własności przemysłowej: art. 11, słowego do korzystania zgodnie z art. 20, szających i nie działają oni przez wspólnego art. 12 oraz 20 i 21 dobierając je do sytuacji z dniem jego przedstawienia na piśmie pełnomocnika. faktycznej. następuje przejście na przedsiębiorcę prawa

60 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne do uzyskania prawa z rejestracji, pod warun- Procedure of filing industrial design kiem przyjęcia wzoru przemysłowego przez applications przedsiębiorcę do wykorzystania i zawiado- mienia o tym twórcy w terminie 1 miesiąca, chyba że strony ustalą inny termin. Warto zwrócić uwagę że art. 20 pwp może According to the Industrial Property Law of 30 June The application is deemed filed on the day when it być podany jako samodzielna podstawa 2000 (Journal of Laws 2003, No 119, text 1117) was received by the Patent Office in a written form, prawa natomiast art. 21 pwp zawsze należy an industrial design is any new and having indi- also by means of fax or in an electronic form. vidual character appearance of the whole or a part wskazać z art. 20 pwp In case of sending the application by fax, the origi- of a product resulting from the features of, in par- nal of the application should be submitted within ticular, the lines, colours, shape, texture or materials 6. Załączniki do podania 30 days from the day of its sending (the date of the product and its ornamentation. Załączniki do podania stanowią opis i ilustra- on which the application was received in the Pat- cję, które powinny być zamieszczone na od- It means that an industrial design concerns only ent Office is decisive). The time-limit cannot be dzielnych arkuszach oraz dokument pełno- the physical appearance of such a creation. prolonged. mocnictwa wraz z opłatą skarbową. Zarówno Technical or functional features contained or used If the application which was sent by fax is illegible ilustracje jak i opis należy załączyć do podania in the design do not influence its registrability. or is not identical to the original of the application, w trzech egzemplarzach. Należy pamiętać, Industrial designs refer to various products. the date of receiving the application is the date że ilustracje muszą być podpisane przez Zgła- It is rather obvious that industrial designs are on which the original application was received szającego lub pełnomocnika w miejscu umoż- around us in every single aspect of our lives at by the Patent Office. liwiającym ich pominięcie przy reprodukcji; home, at work, in the shop or in a sports club. Application in an electronic form can be filed only 7. Podpis When using various objects we often do not realise by means of the software and in the formats used Wszystkie dokumenty w postępowaniu zgło- that it is precisely an industrial design which was by the Patent Office. All electronic documents must created thanks to human creativity. szeniowym powinny być podpisane zgodnie be accompanied by a secure electronic signature z następującymi zasadami: An industrial design can be, among others: verified by means of a valid qualified certificate as provided for in the Law of 18th September, 2001 zz w przypadku, gdy zgłaszający jest osobą zz Foodstuffs on Electronic Signature (Journal of Laws No 130, fizyczną dokumenty powinny być podpisane zz Items of clothes or haberdashery text 1450 with later amendments). przez Zgłaszającego (zgłaszających), zz Textile materials zz gdy zgłaszającym jest osoba prawna, zz Decorations An industrial design application can be filed per- dokumenty powinny być podpisywane przez but also sonally or by means of a representative. According osoby upoważnione do reprezentowania zz Games to Art 236, item 1 and 2 of the Industrial Property zgłaszającego zgodnie z dokumentem regulu- zz Toys Law, a representative of a party in the proceedings jącym sposób reprezentacji zz Indications before the Patent Office in the matters concern- zz w przypadku gdy jest ustanowiony pełno- zz Stationery ing filing and processing applications, as well as mocnik w sprawie, dokumenty powinny być zz Toilet articles maintaining protection for industrial designs may podpisane przez pełnomocnika It is sometimes the case that one product combines only be a patent attorney, and in case of a natural the features of two or more objects of protection. person, with the exception of item 3 of the above- Wskazane jest, aby zgłaszający przed dokona- A good example of such a product can be a mobile mentioned law, may also be represented by a joint niem zgłoszenia zapoznał się z podstawowymi telephone. The very idea behind the functioning right holder, or parents, brothers, sisters, descen- aktami prawnymi dotyczącymi wzorów prze- of a mobile telephone can be applied for protection dants of the party or persons in the relation-by- mysłowych m. in. ustawą z dnia 30 czerwca as an invention. However, the aesthetics, shape or adoption with the party. Any persons not having 2000 r. – Prawo własności przemysłowej ornamentation and other elements of its appear- their domicile or seat in Poland may only act when (Dz. U. z 2003r. Nr 119, poz. 1117 z późniejszy- ance are the features typical of industrial designs. represented by a patent agent (Art. 235, item 3 mi zmianami) oraz rozporządzeniem Prezesa of the Industrial Property Law). Due to applying for registration of an indus- Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 r. trial design to the Patent Office The power of attorney should be given in a writ- w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgło- ten form and should be attached to the files when szeń wzorów przemysłowych (Dz. U. Nr 40, we can effectively protect an individual character performing the first legal action (such as filing poz. 358 oraz z 2005r. Nr 106, poz. 893). of our product and prevent unfair competition. the application). In order for the power of attorney A special attention concerning the protection to be legally binding, it must concern the applica- of their own products should be paid by produc- tion in question and be given and signed by the ap- Opracowanie ers or other subjects whose industrial designs plicant. In case when the applicant is a natural Departament Zgłoszeń UP RP: are recognizable and enjoy good reputation person the power of attorney should be signed Agnieszka Izdebska on the market. Obtaining a right in registration by the applicant (applicants), and when the ap- Irmina Kudrelik gives an exclusive right of using a particular design plicant is a legal person by persons entitled to its Małgorzata Pawłowska-Komar to the holder of the right, which prevents any illegal representation according to the document defining Sylwia Szpakowska copy of the product from entering the market. the method of representation.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 61 Wys tawy / E xhi bi tions constitute thewholeofartcreated in Poland. structure, a of image simple short, are a Design” is Polish it of – “Faces beams exhibition. flashlight creativelike which in individuals of activity The latest creations by students of the design faculties from Krakow, Warsaw, Poznań, Wrocław, Koszalin and Łódź were also presented at the such products as:trains,tramways,furniture, householdappliances,electronic equipment,lighting,toysand others. creationprocessof of the in participate createand who throughare people displayed design Polish of achievements creations.The their and 30th November 2010 in the National Gallery in Prague. “Faces of Polish Design” presents interesting contemporary Polish industrial designers to September 15th from held exhibition an of author the is design industrial Polish promotes and supports which Foundation Pro-Design.PL in Pragueandro-Design.PL Foundation Coorganizers: Pro-Design.PL. 2010 stopada w a września 15 między oryginalnie prezentowana była która wystawę, zorganizowała i Wspierająca P Urząd Współorganizatorzy: I „Twarze P Fundacja Pro-Design.PL andmaterials. customer couldchooseamongthevarietyofcolours,patterns the that so seats the of covering the changing of possibility upholstery.a leather gave oak, YCC laminated Besides, – atmosphere home-like attractive. The inside of the car was to be spacious and full of light. The colours applied in YCC were to be bright, the materials warm, creating and practical functional, be look, sports a have to was it outside, Fromthe Scandinavian. typically be Originally,to intended was design YCC and flexibility. is much admired for its attractive style in combination with new and creative solutions in the areas such as storage, maintenance, functionality car. Volvo other any YCC than attention more attracted and times many awarded been has YCC 2004, in Geneva in exhibition first its Since Ekelund, Tatiana ButovitschTemm, andMariaUggla. Christiansen,Eva-LisaAndersson,ElnaHolmberg,CamillaPalmertz,CynthiaCharwick,AnnaRosén,Lena team memberswere: MariaWidell The team. created designers and all-women planned an designed, by was which car Volvofirst of the car Corporation, concept Car a is YCC VOLVO CARS, POLAND. w prezentacji pierwszej czasu Od Palmertz, Ekelund Lena Rosén, Anna Camilla Charwick, Cynthia Holmberg, Elna Andersson, Eva-Lisa Christiansen, Widell Maria Panie: wchodziły i zaplanowany YCC, to Volvo Cars, Polska. w gnął uwagę, większą Volvo.niż inny jakikolwiek samochód YCC jest za podziwiane realizowane przez nich projekty. Osiągnięcia polskiego designu pokazywane są pokazywane designu polskiego realizowane przez Osiągnięcia nich projekty. oraz przemysłowego wzornictwa projektantów polskich współczesnych się, wyróżniających w YCC Projekt w utrzymaniu. i łatwość ność Polsce. w Polsce. tworzonej „Twarzez designu” są polskiego wzornictwa wydziałów studentów prace aktualne także pokazano ekspozycji Na i innych. zabawki oświetlenie, elektronika, domowego, gospodarstwa artykuły tramwaje, meble, pociągi, jak produktów takich w wykorzystana a użytecznego, funkcjonalnego, – sportowego mochodu wielu kolorów, z wielu i materiałów. wzorów jeden wybrać mógł klient aby tak, siedzeń, obicia wymienne przewidziano gdyż samochodu, personalizacji możliwość również dawało YCC tapicerka. skórzana połączeniu z połączeniu samochód koncepcyjny Volvo Car Corporation, pierwszy samochód, który został opracowany, który samochód, pierwszy Volvo Corporation, Car koncepcyjny samochód atentowy RP upowszechniająca polskie wzornictwo przemysłowe fundacja Pro-Design.PL Pro-Design.PL fundacja przemysłowe wzornictwo polskie upowszechniająca stworzony w stworzony nowymi, kreatywnymi rozwiązaniami w rozwiązaniami kreatywnymi nowymi, The zamyśle miał być typowo skandynawski. Z skandynawski. typowo być miał zamyśle Galerii Narodowej w Narodowej Galerii YCC miała być jasna, a jasna, być miała YCC olskiego D olskiego Polish , Ambasada RP w P F nstytut P nstytut całości zespół projektowy składający się składający z projektowy zespół całości nstitute in Institute oundation “ oundation jak błysk –flesza jak błysk to Genewie w Genewie Pradze. „Twarze Polskiego Wzornictwa” przedstawiają „TwarzePradze. przedstawiają Wzornictwa” Polskiego olski w P esignu” rague, Academy of Fine Arts in Warsaw,in Arts Fine of Academy Prague, materiały ciepłe, tworzące domową atmosferę – laminowany dąb, szczotkowane aluminium formowana formowana aluminium szczotkowane dąb, laminowany – atmosferę domową tworzące ciepłe, materiały VOLVO Y F 2004 YCC otrzymał wiele nagród i nagród wiele otrzymał YCC 2004 V , Tatiana Temm, Butovitsch Uggla. Maria aces of Polishaces D radze, AS olvo krótki, prosty obraz struktury, w struktury, krótki, obraz prosty radze i Fundacja P obszarach takich, jak przechowywanie, sterow przechowywanie, jak takich, obszarach CC ( YCC ( zarazem atrakcyjnego. Wnętrze miało być przestronne i przestronne być miało Wnętrze atrakcyjnego. zarazem on więc miał zewnątrz P w Warszawie, Y O UR CO Y samych samych kobiet. W our esign” ro-Design. C N przez pryzmat osób, które tworzą i osób, które tworzą przez pryzmat oncept oncept C wyróżnień i wyróżnień której świadome której działania się świadome składają jednostek na atrakcyjną stylistykę atrakcyjną stylistykę - sa urok posiadać E Krakowa, Warszawy, Poznania, Wrocławia, Koszalina, Łodzi. Koszalina, Wrocławia, Poznania, Warszawy, Krakowa, atent Office of the of Office Patent PT C PT 30 li 30 P skład zespołu skład zespołu L - AR przycią C ar) ar) ) - - epublic of Republic uczestniczą w uczestniczą pełne światła. Gama kolorów kolorów Gama światła. pełne Poland, procesie realizacji realizacji procesie Polish całość sztuki sztuki całość Embassy Thus the document of the power of attorney should 3. Name of a state administration agency or state The legal grounds gives us the information be signed by : organizational entity which has no legal personality, as to the way the applicant obtained a right zz Applicant (applicants) – in case when the ap- if the filing is made through that agency or entity to the right in registration from the author. Accord- plicant is a natural person on behalf of the Treasury ing to the rule, the author is entitled to the right zz Persons entitled to representing the applicant in registration. However, it is possible that the au- Request for granting the right in registration according to the document defining the method 4. thor transfers, in the way defined in legal provi- of representation, in case when the applicant 5. Name, surname, and address of the author sions, their rights to the design to another subject, is a legal person. of the industrial design such as legal person. One needs to have in mind Proceedings before the Patent Office 6. Indication of the grounds for obtaining the right that the author, in spite of transferring their right in registration, if the applicant is not the author to the design, still remains the author, and so he/ In order to obtain the right in registration is con- of the industrial design she should be mentioned under the proper heading ducted in many stages. in the application. When defining the legal grounds After a file has been made and an application 7. List of enclosed documents for industrial design application, the following provi- number has been assigned, the application goes 8. Signature of the applicant or representative, sions of the Industrial Property Law (IPL) should be to the Receiving Department for formal examina- if the applicant acts through a representative applied: Art.11, Art.12, Art. 20, and Art. 21 depend- tion, then it is transferred to the Trademark Exami- Besides, the application form should also ing on the facts of the case. nation Department, where the substantive decision contain: Each of the following provisions should be on the grant or refusal to grant the right in registra- applied depending on the facts of the case. tion is issued. 1. Declaration of the applicant that he/she wishes to enjoy the previous priority, if they apply for it, Art.11, item 1 (IPL) In order to file an industrial design applica- which indicates at least the date and the country In case when the author is also the applicant tion it is necessary: where the application was filed abroad, or the name, Art. 11, item 2 (IPL) 1. Fill in the application form concerning the grant place and country of the exhibition and the date In case when there are several co-authors who of a right in registration for an industrial design, of presenting the design at the exhibition also are applicants which can be downloaded from the Patent 2. Indicating a person entitled to receive corre- Office’s website or obtained at the Information Art. 11, item 3 (IPL) spondence, if there are several applicants and they In case when the right to the right in registration Desk of the Office. do not act through one representative. In order for the application to be given a date, ie belongs to the employer or an ordering party who for the application to be considered properly filed The most common mistakes that appear are connected with the author through employment with the Patent Office, it should contain: in the application documentation at the ex- or through other contract (commission, contract to perform a specified task) zz Application including at least indication of an amination as to form and substance level are: applicant, identification of the object of filing 1. incorrect identification numbers: Art. 11, item 4 (IPL) and a request for granting a right in registration; zz if the right is to be granted to natural person – In case when two entrepreneurs concluded an zz Illustration of the industrial design in question; NIP and PESEL numbers are required agreement defining who is entitled to the right to file zz description explaining the illustration of the in- zz if the right is to be granted to legal person – application. dustrial design. NIP and REGON numbers are required Example: in a work contract concerning creating If the Patent Office finds that an application lacks zz if the natural person performs business activity a design concluded between company X and, any of the abovementioned elements, it will issue an – NIP, PESEL or REGON are required. for example, a university, it can be stipulated that, the right of registration of industrial design which invitation to provide the missing element. The date 2. No indication as to the author is the result of the fulfilment of the contract will of filing will be assigned on the day when the last The indication of the applicant only is insufficient. belong to the ordering party, that is, to company X. missing document is received by the Patent Office. Even if the applicant and the author are the same 2. Make a single payment for the application person, the applicant and the author should be in- Art. 11, item 5 (IPL) directly to the bank account of the Patent Office. dicated separately under the proper item in the ap- This is the case of the so-called ‘agreement on pro- viding assistance’; 3. Send or deliver personally to the Patent Office plication form. In case when the author created the design with all the application documentation filed properly. 3. Wrong understanding of the author the assistance of entrepreneur in the framework The other elements of the documentation can be The author can only be a natural person, for exam- of an agreement in which the parties agreed that completed at a later stage. However, it is unfavour- ple Jan Kowalski. A common mistake is indicating the right to the design belongs in whole or in part able for the applicant as it makes the registration a legal person as the author. to the entrepreneur. procedure last longer. 4. No mentioning of the address of the author Art. 12 (IPL) It is required to mention the full address of the au- The application form concerning the right The right to obtain the right in registration may be thor, i.e. the name, surname, name and number in registration for an industrial design also assigned or be a subject to succession; a contract of the street, post-code and town. includes: for the transfer of the abovementioned right re- 1. Tax identification number (NIP), PESEL number, 5. Legal grounds. quires written form, on pain of invalidity. or REGON number, if the applicant has them. Defining the legal grounds for the right Art. 20 (IPL) 2. Name, surname and address of a representa- in registration for an industrial design The author of industrial design, entitled to the right tive, if the applicant acts through a representative is also a difficulty for applicants. in registration, may transfer that right free of charge

