Mga Pag- Ampo Ug

ANG SIMBAHAN NI JESUKRISTO SA MGA SANTOS SA ULAHING MGA ADLAW • ABRIL 2015

Pagsabut sa Sagradong Sakripisyo sa Manluluwas, p. 34 Nganong ang Pagkahuyang Dili Sala, p. 20 Unsaon nga Magmalampuson sa Family Home Evening, pp. 10, 80 “Kinsa bang tawhana kaninyo, nga may usa ka gatus ka mga karnero, nga kon kawad-an siyag usa ka buok niini, dili mobiya sa kasiyaman ug siyam diha sa kaawaawan ug moadto sa pagpangita niadtong usa nga nawala, hangtud nga hikaplagan niya kini? “Ug sa iya na kining makaplagan, kini pas-anon niya nga malipayon diha sa iyang mga abaga.”

Lucas 15:4–5

Kini nga litrato, gikuha [taken] sa Israel niadtong Abril 2010, nagpakita sa risgo nga buhaton sa magbalantay sa karnero aron pagluwas sa iyang karnero. Liahona, Abril 2015

MGA MENSAHE 20 Dili Sala nga Mahimong 80 100 Ka Tuig sa Family Home Huyang Evening 4 Mensahe sa Unang Kapangu- Ni Wendy Ulrich Niadtong 1915 si Presidente lohan: Si Presidente Monson Joseph F. Smith ug ang iyang mga Nanawagan alang sa Kaisug Pagkat-on sa pag-ila tali sa mga magtatambag midapit sa mga mi- Ni Presidente Thomas S. Monson sala ug kahuyang ug pagkat-on unsaon nga ang mga kahuyang yembro sa pagsugod og pahigayon 7 Mensahe sa Visiting Teaching: mahimong kalig-on. og family home evening, nagpasa- Mga Kinaiya ni Jesukristo— but sa pamaagi, mga tumong, ug Walay Pagpanglimbong o 26 Relihiyon nga Putli mga panalangin niini. Pagpakaaron-ingnon Ni Elder W. Christopher Waddell Basaha kining tulo ka mga lakang unsaon sa pagserbisyo MGA DEPARTAMENTO LABING IMPORTANTING nga dili maghunahuna sa kaugalingon. 8 Kami Namulong kang Kristo: MGA ARTIKULO Ang Gahum sa Hugot nga “Nagkinahanglan Ko Nimo Pagtuo Ang Espirituhanong 30 14 Matag Takna” Ni Amber Barlow Dahl Impluwensya sa mga Babaye Ni Jonathan H. Westover Ni Starla Awerkamp Butler Ang pagkanta og himno naka- 10 Atong mga Panimalay, Atong Ang inyong impluwensya isip himo sa tanang kalainan niining mga Pamilya: Family Home mga babaye sobra pa kay sa investigator nga pamilya nga Evening—Inyo Kining Mahimo! unsay makita. taga-Korea. 12 Walay Paglubad nga mga Istorya sa Ebanghelyo: Ang Walay Paghunahuna sa 34 Siya Nabanhaw Kaugalingon ug Sagradong Ni Presidente David O. McKay Sakripisyo sa Manluluwas Ni Presidente Boyd K. Packer ANAA SA HAPIN 40 Mga Tingog sa mga Santos Atubangan: Ang Dalan padulong sa Emmaus, Pinaagi sa Pag-ula sa Manlu- sa Ulahing mga Adlaw ni Liz Lemon Swindle, dili mahimong pakopya- luwas atong mabayaran atong han. Sulod sa atubangang hapin: Gilitratohan ni Jim Jeffery. Sulod sa luyo nga hapin: Paghu- utang sa sala ug kahasol sa lagway sa litrato pinaagi ni Cody Bell. konsensya.

Abril 2015 1 MGA YOUNG ADULT KABATAN-ONAN MGA BATA

49 Poster: Pangitaa Siya 75 50 Tungod ni Joseph Ni Ted Barnes Dili moubos sa unom ka paagi nga lahi ang inyong kinabuhi tungod ni Propeta Joseph Smith. 53 Ang Buhi nga Propeta 44 Ni Presidente Ezra Taft Benson Adan? Nephi? Moises? Mahimong matingala mo sa pagkasayud kon si kinsa ang pinakaimportante nga propeta. 54 Ang Ehemplo sa Manluluwas sa Pagkamasulundon 66 Kinsa Ang Inyong Bayani? Ni Charlotte Mae Sheppard Atong Luna 58 Si Ellie nahadlok sa pagsulti 60 Unsaon nga Magmaalamon sa klase kon si kinsa gyud ang 44 Lakaw uban sa Hugot iyang tinuod nga bayani. nga Pagtuo Ni Elder Neil L. Andersen Ni Elder Anthony D. Perkins Unsay kalainan sa kaalam sa 68 Mga Pag-ampo ug mga Pagkat-on gikan ni Nephi sa unsay kalibutan ug kaalam sa Dios? Katedral buhaton kon kamo mag-atubang 61 Mubo ug Direkta Ni McKelle George og lisud nga mga desisyon. Sa dihang si Dani mibisita og 62 Usa ka Panon ug Usa usa ka katedral sa England, ka Magbalantay nakakat-on siya og importante Ang pagsabut sa mga detalye sa nga leksyon kabahin sa pag-ampo. buluhaton sa magbalantay sa karnero mas makapaduol kanato 70 Linain nga Saksi: sa Manluluwas. Nganong importante nga magmasulundon? 64 Mga Pangutana ug mga Tubag Ni Elder Russell M. Nelson Unsaon nako nga mahimong Maayo nga Ideya Tan-awa kon komportable nga makig-istory a sa 71 inyo bang akong bishop mahitungod sa mga Panahon sa Kasulatan: makit-an ang 72 isyu o mga problema? Si Jesus Nag-ayo og Sanlahon Liahona nga Ni Erin Sanderson gitago dinhi niini nga isyu. 74 Mga Tawo-Tawo sa Kasulatan: Timaan: Asa Si Jesus Nag-ayo sa Masakiton mo maka- pasiga og 75 Ang Sakto nga Dalan kandila? 54 Ni Elder Claudio D. Zivic Ang pagsunod sa sakto nga dalan nakahimo sa tanang kalainan. 76 Para sa Gagmayng mga Bata: Ako Nasayud Nga Si Jesus Nahigugma Nako Ni Jane McBride Choate

2 Liahona ABRIL 2015 VOL. 18 NO. 4 LIAHONA 12564 853 (ISSN 1096-5114) Internasyonal nga magasin sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa Mga Ideya sa Family Home Evening mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga giimprinta sa Cebuano Ang Unang Kapangulohan: Thomas S. Monson, Henry B. Eyring, Dieter F. Uchtdorf Kini nga isyu naglangkob og mga artikulo ug mga kalihokan nga magamit alang sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles: family home evening. Ang mosunod mao ang duha ka ideya. Boyd K. Packer, L. Tom Perry, Russell M. Nelson, Dallin H. Oaks, M. Russell Ballard, Richard G. Scott, Robert D. Hales, Jeffrey R. Holland, David A. Bednar, Quentin L. Cook, D. Todd Christofferson, Neil L. Andersen Editor: Craig A. Cardon Mga Adviser: Mervyn B. Arnold, Christoffel Golden, Larry R. Lawrence, James B. Martino, Joseph W. Sitati Tigdumalang Direktor: David T. Warner Direktor sa Operasyon: Vincent A. Vaughn Direktor sa mga Magasin sa Simbahan: Allan R. Loyborg Business Manager: Garff Cannon Tigdumalang Editor: R. Val Johnson Luyo-luyo sa Tigdumalang Editor: Ryan Carr Assistant sa Publikasyon: Lisa Carolina López Team sa Pagsulat ug Pag-edit: Brittany Beattie, David Dickson, David A. Edwards, Matthew D. Flitton, Lori Fuller, Garrett H. Garff, LaRene Porter Gaunt, Mindy Anne Leavitt, Michael R. Morris, Sally Johnson Odekirk, Joshua J. Perkey, Jan Pinborough, Richard M. Romney, Paul VanDenBerghe, Marissa Widdison Tigdumalang Direktor sa Art: J. Scott Knudsen Direktor sa Art: Tadd R. Peterson Team sa Pagdesinyo: Jeanette Andrews, Fay P. Andrus, Mandie M. Bentley, C. Kimball Bott, Tom Child, Nate Gines, Colleen Hinckley, Eric P. Johnsen, Susan Lofgren, Scott M. Mooy, Mark W. Robison, Brad Teare, K. Nicole Walkenhorst “Nagkinahanglan Ko Nimo Matag “Mga Pag-ampo ug mga Katedral,” Coordinator sa Intellectual Property: Collette Nebeker Aune Takna,” pahina 30: Sama nga ang mga pu- pahina 68: Human ninyo mabasa kini Tigdumala sa Produksyon: Jane Ann Peters Team sa Produksyon: Connie Bowthorpe Bridge, Julie Burdett, long sa himno “Nagkinahanglan Ko Nimo nga istorya, ipakita ang mga hulagway o Katie Duncan, Bryan W. Gygi, Denise Kirby, Ginny J. Nilson, Gayle Tate Rafferty Matag Takna” nakatabang ni Pak Mi-Jung hisguti ang lain-laing mga simbahan diha Prepress: Jeff L. Martin nga mohukom nga magpabunyag, ang sa inyong siyudad ug hisguti kini nga mga Direktor sa Pag-imprinta: Craig K. Sedgwick Direktor sa Pagpang-apud-apod: Stephen R. Christiansen mga himno adunay gamhanang epekto sa pangutana uban sa inyong pamilya: Unsay Paghubad: Francisco M. dela Cruz atong mga kinabuhi. Paghunahuna og hi- naa nato nga pareha sa ubang mga relihi- Ipadala ang subskripsyon, mga pangutana, ug mga taho ngadto sa Dateline Philippines sa Liahona, The gayon sa dihang ang mga pulong sa usa ka yon? Unsay gibati sa Langitnong Amahan Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, Temple Drive, Greenmeadows Subdivision, Quezon City 1110, Metro Manila, himno nakapanalangin sa inyong kinabuhi sa Iyang tanang mga anak? Unsaon gayud Philippines o sa P. O. Box 1505, Ortigas Center, Emerald Avenue, ug ikonsiderar ang pagpakigbahin sa kasi- nato sa pagtagad ang mga tawo nga lahi Pasig 1600, Metro Manila, Philippines. Numero sa telepono 635- 9183. Presyo sa subskripsyon sa Pilipinas, P48 matag tuig, P4.00 natian uban sa inyong pamilya. Dapita ang og tinuohan? Hunahunaa ang paggamit sa matag gula, gawas sa mga espesyal nga isyu. Sa pag-subscribe ug pag-renew sa magasin, bisitahi ang http:// matag sakop sa pamilya sa pagpili og usa artikulo nga “Pagbalanse sa Kamatuoran store.lds.org. Palihug ayaw kalimti sa pagbutang sa imong ward/ branch isip address asa ipadala ang imong subskripsyon. ka paborito nga himno ug isaysay kon sa ug Pagkamatugtanon” ni Elder Dallin H. Kon dunay mga pangutana mahitungod sa subskripsyon palihug unsang paagi nga kini nakapanalangin sa Oaks sa Korum sa Napulog Duha ka mga tawag sa Church’s Global Service Center (GSC) sa 1800-8-680- 3950 alang sa mga subscriber sa PLDT ug Smart o 1800-1-441- iyang kinabuhi. Dayon kantaha ang kada Apostoles (Liahona, Peb. 2013, 28–35) 0687 alang sa mga subscriber sa Globe. himno uban sa inyong pamilya. (Mahimo sa pagtabang sa pagtubag niini nga mga Isumiter ang mga manuskrito ug mga pangutana online sa liahona.lds.org; kon ipadala ngadto sa Liahona, Room 2420, 50 ninyong bahin-bahinon kini sa mosunod pangutana. East North Temple Street, Salt Lake City, UT 84150-0024, USA; o i-e-mail sa: [email protected] nga duha ka semana.) Liahona (usa ka termino sa Basahon ni Mormon nga nagpasabut nga “kompas o direktor”) gimantala sa Albanian, Armenian, Bislama, Bulgarian, Cambodian, Cebuano, Chinese, Chinese SA INYONG PINULONGAN (simplified), Croatian, Czech, Danish, Dutch, English, Estonian, Fijian, Finnish, French, German, Greek, Hungarian, Icelandic, Indonesian, Italian, Japanese, Kiribati, Korean, Latvian, Lithuanian, Ang Liahona ug ubang mga materyal sa Simbahan anaa sa daghang pinulongan sa lan- Malagasy, Marshallese, Mongolian, Norwegian, Polish, Portuguese, Romanian, Russian, Samoan, Slovenian, Spanish, guages.lds.org. Swahili,Swedish, Tagalog, Tahitian, Thai, Tongan, Ukrainian, Urdu, ug Vietnamese. (Ang kasagad magkalahi sa pinulongan.) © 2015 sa Intellectual Reserve, Inc. Tanang mga katungod MGA HILISGUTAN NIINI NGA ISYU gigahin. Gigamit sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga may pagtugot. Gi-imprinta sa Tinipong Ang mga numero nagrepresentar sa unang pahina sa artikulo. Bansa sa Amerika. Gi-imprinta sa Pilipinas. Bag-ong Tugon, 54, 62, Joseph Smith, 12, 50 Pagkaayo, 8, 72, 74 Ang teksto ug biswal nga materyal diha sa Liahona mahimong kopyahan alang sa sulagma, dili pangkomersyo nga paggamit sa 72, 74 Kababayen-an, 14 Pagkabanhaw, 12, 49 simbahan o panimalay. Ang biswal nga materyal dili mahimong kopyahan kon kini adunay mga pagdili diha sa linya sa kredito Buhat sa templo, 30, 43 Kabubut-on, 4, 20, 44 Pagkakabig, 30 sa maong artwork. Ang mga pangutana kinahanglan ipadala Desisyon, mga, 44, 60, 75 44, ngadto sa Intellectual Property Office, 50 East North Temple Street, Kahasol sa Konsensya, Pagkamasulundon, Salt Lake City, UT 84150, USA; e-mail: cor-intellectualproperty@ Diosnong kinaiya, 58 20, 34 54, 58 ldschurch.org. Ehemplo, 14, 66 Kaisug, 4 Pagpahiuli, 50 For Readers in the United States and Canada: April 2015 Vol. 18 No. 4. LIAHONA (USPS 311-480) Espiritu Santo, 30, 41, 42, Kamatayon, 30, 41 Pagpasaylo, 20, 34 Cebuano (ISSN 1096-5114) is published monthly by The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 50 East North Temple, Salt 43, 44, 50, 58 Kasugoan, mga, 70, 75 Pagpuasa, 30 Lake City, UT 84150. USA subscription price is $10.00 per year; Family home evening, Lider sa Simbahan, mga, Pag-ula, 20, 34, 49 Canada, $12.00 plus applicable taxes. Periodicals Postage Paid at Salt Lake City, Utah. Sixty days‘ notice required for change of 10, 80 53, 64 Pamilya, 10, 50 address. Include address label from a recent issue; old and new Gugma, 76 address must be included. Send USA and Canadian subscriptions Misyonaryo nga buhat, Pornograpiya, 34 to Salt Lake Distribution Center at address below. Subscription Hugot nga Pagtuo, 8, 30, 40 Priesthood, 50 help line: 1-800-537-5971. Credit card orders (Visa, MasterCard, 20, 44 American Express) may be taken by phone. (Canada Poste Musika, 30, 40 Propeta, mga, 53 Information: Publication Agreement #40017431) Jesukristo, 7, 8, 12, 20, Pag-ampo, 68 Sala, 20, 34 POSTMASTER: Send all UAA to CFS (see DMM 707.4.12.5). 26, 34, 49, 54, 62, 66, 72, NONPOSTAL AND MILITARY FACILITIES: Send address changes Pagbangutan, 30, 41 Satanas, 34, 61 to Distribution Services, Church Magazines, P.O. Box 26368, 74, 76 Salt Lake City, UT 84126-0368, USA. Paghinulsol, 34, 64 Serbisyo, 26, 42

Abril 2015 3 MENSAHE SA UNANG KAPANGULOHAN

Si Presidente Monson Nanawagan alang sa

Ni Presidente Thomas S. Monson KAISUG

Hapit kanunay, gihatagan og gibug-aton ni Presidente Monson, nga kita mohimo og mga pagpili sa bisan unsa nga matang. Sa paghimo og maalamong pagpili, mitambag siya, kita nagkinahanglan og kaisug—“ang kaisug nga mosulti og dili, ang kaisug nga mosulti og oo. Ang mga desisyon mao ang motino sa kapalaran.” 1 Sa mosunod nga mga kinutlo, si Presidente Monson nagpahinumdom sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga sila nagkinahanglan og kaisug sa pagbarug alang sa kamatuoran ug pagkamatarung, sa pagpanalipod sa ilang gituohan, ug sa pagsagubang sa kalibutan nga nag- salikway sa mahangturong mga hiyas ug baruganan. “Ang tawag alang sa kaisug moabut kanunay sa kada usa nato,” siya miingon. “Mao gyud ni kaniadto pa, ug magpabilin gyud ni nga mao ra gihapon.” 2

4 Liahona Ang Kaisug Mopanalangin og Pagtugot sa Ginoo nagkinahanglan og espirituhanon ug moral nga kaisug sa “Kitang tanan mag-atubang og kahadlok, makasinati og pagpakigbatok sa dautan nga atong nakita sa palibut.” 6 pagbiay-biay, ug makasugat og pagsupak. Himoon nato— kitang tanan—nga magbaton og kaisug sa pagpakigbatok Unta Kita Magmaisugon sa panan-aw sa katilingban, kaisug sa pagbarug alang sa “Sa atong pagpakabuhi matag adlaw, dili kapugngan nga prinsipyo. Ang kaisug, dili kompromiso, ang mopanala- ang atong pagtuo hagiton. Tingali usahay makita nato ang ngin nato og pagtugot sa Dios. Ang kaisug mamahimong atong kaugalingon nga gilibutan sa uban ug sa gihapon kusganon ug madanihong hiyas kon isipon kini dili lang nagbarug nga gamay ra o gani nagbarug nga nag-inusara ang kaandam nga mamatay nga may dungog, apan isip kabahin sa unsay mahimong dawaton ug unsay dili. . . . KAISUG determinasyon sa tinarung nga pagpakabuhi. Samtang kita “Hinaut nga magmaisugon kita ug andam sa pagbarug magpadayon, maningkamot sa pagpakabuhi kon unsay sa unsay atong gituohan, ug kon kinahanglan kitang mag- gikinahanglan natong buhaton, sigurado kitang makadawat barug nga mag-inusara diha sa proseso, hinaut nga mai- og tabang gikan sa Ginoo ug makakaplag og kahupayan sa sugon nato kanang buhaton, gilig-on sa kahibalo nga sa Iyang mga pulong.” 3 pagkatinuod wala kita mag-inusara kon magbarug uban sa atong Amahan sa Langit.” 7 ◼ Mosagubang uban sa Kaisug “Unsay buot ipasabut sa paglahutay? Ganahan ko sa gipasabut niini: sa pagbarug uban sa kaisug. Ang kaisug imong gikinahanglan aron motuo; usahay gikinahanglan PAGTUDLO NIINI NGA MENSAHE kini samtang kamo mosunod. Tataw nga gikinahanglan kini samtang maglahutay kamo hangtud sa adlaw nga ahimo ninyong hangyoon ang kamo mobiya niining pagka-mortal. ” 4 Minyong gitudloan sa paghunahuna og sitwasyon sa umaabut nga semana—sa Pagbaton og Kaisug sa Pagbarug alang panimalay, sa trabaho, sa eskwelahan, o sa Kamatuoran sa simbahan—nga kinahanglang molihok “[Unta] kamo adunay kaisug sa pagbarug nga lig-on alang sa kamatuoran ug pagkamatarung. Tungod kay ang sila uban sa kaisug. Tingali nag-atubang dagan karon sa katilingban layo kaayo sa mga mithi ug sila og kahadlok, nagsagubang og usa ka mga baruganan nga gihatag sa Ginoo nato, hapit na gayud butang nga mahagiton, nagbarug alang kamo tawagon sa pagpanalipod nianang unsay inyong sa ilang gituohan, o nagdesisyon nga gituohan. Gawas kon ang mga gamot sa inyong pagpama- mas mosunod og usa ka baruganan sa tuod lig-on nga natisok, malisud alang kaninyo nga maka- barug sa pagbiay-biay niadtong kinsa mohagit sa inyong ebanghelyo. Dapita sila sa pagpakigbahin hugot nga pagtuo. Kon lig-on nga natisok, ang inyong sa ilang hunahuna o isulat kini. pagpamatuod sa ebanghelyo, sa Manluluwas, ug sa atong Langitnong Amahan moimpluwensya sa tanan nga inyong gibuhat sa tibuok ninyong kinabuhi.” 5

Kita Nagkinahanglan og Espirituhanon ug MUBO NGA MGA SULAT Moral nga Kaisug 1. Thomas S. Monson, “Ang Tulo ka mga K sa Pagpili,” Liahona, Nob. 2010, 67, 68. “Ang mga mensahe nga gipakita sa telebisyon, sa mga 2. Thomas S. Monson, “Ang Tawag alang sa Kaisug,” Liahona, sinehan ug sa ubang medya sa kasagaran supak nianang Mayo 2004, 55. 3. Thomas S. Monson, “Magmakusganon Ka ug Magmaisug,” Liahona, atong gusto nga dawaton ug ampingan sa atong mga anak. Mayo 2014, 69. Kini atong responsibilidad dili lamang ang pagtudlo kanila 4. Thomas S. Monson, “Motuo, Mosunod, ug Molahutay,” Liahona, nga magmaayo diha sa pagtuo ug sa doktrina, apan sa Mayo 2012, 129. 5. Thomas S. Monson, “Unta Kamo Adunay Kaisug,” Liahona, pagtabang usab kanila nga magpabilin nga lig-on, bisan pa Mayo 2009, 126. sa mga pagtintal nga ilang masugatan. Kini nagkinahanglan 6. Thomas S. Monson, “Tulo ka mga Tumong nga Mogiya Kaninyo,” Liahona, Nob. 2007, 118–19. og daghang panahon ug paningkamot sa atong bahin—ug 7. Thomas S. Monson, “Magmaisugon sa Pagbarug nga Mag-inusara,”

PAGHULAGWAY PINAAGI SA ISTOCK/THINKSTOCK PAGHULAGWAY aron makatabang sa uban, kita sa atong mga kaugalingon Liahona, Nob. 2011, 60, 67.

Abril 2015 5 KABATAN- ONAN

Mabuhat ngadto sa Uban Sa dihang ang magtutudlo nangutana kon ngano, si Unsay Gibuhat ni Sarah Kanako Sarah mitubag, “Tungod kay usa ko ka Mormon ug dili ko Ni McKenzie Miller motan-aw og salida nga dunay pagpamalikas.” Ang iyang kaisug sa pagbarug atubangan sa klase ta- aniadto lisud alang nako sa pagsunod sa akong pagtuo lagsaon. Salamat ni Sarah, mibarug usab ko ug naghulat sa Kisip tubag sa pangutana nga sama ka yano sa “Nganong gawas uban sa tin-aw nga tanlag nga mahuman ang salida. dili ka moinom og kape?” Sa nangagi ako mobalibad sama sa Nausab ako sa kahangturan. Misugod ko sa pagpasabut “Pait kaayo” o “Dili ko ganahan sa lami.” sa akong pagtuo imbis molikay sa hilisgutan. Ug isip resulta, Nganong naulaw ako? Nganong mahadlok man ako pag- nakabaton ko og pagsalig sa akong kaugalingon ug gani mas ayo sa pagbarug unsay akong gituohan? Nahinumdom karon, miapil pa sa mga kalihokan sa Simbahan ug sa eskwelahan. wala gayud ako makasabut unsay akong gikahadlukan. Apan Wala gyud nako masultihi si Sarah kon unsa ka importante nahinumdom gyud ko sa dihang mihunong ko sa pagtago sa ang iyang ehemplo ngari nako, apan naningkamot ko sa luyo sa pagpamalibad. pagsunod sa iyang ehemplo sa pagsalig. Karon akong naam- Usa ka adlaw sa akong klase sa high school sa Iningles, ang guhan nga ang pagkamiyembro sa sagrado nga Simbahan sa magtutudlo mipahibalo nga kami manan-aw og salida sa TV Dios dili gayud angay ikaulaw. Manghinaut ko nga pinaagi nga dili nako angay nga tan-awon. Samtang ang ubang mga sa akong ehemplo, akong mabuhat ngadto sa uban unsay estudyante miabiba sa kalipay, ang akong kauban sa klase nga si gibuhat ni Sarah kanako. Sarah miisa sa iyang kamot ug mihangyo kon makabiya ba siya. Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.

MGA BATA

Kaisug diha sa Kasulatan i Presidente Monson nag- Studlo kanato nga magbaton og kaisug ug mobarug sa unsay atong gituohan. Adunay daghang ehemplo sa mga tawo diha sa kasulatan kinsa nagpakita og kaisug. Basaha ang kasulatan tupad Joseph Smith (Joseph Smith—Kasaysayan 1:11–17) Daniel (Daniel 6:7, 10–23) sa kada ngalan. Sa unsang paagi kini nga mga tawo nagpakita og kaisug ug nagbarug sa unsay ilang nasayran nga eksakto? Gamita ang blangko nga bahin sa pagsulat o pag-drowing sa inyong mga tubag.

Samuel ang Lamanite (Helaman 13:2–4; 16:1–7) Ester (Ester 4:5–14; 5:1–8; 7:1–6) LITRATO PINAAGI SA ISTOCK/THINKSTOCK LITRATO

6 Liahona MENSAHE SA VISITING TEACHING

Tun-i sa mainampuong paagi kini nga materyal ug tinguhaa nga masayud unsa ang angay Hugot nga Pagtuo, nga ipakigbahin. Sa unsang paagi nga ang pagsabut sa kinabuhi ug tahas sa Manluluwas Pamilya, Kahupayan makapalambo sa inyong hugot nga pagtuo diha Kaniya ug mopanalangin niadtong inyong giamuma pinaagi sa visiting teaching? Alang sa dugang nga impormasyon, adto sa reliefsociety.lds.org. Ang mga Kinaiya Gikan sa mga Kasulatan Ang mga bata walay pagpang- ni Jesukristo: Walay limbong. Si Jesukristo miingon: Pagpang limbong “Paduola kanako ang gagmayng o Pagpakaaron- kabataan, ug ayaw ninyo sila ingnon pagpugngi, kay ang gingharian sa Dios ila sa mga sama kanila.” Kini kabahin sa sunod-sunod nga mga Mensahe sa Visiting Teaching nga naghulagway sa mga . . . Ug gikugos niya sila ug sa gi- kinaiya sa Manluluwas. pandungan niya sila sa iyang mga ng pagsabut nga si Jesukristo kamot, iyang gipanalanginan walay pagpanglimbong ug A sila” (Marcos 10:14, 16). pagpakaaron-ingnon makatabang Si Kristo nangalagad usab nato nga magmatinud-anon nga maningkamot sa pagsunod sa Iyang sa mga bata didto sa Amerika ehemplo. Si Elder Joseph B. Wirthlin human sa Iyang Pagkalansang. (1917–2008) sa Korum sa Napulog Siya misugo nga ang mga tawo Duha ka mga Apostoles miingon: Magtatambag sa Unang Kapangulohan, modala sa ilang gagmay nga mga “Ang pagpanglimbong mao ang pag- miingon: “Walay usa nato ang ingon bata ngadto Kaniya ug “gipaling- ilad o pagsaag. . . . Ang usa ka tawo ka sama kang Kristo nga mao unta ang kod sila sa yuta libut kaniya, ug si angay. Apan tinguha nato nga ma- nga walay pagpanglimbong mao ang Jesus nagbarug sa taliwala; . . . usa ka tawo nga walay sala, matinu- buntog ang atong mga sayop ug ang “. . . [Ug] siya mihilak, ug ang oron og tuyo, ug putli ang mga mo- kalagmitan sa pagpakasala. Sa atong pundok sa mga katawhan na- tibo, kansang kinabuhi nagpakita sa kasingkasing ug kalag nangandoy kita yanong mga buhat nga nagpahiangay nga mas momaayo pinaagi sa tabang kasaksi niini, ug siya mikuha sa sa [iyang] inadlaw nga mga aksyon sa Pag-ula ni Jesukristo.” 2 ilang gagmay nga mga bata, sa sa mga baruganan sa kaligdong. . . . Kita nasayud nga “kita pagahuk- tinagsa, ug mipanalangin kanila, Ako nagtuo sa panginahanglan alang man sumala sa atong mga lihok, sa ug nag-ampo ngadto sa Amahan sa mga miyembro sa Simbahan nga tinguha sa atong mga kasingkasing, alang kanila. . . . dili manglimbong tingali mas dinalian ug sa matang sa mga tawo nga kita “Ug samtang sila mipunting mahimo.” 3 Apan kita naningkamot karon kay sa ubang panahon tungod sa ilang mga mata paingon sa kay daghan sa kalibutan wala makasa- sa paghinulsol, kita mahimong mas langit, ug sila nakakita sa langit but sa kaimportante niini nga hiyas.” 1 putli — ug “bulahan ang mga putli nga naabli, ug sila nakakita sa Sa pagpakaaron-ingnon, si Presi- og kasingkasing: kay sila makakita dente Dieter F. Uchtdorf, Ikaduhang sa Dios” (Mateo 5:8). mga anghel nanaog gikan sa langit nga ingon og diha sa tali- Ikonsiderar Kini Dugang nga mga Kasulatan wala sa kalayo; ug sila nanaog ug Unsa man ang atong makat-unan Salmo 32:2; Santiago 3:17; 1 Pedro gialirongan kadtong gagmay nga mahitungod sa mga bata nga dili 2:1–2, 22 mga bata, . . . ug ang mga ang- manglimbong? (Tan-awa sa Guide hel nangalagad ngadto kanila” MUBO NGA MGA SULAT to the Scriptures, “Guile.”) 1. Joseph B. Wirthlin, “Without Guile,” Ensign, (3 Nephi 17:12, 21, 24). Mayo 1988, 80, 81. 2. Dieter F. Uchtdorf, “Dali Pakig-uban Kanamo,” Liahona, Nob. 2013, 23. 3. Handbook 2: Administering the Church (2010), 1.2.1.

