Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 1(8) 2020 Wydawnictwo HUMANICA Białystok 2020 RADA NAUKOWA Monika Bednarczuk (Bochum, Niemcy), Joanna Dufrat (Wrocław), Elena Gapova (Kalamazoo, USA), Erla Hulda Halldórsdóttir (Reykjavik, Islandia), Virginija Jureniene (Kowno, Litwa), Jolanta Chwastyk-Kowalczyk (Kielce), Magdalena Musiał-Karg (Poznań), Izabela Nowicka (Szczytno), Agata Popławska (Kraków), Natalia Puszkerewa (Moskwa, Rosja), Agnieszka Szudarek (Szczecin), Beata Walęciuk-Dejneka (Siedlce) KOLEGIUM REDAKCYJNE Redaktor naczelna: Małgorzata Dajnowicz Zastępca redaktor naczelnej: Adam Miodowski Redaktorzy tematyczni: Rafał Kosiński (historia), Grażyna Kędzierska (nauki o bezpieczeństwie), Beata Goworko-Składanek (nauki prawne), Ewa Kępa (nauki o kulturze i religii), Marcin Siedlecki (nauki socjologiczne) Redaktor statystyczny: Łukasz Wołyniec Redaktor językowy: Anna Kurzyca / e-dytor.pl Korekta: Lucyna Jachym / e-dytor.pl Sekretarze: Diana Dajnowicz-Piesiecka, Justyna Zajko-Czochańska Recenzenci tekstów: Magdalena Mikołajczyk, Ewelina Kostrzewska WYDAWCA Wydawnictwo HUMANICA Instytutu Studiów Kobiecych Plac Niezależnego Zrzeszenia Studentów 1 p. 118, 15-420 Białystok e-mail: [email protected] Czasopismo jest współfinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Wsparcie czasopism naukowych” Wersją referencyjną jest wersja papierowa Informacje o czasopiśmie dostępne są na stronie internetowej Czasopismo ukazuje się co sześć miesięcy. Kodeks Etyczny/Code of Ethics: http://www.czasopismo.isk.bialystok.pl/kodeks.html AFILIACJA Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku REDAKCJA TECHNICZNA I PROJEKT OKŁADKI Andrzej Dajnowicz SKŁAD Tomasz Piłasiewicz ISSN 2451-3539 NAKŁAD 200 egzemplarzy SKŁAD, DRUK I OPRAWA Drukarnia Cyfrowa druk24-h.com.pl Grabówka, ul. Szosa Baranowicka 77, tel. 85 653-78-04 Spis treści STUDIA I MATERIAŁY Lidia Michalska-Bracha Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”) . 9 Agnieszka Szudarek O potrzebie transnarodowego spojrzenia na „kwestię kobiecą” pod zaborem pruskim na przełomie XIX i XX wieku . 24 Joanna Morawska Macierzyństwo w świetle poznańskich czasopism dla kobiet na przełomie XIX i XX wieku – stan badań i perspektywy badawcze . 50 Katarzyna Świetlik Listy Leonii Wild do Zofii Romanowiczówny z lat 1858–1878 jako źródło do badań biograficznych . 67 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Ikona polskiego dziennikarstwa emigracyjnego z Londynu – Krystyna Cywińska . 88 Ewa Maj Wzorzec kobiety w prasie dla katoliczek w Polsce międzywojennej: przypadek periodyku „Kuźniczanka” (1931–1936) . 113 Adam Miodowski Działalność zagranicznych ruchów kobiecych w świetle publikacji „Naszej Pracy” – organu prasowego Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet (1947–1949) . 140 Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk Wybory parlamentarne w propagandowych publikacjach prasy Ligi Kobiet. Wybrane przykłady . 158 Maria Bauchrowicz-Tocka Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów . 176 Agnieszka Drozdowska Liderki Ligi Kobiet Polskich wobec wyborów w latach 80. (w świetle „Naszej Pracy”) . 194 RECENZJE Joanna Frużyńska Beata Walęciuk-Dejneka, Literackie przestępczynie. Obrazy kobiecych demonów w wybranych utworach polskich. Szkice, (Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Siedlcach, 2019), ISBN 978-83-7051-962-9 . 213 SPRAWOZDANIA Justyna Zajko-Czochańska, Patrycja Dajnowicz Działalność naukowa Ośrodka Badań Historii Kobiet Instytutu Studiów Kobiecych w 2019 roku . 221 NOTY O AUTORKACH I AUTORACH . 227 WYMOGI EDYTORSKIE . 231 Contents STUDIES AND MATERIALS Lidia Michalska-Bracha Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”) . 9 Agnieszka Szudarek On the need to use transnational view on the ‘women question’ under the Prussian partition at the turn of the 19th and 20th centuries . 24 Joanna Morawska The model of motherhood from the turn of the 19th and 20th centuries in Polish women’s magazines – current status and perspectives of research . 50 Katarzyna Świetlik Leonia Wild’s letters to Zofia Romanowiczówna from 1858 to 1878 as a source for biographical research . 67 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Icon of Polish journalism in exile from London – Krystyna Cywińska . 88 Ewa Maj The image of the ideal woman in “Kuźniczanka” (1931–1936) – the interwar Polish press for catholic women . 