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 63 Krok po kroku or on paying an agreed fee in favour of an entrepre- neur or may make the design available for exploita- tion by the entrepreneur. Art. 21 (IPL) In case of making the design available for exploita- tion, according to Art. 20 (IPL), the assignment Jak przygotować zgłoszenie of the right to obtain the right in registration to the entrepreneur shall, subject to its acceptance for exploitation by the entrepreneur and notifying the author of that fact within one month from the re- wzoru przemysłowego port day, be effective from a date on which such industrial design was reported to the entrepreneur, unless the parties have agreed on another time-limit. It is worth remembering that Art. 20 can serve as independent legal grounds, however, Art. 21 can Dokumentacja zgłoszeniowa wzoru przemysłowego składa be mentioned only in connection with Art. 20. się z trzech niezależnych elementów: podania o udzielenie 6. Annexes to the application prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, opisu oraz ilustracji Annexes to the application are: the description wzoru. Podanie składane jest w jednym egzemplarzu, and the illustration, which should be provided opis oraz ilustracja wzoru w trzech egzemplarzach. on separated sheets, as well as power of attorney together with the stamp duty. Both the illustrations as well as the description should be attached in three copies. The illustrations should be signed by the applicant or a representative. Podanie Podanie powinno zawierać: 7. Signature Jako podanie zaleca się wykorzy- zz Dane zgłaszającego: nazwisko All the documents in the filing procedures should stanie gotowego formularza podania i imię lub nazwę oraz adres, jego NIP be signed, according to the following principles: o udzielenie prawa z rejestracji wzoru i PESEL lub REGON w zależności zz when the applicant is a natural person, przemysłowego, który jest zamiesz- od tego, czy zgłaszającym jest osoba the documents should be signed by the applicant czony na stronie internetowej Urzędu fizyczna czy firma (applicants) Patentowego w zakładce procedura zz Tytuł wzoru krajowa, formularze. Formularz zz when the applicant is a legal person, the docu- Tytuł powinien być nazwą rodzajową dostępny jest w formacie ments should be signed by the persons entitled produktu, w którym wzór jest za- DOC. oraz PDF. to representing the applicant, according to the doc- warty bądź zastosowany. Nie należy ument defining the method of representation. zz When a representative is established for the case, the documents should be signed Przepisy odnoszące się bezpośrednio wzorów przemysłowych by the representative. zebrane są w Dziale IV pt. „Wzory przemysłowe i prawa It is advisable that the applicant prior to filing z rejestracji wzorów przemysłowych” ustawy z dnia 30 czerwca the application get acquainted with the basic legal 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, provisions concerning industrial designs, such as, poz. 1117 z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu prezesa Rady among others, the Industrial Property Law Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 r. w sprawie dokonywania of 30 June 2000 (Journal of Laws 2003, No i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych (Dz. U. nr 40, 119, text 1117 with later amendments), as well as poz. 358, z 2005 r. nr 106, poz. 893). the regulation by Prime Minister of 30 January Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny 2002, concerning filing and processing industrial design applications (Journal of Laws No 40, text charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu 358 and of 2005, No 106, text 893). w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony Prepared by: w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący Receiving Department: w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz Agnieszka Izdebska, Irmina Kudrelik, Małgorzata kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów Pawłowska-Komar, Sylwia komputerowych. Szpakowska

64 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne w tytule umieszczać nazw własnych, torium Polski powinny działać tylko Opis powinien wyjaśniać ilustrację bądź nazw handlowych. za pośrednictwem rzecznika paten- wzoru i doprecyzowywać oczekiwany zz Dane twórcy: imię, nazwisko oraz towego. zakres ochrony. adres Podanie może obejmować także: Opis powinien obejmować zz Podstawę prawa do prawa zz Oświadczenie o korzystaniu we wskazanej kolejności następu- z rejestracji, jeśli zgłaszający nie jest z pierwszeństwa: należy wskazać jące elementy: twórcą wzoru przemysłowego datę wcześniejszego zgłoszenia, kraj zz Tytuł (ten sam, który został W przypadku, gdy wzór został za- zgłoszenia oraz których odmian wzo- wskazany w podaniu) projektowany w ramach wykonywa- ru pierwszeństwo dotyczy. Tytuł powinien być nazwą rodzajową nia obowiązków służbowych należy Oświadczenie dotyczy przypadku, produktu, w którym wzór jest zawarty wskazać art. 11 ust. 3 ustawy pwp. gdy wzór zgłoszono wcześniej bądź zastosowany. Nie należy w tytu- (nie wcześniej niż 6 miesięcy przed zz Podpis le umieszczać nazw własnych, bądź datą zgłoszenia w Urzędzie Paten- Podanie powinno być podpisane nazw handlowych. przez zgłaszającego (zgłaszających), towym RP) w urzędzie patentowym lub pełnomocnika o ile został usta- w innym państwie. zz Przeznaczenie wzoru, należy precyzyjnie opisać przeznaczenie nowiony w sprawie. Wskazanie osoby upoważnionej do odbioru korespondencji: nazwi- wzoru w szczególności w przypad- zz Spis załączonych dokumentów sko i imię lub nazwa oraz adres ku, gdy nie wynika ono jednoznacz- (należy uzupełnić zgodnie z formula- nie z tytułu wzoru. rzem) Opis wzoru przemysłowego zz Opis ilustracji – należy opi- zz Dane pełnomocnika, jeżeli peł- sać wszystkie rysunki i fotografie nomocnik został ustanowiony w spra- Przepisy: Wymagania dotyczące stanowiące ilustrację wzoru, tak, wie: imię, nazwisko, adres, opisu sprecyzowane są w art. 108 by nie było wątpliwości co przedsta- Pełnomocnikiem strony w postępo- ust.3 ustawy z dnia 30 czerwca wiają. waniu przed Urzędem Patentowym 2000 r. Prawo własności przemysło- Przykładowo: na fig. 1 pokazano w sprawach związanych z dokony- wej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, krzesło w widoku z boku, na fig. 2 waniem i rozpatrywaniem zgłoszeń poz. 1117 z późn. zm.) oraz w §5 pokazano w powiększeniu szczegół wzorów przemysłowych może być rozporządzenia prezesa Rady Mi- – fragment nogi krzesła oznaczony rzecznik patentowy, lub rodzice, nistrów z dnia 30 stycznia 2002r literą „A” z fig. 1, itd. małżonek, rodzeństwo lub zstępni w sprawie dokonywania i rozpatrywa- strony oraz osoby pozostające nia zgłoszeń wzorów przemysłowych zz Ponumerowany wykaz odmian ze stroną w stosunku przysposo- (Dz. U. nr 40, poz. 358 oraz wzoru – w przypadku, gdy zgłosze- bienia. Osoby niemające miejsca Dz. U. Nr 106, poz. 893) oraz w Za- nie obejmuje kilka postaci wytworu zamieszkania, lub siedziby na tery- łączniku nr 1 do tego rozporządzenia. mających wspólne cechy istotne, należy wymienić, oznaczając kolej- nymi numerami, wszystkie te posta- cie wytworu. Wykaz ten można połączyć z opisem Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. ilustracji, tak by nie powtarzać tych sa- Wzorem przemysłowym może być chroniony wyłącznie wygląd mych informacji – przykładowo: zewnętrzny konkretnego wytworu/przedmiotu, w zakresie, wzór w odmianie pierwszej to krzesło w jakim jest on widoczny w trakcie jego zwykłego użytkowania. pokazane na fig. 1, fig. 2 i fig. 3, gdzie W ramach kategorii, jaką jest wzór przemysłowy ochronie na fig. 1 pokazano krzesło w widoku nie podlegają schematy przedmiotów lub sposoby ich tworzenia, z boku itd. plany i koncepcje, wzory dyktowane wyłącznie funkcją Jednym zgłoszeniem mogą być ob- techniczną. jęte jedynie postacie wytworu mające wspólne cechy istotne. Powinny Nie udziela się prawa z rejestracji na wzory, których to być cechy dominujące wizualnie wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym np. wspólny oryginalny kształt wytwo- i dobrymi obyczajami, oraz takie, które zawierają, bez zgody rów, lub jednakowy silnie dominujący właściwego podmiotu oznaczenia wymienione w art. 131 ust. 2 ornament przy zmiennym kształcie. pkt 2-4 ustawy (takie jak: nazwy lub skróty nazw państw, nazwy Postacie wytworu objęte jednym zgło- lub herby polskich województw, miast lub miejscowości). szeniem powinny posiadać istotne cechy wspólne, bez względu na to,