Abril 2015 7 KAMI NAMULONG KANG KRISTO

ANG GAHUM SA HUGOT NGA PAGTUO Ni Amber Barlow Dahl

Kon kuhaon sa Langitnong Amahan ang atong mga hagit tungod kay ato lang kining gipangayo, Iyang gihikaw kanato ang mga kasinatian nga kinahanglan para sa atong kaluwasan.

a makausa dihang anaa ko sa panahon ako hingpit nga makasabut Naghunahuna ko sa akong kasinatian Skolehiyo, nagtubag ko og eksa- sa pagtuo ug pagkaayo. sa pagkat-on nga magmapainubsanon min sa dihang nagsugod og sakit ang Mga tuig ang milabay nakaistorya panahon sa kalisdanan ug miawhag ni akong liog. Ang sakit wala mawala ko og usa ka higala kinsa nanlimba- Erin nga magpadayon sa pagbaton og bisan wala na ang tensyon sa eksa- sug og grabe nga nausea nga nakapa- hugot nga pagtuo apan dili himoon min. Nagpahiling ko sa mga doktor ug ospital niya sobra kausa panahon sa kana nga hugot nga pagtuo nga mag- mga therapist ug gisulayan ang dag- iyang pagmabdos. Gusto ni Erin nga depende kon siya makasinati o dili na hang mga pagtambal, apan ang sakit makabaton og laing anak, apan siya makasinati og nausea sa iyang sunod nagpadayon. Sa misunod nga tuig, nahadlok nga siya mag-agw anta na nga pagmabdos. samtang nanlimbasug ko niining sakit, usab sa samang pagkadili kompor- Samtang nagpadayon ko sa pag- nanlimbasug usab ko sa pagpalambo table nga iyang gisagubang panahon tuon sa baruganan sa hugot nga pagsa akong pagtuo. Migahin ko og dag- sa iyang unang pagmabdos. Iya kong tuo, nakabasa ko sa diskurso ni Alma hang panahon sa pag-ampo, mituon giingnan nga siya nagpuasa ug nag- kabahin niini sa dihang siya nagtudlo sa mga kasulatan, ug mihangyo og ampo ug siya nagtuo gyud nga dili nga “kon kamo adunay hugot nga mga panalangin sa priesthood. Mibati buot sa Langitnong Amahan nga iya pagtuo kamo molaum sa mga butang ko nga kon igo ang akong pagtuo, kining masinati pa pag-usab. diin dili makita, diin mga tinuod” mamaayo ko. Samtang nag-istorya mi, naka- (Alma 32:21). Si Jesukristo miayo sa masakiton, sa hinumdom ko sa kasulatan, “Hu- Namalandong niining kasulatan, buta, sa dili ka lakaw, sa sanglahon— milom kamo, ug ilhon ninyo nga akong nadiskobrehan nga sayop ang “sumala sa [ilang] pagsalig” (Mateo Ako mao ang Dios” (Salmo 46:10). akong pagtuo sa hugot nga pagtuo. 9:29). Nasayud ko nga Siya adunay gahum sa pag-ayo nako sama sa Iyang gibuhat sa uban atol sa Iyang mortal nga PAGBUNTOG SA MGA PAGSULAY kinabuhi. Busa, nakahukom ko nga “Wala bay kaalam ang [Langitnong Amahan sa] paghatag ang kakulang lamang sa akong pagtuo kanato og mga pagsulay aron mabuntog kini, ang pagha- ang nakapapugong nako nga maayo, tag og mga responsibilidad aron kita molampus, trabaho busa gidoble nako ang akong mga aron molig-on ang atong mga braso, mga kasub-anan paningkamot. Samtang nagpadayon ko aron sulayan ang atong mga kalag? Wala ba kita hatagi sa physical therapy, ako nag-ampo ug og mga tintasyon aron masulayan ang atong kalig-on, nagpuasa ug nagtuon ug nagtuo. Apan mga sakit aron makat-on kita sa pagpasensya, kamatayon aron kita mahi- ang akong sakit nagpadayon. Ang kasulatan nagtudlo kanato mong imortal ug mahimaya? nga uban sa hugot nga pagtuo kita “Kon ang tanang masakiton nga giapil nato sa pag-ampo nangaayo, kon makahimo og mga milagro (tanang tanan nga mga matarung gipanalipdan ug ang mga dautan gigun-ob, awa sa Mateo 17:20), apan dili nako ang kinatibuk-ang programa sa Amahan mahimong walay bili ug ang nag- maayo kining gamay nga sakit. Asa una nga baruganan sa ebanghelyo, ang kabubut-on, matapos. Wala na na ang gahum sa akong pagtuo? Sa unyay tawo nga magkinabuhi sa pagtuo.” katapusan, hilom nakong nadawat Presidente Spencer W. Kimball (1895–1985), Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: ang akong kahimtang, nangita og Spencer W. Kimball (2006), 18. paagi aron maayo sa akong kalisud, ug nakontento nga sa umaabut nga

8 Liahona Ang hugot nga pagtuo, si Alma nag- makadawat niini” (Enos 1:15). Nagtuo nakaila kanato, nahigugma kanato, tudlo kanato, mao ang paglaum diha ko nga ang gahum niining saad anaa ug nagtinguha sa tanang butang nga sa tinuod nga mga baruganan. Ang sa tambag sa pagtuo “diha sa ngalan atong gikinahanglan aron makabalik pagbaton og pagtuo wala magpasabut ni Kristo.” Ang nasulat diha sa Bible sa Iyang presensya. Ug usahay kana nga kita motuo nga ang atong La- Dictionary kabahin sa pag-ampo naglakip sa mga pagsulay, kasamok, ngitnong Amahan kanunay mohatag nagtudlo kanato nga: “Kita nag-ampo ug mga hagit (tan-aw a sa 1 Pedro 1:7). kanato sa unsay atong gipangayo. Ang diha sa pangalan ni Kristo kon ang Kon kuhaon sa Langitnong Amahan pagbaton og hugot nga pagtuo nga si atong hunahuna mao ang hunahuna ang atong mga hagit tungod kay ato Kristo moayo sa akong liog o Iyang ni Kristo, ug ang atong mga tinguha lang kining gipangayo, Iyang gihikaw itugot nga si Erin dili magka-nausea mao ang tinguha ni Kristo—kon kanato ang mga kasinatian nga kina- panahon sa pagmabdos wala mag- maanaa kanato ang Iyang mga pulong hanglan para sa atong kaluwasan. Kita baton og hugot nga pagtuo sa tinuod ( Juan 15:7). Kita dayon mangayo sa kinahanglang magkat-on nga mosa- nga mga baruganan. Hinoon, kita mga butang nga posibleng ihatag sa lig sa plano sa Dios para kanato ug makabaton og hugot nga pagtuo nga Dios. Daghang mga pag-ampo wala isumiter ang atong kabubut-on ngadto si Kristo adunay gahum sa pag-ay o, matubag tungod kay dili kini pinaagi Kaniya. Samtang atong ipahiuyon ang nga Siya naghunahuna kanato, nga sa ngalan ni Kristo; dili gyud kini ang atong mga tinguha ngadto sa Iyang Siya molig-on kanato, ug kon kita mo- Iyang hunahuna, apan tungod sa ka- mga tinguha ug moila nga hingpit lahutay, kita mahimong sarang para sa hakog sa kasingkasing sa tawo.” kita nga nagdepende Kaniya, kita kinabuhing dayon. Kon kita mangayo inubanan sa hu- mahimong angayan nga modawat sa Ang Ginoo misaad, “Bisan unsa nga got nga pagtuo para sa usa ka butang “sangputanan sa [atong] pagsalig, mabutang nga ikaw mangayo diha sa hu- sumala sa kabubut-on sa Dios, Iya nagpakabaton sa kaluwasan sa [atong] got nga pagtuo, magtuo nga ikaw ma- kining ihatag kanato sumala sa atong mga kalag” (1 Pedro 1:9). ◼ kadawat diha sa ngalan ni Kristo, ikaw mga tinguha. Ang Langitnong Amahan Ang tagsulat nagpuyo sa Oregon, USA.

Abril 2015 9 ATONG MGA PANIMALAY, ATONG MGA PAMILYA

FAMILY HOME EVENING— INYO KINING MAHIMO!

Bisan unsa pa nga matang ang inyong pamilya, ang family home evening makapanalangin ug makalig-on kaninyo.

ng usa ka amahan miuli nga gika- kaimportante sa family home evening. Paghimo og “family park evening” Apoy human sa tibuok adlaw nga “Dili kita makatugot nga ibaliwala duol sa trabahuan atol sa break. trabaho ug nakakita nga ang ubang kining dinasig sa langit nga programa,” Ang nadiborsyo nga amahan mipa- sakop sa iyang pamilya nanlimbasug miingon si Presidente Thomas S. higayon og “family letter evening” sa samang saputon nga pagbati. Lunes Monson. “Makahatag kini og espiritu- kada Lunes, nagsulat sa iyang mga sa gabii kadto, ug ang pag-family hanon nga kalamboan sa kada miyem- anak kinsa nagpuyo sa layo.3 Himoon home evening ingon og imposible. bro sa pamilya, makatabang sa lalaki ang mga babag nga oportunidad para Human sa pag-ampo og panabang, ug babaye nga makalikay sa mga sa mas maayong pagkamamugnaon. ang amahan ug inahan mihukom nga tintasyon nga anaa bisan asa.” 1 Makasugod ko karong semanaha. himoong yano ang mga butang. Ilang Ania ang pipila sa mga kinaiya nga Ang family home evening mahimong gitawag ang tanang sakop sa pamilya, angayang hunahunaon samtang hi- i-organisar sumala sa mga pangi- nanganta og himno, ug nag-ampo. moon ninyo ang family home evening nahanglan ug sirkumstanya sa in- Ilang gihatagan ang matag sakop sa nga kabahin sa inyong semana: yong panimalay. Ania ang pipila sa pamilya og gamayng kandila samtang Kini para usab kanako. “Ang mga kinatibuk-ang mga sugyot: sila naghisgot kabahin sa butang nga family home evening para sa tanan,” • Magsugod ug tapuson sa bag-ohay lang nakadasig kanila. Sa miingon si Elder L. Tom Perry sa Ko- pag-ampo. ngitngit nga kwarto, ang kahayag sa rum sa Napulog Duha ka mga Apos- 2 • Maggamit og musika, lakip na kandila nagrepresentar og inspirasyon toles. Kitang tanan—minyo o dili, ang himno ug mga kanta sa ug nakatutok ang atensyon sa mga may mga anak o wala—makagahin Primary. bata. Samtang ang mga pagpamatuod og panahon sa paglig-on sa pamilya • Magkat-on gikan sa kasulatan gipakigbahin, ang kalinaw ug gugma ug magkat-on sa ebanghelyo. ug modernong mga propeta. nabati diha sa panimalay. Gitapos sa Makagahin ko og panahon. Ang • Maglakip og lain-laing pisikal pamilya ang gabii nga mapasalamaton Simbahan nagpakita sa ehemplo nga mga kalihokan, mga pro- nga sila nakahimo og home evening. pinaagi sa paggahin sa Lunes sa gabii yekto sa pagserbisyo, ug mga Kahibalo ba mo nga ang family nga walay mga kalihokan sa Simba- kalihokan nga nakasentro sa home evening programa na sa Sim- han. Inyong mapakita sa Ginoo ug sa ebanghelyo matag semana. bahan sulod sa 100 ka tuig? Niadtong inyong pamilya nga kamo andam sa • Maglingaw-lingaw! Magdula Abril 1915, ang Unang Kapangulohan paggahin og panahon alang niadtong o mag-andam og meryenda. misugo sa mga miyembro nga moga- labing mahinungdanon. • Magmakanunayon. Kon dili ninyo hin og usa ka gabii matag semana para Makakaplag ko kon unsay epek- mabuhat sa Lunes, pangita og mag-ampo ang pamilya, manganta, tibo para sa akong pamilya. Kon ang laing adlaw nga inyong mabuhat. magkat-on sa ebanghelyo, magsaysay inyong pamilya nagkabulag og lugar, og istorya, ug para sa mga kalihokan. sulayi ang “family online evening” Gusto nako ang mga panalangin. (Tan-awa sa pahina 80 para sa kinutlo aron makig-istorya sa mga sakop sa Ang mga propeta misaad nga kon gikan sa sulat sa Unang Kapangu- pamilya online o sa telepono. Aduna kita moapil sa family home evening, lohan.) Ang mga propeta nagpada- bay usa ka sakop sa pamilya nga dagkong mga panalangin ang more- yon sa pagpahinumdom kanato sa kinahanglang magtrabaho og dugay? sulta: Gugma ug pagkamasulondon

10 Liahona o halandumon. Apan sama sa . . . HATAGI KINI SA PINAKA- mga linya sa pintal nagtinabangay sa TAAS NGA PRAYORIDAD diha sa panimalay usag usa ug nimugna og usa ka maka- “Motambag kami sa mga ginika- mas molambo. Ang pagtuo dani kaayo nga buhat sa kahanas, mao nan ug mga anak sa paghatag og molambo diha sa mga kasingkasing nga ang atong pagkamakanunayon pinakataas nga prayoridad sa pagsa kabatan-onan. Ang mga pamilya sa paghimo og daw gagmayng mga ampo sa pamilya, family home “makaangkon og gahum sa pagbun- butang modala ngadto sa mahinung- evening, pagtuon ug panudlo sa tog sa mga impluwensya ug tintasyon danong mga sangputanan.” 5 ◼ ebanghelyo, ug maayo nga mga sa yawa” nga nagpalibut kanila.4 kalingawan sa pamilya. Bisan ON SA BRIGHAM YOUNG UNIVERSITY; ON SA BRIGHAM YOUNG UNIVERSITY; Samtang ang inyong mga family MUBO NGA MGA SULAT unsa pa ka takus ug ka angay home evening mahimong dili kanu- 1. Thomas S. Monson, “Makanunayon nga mga Kamatuoran sa Nagkausab nga Panahon,” ang ubang mga panginahanglan nay hingpit nga mga kasinatian, ang Liahona, Mayo 2005, 19. inyong pamilya malig-on ug mapana- 2. L. Tom Perry, “Therefore I Was Taught,” o mga kalihokan, kinahanglang Ensign, Mayo 1994, 38. dili kini tugutan nga mosakmit langinan sa inyong mga paningkamot. 3. “Family Home Evening: Any Size, Any Situa- “Ang matag family home evening usa tion,” Ensign, Dis. 2001, 42. sa mga responsibilidad nga ka badlis diha sa hulagway sa atong 4. First Presidency, sa James R. Clark, comp., balaanong gihatag nga mahimo Messages of the First Presidency of The mga kalag,” mitudlo si Elder David A. Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, lamang buhaton sa mga ginika- Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka 6 vols. (1965–75), 4:339. nan ug mga pamilya.” 5. David A. Bednar, “Labaw nga Makugihon mga Apostoles. “Walay usa ka panghi- ug Mabuhaton diha sa Panimalay,” Liahona, First Presidency letter, Peb. 11, 1999.

MGA LITRATO SA KASAYSAYAN SA MAAYONG KABUBUT- SA MAAYONG SA KASAYSAYAN MGA LITRATO PINAAGI SA ISTOCK/THINKSTOCK SA PINTAL LITRATO tabo nga makita nga madanihon kaayo Nob. 2009, 19–20.

Abril 2015 11 WALAY PAGLUBAD NGA MGA ISTORYA SA EBANGHELYO

SIYA NABANHAW Ang lig-on nga pagtuo kang Kristo mao ang labing importante nga gikinahanglan sa kalibutan karon.

Ni Presidente David O. I-establisar kini ingon nga usa ka Dugang nga mga Saksi McKay (1873–1970) kamatuoran nga si Kristo mibanhaw Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Ikasiyam nga Presidente sa Iyang lawas ug nagpakita isip usa Santos sa Ulahing mga Adlaw uban ni sa Simbahan ka mahimayaon, nabanhaw nga binu- Pedro, uban ni Pablo, uban ni Santi- Si David O. McKay hat, ug ikaw makatubag sa pangutana ago, ug uban sa tanang mga Apostoles natawo niadtong Sept- yembre 8, 1873. Siya sa dugay nang panahon: “Kon ang kinsa midawat sa Pagkabanhaw nga giorden isip usa ka Apostol niadtong Abril tawo mamatay, mabuhi ba siya pagdili lamang tinuod gayud, apan isip 9, 1906, sa edad nga 32, ug niadtong Abril usab?” ( Job 14:14). pagkatuman sa balaan nga misyon ni 9, 1951, siya gipaluyohan isip Presidente sa Kristo dinhi sa yuta. Simbahan. Ang mosunod gikutlo gikan sa Mga Saksi sa Pagkabanhaw Diseotso ka gatus ka tuig human pakigpulong nga iyang gihatag niadtong Ang literal nga Pagkabanhaw ni mamatay si Jesus diha sa krus, si Abril 1966 nga kinatibuk-ang komperensya. Kristo gikan sa lubnganan tinuod Propeta Joseph Smith mipahayag Alang sa tibuok pakigpulong, tan-awa sa gayud ngadto sa mga disipulo kinsa nga ang nabanhaw nga Ginoo nag- Conference Report, Abr. 1966, 55–59. nasuod pag-ay o Kaniya maoy usa ka pakita ngadto kaniya, nag-ingon: on ang usa ka milagro usa ka ka- kasigurohan. Sa ilang mga hunahuna “Ako nakakita og duha ka Perso- Khibulongang hitabo kansang mga wala gayuy pagduha-duha. Sila mga nahe, kansang kahayag ug himaya kusog sa tigpasiugda dili matugkad sa saksi sa kamatuoran, sila nasayud dili mahulagway, nagtindog ibabaw panabut sa kaalam sa tawo, nan ang tungod kay ang ilang mga mata na- kanako diha sa kawanangan. Usa ka- pagkabanhaw ni Jesukristo maoy la- kakita, ang ilang mga dunggan naka- nila misulti ngari kanako, nagtawag bing katingalahang milagro sa tanang dungog, ang ilang mga kamot mibati kanako sa akong ngalan ug miingon, panahon. Niini anaa ang gipadayag sa pisikal nga presensya sa nabanhaw nagtudlo ngadto sa lain—Kini mao nga pagkamakagagahum sa Dios ug nga Manunubos. ang Akong Hinigugmang Anak. sa pagkaimortal sa tawo. Si Pedro, ang labaw nga Apostol, Paminaw Kaniya! ” ( Joseph Smith— Ang Pagkabanhaw usa ka milagro, sa okasyon sa dihang ang onse kina- Kasaysayan 1:17). . . . hinoon, sa pagtuo lamang nga lapas hanglang magpili og usa nga mopuli Kon ang pagpamatuod ni Joseph sa salabutan ug pagsabut sa tawo. ni Judas Iscariote, miingon, “Busa sa Smith nagbarug nga nag-inusara, nga, Ngadto sa tanan kinsa modawat niini mga tawo nga among gikauban . . . sama sa giingon ni Kristo sa Iyang isip kamatuoran, usa lamang kini ka usa niining mga tawhana kinahang- pagpamatuod dihang namulong Siya pagpakita sa managsama nga balaod lan himoon nga uban kanamo saksi sa Iyang Kaugalingon, nga walay sa kinabuhi. . . . sa iyang pagkabanhaw” (Mga Buhat kapuslanan; apan si Jesus adunay 1:21–22). . . . pagpamatuod sa Dios ug sa mga Sa laing okasyon si Pedro mipa- Apostoles. Ug si Joseph Smith adu- hayag sa atubangan sa ilang mga nay laing saksi [kinsa] mikumpirmar kaaway, ang mga tawo nga mipapatay sa [iyang] mga pagpamatuod, ang ni Jesus diha sa krus: “Mga tawo sa kamatuoran nga gipahibalo pinaagi ANG BUHI NGA KRISTO Israel, patalinghugi ninyo kining sa pagpakita ngadto kanila ni anghel mga pulonga; . . . Kining maong Moroni. . . . asaha ang pagpamatuod ni Jesu- Jesus gibanhaw sa Dios, ug . . . Ang Simbahan ni Jesukristo sa Bkristo nga gihatag sa modernong kaming tanan mga saksi mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mga apostoles ug mga propeta diha sa niini” (Mga Buhat [usab] nagpadayag sa mahimayaon nga Liahona, Abr. 2000, 2–3. 2:22, 32). . . . panan-awon ni Propeta Joseph Smith: nagpahayag sa tibuok kalibutan nga si Kristo mao ang Anak sa Dios, ang Manunubos sa kalibutan! Walay tinuod nga sumusunod nga matagbaw sa pagdawat Kaniya isip bantugang tigpalambo, sulundon nga mga magtutudlo, o bisan gani hingpit nga tawo lamang. Ang Tawo sa Galilea mao ang—dili lang simbolo, apan tinuod —Anak sa buhi nga Dios. . . .

Tinuod nga Natawo Pag-usab Walay tawo nga sinserong maningkamot sa pagsunod sa mga pagtulun-an ni Jesus nga Nazaretnon sa iyang inadlaw nga kinabuhi nga dili makamatikod og kausaban sa iyang tibuok pagkatawo. Ang pulong nga “matawo pag-usab” adunay usa ka lawom nga kahulugan kay sa unsay pagtuo sa daghang mga tawo niini. . . . Malipayon ang tawo kinsa adunay tinud-anay nga mibati sa makabayaw, makapausab nga gahum nga moabut tungod sa pagkaduol ngadto sa Man- luluwas, niining kasuod nga relasyon ngadto sa buhi nga Kristo. Mapasala- maton ko nga nasayud ko nga si Kristo mao ang akong Manunubos. . . . “Ug karon, human sa daghan nga Unsay Atong Gikinahanglan Karon Ang mensahe sa Pagkabanhaw . . . mga pagpamatuod nga nahatag ka- Ang lig-on nga pagtuo kang Kristo mao ang labing makahupay, ang la- bahin kaniya, kini mao ang pagpa- mao ang labing importante nga giki- bing mahimayaon nga gihatag ngadto

NI JEFF WARD matuod, ang katapusan sa tanan, nga nahanglan sa kalibutan karon. Labaw sa tawo, kay kon ang kamatayon mo- kami naghatag kaniya: Nga siya buhi!” pa kini kaysa yano lamang nga pagkuha sa usa ka minahal gikan kanato, (D&P 76:22). . . . bati. Gahum kini nga makapaaghat sa ang atong mga nagsubo nga kasingka- Sa pagkonsiderar sa dili makwest- mga tawo sa paglihok, kinahanglan sing mahupay pinaagi sa paglaum ug yon nga mga pagpamatuod nga giha- nga anaa sa kinabuhi sa tawo ang balaanong kasiguroan nga gipahayag tag sa karaang mga Apostoles—mga labing sukaranan sa tanang makadasig sa mga pulong: “wala na Siya dinhi; AWA ANG AKONG MGA KAMOT, AWA pagpamatuod nga narekord pipila nga gahum. . . . kay siya nabanhaw! ” [tan-awa sa

TAN- ka mga tuig human sa pagkabanhaw Kon ang tawo “mobuhat lamang sa Mateo 28:6; Marcos 16:6]. mismo—sa paghunahuna nianang Iyang kabubut-on,” imbis magsud-ong Sa tibuok nakong kalag ako nasa- labing katingalahan nga panan-aw on nga walay paglaum nianang mangit- yud nga ang kamatayon nabuntog sa buhi nga Kristo niining panahona, ngit ug mangiub nga lubnganan, sila ni Jesukristo, ug tungod kay ang lisud gayud sabton kon nganong ang mohangad sa langit ug masayud nga atong Manunubos buhi, busa kita mga tawo mosalikway gihapon Kaniya si Kristo nabanhaw! . . . mabuhi. ◼ ug magduha-duha sa pagka-imortal Ang Simbahan ni Jesukristo sa Giusab ang mga subhead; gi-standardized ang

WALA: GILITRATOHAN NI DAVID STOKER; NI DAVID GILITRATOHAN WALA: sa tawo. mga Santos sa Ulahing mga Adlaw pagkapital ug punctuation.

Abril 2015 13 ANG ESPIRITUHANONG IMPLUWENSYA SA MGA

“Gitawag namo ang mga babaye sa Simbahan sa pagbarug alang sa pagkamatarung. . . . Akong nakita kini nga usa ka mahayag nga paglaum [sa] kalibutan.” —Presidente Gordon B. Hinckley (1910–2008)

14 Liahona BABAYE Nakahibalo ba kita sa gahum sa atong espirituhanong kalig-on?

Ni Starla Awerkamp Butler aghan nga talagsaon, mapainubsanong kababayen-an sa Simbahan mapahinungurong nagserbisyo nga wala Dmakaamgo sa dakong impluwensya nga anaa sa ilang kinabuhi—sa ilang tahas isip mga ehemplo sa temporal nga pagserbisyo, ingon man mga kabilin sa espirituhanong kalig-on. Usa niining mga babaye mao ang akong lola, si Cherie Petersen. Siya matinud-anung nagserbisyo sa mga calling nga dili kaayo mabantayan sa uban sa tibuok niyang kinabuhi. Kon inyo siyang pangutan-on, siya moangkon nga siya walay mga talento nga ikahatag sa kalibutan. Apan, sa dihang gisugdan nako pagkasayud ang iyang kinabuhi, akong nasayran nga ang iyang espirituhanong kalig-on nakaapekto og maayo sa akong kinabuhi. Ang mga ginikanan ni Cherie mihunong sa pagsimba ug nagdi- borsyo sa dihang bata pa siya, busa nagtubo siya sa usa ka inahan, si Florence, nga kanunay nagtrabaho. Si Florence mas pinasagdaan sa dihang bata pa siya, kay siya nagtubo sa usa ka boarding school samtang ang iyang mama, si Georgia, nagkinabuhi nga kalibuta- non. Bisan pa sa mga hagit sa iyang pagtubo, si Cherie nagpabiling aktibo sa ebanghelyo, matinud-anong nagsimba uban sa pamilya sa apohan sa tuhod ni Emily o uban sa mga higala. Iyang nakita sa ilang pamilya kon unsay iyang gusto para sa iyang kaugalingon nga pamilya. Wala siya masayud kon unsa gayud ang angay sa usa ka pamilya, apan siya nasayud kon unsay dili angay, ug siya determinado nga mahimong lahi ang iyang umaabot nga pamilya. Ang bana ni Cherie—akong lolo Dell—makausa misulti nako, “Aron makabaton og pagpamatuod kinahanglan nga imo kining gustuhon. Si Cherie gusto gyud nga makabaton og pagpamatuod.” Bisan ang sayo nga katuigan sa ilang kaminyoon puno sa mga kalisud, sila determinado nga magpabiling lig-on isip pamilya. Sila dili kaayo aktibo sa Simbahan sa unang tuig sa ilang kaminyoon tungod sa eskedyul sa trabaho ni Dell, apan ang calling sa pagserbisyo diha sa Primary nakadasig ni Cherie nga mosugod sa pagsimba, ug si Dell misimba uban kaniya sa simbahan isip advisor sa deacons quorum. Sila nagpabiling aktibo ug lig-on sa Simbahan.

