Zagospodarowanie Turystyczne Gminy Postomino Na Tle Walorów Przyrodniczo-Krajobrazowych I Kul- Turowych
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ Spis treś3ci FUNDACJA „DZIEDZICTWO” HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ TOM III GMINA POSTOMINO Redakcja: WŁODZIMIERZ RĄCZKOWSKI JAN SROKA SŁAWNO 2004 4 Spis treści ABSTRACT: Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka (eds), Historia i kultura Ziemi Sła- wieńskiej, t. 3: Gmina Postomino [History and Culture of the Sławno region, vol. 3: Postomino Community]. Fundacja „Dziedzictwo”, Sławno 2004. pp. 299, fig. 59, colour tabl. 52. ISBN 83-919236-3-0. Polish text with German summaries. This is an edition of study of aspects of history and culture of the Postomino region [Pomerania, Poland]. These papers refer to history of the region which is virtually un- known for most of Polish current citizens. It hard to build a society without roots and without history. People who have lived here for over 50 years do not understand the cultural landscape which has been created and constructed for centuries. The aim of the collection of paper is to bring the history nearer. The knowledge about the past of the region will allow to understand the landscape and protect it as well as create a new social approach to the future. Recenzent: prof. dr hab. Józef Lindmajer © Copyright by Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka 2004 © Copyright by authors Na okładce akwarela Günthera Machemehla Pola w pobliżu Łącka z 1941 roku Publikacja dofinansowana przez Urząd Gminy w Postominie Tłumaczenia na język niemiecki: Brygida Jerzewska Redaktor: Katarzyna Muzia Skład i łamanie: Eugeniusz Strykowski Publikację wydano przy finansowym wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie ze środków Republiki Federalnej Niemiec Die Publikation ist mit finanzieller Unterstützung der Stiftung für Deutsch-Polnische Zusammenarbeit in Warszawa aus Mitteln der Bundesrepublik Deutschland herausge- geben worden Wydawca/Herausgeber: Fundacja „Dziedzictwo”, 76-100 Sławno, ul. A. Cieszkowskiego 2 Wydawnictwo „Margraf”, 76-100 Sławno, ul. A. Cieszkowskiego 12d ISBN 83-919236-3-0 Druk/Druck: Boxpol, 76-200 Słupsk, ul. Wiejska 24 Spis treś5ci Spis treści WŁODZIMIERZ RĄCZKOWSKI (Poznań), JAN SROKA (Sławno): Małych ojczyzn czar – budowanie tożsamości kulturowej Ziemi Sławieńskiej ... 7 ZBIGNIEW GALEK (Postomino): Dziś i jutro Ziemi Postomińskiej ....... 15 WACŁAW FLOREK (Słupsk): Krajobraz gminy Postomino jako wynik ewolucji środowiska .................................... 21 IGNACY SKRZYPEK (Koszalin): Z najdawniejszych dziejów gminy Posto- mino ................................................. 35 MIROSŁAW CIESIELSKI (Berlin), PIOTR WAWRZYNIAK (Poznań): Rozwój osadnictwa w rejonie wsi Dzierżęcin, pow. sławieński, w późnym okresie przedrzymskim, w okresie wpływów rzymskich i wę- drówek ludów ......................................... 75 ANDRZEJ CHLUDZIŃSKI (Dygowo): Nazwy miejscowe gminy Postomino .91 SYLWIA WESOŁOWSKA (Szczecin): Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Po- stomińskiej ........................................... 119 SEBASTIAN DEREN (Sławno): Legenda Hansa Lange ................ 