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 65 Wys tawy / E xhi bi tions Mice wasawarded firstprizeinthe competition intheMuseumof Toys inthecategoryofdesignsimplementedforproduction. folding of the toys helps building the mutual relations between members of the family.with assistance The parents’cardboard The little house, children. which is in on the offerskills of Threeartistic and manual of development the for possibility a providing thus children by decoration individual for fit are Mice Three of products The children. with playing and experiences private designers’ the of result the are Mice Three of productsthe created. All being are still design, they whom childrenfor the of taste the rememberthat They toys. their of aspect aesthetic the to attention special pay they Warsaw,why in is Arts that Fine and of Academy the from graduates are Mice Three of founders The business. Three mice is a small family-owned business manufacturing toys from high quality, five layer cardboard, produced specially for the needs of that mice. Three z wynikają Myszy Trzech wyroby Wszystkie jeszcze stronygusta się oferowanychkształtują. tycznej dla których dzieci, zabawek do przykładają wagę szczególną dlatego Pięknych, Sztuk Akademii Warszawskiej tami firmy. są absolwen potrzeby na Założyciele Myszy specjalnie Trzech wyprodukowanej tektury, Trzy toMyszy Myszy.Trzy – familyoflittletablesONYKS,byMartaSzczepańska(intheprocess ofimplementationbyMIKOMAS,9PE-P) – familyofseatsFLAI,byMalgorzataBronikowska (implementedforproduction byNOTI) The presented designswhichhavealready beenimplementedforproduction are: to implementationofthecreations, andfuture employmentofuniversitygraduates. designs and utility models which can meet social needs. Besides, through the program various business contacts are initiated which then lead tutions, students and academics. The program aims to create a platform of cooperation between the students and the industry, and to create insti- economy investors, stakeholders: the all to friendly environment an of creation is Program Design and Educational the behind idea The Educational andDesignProgram attheUniversity. the of anniversary 10th the and Design the of anniversary 40th Achitecture,the Interior of Department the of anniversary 60th the of year the is 2011 year The Laskowska. Katarzyna Prof. of guidance under Poznań, in Arts of University the at 2001 since conducted Program Design Theexhibitionpresents theresults of the design work, implemented for production, and created within the framework of theEducational and D “Process F Poznań in of Arts University The Wystawa prezentuje wdrożone do „ W w Poznaniu Artystyczny Uniwersytet kategorii Projektanci wzorów wdrożonych wzorów produkcji. do Projektanci w kategorii Zabawek w się znajdujący domek, turowy rodziny. członkami Tek między relacje również wzajemne buduje zabawek tych składaniu przy dualnych, niepowtarzalnych i niepowtarzalnych dualnych, za tworzenia oraz artystycznego manualnego, rozwoju możliwość im do się Trzech nadają TekturoweMyszy produkty Ideą PE-P jest stworzenie środowiska sprzyjającego wszystkim zainteresowanym stronom: inwestorom, instytucjom gospodarczym, studentom studentom gospodarczym, w platformę, instytucjom tworzy Program inwestorom, dydaktykom. – naukowcom oraz stronom: zainteresowanym wszystkim sprzyjającego środowiska stworzenie jest PE-P Ideą PE-P UAP. na programu 10-lecia oraz twa Wzornic Wnętrz, 40-lecia Architektura 2011 kierunku istnienia 60-lecia obchodów rokiem rok jest Laskowskiej. Prof. opieką Katarzyny pod niu (PE-P) cyjno-Projektowego realizowanego od – rodzina stolików ONYKS, proj. Marta Szczepańska (w trakcie wdrożenia przez MIKOMAX, 9PE-P). MIKOMAX, (w wdrożenia Szczepańska trakcie przez stolików– rodzina proj. Marta ONYKS, NOTI), przez (wdrożona Bronikowska produkcji do proj. Małgorzata FLAI, siedzisk – rodzina to: wdrożone produkcji do projekty Przedstawiane i naukowców. absolwentów zatrudnienia form na odpowiadające użytkowe wzory się opracowuje aculty of A aculty P roces P roces ydział A ydział mała mała zabawki z rodzinna firmaprodukująca esign Product” Product” esign rojekt P rojekt rchitecture and Design and rchitecture Cardboard toysCardboard rchitektury i W rchitektury oryginalnych zabawek. Konieczność pomocy ze pomocy Konieczność zabawek. oryginalnych Z rodukt” ofercie trzech Myszy zajął I zajął Myszy trzech ofercie produkcji efekty pracy projektowej w projektowej pracy efekty produkcji prywatnych doświadczeń i doświadczeń prywatnych abawki z tektury 2001 roku na samodzielnego ozdabiania przez dzieci dając dając dzieci przez ozdabiania samodzielnego do prowadzące biznesowe kontakty się inicjuje społeczne, potrzeby doskonałej jakości pięciowarstwowej doskonałej jakości pięciowarstwowej Uniwersytecie Artystycznym w Artystycznym Uniwersytecie zabaw projektantów z projektantów zabaw do studentów się przygotowuje której ramach miejsce w miejsce zornictwa każdym razem indywi razem każdym - Eduka Programu ramach konkursie Muzeum Muzeum konkursie strony rodziców rodziców strony dziećmi. dziećmi. este Pozna- - - - -

- współpracy z współpracy wdrożenia, oraz różnych oraz wdrożenia, odbiorcą – przemysłem, przemysłem, – odbiorcą czy zgłoszenie obejmuje odmiany Ilustracja wzoru Wszystkie elementy stanowiące jednego wytworu (np. krzesła), czy też przemysłowego ilustrację wzoru (arkusze z rysunka- komplet wytworów (np. komplet mi, fotografie oraz próbki) powinny mebli). Jeżeli zgłoszenie obejmuje Przepisy: Formalne wymagania być podpisane przez zgłaszającego odmiany tego samego wytworu liczba dotyczące ilustracji wzoru przemy- (zgłaszających), lub pełnomocnika, ich nie może przekraczać dziesię- słowego sprecyzowane są w: §6 w sposób umożliwiający pominięcie ciu. Ograniczenie to nie występuje i §7 rozporządzenia prezesa Rady podpisu przy reprodukcji (najlepiej w przypadku zgłaszania kompletu Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 r. na odwrocie). wytworów. Kompletem jest zestaw w sprawie dokonywania i rozpatrywa- Ilustracja wzoru powinna przedsta- wytworów posiadających istotne nia zgłoszeń wzorów przemysłowych wiać przedmiot wzoru na neutralnym cechy wspólne, wzajemnie się uzu- (Dz. U. nr 40, poz. 358 oraz tle (bez innych dodatkowych przed- pełniających i oferowanych na rynku Dz. U. Nr 106, poz. 893) oraz w Za- miotów). w całości. Zgłoszenie może obej- łączniku nr 1 do tego rozporządzenia. mować wzór w odmianach (maksy- Ilustrację wzoru przemysłowego Opłaty malnie dziesięciu) lub jeden komplet mogą stanowić rysunki, wizualizacje wytworów. Szerszą interpretację komputerowe, fotografie lub próbki Wysokość opłat określa rozporządze- zagadnienia jednolitości zgłoszenia, materiału włókienniczego. nie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia wynikającą z postanowień art. 108 2001 r. w sprawie opłat związanych Wszystkie elementy stanowiące ilu- ust. 4 i ust. 5, cytowanej powyżej z ochroną wynalazków, wzorów strację: każdy rysunek (każdy rzut), ustawy pwp, można znaleźć użytkowych, wzorów przemysłowych, odrębna wizualizacja komputerowa, na stronie internetowej Urzędu, znaków towarowych, oznaczeń fotografia, próbka powinny być ponu- w zakładce Akty prawne, Wytyczne geograficznych i topografii układów merowane i oznaczone kolejno fig.1, Prezesa UP RP. scalonych (Dz. U. Nr 90, z poz. 1000 fig.2 itd. Strony ilustracji nie powinny z późn. zm.). zz Cechy istotne wzoru przemysło- zawierać żadnego tekstu, jedynie wego – po tych słowach, na końcu oznaczenie numeracji figur i ewen- Całkowity koszt związany z ochroną opisu należy wymienić te cechy, tualnie, jeżeli istnieje taka potrzeba, wzoru przez pięć lat wynosi 770 zł. które odróżniają zgłaszany wzór odnośniki, które powinny być opisane Kwota ta jest pobierana w dwóch od znanych już wzorów i stanowią w opisie. etapach: podstawę identyfikacji wzoru. zz Opłata za zgłoszenie w wysokości Cechy istotne to cechy wybrane Ilustracja wzoru powinna przedsta- 300 zł powinna zostać uiszczona spośród tych, które są widoczne wiać przedmiot wzoru z wyraźnym najpóźniej w terminie jednego mie- na ilustracji wzoru i które wskazaniem cech istotnych (cechy siąca od daty doręczenia wezwania są wymienione w definicji wzoru niepokazane na ilustracji nie pod- Urzędu. (art. 102 pwp) tzn. dotyczą cech legają ochronie). Zgłaszający może linii, konturów, kształtów, kolorystyki, przedstawić wzór w tylu ujęciach, zz Opłata za pierwszy pięcioletni struktury lub materiału wytworu lub ile uzna za konieczne do pełnego okres ochronny, który wynosi 5 lat ornamentacji. Nie należy wskazywać zobrazowania wzoru. Jeżeli przed- od daty zgłoszenia wzoru oraz opłata cech niewidocznych na ilustracji miotem zgłoszenia jest wzór doty- za publikację, razem 470 zł powinny wzoru np. dotyczących kolorystyki, czący wytworu trójwymiarowego, zostać uiszczone w terminie trzech czy materiału wytworu, jeżeli ilustra- niezbędne jest pokazanie wytworu miesięcy od daty doręczenia wezwa- cję stanowią czarno-białe rysunki. w tylu widokach, by na podstawie nia Urzędu. ilustracji i korzystając z wyjaśnia- Nie należy także wskazywać cech Powyższe wskazówki obejmują naj- jącego ją opisu można było wzór niewymienionych w definicji wzoru ważniejsze informacje umożliwiające odtworzyć. np. dotyczących technologii wytwa- prawidłowe przygotowanie dokumen- rzania, cech funkcjonalnych, czy wy- Jeżeli zgłoszenie obejmuje odmiany tacji zgłoszeniowej wzoru przemy- miarów. wzoru, materiał ilustracyjny powinien słowego. W opracowaniu pominięto W przypadku, gdy zgłoszenie obej- obejmować ilustrację zbiorczą przed- niektóre szczegółowe zagadnienia muje odmiany wzoru należy najpierw stawiającą wszystkie odmiany wzoru dotyczące m.in. technicznych aspek- wskazać cechy istotne dotyczące na jednym arkuszu. Ilustracja zbior- tów przygotowywanych dokumentów wszystkich odmian cza może obejmować tylko po jed- (takich jak wielkość czcionki, margi- Nie należy wymieniać cech typowych nym, najbardziej reprezentatywnym nesy, jakość ilustracji itp.), które moż- dla danych wytworów (np. prosto- widoku każdej odmiany (nie musi na znaleźć w ww. przepisach. padłościenny kształt w przypadku obejmować wszystkich dołączonych szafek). ilustracji). Przygotowała: Elżbieta Dobosz