NI KATHLEEN PETERSON; DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN SA DIOS, NI KATHLEEN MGA ANAK NGA BABAYE Ang kaandam sa pagserbisyo ug determinasyon sa pagpadako og

Abril 2015 15 lig-ong pamilya ni Cherie nakatabang sa akong inahan nga pagserbisyo bililhon ug gihambin nga pagserbisyo; apan, mahimong lig-on nga babaye, ug ang ehemplo sa akong labaw pa sa mga sister nga makatahi ug makaluto, ang inahan nakatabang sa paghulma sa akong kinabuhi, ilabi na Ginoo nagkinahanglan og mga babaye nga may espiritu- karon nga nasugod ko og akong kaugalingon nga pamilya. hanong gahum kansang pagtuo, pagkamatarung, ug gug- Isip mga babaye kita adunay dakong espirituhanong mang putli mosanag sa ilang kinabuhi. Siya nasayud nga impluwensya sa kinabuhi niadtong kita adunay daghang ikatanyag. Si nagpalibut kanato. Gani, si Joseph Jesukristo nanawagan kanatong Smith mitudlo nga ang atong ta- tanan nga palambuon nato ang has “dili lamang sa paghupay sa atong espirituhanong kalig-on ug kabus, apan sa pagluwas sa mga abilidad sa pagdawat ug pagsunod kalag.” 1 Si Jesukristo nanawagan sa pagpadayag aron makatabang sa mga babaye sa Iyang Simbahan sa pagpadayon sa Iyang buhat. nga mahimo Niyang disipulo ug Si Linda K. Burton, kinatibuk-ang magmalig-on sa espirituhanong presidente sa Relief Society, mii- paagi. Ang atong espirituhanong ngon ngadto sa mga sister, “Gipa- kalig-on ug impluwensya mahi- dala kamo dinhi sa yuta niini nga nungdanon sa kalamboan sa buhat dispensasyon tungod kon si kinsa sa kaluwasan, ug kita kinahanglang kamo ug kon sa unsa nga buhat mangita og mga oportunidad sa kamo giandam! Bisan unsa pa ang paglig-on sa espirituhanong paagi pagpanglingla ni Satanas kanato sa niadtong naglibut kanato. Samtang Upat ka henerasyon: Si Elizabeth (sa wala), nagkupot sa paghunahuna kon kinsa kita, ang ato kining buhaton, ang impluwen- iyang apo nga si Florence. Si Annie (sa tunga) miabut sa atong tinuod nga pagkatawo mao 4 sya sa atong pagtuo ug pagkama- Utah uban sa iyang mga ginikanan ug mao ang inahan ni nga usa ka disipulo ni Jesukristo!” tarung molungtad sobra pa kaysa Elizabeth. Si Georgia (sa tuo) anak nga babaye ni Elizabeth, Ang Ginoo nakaila kanato ug atong makita. apan si Georgia ug iyang anak nga babaye nga si Florence nasayud sa atong sitwasyon, ug Siya adunay buhat kanatong tanan mibiya sa Simbahan. Ang matinud-anon nga si Elizabeth Gitawag nga Mahimong dinhi sa yuta. Walay sister nga ang nakatabang sa iyang apo sa tuhod nga si Cherie ug mga Disipulo gamay ra og nahibaloan o wala ang kaliwat ni Cherie nga mobalik sa ebanghelyo. Si Elder James E. Talmage (1862– kaayoy talento para mahimong 1933) sa Korum sa Napulog Duha espirituhanon nga gahum alang sa ka mga Apostoles misulat, “Ang pinakamaayo sa tibuok kaayohan ug pagdala sa uban ngadto kang Kristo. Uban ni- kalibutan nga tigsuporta sa babaye ug pagkababaye mao ining balaanong potensyal kita adunay responsibilidad nga si Jesus ang Kristo.” 2 Hunahunaa, sama pananglit, unsay mahimong espirituhanong mga lider sa atong mga panima- Iyang gitudlo sa duha Niya ka disipulo nga mga babaye lay ug komunidad. Si Elder M. Russell Ballard sa Korum sa diha sa Bag-ong Tugon, ang managsuong Maria ug Marta. Napulog Duha ka mga Apostoles mipahayag: “Ang matag Gipasabut diha sa Anak nga mga Babaye sa Akong Ging- sister niini nga Simbahan kinsa nakahimo og mga pakig- harian: “Ang Lucas 10 naglangkob sa asoy ni Marta nga saad uban sa Ginoo adunay balaan nga sugo sa pagtabang naghimong bukas sa iyang panimalay ngadto kang Jesus. sa pagluwas og mga kalag, sa paggiya sa mga babaye sa Giserbisyuhan niya ang Ginoo pinaagi sa pag-atiman sa kalibutan, sa paglig-on sa mga panimalay sa Zion, ug sa temporal Niya nga mga panginahanglan, ug si Maria mi- pagtukod sa gingharian sa Dios.” 5 lingkod dapit sa tiilan sa Manluluwas ug midawat sa Iyang Dili kinahanglan nga kita anaa sa taas nga posisyon o mga pagtulun-an. mobuhat og dili sagad nga mga butang aron pagtabang “Sa kapanahunan diin ang mga babaye sa kasagaran niadtong naglibut kanato nga mohimo ang mga pagpili gilauman nga mosangkap lamang sa temporal nga pag- nga mas makapaduol nila kang Jesukristo—ang atong alagad, gitudlo sa Manluluwas kang Marta ug Maria nga pinakaimportante nga buluhaton. Ang pinakadako ug pi- ang mga babaye makaapil usab sa espirituhanong paagi sa nakagamay nga butang nga atong buhaton sa kinabuhi sa Iyang buhat. Siya midapit kanila nga mamahimo nga Iyang usa o duha ka tawo, bisan sa ato mismong pamilya, adunay mga disipulo ug makaambit sa kaluwasan, kana nga ‘ma- dakong epekto. ayo nga bahin’ nga dili gayud kuhaon gikan kanila.” 3 Sama ni Marta, usahay kita masayop sa paghunahuna Mga Babaye diha sa Buhat sa Kaluwasan nga ang nag-unang tahas sa mga babaye mao ang pagha- Ang kinaham nga himno namahayag, “Buhat sa anghel tag og temporal nga pagserbisyo, sama sa pag-andam og naa sa kababayen-an; Kini ang gasa nga atong tukuron.” 6 pagkaon, pagpanahi, ug paglimpyo para sa uban. Kini nga Kita adunay daghang ikahalad sa kinabuhi niadtong atong

16 Liahona NI KATHLEEN PETERSON, SA MAAYONG KABUBUT-ON SA DESERET BOOK; LITRATO SA MAAYONG KABUBUT-ON SA TAGSULAT KABUBUT-ON SA MAAYONG SA DESERET BOOK; LITRATO KABUBUT-ON PETERSON, SA MAAYONG NI KATHLEEN SI JESUS UG MARIA MARTA,

gihigugma. Si Elder Richard G. Scott sa “Gitudlo sa Manlu- makahinumdom sa partikular nga mga Korum sa Napulog Duha ka mga Aposto- pulong nga iyang gisulti, apan kini naka- les mipakigbahin og mga istorya kon sa luwas kang Marta tandog sa akong kasingkasing, ug sa wala unsang paagi ang espirituhang kalig-on ug Maria nga ang madugay ang akong igsoong lalaki ug sa duha ka babaye nakaapekto sa iyang ako gibunyagan. . . . kinabuhi: mga babaye maka- “Si Lola migamit og igo lang kaisug “Sa bata pa ako, ang akong amahan apil usab sa espiri- ug pagtahud aron pagtabang sa among dili miyembro sa Simbahan ug ang akong amahan nga makaila sa importansya sa inahan nahimong dili aktibo. . . . Pipila tuhanong paagi sa paghatud namo sa simbahan para sa ka bulan human sa akong ikawalong Iyang buhat. Siya among mga miting. Sa tukma kaayong adlaw nga natawhan, si Lola Whittle paagi, mitabang siya namo nga among milatas sa nasud sa pagbisita namo. Si midapit kanila nga mabati ang kaimportante sa ebanghelyo 7 Lola nabalaka nga ako ni ang akong mamahimo nga sa among kinabuhi.” magulang nga lalaki wala mabunyagi. Ang ikaduhang tinubdan sa espiritu- Wala ako mahibalo unsay iyang gisulti Iyang mga disipulo hanong kalig-on mao ang asawa ni Elder ngadto sa akong mga ginikanan mahi- ug makaambit sa Scott, si Jeanene. Sa dihang sila nag-date tungod niini, apan ako nasayud nga usa naghisgot sila sa ilang kaugmaon. Si ka buntag gidala niya ang akong igsoong kaluwasan.” Jeanene, kinsa nagtubo sa panimalay nga lalaki ug ako ngadto sa parke ug mipa- lig-on ang tradisyon sa pagmisyon, mi- kigbahin kanamo sa iyang mga pagbati pahayag sa iyang tinguha nga maminyo mahitungod sa importansya nga mabun- sa usa ka returned missionary ngadto yagan ug sa pagsimba kanunay. Wala ko sa templo. Si Elder Scott, kinsa wala pa

Abril 2015 17 NI KATHLEEN PETERSON, DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN NI KATHLEEN ANG BATA, kaayo maghunahuna kabahin sa pag-misy on, Ang kinaham pagserbisyo og una sa Ginoo. Siya maayo natandog og maayo. “Miuli ko sa balay, ug kaayo, matarung nga panig-ingnan!” 9 ako walay nay laing mahunahuna pa. Wala nga himno na- Ang espirituhanon nga impluwensya niining ko makatulog sa tibuok gabii. . . . Human mahayag, “Buhat mga babaye sa iyang kinabuhi nakatabang sa daghang mga pag-ampo mihukom ko niining batan-ong lalaki—Elder Scott—sa nga makigkita sa akong bishop ug gisugdan sa anghel naa sa paghimo sa pipila ka labing importante nga akong pag-apply og misyon.” 8 Bisan tuod si kababayen-an; Kini desisyon sa iyang kinabuhi: mabunyagan, Jeanene mihatag kaniya sa giya ug pagdasig magmisyon, ug maminyo sa templo. nga iyang gikinahanglan, si Elder Scott mii- ang gasa nga atong Kita makatabang sa uban sa paghimo og ngon, “Si Jeanene wala gayud misugo nako tukuron.” Kita may matarung nga mga desisyon pinaagi sa atong nga mag-misyon para niya. Gihigugma ko ehemplo, mga lihok, mga pulong, ug perso- niya igo nga gipakigbahin ang iyang konbik- daghang ikaha- nal nga pagkamatarung. Si Sister Carole M. syon ug dayon gihatagan ko og oportunidad lad sa kinabuhi Stephens, unang magtatambag sa kinatibuk- sa pagpili sa direksyon sa akong kinabuhi. ang kapangulohan sa Relief Society, mipaha- Kaming duha miserbisyo og misyon ug sa niadtong atong yag, “Kita anak nga mga babaye sa pakigsaad wala madugay kami na-sealed sa templo. gihigugma. diha sa gingharian sa Ginoo, ug kita adunay Ang kaisug ug pasalig ni Jeanene ngadto oportunidad nga mahimong mga instrumento sa iyang tinuohan nakahimo sa tanang kasa Iyang mga kamot. . . . Sa atong pag-apil sa lainan sa among kinabuhi. Ako nakasiguro buhat sa kaluwasan kada adlaw sa gagmay ug nga dili unta namo makaplagan ang kali- yano nga mga paagi—pagbantay, paglig-on, pay nga among natagamtam kon wala ang ug pagtudlo sa usag usa.” 10 Samtang kita iyang lig-on nga pagtuo sa baruganan sa mosalig sa Espiritu ug mopadayon sa unahan

18 Liahona sa matinuoron ug mapainubsanong mga paningkamot sa Lapas pa sa Unsay Atong Makita pagtabang niadtong naglibut kanato nga mas maduol kang Si Presidente Brigham Young (1801–1877) miingon, “Ka- Kristo, kita magiyahan sa atong gibuhat ug malig-on sa hibalo ba mo sa kadako sa kaayohan nga mahimo sa mga pagbuhat niini, ug atong mabati ang hingpit nga kalipay sa inahan ug anak nga mga babaye sa Israel? Wala, imposible pagdala sa mga anak sa Ginoo ngadto Kaniya. kana. Ug ang kaayohan nga ilang mahimo magauban kanila ngadto sa kahangturan.” 13 Mamahimong usa ka Espirituhanon nga Impluwensya Ang matarung nga desisyon sa akong lola nakaapekto Aron masayud sa atong responsibilidad, mangutana kita og maayo sa iyang pamilya lapas pa sa iyang nakita isip sa mga disipulo sa una, “Unsa may among pagabuhaton” batan-ong babaye. Hinoon, ang espirituhanong implu- (Mga Buhat 2:37) aron mahimong impluwensya sa espiritu- wensya sa mga babaye sa akong pamilya mas nahiuna pa. hanong paagi? Sa bag-ohay nga kinatibuk-ang komperensya, Si Cherie nakaangkon sa iyang espirituhanong kalig-on si Sister Burton midapit sa mga sister sa paghunahuna og gikan sa pag-obserbar sa iyang apohan sa tuhod (akong “pipila ka posibling mga karatula sa ‘tabang nga gikinahang- ikatulo nga apohan sa tuhod) si Elizabeth. Ang ehemplo lan’ sa espirituhanong paagi kalabut sa buhat sa kaluwasan: ni Elizabeth sa hugot nga pagtuo ug pagpamatuod mila- • Tabang nga gikinahanglan: mga ginikanan nga hutay lapas sa duha ka henerasyon nga pagkadili aktibo mopadako sa ilang mga anak diha sa kahayag ug aron sa pagtabang sa iyang apo sa tuhod nga si Cherie kamatuoran nga mausab ang naandang pagkabungkag sa pamilya ug • Tabang nga gikinahanglan: mga anak nga ba- aron mabalik sa Simbahan. baye . . . , mga igsoong babaye . . . . mga iyaan . . . , Samtang kita mahimong espirituhanong kalig-on niad- mga ig-agaw, mga apohan, ug tinuod nga mga higala tong naglibut kanato, ang atong impluwensya molapas pa sa nga moserbisyo isip tigtudlo ug motabang diha sa atong nakita. Si Presidente Gordon B. Hinckley (1910–2008) dalan sa pakigsaad miingon, “Gitawag nato ang mga babaye sa Simbahan sa pag- • Tabang nga gikinahanglan: kadtong maminaw sa mga barug alang sa pagkamatarung. Kinahanglang sugdan nila sa pag-aghat sa Espiritu Santo ug molihok base sa mga ilang kaugalingong mga panimalay. Matudlo nila kini sa ilang panghunahuna nga nadawat mga klase. Masulti nila kini sa ilang mga komunidad. . . . • Tabang nga gikinahanglan: kadtong mosunod sa “Akong nakita kini nga usa ka mahayag nga paglaum sa usa ka kalibutan nga paingon ngadto sa kaugalingong NI KATHLEEN PETERSON, DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN NI KATHLEEN ebanghelyo matag adlaw sa ginagmay ug yano nga 14 mga paagi kalaglagan.” Samtang atong gituman kining sugo, ang buhat sa ANG BATA, • Tabang nga gikinahanglan: mga family history ug temple worker nga mosumpay sa mga pamilya sa Ginoo magpadayon sa atong palibut ug, labing impor- hangtud tante, sa atong mga pamilya ug sa kinabuhi niadtong • Tabang nga gikinahanglan: mga misyonaryo ug mga atong gihigugma. ◼ miyembro nga mosangyaw sa “maayong mga ba- Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA. lita”—ang ebanghelyo ni Jesukristo MUBO NGA MGA SULAT 1. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Joseph Smith • Tabang nga gikinahanglan: mga tigluwas nga mangita (2007), 548. sa mga nahisalaag 2. James E. Talmage, Jesus the Christ, 3rd ed. (1916), 475. • Tabang nga gikinahanglan: mga motuman sa pakig- 3. Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society (2011), 4–5. saad nga lig-ong mobarug alang sa kamatuoran ug 4. Linda K. Burton, “Gikinahanglan: Mga Kamot ug mga Kasingkasing matarung sa Pagpadali sa Buhat,” Liahona, Mayo 2014, 122–123. 5. M. Russell Ballard, “Women of Righteousness,” Ensign, • Tabang nga gikinahanglan: tinuod nga mga disipulo Abr. 2002, 70. 11 ni Ginoong Jesukristo.” 6. “As Sisters in Zion,” Hymns, nu. 309. 7. Richard G. Scott, “Usa ka Panig-ingnan ang Akong Gihatag Kaninyo,” Dili kini bag-ong mga butang, apan kon kita mangita og Liahona, Mayo 2014, 32. 8. Richard G. Scott, “Usa ka Panig-ingnan ang Akong Gihatag mga oportunidad sa pag-apil sa buhat sa kaluwasan, atong Kaninyo,” 33. mapalambo ang atong abilidad sa pagtabang sa atong 9. Richard G. Scott, “Usa ka Panig-ingnan ang Akong Gihatag palibut. Si Elder Ballard miingon, “Walay lain dinhi niining Kaninyo,” 33. 10. Carole M. Stephens, “Kita Adunay Dako nga Rason nga Maglipay,” kalibutan nga ingon ka personal, ingon ka maamumahon, Liahona, Nob. 2013, 117. o makausab sa atong kinabuhi sama sa impluwensya sa 11. Linda K. Burton, “Gikinahanglan: Mga Kamot ug mga Kasingkasing usa ka matarung nga babaye.” 12 Samtang atong gipalambo sa Pagpadali sa Buhat,” 124. 12. M. Russell Ballard, “Mga Inahan ug mga Anak nga Babaye,” Liahona, ang atong espirituhanong gahum pinaagi sa personal nga Mayo 2010, 18. pag-ampo ug pagtuon sa kasulatan, hingpit nga pagka- 13. Discourses of Brigham Young, sel. John A. Widtsoe (1954), 216. 14. Gordon B. Hinckley, “Magbarug nga Lig-on ug Dili Matarug,” masulundon, ug matinud-anong motuman sa atong mga Tibuok Kalibutan nga Miting sa Pagbansay sa Pagpangulo, pakigsaad, kita mamahimo niana nga impluwensya. Ene. 10, 2004, 22.

Abril 2015 19

SALA NGA MAHIMONGDili HUYANG Ni Wendy Ulrich akus ba gayud ako nga mosulod pagsukol batok sa Kahayag ni Kristo nga “ sa balay sa Dios? Unsaon nako ania nato. Ang sala mao ang usa ka pag- pagkahimong takus kon dili pili sa pagsalig ni Satanas kay sa Dios, koT hingpit?” nagbutang kanato nga masilag sa atong “Ang Dios makahimo ba nga ang Amahan. Dili sama nato, si Jesukristo akong kahuyang mahimong kalig-on? hingpit nga walay sala ug makatubos Nagpuasa ug nag-ampo ko sa daghang sa atong mga sala. Kon kita sinserong mga adlaw nga makuha kini nga prob- maghinulsol—lakip sa pag-usab sa atong

lema gikan nako, apan ingon og walay hunahuna, kasingkasing, ug kinaiya; SA PHOTODISC/THINKSTOCK SA ISTOCK/THINKSTOCK; UBOS: GILITRATOHAN GILITRATOHAN IBABAW: kausaban.” “Sa misyon nagsunod ko sa ebanghelyo kanunay kay sa laing panahon sa akong kinabuhi, apan mas nakaamgo ko sa akong mga kasaypanan. Ngano, Ang mga limitasyon ug mga kon ako magtinarung og maayo, usahay kakulangan dili mga sala ug mobati ko og dili maayo?” Sa atong pagpamalandong sa maong dili makapugong nato nga mga pangutana, importante nga masab- mahimong limpyo ug takus tan nga samtang ang sala dili malika- yan nga makapalayo nato sa Dios, ang sa Espiritu. kahuyang, dili damhon, makagiya nato ngadto Kaniya.

Pag-ila tali sa Sala ug Kahuyang Sagad kitang maghunahuna sa sala ug kahuyang nga lain-laing matang sa depekto sa atong mga kalag, lain-laing kagrabe sa kalapasan. Apan ang mga kasulatan nagpasabut nga ang sala ug kahuyang lahi ra kaayo, nagkinahanglan og lain-laing mga pagtambal, ug dunay potensyal nga makamugna og lain-laing mga resulta. Kadaghanan nato mas pamilyar sa sala kay sa gusto natong angkunon, apan atong ribyuhon: Ang sala mao ang pagpili sa pagsupak sa mga sugo sa Dios o

20 Liahona Samtang ang atong sala walay duha-duha makapalayo nato gikan sa Dios, ang kahuyang sa laing bahin, makagiya nato padulong Kaniya.

nagtanyag og angay nga mga pagbasol o mga pagkumpisal; maghimo og mga pagpahiuli kon mahimo; ug dili na usbon ang sala sa umaabut— atong magamit ang Pag-ula ni Jesukristo, mapasaylo sa Dios, ug malimpyo pag-usab. Ang pagkalimpyo importante tungod kay walay mahugaw nga butang ang pagadawaton atubangan sa Dios. Apan kon ang atong tumong mao lamang nga mahimong inosente sama sa dihang mibiya kita sa presensya sa Dios, mas maayo pang nagpabilin kitang naghigda nga komportable sa atong mga kuna sa tibuok natong mga kinabuhi. Hinoon, mianhi kita sa kalibutan aron makat-on pinaagi sa kasinatian sa pag-ila sa maayo gikan sa dautan, motubo sa kaalam ug kahanas, magpuyo sa mga hiyas nga atong giam- pingan, ug moangkon sa mga personalidad sa pagkadiosnon—kauswagan nga dili nato mahimo gikan sa luwas nga mga limitasyon sa kuna. Ang kahuyang sa tawo dunay importante kaayo nga papel niining mahinungdanong katuyoan sa pagka-mortal. Sa dihang si Moroni nabalaka nga ang iyang kahuyang sa pagsulat maoy

Abril 2015 21 ANG SAAD makaingon nga bugal-bugalan sa mga tulukibon ug nagdapit nato sa pag-ila SA PAG-ULA Hentil ang sagrado nga mga butang, sa sala (giawhag ni Satanas) gikan “Ang pagpahiuli ang Ginoo mihatag niya’g kasiguroan sa kahuyang (gihulagway dinhi isip niini nga mga pulong: kondisyon nga “gihatag” ngari nato unsay dili nimo “Ug kon ang tawo moduol ngari sa Dios). mapahiuli, pag- kanako Ako mopakita ngadto kanila Mahimong atong ihulagway ang alim sa samad sa ilang kahuyang. Ako mohatag kahuyang isip limitasyon sa atong nga dili nimo maayo, pag-ayo ngadto sa mga tawo og kahuyang kaalam, gahum, ug kabalaan nga nianang imong naguba ug dili nga sila mahimo nga magpaubos; moabut isip usa ka tawo. Isip mga maayo mao gayud ang katuyoan ug ang akong grasya igo alang sa mortal natawo kita nga walay mahimo sa pag-ula ni Kristo. . . . tanan nga mga tawo nga magpaubos ug nagsalig, uban sa lain-laing pisikal “Akong sublion, gawas sa ilang mga kaugalingon sa akong nga kasaypanan ug natural nga mga sa pipila lang kinsa miapil sa atubangan; kay kon sila magpaubos kalagmitan. Nagdako ug gilibutan kita perdisyon, walay kinaiya, walay sa ilang mga kaugalingon sa akong sa ubang huyang nga mga mortal, atubangan, ug magbaton og hugot ug ang ilang mga pagtulun-an, mga pagkaadik, walay rebelyon, walay nga pagtuo ngari kanako, niana Ako ehemplo, ug pagtagad nato masalay- kalapasan, walay apostasiya, mohimo sa mahuyang nga mga bu- pon ug usahay makadaot. Sa atong walay krimen ang dili maapil tang nga mahimo nga malig-on huyang, mortal nga kahimtang mag- sa saad sa hingpit nga pagpa- ngadto kanila.” (Ether 12:27; antus kita sa pisikal ug emosyonal nga saylo. Mao kana ang saad tan-awa usab sa 1 Mga Taga- mga sakit, kagutom, ug kakapoy. Ma- sa pag-ula ni Kristo. Corinto 15:42–44; 2 Mga kasinati kita og tawhanong emosyon Presidente Boyd K. Packer, Presi- Taga-Corinto 12:7–10; sama sa kasuko, kasubo, ug kahadlok. dente sa Korum sa Napulog Duha 2 Nephi 3:21; ug Jacob 4:7). Kulang kita og kaalam, kahanas, abi- ka mga Apostoles, “The Brilliant Ang mga implikasyon nii- lidad sa paglahutay, ug kalig-on. Ug Morning of Forgiveness,” Ensign, ning pamilyar nga kasulatan ubos kita sa mga tintasyon sa daghang Nob. 1995, 19–20. mga matang. Bisan og Siya walay sala, si Jesukristo hingpit nga miapil nato sa kahimtang sa mortal nga kahuyang PAG-ILA SA SALA UG KAHUYANG Sala Kahuyang Kahulugan? Tinuyo nga pagsupak sa Dios Tawhanong limitasyon, sakit Tinubdan? Giawhag ni Satanas Kabahin sa atong moral nga kinaiya Dali madala sa pagtintal, emosyon, Tinuyo nga pagsupak sa mga kakapoy, pisikal o mental nga sakit, Mga ehemplo? sugo sa Dios, nagtuo kang pagkaignorante, natural nga mga Satanas kay sa Dios. kalagmitan, truma, kamatayon. Aduna ba si Jesus? Wala Oo Pagkamapainubsanon, hugot Ang atong mga tubag mao ang? Paghinulsol nga pagtuo kang Kristo ug paningkamot sa pagbuntog Grasya—usa ka Tubag sa Dios? Pagpasaylo makapahimo nga gahum

Nga moresulta sa? Pagkalimpyo gikan sa sala Pag-angkon og kabalaan, kalig-on

(tan-awa sa 2 Mga Taga-Corinto 13:4). Natawo siya nga Pagpakita og Pagkamapainubsanon ug bata nga walay mahimo sa usa ka mortal nga lawas ug Hugot nga Pagtuo gipadako sa dili hingpit nga mga magbalantay. Kinahang- Sa sayo pa sa atong kasinatian sa Simbahan, gitudloan lan siyang makat-on sa paglakaw, pag-istorya, pagtrabaho, kita sa importante nga mga elemento sa paghinulsol, apan ug pakigsabut-sabut sa uban. Gutumon ug kapuyon Siya, unsaon gayud nato sa pagpalambo og pagkamapainubsa- mobati og emosyon sa tawo, ug masakit, mag-antus, mag- non ug hugot nga pagtuo? Hunahunaa ang mosunod: dugo, ug mamatay. Siya “nga sa tanang paagi gitintal ingon kanato, hinoon wala makasala,” mitugyan sa Iyang kauga- • Pamalandong ug pag-ampo. Tungod kay kita hu- lingon ngadto sa pagka-mortal aron Siya “mobati sa pagka- yang, tingali dili ta makabantay nga kita nakahimo na luoy kanato sa atong mga kaluyahon” ug motabang nato og sala (nagtawag sa diha-diha ug lawom nga kausa- sa atong mga kahuyang (Mga Hebreohanon 4:15; tan-aw a ban sa hunahuna, kasingkasing, ug kinaiya) o uban usab sa Alma 7:11–12). sa kahuyang (nagtawag sa mapainubsanon, padayon Dili kita makahinulsol tungod sa pagkahuyang—ni nga paningkamot, pagkat-on, ug kalamboan). Giunsa ang kahuyang mismo makahimo nato nga dili limpyo. nato pagtan-aw kining mga butanga magdepende Dili kita motubo sa espirituhanong paagi gawas kon kita giunsa kita pagpadako ug sa atong kahingkod. Tingali mosalikway sa sala, apan dili usab kita motubo sa espiri- dunay elemento sa sala ug kahuyang sa usa ka kina- tuhanong paagi gawas kon kita modawat sa atong kahim- iya. Ang pagsulti nga ang usa ka sala usa ka kahuyang tang sa tawhanong kahuyang, motubag niini uban ang mosangpot sa pagpangatarungan imbis maghinulsol. pagkamapainubsanon ug hugot nga pagtuo, ug makat-on Ang pagsulti nga ang usa ka kahuyang usa ka sala pinaagi sa atong kahuyang sa pagsalig sa Dios. Sa dihang moresulta sa kaulaw, pagbasol, kaalaot, ug dili na si Moroni nabalaka sa kahuyang sa iyang pagsulat, ang mosalig sa mga saad sa Dios. Ang pagpamalandong Dios wala mosulti niya sa paghinulsol. Hinoon, ang Gi- ug pag-ampo makatabang nato sa paghimo niini nga noo mitudlo niya nga magmapainubsanon ug magbaton mga kalainan. og hugot nga pagtuo ni Kristo. Kon kita maaghup ug • Prayoridad. Tungod kay kita huyang, dili kita maka- matinud-anon, ang Dios nagtanyag og grasya—dili ka- himo sa matag gikinahanglan nga kausaban diha-diha pasayloan—isip solusyon alang sa kahuyang. Ang Bible dayon. Samtang magmapainubsanon ug magmatinud- Dictionary mipasabut nga ang grasya usa ka makapahimo anon kita sa pagbuntog sa atong tawhanong kahu- nga gahum gikan sa Dios sa pagbuhat unsay dili nato ma- yang pipila ka aspeto kada higayon, hinay-hinay buhat sa atong kaugalingon (tan-awa sa Bible Dictionary, natong makunhuran ang pagkaignorante, makahimo “Grace”)—ang angay nga diosnong solusyon diin Siya og maayong mga sumbanan nga maandan, maduga- “mohimo sa mahuyang nga mga butang nga mahimo nga ngan ang atong pisikal ug emosyonal nga kahimsog

GILITRATOHAN SA ISTOCK/THINKSTOCK GILITRATOHAN malig-on ngadto kanila.” ug kalagsik, ug maglig-on sa atong pagsalig sa Ginoo.

Abril 2015 23 Ang Dios makatabang nato nga makahibalo asa usab. Ang pailub usa ka timailhan sa atong hugot nga magsugod. pagtuo sa Ginoo, pasalamat alang sa Iyang pagsalig • Plano. Tungod kay kita huyang, ang pagpalig-on kanato, ug pagsalig sa Iyang mga saad. magkinahanglan og dugang nga matarung nga tinguha ug dakong pagdisiplina sa kaugalingon. Mag- Bisan kon kita sinserong maghinulsol sa atong mga kinahanglan usab kita og plano, magkat-on gikan sa sala, makaangkon og kapasayloan, ug mahimong limpyo atong mga sayop, magpalambo og mas epektibo nga pag-usab, magpabilin kitang huyang. Ubos gihapon kita sa mga estratehiya, mag-usab sa atong mga plano, ug sakit, emosyon, pagka-ignorante, natural nga mga kalag- mosulay pag-usab. Magkinahanglan kita og tabang mitan, kakapoy, ug tintasyon. Apan ang mga limitasyon ug gikan sa mga kasulatan, importante nga mga libro, mga kakulangan dili mga sala ug dili makapugong nato ug ubang mga tawo. Magsugod kita sa ginagmay, nga mahimong limpyo ug takus sa Espiritu. maglipay sa kalamboan, ug morisgo (bisan og mobati kita nga risgo ug huyang). Nagkinahanglan kita og Kahuyang ngadto sa Kalig-on suporta sa pagtabang nato sa paghimo og maayo nga Samtang si Satanas gustong mogamit sa atong mga pagpili bisan og kita gikapoy o nawad-an sa pagkahuyang sa pagdani nato sa pagpakasala, ang laum ug mga plano sa pag-usab kon kita masayop. • Pagbaton og pailub. Tungod kay kita huyang, ang kausaban tingali magkinahanglan og panahon. Dili lang dayon nato masalikway ang atong kahuyang sama sa atong pagsalikway sa sala. Ang mapainubsanon nga mga disipulo andam mobuhat sa unsay gikinahanglan, magkat-on nga dali makabangon, mapaningkamuton, ug dili mohunong. Ang pagkamapainubsanon makatabang nato nga dunay pailub sa atong mga kaugalingon ug sa uban kinsa huyang PAG-ILA SA MAPUSLANON NGA KAHASOL SA KONSYENSYA (DIOSNONG KASUBO) UG PAGKAMAPAINUBSA- NON GIKAN SA DILI MAKATABANG NGA SAYOP NGA IMITASYON NGA MAO ANG KAULAWAN Mapuslanon nga Kahasol Hugot nga Pagtuo ug Makadaot nga Pagkaulaw— sa Konsyensya— Pagkamapainubsanon— Dili Makatabang nga Imitasyon Diosnong Kasubo alang sa Sala Kristohanong Kaaghup sa Kahuyang Kita kalagmitan: Kita kalagmitan: Kita kalagmitan: • Mobati og kasubo sa pagsupak sa • Mobati og kalma nga kasiguroan • Mobati nga walay bili, walay paglaum. atong moral nga sumbanan. ug pagdawat sa kaugalingon, bisan • Mosulay sa pagtago sa atong mga • Mohinulsol, mousab sa atong sa atong tanang kasaypanan. kahuyang gikan sa uban. hunahuna, kasingkasing, kinaiya. • Morisgo aron makatubo ug • Mahadlok nga mahibaloan. • Madayganon, mokumpisal sa atong makasalmot. • Mobasul sa uban tungod sa mga mga sayop, maningkamot sa pag-ayo. • Moangkon og mga responsibilidad problema. • Motubo ug magkat-on. alang sa mga sayop, motinguha • Maglikay sa risgo, nagtan-aw sa • Makakita sa atong mga kaugalingon nga mouswag. kapakyasan nga makapaubos. nga natural nga maayo, may bili. • Makat-on gikan sa mga sayop ug • Makigkompetensya ug motandi sa • Magtinguha sa pagpahiangay sa mosulay pag-usab. atong mga kaugalingon sa uban. atong kinaiya uban sa positibo nga • Mopalambo og makalingaw nga • Mahimong dili masaligon ug konsepto sa atong kaugalingon. kinaiya ug motagamtam sa kinabuhi badlungon o maduha-duhaon. • Mosalig sa hingpit sa matubsanong ug sa uban. • Mabiay-biayon o sobra ra ka seryoso. gahum sa Pag-ula ni Jesukristo. • Motan-aw sa atong mga kahuyang • Mabalaka sa atong mga kapakyasan isip naghatag kanato og susama o sa atong bintaha. nga sitwasyon sa uban. • Mahadlok sa pagsalikway ug kasilag • Magmapailubon sa mga kahuyang sa Dios. ug mga kasaypanan sa uban • Modako ang pagsalig sa gugma ug tabang sa Dios

Dios makagamit sa tawhanong kahuyang sa pagtudlo, paghatag og bili sa kalig-on ug pagpugong sa kahuyang paglig-on, ug pagpanalangin nato. Lahi sa unsay atong nga nag-uban niini. gipaabut o gilauman, hinoon, ang Dios dili kanunay Adunay lain, gani mas gamhanang paagi nga mahimo sa “mohimo sa huyang nga mga butang nga mahimong Dios ang huyang nga mga butang nga malig-on ngari nato. lig-on” ngari nato pinaagi sa pagkuha sa atong kahuyang. Ang Ginoo miingon ngadto ni Moroni sa Ether 12:37, “Tu- Sa dihang si Apostol Pablo nagbalik-balik sa pag-ampo ngod kay ikaw nakakita sa imong kahuyang ikaw himoon nga kuhaon sa Dios ang “tunok dinhi sa lawas” nga gi- og malig-on, gani ngadto sa paglingkod sa dapit diin Ako gamit ni Satanas sa pagpasakit kaniya, ang Dios misulti nag-andam diha sa mga mansyon sa akong Amahan.” ni Pablo, “Ang akong grasya igo alang kanimo: kay ang Dinhi ang Dios wala motanyag sa pag-usab sa kahuyang akong gahum ginahingpit diha sa kahuyang” (2 Mga Taga- ni Moroni, apan sa pag-usab ni Moroni. Pinaagi sa pagpa- Corinto 12:7, 9). ningkamot sa hagit sa tawhanong kahuyang, si Moroni—ug Dunay daghang mga paagi nga ang Ginoo mohimo sa kita—makat-on og gugma nga putli, kapuangod, kaaghup, “mahuyang nga mga butang nga mahimo nga malig-on.” pailub, kaisug, taas nga pag-antus, kaalam, kalagsik, pag- Bisan og Iyang kuhaon ang kahuyang pinaagi sa talag- pasaylo, pagkadali makabangon o resilience, pasalamat, saong tambal nga atong gilauman, sa akong personal pagkamamugnaon, ug daghan pang laing mga hiyas nga nga kasinatian talagsa ra kini. Pananglitan, wala koy makahimo nato nga mas sama sa Amahan sa Langit. Mao nakita nga ebidensya nga ang Dios mikuha sa kahuyang kini ang mga hiyas nga atong palamboon sa pag-anhi sa ni Moroni sa pagsulat human sa inila nga bersikulo sa kalibutan, ang Kristohanong mga kinaiya nga mag-andam Ether 12. Mahimong himoon sa Dios ang huyang nga mga nato alang sa mga mansyon sa kalangitan. butang nga malig-on pinaagi sa pagtabang nato sa pag- Mas makita ang gugma, kaalam, ug matubsanong gahum buntog sa atong mga kahuyang, makaangkon og angay sa Dios diha sa Iyang abilidad sa paghimo sa atong mga nga panglantaw mahitungod niini, ug mopalambo niini sa pakigbisog sa tawhanong kahuyang ngadto sa bililhong hinay-hinay. Usab, ang mga kalig-on ug mga kahuyang sa diosnong mga hiyas ug mga kalig-on nga makapahimo kasagaran sumpay ra (sama sa kalig-on sa determinasyon nato nga mas sama Kaniya. ◼

PAGHULAGWAY SA LITRATO PINAAGI NI COLIN LIGERTWOOD SA LITRATO PAGHULAGWAY ug kahuyang sa pagkagahig ulo), ug kita makakat-on sa Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.