135 ELŻBIETA SZALEWSKA (Słupsk): Siedziby dworskie i architektura pała- ców Ziemi Postomińskiej ................................ 143 ZBIGNIEW SOBISZ (Słupsk), ZBIGNIEW CELKA (Poznań): Parki dworskie gminy Postomino ...................................... 165 EWA GWIAZDOWSKA (Szczecin): Czar wakacji i smak codzienności – gmina Postomino w ikonografii .......................... 177 GERHARD WIETEK (Hamburg): Karl Schmidt-Rottluff in Jershöft (1920 –1931) ................................................ 209 ZBIGNIEW MIELCZARSKI (Sławno): Dzieje poligonu w Wicku Morskim ... 219 ELŻBIETA RASZEJA (Poznań): Krajobraz kulturowy wsi Staniewice i Nosalin .............................................. 233 RADOSŁAW BAREK (Poznań): Budownictwo ryglowe na Pomorzu – tradycja i współczesność. Realizacja projektu edukacyjnego w Łącku .............................................. 251 6 Spis treści KONSTANTY KONTOWSKI (Darłowo): Postomińskie cmentarze ......... 259 ELŻBIETA FLOREK (Słupsk): Zagospodarowanie turystyczne gminy Postomino na tle walorów przyrodniczo-krajobrazowych i kul- turowych ............................................. 273 Indeks osób .............................................. 287 Indeks rzeczowy i nazw geograficznych ....................... 292 Lista adresowa autorów .................................... 297 Zagospodarowanie turystyczne gminy Postomino na tle walorów przyrodniczo-krajobrazowych i kulturowych ELŻBIETA FLOREK (Słupsk) 1. Wprowadzenie O atrakcyjności produktów oferowanych w turystyce oraz o atrakcyjności miejscowości turystycznych decyduje w dużej mie- rze ich obraz wykreowany w świadomości potencjalnych nabywców. Gmina Postomino dysponuje ważnymi dla rozwoju turystyki – wy- sokimi i bardzo zróżnicowanymi – walorami: przyrodniczymi, kul- turowymi i społeczno-ekonomicznymi (por. wkładka mapa 2). Walo- ry kulturowe i społeczno-ekonomiczne w mniejszym lub większym stopniu są znane, natomiast walory przyrodnicze, a zwłaszcza kraj- obrazowe wykorzystywane są jedynie w strefie wybrzeża Bałtyku. Dlatego gmina Postomino dzieli się na dwa obszary: – o wykreowanej historycznie (zwyczajowo) atrakcyjności tury- stycznej – wybrzeże, – o dużej atrakcyjności turystycznej, ale niedostrzeganej i nie- zagospodarowanej – pozostała część gminy. Podział ten wynika z faktu, że na obszarze gminy poza wybrze- żem mieszkańcy (ale i również decydenci) nie mogą sprzedać posia- danego produktu turystycznego, ponieważ nie potrafią określić jego walorów. W artykule szeroko przedstawiono najatrakcyjniejsze formy kraj- obrazowe gminy Postomino w celu przybliżenia jej walorów wszyst- kim zainteresowanym zagospodarowaniem turystycznym gminy. 274 Elżbieta Florek 2. Najatrakcyjniejsze formy krajobrazowe gminy Postomino Do najbardziej atrakcyjnych form krajobrazowych w gmi- nie Postomino należą: 1. Krajobraz nadmorskich plaż na zachód i na wschód od Jarosławca, na wschód od ujścia Kanału Głównego (na terenie poli- gonu wojskowego), sąsiadujących z wałem wydmy przedniej, poroś- niętym roślinnością wydmową (m.in. z mikołajkiem nadmorskim) i nadmorskim borem bażynowym porastającym wydmy. Plaże na zachód od Jarosławca są bardzo atrakcyjne, piaszczy- ste i o dużej szerokości – od 25 do 30 metrów. Ich zaplecze stanowi strefa piasków eolicznych o niedużych wysokościach, porośnięta borami (Tabl. I: A). Na wchód od Jarosławca plaże są węższe, do 20 m szerokości, dopiero na terenie poligonu ich szerokość miej- scami wzrasta. 