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 67 Step by step The request should contain: Description of an industrial zz Indications concerning the appli- design cant: surname and first name or name Provisions: Requirements concerning and address, NIP and PESEL or REGION, descriptions specified in Article 108 (3) depending on whether the applicant of the Act of 30 June 2000 Industrial Prop- How to prepare is a natural person or a company. erty Law an industrial design zz Title of the design: (Dz. U. of 2003 No 119, item 1117 as application? The title should be the generic name amended) and Article 5 of the Ordinance of the product in which the design is em- of the President of the Council of Ministers bodied or applied. The title should not of 30 January 2002 on filing and process- ing industrial design applications Documentation making up the applica- contain proper nouns or trade names. (Dz.U. No 40, item 358 and Dz.U. No 106, tion for an industrial design consists zz Indications concerning the creator: item 893) as well as Annex 1 thereto. of three individual elements: request first name, surname and address for granting the right in registration The description should explain the illustra- of the industrial design, description zz Legal basis for the right in registra- tion of the design and specify the scope and illustration of the design. The re- tion, when the applicant is not the creator of protection sought. quest shall be filed in one copy, whereas of the industrial design. the description and illustration of the de- If the design has been made by a creator The description should cover the ele- sign in three copies. in the course of his/her employment du- ments below in the following order: ties, Article 11 (3) of Industrial Property zz Title (the same as demonstrated Law shall be demonstrated. Request in the request) It is recommended to draw up the request zz Signature The title should be the generic name on the form of request for granting the right The request should be signed of the product in which the design is em- in registration of the industrial design, pro- by the applicant(s) or his/her proxy if one bodied or applied. The title should not vided on the website of the Patent Office, is appointed for the procedure. contain proper nouns or trade names. under Procedure before the PPO, forms. zz List of annexed documents (to be zz Intended purpose: intended purpose The form is available in DOC and PDF filled in according to the form). of the design should be precisely de- format. zz Indications concerning the repre- scribed, in particular if it does not explicitly sentative, if appointed for the procedure: result from the title of the design. first name, surname, address The provisions directly relating to in- zz Description of an illustration: each In proceedings before the Patent Of- dustrial designs are collected in Part drawing and photograph constituting an fice in matters relating to the filing 4, “Industrial Designs and Rights illustration of the design should be de- and processing of applications of in- in Registration for Industrial Designs” scribed to raise no doubts as to what they dustrial designs only a patent agent or of the Act of 30 June 2000 Industrial illustrate. parents, spouse, siblings or descendants Property Law (Dz. U. of 2003, No 119, For example: Fig. 1 presents the side of the party and persons in the relation- item 1117, as amended) and in the Or- of the chair; Fig. 2 presents the enlarged by-adoption with the party may act as dinance of the President of the Coun- detail – fragment of the chair leg marked a representative of a party to a proceed- cil of Ministers of 30 January 2002 with the letter “A” of Fig. 1, etc. ing. Any persons not having their domi- on filing and processing industrial cile or seat in Poland may only act when zz Numbered list of forms of the design – design applications (Dz. U. No 40, represented by a patent agent. all forms of the product shall be listed by as- item 358, of 2005 No 106, item 893). signing subsequent numbers, when the ap- Any new and having individual The request may also cover: plication covers several forms of the design character appearance of the whole zz Declaration of enjoying the priority: having common essential features. or a part of a product resulting from date of earlier filing, designated country The list may be combined with the descrip- the features of, in particular, the lines, and forms of the industrial design to which tion of illustration in order not to repeat colours, shape, texture or materials the priority pertains. the same information – for example: of the product and its ornamentation, The declaration is made when the design the design in its first form is the chair pre- shall constitute an industrial design. has earlier filing (no earlier than 6 months sented in Fig. 1, Fig. 2 and Fig. 3, where Any industrial or handicraft item, in- before the date on which the industrial Fig. 1 presents the side of the chair, etc. cluding, in particular, packaging, get- design was filed at the Patent Office One application may only cover forms up, graphic symbols and typographic of the Republic of Poland) in a patent of a product, having common essential typefaces, but excluding computer office of another country. features. The features should dominate programs, shall be considered to be Designation of the person authorised in visual terms, e.g. common original a product. to receive correspondence: surname shape of products or identical strongly and first name or name and address dominating ornament with irregular

68 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne on the illustration of the design and are reproduced on the basis of the illustrations For an industrial design a right listed in the definition of a design (Article and the explanatory description. in registration may be granted. 102 of Industrial Property Law), i.e. they If the application covers forms of the de- Industrial design may only protect relate to lines, colours, shape, texture or sign, the illustrative material shall cover the external appearance of a spe- materials of the product and its ornamenta- a collective illustration presenting all forms cific product/article to the extent tion. Features not presented on the illustra- of the design on one sheet. The collec- as it is visible during normal use. tion of the design, e.g. regarding colours or tive illustration may cover only one most Protection under the category of an material of the product, shall not be dem- representative view of each form (it is not industrial design does not cover dia- onstrated when the illustration has the form required to demonstrate all the illustrations grams presenting articles or manners of black and white drawings. Features not provided). of their creation, plans and concepts, listed in the definition of the design, e.g. designs solely dictated by their tech- regarding the manufacture technology, Each element illustrating the design (sheets nical functions. functional features or dimensions, shall not with drawings, photographs and samples) be demonstrated either. shall be signed by the applicant(s) or rep- Rights in registration shall not be resentative in a manner enabling omission granted for designs whose exploita- When the application covers forms of the design, essential features relating of the signature for reproduction purposes tion would be contrary to public order (it is best to sign overleaf). or morality and for designs which to all of the forms shall be presented first. incorporate, without the authorisa- Features typical of given products (e.g. Illustration of the design should present tion issued by a competent authority, cuboidal shape in the case of cupboards) the subject of the design against a neutral signs listed in Article 131 (2) (2)-(4) shall not be demonstrated. background (without any additional ob- of the Act (e.g. name or abbreviated jects). name of the state, names or armorial Illustration of an industrial Fees bearings of Polish voivodships, towns design or communities). The amount of fees is specified in the Or- Provisions: Formal requirements concern- dinance of the President of the Council ing the illustration of the industrial design of Ministers of 29 August 2001 on fees are specified in Article 6 and 7 of the Or- relating to the protection of inventions, util- shape. Forms of the product covered dinance of the President of the Council ity models, industrial designs, trademarks, by one application should have common of Ministers of 30 January 2002 on filing geographical indications and topographies essential features irrespective of whether and processing industrial design applica- of integrated circuits (Dz.U. No 90, item the application covers forms of one prod- tions (Dz.U. No 40, item 358 and Dz. U. No 1000, as amended). uct (e.g. chair) or a set of products (e.g. 106, item 893) as well as Annex 1 thereto. set of furniture). When the application Total cost of industrial design protection Illustration of the industrial design may covers forms of the same product, their for the period of 5 years is PLN 770. This consist of drawings, computer visualisa- number cannot exceed 10. The limitation amount is collected in two steps: does not cover filing of sets of products. tions, photographs or samples of textile zz Fee for the application, to the amount A set shall mean a collection of prod- fabrics. of PLN 300, shall be payable no later than ucts having common essential features, All elements forming the illustration: each within one month from the date of delivery complementing one another and offered drawing (each projection), separate com- of the invitation of the Office. on the market in whole. The application puter visualisation, photograph, sample may cover a design in (maximum of 10) shall be numbered and marked subse- zz Fee for the first 5-year period of protec- forms or one set of products. Wider quently as Fig. 1, Fig. 2, etc. Illustration tion, covering 5 years from the date of filing interpretation of the matter of uniformity pages shall not contain text, but only mark- of the design application and fee for the pub- of the application resulting from the provi- ings of numbers of figures and, alternative- lication, i.e. PLN 470 in total, shall be payable sions of Article 108 (4) and (5) of the In- ly if necessary, references, which should within three months from the date of delivery dustrial Property Law Act cited above be described in the description. of the invitation of the Office. may be found on the PPO’s website, Illustration of the design shall present The guidelines above cover the most under Akty prawne, Wytyczne Prezesa the subject of the design with clear indica- important information facilitating appro- UPRP. tion of essential features (features not pre- priate preparation of documents making zz Essential features of the industrial sented on the illustration shall not be pro- up the application of the industrial design. design – at the end of the description these tected). The applicant may present the de- The study omits certain detailed issues words should be followed by the list of fea- sign from as many views as he/she sees relating to, inter alia, technical aspects tures which distinguish the filed design from fit for complete illustration of the design. If of documents prepared (e.g. the size other known designs and enable its identifi- the application concerns a design relating of font, margins, illustrations quality, etc.), cation. to a three-dimensional product, the prod- which may be found in the provisions men- Essential features shall mean the features uct shall be presented from as many views tioned above. selected from those which are presented as necessary to enable the design to be Drawn up by Elżbieta Dobosz

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 69 Wys tawy / E xhi bi tions “ krajowych produktów. z krajowych wyłącznie naturalnych z skór i wyprodukowane wykonane zostało Obuwie Ewę Lubomirską. przez zaprojektowana Step”„Street to obuwia kolekcja kamień. imitującego z materiału wykonane obcasy również są detalem i nowatorskim Ciekawym Gaudi. słynął z których zdobień mozaikowych do Formy do architekta. nawiązują Katalońskiego dla charakterystyczną kolorystykę bogatą wykorzystuje Borkowskiej Agnieszki Gaudiego” „Odkrywamy Kolekcja w Poznaniu. ze Skóry Targach i Wyrobów dowych Obuwia na medalami złotymi nagrodzone obuwia kolekcje Wzornictwa Obuwia i of amber, driftwood,linenandceramics. artistic handicraft. The latest collection of linen clothing by Barbara Fandri will be presented together with the specially designed jewellery made lery established by her was awarded in 2009 the first prize in Poland – Global Innovator Award for the most innovative interior which promotes Gal- abroad,Abonda and and home numerouswereproducts. at at collections linen createsexhibitions displayed Her hand-made beautifully embroiderersshe and seamstresses professional of team her With nineties. the of end the at linen with adventure her began Fandri Barbara Sre Se” s cleto o sos eind y w Lbmrk. h sos ee ae rm el ete ad xlsvl domestic exclusively and leather real from made were shoes The Lubomirska. Ewa products. by designed shoes of collection a is Step” “Street bining elements.Oneoftheunique detailare heelsmadeoftheimitationstone. resemble unusual, almost fairy like shapes. The patchwork method as a reference to mosaic decorations, typical of Gaudi, was used for com - The collection “Discovering Gaudi” by Agnieszka Borkowska employs rich colours which are characteristic for the Catalan architect. The forms two collectionsofshoeswhichwere awarded ShoeandLeatherProducts goldmedalsattheInternational Fairs inPoznań. ska in the Faculty of Materials Science and Technology and Design in the Department of Clothing and Shoes Design. They are the authors of Agnieszka and Ewa are students of the Technical University of Radom. They study under guidance of Prof. Irmina Aksamitowska – Szadkow- “ A of Radom. TechnicalThe University TechnologiiMateriałoznawstwa, dziale i na Szadkowskiej – Aksamitowskiej Irminy prof. okiem pod i Agnieszka „ „ E A Radomska Politechnika of clothing linen Collection F Barbara Gallery. Abonda Fandri Barbara zaczęła z swoją przygodę K Abonda. Galeria hafciarek i hafciarek bursztynu, drzewa dryftowego, lnu i ceramiki. lnu dryftowego, drzewa z bursztynu, biżuterią niej do ze razem zaprezentowana zostanie Fandri Barbary ubiorów lnianych kolekcja Najnowsza w w wystawach nych S D O S InnovatorAward,za Global – Polsce olekcja lnianej odzieży wa L wa treet step” iscovering G gnieszka Borkowska, treet step” dkrywamy G dkrywamy koronczarek tworzy piękne, ręcznie zdobione wyroby z wyroby zdobione ręcznie piękne, tworzy koronczarek Ewato Do kształtów. baśniowych wręcz niezwykłych ubomirska studentki Politechniki Radomskiej. Uczą się się Uczą Radomskiej. Politechniki studentki kraju i kraju Odzieży. Dziewczyny dwie zaprojektowały audi” zagranicą, a zagranicą, audiego” najbardziej innowacyjne wnętrze promujące wyroby rękodzieła artystycznego. artystycznego. rękodzieła wyroby promujące wnętrze innowacyjne najbardziej założona w założona Wzornictwa w Wzornictwa lnem lnem pod koniec lat 90. Razem ze