Abril 2015 25

Ni Elder W. Christopher Waddell Sa Seventy NGARelihiyon PUTLI

Ang pagserbisyo nga dili maghunahuna sa kaugalingon—pagkalimot sa atong kaugalingon, pagtubag sa mga panginahanglan sa uban, ug paghalad sa atong kaugalingon sa pagserbisyo nila—sa kanunay mao ang timaan sa mga disipulo ni Jesukristo.

a Mateo kapitulo 11 ang Manluluwas nagtudlo kanato Ang pagserbisyo nga dili maghunahuna sa kaugali- og importanting leksyon pinaagi sa Iyang lihok agi ngon—pagkalimot sa atong kaugalingon, pagtubag sa mga og tubag ngadto sa gipangutana sa mga disipulo ni panginahanglan sa uban, ug paghalad sa atong kaugali- SJuan Bautista: ngon sa pagserbisyo nila—sa kanunay mao ang timaan “Sa pagkadungog ni Juan didto sa bilanggoan mahitu- sa mga disipulo ni Jesukristo. Sama sa gitudlo ni Haring ngod sa mga nabuhat ni Kristo, iyang gipaadtoan siyag mga Benjamin sobra sa 100 ka tuig sa wala pa matawo ang tinun-an niya, Manluluwas, “Kon kamo anaa sa pag-alagad sa inyong mga “Nanag-ingon kaniya, Ikaw ba kadtong moanhi, o mag- isigkatawo kamo anaa lamang sa pag-alagad sa inyong paabut pa ba kamig lain? Dios” (Mosiah 2:17). “Kanila mitubag si Jesus nga nag-ingon, Adtoa ug su- Si Santiago nagpahinumdom kanato nga ang mahinung- ginli ninyo si Juan sa mga butang nga inyong nadungog danong bahin sa “relihiyon nga putli” makaplagan sa atong ug nakita: pagserbisyo sa uban samtang kita “[mo]duaw sa mga ilo “Ang mga buta makakita na, ug ang mga bakul makala- ug mga babayeng balo sa ilang mga pagkaguol” (Santiago kaw na, ug ang mga sanlahon nangahinlo, ug ang mga bu- 1:27). Ang “relihiyon nga putli” labaw pa sa pagpahayag sa ngol makabati na, ug ang mga patay gipamanhaw, ug ang pagtuo; kini ang pagpakita sa pagtuo. mga kabus gikawalihan sa maayong balita” (Mateo 11:2–5). Imbis nga mohatag og mubo nga doktrinal nga pag- Higugmaa ang Inyong Isig Ka Ingon pasabut nga naghulagway nga Siya, sa tinuoray, “kadtong Tunga-tunga sa Hulyo 1984, mga pipila lang ka semana moanhi,” ang Manluluwas mitubag pinaagi sa Iyang binu- human ang akong asawa, si Carol, ug ako naminyo sa Los hatan—Iyang ehemplo sa pagserbisyo. Angeles California Temple, kami padulong sa Utah, diin Sa Abril 2014 nga kinatibuk-ang komperensya, si Elder akong sugdan ang akong pagpanarbaho ug humanon ni Richard G. Scott sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apos- Carol ang iyang pag-eskw ela sa kolehiyo. Lahi-lahi nga toles mipahinumdom kanatong tanan: “Kita labing maka- sakyanan ang among gi-dra yban. Sulod niining duha ka serbisyo sa atong Amahan sa Langit pinaagi sa matarung sakyanan, among gidala ang tanan namong gipanag-iya. nga pag-impluw ensya sa uban ug pagserbisyo kanila. Ang Mga tunga-tunga sa among destinasyon, gilugar ni Carol labing maayong panig-ingnan kinsa nabuhi dinhi sa kalibu- ang iyang sakyanan ug misugod sa pagsinyas nako. Kini 1

MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI ANNIE HENRIE MGA PAGHULAGWAY tan mao ang atong Manluluwas, si Jesukristo.” panahon nga wala pay mga cell phone ug smartphone,

Abril 2015 27 texting ug Twitter. Nagtan-aw sa iyang panagway diha sa Kon kita makasugat og “isig ka ingon”—diha sa dalan bintana sa sakyanan, makita nako nga dili maayo ang iyang o diha sa atong panimalay, diha sa playground o sa atong gipamati. Siya misinyas nga siya makapadayon sa pag- eskwelahan, sa trabahoan o sa simbahan—samtang kita drayb, apan nabalaka ko sa akong bag-ong asawa. nagtinguha, nakakita, ug nagbuhat, kita mahimong mas Samtang nagkaduol nami sa gamayng lungsod sa mahisama sa Manluluwas, nagpadayon sa pagpanalangin Beaver, Utah, gilugar na usab niya iyang sakyanan, ug ug pagserbisyo. nakabantay ko nga kinahanglan na niyang mohunong. Nagkasakit siya ug dili na makapadayon. Kami adunay Pagtinguha duha ka sakyanan nga puno sa mga sinina ug mga regalo Si Elder Neal A. Maxwell (1926–2004) sa Korum sa sa kasal, apan sa walay swerte gamay ra among kwarta. Napulog Duha ka mga Apostoles mitudlo: Wala mi budget para sa hotel. Dili ko sigurado unsay “Dili sama sa atong talagsaong Manluluwas, siguradong buhaton. dili kita maka-ula sa mga sala sa katawhan! Dugang pa, Kaming duha wala pa kaadto sa Beaver, ug wala masa- siguradong dili nato madala ang tanang mortal nga mga yud kon unsay buhaton, nag-dra yb mi og pipila ka minutos sakit, kahuyang, ug kasubo (tan-aw a sa Alma 7:11–12). hangtud nakakita ko og parke. Mihunong mi sa parkinga- “Apan, sa atong ginagmay nga paagi, sama sa pagdapit nan ug nakakita og landong sa kahoy, diin akong gibutang sa Manluluwas, kita maningkamot nga mahimong ‘gani ang habol aron makapahulay si Carol. sama [Kaniya]’ (3 Nephi 27:27).” 3 Mga pipila ka minuto ang milabay laing sakyanan ang Samtang kita magtinguha nga mahimong sama Kaniya, miabut sa parkinganan ug mihunong tupad sa among duha uban sa kinasingkasing nga tinguha sa pagpanalangin ka sakyanan. Usa ka babaye, mga kaedad sa among ina- sa “isig ka ingon,” kita mahatagan og mga oportunidad han, migawas sa iyang sakyanan ug nangutana kon aduna sa pagkalimot sa atong kaugalingon ug pagtabang sa bay problema ug kon makatabang ba siya. Siya miingon uban. Kini nga mga oportunidad mahimong kanunay nga siya nakamatikod namo samtang siya nag-dra yb ug dili sayon, nagsulay sa atong tinuod nga tinguha nga mibati nga mohunong siya. Sa dihang among gipasabut sa mahimong mas mahisama sa Agalon, kansang pagser- among sitwasyon, siya diha-diha dayon midapit namo nga bisyo labaw sa tanan, ang Iyang mahangturong Pag-ula, moadto sa iyang balay, diin kami makapahulay kutob sa dili gayud sayon. “Bisan pa niana,” Siya mipahayag, among gikinahanglan. “himaya ngadto sa Amahan, ug Ako nakaambit ug na- Sa wala madugay anaa na kami sa komportabling hig- kahuman sa akong mga pagpangandam alang sa mga daanan sa bugnawng kwarto sa basement sa iyang balay. katawhan” (D&P 19:19). Sa dihang nakapahimutang nami, kining buotan kaayo Ang matinuorong pagtinguha nga mas mahisama sa nga sister misulti nga siya adunay pipila ka mga adtuon ug Manluluwas makapahimo kanato nga makakita sa unsay mabilin mi nga kami-kami lang sulod sa pipila ka oras. Siya dili unta nato makit-an. Ang among buotan nga Samarian- miingon nga kon kami gutumon, mahimo ming mokaon hon nagkinabuhi nga maduol sa Espiritu aron makatubag unsay among makita diha sa kusina, ug kon kami mobiya sa pagdasig ug pagduol sa nanginahanglang estranghero. nga wala pa siya kauli, siradoan lang namo ang atubangan nga pultahan. Pagkakita Human makatulog og tarung, si Carol mibati nga miarang- Ang pagtan-aw gamit ang espirituhanon nga mga arang ug among gipadayon ang among pagbiyahe nga wala mata mao ang pagkakita sa mga butang kon unsa gyud na mohapit sa kusina. Sa among pagbiya, wala pa makauli kini ug sa pag-ila sa mga panginahanglan nga wala nato ang buotan nga babaye. Sa among kaulaw, wala namo mamatikdi. Sa sambingay sa karnero ug kanding, wala gisulat ang address ug wala mi makatarung og pasalamat sa niadtong “napanalanginan” ni niadtong “gitunglo” nakaila buotang Samarianhon, kinsa mihunong ug mibukas sa iyang sa Manluluwas diha kanila nga gigutom, giuhaw, hubo, panimalay para sa mga nanginahanglang estranghero. o nabilanggo. Sila mitubag sa ilang ganti pinaagi sa pagpa- Samtang namalandong ko niining kasinatian, ang mga ngutana, “Kanus-a ba kami nakakita kanimo?” (Tan-awa pulong ni Presidente Thomas S. Monson, kinsa nagsunod sa Mateo 25:34–44). sa sugo sa Manluluwas nga “lakaw ug buhata ang ingon” Kadto lamang nakakita gamit ang espirituhanong mga (tan-awa sa Lucas 10:37) sama ni bisan kinsa nga tawo, ma- mata, makaila sa panginahanglan, mobuhat ug mopanala- kahunahuna: “Dili kita tinud-anay nga mahigugma sa Dios ngin niadtong nag-antus. Ang among buotan nga Samar kon dili nato higugmaon ang atong isig ka ingon niining ianhon nakaila sa panginahanglan samtang siya nakakita mortal nga kinabuhi.” 2 gamit ang espirituhanong mga mata.

28 Liahona Paglihok Si Presidente Monson mitudlo niining sama nga mga Kita mahimong nakakita sa mga panginahanglan sa baruganan: atong palibut apan mibati nga dili sarang sa pagtubag, “Kitang tanan, sa panaw sa pagka-mortal, mobiyahe naghunahuna nga ang naa kanato dili paigo. Samtang sa atong kaugalingong Dalan sa Jericho. Unsa kaha ang kita nagtinguha nga mahimong sama Kaniya ug samtang inyong kasinatian? Unsa kaha ang akong kasinatian? Ma- atong makita ang panginahanglan sa atong isig ka ingon pakyas kaha ko sa pagmatikod niadtong biktima sa mga pinaagi sa espirituhanong mga mata, kita kinahanglang kawatan ug nanginahanglan sa akong tabang? Kamo ba? mosalig nga ang Ginoo motabang kanato, ug dayon kita “Ako ba kaha ang makakita sa nasakitan ug naka- molihok. dungog sa iyang pangamuyo, apan mobalhin sa pikas Sa pagsulod sa templo, si Pedro ug Juan nakakita dalan? Kamo ba? og tawo nga “bakul sukad pa sa iyang pagkahimugso” “O ako ba kaha ang makakita, makadungog, mihunong, kinsa nangayo og limos kanila (tan-aw a sa Mga Buhat ug mitabang? Kamo ba? 3:1–3). Ang tubag ni Pedro usa ka ehemplo ug pagdapit “Si Jesus mihatag sa atong panultihon, ‘Lakaw ug buhata kanatong tanan: ang ingon.’ Kon kita mosunod niana nga pamahayag, kita “Ako walay salapi o bulawan, apan sa ania kanako makakita sa atong mahangturong panglantaw sa hingpit hatagan ko ikaw: Sa ngalan ni Jesukristo nga Nazaretnon nga kalipay nga panagsa ra matupngan ug dili malabwan.” 4 paglakaw. Samtang kita mahimong mas mahisama sa Manluluwas “Ug iyang gikuptan siya sa tuong kamot ug gialsa” (Mga pinaagi sa pagtinguha, pagkakita, ug paglihok, kita masa- Buhat 3:6–7). yud sa katinuod sa pulong ni Haring Benjamin: “Kon kamo Kita mahimong molihok pinaagi sa paggahin sa atong anaa sa pag-alagad sa inyong mga isigkatawo kamo anaa panahon ug paghatag sa atong talento, mabinationg pu- lamang sa pag-alagad sa inyong Dios” (Mosiah 2:17). ◼ long, o pisikal nga buhat. Samtang kita nagtinguha ug nakakita, kita mabutang sa mga kahimtang ug sitwasyon diin MUBO NGA MGA SULAT kita makalihok ug makapanalangin. Ang among buotan 1. Richard G. Scott, “Usa ka Liahona, Mayo 2014, 91. nga Samarianhon milihok. Iya kaming gipasulod sa iyang Panig-ingnan ang Akong 3. Neal A. Maxwell, “Apply the balay ug mihatag kanamo unsay anaa kaniya. Sa tinuoray Gihatag Kaninyo,” Liahona, Atoning Blood of Christ,” Mayo 2014, 35. Ensign, Nob. 1997, 22. siya miingon, “Kay aduna ko niini hatagan ko kamo.” Mao 2. Thomas S. Monson, “Gugma— 4. Thomas S. Monson, “Your Jericho gyud ni ang atong gikinahanglan. ang Kahulugan sa Ebanghelyo,” Road,” Ensign, Mayo 1977, 71.

PAGTINGUHA NGA PAGKAKITA UBAN SA PAGLIHOK UG KINASINGKASING ESPIRITUHANONG MGA MATA PAGPANALANGIN

Abril 2015 29

“Nagkinahanglan Ko Nimo MATAG TAKNA” Kon wala na mi kahibalo unsay pay itudlo, ang akong kompanyon misugyot nga manganta mi og himno.

Ni Jonathan H. Westover sa ka nindot nga hapon sa Dominggo sa akong mis- Human sila mohatag namo og meryenda, nanglingkod yon didto sa Balsan, Korea, ang akong kompanyon mi ug nagsugod sa pagsulti. Imbis magsugod dayon mi ug ako nanamilit sa mga miyembro human sa pagsa leksyon, si Pak Mi-Jung gusto nga makaila pa namo ug Usimba ug molakaw na unta mi aron mag-prosel yte sa di- mosulti namo sa sirkumstansya sa iyang pamilya. Miistorya hang ang ward mission leader mipaila-ila namo sa 12 anyos siya namo mahitungod sa ilang bag-ong mga pagsulay ug nga batang lalaki, si Kong Sung-Gyun. Misimba siya nia- mga kalisud nga ilang giagian, lakip sa bag-ong pagpa- nang adlawa ug gustong makat-on pa sa ebanghelyo. kigbisog sa iyang anak nga lalaki sa kanser. Malampuson Dayag lang nga ganahan mi sa kahigayunan sa pagtudlo siyang miagi sa pagtambal ginamit ang radiation, ug ang niya, apan nahadlok usab ko mahitungod sa pagtudlo sa kanser karon nawala, apan ang mga doktor mipasidaan tawo nga bata pa kaayo. Nakahukom mi sa pagsiguro nga nila nga kini mahimong mobalik pag-usab bisan unsang kami dunay pagtugot sa iyang mga ginikanan, mao nga orasa. Kini lisud kaayo sa pamilya. Working-class sila nga nanawag ko sa balay ni Kong Sung-Gyun ug nakigsulti og pamilya, ug ang amahan kinahanglang motrabaho pag-ay o kadiyot sa iyang inahan, si Pak Mi-Jung. Nasurprisa ko sa aron duna silay kapuy-an ug pagkaon. dihang siya miingon nga siya nalipay nga ang iyang anak Nakugang ko ug naguol sa mga pagsulay sa ilang mga nangita og katambongan nga simbahan ug nga siya mali- kinabuhi. Ang kinabuhi dili sayon alang kanila, apan ang pay nga kami motudlo kaniya. kasuod sa pamilya klaro kaayo kay sa akong nakita sa bisan kinsa nga pamilya nga akong nahimamat sa Korea, Wala Damha nga mga Investigator nga maoy masulti sa katilingban nga family-oriented sama Pagkasunod gabii miabut mi sa balay sa batang lalaki, sa Korea. Mibiya kami sa ilang panimalay nianang gabhi- andam nga motudlo. Nasurprisa mi pagkahibalo nga si Pak ona nga mas nakaila pa niining espesyal nga pamilya ug Mi-Jung gusto usab namo nga motudlo sa iyang anak nga nakabaton sa oportunidad sa pagpakigbahin sa mensahe babaye, si Kong Su-Jin. Ug tungod kay estranghero kami sa sa ebanghelyo uban kanila. iyang panimalay, si Pak Mi-Jung gusto usab moapil sa mga Ang akong kompanyon ug ako mibalik og makadaghan leksyon. Dayag lang nga nalipay mi nga motudlo kutob sa nianang semanaha aron sa pagtudlo kanila, matag higayon

MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI JULIA YELLOW; BAMBOO ART PINAAGI SA ISTOCK/THINKSTOCK PINAAGI NI JULIA YELLOW; MGA PAGHULAGWAY gusto nga maminaw. nakasinati mi og kadasig ug kamanggihatagon nga among

Abril 2015 31 nasinati sa among unang pagbisita. Sa dihang nahisgutan na ang bunyag, ang mga bata ganahan kaayo nga magpasakop sa Simbahan. Hinoon, ang ilang inahan wala moapil sa ilang kadasig. Bisan og ang among pagtudlo nakapahi- muot niya ug nanghinaut siya nga tinuod kini, wala niya batia nga siya makahimo ug makatuman sa matang sa mga pasalig nga gikinahanglan sa pag-apil sa Simbahan. Wala usab niya batia nga angay alang niya nga magpabunyag nga wala ang iyang bana, nga wala pa namo mahimamat. Hinoon, andam siya sa pagpadayon sa pagpakigkita namo ug usab gusto nga moapil sa iyang mga anak sa pagsimba. Sa hapit na matapos ang ikaduhang semana, samtang nagpadayon mi sa pagtudlo niya sa iyang panimalay, among nahimamat ang iyang bana, si Kon Kuk-Won—ma - painubsanon, matinahuron, ug manggihatagon nga tawo. Miapil siya namo sa katapusan nga pipila ka mga panag- hisgutan ug diha-diha mituo sa tanan nga among gitudlo, lakip sa mga doktrina nga sa uban lisud sama sa ikapulo ug sa Pulong sa Kaalam. Bisan pa sa ilang sitwasyon nga naglisud sa kwarta, nagsugod sila sa pagbayad sa ikapulo. Ang bugtong babag sa amahan mao lang ang pagtrabaho sa mga Dominggo. Nagtrabaho siya sa Seoul International Airport kada Dominggo, mao nga dili siya makasimba uban sa iyang pamilya. Bisan pa sa iskedyul sa iyang trabaho, Ang Espiritu kusog kaayo diha sa kwarto sa among siya ug ang iyang asawa naningkamot sa pagtambong sa bunyag sa ilang mga anak pagkasunod Dominggo. pagkompleto sa katapusang bersikulo. Si Pak Pagkahuman sa bunyag sa mga bata, nagpadayon kami Mi-Jung mitan-aw nako ug miingon, “Kinahanglan sa pag-adto sa panimalay sa pamilya. Nag-family home evening kami, mipakigbahin kami og mga kasulatan ug kong magpabunyag.” makabayaw nga mga kasinatian, ug mipaila nila sa mga miyembro sa ward. Hinoon, bisan pa sa nagpadayon nga ko nga nakahibalo nga nagpuasa na sila matag karon ug mga kasinatian sa ebanghelyo, ang mga ginikanan layo pa unya sa ilang kaugalingon, alang sa panglawas sa ilang nga mabunyagan. anak nga lalaki ug alang sa kausaban sa iskedyul sa Niining higayona ang akong kompanyon nabalhin, ug trabaho nga makapahimo ni Kon Kuk-Won sa pagsimba. ang akong bag-ong kompanyon usa ka elder nga gikan Human ang akong kompanyon ug ako miapil nila sa pa sa missionary training center. Puno siya sa hugot nga pagpuasa, ang among mga pag-ampo natubag ug ang pagtuo, kalagsik, ug kadasig, ug sa tinuod lang naglisud iskedyul sa trabaho ni Kong Kuk-Won nausab. Apan si ko sa pag-apas niya. Human mahimamat sila si Kong Pak Mi-Jung nagduha-duha gihapon sa pagpabunyag. Kuk-Won ug Pak Mi-Jung sa pipila ka okasyon, ang akong kompanyon miduol nako ug nangutana kon ang Usa ka Dinasig nga Ideya akong kompanyon kaniadto ug ako nakapuasa ba o wala Ang akong kompanyon dayon dunay laing nindot nga uban kanila. Wala kami makapuasa. Gani, wala gyud ideya. Iyang gikuha sa iyang bulsa ang pocket-sized nga kana moabut sa akong hunahuna. Mao nga nakigkita libro sa himno ug mihangyo kon makakanta ba kami kami sa pamilya ug misugyot nga magpuasa. Nakugang uban nila. Bisan og nakakanta na kami sa una, wala

32 Liahona nako makita si Pak Mi-Jung nga mikanta pasundayag sa musika: “Nagkinahanglan Ko ANG MGA ug nagtuo lang nga dili siya ganahan nga Nimo Matag Takna.” HIMNO MA- mokanta o dili komportable tungod kay ang Sa katapusan nahuman ang akong misyon KAHUPAY SA musika bag-o ngadto kaniya. Ang akong ug mipauli. Human sa usa ka tuig sa kole- NAGBANGUTAN kompanyon nangutana kaniya kon duna ba hiyo, mibalik ko sa Korea alang sa summer “Pipila sa labing ma- siyay paborito nga himno, ug sa akong ka- internship, ug kada tapos semana akong hinungdanon nga tingala, na-emosy onal siya ug mitubag nga gipaniguro ang pagbisita sa daghang es- mga wali gisangyaw sukad pa sa iyang pagkagamay nga bata, pesyal nga mga higala ug mga pamilya nga pinaagi sa pagkanta ang iyang paborito nga himno mao ang akong nahimamat sa akong misyon. Human og mga himno. Ang “Nagkinahanglan Ko Nimo Matag Takna” sa pipila ka semana nakabalik ko ngadto sa mga himno moagni (Mga Himno ug mga Awit sa mga Bata, Balsan ug nahimamat kining espesyal nga pa- kanato sa paghi- nu. 12). Nagsugod mi sa pagkanta sa upat milya. Sa pag-abut nako sa ilang balay, akong nulsol ug maayo ka klasing tingog, ang amahan nagkanta sa namatikdan nga dunay nawala—ang ilang nga mga binuha- melodiya, ang inahan nagkanta og alto, ang anak nga lalaki. Naghilak, si Pak Mi-Jung tan, mopalig-on sa akong kompanyon nagkanta og tenor, ug misulti sa balita ngari nako: ang kanser sa ako nagkanta sa bass. ilang anak nga lalaki mibalik ug, sa edad pagpamatuod ug Ang Espiritu kusog kaayo diha sa kwarto. nga 14 namatay siya. hugot nga pag- Sa among pagkanta sa ikatulo nga bersikulo, Samtang naningkamot ko sa pagpadayag tuo, mohupay sa ang inahan nabuntog sa emosyon, ug nawala sa akong pahasubo ug nakigbisog sa kasakit gilaay, mohupay sa ang iyang tingog samtang nagpadayon mi: nga akong gibati, si Kong Kuk-Won misiguro nagbangutan, ug modasig nato sa Nagkinahanglan ko, nako nga ang tanan OK ra. Ganahan kaayo paglahutay hangtud Nimo matag takna. sila sa ebanghelyo, matinud-anong misimba, sa katapusan” Dali o kinabuhi ug naghinam-hinam sa adlaw nga mabugkos Ko mawala. sila alang karon ug sa tibuok kahangturan “First Presidency Preface,” Hymns, ix. Ako nagkinahanglan; didto sa Seoul Korea Temple. Bisan sa kasakit Nimo matag takna; nga ilang gibati, ang pamilya nasayud nga Ako panalangini; ilang makita pag-usab si Kong Sung-Gyun ug Manluluwas! magkahiusa pag-usab. Si Pak Mi-Jung misulti usab nako nga ang pagkanta og mga himno Sa among pagkompleto sa ikaupat ug kada adlaw nakatabang niya nga makakaplag katapusan nga bersikulo, naghilak na siya. og kalig-on aron makasugakod ug mobati sa Naningkamot ang iyang bana sa paghupay dugang kalinaw nga ikahatag sa Espiritu. niya, sa katapusan naulian ra siya. Mitan-aw Sa akong pagbiya sa ilang panimalay siya nako ug miingon, “Kinahanglan kong nianang gabhiona, namalandong ko pag- magpabunyag.” usab sa mga pulong sa paborito nga himno Ang tulumanon sa bunyag alang ni Kong ni Pak Mi-Jung. Mapasalamaton ko nga ang Kuk-Won ug Pak Mi-Jung nianang Dominggo Langitnong Amahan mipanalangin sa pamilya sa hapon mao ang usa sa labing espirituha- og kalinaw human sa pagkamatay ni Kong non sa akong misyon. Ang ilang mga anak Sung-Gyun, ug ilabi na nga mapasalamaton miapil sa programa, ug daghang lokal nga ko sa papel sa Espiritu sa pagkakabig ni mga miyembro mitambong sa pagpakita Pak Mi-Jung, nga nakapahimo sa pamilya og suporta alang sa labing bag-ong naka- nga mokwalipay sa mahangturong mga big nga pamilya sa ilang ward. Ang akong panalangin sa templo. ◼ kompanyon ug ako mihatag og espesyal nga Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.