2. Krajobraz wybrzeża klifowego (do wysokości 20 m) koło Jarosławca, rozwiniętego na formacjach morenowych, urozmaico- nego zabudową przeciwabrazyjną: ciężką opaską betonową z narzu- tem z gwiazdobloków i kamieni oraz ostrogami. Rozległe widoki na morze, a w kierunku południowym na obniżenie doliny Główniczki do Świdnika, obrzeżone Wzgórzami Barzowickimi. Klif w Jarosławcu jest najdalej na północ na tym obszarze wy- suniętym lądowym fragmentem wzniesień czołowomorenowych zbudowanych z osadów lodowcowych zaburzonych glacitektonicz- nie. Ma on około 2 km długości, wysokość około 20 m, a jego prawie pionowe ściany urozmaicają liczne osuwiska, dzisiaj już nieczynne i ustabilizowane roślinnością. Stabilizację klifu uzyskano poprzez wykonanie zabudowy przeciwabrazyjnej i uporządkowanie gospo- darki wodnej i ściekowej w Jarosławcu. Na wschód od Jarosławca, w rejonie Wicka, występuje klif o mniejszej wysokości, z charakterystycznymi odsłonięciami holo- ceńskich torfów i piasków wydmowych leżących na glinach zwało- wych. Nad jeziorem Wicko i w okolicy Cisowa znajdują się niedługie odcinki nieczynnych klifów, usytuowane na zapleczu współczesnych wałów wydmowych. 3. Krajobraz torfowych równin nadmorskich – obniżenia na wchód od jeziora Kopań, na północ od Rusinowa i nad jeziorem Wicko oraz na wschód od niego aż po jezioro Modła wypełniają Zagospodarowanie turystyczne gminy Postomino na tle walorów 275 nagromadzenia torfu, które tworzą niekiedy rozległe równiny akumulacyjne z licznymi rowami melioracyjnymi i trzcinowis- kami. 4. Krajobraz łąkowo-jeziorny położony u brzegów jeziora Wicko w rejonie Jezierzan. Charakterystyczne w krajobrazie trzci- nowiska, szuwary, kanały wodne, atrakcyjne widoki bogactwa pta- ków wodnych. W postglacjalnym okresie kształtowania się Bałtyku podniesie- nie poziomu wód gruntowych i zmiany linii brzegowej (Rosa 1963) spowodowały wypełnianie obniżeń pradolinnych, depresji końco- wych i mis jeziornych wodami słodkimi, a następnie słonawymi lub słonymi. Takiej genezy są jeziora Wicko i Kopań. Jeziora te ota- czają terasy jeziorne wyniesione nad współczesny poziom wody o 2,0–2,5 metra. Nierozstrzygnięta jak dotąd pozostaje kwestia ich genezy – morska czy jeziorna. Jeziora Kopań i Wicko są dziś od- dzielone od morza mierzejami, które powstały wskutek bocznego i agradacyjnego przyrostu piaszczystych osadów barier. 5. Krajobraz nizinny pól i łąk okolic Łącka z zachowanym charakterystycznym układem wsi owalnicy; wzdłuż dróg prowadzą- cych do wsi – aleje drzew. Widoki na jezioro Wicko, dolinę rzeki Klasztornej i odleglejsze pojedyncze wzniesienia morenowe. Okolice Łącka to równiny akumulacji organogenicznej, w kie- runku zachodnim łagodnie przechodzące w wysoczyznę morenową płaską. Od południa terasy kemowe ciągną się na lewym brzegu rynny subglacjalnej od Korlina po Łącko, a na prawym brzegu ryn- ny tworzą płaską powierzchnię, sięgającą południowego brzegu jeziora Wicko. Rynnę subglacjalną wykorzystuje dzisiaj wpływająca do jeziora Wicko Klasztorna, na brzegach której, a także w dolinie potoku płynącego z Marszewa do Królewa widoczne są terasy zale- wowa i nadzalewowa.