Barbara F Barbara andri Międzynaro przez nią galeria Abonda zdobyła w zdobyła Abonda galeria nią przez katedrze katedrze Wy łączenia elementów została wykorzystana metoda patchworku, będąca nawiązaniem nawiązaniem będąca patchworku, metoda wykorzystana została elementów łączenia - - gnieszka Borkowska, E gnieszka andri na były prezentowane artystki Kolekcje lnu. swoim perfekcyjnym zespołem szwaczek, swoim zespołem perfekcyjnym 2009 roku pierwszą nagrodę nagrodę pierwszą roku 2009 specjalnie zaprojektowaną zaprojektowaną specjalnie wa L wa ubomirska licz -

Przegląd orzecznictwa w zakresie wzorów przemysłowych

Wokół wzorów w sprawach spornych

Przedstawia Bolesław Białkowicz, ekspert UP RP

eby uzmysłowić, jakie problemy wynikają ceramiczna z dekoracją LATO” nr Rp11 434. Uprawniony podniósł, iż przedmiot spornego Ż przy rozpatrywania spraw spornych Wobec uznania sprzeciwu przez upraw- wzoru wywołuje na zorientowanym użytkowni- o unieważnienie prawa z rejestracji wzorów nionego za bezzasadny sprawa ta została ku, którym jest osoba zawodowo nabywająca przemysłowych, chciałbym przedstawić dwa przekazana do rozstrzygnięcia w trybie po- płytki bądź badająca rynek celem ich zakupu, przykłady orzecznictwa Urzędu Patentowego stępowania spornego. odmienne wrażenie niż płytki „ALMERIA” RP w tym zakresie. ze względu na wyraźny „obraz” motyla (pod- Pierwszy, dotyczy sytuacji, w której wpro- Za podstawę prawną swego żądania wnoszą- czas gdy na płytkach „Almeria” występują wadzenie niewielkich zmian w znanej cy sprzeciw podał przepisy art. 102, 104 i art. ćmy), inne rozmieszczenie pozostałych mo- postaci wzoru przemysłowego nie zmie- 117 ust. 2 ustawy Prawo własności przemy- tyli na płytce, oraz jej odmienną kolorystykę nia ogólnego wrażenia, jakie wywiera słowej (dalej pwp) zarzucając, że przedmio- i fakturę, a więc cechuje się indywidualnym on na zorientowanym użytkowniku oraz sy- towy wzór przemysłowy nie posiadał w dniu charakterem. Ponadto, płytka według przed- tuacji, w której wyrok sądu powszechnego jego zgłoszenia do rejestracji cech indywi- miotowego wzoru jest samodzielnym utworem przesądza o naruszeniu praw osobistych dualnego charakteru (art. 104 pwp), a jego i nie narusza autorskich praw majątkowych lub majątkowych poprzez używanie dane- używanie narusza autorskie prawa majątkowe wnoszącego sprzeciw do kompozycji płytek go wzoru przemysłowego. wnoszącego sprzeciw (art. 117 ust. 2 pwp). „Almeria”. Kielecka Spółka posiada bowiem wyłączne Urząd zważył, iż każdy może wnieść umoty- prawa autorskie do kompletnej kompozycji wowany sprzeciw wobec prawomocnej decyzji wzoru płytek ceramicznych o nazwie handlo- Urzędu Patentowego o udzieleniu prawa wej „Almeria” przez nią produkowanej i wpro- z rejestracji wzoru przemysłowego (art. 246 wadzanej do obrotu handlowego na ponad ust. 1 pwp), a jeżeli uprawniony w odpowiedzi dwa lata przed datą pierwszeństwa spornego na sprzeciw podniesie zarzut, że sprzeciw ten jest bezzasadny, to sprawa zostaje prze- wzoru. Zdaniem wnoszącego sprzeciw kazana do rozstrzygnięcia w postępowaniu sporny wzór stanowi naśladownictwo płytek spornym (art. 247 ust. 2 pwp). „Almeria” z uwagi na wykorzystanie motywu roślinnego mniszka lekarskiego, motywu Zgodnie z przepisem art. 246 ust. 2 pwp połączenia kilku motyli z tym motywem ro- podstawę sprzeciwu stanowią okoliczności, ślinnym, tła w postaci nierównomiernie roz- które uzasadniają unieważnienie prawa z reje- łożonych owocków z pióropuszami, motywu stracji. Natomiast w myśl art. 255 ust. 1 pkt 9 stylizowanego zarysu łodygi oraz proporcji pwp sprawy o unieważnienie prawa z rejestra- motyli i ich rozmieszczenia. cji na skutek złożonego sprzeciwu uznanego za bezzasadny rozpatruje Urząd Patentowy RP Na poparcie swoich zarzutów wnoszący w trybie postępowania spornego, przy czym sprzeciw przedłożył m.in. prawomocny wyrok Kolegium rozstrzyga sprawy w trybie postę- Sądu Apelacyjnego, w którym Sąd uznał, powania spornego w granicach wniosku i jest że używanie spornego wzoru narusza autor- związane podstawą prawną wskazaną przez W omawianej sprawie sprzeciw do UP RP skie prawa majątkowe wnoszącego sprzeciw wnioskodawcę. Abstrahując od powyższego, został złożony przez spółkę X z Kielc i doty- do kompozycji płytek „Almeria”, swój katalog należy podkreślić, iż w przedmiotowej sprawie czył decyzji Urzędu o udzieleniu prawa z re- oraz faktury VAT z 2004 r. obejmujące pozy- wzór przemysłowy pt.: „Płytka ceramiczna jestracji wzoru przemysłowego pt.: „Płytka cję „Almeria beige”. z dekoracją LATO” nr Rp11 434 został zgłoszo-

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 71 ny do rejestracji w dniu 14 września 2006 r., istotnych spornego wzoru, to przedłożony że we wzorze spornym występują motyle, a więc do oceny ustawowych warunków wy- katalog ukazuje płytkę w kolorystyce iden- a w przeciwstawieniu są ćmy, a ponadto, maganych do udzielenia ochrony na ten wzór tycznej z kolorystyką płytki przedstawionej że we wzorze spornym występuje motyw przemysłowy miała zastosowanie ustawa pwp. na zdjęciu załączonym do dokumentacji gałązki kopru włoskiego, a w przeciw- Zgodnie z brzmieniem art. 246 pwp sprze- zgłoszeniowej spornego wzoru. Cechy po- stawieniu jest dmuchawiec, sam w sobie ciw jest powszechnym środkiem prawnym staciowe dekoracji umieszczonej na płytkach nie może przesądzać o istnieniu indywi- służącym każdej osobie, a więc nie wyma- „ALMERIA”, zbieżne z istotnymi cechami dualnego charakteru kwestionowanego ga od wnoszącego sprzeciw uzasadnienia wzoru spornego, także obejmują umieszcze- rozwiązania. Decydujące znaczenie ma jego interesu prawnego w sprawie. nie na płytce ceramicznej lecących kwiatów ocena całości i wrażenie jakie jest tego dmuchawca z prawej na lewą stronę, na któ- wynikiem. Definicja wzoru przemysłowego zawarta rych tle są podobnie usytuowane (dwa) moty- Zorientowany użytkownik może nie wiedzieć, w art. 102 ust.1 powołanej ustawy pwp le. Pod motylami znajduje się motyw roślinny stanowi, iż „wzorem przemysłowym jest że motyle to Rusałki – Pokrzywniki i utożsamić przypominający kształtem gałązkę kopru wło- je z ćmą, w sytuacji gdy wizualnie są one nowa i posiadająca indywidualny charakter skiego. Gałązka ta umieszczona jest z prawej postać wytworu lub jego części, nadana podobne, tym bardziej, że w porównywanych strony płytki, a motyle są umieszczone nad rozwiązaniach występują inne zbieżne ele- mu w szczególności przez cechy linii, nią przy czym motyle są w podobnych po- konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę menty. Dlatego użytkownik taki może uznać, zycjach. Praktycznie identyczne są kolor tła, że gałązka kopru to dmuchawiec, w szczegól- lub materiał wytworu oraz przez jego orna- rodzaj i wielkość owoców motywu roślinnego mentację”. ności, gdy wokół tego motywu kopru zostały oraz kierunek ich ułożenia. zamieszczone owoce dmuchawca. Jak wynika z tej definicji, przedmiotem Wyżej wymienione cechy zbieżne z cechami Wykorzystywanie spornego wzoru narusza rejestracji wzorów przemysłowych są po- spornego wzoru, składają się na taki sam stacie ich wytworów. także autorskie prawa majątkowe wnoszą- układ połączenia kilku motyli z motywem cego sprzeciw w rozumieniu art. 117 ust. 2 Cechy istotne spornego wzoru przemysłowe- roślinnym w postaci stylizowanego zarysu ustawy pwp, gdyż przesądza o tym prawo- go wskazane w opisie załączonym do jego łodygi przypominającej kształtem gałązkę mocny wyrok Sądu Apelacyjnego. dokumentacji zgłoszeniowej obejmują kopru włoskiego oraz tła w postaci nierówno- umieszczenie na płytce ceramicznej lecą- miernie rozłożonych owocków z pióropusza- Kolejny przykład dotyczy przypadku, cych kwiatów dmuchawca z prawej na lewą mi. W związku z powyższym, należy uznać, w którym przedmiot wzoru jest niewidocz- stronę, a na ich tle trzech motyli z gatunku że całość obrazu płytki przesądza o tym, ny dla ostatecznego użytkownika przy Rusałka-Pokrzywnik, w określonych poło- iż wrażenie, jakie wywołuje sporny wzór zwykłym jego używaniu. żeniach. Pod motylami znajduje się motyw na zorientowanym użytkowniku nie różni się roślinny przypominający kształtem gałązkę od ogólnego wrażenia wywołanego na nim kopru włoskiego. Gałązka ta umieszczona przez płytki „Almeria”, a w szczególności jest z prawej strony płytki, a odpowiednio przez płytkę oznaczoną „Inserto skierowane motyle są umieszczone nad nią Almeria Zefir 20x25”. zaczynając od dołu do góry, od najmniejsze- Oceny ogólnego wrażenia, w myśl art. 104 go do największego. ust. 2 dokonano z uwzględnieniem zakresu Kolegium Orzekające na podstawie przed- swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru. łożonych materiałów dowodowych uznało, Zakres ten jest praktycznie nieograniczony, że przedmiotowy wzór przemysłowy nie speł- gdyż dekoracja na płytce ceramicznej nie musi niał wymogu indywidualnego charakteru spełniać żadnych wymagań użytkowych. w rozumieniu powołanych przepisów Na płytce można umieścić dowolny obraz. Spółka z Oświęcimia wystąpiła do Urzędu art. 104, gdyż ogólne wrażenie, jakie wywołu- Szeroki zakres swobody twórczej zwiększa Patentowego RP działającego w trybie je on na zorientowanym użytkowniku nie różni wymagania dotyczące indywidualnego cha- postępowania spornego z wnioskiem o unie- się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim rakteru spornego wzoru. ważnienie prawa z rejestracji wzoru przemy- słowego pt.: „Płyta izolacyjna” nr Rp6182. przez wzór publicznie udostępniony przed Oceny indywidualnego charakteru spornego datą, według której oznacza się jego pierw- wzoru dokonano przez pryzmat zorientowa- Swój interes prawny wnioskodawca wywodził szeństwo. nego użytkownika uznając, że w przypadku z faktu, że jest producentem styropianu i pro- Przeciwstawione materiały dowiodły, iż przed płytki ceramicznej przeznaczonej do wykła- duktów styropianowych, w tym także styro- datą, według której oznacza się pierwszeń- dania jest nim osoba zawodowo nabywająca pianu o cechach objętych spornym prawem stwo przedmiotowego wzoru przemysłowego płytki bądź badająca rynek celem ich zakupu. z rejestracji, a więc sporne prawo prowadzi zostały publicznie udostępnione ceramiczne Dla takiego użytkownika nie ma znaczenia, do ograniczenia zagwarantowanej swobody płytki „ALMERIA”. Ponadto, chociaż kolor jak nazywają się poszczególne elementy działalności gospodarczej wnioskodawcy. dekoracji nie został umieszczony wśród cech zdobnicze, lecz ich postać. Dlatego sam fakt, Ponadto uprawniony wezwał wnioskodawcę