Abril 2015 33 Ni Presidente Ang Boyd K. Packer Presidente sa Korum sa Napulog Walay Paghunahuna Duha ka mga Apostoles sa Kaugalingon ug Sagradong Sakripisyo sa Manluluwas

Ang Ginoo anaa kanunay. Iyang giantus THE NETHERLANDS, ON SA DORDRECHTS MUSEUM, DORDRECHT, ug gibayaran ang silot kon andam mo nga modawat Niya isip inyong Manunubos.

itang tanan nagkina- makapangayo og pasaylo, ni KABUBUT- SCHEFFER, SA MAAYONG NI ARY buhi nga utangan sa makakorihir; busa, nagdala espirituhanong paagi. mo og palas-anun. Karon KSa usa ka paagi o sa lain, panahon na nga gamiton ang ang bayrunon (account) pulong nga kahasol sa kon- nagtubo. Kon hinay-hinay sensya, diin ang lama sama inyong bayaran, dili kaayo sa indelible nga tinta ug dili mo mabalaka. Sa dili ma- sayon nga matangtang. Ang dugay makakat-on mo og pagbati nga may kalabutan sa disiplina ug masayud nga kahasol sa konsensya mao ang adunay moabut nga adlaw pagkawala sa kadasig, pagma- sa pagpaningil. Pagkat-on sa pagbayad hay sa nawala nga mga panalangin ug mga sa inyong espiritwal nga utang kanunay oportunidad. kaysa pasagdan nga magtubo ang interes Kon kamo nanlimbasug sa kahasol sa ug silot niini. konsensya, kamo sama sa mga tawo diha Tungod kay kamo gisulayan, gidahu- sa Basahon ni Mormon diin ang propeta man nga kamo makahimo og mga sayop. miingon, “Tungod sa ilang kadautan ang Naghunahuna ko nga kamo nakabuhat og simbahan misugod sa pagkunhod; ug sila mga butang sa inyong kinabuhi nga inyong misugod sa dili pagtuo sa espiritu sa pag-

gibasulan, gani mga butang nga dili kamo panagna ug sa espiritu sa pagpadayag; GIKAN SA PHOTOS.COM/THINKSTOCK; TUO: SI KRISTO DIHA GETSEMANI, PAGHULAGWAY SA WALA: BACKGROUND GIKAN SA ISTOCK/THINKSTOCK DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN;

34 Liahona ug ang mga paghukom sa Dios sa wa- aduna pa bay mga butang nga wala ma- lay kalooy motan-aw kanila sa nawong” sulbad nga nakasamok kaninyo? Aduna (Helaman 4:23). bay butang nga nakapakonsensya kaninyo? Kanunay natong sulbaron ang atong Kamo ba, sa usa ka bahin o sa lain, nahasol problema sa kahasol sa konsensya pinaagi sa konsensya nga dili ingon niana ka grabe sa pagsulti sa uban ug pagsulti sa atong o grabe kaayo? kaugalingon nga ok ra kini. Apan sa usa Kanunay kami makadawat og mga sulat ka paagi, sa atong kinahiladman, wala kita gikan niadtong nakahimo og dagkong mga motuo niini. Ni kita motuo sa atong kauga- sayop ug nabug-atan. Sila naghangyo: “Ma- lingon kon ato kining isulti. Kita mas nahi- pasaylo pa ba ko? Mausab pa ba ko?” Ang balo. Kini mahinungdanon! tubag kay oo! Ang mga propeta kanunay nagtudlo sa Si Pablo mitudlo sa mga taga-Corinto, paghinulsol. Si Alma miingon, “Tan-aw a, “Kaninyo walay nakaabut nga bisan unsang siya moanhi aron pagtubos niadto kinsa pagpanulay nga dili maantus sa tawo: ang pagabunyagan ngadto sa paghinulsol, pi- Dios kasaligan, ug dili niya itugot kamo nga naagi sa hugot nga pagtuo sa iyang ngalan” pagapanulayon sa labaw sa inyong kaara- (Alma 9:27). ngan, apan uban sa pagpanulay siya maga- Prangka nga misulti si Alma ngadto tagana usab og lutsanan sa paglikay aron sa iyang badlungong anak, “Karon, ang kamo makahimo sa pag-antus niini” (1 Mga paghinulsol dili modangat ngadto sa mga Taga-Corinto 10:13). tawo gawas kon adunay silot, diin usab Ang ebanghelyo nagtudlo kanato nga walay katapusan ingon sa kinabuhi sa ang kahupayan gikan sa kasakit ug kahasol kalag nga kinahanglan maingon, gipau- sa konsensya maangkon pinaagi sa paghi- ban tugbang niana nga laraw sa kalipay” nulsol. Gawas niadtong pipila—kadtong (Alma 42:16). pipila lang gyud—kinsa miapil sa perdisyon Adunay duha ka nag-unang mga kahuman hingpit nga nasayud, walay kinaiya, tuyoan sa mortal nga kinabuhi. Ang una walay pagkaadik, walay rebelyon, walay mao ang pagdawat sa lawas nga mahimo, kalapasan, walay sayop gamay man o kon atong himoon, malimpyo ug mabayaw dako ang dili maapil sa saad sa hingpit nga ug mabuhi hangtud sa kahangturan. Ang pagpasaylo. Bisan unsa pa ang mahitabo sa ikaduha ka katuyoan mao ang pagasula- inyong kinabuhi, ang Ginoo nag-andam og yan. Sa pagsulay, kitang tanan sigurado paagi aron kamo makabalik kon kamo mo- nga masayop. Apan kon atong tugutan, sunod sa mga pagdasig sa Espiritu Santo. kita makakat-on gikan sa atong mga sayop. Ang uban napuno og mapugsanong “Kon kita magaingon nga wala kita maka- pagbati, tintasyon nga magbalik-balik sa sala, siya atong gipakabakakon, ug wala hunahuna, tingali aron mahimong batasan, kanato ang iyang pulong” (1 Juan 1:10). dayon adiksyon. Kita nabantang sa pipila Kamo, tingali, mibati nga ubos ra sa ka kalapasan ug sala ug usab sa pagpanga- panghunahuna ug panglawas ug nabalaka tarungan nga kita dili mobati og kahasol sa o nabug-atan sa palas-anon sa espiritwal konsensya tungod kay kita natawo nianang nga bayrunon nga gimarkahan og “milapas paagiha. Kita nalit-ag, ug moabut ang kasa- na.” Kon kamo mismo makaamgo niining kit ug kahasol nga ang Manluluwas lamang kamatuoran panahon sa pagpamalandong ang makaayo. Kamo adunay gahum sa (nga kadaghanan kanato naglikay niini), paghunong ug maluwas. Si Satanas Moatake sa Pamilya nga hununga kini. Hununga kini karon! Si Presidente Marion G. Romney (1897– Ang Basahon ni Mormon nagtudlo nga 1988) kausa misulti ngari kanako, “Ayaw la- tanang “tawo gitudloan sa igo nga sila masayud mang sila sultihi aron sila makasabut, sultihi sa maayo gikan sa dautan” (2 Nephi 2:5). Kana sila aron dili nila malain sa pagsabut.” naglakip kaninyo. Kamo nasayud kon unsa ang Si Nephi miingon: “Kay ang akong kalag husto ug sayop. Pagmabinantayon nga dili mo mahimuot sa kayano; kay sa ingon niini nga mobuhat og sayop. paagi ang atong Ginoong Dios nagbuhat tali- Bisan tuod kadaghanan sa mga sayop mahi- wala sa mga katawhan. Kay ang Ginoong Dios mong pribado nga ikumpisal sa Ginoo, adunay naghatag og kahayag ngadto sa salabutan” mga kalapasan nga labaw pa niana ang buha- (2 Nephi 31:3). ton aron mapasaylo. Kon grabe ang inyong na- Busa paminaw! Yano ko nga mamulong isip himong sayop, pakigkita sa inyong bishop. Kay gitawag ug dunay obligasyon sa paghimo niini. kondili, ang ordinaryong pagkumpisal, hilom Kamo nasayud nga adunay kaaway. Ang Adunay Usa lang ug personal, mahimo. Apan hinumdumi, ang kasulatan mihulagway kaniya niining paa- diha sa talaan talagsaong kabuntagon sa pagpasaylo mahi- giha: “Kadto nga karaan nga bitin, kinsa mao mong dili moabut dayon. Kon sa sugod kamo ang yawa, . . . ang amahan sa tanan nga mga sa kasaysayan sa matumba, ayaw og hunong. Ang pagbuntog bakak” (2 Nephi 2:18). Siya gisalikway sa katawhan kinsa sa pagkawala sa kadasig kabahin sa pagsulay. sinugdanan (tan-awa sa D&P 29:36–38) ug Ayaw og hunong. Sama sa akong tambag kani- wala hatagi og mortal nga lawas. Siya misaad wala gyuy sala, adto, kon kamo mikumpisal ug mibiya sa mga karon nga gun-ubon ang “mahinungdanon sala, ayaw na kini usaba. ON SA CHURCH HISTORY MUSEUM ON SA CHURCH HISTORY kwalipikado nga nga laraw sa kalipay” (Alma 42:8) ug mahimong kaaway sa tanang pagkamatarung. Siya manubag sa mga Ang Manluluwas Miantos para sa mitutok sa pag-atake sa pamilya. sala ug kalapa- Atong mga Sala Kamo nagpuyo sa panahon diin ang kadaut Ang Ginoo anaa kanunay. Iyang giantus ug

SA MAAYONG KABUBUT- SA MAAYONG sa pornograpiya mikuyanap sa tibuok kalibu- san sa tanang gibayaran ang silot kon andam mo nga moda- tan. Lisud sa pag-eskapo niini. Ang pornogra- katawhan. wat Niya isip inyong Manunubos. piya nakatutok sa bahin sa inyong pagkatawo Isip mga mortal, kita mahimo, sa tinuoray diin kamo adunay gahum sa pagbaton og dili, hingpit nga makasabut giunsa sa Man- kinabuhi. luluwas pagtuman sa Iyang maulaong sakri- Ang pagkalambigit sa pornograpiya more- pisyo. Apan sa karon ang giunsa dili ingon sulta ngadto sa mga kalisud, diborsyo, sakit, niana kaimportante sa rason sa Iyang pag- ug daghang matang sa kagubot. Walay bahin antus. Nganong Iya kining gibuhat para ninyo, niini nga limpyo. Ang pagkolekta, pagtan-aw, para nako, para sa tanang katawhan? Iya o pagdala-dala niini sa bisan unsang matang kining gibuhat tungod sa gugma sa Dios nga susama ra sa pagdala og bitin sa inyong back- Amahan ug sa tanang katawhan. “Walay bisan pack. Kini nagbantang kaninyo sa dili mapug- kinsa nga may gugma nga labaw pa niini, nga ngang pagpaak sa bitin uban sa makamatay ang usa ka tawo magahalad sa iyang kinabuhi nga lala niini. Dali ra nga masabtan, tungod sa pagpakamatay alang sa iyang mga higala” sa kalibutan nga ingon niini karon, nga halos ( Juan 15:13). dili tuyoon nga mabantang kamo niini, mo- Sa Getsemani, si Kristo mipalayo gikan sa basa niini, o motan-aw niini nga wala mag- Iyang mga Apostoles aron mag-ampo. Kon hunahuna sa grabeng sangputanan niini. Kon unsay nahitabo wala na sa atong gahum

ANG PAGLANASANG NI KRISTO, GIKAN SA ANG PAGLANASANG DORÉ; DETALYE ANG TUNUKON NGA KORONA, NI GUSTAVE kini nahitabo kaninyo, pasidan-an ko kamo aron masayud! Apan kita nasayud nga Iyang

Abril 2015 37 natuman ang Pag-ula. Andam Niyang Posible ang Hingpit nga Kapasayloan gidala ang mga sayop, sala ug kahasol sa Kon kamo nadagma o nahisalaag sa konsensya, pagduha-duha ug kahadlok usa ka higayon, kon kamo mibati nga sa tibuok kalibutan. Siya nag-antus para nabilanggo karon sa kaaway, kamo maka- kanato aron kita dili mag-antus. Daghang padayon uban sa hugot nga pagtuo ug dili mga mortal nag-antus sa kasakit ug naka- na maglatagaw sa kalibutan. Adunay mga sinati og sakit, grabe nga kamatayon Apan tawo nga andam mogiya kaninyo pabalik ang Iyang paghingutas milabaw pa niining sa kalinaw ug kahilwasan. Gani ang grasya tanan. sa Dios, sama sa gisaad diha sa kasulatan, Sa akong edad, akong nasayran kon moabut “human sa tanan nga atong maunsa ang pisikal nga sakit, ug dili kini buhat” (2 Nephi 25:23). Ang kaposibilidad makalingaw! Walay makalingkawas niining niini, para nako, mao ang kamatuoran nga kinabuhi nga walay makat-unan kon unsa angayang masayran. ang pag-antus. Apan ang personal nga Mosaad ko nga moabut ang maanindot kasakit nga dili nako maagwanta mao nga nga kabuntagon sa kapasayloan. Dayon akong masayran nga ako ang hinungdan “ang kalinaw sa Dios, nga lapaw sa tanang sa pag-antus sa uban. Mao kini nga ako pagpasabut” (Mga Taga-Filipos 4:7) moabut nakasabut og gamay sa paghingutas nga pag-usab sa inyong kinabuhi, usa ka butang nasinati sa Manluluwas didto sa Tanaman sama sa sidlak sa adaw, ug kamo ug Siya sa Getsemani. “dili na gyud hinumduman ang [inyong] Ang Iyang pag-antus lahi kay sa ubang sala” ( Jeremias 31:34). Unsaon ninyo sa mga pag-antus kaniadto o sukad tungod pagkasayud? Inyong masayran! (Tan-aw a kay Iyang gidala sa Iyang Kaugalingon sa Mosiah 4:1–3.) ang tanang silot nga napahamtang sa Mao kini ang akong gusto nga itudlo tawhanong pamilya. Hunahunaa kana! Siya niadtong naproblema. Siya motabang ug walay utang nga angay bayaran. Siya wala mosulbad sa problema nga dili ninyo ma- makasala. Bisan pa niana, ang sumada sa sulbad, apan kinahanglan bayaran ninyo tanang kahasol sa konsensya, sa kasubo ug ang bili. Kini dili mahitabo kon dili kana kaguol, sa kasakit ug pagpakaubos, tanang buhaton. Siya buotan nga tigmando sa mga kasakit sa hunahuna, emosyonal, ug paagi nga Iyang gibayaran ang gikinahang- pisikal nga nahibaloan sa tawo—tanan lang bili, apan buot Niya ipabuhat kaninyo kini Iyang nasinati. Adunay Usa lang diha ang kinahanglan ninyong buhaton, bisan sa talaan sa kasaysayan sa katawhan kinsa kon kini sakit. wala gyuy sala, kwalipikado nga manubag Gihigugma ko ang Ginoo, ug gihigugma sa mga sala ug kalapasan sa tanang kataw- nako ang Amahan nga mipadala Kaniya. han ug makalahutay sa sakit nga mabati sa Ang atong mga palas-anon sa pagkawala sa pagbayad niini. kadasig, sala, ug kahasol sa konsensya ma- Iyang gihalad ang Iyang kinabuhi ug halad diha Kaniya, ug sa Iyang maloloy-on mahinungdanong miingon, “Ako mao ang nga sabut, ang tanang utang mamarkahan nagpas-an ngari kanako sa mga sala sa og “bayad na tanan.” kalibutan” (Mosiah 26:23). Siya gilansang; “Umari kamo karon, ug usahan ta pag- Siya namatay. Dili nila makuha ang Iyang husay, nag-ingon ang Ginoo: bisan pa ang kinabuhi gikan Kaniya. Siya miuyon nga inyong mga sala mapula, sila pagapution mamatay. ingon sa nieve; bisan pa sila lubos mapula, sila mahimong sama sa maputing balhibo sa Siya mogiya kaninyos kadangpan karnero.” Kana, mipadayon si Isaias, “kong Ang mosalig maluwas. kamo mobuot ug magmasinugtanon” (Isaias Duol kang Jesus, naminaw Siya, 1:18–19). Kon sa kangitngit ka nasaag. Giyahan ka sa Iya nga gugma Duol Kaniya Ang kasulatan nga “pagkat-on og kaalam Paingon sa kahayag. diha sa imong kabatan-onan; oo, pagkat-on sa Duol kang Jesus; kadungog Siya, imong kabatan-on sa paghupot sa mga sugo Kon tinguhaon iyang gugma. sa Dios” (Alma 37:35) usa ka pagdapit nga Sayri nga anghel nimo duol ra inubanan og saad sa kalinaw ug proteksyon Gikas mansyon sa taas? 1 gikan sa kaaway. “Ayaw itugot nga adunay ma- gatamay kanimo tungod sa imong kabatan-on; Ang atong mga Ako moangkon, uban sa akong mga Ka- hinonoa alang sa mga magtotoo, pagkinabuhi igsoonan diha sa Apostoles, nga linain nga ingon nga panig-ingnan sa sinultihan, ug sa palas-anon sa saksi ni Ginoong Jesukristo. Kana nga pag- paggawi, sa gugma, sa pagtoo, sa kaputli” pagkawala sa saksi mamatud-an kada higayon nga akong (1 Timoteo 4:12). mabati sa akong kaugalingon o sa uban ang Ayaw pagdahum nga sayon ra ang tanan kadasig, sala, makalimpyo nga epekto sa Iyang sagrado nga sa inyong kinabuhi. Bisan gani niadtong nagki- ug kahasol sa sakripisyo. Ang akong pagsaksi, ug sa akong nabuhi kon unsay angay, usahay sukwahi ang Kaigsoonan, tinuod. Kami nakaila sa Ginoo. mahitabo. Atubanga ang matag hagit sa kina- konsensya ma- Dili siya estranghero ngadto sa Iyang mga pro- buhi uban sa pagkapositibo ug kasigurado, ug peta, tigpadayag, ug manalagna. kamo makabaton og kalinaw ug pagtuo nga halad diha Ako nakasabut nga kamo dili hingpit, apan makapatunhay ninyo karon ug sa umaabut. Kaniya, ug sa kamo nagsubay niana nga dalan. Pagbaton og Alang niadtong wala pa makaangkon sa ta- kaisug. Hibaloi nga si bisan kinsa nga tawo nga nang panalangin nga gusto ninyong maangkon, Iyang maloloy-on adunay lawas adunay gahum ibabaw niadtong nagtuo gyud ko nga walay kasinatian o oportu- nga sabut, ang walay lawas.2 Gihikawan si Satanas sa usa ka nidad nga kinahanglanon aron matubos ug ma- lawas; mao nga kon mag-atubang kamo og luwas ang ihikaw kaninyo nga matinud-anong tanang utang mga tintasyon, hibaloi nga inyong mabuntog nagkinabuhi. Magpabiling takus; magmalau- mamarkahan kadtong tanang mga tintasyon kon inyong mon, magmapailubon, ug magmainampoon. gamiton ang kabubut-on nga gihatag ngadto Ang mga butang adunay pamaagi nga ma- og “bayad na ni Adan ug Eva sa tanaman ug gihatag niining maayo ra. Ang gasa sa Espiritu Santo mogiya tanan.” kaliwatan. kaninyo ug modasig sa inyong mga lihok. Kon kamo molantaw sa unahan uban sa Kon kamo usa niadtong nanlimbasug sa paglaum ug tinguha nga buhaton unsay gikina- kahasol sa konsensya, pagkawala sa kadasig, hanglan sa Ginoo nga inyong buhaton—mao o depresyon isip resulta sa mga sayop nga ra kana ang gipaabut. ◼

inyong nabuhat o sa mga panalangin nga wala Gikan sa usa ka debosyonal nga pakigpulong, “Truths Most pa moabut, basaha ang makapasigurado nga Worth Knowing,” nga gihatag didto sa Brigham Young Univer- mga pagtulun-an nga makita sa himno nga sity niadtong Nob. 6, 2011. Alang sa kompleto nga teksto “Come unto Jesus”: sa Iningles, bisitaha ang speeches.byu.edu. MUBO NGA MGA SULAT 1. Tan-awa sa “Come unto Jesus,” Hymns, nu. 117. Duol kang Jesus, sa kalisdanan, 2. Tan-awa sa Mga Pagtulun-an sa mga Presidente

NI HOWARD LYON, DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN LYON, NI HOWARD ANG INYONG MGA SALA MAPULA, GIKAN SA BISAN PA GIKAN SA PHOTOS.COM/THINKSTOCK; TUO: DETALYE PAGHULAGWAY SA WALA: Kamong sa sala nabug-atan. sa Simbahan: Joseph Smith (2007), 253.

Abril 2015 39 MGA TINGOG SA MGA SANTOS SA ULAHING MGA ADLAW

KANTAHA ANG IMONG PABORITO NGA HIMNO

ag-ohay lang nakong gihimugso nagpaanak, wala pa siya mobati og mi-order ko og CD nga nag-feature Bang akong anak nga babaye, si sama niini sukad. sa kanta. Sa dihang miabut kini sa Rebekah. Sakit gyud samtang gabati Namalandong ko niadtong kasi- koreo mga pipila ka adlaw ang mila- ko, ug gikapoy ko. natian ug naghunahuna kon mangita bay, naghinam-hinam na gyud ko nga Sa dihang gipahimutang na si ba ko og rekord sa himno ug ihatag ihatag kini kaniya. Rebekah sa akong bukton, mibati ko kaniya. Sa walay swerte, na-busy ko Siya nalipay nga midawat niini ug nga kinahanglang kantahon nako ang kaayo ug nakalimot na niini. nagpasalamat kanako sa regalo. Mii- akong paborito nga himno, “Ako Anak Dayon miabut na ang adlaw para sa ngon siya nako nga dili siya sigurado sa Dios” (Mga Himno ug mga Awit sa akong postpartum checkup. Sa pagsu- ngano, apan kini nga kanta impor- mga Bata, nu. 301). Ang una nakong lod sa doktor sa kwarto, misanag ang tante kaayo niya para ipakigbahin sa tubag kay, “Dili, gikapoy ko pag-ay o. iyang panagway, ug iya ko nga giga- iyang pamilya. Samtang nagpadayon Kantahan lang nako siya ana unya.” kos. Siya miingon nga wala gyud siya mi sa pag-istorya, wala lang nako gi- Apan mibalik kadto nga hunahuna. kalimot sa kanta ug naningkamot gani pakigbahin kaniya ang akong gugma Busa, bisan tuod gikapoy ko, gisug- nga mangita niining musika sa Internet para sa kanta apan akong pagpama- dan nako pagkanta ang unang bersi- aron iya kining makanta para sa iyang tuod usab sa yanong mga kamatuoran kulo. Miapil pagkanta ang akong pamilya. Mao kadto nga higayon nga nga gitudlo niini. bana ug inahan. napahinumduman ko sa Espiritu Santo Samtang nag-dra yb ko padulong Sa dihang nahuman na namo ang nga mangita og kopya sa musika para pauli nianang adlawa, nabati nako among pagkanta, mibati ko og espes- niya. Misaad ko niya nga sulod sa se- ang gugma sa atong Langitnong Ama- yal nga pagbati diha sa kwarto. Bisan mana mobalik ko dala ang musika. han para sa usa sa Iyang anak nga ba- ang doktor, kinsa hangtud nianang Nianang gabhiuna nag-ampo ko baye—akong doktor. Siya nakaila ug puntoha propesyonal kaayo ug dili nga makakita og arrangement sa kanta nahigugma kaniya, ug buot Niya nga managad, may mga luhang midagay- nga pinakanindot siya makasabut nga siya mahimong day sa iyang nawong. Siya nagpasa- para kaniya. Pag- makabalik Kaniya pag-usab. ◼ lamat kanamo sa pagkanta niining kasunod hapon Angela Olsen Center, Ohio, USA nindot nga awit. Siya miingon nga sa tanang katuigan nga siya

a dihang Snahuman na namo ang among pagkanta, ang doktor, kinsa hangtud nianang puntoha propesyonal kaayo ug dili managad, may mga luhang midagayday sa iyang nawong. gano nga ang NLangitnong Amahan dili “kanunay” magbantay nato ug mopasidaan nato?

ANG IYANG SAAD SA KANUNAY

amtang naglingkod ko sa miting Akong gibati nga naningkamot mi ko og kalinaw nga ang Espiritu Santo Ssa sakrament nga namalandong sa nga magmatarung. Mibayad mi nag-uban gyud nako. Sa akoa lang pag-ampo sa pan, ang mga pulong sa among ikapulo, mitambong sa Siya wala diha isip tingog sa pagpasi- nagbalik-balik sa akong hunahuna: among mga miting, ug miserbisyo daan apan isip usa ka maghuhupay. “nga sila unta sa kanunay makabaton kon hangyoon mi. Layo pa kami sa Gikan sa panahon sa pagkaaksi- sa iyang Espiritu uban kanila” (Moroni pagkahingpit, apan nag-family home dente ni Ben, gibati nako ang kalig-on 4:3; D&P 20:77). evening mi ug nagtuon sa kasulatan. lapas sa akong kaugalingong kalig-on “Kanunay,” gisulti niini—dili lang Naningkamot mi. ug gihupay sa gugma sa akong Langit- sa piho nga mga oras. Ngano, man, Niining higayona naglingkod ko sa nong Amahan. Dihay mga higayon daghang mga bulan sa sayo pa, ang klase sa Relief Society sa dihang ang nga nagkulang ang akong pagsa- akong bana ug ako wala man maag- magtutudlo miistorya kabahin sa usa but nganong nahitabo ang maong hat kabahin kon unsaon sa pagpana- ka suod nga paryente. Samtang nag- mga butang, apan wala gayud ko lipod sa among 11 anyos nga anak sa hulat sa stoplight, ang paryente mibati magduha-duha sa Iyang gugma. wala pa siya mamatay sa aksidente sa og klaro nga impresyon nga magpa- Duna koy pagtuo nga ang Dios biseklita ug sakyanan? Ngano nga ang bilin diha inig usab sa suga ngadto nakasabut sa tanang mga butang Langitnong Amahan dili “kanunay” sa green. Naminaw siya sa aghat, ug ug dili gayud mobiya nako nga dili magbantay nato ug mopasidaan nato? hapit diha-diha dayon usa ka dakong mahupay. Ang Espiritu Santo adunay Gitudloan ko sa Primary ug mituo trak kusog kaayong nagdagan sa in- importanting mga tahas sa atong mga nga ang Espiritu Santo manalipod terseksyon, milahos sa pula nga suga. kinabuhi. Makapanalipod Siya nato, kanato. Siya mogamit sa hinay, hi- Kon wala pa siya maminaw ug mo- apan makagiya usab Siya nato, ma- nagawhaw nga tingog sa pagbantay, sunod niana nga tingog, siya ug ang kahupay nato, makatudlo nato, ug paggiya, ug pagpasidaan nato gikan iyang mga anak tingali nangaangol makahatag og pagsabut ug sa ubang sa kakuyaw. Diha kini sa akong huna- ug gani nangamatay. mga panalangin. huna sukad si Ben namatay. Gimingaw Kini nga istorya dunay dakong Nakat-unan nako nga ang Langit- kaayo ko niya, ug gusto gyud ko nga epekto nako, apan samtang nagling- nong Amahan motuman sa Iyang makasabut ug kalinaw. kod ko nga naghilak nangandam nga mga saad. Siya diha “kanunay” Hain ang akong tingog sa pag- mobarug ug mogawas sa kwarto, mi- uban nako. ◼

MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI BRADLEY H. CLARK MGA PAGHULAGWAY pasidaan? Hain ang Espiritu Santo? bati ko og dakong kahupayan. Mibati Robyn Casper, Utah, USA

Abril 2015 41 akamatikod ko sa duha ka batang Nlalaki mga singko ug siyete anyos nagdagan agi sa parkinganan sa tindahan nga naghilak.

ANG ESPIRITU MIHUNGHONG KANAKO

“ oy, mga bata!” Balik!” usa ka pagpaila-ila sa mga bata gamit ang aron ma-page niya. Mga pipila ka mi- Hnakuyawan nga tingog ang French nga pinulongan. French ang nuto ang milabay nakit-an sa bata ang misyagit. akong unang pinulongan, apan wala iyang amahan nga migawas sa tindahan Nakamatikod ko sa duha ka batang nako magsulti niini sukad gisagop ko ug nagdagan aron pagtagbo kanila. lalaki mga singko ug siyete anyos nag- sa usa ka pamilya nga Iningles ang Samtang akong giubanan ang bata dagan agi sa parkinganan sa tindahan sinultihan sa dihang bata pa ko. Si- ngadto sa iyang amahan, akong na- nga naghilak. Ang tindero daw naba- yempre, dili maayo ang akong French. kaplagan nga dili nako makasulti og laka samtang mitawag kanila. Niadtong higayuna, hinoon, masabtan panamilit sa French. Naningkamot ko Samtang nagpadulong ko sa akong ra kini. Ang mga pulong klaro diha sa sa pagsulti og bisan unsa ngadto sa sakyanan, ang Espiritu mihunghong, akong hunahuna ug sa akong tingog mga bata nga ilang masabtan, apan “Mahimo ka nga makatabang dinhi.” samtang akong gihupay ang mga bata. dili nako makasulti gawas lang sa pi- Ang paghunghong hilom apan klaro Samtang naghilak, ang magulang pila ka dili konektadong mga pulong. nga sa wala madugay nagdagan ko nga lalaki daling mipasabut nako nga Sa katapusan, nag-Iningles na lang sa parkinganan padulong sa duha ka siya ug ang iyang igsoon wala na ma- ko, nagsulti sa batang lalaki og, “Bye. batang lalaki. kakita sa ilang ginikanan bisan asang Maayo nga nagkaila ta.” Akong nakit-an ang magulang nga dapita sa tindahan ug midagan pag- Sa dihang gibiyaan nako ang mga bata nga nagbarug duol sa brown mini- gawas aron mangita kanila. Samtang batang lalaki uban sa ilang ginikanan, van. Miduol ko ug miluhod tupad niya. naminaw ko, hinay kong nakabantay dako gyud ang akong pasalamat. “Hi. Akong ngalan si Christina. OK sa katalagsaon sa panghitabo nga Gigamit ko sa Langitnong Amahan sa ra ka?” wala lang ko klarong nakig-istorya paghupay sa duha Niya ka gagmayng Sa akong pagsulti, misamot siya og nila og French apan andam usab sa mga anak. Napaubos ko nga gipa- hilak ug gisalipdan ang iyang nawong pagsabut ug paghupay sa nahadlok lambo sa Ginoo ang akong limitadong sa iyang bukton. Ang tindero ug ang nga mga bata. abilidad aron pagtuman sa Iyang laing bata miduol namo. “Wala na nila makit-i ang ilang gi- mga katuyoan. Mapasalamaton ko sa “Morag makasulti lang sila og nikanan ug gusto nila nga magpaabut pagsaksi kon unsay mahitabo samtang French,” miingon ang tindero ngari kanila dinhi sa ilang sakyanan,” giing- atong ihalad ang atong kaugalingon nako. “Amo lang sila nga nakit-an nga nan nako ang tindero. Ang gamayng Kaniya kon tawagon, bisan sa dili nagdagan sa may tindahan, nawala.” bata misulti nako sa mga ngalan sa ilang kaayo maayo nga sitwasyon. ◼ Akong giusab ang akong ginikanan, nga akong gihatag sa tindero Christina Albrecht Earhart, Washington, USA

42 Liahona KINAHANGLANG MOADTO KITA SA TEMPLO KARON!

sa ka Dominggo sa buntag usa ka “Dili, kinahanglang mangadto ta Usa ka semana ang milabay siya na- Ubag-ohay nga nabunyagan nga mi- karon!” matay. Apan si Lydia mitaliwan uban yembro gipaila-ila sa ward. Ang iyang Usa ka grupo sa mga babaye sa sa mahangturong mga panalangin nga ngalan mao si Lydia. Nalooy mi niya among ward mag-adtoan sa templo iyang nadawat sa templo mga pipila diha-diha dayon. kada bulan, busa ako silang giduol lang ka semana ang milabay. Si Lydia tigulang ug nabuta gumi- aron paubanon si Lydia kanila. Busy Sa wala madugay, akong gisaysay kan sa mga katuigan sa pakigbisog sa usab kaayo sila. Apan si Lydia, nga ngadto sa presidente sa stake ang na- diabetes. Dali niyang maila ang mga naghilak, misulti na usab kanamo hitabo sa among pagbiyahe ug misulti miyembro sa ward pinaagi sa ilang nga ang presidente sa stake miingon kaniya sa akong pagdayeg kaniya nga mga tingog ug mga lakang. Iyang kaniya nga moadto sa labing madali siya nadasig sa pagsulti kang Lydia isulti ang among ngalan ug makigla- nga panahon. nga kinahanglan niyang moadto sa mano kanamo, ug wala gyud mi mag- Tungod niini kami nagkauyon nga templo diha-diha dayon. pasabut nga siya sa tinuoray buta. mobiyahe sa 150-ka milya (241 km) “Wala gyud ko magpasabut nga siya Human sa gikinahanglang usa ka nga biyahe sa sunod semana. Sa pag- moadto diha-diha dayon,” siya mitu- tuig sa pagpaabut, si Lydia nakigkita sa padulong didto, among gipuno ang bag. “Kanunay nakong sultian ang mga bishop ug sa presidente sa stake aron van uban sa panag-istoryahana y ug bag-ong nagkupot og mga rekomend magkuha og rekomend sa templo. Usa panaghigalaay sa walo ka babaye. Si sa templo sa pag-adto sa templo sa laka Dominggo diha sa Relief Society, Lydia nalipay kaayo tungod sa iyang bing madali nga panahon. Ang Espiritu iya ko nga gibira tupad niya ug mi- kasinatian sa templo ug sa panala- namulong kang Lydia, dili ako!” sulti, “Ang presidente sa stake misulti ngin nga iyang nadawat ang iyang Si Lydia mitudlo kanatong tanan sa nako nga kinahanglang moadto ko sa endowment. pagpaminaw sa Espiritu ug mosunod templo sa labing madali nga panahon. Sa unang semana sa Enero, misa- niini diha-diha dayon. Mapasalamaton Imo ba kong ubanan didto?” mot ang sakit ni Lydia ug gidala ko sa iyang pahinumdom nga Unang semana kadto sa Disyem- siya sa ospital aron matambalan. maminaw sa ligdong, bre—busy gyud kaayo mi niadtong hinay nga tingog. ◼ higayona. Mihimo ko sa sagad nga Mary Holmes Ewen, mga pasangil ug miingon, “Dili ba California, USA makapaabut ta hangtud Enero?”