113 Adam Miodowski Activity of foreign women’s movements in the light of the publication „Nasza Praca” – of the journal of the Social and Civic Women’s League (1947–1949) . 140 Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk Propaganda of parliamentary elections in the press of the Women’s League. Selected examples . 158 Maria Bauchrowicz-Tocka Evolution of the aims of the League of Women in the years 1945–1989 in the light of its statutes . 176 Agnieszka Drozdowska League of Polish Women leaders and elections in the 1980s (in “Our Work”) . 194 REVIEWS Joanna Frużyńska Beata Walęciuk-Dejneka, Literackie przestępczynie. Obrazy kobiecych demonów w wybranych utworach polskich. Szkice, (Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Siedlcach, 2019), ISBN 978-83-7051-962-9 . 213 REPORTS Justyna Zajko-Czochańska, Patrycja Dajnowicz Scientific activity of the Research Center of Women’s History – the Institute of Women’s Studies in 2019 . 221 NOTES ABOUT THE AUTHORS . 227 EDITORIAL REQUIREMENTS . 231 STUDIA I MATERIAŁY Lidia Michalska-Bracha, Nineteenth-century women’s egodocuments… DOI 10.15290/cnisk.2020.01.08.01 LIDIA MICHALSKA-BRACHA https://orcid.org/0000-0003-0691-7429 Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”) Abstract The paper is devoted to the research on the nineteenth-century wom- en’s diaries, memoirs, and epistolography, carried out in the years 2013– 2017 as part of the international project of the National Program for the Development of Humanities: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the years 1795–1918”. It discusses the status and role of the nineteenth-century women’s egodocu- ments in contemporary humanities. The study refers to the importance of autobiographical reflection and cultural perspective, and the major point of reference are selected examples of collections of manuscript letters, mem- oirs, and diaries of Polish women authors from the so-called Taken Lands1 (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the nineteenth century, and those women who were associated with these areas only for a period of time, as well as those who only wrote about the Taken Lands. This article focuses primarily 1 Polish historiography commonly refers to the Western Krai as the Taken/Stolen Lands or the Russian Seizure. The most western part of this area is often referred to as Kresy or Eastern Borderlands. 1(8)2020 10 STUDIA I MATERIAŁY on the collections of manuscripts in Lithuanian and Ukrainian archives and libraries (Wróblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilni- us, Lithuanian State Historical Archives in Vilnius, Central State Historical Archives of Ukraine in Kiev, Vernadsky National Library, Central State His- torical Archives of Ukraine in Lviv, V. Stefanyk National Scientific Library). Keywords: female egodocuments of the nineteenth century, wom- en’s history, Western Krai in the nineteenth century DZIEWIĘTNASTOWIECZNE EGODOKUMENTY KOBIECE W WARSZTACIE BADAWCZYM HISTORYKA. (NA MARGINESIE PROJEKTU NPRH: „PAMIĘTNIKI I LISTY POLSKICH AUTORÓW Z ZIEM ZABRANYCH (LITWA, BIAŁORUŚ, UKRAINA) 1795–1918”) Streszczenie Artykuł poświęcony jest problematyce badań nad dziewiętnasto- wieczną literaturą pamiętnikarską oraz epistolografią kobiecą, jakie w la- tach 2013–2017 prowadzone były w ramach międzynarodowego projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki: „Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) 1795–1918”. Dyskusji poddano status i miejsce dziewiętnastowiecznych kobiecych egodokumen- tów we współczesnej humanistyce. Odwołano się do znaczenia refleksji au- tobiograficznej i perspektywy kulturowej w tych badaniach, za punkt odnie- sienia przyjmując wybrane przykłady rękopiśmiennych kolekcji listów oraz pamiętników i dzienników polskich autorek pochodzących z tzw. Ziem Za- branych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX w. lub tych kobiet, które związane były z tymi terenami wyłącznie przez jakiś okres swojego życia, bądź piszą- cych o Ziemiach Zabranych. W niniejszym artykule uwagę skoncentrowano przede wszystkim na zbiorach rękopiśmiennych litewskich i ukraińskich archiwów i bibliotek (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie, Biblioteka Narodowa im. W. Wernadskiego, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Biblioteka Naukowa im. W. Stefanyka). Słowa kluczowe: kobiece egodokumenty XIX w., historia kobiet, Zie- mie Zabrane w XIX w. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych Lidia Michalska-Bracha, Nineteenth-century women’s