72 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne do zaniechania naruszeń prawa z rejestracji Ponadto, przesłuchany został w charakterze że nie mają one charakteru merytoryczne- spornego wzoru, usunięcia skutków naru- strony prezes zarządu spółki uprawnionego. go, gdyż w obu aktach prawnych chodzi szeń, zapłaty odszkodowania oraz złożenia Kolegium Orzekające zważyło, iż stosownie o wizualnie dostrzegalne cechy całego oświadczenia w prasie. Obecnie przed do przepisów art. 89 ust. 1 w związku z art. produktu lub jego części, z wyjątkiem Sądem Okręgowym w Krakowie toczy się 117 ust.1 ustawy Prawo własności przemysło- części składowych, które nie są wizualnie między stronami postępowanie z powództwa wej prawo z rejestracji wzoru przemysłowego postrzegane „w toku zwykłego używania uprawnionego o naruszanie praw z rejestracji może być unieważnione na wniosek każdej produktu” („Prawo własności przemysło- spornego wzoru. osoby, która ma w tym interes prawny, przy wej” Ewa Nowińska, Urszula Promińska, Michał du Vall, Wydawnictwo Prawnicze W uzasadnieniu wniosku i na rozprawie wnio- czym sprawy o unieważnienie prawa z reje- LexisNexis, Warszawa 2003, str. 88, 91). skodawca podniósł, że przedmiotowy wzór stracji rozpatruje Urząd Patentowy RP w trybie Także w orzecznictwie przyjmuje się, nie może stanowić wzoru przemysłowego postępowania spornego. że przedmiotem ochrony jest postać w rozumieniu art. 102 pwp, gdyż nie posiada Kolegium Orzekające uznało, że wnioskodaw- przedmiotu, jego ogólny efekt wizualny ustalonej postaci będąc wynikiem przypad- ca ma interes prawny w domaganiu się unie- (wyrok SN z dnia 10 lipca 2002 r. sygn. akt kowego, niepowtarzalnego i nieprzewidywal- ważnienia prawa z rejestracji spornego wzoru II CKN 969/00). Pogląd ten, wypracowany nego rozkładu kolorowych granul na skutek przemysłowego, gdyż obie strony były w dzie- jeszcze pod rządami poprzednio obowią- ich mechanicznego mieszania w procesie dzinie produkcji styropianu konkurentami, zującego rozporządzenia Rady Ministrów produkcyjnym, a w związku z tym nie nadaje a więc sporne prawo prowadzi do ograniczenia z dnia 29 stycznia 1963 r. w sprawie się do ponownego odtworzenia w sposób konstytucyjnej swobody działalności gospo- ochrony wzorów zdobniczych (Dz. U. nr 8, rzemieślniczy i przemysłowy. darczej wnioskodawcy, skonkretyzowanej poz. 45), zachowuje w pełni aktualność Ponad to wnioskodawca podniósł brak w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie w obecnym stanie prawnym. nowości i indywidualnego charakteru spor- działalności gospodarczej. Ponadto upraw- W związku z powyższym, zdaniem Kolegium nego wzoru, co wynikało, zdaniem wniosko- niony wezwał wnioskodawcę do zaniechania Orzekającego, przedmiotem oceny w niniejszej dawcy, zarówno z artykułu uprawnionego naruszeń przedmiotowego prawa z rejestracji, sprawie mogą być tylko te cechy wzoru prze- zamieszczonego we własnym kwartalniku usunięcia skutków naruszeń, zapłaty odszko- mysłowego, które są widoczne na zewnątrz jak i z Normy Branżowej z 1991 r. dowania oraz złożenia oświadczenia w prasie. w toku zwykłego używania, czyli dostrzegane nr BN-91/6363 – 02 pt.: ”Tworzywa sztuczne. Zagwarantowanie pewności w sferze prowa- w trakcie tego używania zmysłem wzroku. Płyty styropianowe”, która zaleca barwienie dzonej działalności gospodarczej, którą każdy Stanowisko to znajduje potwierdzenie w judy- perełek styropianu na kolor różowy do czer- może wykonywać na zasadzie wolności i zgod- katurze sądów administracyjnych (WSA z dnia wonego dla płyt styropianowych samoga- ności z prawem w świetle art. 20 i 22 Konsty- 17.01.2007 r. sygn. akt VI SA/Wa 2058/06, snących, oraz z wprowadzenia na rynek, tucji RP – uzasadnia więc ten interes prawny. WSA z dnia 9.03.2007 r. sygn. akt. VI SA/Wa jako efekt przypadkowych wtrąceń w płytach pwp stanowi, że w przypadku Art. 102 ust. 4 2233/06, NSA z 20.11.2007 r. sygn. akt II GSK zakładów wnioskodawcy (za granicą), a także wzoru stosowanego lub zawartego w części 276/06). z wielu publikacji, w tym zagranicznych wzo- składowej wytworu złożonego, w rozumieniu rów użytkowych. ust. 3 pkt. 1 tego przepisu, ocena nowości Przedmiotowy wzór obejmuje dziesięć od- mian prostopadłościennej płyty izolacyjnej Uprawniony, podsumowując argumentację i indywidualnego charakteru dotyczy tylko jego zasadniczo białej z plamkami o różnym w postępowaniu, uznał zarzuty wnioskodaw- widocznych cech. W literaturze przedmiotu kształcie, wielkości i różnym kolorze. Prezes cy za bezzasadne. Podnosił, m.in. odmien- przyjmuje się, że pojęcie postaci, o której zarządu uprawnionego zeznał m.in., że płyty ność ogólnego wrażenia, jakie wywierają mowa w art. 102 ust. 1 ustawy Prawo wła- produkowane w jego firmie są stosowane na zorientowanym użytkowniku zarówno sności przemysłowej, jest tożsame z wyglą- jako termoizolator w budownictwie zgodnie produkty według przeciwstawionych wzorów dem zewnętrznym nadawanym wytworom. z rekomendacjami technicznymi znajdującymi (tureckiego i niemieckiego), których publika- Ważną wskazówkę interpretacyjną dają się w aktach sprawy (i zgodnie z przeznacze- cje są późniejsze od daty zgłoszenia przed- w tym względzie przepisy Unii Europej- niem wskazanym przez tytuł „Płyta izolacyjna” miotowego wzoru, jak i płyty „zabrudzone”, skiej w szczególności Dyrektywy i treść opisu zgłoszeniowego). Np. płyta taka tj. z przypadkowymi wtrąceniami innego 98/71/WE Parlamentu Europejskiego jest nakładana na ścianę, pokrywana szklaną koloru. Ponadto, większość odmian obu i Rady z dnia 13 października 1998 r. siatką i następnie na to jest nakładany tynk. spornych wzorów jest barwna, w przeci- w sprawie prawnej ochrony wzorów, zgod- wieństwie do wzorów przeciwstawianych, nie z którą przedmiotem ochrony wzoru W szczególności, z powyższego wyjaśnienia poszczególne ich odmiany charakteryzują nie mogą być części, które są „niedostęp- i ze wskazanych dokumentów (rekomendacji się także określoną zawartością procentową ne dla oka”. W doktrynie dostrzega się technicznych) wynika, że pojedyncza płyta plamek. Uprawniony przedłożył dwa tomy różnice brzmieniowe występujące między jest częścią składową wytworu złożonego, materiałów obejmujących jego pozew Dyrektywą a ustawą Prawo własności w postaci systemu ocieplenia, ściany, stropu, sądowy przeciwko wnioskodawcy wraz przemysłowej w zakresie rozumienia dachu, czy fundamentu, złożonego z wielu ze 112 załącznikami. terminu „postać”, przyjmuje się jednak, płyt izolacyjnych i warstw je pokrywających.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 73 Wys tawy / E xhi bi tions interpretacji, symboli i form. pomysłów, technik, symboli interpretacji, różnorodność to zarazem osób przedstawianych Mnogość zrealizowane zrealizowane na muje swoje inicjatywy, jest Wystawa działalność wystawiennicza. plakatów „Yes, we czyznę do czyznę Domo.tv. ze powstał „Dizajnerki” Dokument Reżyseria: Jacek Dużyński Domo.tv. both of cooperation in designed was women designersduringoneoftheworkshopsorganizedbyZamekCieszyn. exhibition, the at presented was which person, one for car concept urban an – “Ziomik” Eco-mobile which intendedforthedisabledpersons. productsof design as well as design interior on concentrated Bratislava in fromrelatedreturning devices and furniture transport, internship to design concerned bathroom furnishings in multi-family housing and was prepared in cooperation with the company Roca. Dominika Bablok on Zofia Przybyło was her the first group diploma in the Academy and was nominated for the best diploma designs of the Polish Academies. The Zofia Przybyło and Dominika Bablok are graduates from the Academy of Fine Arts in Katowice, industrial form designers. The diploma design of Bablok. Dominika Zofia Przybyło, i Przybyło Zofia E Bablok Zofia Dominika Przybyło, Polish designers.Avarietyofpresented authorsisalsoavarietyoftechniques,concepts,interpretations, symbolsandforms. on the commission of the exhibitor and not just presented at the exhibition. It presents as in a nutshell the current ambitions and aspirations of “Yes,posters of exhibitions The exhibitions. of organization is werewhich artists, Polish createdby works the majority the in displays can” we initiatives its takes STGU which in areas the of One graphics. applied concerning ideas and views of presentation experiences, thoughts, of The Association of Applied Graphic Designers (STGU) aims at creating an active environment which could act as a platform for the exchange Designers. Graphic of Applied Association The się przyczynić do się stara działaniami swoimi (STGU) Użytkowej Grafiki Twórców Stowarzyszenie Użytkowej. Grafiki TwórcówStowarzyszenie Obraz powstał Obraz równocześnie z na i niem Cieszyn. zorganizowanychZamek z warsztatów przez jednym na projektantek obu we współpracy powstał osobowy, Prezentowany niepełnosprawnym. służącymi na urządzeniami meblarstwem, po Bablok Dominika w łazienki „Wyposażenia ona Obejmowała wyższych. uczelni dy grupowym i uczelni plomem pierwszym była Przybyło Zofii dyplomowa Praca przemysłowych. form tantki Domo.tv willalsopresent afragment ofthemovie“TheHistoryPolishDesign”.Thefilmwillhaveitspremiere inSeptember. in written – Conversations” cooperation withtheAdamMickiewicz Institute. & Interviews Design: Polish in Women “Discovering Amadei Luca Gian by book the with simultaneously made their professional career, as well as experienced designers, promoters of Polish design and outstanding authorities in the field. The movie was started just who women the are characters the Among design. with connected women of profiles the presents It Poland. in design industrial and design with dealing women of countries, other with group,comparison big in exceptionally an of view in made was movie document The wrześniu. we wrześniu. Wzornictwa”.premierę miał będzie „Historia Polskiego Film filmu pt fragmentu również zaprezentuje TV Domo Mickiewicza. Adama z Instytutem współpracy przy POLSKA!YEAR w ramach Pietrzyk-Simone Anny co-mobile „ co-mobile początku swojej drogi zawodowej, doświadczone projektantki i projektantki doświadczone zawodowej, drogi swojej początku on Przedstawia wzornictwem. wymiany myśli i wymiany Dominika Bablok to Bablok Dominika zlecenie, a zlecenie, “ środowiska, które stworzy powstania aktywnego od D izajnerki” movie.izajnerki” do nominowana została razu powrocie ze powrocie Z P doświadczeń, doświadczeń, reprezentowania poglądów iomik” nie rojekcja filmu „ książką książką Gian Luca Women Amadei „Discovering in wydrukowane jedynie na jedynie wydrukowane na względu stypendium w stypendium absolwentki Katowickiej Akademii Sztuk Pięknych, projek Pięknych, Sztuk Akademii Katowickiej absolwentki sylwetki Polek związanych ze związanych Polek sylwetki wyjątkowo dużą w dużą wyjątkowo Directed by:JacekDużyński na się skupiła Bratysławie „ najlepszych dyplomowych projektów polski polski projektów dyplomowych najlepszych yes potrzeby potrzeby wystawy. W D izajnerki” izajnerki” E , we can” mieszkalnictwie wielorodzinnym” i wielorodzinnym” mieszkalnictwie co-mobile “ co-mobile Polsce, w Polsce, promotorki polskiego wzornictwa, jak również wybitne autorytety w autorytety również wybitne jak wzornictwa, polskiego promotorki wspólną wspólną płasz wzornictwem. Wśród bohaterek filmu są filmu Wśród bohaterek wzornictwem. i koncepcji z nad Jedną grafiką użytkową. koncepcji porównaniu z porównaniu wystawie eco-mobile „Ziomik”– miejski, koncepcyjny samochód jedno samochód miejski, koncepcyjny „Ziomik”– eco-mobile wystawie projektowaniu wnętrz oraz przedmiotów związanych z związanych przedmiotów oraz wnętrz projektowaniu pigułce obrazuje nam obrazuje ona projektantów.pigułce stan obecny ambicji polskich Z - Polish Polish Design: Interviews & iomik” can” can” prezentuje w “ YES - projektowa się zajmujących kobiet liczbę krajami, innymi , we can” - - zrealizowana została we została zrealizowana znakomitej znakomitej większości prace artystów polskich zarówno kobiety znajdujące się dopiero dopiero się znajdujące kobiety zarówno Conversations” Conversations” – napisaną z płaszczyzn, na płaszczyzn, współpracy z współpracy których STGUktórych podej tej dziedzinie. transportem, transportem, firmą Roca. Roca. firmą inicjatywy inicjatywy - -