“ ng presidente sa stake miingon nako A nga kinahanglang moadto ko sa templo sa labing madali nga panahon,” miingon si Lydia. “Imo ba kong ubanan didto?” LAKAW UBAN SA Ni Elder Anthony D. Perkins Sa Seventy Hugot nga Pagtuo among mga young adult karon 1. Pagsunod sa mga kasugoan nagpuyo sa unsay gitawag Ang katapusang bersikulo sa Knga “ang Dekada sa Pagdesis- sagradong rekord nga nag-summarize Upat ka mga lek- yon.” Naghimo kamo og daghan sa sa iyang kinabuhi: “Kay sa ingon labing importante nga mga pagpili ang Ginoo misugo kanako, ug ako syon sa dinasig sa inyong kinabuhi, sama sa “pag- kinahanglan gayud nga motuman” nga desisyon nga adto a templo, pagserbisyo og (2 Nephi 33:15). gihimo ni Nephi misyon, pag-eskwela, pagpili og Ang hugot nga pagtuo ug gugma trabaho, ug pagpili og kauban ug ni Nephi alang sa Manluluwas makita makapakunhod sa magpabugkos alang karon ug alang sa iyang pagkamasulundon sa mga inyong kahadlok sa kahangturan diha sa balaan nga sugo sa Dios. Nag-ampo siya (tan-awa templo.” 1 sa 1 Nephi 2:16). Mibasa siya sa mga ug makadugang sa Ako mamulong ilabi na niadtong kasulatan (tan-aw a sa 1 Nephi 22:1). inyong pagsalig sa kinsa nanglimbasog sa usa o daghan Nagtinguha ug nagsunod siya sa direk- niining importante nga mga desis- syon gikan sa buhi nga propeta (tan- pagpadayon. yon—tingali ang uban dili makahimo awa sa 1 Nephi 16:23–24). Ang maong sa pagpili tungod sa kahadlok nga pagkamasulundon nakapahimo sa makahimo og sayop nga desisyon Espiritu Santo sa gamhanang paagi o nagkinahanglan og tambag aron sa pag-uban ni Nephi sa iyang tibuok mga butang sama sa pagbasa sa magpabilin nga masaligon sa usa ka kinabuhi ug nakaangkon og padayon mga kasulatan, pag-ampo kada desisyon nga gihimo sa una. nga personal nga pagpadayag. adlaw, pagtambong sa mga miting sa Upat ka mga leksyon sa dinasig nga Kamo usab kinahanglang magpa- Simbahan, pagpaminaw sa tambag desisyon nga gihimo ni Nephi, kon bilin nga duol sa Ginoo pinaagi sa sa buhi nga mga propeta, ug pagser gamiton, makapakunhod sa inyong pagtuman sa mga sugo sa Dios. Mo- bisyo sa uban makapahimo ninyong NI CLAUDIO ROBERTO AQUIAR RAMIRES kahadlok ug makadugang sa inyong pamatuod ko nga ang makanunayon takus sa Espiritu—ug sa pagpadayag AMPO, pagsalig sa pagpadayon. nga pagkamasulundon sa gagmayng nga ikahatag niini. ANG ESPIRITU SA PAG- DETALYE GIKAN SA DETALYE

44 Liahona MGA YOUNGMGA ADULT nga Pagtuo

Ang hugot nga pagtuo ug gugma ni Nephi alang sa Manluluwas makita sa iyang pagkamasulundon sa mga sugo sa Dios.

Abril 2015 45 Ang pagkahingpit dili kinahang- sa inyong bahandi ug moadto sa naglakip sa pagpalambo sa atong lanon sa personal nga pagpadayag. kamingawan. Gusto ba kamong masa- abilidad sa pagtimbang-timbang sa Ang kinahanglanon mao ang adlaw- yud mahitungod sa inyong panaw ug mga kamatuoran, paghimo og pag- adlaw nga paghinulsol (tan-awa destinasyon? hukom, ug paghimo og mga desis- sa Mga Taga-Roma 3:23). Kon ang Nagtuo ko nga si Nephi nahimuot yon. Apan midapit usab Siya nato inyong paghinulsol sinsero ug kom- unta kon ang Ginoo klaro pang misa pagdala sa atong mga desisyon pleto (tan-awa sa D&P 58:42–43), padayag sa iyang umaabut. Apan dili ngadto Kaniya pinaagi sa pag-ampo ang makalimpyo nga gahum sa Pag- ingon niana maglihok ang Dios uban (tan-awa sa D&P 9:7–9). Si Elder ula makaaghat sa Espiritu sa paggiya ni Nephi, ug dili ingon niana Siya Richard G. Scott sa Korum sa Napu- ninyo sa bug-at nga mga desisyon sa maglihok uban ninyo. log Duha ka mga Apostoles: mitudlo inyong kinabuhi. Samtang ang pamilya ni Nephi nga ang mga tubag sa atong mga nagpanaw sa kamingawan, ang mga pag-ampo moabut “sa usa sa tulo ka 2. Padayon uban sa Hugot instruksyon miabut kaniya lamang mga paagi.” 2 nga Pagtuo “matag karon ug unya” (1 Nephi 16:29; Nagkumpirmar nga Kasiguroan Ibutang ang inyong kaugalingon 18:1). Ang pagtan-aw sa panaw sa “Una,” miingon si Elder Scott, sa sitwasyon ni Nephi. Ang inyong iyang kinabuhi uban sa kahibalo sa “mobati ka og kalinaw, kahupayan, amahan mosulti ninyo nga ang Ginoo sinugdanan dili unta makahatag ka- ug kasiguroan nga momatuod nga misugo sa inyong pamilya sa pagbiya niya og mga kasinatian sa pagpaugnat ang inyong desisyon husto.” 3 Ang sa kalag ug pagpalig-on sa pagtuo nga akong asawa, si Christy, ug ako naka- nakatabang niya nga mahimong mas kaplag nga ang kasiguroan alang sa sama ni Kristo. makuyaw nga mga desisyon nga ma- SA PAGPAKUNHOD SA Kon kamo naghulat sa Dios nga mo- kaapekto sa kinabuhi makuha gikan KAHADLOK UG PAGDU- padayag unsa nga kurso ang kuhaon, sa mga kasulatan human sa pagsimba GANG SA PAGSALIG kinsa ang minyoan, unsa nga trabaho diha sa templo. ang dawaton, asa mopuyo, mopadayon Pananglit, human sa pagpamalan- 1. Pagsunod sa mga ba sa graduate school, ug pila ka buok dong pag-ayo ug pag-ampo, naka- kasugoan. anak, tingali dili gayud kamo mobiya hukom kami sa pagbiya sa among 2. Padayon uban sa hugot sa inyong apartment. Mopamatuod ko bag-ong gidamgo nga balay sa Texas, nga pagtuo. nga ang personal nga pagpadayag mo- midawat sa pagbalhin sa trabaho, 3. Pagpakabuhi karon. abut lamang “matag karon ug unya.” ug mibalhin uban sa unom ka gag- Ang atong Langitnong Amahan mayng mga anak ngadto sa Bejing, 4. Pagkuha og Kalig-on gusto nga kita motubo, ug kana China. Apan nagtinguha gayud kami sa Uban. alang sa espirituhanong kumpir- masyon sa maong dako nga desisyon. Balaan nga kasiguroan miabut namo—didto sa templo—samtang kami nagbasa niining mga pulong sa Doktrina ug mga Pakigsaad: “kini mao ang akong kabubut-on nga ikaw kinahanglan . . . [dili] ayaw ON SA CHURCH HISTORY MUSEUM ON SA CHURCH HISTORY pagpabilin sa daghan nga mga adlaw niini nga dapit; . . . ayaw paghunahuna sa imong kabtangan. Lakaw ngadto sa silangan nga bahin sa mga yuta” (D&P 66:5–7). Ang tingog ni Jesukristo diha sa mga kasulatan, inubanan sa gamha-

nang mga pagbati gikan sa Espiritu KABUBUT- RANE, SA MAAYONG NI WALTER ANG ILANG KALIPAY PUNO, ANG ILANG KALIPAY nako nga, sama sa gitudlo ni Elder YOUNGMGA ADULT Dallin H. Oaks sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “makaangkon kita og mga aghat sa Espiritu kon nabuhat nato ang tanan nga atong mahimo, kon kita naningkamot ubos Si Nephi nahimuot unta kon sa kainit sa adlaw kay sa paglingkod ang Ginoo klaro pang mipada- lang diha sa landong mag-ampo

yag sa iyang umaabut. Apan alang sa direksyon sa unang lakang 6 dili ingon niana maglihok ang nga himoon.” Sama ni Nephi, ang Espiritu sa Dios uban ni Nephi, ug dili tukma nga panahon mokumpirma ingon niana Siya maglihok o mopasidaan sa inyong napili nga uban ninyo. dalan.

3. Pagpakabuhi Karon Ang pasalig ni Nephi sa panaw ngadto sa gisaad nga yuta lahi kay sa iyang mga igsoong lalaki nga sila si Laman ug Lemuel. Mihimo sila og desisyon sa pag-adto, apan ang ilang Santo, nagkumpirmar nga ang among Dinasig kana nga ingon og dili mga kasingkasing wala gayud mobiya desisyon sa pagbalhin ngadto sa resonable nga pinansyal nga desisyon, sa Jerusalem. Nag-ay o si Nephi sa China sakto. sa usa ka bahin, tungod kay usa unta naguba niyang pana sa pagpangayam Makalibog nga mga Pagbati ako ka terible nga abogado! og pagkaon ug nagmina og oro aron Ang ikaduhang paagi nga ang Balaang Pagsalig makahimo og barko samtang ang Langitnong Amahan motubag og pag- Ang Dios motubag sa mga pag- iyang igsoong mga lalaki nagpahaya- ampo mao ang pinaagi sa “makalibog ampo sa ikatulong paagi: walay tubag. hay lang sa tolda. nga pagbati, kasamok sa hunahuna, “Kon kamo nagpuyo nga takus ug Karon ang kalibutan adunay nagpasabut nga ang imong pagpili ang inyong pagpili uyon kanunay sa daghang mga Laman ug Lemuel. sayop.” 4 pagtulun-an sa Manluluwas ug kamo Apan ang Ginoo nagkinahanglan Human sa akong misyon sa Taiwan, kinahanglan nga mobuhat,” miingon og mga lalaki ug mga babaye sama naghunahuna ko nga ang internatio- si Elder Scott “padayon uban sa ni Nephi. Makasinati kamo og da- nal law nindot nga kurso nga pilion. pagsalig.” 5 kong kauswagan sa kinabuhi kon Samtang si Christy ug ako naghuna- Ang katapusang pagsulay ni Nephi hingpit kamong mopasalig sa inyong huna nianang posible nga umaabut, sa pagkuha sa tumbaga nga mga palid mga desisyon ug maningkamot nga nakasabut mi nga dugang lima ka tuig naghulagway unsaon nato sa pagpa- mouswag ang inyong kahimtang sa mahal nga edukasyon nagpaabut sa dayon uban sa balaan nga pagsalig. karon bisan samtang kamo nagplano unahan. Siya mirekord: sa kaugmaon. Ang ekonomiya sa U.S. ubos sa “Ako giubanan sa Espiritu, wala Si Nephi mihimog panig-ingnan grabe nga resisyon ug ang among masayud sa sinugdanan sa mga busa maalamong tambag ni Presidente kwarta limitado, mao nga nag- tang nga ako mobuhat. Thomas S. Monson: “Ang pagdamgo istoryahanay mi nga ang pag-apil “Bisan pa niana ako mipadayon” sa nangagi ug pangindahay sa kasa Air Force ROTC maalamon nga (1 Nephi 4:6–7). ugmaon makahatag kanato og ka- pagpili aron makabayad sa akong Ang mga higayon moabut atol sa hupayan apan dili kini makapuli sa pag-eskwela. Apan sa akong pag- inyong dekada sa pagdesisyon nga pagpakabuhi sa karon. Mao kini ang kuha sa gikinahanglan nga eksamin kamo dili na makalangay-langay ug adlaw sa atong oportunidad, ug kina- ug pagsulat sa papeles, dili namo kinahanglang molihok. Nakat-unan hanglang atong pahimuslan.” 7 mabati ang pagkakomportable sa paghimo niana nga pasalig. Walay kasamok sa hunahuna o dili maayo nga pagbati ang miabut—ang walay kalinaw lamang.

Abril 2015 47 4. Pagkuha og Kalig-on sa Uban maayong mga hiyas isip asawa ug Bisan human kita nagtinguha sa inahan. Espiritu, padayon sa atong desisyon, Modapit ko ninyo nga mahimong ug mapasaligon ngadto niini, mga matang sa tawo nga kakuhaan og pagduha-duha moabut gihapon ug maalamong tambag ug kalig-on sa makapangutana kita sa atong desis- karon o umaabut nga kapikas. Ang yon. Sa maong sirkumstansya usa mahiyason nga lalaki ug takus nga ka gisaligan nga sakop sa pamilya babaye, nabugkos alang sa karon o higala makahatag og tambag ug ug hangtud sa kahangturan sa tem- kalig-on sa pagpadayon sa pagbuhat plo, makaatubang sa malisud nga og matarung. Mosugyot ko nga sa mga butang isip managsama nga iyang panaw, ang asawa ni Nephi magkauban. mao ang iyang gisaligan. Mosaad ko nga kon kamo mogamit Ang pagpasalamat alang sa asawa sa mga leksyon nga nakat-unan gikan ni Nephi miabut nako samtang nag- ni Nephi ug sa moderno nga mga pro- bisita sa Church History Museum. peta mahitungod sa paghimo og mga Nadani ko sa usa ka painting didto ni desisyon, kamo giyahan uban sa per-

Nephi nga gihigot ngadto sa poste sa sonal nga pagpadayag “matag karon NI K. SEAN SULLIVAN HELPMEET, ug unya.” Sa inyong pag-usw ag subay sa inyong dekada sa pagdesisyon, barko, nga nabasa tungod sa kusog hinaut nga kamo, sama sa gibuhat ni nga unos.8 Nephi, adunay hugot nga pagtuo sa Sa tupad ni Nephi mao ang iyang pag-ingon: Usa ka gisaligan nga sakop sa asawa ug usa sa iyang mga anak. “Ako giubanan sa Espiritu, wala pamilya o higala makahatag og Nakasinati usab siya sa samang unos masayud sa sinugdanan sa mga bu- ug mga hagit sama ni Nephi, apan tang nga ako mobuhat. tambag ug kalig-on sa pagpada- ang iyang mga mata mahagiton ug “Bisan pa niana ako mipadayon” yon sa pagbuhat og matarung. ang iyang kusgan nga mga bukton (1 Nephi 4:6–7). ◼ mapanalipdong giagbay sa iyang mga Gikan sa usa ka debosyonal nga pakigpulong, abaga. Nianang higayona nakaamgo “Nevertheless I Went Forth,” gihatag didto sa ko nga ako usab gipanalanginan og Brigham Young University niadtong Peb. 4, 2014. Alang sa kompleto nga teksto sa Iningles, bisitaha maunungon nga kapikas nga nagha- ang speeches.byu.edu. tag og kalig-on sa mga panahon sa MUBO NGA MGA SULAT akong pagsulay. Nanghinaut ko nga 1. Robert D. Hales, “Ngadto sa Aaronic Priest ako dunay sama nga kalig-on ngadto hood: Pangandam alang sa Dekada sa Pagde- kaniya. sisyon,” Liahona, Mayo 2007, 48. 2. Richard G. Scott, “Ang Paggamit sa Langit- Mga kaigsoonan, ang pagpreserbar non nga Gasa sa Pag-ampo,” Liahona, ug pagpalambo sa espirituhanong Mayo 2007, 10, emphasis sa orihinal. 3. Richard G. Scott, “Ang Paggamit sa Langit- kalig-on nga inyong naangkon non nga Gasa sa Pag-ampo,” 10. (o angkunon pa) isip usa ka misyo- 4. Richard G. Scott, “Ang Paggamit sa Langit- naryo o sa ubang matarung non nga Gasa sa Pag-ampo,” 10. 5. Richard G. Scott, “Ang Paggamit sa Langit- nga pagserbisyo mao ang inyong non nga Gasa sa Pag-ampo,” 10. labing importante nga hiyas aron 6. Dallin H. Oaks, “Sa Iyang Kaugalingong Panahon, sa Iyang Kaugalingong Paagi,” mahimong gitinguha nga bana ug Liahona, Ago. 2013, 26. amahan. Mga sister, ang espiritu- 7. Thomas S. Monson, “Sa Pagpangita sa hanong pagkasensitibo, hugot nga Bahandi,” Liahona, Mayo 2003, 20. 8. Tan-awa sa Helpmeet, ni K. Sean Sullivan, pagtuo, ug kaisug sa pagsunod ni sa “The Book of Mormon: A Worldwide Jesukristo mao ang inyong labing View,” Liahona, Dis. 2000, 37.

48 Liahona PANGITAA SIYA “Ngano nga ang buhi anha man ninyo pangitaa diha sa mga patay? Wala siya dinhi, kondili nabanhaw.” (Lucas 24:5–6.) NI WALTER RANE DINHI, NI WALTER SIYA WALA MGA LEKSYON SA TUNGOD NI DOMINGGO Hilisgutan Niining Bulana: Ang Apostasiya ug ang JOSEPH Pagpahiuli Pagdiskobre og unom ka mga paagi nga ang inyong kinabuhi nahimong (o mamahimong) lahi tungod ni Propetang Joseph Smith.

Ni Ted Barnes Departamento sa Priesthood i Joseph Smith namatay sobra sa 170 ka tuig ang milabay. Nagpakabuhi siya sulod lamang sa 38 ka tuig, naggahin sa kadaghanan nianang panahon sa Smga dapit nga wala mailhi nga tingali dili ninyo makita sa bisan unsang detal- yado nga mga mapa. Ug tingali pamilyar kamo sa daghang mga butang nga iyang gihimo sa iyang kinabuhi. Apan nakahunahuna ba kamo sa unsa nga paagi kini personal nga nakaapekto kaninyo? Samtang kadto nga mga paagi daghan kaayo nga iphon, tingali makasugod kamo sa unom. Tungod ni Joseph Smith:

Nakasabut kamo kinsa gayud ang Dios ug si Jesukristo. Bisan kon dili tungod ni Joseph Smith, tingali motuo gihapon kamo sa 1.Dios nga Amahan ug ni Jesukristo. Kamo makabaton og mga pagpamatuod sa Biblia. Apan hunahunaa kon unsa ka lawom ug kaabunda ang inyong pagsabut tungod sa unsay gipahiuli ni Joseph Smith—ang maisugon, nagkumpirmar nga saksi sa Basahon ni Mormon, Doktrina ug mga Pakigsaad, ug Perlas nga Labing Bililhon. Sama pananglit, nakahibalo kamo og butang nga wala mahibaloi sa kadaghan sa kalibutan: nga ang nabanhaw nga Manluluwas nagpakita sa Amerika— nagmatuod, sa Iyang mga pulong, nga Siya dili lamang “ang Dios sa Israel, [apan usab] ang Dios sa tibuok yuta” (3 Nephi 11:14). Hunahunaa kon sa unsa nga paagi nga ang inyong pagpamatuod sa Langit- nong Amahan ug ni Jesukristo nalig-on pinaagi sa gamhanang saksi sa mga propeta sama nila ni Nephi, Alma, ug Moroni—dili na lang hisgutan si Joseph Smith mismo, kinsa mipahayag nga: “Siya buhi! Kay kami nakakita kaniya, gani diha sa tuo nga kilid sa Dios.” (D&P 76:22–23). Sa adlaw nga ang hugot nga pagtuo diha sa Dios ug ni Jesukristo hagiton ug sa kasagaran isalikway, usa gayud ka panalangin nga aduna niining dugang nga kahayag!

50 Liahona Ang inyong pamilya mahangturon KABATAN-ONAN Nganong daghan kaayong mga tawo naglibug mahitu- 3. ngod sa kaimportante sa kaminyoon ug pamilya? Tingali tungod kay wala sila masayud sa doktrina, nga gipahiuli pinaagi ni Joseph Smith, nga ang kaminyoon ug pamilya gi-orden sa Dios ug gikatakda nga magmahangturon (tan-aw a sa D&P 49:15; 132:7). Dili lang kini tradisyon nga hinimo sa mga tawo nga wala na kinahang-

lana sa katilingban—kabahin kini sa mahangturon nga kapunongan sa langit. Ug salamat sa mga yawe sa priesthood ug sa mga ordinansa sa templo nga gipahiuli pinaagi ni Joseph Smith, ang inyong mahangturong pamilya makasugod dinhi sa yuta.

Nasayud kamo nga kamo anak sa Dios—ug ingon man 2.usab ang tanan. Tingali ang labing importante nga kamatuoran nga gipahiuli ni Joseph Smith mao ang kamatuoran mahitungod sa atong relasyon uban sa Dios.1 Siya literal gayud nga atong Amahan. Mihunong ba kamo aron sa paghunahuna mahitungod sa mga butang nga resulta niana nga kamatuoran? Nakausab kini sa paagi nga

NI WALTER RANE; IBABAW: ASUNCIÓN PARAGUAY TEMPLE ASUNCIÓN PARAGUAY RANE; IBABAW: NI WALTER inyong makita ang inyong kaugalingon: Kamo makagamit sa bisan pa unsay gihunahuna sa kalibu- AWON), priesthood ug sa mga tan kaninyo, nasayud kamo nga kamo panalangin niini. hinigugma nga anak sa Dios, nga anaa 4. kaninyo ang Iyang mga hiyas. Makapau- Tungod kay ang Dios mipahiuli sa sab kini sa paagi sa inyong pagtan-aw sa Iyang priesthood pinaagi ni Joseph Smith, uban: sa kalit ang tanan—ang tanan—in- mahimo kamong bunyagan, ug maka- yong mga igsoon. Nakausab kini sa paagi dawat sa gasa sa Espiritu Santo. Maka- sa inyong pagtan-aw sa kinabuhi mismo: pangayo kamo sa makaayo, makahupay ang tanan niini nga mga kalipay ug mga ug makagiya nga mga panalangin sa pagsulay kabahin sa plano sa Langitnong priesthood. Makahimo kamo og sagrado Amahan sa pagtabang ninyo nga mahi- nga mga pakigsaad nga nagbugkos ninyo mong sama Kaniya. Dili dautan ang bu- ngadto sa Dios. Ug kamo makabag-o sa 2 ANG MGA TINGUHA SA AKONG KASINGKASING (UNANG PANA- tang nga inyong gikanta sa Primary! inyong mga pakigsaad kada semana sa

WALA: WALA: inyong pag-ambit sa sakrament. Pinaagi sa mga ordinansa sa priesthood, ang gahum sa Dios maanaa sa inyong kinabuhi (tan-awa sa D&P 84:20–21). Walay usa niini nga posible kon wala ang buhat nga natuman pinaagi ni Joseph Smith.

Abril 2015 51 Gawasnon kamo APIL SA PAG-ISTORYAHANAY gikan sa pagkaadik sa makadaot nga mga5. butang. MGA BUTANG NGA PAMALANDUNGON SA DOMINGGO O labing minus kamo gawasnon kon kamo mosunod sa • Unsaon nako sa pagpalig-on sa akong pagpamatuod ni Propeta Joseph Smith. pagpadayag nga nadawat ni • Unsaon nako sa pagpakita og pasalamat sa buhi nga propeta pinaagi sa akong Joseph niadtong 1833—sa wala mga pulong ug mga aksyon? pa mapamatud-i sa klinikal nga paagi nga ang tabako maoy MGA BUTANG NGA MAHIMO NINYONG BUHATON hinungdan sa kanser sa baga • Sa simbahan, uban sa inyong pamilya ug mga higala, o sa sosyal nga media, ipakigbahin ug ang alkohol maoy hinungdan sa unsa nga paagi si Joseph Smith nakaimpluwensya sa inyong kinabuhi. sa sakit sa atay. Kon kamo du- • Sama sa gibuhat ni Joseph Smith, ipangutana sa Langitnong Amahan ang inyong mga nay propeta nga nagpadayag sa pangutana. Paggahin og panahon sa pagluhod sa pag-ampo ug mohangyo Kaniya sa kaalam sa Dios, nganong mag- hulat pa sa kaalam sa kalibutan giya. Pagkahuman, hulat ug paminaw alang sa mga ideya o mga pagbati. Isulat ang nga makaapas. Ang Pulong sa inyong mga hunahuna diha sa inyong journal. Kaalam nagpakita nga ang Dios • Basaha ang pakigpulong “Joseph Smith” ni Elder Neil L. Andersen sa Korum sa wala lamang magpakabana sa Napulog Duha ka mga Apostoles gikan sa Oktubre 2014 nga kinatibuk-ang komperen- atong mga espiritu apan usab sya. Paghimo og plano sa paggamit sa duha ka ideya nga iyang gihatag sa pagpalig-on sa atong mga lawas (tan-aw a sa D&P 89). Human sa tanan, sama ug pagpakigbahin sa inyong pagpamatuod ni Joseph Smith. sa gipakita sa mga pagpadayag ngadto ni Joseph Smith, ang pagbaton og lawas makahimo nato nga mas—dili ubos—mahisama sa atong Amahan sa Langit, kinsa dunay lawas usab sa unod ug mga bukog (D&P 130:22).

Makahibalo kamo sa kamatuoran alang sa inyong kinsa nga dunay pangutana makadawat MUBO NGA MGA SULAT og tubag pinaagi sa mapainubsanon, ma- 1. Tan-awa sa Mga kaugalingon pinaagi sa Pagtulun-an sa mga 6.Espiritu Santo. kugihong pagtinguha (tan-aw a sa D&P Presidente sa Simbahan: 42:61; 88:63). Sama pananglit, inyong Joseph Smith (2007), 81, 83. Sa dihang ang batan-ong si Joseph mi- masusi sa inyong kaugalingon nga si 2. “Ako Anak sa Dios,” Mga adto sa Sagrado nga Kakahoyan niadtong Joseph Smith mao ang propeta sa Dios sa Himno ug mga Awit sa 1820, ang komon nga pagtuo sa daghang samang paagi nga nahibaloan ni Joseph: mga Bata, nu. 58. mga simbahan mao nga wala nay mada- pinaagi sa pagpangutana sa Dios Mismo. wat nga pagpadayag. Ang Panan-aw on Kini nga lista usa ra ka sinugdanan. ni Joseph Smith maoy nakaprobar niana Unsay inyong ikadugang? Sa unsang nga sayop. Ang kalangitan bukas—ug paagi nga ang inyong kinabuhi lahi karon dili lang ngadto sa mga propeta. Si bisan tungod ni Joseph Smith? ◼

52 Liahona KABATAN-ONAN

“Ang buhi nga propeta mas importante nato kay sa patay nga propeta. . . .

“. . . Ang pagpadayag sa Dios ngadto ni Adan wala magsugo ni Noe kon unsaon sa paghimo sa Arka. Si Noe nagkinahanglan sa iyang kaugalingong pagpadayag. Busa, ang labing importante nga propeta, alang ninyo ug nako, mao ang buhi sa atong higayon ug panahon diin ang Ginoo nagpadayag sa Iyang kabubut-on karon alang kanato. Busa, ang labing importanting pagbasa nga atong mahimo mao ang bisan unsa nga mga pulong sa propeta . . . nga anaa matag bulan sa atong mga magasin sa Simbahan. Ang giya nga gihatag nato alang sa matag unom ka bulan makita diha sa mga pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya, nga giimprinta diha sa [Liahona] nga magasin. . . .“ “Pagbantay niadtong mogamit sa mga pulong sa patay nga mga propeta batok sa buhing mga propeta, tungod kay ang buhing mga propeta kanunay mao ang prayoridad.” ◼

Gikan ni Presidente Ezra Taft Benson (1899–1994), “Fourteen Fundamentals in Following the Prophet” (Brigham Young University devotional, Peb. 26, 1980), 2, speeches.byu.edu.

Ipakigbahin ang Inyong mga Ideya Unsa man ang kahulugan niini kaninyo nga mopaluyo sa buhi nga mga propeta? Ipakigbahin ang inyong mga ideya uban sa pamilya ug mga higala o sa social media. ANG EHEMPLO SA MANLULUWAS SA Pagkamasulundon

Ang Iyang ehempo nahimong sumbanan nga angayang sundon natong tanan.

a tanang leksyon nga atong nakat-unan gikan sa kinabuhi “ sa Manluluwas, walay laing mas tin-a w ug gamhanan kay sa leksyon sa pagkamasulundon,” miingon si Elder Robert D. SHales sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles niadtong Abril 2014 nga kinatibuk-ang komperensya. Ang ehemplo sa Manluluwas wala lang magtudlo kanato ngano ang pagkamasulundon sa Langitnong Amahan importante apan nagtudlo usab kon sa unsang paagi “WALA KO MAN kita magmasulundon. Samtang kamo TINGUHAA magribyu sa mosunod nga mga ehemplo ANG PAGBUHAT SA AKONG KAUGALINGONG gikan sa Iyang pagpangalagad, hunahunaa KABUBUT- kon sa unsang paagi kini makagiya ka- ON, KONDILI SA ninyo sa inyong kinabuhi. KABUBUT-ON SA [AMAHAN] NAGPADALA KANAKO.” 54 Liahona (Juan 5:30; tan-awa usab sa

Juan 6:38; 8:28–29; 14:31) KABATAN-ONAN UNSAY INYONG MAHIMO? Si Elder Hales miingon, “Si Jesus mitudlo nato gamit ang yanong pulong nga sayon sabton: ‘Kon kamo nahigugma kanako, inyong pagatumanon ang akong mga sugo’ [Juan 14:15], ug ‘Umanhi ka, sumunod kanako’

[Lucas 18:22].” Unsay inyong buhaton karon aron mas magmasulundon?

2 1. Bisan tuod si Jesus walay sala, iyang 4. Siya mibalaan sa adlawng Igpapa- gisumiter iyang kaugalingon nga hulay ug mitambong diha sa sinagoga

magpabunyag “sa pagtuman sa tibuok (tan- awa sa Lucas 4:16–44).

pagkamatarung” (Mateo 3:13–17; tan-awa usab TUNGA, 5. Si Jesus miuyon nga pagahukman sa sa 2 Nephi 31:4–7; Juan 3:5). mga tawo aron ang buhat ug himaya 2. Sa edad nga 12, dihang si Jose ug sa Amahan matuman (tan- awa sa Isaias 53:7;

Maria nakakita ni Jesus nga nagtudlo Mateo 26:53; Moises 1:39). NI GREG K. OLSEN diha sa templo, Siya “masinugtanon ka- 6. Iyang gitapos ang Iyang buhat pinaagi SI KRISTO DIHA SA TUNGA- nila,” ug masulundong miuli uban kanila sa pagtugot sa dautang mga tawo sa (tan- awa sa Lucas 2:42–51). paglansang Niya (tan- awa sa Mateo 27:35; AWON NI JOSEPH SMITH, AWON 3. Bisan tuod Siya mihangyo kon iya ba Juan 10:17–18; Mga Taga-Galacia 1:3–5). nga mapasa ang kupa, Siya mituman sa 3 pag- antus diha sa Tanaman sa Getse- mani (tan- awa sa Mateo 26:36–44; ANG UNA NGA PANAN- Lucas 22:39–54).

TUNGOD ANG ATONG MANLULUWAS MASULUNDON “Tungod kay masulundon ang atong Manluluwas, gitubos Niya ang atong mga sala, nakapahimong posible nga kita mabanhaw ug nag- on sa pagsunod andam sa agianan aron kita makabalik sa atong Langitnong Amahan, kinsa nahibalo nga masayop kita samtang nagkat- - dinhi sa mortalidad. Kon mosunodula ni kita, Kristo, atong ang gidawat tanan nga ang mga Iyang ka

sakripisyo, kay kita nagtuo nga pinaagi sa Pag- NI GRANT ROMNEY CLAWSON; 7. 7. JESUS DIHA SA TEMPLO, NI GRANT ROMNEY CLAWSON; 2. BATANG NI KRISTO, JOSEPH BRICKEY; BUNYAG NI CARL HEINRICH BLOCH; 9. SATANAS, NI JUDITH A. MEHR; 8. PAHAWA, tawhan mahimo nga maluwas, pinaagi sa pagsunod sa mga balaod, mga ordinansa, 1. ug mga sugo diha sa ebanghelyo.” Liahona, Mayo 2014, 35. Elder Robert D. Hales sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “‘Kon Nahigugma Kamo Kanako, Inyong Pagatumanon ang Akong mga Sugo,’” 1 6 7 KABATAN-ONAN

“SA TIBUOK NGA 8 9 PAGPANGALAGAD [NI KRISTO], ‘SIYA NAG-ANTUS SA MGA PAGTINTAL UG WALA MANUMBALING [KANILA]’ [D&P 20:22].” —Elder Robert D. Hales 4 7. Kanunay nga masulundon ngadto sa Iyang Amahan, si Jesus miadto sa kalibutan sa espiritu ug miorganisar sa misyonaryo nga buhat didto (tan-awa sa 1 Pedro 3:18–20; 4:6). 8. Si Jesus gitintal ni Satanas, apan wala Siya magpadala (tan-awa sa Mateo 4:1–11; D&P 20:22). 9. Siya nagpadayon sa 5 pagsunod sa kabubut-on sa Amahan ug migiya sa Simbahan (tan-awa sa Joseph Smith—Kasaysayan 1:16–17; D&P 19:2, 24).

Abril 2015 57 ATONG LUNA

Nagdali kaming misul-ob sa among saput sa bombero ug midiretso pag-adto sa nasunu- gan. Dako ang kalayo, ug sa among pagduol sa tindahan, dihay mibuto sa among direksyon. Ang kalayo milibut namo. Ang pagbuto nakabungog sa akong kauban ug nako sa pipila ka segundo. Apan salamat sa among ekipo ug panalipod nga saput, wala kami maunsa. Sa among pagbalik sa estasyu- nan human makigbugno sa kalayo, akong gipangutana ang akong kau- ANG MGA BOMBERO UG ban kon nakahinumdom pa ba siya ANG TAMING SA DIOS sa iyang pangutana mahitungod sa taming sa Dios. Miingon siya nga alma ra ang adlaw sa akong oo, ug akong gipasabut nga ang pagtrabaho isip boluntaryo nga taming sa Dios sama sa panalipod Kbombero, mao nga nakahukom ko nga saput sa pakigbugno sa kalayo. nga mobasa sa Basahon ni Mormon. Kinahanglang isul-ob nato kini Sa dihang usa sa akong kauban sa kanunay aron kita makasugakod trabaho nakakita nako nga nagbasa, sa gamhanang pag-ataki sa kaaway. nangutana siya kon nakahibalo ba Kon kita mosunod sa mga sugo, ko unsaon nato sa pagsul-ob sa mapanalanginan kita sa panalipod taming sa Dios niining moderno nga nga gahum sa taming sa Dios, panahon. Samtang kami nag-istorya, ug ang Espiritu Santo mao ang mitingog ang alarma. Dihay sunog atong giya. ◼ sa duol nga tindahan. Fernando de la Rosa Marrón, Mexico

58 Liahona KABATAN-ONAN

ANG AKONG PABORITO NGA MOTRABAHO BA KAMO SA DOMINGGO? KASULATAN a dihang 15 anyos ang akong Mitubag ko, “Ma, wala ko kahibalo edad nakaangkon ko og lig- nganong nahitabo kini nato, apan ako 1 Samuel 16:7. “ANG GINOO Song pagpamatuod sa ebanghelyo nasayud nga ako nagbuhat sa sakto NAGATAN-AW DILI INGON SA ni Jesukristo ug nalipay pag-ay o nga butang, ug ako nasayud nga ang MAKITA SA TAWO; KAY ANG TAWO nga nagpasakop sa Simbahan. Dios mopanalangin nato alang niini.” NAGATAN-AW SA PANAGWAY Nianang higayona, nagtrabaho Pagsunod buntag dihay mitanyag SA GAWAS, APAN ANG GINOO ko aron motabang sa pagsuporta nako og dakong kantidad sa kwarta NAGATAN-AW SA KASINGKASING.” sa akong pamilya. Wala madugay alang sa duha ka adlaw nga pagbalhin human ako mabunyagi, nawad-an sa bug-at nga kargamento gikan sa Sa wala pa ako magpasakop sa ko og trabaho. usa ka balay ngadto sa lain. Kapoy Simbahan, kanunay nakong gitan-aw Kinahanglan ko nga makakita kaayo ang trabaho, apan sa dihang ang akong kaugalingon nga usa ka dayon og bag-ong trabaho tungod akong nadawat ang kwarta, miuli ordinaryo nga tawo uban sa ordinaryo kay ang akong pamilya nagsalig dayon ko ug mihalad og pag-ampo sa nga mga abilidad. Gibati nako nga ako nako, apan ang kada trabaho nga pasalamat. Sa wala madugay nakakita walay butang nga bililhon nga ikatan- akong giaplayan nagkinahang- ko og maayong trabaho nga walay yag. Nahadlok ko sa pagpakita sa mga lan nga ako motrabaho og Do- Dominggo, ug sukad niana wala na tawo kon kinsa ko tungod sa kahadlok minggo. Akong gibalibaran ang ko kawad-i og trabaho. nga isalikway ug masakitan. Nagtuo daghang mga tanyag sa trabaho Nalipay ko nga mipili ko sa pagba- ko nga ang tanan nga naglibut nako tungod kay ako nasayud nga laan sa adlaw nga Igpapahulay. Dunay mas lig-on, mas maalamon, ug mas kinahanglan kong anaa sa simba- daghang mga hagit sa kinabuhi, maayo pa kanako. han sa mga Dominggo (tan-aw a apan nasayud ko nga kon kita ma- Apan kining tanan nga panglantaw sa D&P 59:9–10). ningkamot nga magmalig-on bisan nausab sa dihang nahimo kong miyem- Human sa duha ka bulan nga pa nianang mga hagit, ang Ginoo bro sa Ang Simbahan ni Jesukristo pagpangita, wala gihapon ko mopanalangin nato. ◼ sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. makakita og trabaho. Ang akong Sahil Sharma, India Nakat-unan nako nga kitang tanan mga mama dili miyembro sa Simbahan anak sa Dios ug nakapanunod kita og ug bisan og siya nagtuo sa Dios, balaan nga mga hiyas. Nakasabut ako nasuko kaayo siya nga akong giba- karon nga walay bisan unsa nga kom- libaran ang daghan kaayong mga petisyon kon kinsa ang mas maalamon, trabaho. mas datu, o mas maayo og hitsura. Usa ka gabii mitan-aw siya nako Sa mga mata sa Ginoo, pareha kitang nga nagluha ang mga mata ug tanan, ug Siya mao ang mohukom—dili nangutana, “Nganong mitugot base sa atong pisikal nga mga hiyas ang Dios nga mahitabo kini apan sa atong pagkamasulundon ug kanato nga ikaw matinud-anon tinguha sa pagsunod sa dalan nga man kaayo sa pagbuhat unsa ang Iyang gipakita. ◼ MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI JULIA YELLOW MGA PAGHULAGWAY matarung?” Joan Azucena, Philippines

Abril 2015 59 og kahibalo ug pagmanipular, aron sila dili pagaputlon ug ilabay ngadto Ni Elder makaangkon sa hinakog ug dautang sa kalayo, apan molahutay niana nga Neil L. Andersen mga katuyoan. adlaw” (tan-aw a sa D&P 45:57). Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles Adunay lain nga matang sa kaalam Kita magtinguha og kaalam sa kalibutan nga ang motibo layo ra sa Dios. Adunay daghan nga atong sa kadautan. Gani kini positibo kaayo. makat-unan karon kabahin sa kaalam. Kini nga kaalam maangkon pinaagi sa Ako magsaad kaninyo nga ang mga pagtuon, pagpamalandong, panalangin sa Ginoo maanaa kaninyo UNSAON NGA pag-obserbar, ug pagkugi. samtang kamo magtinguha og kaalam, Kini bililhon ug makatabang sa mga ang kaalam sa Dios. Siya naghinam- MAGMAA- butang nga atong buhaton. Para sa hinam sa pagpapakigbahin sa Iyang maayo ug desenting mga tawo, kini kaalam ngari kanato. Ug kon kita moabut samtang kita nagsinati sa magmasulundon ug mag-ampo ug LAMON atong pagka-mortal. magtinguha niini, kini moabut. ◼ a kadaghan kaayong impor- Mas importante, ang kaalam nga Gikan sa pakigpulong sa gradwasyon sa Brigham masyon nga anaa kanato karon, nakahatag og kalampusan dinhi sa Young University–Idaho nga gihatag niadtong Skita nagkinahanglan gyud og kalibutan kinahanglang ikaduha lang Abril 10, 2009. kaalam—kaalam sa paghuna- sa kaalam sa Dios ug dili hunahunaon GIUNSA NINYO huna og maayo ug pag-ila sa nga mas labaw niini. unsang paagi atong magamit unsay Dili tanang kaalam managsama KINI PAGGAMIT? atong nakat-unan. kaimportante. Kita kinahanglang Atong hinumduman: makat-on nga kon adunay panagsum- “Kanunayng adunay duha ka posi- 1. Kita kinahanglang magtinguha paki tali sa kaalam sa kalibutan ug sa bilidad nga pilian. Makapili kamo og kaalam. kaalam sa Dios, kita kinahanglan nga kon unsay inyong gusto. Apan 2. Daghan og mga aspeto ang kaa- mosunod sa kaalam sa Dios. kinahanglang modesisyon kamo sa lam ug magamit kini sa lain-laing Mosugyot ko nga hunahunaa ang maalamong paagi. Makasulti ko nga mga sitwasyon. pipila sa mga isyu nga inyong gia- ang pagpili sa Ginoo makatabang 3. Ang sayo nga pagbaton og tubang. Linyahi ang tunga-tunga sa kaninyo kada adlaw ug ang pag- kaalam makadala og daghang papel. Ilista ang kaalam sa kalibu- baton sa Espiritu Santo sa inyong panalangin. tan diha sa wala ug ang kaalam sa kiliran makatabang kaninyo sa kada 4. Ang kaalam kabahin sa usa ka Dios sa tuo. Isulat ang mga isyu nga sitwasyon. Ang pagpili sa sayop hilisgutan mahimong dili maga- nagkasumpaki. mosangput sa dili malipayong pag- mit sa laing hilisgutan. Unsa man ang inyong bati, pagbati nga ingon og kalipay 5. Ang kaalam sa kalibutan, nga sa pilion? sulod sa mubong panahon apan human niini inyong makita ang daghang paagi bililhon kaayo, Sa seksyon 45 sa Doktrina ug mga mga sangputanan ug pait ninyong mahimong pinakabililhon kon Pakigsaad, nga naghisgot sa mga mahayan ang desisyon nga inyong kini nahiuyon sa kaalam sa Dios. hitabo sa hapit na ang Ikaduhang Pag-anhi sa Manluluwas, ang Ginoo gibuhat. Pagpabiling anaa sa habig Ang kasulatan naghulagway og nagsaysay pag-usab sa istorya sa nasa Ginoo! Dili kini kanunay sayon, duha ka matang sa kaalam: ang ka- pulo ka mga birhen ug dayon mibilin apan angay lang kini!” alam sa kalibutan ug ang kaalam sa kanato niining mga pulonga: “Kay Samuel J., Austria Dios. Ang kaalam sa kalibutan adu- sila mga maalamon ug nakadawat sa nay positibo ug negatibo nga bahin. kamatuoran, ug nakadawat sa Balaan Sa paghulagway niini sa negatibong nga Espiritu Santo alang sa ilang pag- paagi, kini mahulagway isip dili giya, ug wala malimbongi—sa pagka- kompleto nga kamatuoran, gisagulan tinuod Ako moingon nganha kaninyo,

60 Liahona MUBO UG DIREKTA KABATAN-ONAN

OK ra ba nga moadto sa mga sayaw

o mga party diin nasayud ko adunay dili maayo nga mga panghitabo, aron mahimong maayo nga ehemplo?

angutan-a inyong kaugalingon: “Unsa nga matang sa Pehemplo ang akong mapakita niini nga sitwasyon?” Kon plano nimo nga moadto sa dapit diin adunay drugas o ilimnon, dili tarung ang sininaan, musika nga dili maayo ang mga lyric, o binastos nga sinayawan, unsaon ninyo pagpakita sa mga tawo nga sila malingaw pag-ay o kon wala kining mga butanga? Unsa kahay hunahunaon sa mga tawo nga nagpalibut kaninyo—“Dili ba kana talagsaong ehemplo sa hugot nga pagtuo ug mga sumbanan?” o “Nga- nong miapil pa man kanang tawhana?” Sa kasagaran, mas makapakita pa mo og maayong ehemplo kon dili na mo moadto, tungod kay wala ninyo gituyo pagpabantang ang inyong kaugalingon sa tintasyon. ◼

Unsa ka dako ang impluwensya ni Smith miingon, “Si Satanas nga nasayud sa imong mga dili makatintal kanato pina- hunahuna ug sa mga katu- Satanas sa akong agi sa iyang mga pagdani yoan sa imong kasingkasing” ? gawas kon kita motugot (D&P 6:16), mao nga si Sata- hunahuna ug monunot diha sa atong nas wala gyud masayud un- mga kasingkasing” (Mga say inyong gihunahuna. Siya ng atong Langitnong dautan (tan-aw a sa mga Pagtulun-an: Joseph Smith, motintal ug modani lamang. AAmahan nagsiguro Mga Pagtulun-an sa mga 255). Miingon usab siya, Apan kon ikaw mosunod nga kita adunay moral nga Presidente sa Simbahan: “Ang yawa walay gahum niini, siya makaangkon og kabubut-on, ang abilidad sa Joseph Smith [2007], 255). ibabaw kanato gawas gahum nimo ug magka- pagpili sa maayo o dautan. Busa, kabahin sa imong lamang kon ato siyang tugu- grabe ang mga pagtintal. Sa Dili kita Niya pugson sa hunahuna, ang yawa ma- tan” (255). samang paagi, kon ikaw mo- pagbuhat og maayo, ug kaimpluwensya lamang Dugang pa, ang kasu- buntog sa dautan ug mopili ang yawa dili makapugos kutob sa imong ihatag latan nagtudlo kanato nga sa maayo, ikaw malig-on ug kanato sa pagbuhat og kaniya. Si Propeta Joseph “walay lain gawas sa Dios mapanalanginan. ◼ PAGHULAGWAY SA LITRATO PINAAGI NI DAVE PETERSON PINAAGI NI DAVE SA LITRATO PAGHULAGWAY

Abril 2015 61 Usa ka Panon ug USA KA MAGBALANTAY Ang koral alang sa pundok sa karnero nagtudlo nato mahitungod sa pagpakabana sa Manluluwas sa Iyang mga katawhan.

Karnero

Paril nga Bato

Sungkod

Magbalantay

Pultahan Puthaw

Saplong Karaang Turil sa Karnero Unsa kini: Usa ka yanong tangkal, usa ka koral nga dunay bong-bong. Katuyoan: Sa pagpanalipod sa panon sa karnero batok sa mga manunukob ug mga kawatan, ilabi na sa kagabhion. Materyal ug kontruksyon: Mga bato, sa kasagaran, nga dunay tunok-tunok nga sa kasagaran ibutang sa ibabaw sa mga bong-bong. Tunokon nga mga tanom sa kasagaran gamiton usab sa paghimo og koral alang sa temporaryong hinimo-himo nga tangkal. Usahay ang mga langob maoy himoong tangkal, mga bato ug tunok-tunok nga ibutang sa atubangan niini.

62 Liahona UBANG KARNERO MGA KAMATUO- KABATAN-ONAN RAN SA BIBLIA Ang Manluluwas naghisgot sa “ubang karnero . . . nga dili sakop niining to- • Ang karnero bililhon kaayo rila” (Juan 10:16), nagpasabut sa mga tungod sa ilang karne, Nephite ug mga Lamanite, kinsa mibu- gatas, tambok, kupo, panit, ug sungay ug mao ang usa lag gikan sa balay ni Israel (tan-awa sa sa importanting hayop 3 Nephi 15:14–24). Naghisgot usab Siya

para sakripisyo. sa pagbisita sa nawala nga mga tribo sa • Sa Israel, mga lobo, mga Israel (tan-wa sa 3 Nephi 15:20; 16:1–3). hyena, mga panther, ug mga jackal mao ang mga manunukob nga mo-target sa karnero. Sa karaang mga panahon, ang mga leon Unsay Atong Makat-unan ug mga oso nagpuyo usab sa rehiyon (tan-awa sa Ang mga toril mao ang: 1 Samuel 17:33–37). Pundukanan sa panon. Isip mga miyembro sa Simbahan, • Ang mga magbalantay sa kita dunay relasyon sa panaghiusa pinaagi sa atong pagtuo karnero migamit og mga ug sa atong mga pakigsaad, ingon man usab pinaagi sa lite- sungkod sa paggiya sa kar- ral nga panagpundok. Si Presidente Henry B. Eyring, Unang nero ug bunal ug saplong Magtatambag sa Unang Kapangulohan, mitudlo: “Ang hingpit sa pagpanalipod kanila. nga kalipay sa panaghiusa nga gusto Niya nga ihatag kanato • Ang usa ka magbalantay dili alang sa mga indibidwal lamang. Kita kinahanglan nga mogiya sa iyang karnero ngadto sa pagkaon ug motinguha niini ug mopasarang alang niini uban sa lain. tubig panahon sa adlaw Dili ikatingala nga ang Dios miawhag kanato sa pagpun- (tan-awa sa Salmo 23:1–2) dok aron Siya makapanalangin kanato. Iyang gusto nga kita ug balik ngadto sa toril sa magpundok diha sa mga pamilya. Siya mi-establisar og mga gabii. Ang magbalantay sa klase, mga ward, ug mga branch ug misugo kanato sa pag- karnero moihap sa karnero tigum kanunay. Diha niana nga mga panagpundok, . . . kita Sungkod sa ilang pagbalik, mangita mahimong mag-ampo ug sa pagbuhat alang sa panaghiusa sa nangasaag kon dunay nga maghatag kanato og hingpit nga kalipay ug mopadako mawala. Dayon mohigda siya sa atong gahum sa pagserbisyo” (“Ang Atong Kasingkasing sa may pultahan sa panon sa Nabugkos diha sa Panaghiusa,” Liahona, Nob. 2008, 69). pagpanalipod kanila. Usa ka dapit sa kasiguroan ug kapahulayan. Diha ni Jesu- • Si Jesukristo mitawag sa kristo “makakaplag [kita og] pahulay alang sa [atong] mga Iyang Kaugalingon nga kalag” (Mateo 11:29). Ang Iyang Simbahan mao ang Maayong Magbalantay sa “usa ka panalipod, ug . . . usa ka dangpanan” (D&P 115:6). karnero (tan-awa sa Juan Ug sama sa gitudlo ni Presidente Boyd K. Packer, Presidente 10:11–15) tungod kay Iyang sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “Atong ma- gihalad ang Iyang kinabuhi kaplagan ang luwas ug ang seguridad para nato . . . sa pagta- alang nato. Gitandi usab hud sa atong mga pakigsaad ug sa yanong pagkamasulundon niya ang Iyang Kaugalingon nga gikinahanglan sa mga sumusunod ni Kristo” (“Niini nga ngadto sa pultahan sa toril mga Butang Ako Nasayud,” Liahona, Mayo 2013, 7). (tan-awa sa Juan 10:1–9) Gibantayan sa magbalantay. Si Jesukristo mao ang tungod kay pinaagi Kaniya Maayong Magbalantay sa Karnero kinsa miluwas kanato. nga kita makadawat og Nag-antus Siya ug namatay aron nga kita makabuntog sa espirituhanong pag-amuma, sala ug kamatayon ug mobalik ngadto sa atong Langitnong kapahulayan, kalinaw, kalu- Amahan. Samtang kita moduol ngadto ni Kristo ug magma- wasan, ug kahimayaan. sulundon sa Iyang mga sugo, Siya mopanalangin, mogiya, • Si Apostol Pablo mitandi sa ug manalipod kanato isip indibidwal ug isip Iyang Simbahan ngadto sa usa ka katawhan sa pakigsaad. ◼ panon sa karnero (tan-awa

PAGHULAGWAY PINAAGI NI DAVID HABBEN; DETALYE GIKAN SA SI KRISTO UG ANG ADUNAHANG MAGMAMANDO, NI HEINRICH HOFMANN. HABBEN; DETALYE PINAAGI NI DAVID PAGHULAGWAY sa Mga Buhat 20:28).

Abril 2015 63 MGA PANGUTANA UG MGA TUBAG

“Unsaon nako nga ma- Dili Siya Maghunahuna nga Ikaw Ubos Ra himong komportable Ang bishop sa imong ward gihatagan og awtoridad sa paggiya nimo pinaagi sa proseso sa paghinulsol. Usahay nga makig-istorya sa ang pagduol sa imong bishop maoy bugtong paagi nga ikaw hingpit nga akong bishop mahitu- makahinulsol pinaagi sa Manluluwas. Sa dihang kinahanglan kong makigsulti sa akong bishop, mitabang siya ngod sa mga isyu nako nga makakaplag sa Manluluwas ug sa pagbuntog sa labing lawom nga samad nga sukad akong nasi- o mga problema?” nati. Ang imong bishop gusto nga motabang nimo. Ang iyang calling mao ang pag-atiman nimo, ug siya ingali makulbaaan ka nga makig-istorya sa imong bishop dili maghunahuna nga ikaw ubos ra mahitungod sa mga butang nga imong naproblemahan, tungod kay dunay butang nga kina- ug normal ra kana. Sa kasagaran makulbaan gyud ta sa hanglan nimong makigkita kaniya. bag-ong mga kasinatian o makigsulti sa usa ka hamtong. Madison D., edad 18, Utah, USA Apan ang imong bishop gitawag sa Dios. Gitawag siya tungod kay usa siya ka mapasaligon nga disipulo ni Jesukristo. Ma- Ang Imong Bishop Andam Tningkamot siya nga magbination ug magmasinabtanon. Ang iyang nga Motabang tumong mao ang pagtabang nimo nga makaduol sa Manluluwas Mobati ko kaniadto nga dili kompor- aron ikaw makakita og kalinaw. Sa sinugdanan, mahimong maulaw table sa mga interbyu, apan nakaamgo ka nga makigsulti kaniya mahitungod sa imong mga pangutana o ko sa katapusan nga ang akong bishop mga sala, apan dili siya maghunahuna nga ubos ra ka. Gani, mali- andam kanunay sa pagtabang nako sa pay siya nga ikaw adunay tinguha nga molambo. Ug siya mohimo pagsulbad sa akong mga problema. nga kompidensyal ang inyong pag-istoryahana y. Salig sa imong bishop, siya ang mag- Dili kinahanglan nga mag-inusara ka sa pagsagubang sa imong balantay ug ang ward mao ang iyang mga problema. Ang imong bishop makatabang nimo sa pagpangita panon. og mga tubag sa imong mga pangutana ug, kon gikinahanglan, ma- Jaime R., edad 19, Cochabamba, Bolivia katabang nimo sa paghinulsol ug pagbuntog, pinaagi sa Pag-ula ni Kristo, sa pagbati nga sad-an, kawalay paglaum, o pagkadili takus. Hinumdumi nga Siya Sa imong pagpakigsulti sa imong bishop, imong mabati ang Nahigugma Kanimo iyang gugma alang nimo. Bisan og siya responsable alang sa ti- Kon ikaw dunay gus- buok ward o branch, ang iyang unang tutukan mao ang kaayohan tong isulti sa bishop, sa batan-ong mga lalaki ug mga babaye. Wala ka magsamok niya mas sayon tingali nga tungod sa pagpangayo og tabang. makigsulti kaniya Makaampo ka ngadto sa Langitnong Amahan alang sa kalig-on mahitungod sa eskwelahan ug la- ug kaisug sa pagpakigsulti sa imong bishop. Iyang gitugutan ang ing daghang mga butang pag-una. imong bishop sa pagtabang nimo ug ang imong bishop madasigon Kon ikaw kulbaan tungod kay ikaw sa pagbuhat sa ingon. Kon ikaw moadto uban sa bukas nga kasing- kinahanglang mosulti kaniya mahi- kasing ug tinguha nga mahimong mas maayo, imong makaplagan tungod sa mga isyu sa paghinulsol, nga inig biya nimo sa iyang opisina mobati ka og mas nindot kay hinumdumi lang nga siya nahigugma sa wala pa ikaw moadto. kanimo. Dili ka angay nga makulbaan unsay iyang mahunahuna nimo, tungod kay nganong ipakaubos man

64 Liahona Ang mga tubag gituyo alang sa pagtabang ug panglantaw, dili isip usa ka opisyal nga mga pamahayag sa doktrina sa Simbahan. KABATAN-ONAN

on mail mail

awa ang awa angyoa liahona@ edit alang sa gitas- SALIG KANIYA SALIG og “Pagtinguha satambag gikan liderimong mga sa priesthood, ilabi na sa imong an kaniya. H an kaniya. Nob. 1990, 37. 1990, Nob. , pinaagi sa email sa , o pinaagi sa koreyo (tan- , o pinaagi sa koreyo g or or lds. Ensign, o sulat: (1) kompleto nga pangalan, (2) petsa pangalan, nga (1) kompleto o sulat: o (4) stake o branch, (3) ward sa pagkatawo, pagtugot, nga district, sinulat (5) ang inyong ang sinulat sa 18 anyos, kamo ubos ug, kon e- ginikanan (ang sa inyong pagtugot nga sa inyong sa pagmantala aron dawaton) tubag ug litrato. i- tubag tingali Ang mga Elder M. Russell Ballard sa Korum sa Napulog sa Napulog sa Korum Ballard M. Russell Elder “Purity Precedes Apostoles, ka mga Duha Power,” ganahan, tubag ug, kon ang inyong Isumiter 15, 2015 sa inig Mayo litrato nga kaayo klaro liahona. ldschurch. g sa pahina 3). address ug pagtugot impormasyon nga Ang mosunod e- ilakip sa inyong nga kinahanglan gayud Salig kaniya. Tug- Salig kaniya. makasa- sa pagtabang nimo nga siya gipaabut sa Ginoo gikanbut unsay usa ka pasalig og Paghimo nimo. sumbanan sa mga sa pagsunod ka Usa sa moralidad. sa Simbahan uban relasyon nga makahuluganon lider importante sa nga sa hamtong magpadayon pagtabang nimo nga ug takus.” sa moralidad limpyo nga - sum sa mga siya Nasayud bishop. itudlo unsay siya banan, ug nasayud oportuni mga - og Pangita kanimo. Paabuta siya. makauban dad nga prangka, nga mangutana siya nga pangutana. mga nga masiksikon o sa pagklaro. -

bugalan sa bugalan awa sa C. Scott on aron makahimo sa pagpakig lisud kaayo! Unsaon Unsaon kaayo! lisud kong mobarug sa unsay kong nako nga makabaton nga nako tawhana niadtong mga sa paghunong?” ako LDS. Kinahanglan LDS. ako gituohan, apan akong eskwelahan tungod kay tungod eskwelahan sa pagsulti kaisug og “Ako bugal- UMAABUT PANGUTANA NGA Samuel H., edad 14, Idaho, USA Samuel H., edad 14, Idaho, ni- Alang sa dugang nga impormasyon tan- ini nga hilisgutan, Nakong Angay Grow, “Ngano ug Unsay Ikumpisal ngadto sa Akong Bishop?” Liahona, Okt. 2013, 59. Amanda W., edad 16, Utah, USA Amanda W., Motabang aron Ania Siya Ang bishop mao ang magbalantay Hinumdumi nga siya sa imong ward. mahimo sa mobuhat kutob sa iyang ang pagtabang nimo ug anaa kaniya og mobati ka Kon gahum sa Dios. makaampo ka alang sa kahadlok, kalig- Bisan og Ikaw Nakahimo og Sayop og Nakahimo Ikaw Bisan og sa makaulaw Mahimong lisud ug butang ngadto sapagkumpisal sa mga nimo apan inig gawas imong bishop, ug ka, mahuwasan niana nga opisina, makahibalo nga ang Langitnong ikaw Gusto kanimo. Amahan nahigugma bisan magmalipayon, nga ikaw siya makahimo og sayop. og ikaw sulti sa imong bishop. Sa katapusan, Sa katapusan, sulti sa imong bishop. miduol ka- nga ikaw malipay ikaw mahimong bililhon. kini niya—ug

- er. er. istorya edy a ang imong ampo aron ya sa imong gusto ya sa imong gusto ampo aron makahibalo Makahibalo Pangutan- kaugalingon nganong dili ka man kompor table nga makig- Ang imong bishop o presidentebranch sa usa ka tinuod nga sulu- Maka- goon sa Ginoo. alang kaniya salig ikaw Nasayran nako nga ang nako Nasayran angbishop mao tingali labing kasaligan nga - hamtong nga kapanga Imong Pagsalig Imong Pag- Makasalig Ikaw Kaniya Ikaw Makasalig Dili Niya Budhian ang ang Budhian Niya Dili aw ni aw nga ang bishop nagmahal kanimo ug aron sa pagtabang nimo. gitawag 13, California, H., edad USA Adam sa bishop. Nagtuo ka bang dili siya ma- Nagtuo ka bang dili siya sa bishop. katabang sa pagsulbad sa imong mga problema? Pag- Stanislav R., edad 19, Donetsk, Ukraine Nicole S., edad 18, Idaho, USA Nicole S., edad 18, Idaho, yoan og tabang sa usa ka tin- og tabang sa usa ka yoan budhian ang imong niya Dili gayud pagsalig—ang tanan nimong gisulti opisina. sa iyang magpabilin kaniya ang pagsulti sa imong lisud Usahay apan ang pagsultimga problema, nga diha sa atubangan sa usa ka tawo nahigugma ug nagpakabana ug buot nimo nakapahimo sa labing makaayo niini nga mas sayon. nga mahiduol ni Kristo? D., edad 17, Arizona, USA Ashley ang pagtan- sa giya samtang ikaw magtinguha og ikaw samtang sa giya gikan sa Espiritu Santo inspirasyon Kinahanglang ug sa mga kasulatan. imong masabtan nga ang bishop anaa gigiyahan aron motabang ug nga siya sa Dios. Si Ellie nakahibalo kinsa ang iyang bayani, pero nahadlok siya sa pagsulti niini. Kinsa ang Inyong Bayani?