Opracowała: Gabriela Rzepecka, DPI / Drawn up by: Gabriela Rzepecka DPI Cały taki system ocieplenia, w przypadku jego A review of the case law of the Polish Patent Office concerning stosowania na etapie konstrukcji budynku, jest industrial designs umieszczany pomiędzy warstwami konstruk- cji, na przykład między murowaną warstwą konstrukcyjną i murowaną warstwą osłonową (która następnie jest tynkowana i malowana). Industrial designs in litigation cases Tak więc w przedmiotowej sprawie mieliśmy do czynienia z wzorem stosowanym w części składowej (warstwie ocieplającej) wytworu I would like to present two examples of the rel- of the Court of Appeal, in which the Court złożonego (systemu ocieplenia). W rozumieniu evant Polish Patent Office case law in order decided that the use of the design in question to illustrate what kind of problems can arise infringed author’s economic rights of the oppos- art. 102 ust. 3 pkt. 1 pwp i zgodnie z treścią in litigation cases concerning invalidity of a right ing company to the composition of the plates przepisu art. 102 ust. 4 pwp Urząd jest zobo- in registration for an industrial design. “Almeria”, as well as their catalogue and VAT wiązany do oceny nowości i indywidualnego The first example concerns a situation, invoices from 2004 comprising the item “Almeria charakteru przedmiotowego wzoru przemy- beige”. słowego jedynie w zakresie cech widocznych where introduction of small changes całego tego wytworu złożonego, tj. w zakresie in the known form of an industrial design The design owner argued, that the subject does not change the overall impres- cech płyt izolacyjnych widocznych podczas of the litigation made on an informed user, i.e. sion which it makes on an informed user, zwykłego używania systemu ocieplenia, a person professionally buying such plates or and a situation, where a ruling by a common researching the market in order to buy them, przez które rozumie się jego używanie przez court decides on an infringement of personal użytkownika końcowego, z wyłączeniem a different impression than plates “Almeria” due or economic rights through the use of a given to the clear “picture” of a butterfly (while in “Alme- konserwacji, obsługi lub naprawy (art. 3 ust. 4 industrial design. ria” plates there are moths), different arrangement powołanej dyrektywy 98/71/WE). In the discussed case, an opposition was filed of the other butterflies on the plate, and its differ- Końcowy użytkownik przedmiotowej płyty with the Patent Office by company X from Kielce ent colours and texture, so it was featured by its izolacyjnej, wkomponowanej w system ocie- concerning the decision of the Office to grant individual character. Besides, a plate according plenia budynku, tj. administrator lub właściciel, a right in registration for an industrial design to the present design did not infringe author’s ewentualnie lokator tego budynku nie ma “Ceramic plate with a decoration ‘LATO’ ” no. economic rights of the opposing company to the composition of the plates “Almeria”. możliwości wzrokowego postrzegania cech tej Rp-11 434. In view of the owner’s claim that the opposition was groundless, the case was płyty w trakcie zwykłego używania tego sys- The Office considered that, everybody can file transferred to be decided within the litigation temu ocieplenia, tj. w trakcie zamieszkiwania justified opposition against legally valid decision procedure. danego budynku. of the Patent Office to grant a right in registration The opposing party indicated Articles 102, for an industrial design (Article 246(1) IPL), and if W świetle powyższego, ponieważ żadna 104 and 117(2) of the Industrial Property Law the proprietor in the answer to the opposition cecha przedmiotowej płyty izolacyjnej nie jest (IPL) claiming that the said industrial design did raises an objection that the opposition is ground- widoczna w ukończonym systemie ocieplają- not have individual character (Article 104 IPL) less, the case is transferred to be decided within cym podczas zwykłego jego używania, jako on the date of its filing for protection, and its use the litigation procedure (Article 247(2) PWP). zakrytej kolejnymi warstwami budowlanymi infringes author’s economic rights of the oppos- (np. warstwą zbrojoną siatką z włókna szkla- ing company (Article 117 (2) IPL) . According to the rule of Article 246(2) IPL, the grounds for opposition are the circumstances nego, warstwą gruntującą i warstwą elewa- The Kielce company had exclusive author’s rights which justify invalidation of a right in registra- cyjną w postaci tynku), wskazana płyta izo- to the complete composition of the ceramic tion. Whereas according to the Article 255(1)(9) lacyjna nie może być przedmiotem wzoru plate model with a commercial name “Almeria” IPL, cases concerning the invalidation of a right przemysłowego określonego w art. 102 which had been manufactured by it and in- in registration as a result of an opposition consid- ust. 1 pwp i zarzut wnioskodawcy oparty troduced on the market more than two years ered groundless are decided by the Patent Office na tej podstawie jest zasadny. before the priority date of the design in ques- of the Republic of Poland within the litigation tion. In the opinion of the opposing company, procedure, wherein the Office shall settle cases Wobec powyższego Kolegium nie mogło the said design constitutes a copy of the plates in litigation procedure within the scope of the re- dokonać oceny nowości i indywidualnego “Almeria”, because of the use of the floral motif quest and shall be bound by the legal grounds charakteru przedmiotowego wzoru przemysło- of a dandelion, the motif of the combination indicated by the requesting party. Apart from wego w świetle przeciwstawionych of several butterflies with the same floral motif, the above, it should be stressed that, in the pres- (i przedłożonych przez uprawnionego) materia- the background in the form of unevenly arranged ent case, the industrial design “Ceramic plate łów. Ponadto, zbędne stało się rozstrzygnięcie fruit with a plume, the motif of stylized contour with a decoration ‘LATO’ ” (no. Rp-11 434) was zasadności zarzutu, że przedmiotowy wzór of a stalk and proportions of butterflies and their filed for registration on 14 September 2006, so nie może stanowić wzoru przemysłowego positioning. the Industrial Property Law was used for the pur- w rozumieniu art. 102 pwp, gdyż nie posiada To support its arguments, the opposing party pose of examination of the legal conditions nec- ustalonej postaci. presented, among others, legally valid ruling essary to grant protection for the said design.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 75 According to the wording of Article 246 IPL an a branch of fennel. The said branch is placed The use of the design in question also infringed opposition is a common legal means serving any on the right hand side of the plate and above it author’s economic rights of the opposing com- person, so it does not require from the opposing there are butterflies in the similar positions. The pany in the understanding of Article 117(2) IPL, party a justified legal interest in the case. colour of the background, the type and the size as was decided by the binding ruling of the Court of the floral motif fruit and their positioning are of Appeal. A definition of an industrial design comprised practically identical. in Article 102(1) IPL states that, “any new and having individual character appearance The above named features convergent Another example concerns the case in which of the whole or a part of a product resulting from to the ones of the design in question combine the subject of an industrial design is invisible the features of, in particular, the lines, colours, to form the same system of several butterflies to the final user during its normal use. shape, texture or materials of the product and its with a floral motif in the shape of stylised con- A company from Oświęcim approached the Pat- ornamentation, shall constitute an industrial tour of a stem resembling a branch of fennel ent Office of the Republic of Poland acting in liti- design.” and a background in the form of unevenly ar- gation procedure with a request for invalidation ranged fruit with plumes. Therefore, it should be In the light of the said definition, the subject of the right in registration for the industrial design considered, that the overall picture of the plate “Isolation plate” (no. Rp-6182). The requesting of registrations of industrial designs are appear- decides that the impression the design makes ances of their products. party derived its legal interest from the fact on an informed user does not differ from that he was a producer of foamed polystyrene The essential features of the industrial the overall impression made on the same user and foamed polystyrene products, including design in question indicated in the description by the “Almeria” plates, in particular by the plate foamed polystyrene having features comprised attached to its application documents comprised “Inserto Almeria Zefir 20x25”. by the right in registration in question, thus flowers of the blow-ball flying from the right The assessment of the overall impression, the right in question causes the restriction to the left side placed on a ceramic plate, in the sense of Article 104(2) IPL has been of his guaranteed freedom of business activity. and three butterflies of the species Painted- carried out taking into account the freedom Besides, the owner of the right at stake called Tortoiseshell butterfly in the specific positions. of creation while inventing the design in ques- the requesting party to desist from infringing Below the butterflies there is a floral motif resem- tion. The said freedom is practically unlimited, the right in registration for the design in ques- bling a branch of a fennel. The branch is placed as a plate decoration does not have to meet any tion, remove the effects of the infringement, pay at the right side of the plate, and appropriately functional demands. Any picture could be placed the damages and place the appropriate state- directed butterflies are placed above it starting on a plate surface. Wide range of creation free- ment in the press. Presently, before the District from the bottom upwards, from the smallest one dom increased the demands as to the individual Court in Cracow the proceedings are held be- to the largest. character of the design in question. tween the parties of the abovementioned case, initiated by the owner of the right and concerning The Adjudicative Board of the Patent Office, after The assessment of the individual character the infringement of the said right. investigating the evidence materials, decided of the design in question has been carried that the industrial design in question did not out from the perspective of an informed user In the grounds of the request and at the court meet the requirement of an individual character considering that, in the case of a ceramic plate trial the requesting party raised that the design in the understanding of the cited Article 104 IPL, destined to be placed on a bathroom wall, it in question could not constitute an industrial de- as the overall impression it made on an informed is a person professionally buying such plates or sign in the understanding of Article 102 IPL, as it user did not differ from the overall impression a person researching the market in order to pur- did not have the definite appearance being a re- made on such user by the design which had chase them. Such user does not care about sult of incidental, unrepeated and unpredictable been made available before the date according the name of particular decorative elements but arrangements of coloured pellets caused by their to which its priority was determined. about their appearance. Therefore, the fact that mechanical mixing in the production process, so it is not suitable to be reproduced repeatedly The juxtaposed evidence materials proved that, there are butterflies in the design in question, in a handicraft or industrial manner. before the date according to which the prior- while in the other materials in question there are ity of the industrial design in question was moths, and further, that in the design in question Furthermore, the requesting party raised the lack determined, ceramic plates “Almeria” had been there is a fennel branch motif while the other of novelty and individual character of the design made available to public. Besides, even though design presented a blow-ball, cannot as such in question, which, in his opinion, followed both the colour of the decoration has not been indi- prove the existence of an individual character from the article published by the owner in his cated among the essential features of the design of the questioned solution. The decisive fac- quarterly and from the Norma Branżowa (Trade in question, the presented catalogue shows tor is the appearance of the whole picture Standard) from 1991 no. BN-91/6363-02 named a plate in the same colours as one in the picture and the impression it makes. “Tworzywa sztuczne. Płyty styropianowe” attached to the application of the design in ques- An informed user of plates does not have (“Plastics. Foamed Polystyrene Plates”), which tion. The appearance features of the “Almeria” to know that the butterflies are Painted-Tortoise- recommends staining foamed polystyrene pel- plates decoration similar to other essential fea- shell butterflies and can identify them as moths, lets for fire retardant foamed polystyrene plates tures of the said design also comprise blow-ball in the presence of other convergent elements. rose to red, as well as from the introduction flowers flying from the right side to the left side Such user can also confuse a branch to the market as an effect of incidental intrusions of the plate, on the background of which there of fennel with a blow-ball, particularly if there are in the plates manufactured by the requesting are (two) butterflies, similarly situated. Below elements like fruit of blow-ball situated around party’s plants (abroad), and also from many the butterflies, there is a floral motif resembling this fennel motif. publications including foreign utility models.