Ni Charlotte Mae Sheppard Gibase sa usa ka tinuod nga istorya

“Pangahas sa pagbuhat sa tinuod, Kapildihan sa uban, Dili gyud nimo makaluwas, Lahutay hangtud sa kamatayon” (Mga Himno ug mga Awit sa mga Bata, 64). ipaak ni Ellie ang kuku sa iyang Gkumagko sa kahadlok. Si Miss Fitz miduol sa kada laray sa lingkuranan ug nangutana sa kada estudyante, kada usa. Kinsa ang imong bayani? Na- ngutana si Miss Fitz ni Jeremy.

Wala mag-usik og panahon si FABBRETTI PINAAGI NI VALERIO PAGHULAGWAY

66 Liahona MGA BATA MGA

Kinsa ang Inyong Bayani?

Jeremy sa pagtubag. “Ang akong papa!” mapagarbuhon Si Miss Fitz mihunong diha gyud sa atubangan siyang mitubag. sa lingkuranan ni Ellie ug mipahiyom. “Ug kinsa ang Mipahiyom sa Miss Fitz. “Ug ikaw, Sarah?” imong bayani, Ellie?” Dali ra usab siyang nakatubag. Si “Abraham Lincoln.” Mipasiplat si Ellie sa laray sa mga estudyante Gibati ni Ellie nga ang iyang kasingkasing nagkulba- tupad niya hangtud ni Miss Fitz. “Abraham Lincoln,” kulba samtang si Miss Fitz nagpadayon sa pag-agi sa mihunghong siya. laray sa mga estudyante. Naghisgot sila mahitungod sa Misanag ang nawong ni Miss Fitz. “Maayo!” miingon bayani sa tibuok adlaw, ug karon ang tanan kinahanglan siya samtang mipaingon siya sa sunod nga estudyante nga mosulti kinsa ang ilang bayani—sa atubangan sa sa laray. tibuok klase! Sa dihang nawala na siya, nahupay si Ellie. Salamat Si Amber ug Justin miingon nga ang ilang mga mama kaayo nahuman na gyud. Ang katapusan butang nga mao ang ilang mga bayani. Miingon si Walter nga ang iyang gikinahanglan mao nga ang tanan diha sa klase iya mao ang iyang lolo. Pipila ka laing mga estudyante masayud nga ang iyang bayani mao si— miingon nga ang ila mao ang hari o presidente. “Jesukristo,” matud sa usa ka tingog. Pipila na lang ka mga estudyante ang Midako ang mata ni Ellie sa dihang hinay siyang mili- nahibilin sa dili pa moabut si Miss Fitz ni Ellie. ngi. Diha—unahan lang og gamay sa laray—naglingkod Kinahanglan na siyang maghunahuna og ang gamay nga bata nga nagkalkag ang buhok. Niwang bayani—ug dali. siya ug maulawon, ug sa luyo siya pirming molingkod Mitan-aw si Ellie sa iyang sapatos, sa klasrom. Wala gani makaila si Ellie kaniya. Wala siya naulaw. Ang paghunahuna og bayani makahinumdom nga siya misulti og usa ka pulong— dili mao ang problema. Nasayud na siya hangtud karon. kinsa ang iyang bayani. Si Jesukristo. Pipila ka mga estudyante milingi sa pagtan-aw sa Iyang giayo ang masakiton, mibanhaw bata, apan wala siya makamatikod kanila. Mitan-aw lang sa mga patay, ug mibayad sa sala sa ta- siya ni Miss Fitz ug misulti pag-usab. “Ang akong bayani nan. Siya ang labing bantugang bayani mao si Jesukristo.” nga sukad nabuhi! Nahadlok kaayo siya Mipahiyom pag-ay o si Miss Fitz ug nagpadayon sa nga mosulti niini. pag-agi sa laray. Apan si Ellie mitan-aw sa bata nga nati- Gipaak pag-usab ni Ellie ang kuku sa ngala. Nahadlok siya sa pagsulti sa tanan mahitungod sa iyang kumagko sa paghunahuna sa pag- iyang bayani, apan kini nga bata wala. Dili gani siya mosulti sa tibuok klase nga si Jesukristo mao simba sa iyang simbahan! Apan nasayud siya kon unsa ang iyang bayani. Basin kataw-an siya ni ka importante ang pagbarug isip ehemplo ni Jesukristo, Jeremy? Basin kon si Sarah ug Amber molibak bisan kon kini lisud. niya inig ka recess? Mipahiyom si Ellie sa bata. Wala na siya mahadlok sa Dayag nga nasayud siya nga si Jesukristo pagsulti kinsa ang iyang bayani. Human sa tanan, siya mao ang iyang bayani. Apan wala kana mag- dunay duha ka bayani. ◼ pasabut nga ang tanan nakahibalo usab. Ang tagsulat nagpuyo sa California, USA.

Abril 2015 67 Mga Pag-ampo ug mga Katedral Ni McKelle George Gibase sa usa ka tinuod nga istorya

“Ang tanang tawo makaila nga kamo mga tinun-an ko, kon kamo maghigugmaay sa usag usa” ( Juan 13:35). ihangad si Dani apan dili gihapon siya makakita M sa tumoy sa maanindot nga katedral. Ang mga tawo nga sakop sa laing simbahan moanhi dinhi. Si Dani wala makasabut ngano nga ang iyang pamilya nagbisita niini nga simbahan sa Biyernes, apan si Papa miingon nga moadto sila sa gitawag og Evensong. “Unsa kana?” nangutana si Dani. “Usa kini ka miting diin ang mga tawo mokanta, mobasa sa mga kasulatan, ug mag-ampo og dungan,” miingon si Papa. “Sama sa usa ka dako nga pamilya sa paghuman sa adlaw.” Ganahan si Dani nga naminaw niini. Siya ug ang iyang pamilya nagbisita sa England. Sa miaging Dominggo miadto sila sa usa ka ward nga gitawag og York. Sa Primary ang tanang mga bata nakahibalo sa samang mga kasulatan ug mga kanta nga nahibaloan ni Dani. Nasayud siya nga ang ward nga iyang gibisitahan kabahin sa tinuod nga Simbahan ni Jesus, sama sa iyang ward sa ilang lugar. Apan kini nga katedral lahi kaayo sa unsay iyang naandan. Naka- matikod siya sa gamay nga lamesa nga dunay mga kandila. Gitan-aw ni Dani ang bata nga midagkot sa kandila. “Nganong imong gidagkutan ang mga kandila?” nangutana si Dani kaniya. Mipahiyom ang bata. “Akong dagkutan ang kandila kon ako MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI SCOTT GREER MGA PAGHULAGWAY

68 Liahona “Kinahanglang higugmaon BATA MGA nato ang tanan, maminaw og maayo, ug magpakabana sa sinsero nilang mga gituohan.” Elder Dallin H. Oaks sa Korum sa Mga Pag-ampo ug mga Katedral Napulog Duha ka mga Apostoles, “Paghigugma sa Uban ug Pagpa- kabuhi nga may mga Panaglahi, ” Liahona, Nob. 2014, 27.

mag-ampo alang sa espesyal nga butang. Samtang nga mohangyo sa Langitnong Amahan sa pagpana- magsiga pa ang kandila, ako manghinaut nga ang langin ni Presidente Monson ug sa iyang mga pag-ampo padayon nga madunggan sa Dios.” magtatambag. Sa tan-aw ni Dani ordinaryo ra kini nga Usa ka mainit nga pagbati ang gibati sa mga kandila. Naglibug siya og gamay, kasingkasing si Dani. Nasayud siya nga apan gusto siyang magmatinahuron. ang Langitnong Amahan nagsulti ka- Mipahiyom si Dani sa bata. niya nga Iyang gihigugma ang tanan Si Dani ug ang iyang pamilya Niyang mga anak ug nakadungog sa nanglingkod, ug sa wala madugay ilang tanang mga pag-ampo, bisan ang Evensong nagsugod. Iyang kon sila moadto sa lahi nga simba- nakita ang samang bata pipila ka han ug wala ang kahingpitan sa laray sa unahan. Dayon nasurprisa ebanghelyo. siya nga wala siyay nahibaloan sa Sa ilang pagbarug aron mola- mga kanta nga gikanta sa tanan. kaw na, gisusi ni Papa ang iyang Kon sila mag-ampo, magbasa sila telepono. Naguol siya samtang gikan sa usa ka gamay nga libro. nagbasa sa iyang mga mensahe. Ingon og lahi ang tanan kay sa “Si Sister Monson namatay,” unsay iyang naandan. miingon siya. Apan nindot ang musika, bisan “O dili!” Si Dani nag-ampo kon kini dili pamilyar. Dayon du- dayon diha sa iyang kasingkasing nay tawo nga mitindog nga mo- nga OK ra si Presidente Monson. basa sa mga kasulatan. Nagsul-ob “Ok ra ka?” dunay nangutana. siya og kupo, imbis amerikana ug Ang bata kadto. Nakadungog kurbata sama sa bishop ni Dani. siya ni Dani, ug ingon og naba- Apan sa iyang pagsugod og basa, laka siya. nakaamgo si Dani nga siya nakahi- “Si Sister Monson namatay,” balo niini nga istorya! Nagbasa siya miingon si Dani. “Asawa siya sa mahitungod ni Jesus nga nag-ay o among propeta, si Presidente sa 10 ka sanglahon. Monson.” “Pa,” mihunghong si Dani, “Pasayloa ko,” miingon siya. “Ganahan ko niini nga istorya.” “Modagkot kog kandila alang Mipahiyom si papa “Ako sab.” niya.” Dayon ang tawo nga nagkupo Mipahiyom si Dani ug mipasala- nag-ampo. Mihangyo siya sa Dios mat kaniya. Naghunahuna siya nga sa pagpanalangin niadtong masa- buotan alang sa bata nga mosulti kiton ug anaa sa panginahanglan. og espesyal nga pag-ampo alang Sama sa gibuhat ni Dani! Nangayo ni Presidente Monson. Nasayud usab siya og espesyal nga pana- siya nga ang Langitnong Amahan langin sa mga lider sa iyang sim- maminaw sa iyang pag-ampo ug sa bahan. Nakahinumdom si Dani pag-ampo usab sa batang lalaki. ◼ nga ang iyang pamilya kanunay Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.

Abril 2015 69 LINAIN NGA SAKSI Nganong importante nga MAGMASULUNDON? Ni Elder Russell M. Nelson Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles Ang mga sakop sa Korum sa Napulog Duha ka mga Aposto- les gitawag nga linain nga mga saksi ni Jesukristo.

Ang pagtuman sa mga sugo magdala Ang pagsupak sa mga sugo makawala og panalangin, kanunay! sa mga panalangin, kanunay!

Bisan og ‘ang tanan naghimo Kon kamo nagmasulundon sa Dios, niini,’ ang sayop dili gayud husto. inyong gipakita ang inyong hugot nga pagtuo. MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI APRIL STOTT MGA PAGHULAGWAY 70 Liahona Gikan sa “Ipakita ang Inyong Pagtuo,” Liahona, Mayo 2014, 29–32. MAAYO NGA IDEYA MGA BATA MGA

“Kini mao ang adlaw nga gibuhat sa Ginoo; niini managmaya ug managkalipay kita.” Salmo 118:24. PAGHULAGWAY PINAAGI NI MATT SMITH PINAAGI NI MATT PAGHULAGWAY

Abril 2015 71 PANAHON SA KASULATAN Magkat-on mahitungod sa Bag-ong Tugon niining tuiga! Si Jesus Nag-ayo og Sanlahon

Ni Erin Sanderson

unahunaa ang panahon sa dihang kamo Hnasakit. Aduna bay tawo nga nagma- bination kaninyo aron kamo mobati og arang-arang? Sa Bag-ong Tugon atong mabasa kabahin ni Jesus nga nagpakita og pagkamabination sa mga tawo nga nasakit. Usa ka adlaw usa ka tawo nga adunay sakit sa panit nga gitawag og sangla miduol kang Jesus. Siya nasayud nga si Jesus adunay gahum nga makaayo sa tanan kinsa nasakit. Siya nagtuo nga si Jesus makaayo niya. Si Jesus mihikap sa sanlahon ug miingon, “Mamahinlo ka” (Marcos 1:41). Pagkahuman gyud og sulti ni Jesus, ang tawo naayo. Kita makasunod sa mga tunob ni Jesus pinaagi sa pagkamabination ug paghigugma sa uban kinsa nasakit o nagguol. ◼ Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.

MGA IDEYA ALANG SA PANAG- ISTORYA SA PAMILYA Kanta: “Tell Me the Stories of Jesus” Inyong magamit ang mga tawo-tawo sa kasulatan diha (Children’s Songbook, 57) sa pahina 74 aron pagsaysay sa istorya gikan sa Marcos Mga Kasulatan: Marcos 1:40–42 1:40–42. Dayon inyong mabasa ang Judas 1:22 ug Mga Video: Adto sa Biblevideos.org aron pagplano isip usa ka pamilya kon unsaon paghimo og tan-awon ang “Jesus Heals a Lame Man kalainan sa kinabuhi sa usa ka tawo. Tingali hilom ra on the Sabbath” ug “Jesus Heals a Man mo nga makaserbisyo sa usa ka tawo! Born Blind.”

72 Liahona MGA BATA MGA

PAGSUNOD SA MGA TUNOB NI JESUS Uban sa inyong pamilya, pag-role play kon unsaon ninyo pagpakita og gugma sa uban niining mga sitwasyona. Maghimo og inyong mga sitwasyon! Usa ka bag-ong pamilya ang mibalhin sa inyong kasilinganan.

Pipila sa mga bata bati og tinagdan sa lain nga bata diha sa eskwelahan.

Usa ka bisita nga walay kaila diha sa simbahan misulod sa Primary.

Ang inyong manghud nga lalaki o babaye walay kadula.

Ang bata naghilak, ug ang inyong mama nag-andam og para panihapon.

Usa ka tawo sa inyong ward o branch nasakit ug dili makabiya sa balay. NI JOHN STEEL © PROVIDENCE LITHOGRAPH; SA TUO: PAGHULAGWAY PINAAGI NI DAVID MALAN; PAGHULAGWAY SA MGA SANDAL PINAAGI NI MARK ROBISON MALAN; PAGHULAGWAY PINAAGI NI DAVID NI JOHN STEEL © PROVIDENCE LITHOGRAPH; SA TUO: PAGHULAGWAY ANG SANLAHON KINSA MIINGON ‘SALAMAT,’ SA WALA:

PAGKAT-ON PA OG DUGANG: TIP SA KASULATAN: PAGSIKSIK MGA EBANGHELYO SA PULONG Ang Bag-ong Tugon adunay upat ka espesyal nga mga libro nga Sa Marcos 1:41 ang pulong kalooy gigamit. Usahay adunay lisud nga mga pu- gitawag og Mga Ebanghelyo, nga gisulat sa pipila ka mga disipulo long diha sa Biblia nga mahimong dili ninyo masabtan. Kon kamo makabasa ni Jesus. Ang mga Ebanghelyo naghisgot dihang si Jesukristo nabuhi og pulong nga wala ninyo masabti, inyong magamit ang Giya ngadto sa mga pa sa yuta. Ang istorya kabahin sa pag-ayo sa sanlahon mabasa diha Kasulatan aron pagtabang kaninyo! Sama pananglit, inyong mapangita ang sa tulo ka Ebanghelyo. Anaa kini sa Marcos 1:40–42 ug anaa usab “Kalooy” aron masayran unsay kahulugan niini ug sa pagpangita og laing sa Mateo 8:2–4 ug sa Lucas 5:12–14. bersikulo nga naggamit niini. Unsa pay ubang mga pulong nga inyong mapangita kabahin sa istorya nga si Jesus miayo sa tawo nga may sangla?

Abril 2015 73 MGA TAWO-TAWO SA KASULATAN DIHA SA BAG-ONG TUGON Si Jesus Nag-ayo sa Masakiton Marcos 1:40–42; Lucas 4:38–40 Ipapilit kining pahina sa baga nga papel o sa kar- ton. Dayon guntinga ang mga hulagway ug ipapilit kini sa mga craft stick o sa paper bag. Gamiti kini sa pagdrama-drama sa mga istorya diha sa Bag-ong Tugon. Mahimo kamong maka- imprinta og dugang mga kopya sa liahona.lds.org. Pundok sa Katawhan

Ang Ugangan nga Babaye ni Pedro

Jesukristo Sanlahon MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI BETH M. WHITTAKER MGA PAGHULAGWAY

74 Liahona Ang BATA MGA

SAKTO Ni Elder Claudio D. Zivic nga Dalan Sa Seventy

“Paminaw sa mga pulong sa Dios kinsa nagbuhat ko, anaa kini sa dapit nga dili nako maadto. Ang dalan kaninyo” (D&P 43:23). nga akong giagian dili padulong sa arko. aghang tuig ang milabay ang akong pamilya ug ako Nasagmuyo ko ug mibalik sa akong giagian. Wala koy Dmibisita sa Arches National Park sa Utah, USA. Usa pasensya nga naghulat hangtud nag-abut mi pag-usab. sa labing nindot ug sikat nga mga arko sa parke mao Mipasabut sila nga ilang gisunod ang mga timaan nga ang Delicate Arch, ug mihukom mi sa pagsaka sa bukid nagtudlo sa saktong agianan, ug uban sa pag-amping aron adtuon kini. ug paningkamot, nakaabut sila sa Delicate Arch. Walay Nagsugod mi nga madasigon, apan sa wala madugay swerte, sayop ang akong gisubay nga agianan. Pagka- ang uban gusto na nga mopahulay. Gusto nakong maa- dako sa leksyon nga akong nakat-unan! but didto dayon, busa miadto ko nga nag-inusara. Wala Ayaw kawala sa dalan padulong sa kinabuhing dayon magtagad sa dalan nga angay nakong subayon, misunod uban sa inyong Langitnong Amahan. Sunda ang mga ko sa tawo nga nag-una nako kinsa daw sigurado kaayo baruganan sa ebanghelyo ug mga kasugoan nga inyong sa iyang gilaktan. nakat-unan, ug kamo maanaa sa saktong dalan aron Ang dalan nagkalisud nga katkaton. Sigurado ko nga magpuyo uban Kaniya hangtud sa kahangturan. ◼ ang akong pamilya dili gyud makahimo niini. Sa kalit Gikan sa “Dili Kita Mosubay sa Sayop nga Dalan,” Liahona,

PAGHULAGWAY PINAAGI NI GREG NEWBOLD PAGHULAGWAY lang akong nakita ang Delicate Arch, apan nasurprisa Mayo 2014, 39–41.

Abril 2015 75 PARA SA GAGMAYNG MGA BATA Ako Nasayud Nga Si Jesus Nahigugma Nako Ni Jane McBride Choate Gibase sa usa ka tinuod nga istorya

Si Laney naningkamot pag-ayo nga magbaton og balaan nga pagtahud sa Simbahan. Apan siya gikapoy, ug ganahan siyang lihok-lihukon ang iyang mga tiil.

Pagkahuman sa sakrament, giablihan ni Laney ang iyang libro mahitungod ni Jesus. Iyang nakita ang litrato ni Jesus uban sa gagmay nga mga bata. Nakahimo kini niya nga mobati og kalinaw ug kalipay. MGA PAGHULAGWAY SA LINYA PINAAGI NI PAUL MANN; MGA PAGHULAGWAY SA KOLOR PINAAGI NI JESS GOLDEN MANN; MGA PAGHULAGWAY PINAAGI NI PAUL SA LINYA MGA PAGHULAGWAY

Ang istorya gipadayon sa pahina 79. 76 Liahona 8 1 1 BATA MGA 8 1 1 5 4

1-Guntinga

Ang Akong Libro kabahin ni

8 Gihigugma Ko ni Jesus 1

Nila ni Tami Jeppson Creamer ug Derena Bell JESUS

2-Pil-a

5 4 si Jesus, tinuod Siya. tinuod Jesus, si sa gagmay nga bata. nga gagmay sa

Niya, usab gibati Kanako gugma nga Niya gibati Ang Guntinga 4-

3-Pil-a

Abril 2015 77

Kaniadto sa dapit nga matahum, Ang gugma ko Iya. 2 kang Jesus pulong nagtuon. Gihigugma ko ni Jesus. 7

Pil-a

May luha ang nawong N’ya. nawong ang luha May 3 6

Buhi Siya! Mosunod ko Kaniya. ko Mosunod Siya! Buhi kanila. nagatudlo Jesus Si

Pil-a

78 Liahona MGA BATA MGA Sa pagkahuman sa miting sa sakrament, si Laney nangutana ni

Mama, “Nganong mas sayon man nga magbaton og balaan nga pagtahud kon ako motan-aw sa akong libro mahitungod ni Jesus?”

“Sa akong pagtuo tungod kay mopahinumdom kini nimo kon unsa ka kamahal ni Jesus,” miingon si Mama.

Mitando si Laney. “Sa imong pagtuo si Jesus nakahibalo ba nga ako nagmahal usab Kaniya?” siya nangutana.

Gigakos ni Mama si Laney. “Oo, nakasiguro ko nga Siya nakahibalo.” ◼

Ang tagsulat nagpuyo sa Colorado, USA.

Abril 2015 79 Karong bulana motimaan sa 100 ka tuig sukad nag-awhag nga sugdan ang “home mga awit, mga istorya ug mga dula ang Unang Kapangulohan miawhag sa mga evening” sa tibuok Simbahan, diin mahimo nga ipaila. Gamay nga mer- miyembro nga mag-famil y home evening. Ang niining panahona ang mga amahan yenda [refreshment] mahimong anda- mosunod nga mga kinutlo gikan sa sulat sa Unang Kapangulohan nga nagpaila sa family ug inahan mopundok sa ilang batang mon diha sa panimalay aron idalit. home evening. Kini gipagawas niadtong Abril mga lalaki ug batang mga babaye Ang pagkapormal ug pagkahilom 1915 ug giimprinta sa Improvement Era niadtong diha sa panimalay, ug motudlo kanila kinahanglan nga likayan, ug ang tanan Hunyo 1915 (tan-awa sa mga pahina 733–34). sa pulong sa Ginoo. Sa ingon mas nga pamilya moapil sa mga tulumanon. Ang pag-capital ug punctuation gi-moderno. masayud sila sa mga panginahang- Kini nga mga panagpundok maka- inahal nga mga Kaigsoonan: lan ug mga kinahanglanon sa ilang sangkap og mga kahigayunan alang M Among tambagan ang mga pamilya, sa sama nga higayon mas sa pagsalig tali sa mga ginikanan ug Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mas mapamilyar ang ilang kaugalingon ug mga anak, tali sa igsoong mga lalaki ug motuman sa sugo sa Ginoo nga gihatag ang ilang mga anak sa mga baruganan mga babaye, ingon man sa paghatag diha sa ika-68 nga seksyon sa og kahigayunan alang sa mga Doktrina ug mga Pakigsaad: pulong sa pagpasidaan, pag- “Ug usab, tungod kay ang tambag, ug pahimangno sa mga ginikanan adunay mga 100 KA TUIG SA mga ginikanan ngadto sa ilang anak diha sa Zion, o diha sa anak nga mga lalaki ug mga bisan diin sa iyang mga istaka babaye. Makahatag kini og nga natukod, nga wala mag- kahigayunan alang sa batang tudlo kanila sa pagsabut sa Family Home mga lalaki ug mga babaye sa doktrina sa paghinulsol, hugot pagtahud sa amahan ug ina- nga pagtuo diha ni Kristo ang han ug sa pagpakita sa ilang Anak sa buhi nga Dios, ug sa Evening pagpasalamat sa mga panala- bunyag ug sa gasa sa Espiritu ngin sa panimalay aron ang Santo pinaagi sa pagpandong saad sa Ginoo kanila tinuod sa mga kamot, kon walo ka nga matuman ug ang ilang tuig ang panuigon, ang sala mga kinabuhi mapalungtad anaa diha sa mga ulo sa mga ug magmalipayon. . . . ginikanan; . . . Kami . . . nag-aw hag sa “Ug sila usab motudlo sa mga batan-on nga maanaa sa ilang mga anak sa pag-ampo, panimalay nianang gabhiuna ug sa paglakaw nga mata- ug gamiton ang ilang mga rung sa atubangan sa Ginoo” kusog sa paghimo niini nga [tan-awa sa D&P 68:25–28]. matulun-anon, makahuluga- Ang mga anak sa Zion kina- non ug makalingaw. hanglan usab nga mas hingpit Kon ang mga Santos mo- nga magsunod sa sugo sa sunod niini nga tambag, Ginoo nga gihatag sa karaang isaad namo nga dakong mga Israel, ug gibalikbalik ngadto panalangin ang moresulta. sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw: sa ebanghelyo ni Jesukristo. Kini nga Ang paghigugmaay diha sa panimalay “Tahuron mo ang imong amahan home evening kinahanglang igahin sa ug pagkamasulundon ngadto sa mga Y ug ang imong inahan, aron maga- pag-ampo, pagkanta og mga himno, ginikanan molambo. Ang hugot nga hataas ang imong mga adlaw nga mga awit, instrumental nga musika, pagtuo mahimo nga mapalambo diha gihatag kanimo sa Ginoo nga imong pagbasa sa kasulatan, mga hilisgutan sa mga kasingkasing sa kabatan-onan Dios” [Exodo 20:12]. sa pamilya, ug piho nga panudlo kala- sa Israel, ug makabaton sila og gahum Kini nga mga pinadayag hugtanon but sa mga baruganan sa ebanghelyo, sa pagpakigbatok sa dautan nga mga ON SA CHURCH HISTORY LIBRAR ON SA CHURCH HISTORY nga gipasunod ngadto sa mga Santos ug sa problema sa kinabuhi kalabut impluwensya ug mga tintasyon nga nag- sa Ulahing mga Adlaw, ug mao kini sa pamatasan, ingon man usab sa mga samok kanila. ang gikinahanglan ngadto sa mga katungdanan ug mga obligasyon sa Inyong kaigsoonan, amahan ug inahan niini nga Simbahan mga anak ngadto sa mga ginikanan, JOSEPH F. SMITH nga kining kasugoan matudlo ug masa panimalay, sa Simbahan, sa katiling- ANTHON H. LUND patuman diha sa ilang mga panimalay. ban, ug sa nasud. Para sa mas gagmay CHARLES W. PENROSE

Tungod niini kami nagtambag ug nga mga bata, tukma nga pag-recite, Unang Kapangulohan ◼ KABUBUT- SA MAAYONG LITRATO

80 Liahona MGA IDEYA

Unsaon nako nga mahimong prayoridad ang family home evening?

“Samtang naglig-on sa inyong pamilya ug nag-ugmad og kalinaw, hinumdumi . . . ang family home evening. Pagbantay nga dili ibaliwala ang family home evening human sa busy nga adlaw. Desisyuni nga sa Lunes sa gabii ang inyong pamilya magtapok sa balay alang sa family home evening. Ayaw tuguti nga ang trabaho, sports, extracurricular nga kalihokan, homework, o bisan unsa nga mas importante kay sa panahon nga inyong igahin sa balay uban sa inyong pamilya. Unsay naplanohan sa gabii dili sama ka importante sa panahon nga gigahin. Ang ebanghelyo itudlo sa pormal ug di pormal nga paagi. Himoa kining makahuluganon sa matag sakop sa pamilya.”

Elder Richard G. Scott sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “Himoa ang Paggamit sa Pagtuo nga Inyong Unang Prayoridad,” Liahona, Nob. 2014, 94. Anaa Usab Niini nga Isyu PARA SA MGA YOUNG ADULT LAKAW UBAN SA Hugot p. 44 nga Pagtuo Kining upat ka ideya gikan sa kinabuhi ni Nephi makahatag ninyo og pasalig sa paghimo ninyo og desisyon.

PARA SA MGA KABATAN-ONAN TUNGOD NI JOSEPH Sa unsa nga paagi ang inyong kinabuhi lahi p. 50 tungod ni Propeta Joseph Smith? Ikonsiderar kining unom ka paagi.

PARA SA MGA BATA AKO NASAYUD NGA SI JESUS NAHIGUGMA NAKO Paghimo og inyong kaugalingong booklet aron makatabang ninyo nga magpakita og balaang pagtahud panahon sa pagsimba. p. 76