76 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne The owner, summarising his arguments dur- 102(1) IPL is identical with the external appear- recommendations) follows that a single plate ing the proceedings, considered objections ance given to a product. is a component of a complex product, in the form of the requesting party groundless. He raised, In that aspect, an important interpretation guide- of a wall, floor, roof or foundation warming sys- among others, the different impression made line is given by the regulations of the European tem, comprising many isolation plates and layers on an informed user both, by products accord- Union, in particular the Directive 98/71 EC covering them. The whole such system, in case ing to the filed models (Turkish and German), of the European Parliament and Council of 13 Oc- of its application at the stage of building con- published after the application date of the design tober 1998 on legal protection of designs, accord- struction is placed between constructional layers, in question and by “dirty” plates, i.e. plates with ing to which subject matter of a design cannot form example between a brick constructional incidental intrusions of different colour. Besides, constitute parts “inaccessible to the eye”. It is ob- layer and a brick covering layer (which is then most variants of both designs in question served in the doctrine that there are differences plastered and painted). is colourful contrary to the designs filed, their in understanding the term “appearance” between Therefore, in the case discussed we deal with given variants are also characterised by the de- the said Directive and the Industrial Property Law, a design applied in a component part (warming fined percentage of spots. The owner also filed however it is considered that the said differences layer) of a complex product (warming system). two volumes of materials comprising his civil suit are not substantial, because in both legal acts it Within the meaning of Article 102(3)(1) IPL against the requesting party together with concerns visually perceived parts of the whole and according to Article 102(4) IPL, the Office 112 attachments. product or its parts, except components which was obliged to assess novelty and individual Additionally, the Adjudicative Board heard are not perceived visually “during normal use character of the design in question, only in con- the president of the requesting party’s company of the product” (see: “Industrial Property Law” sideration of the visible features of the whole said speaking on behalf of his company. by Ewa Nowinska, Urszula Prominska, Michal du complex product, i.e. features of the isolation The Adjudicative Board considered that accord- Vall, LexisNexis Publishing House, Warsaw 2003, plates visible during normal use of the warming ing to Article 89(1) in relation to Article 117(1) IPL, pp. 88-91). It is also accepted in the case law that system, the use being understood as exclud- a right in registration for an industrial design can the subject matter of protection comprises the ap- ing maintenance, servicing or repair work. (also be declared invalid at the request of any person pearance of the product, its general visual effect Article 3(4) of the abovementioned Directive having a legitimate interest therein, wherein (Supreme Court ruling of 10 July 2002, case 98/71EC). the cases concerning invalidation of rights in reg- no. II CKN 969/00). That opinion developed The final user of the said isolation plate, incorpo- istration are decided by the Patent Office in litiga- under the previously binding Regulation rated into a warming system of a building, i.e. an tion procedure. of the Council of Ministers of 29 January 1963 administrator, owner, or tenant of such building on the protection of ornamental designs (Journal The Adjudicative Board confirmed that the re- do not have any opportunity of visual percep- of Law no. 8, item 45) is still compatible in present tion of any features of this plate during normal questing party had a legal interest in the re- legal system. quest for invalidation of the right in registration use of such warming system, i.e. in the process for the industrial design in question, as both In the light of the above, in the opinion of the Ad- of populating of a given building. parties were competitors in the field of produc- judicative Board, the assessment of the subject In the view of the above, because any fea- tion of foamed polystyrene plates, so the right in the present case could comprise only such ture of the said isolation plate is not visible in question results in restricting the constitutional features of the industrial design, which were in the completed warming system during its freedom of business activity of the request- visible during normal use, i.e. perceived during normal use, as it is covered by further ing party, specified in the Law of 2 July 2004 such use by the sense of sight. Such position construction layers (e.g. a layer of the reinforced on the freedom of business activity. Besides, was confirmed in the Administrative Court judica- netting from glass fibers, a grounding layer the owner of the said right called the requesting ture (WSA of 17.01.2007 ref. VI SA/Wa 2058/06, and an elevation layer in the form of plaster), party to desist from infringing the right in registra- WSA of 9.03.2007 ref. VI SA/Wa 2233/06, NSA the isolation plate in question cannot constitute tion for the design in question, remove the effects of 20.11.2007, ref. II GSK 276/06). the subject matter of an industrial design defined of the infringement, pay the damages and place The present design comprises ten variants in Article 102(1) IPL and the objection of the re- the appropriate statement in the press. There- of a cuboidal isolation plate, basically questing party based on this regulation is well- fore, the said legal interest was justified by safe- white with spots of different shape, size grounded. guarding the freedom of business activity which and colour. The president of the requesting Therefore, the Adjudicative Board could any person can perform on the basis of freedom party’s company testified, among others, that not assess novelty and individual character and rule of law, which is guaranteed in Articles the plates manufactured in his company of the industrial design in question after the ex- 20 and 22 of the Constitution of the Republic are used as thermo-isolators in construction amination of the materials filed by both parties. of Poland. according to technical recommendations filed Additionally, it has become redundant to decide Article 102(4) IPL states that in case of a design in the records of the proceedings (and according on the objection that the design in question can- applied to or incorporated in a product which to the use indicated in the title “Isolation plate” not constitute an industrial design in the meaning constitutes a component part of a complex and in the application description of the pres- of Article 102 IPL as it does not have an estab- product within the meaning of paragraph (3)(1), ent design). Such plate, for example, is placed lished appearance. assessment of novelty and individual character on the wall, covered by the glass-netting shall only be made in consideration of its vis- and covered with plaster. ible features. The literature on the subject has In particular, from the aforesaid explanation Written and translated adopted that the notion of “appearance” in Article and from the indicated documents (technical by Boleslaw Bialkowicz.

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 77 IV Międzynarodowa Konferencja

IV international conference

Organizers:

Media Partners:

Strategic Partners:

The Conference is financed by the European Regional Development Found within the framework of the Innovative Economy Operational Programme.

78 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Innowacyjność i kreatywność kobiet na rzecz rozwoju gospodarczego „Wzornictwo w innowacyjnej gospodarce”

Innovation and Creativity of Women for Economic Development “Design in Innovative Economy”

Podczas konferencji The following entities will organize swoje wystawy zaprezentują: exhibitions during the Conference:

Fundacja Pro-Design.PL Foundation Pro-Design.PL

Zamek Cieszyn Castle in Cieszyn

Volvo Auto Polska Volvo Auto Polska

Muji Muji

Dorno TV Domo TV

Galeria Abonda Galeria Abonda

Happy Barok Happy Barok

Trzy Myszy Trzy Myszy

Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej Association of Applied Graphic Designers

Politechnika Radomska, Technical University of Radom, Katedra Wzornictwa Obuwia i Odzieży Faculty of Fashion and Design

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, University of Arts in Poznań, Wydział Architektury i Wzornictwa Faculty of Architecture and Design

Zofia Przybyło i Dominika Bablok Zofia Przybyło and Dominika Bablok

Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 79 CONTENTS

The essence of design ...... 4 KWARTALNIK Wydanie Specjalne Identification – ED SIGN ...... 9 Wydawca: It is not a lifting ...... 13 Urząd Patentowy RP Al. Niepodległości 188/192, 00-950 Warszawa National branding is a process ...... 16 Tel. 22 579 00 00, Informacja 22 579 02 20, www.uprp.pl

Chopin and his “law” ...... 19 PUBLIKACJA JEST DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE

The only such castle in Poland! ...... 22 Redaguje Kolegium: Anna Szymańska – Redaktor Naczelny – sekretarz redakcji, 2+3D grafika plus produkt | Polish e-mail: [email protected] Design Quarterly ...... 24 Adam Taukert – Zastępca Redaktora Naczelnego, e-mail: [email protected] 10 years of continuous cooperation of the University of Arts in Poznań Opracowanie graficzne numeru specjalnego: and the industry ...... 28 Urszula Jurczak

Copyrights of designers Projekt graficzny winiety: in cooperation with companies Karolina Badzioch and institutions ...... 32 Rysunki: Finnish design – what is it like? ...... 35 Gabriela Rzepecka

The Need To Develop A Protection Korekta: Strategy ...... 39 Zespół

Industrial designs protection Druk: in Polish legislation in the light Departament Wydawnictw UP RP of Directive 98/71/EC – records of divergences ...... 42 Współpraca: Novelty and individual character Wszystkie departamenty UP RP of industrial designs ...... 48 Tłumaczenie: The Lack of Individual Character Ewa Lisowska As A Ground For Invalidation (koordynacja, korekta całości) Of Industrial Design ...... 53 Katarzyna Karpińska Elżbieta Balcerowska Procedure of filing industrial design Urszula Bołcun applications ...... 61 Jolanta Kurowska Urszula Pawilcz How to prepare an industrial design application? ...... 68 Redakcja: 22 579 02 00, 22 579 00 50, Fax 22 579 04 37 Industrial designs in litigation cases .... 75 Okładka: I i IV str. – plakat, Natalia Szymańska

80 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne Programme of the Conference

Thursday, March 17, 2011 Hotel Novotel, ul. Marszałkowska 94/98

9.00 – 9.30 Registration of participants 9.30 – 10.00 Opening Ceremony Alicja Adamaczak, President, Polish Patent Office, Warsaw, Poland Lidia Adamska, Member of the Management Board, Warsaw Stock Exchange, Warsaw, Poland Binying Wang, Deputy Director General, World Intellectual Property Organization, Geneva, Switzerland 10.00 – 10.30 Welcome address by: Waldemar Pawlak, Vice-President of the Council of Ministers, Minister of Economy, Poland Christian Archambeau, Vice-President, Office of Harmonization for the Internal Market, Alicante, Spain 10.30 – 11.00 Ceremony of handing out ‘WIPO Award for Innovative Enterprises’ 11.00 – 11.30 Coffee break 11.30 – 13.00 Topic 1: The Importance of Design in Innovative Economy Moderator: Ewa Okoń-Horodyńska Speakers: Mi-Young Han, Li Yuguang, Susanne Äs Sivborg, Zuzanna Skalska, Lena Ekelund, Zdzisław Sobierajski, Paulina Kordos, Paulina Tumiel 13.00 – 14.00 Lunch break 14.00 – 15.30 Topic 2: National, Regional and International Strategies of Using Design Moderator: Ewa Gołębiowska Speakers: Patrycja Zielińska, Beata Bochińska, Wojciech Lubawski, Ludmila Celisova, Pitaccolo Bartolomei, Marek Cecuła 15.30 – 16.00 Coffee break 16.00 – 17.45 Topic 3: From Design to Business Success Moderator: Józef Mrozek Speakers: Ewa Mańkiewicz-Cudny, Katarzyna Laskowska, David Korzekwa, Marek Jankowski, Andrzej Tomasz Rudkiewicz, Jakub Rudkiewicz, Bartosz Piotrowski, Marcin Buszewski, Andrzej Śmiałek 18.00 Cocktail

Friday, March 18, 2011 Warsaw Stock Exchange, ul. Książęca 4

8.30 – 9.00 Registration of participants 9.00 – 10.30 Topic 4: The Importance of Design in Company Activity Moderator: Lidia Adamska Speakers: Ewa Czekała, Mariola Belina-Prażmowska, Iwona Wtorkowska, Joanna Szymańska-Bulska 10.30 – 11.00 Coffee break 11.00 – 12.30 Topic 5: Women Designers and Their Role in Innovative Economy Moderator: Wiktor Jędrzejec Speakers: Justyna Lauer, Marzena Wolińska, Alina Adamczak, Leszek Mellibruda, Irmina Aksamitowska-Szadkowska 12.30 – 13.45 Lunch break 13.45 – 15.15 Topic 6: How to Promote and Implement Design Moderator: Weronika Rochacka Speakers: Katarzyna Rzehak, Anna Pietrzyk-Simone, Marlena Misiurska-Marczak, Justyna Smolec 15.15 – 15.45 Coffee break 15.45 – 17-15 Topic 7: Legal Protection of Design Moderator: Alicja Adamaczak Speakers: Marie-Paule Rizo, Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Edyta Demby-Siwek 17.15 – 18.00 Summary of the discussions Speakers: Alicja Adamczak, Lidia Adamska 18.00 – 19.00 Cocktail

special edition

MARCH 2011 ISSN 2081-5964

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO