Historia - W Drodze Ku Przyszłości
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Historia - W drodze ku przyszłości XXIII Ogólnopolski Zjazd Historyków Studentów Toruń, 21-25 IV 2015 t. 1 redakcja Mateusz Zmudziński Toruń 2016 Wydawca: o-historii.pl Redakcja: Mateusz Zmudziński Recenzent: dr hab. Wiesław Nowosad Okładka: Anna Krygier Korekta: Mateusz Zmudziński Skład: Mateusz Zmudziński Toruń 2016 ISBN 978-83-943360-2-8 Spis treści: Wstęp str. 6 Mokrzewska Klaudia Alkibiades – zdrajca czy bohater? str. 7 Okoński Mateusz „Składają na ofiarę wszystko, co żywe” – ofiary z ludzi u starożytnych Celtów str. 21 Stawiski Maciej Pobyt Germanów na terenie ziem współczesnej Polski w starożytności str. 37 Białowąs Justyna Ewa Kwestie sporne dotyczące życia księżnej Eufrozyny (ok. 1230 – 1292/1294) w świetle źródeł średniowiecznych str. 51 Makowski Łukasz Obraz krucjat w świetle wybranych pieśni europejskich XII- XIII wieku str. 65 Modrzyński Paweł Mateusz Symbolika kar w dawnym prawie bartnym str. 79 Rybicka Adriana Realia Związków Małżeńskich Władysława II Jagiełły str. 91 Sobczak Łukasz Korespondencja pośpieszna w państwie Zakonu Krzyżackiego w I połowie XV stulecia. Przyczynek do badań nad mobilnością społeczeństwa w średniowieczu str. 105 Kozłowska Monika Małżeńskie prawo majątkowe w miastach polskich na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych str. 117 Czaja Weronika Działalność Jana Szczęsnego Herburta w obronie prawosławia i Rusi str. 129 Micygała Wojciech Polska służba dyplomatyczna w okresie nowożytnym na przykładzie rokowań w Prabutach w 1628 str. 163 Gajewski Artur Szlachta ruska wobec finansowania wojny z Moskwą i Kozakami w latach 1654–55 str. 175 Jeżewska Marlena Dokumenty ikonograficzne kancelarii królewskiej Jana III Sobieskiego i ich wpływ na politykę królewską str. 193 Król Andrzej Kazimierz Sejmik halicki wobec sejmu walnego w XVII wieku str. 203 Pater Marta Urząd kata na Górnym Śląsku w wiekach od XVI do XVIII str. 217 Wiśniewska Dorota Polskie badania nad aktywnością polityczną kobiet w epoce nowożytnej. Stan obecny i perspektywy str. 239 Sztachańska Karolina Działalność gospodarcza Piotra Chwalczewskiego w dobrach knyszyńskich i w Wielkim Księstwie Litewskim str. 251 Tomiczek Patrycja Edukacja i wychowanie kobiet w świetle pism staropolskich moralistów i pedagogów str. 261 Waleszczuk Sonia Weronika Archiwizacja Internetu w polskim prawie - wyzwania stojące przed archiwistami str. 271 Dobrowolska Anna Kategoria gender w badaniach historycznych a potencjał współpracy interdyscyplinarnej str. 285 Horonziak Sonia Historia nauki o człowieku czyli droga do współczesnej antropologii filozoficznej i politycznej str. 299 Wstęp Niniejszy tom jest pokłosiem konferencji pn. XXIII Ogólnopolski Zjazd Historyków Studentów, który odbył się w dniach 21-25 kwietnia 2015 roku w Toruniu. Na zjeździe referaty zaprezentowało ponad 330 prelegentów z kilkunastu ośrodków krajowych i zagranicznych. Referenci zapoznawali uczestników z wynikami swoich badań w trakcie kilkunastu paneli tematycznych rozłożonych na cztery dni. Do publikacji wysłano blisko 150 artykułów, z których wymogi redakcyjne spełniło blisko 30 tekstów. Na łamach tego tomu opublikowane zostały prace adeptów na wszystkich trzech poziomach nauczania akademickiego. Tematyka tomu, pomimo próby rozdzielenia na okres do czasów nowożytnych, jest bardzo różnorodna. Czytelnicy będą mogli zapoznać się tekstami traktującymi chociażby o: życiu księżnej Eufrozyny, związkach małżeńskich Władysława Jagiełły, ikonografikach kancelarii Jana III Sobieskiego, XVII-wiecznych sejmikach, działaniach polskiej nowożytnej służby dyplomatycznej, czy też zbłębić wyzwania stojące przed archiwistami w kwestii archiwizacji internetu. Pragnę podziękować autorom tekstów za pracę, jaką włożyli w przygotowanie prac oraz recenzentom za wnikliwe zapoznanie się z pracami i cenne uwagi, które wzbogaciły wiele z nich. Mateusz Zmudziński Klaudia Mokrzewska Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Alkibiades – zdrajca czy bohater? Kim był Alkibiades? Alkibiades pochodził ze znanej i wpływowej ateńskiej rodziny, która za swego przodka uważała czczonego jako herosa Eurysakesa, syna Ajasa Telamończyka. Przez matkę należał do znakomitego rodu Alkmeonidów1, blisko spokrewniony był z innym wybitnym politykiem ateńskim tamtego okresu, Peryklesem. Urodził się prawdopodobnie około roku 450 p.n.e.2 Jego rodzicami byli Dejnomacha, córka Megaklesa oraz Klejnias, syn Alkibiadesa. Klejnias, ojciec Alkibiadesa, walczył na wystawionej na własny koszt trierze z dwustuosobową załogą w bitwie Ateńczyków z Persami pod Artemizjum w roku 480 p.n.e., gdzie odznaczył się niezwykłą odwagą3. Zginął w 447 roku p.n.e. podczas bitwy pod Koroneją, toczonej przeciw Beotom4. Po jego śmierci opiekunem Alkibiadesa i jego młodszego brata Klejniasa został Perykles wraz ze swoim bratem Aryfronem5. W opisach fizycznych przymiotów Alkibiadesa czytamy, że zarówno jako dziecko, młodzieńca oraz dorosłego mężczyznę, cechowało go piękno, wdzięk i naturalny powab, co sprawiało, że wydawał się ujmujący, a jego uroda była wręcz legendarna6. Charakterem również odznaczał się młody Alkibiades spośród rówieśników, którzy liczyli się z jego zdaniem. Jako dziecko pogardzał auletami, dlatego odmówił nauki gry na aulosie, w czym później naśladowali go inni chłopcy. Wyróżniał się też spośród nich odwagą, czego przykładem może być rzucenie się pod koła wozu, który przejeżdżał ulicą, 1 Plut. Alc. 1. 2 G. Lach, Alkibiades. Wódz i polityk, Zabrze 2011, s. 10. 3 Hdt. VIII, 17. 4 Thuc. I, 113, Plut. Alc. 1. 5 Plut. Alc. 1. 6 Tamże. 7 na której chłopcy grali w kości, kiedy to wpadły w koleiny drogi, czego skutkiem było zatrzymanie zaprzęgu przez woźnicę. Wykazywał się też uporem i zapalczywością, kiedy podczas ćwiczeń zapaśniczych ugryzł przeciwnika próbując w ten sposób uwolnić się z jego uścisku. Na zarzut, że gryzie jak kobieta, odpowiedział: Nieprawda! Jak lew!7. Na znaczenie Alkibiadesa i jego pozycję wśród ateńskiej młodzieży wpływ miała jego przyjaźń ze znanym filozofem Sokratesem, u którego podziwiał mądrość i umiejętności retoryczne i dialek- tyczne, które pozwalały mu pokonywać rozmówców w dyskusjach, dlatego chętnie słuchał jego przemówień i próbował dorównać swojemu mistrzowi8. Alkibiades świetnie przystosowywał się do sytuacji, w jakiej się akurat znalazł, gdy przebywał w Jonii z upodobaniem oddawał się zabawom, w Sparcie prowadził tak surowy tryb życia, że zadziwiał tym Spartan, w Tracji był miłośnikiem mocnych trunków i jazdy konnej, a w Persji pławił się w luksusie niczym król królów9. Umiejętność ta pozwoliła mu niejednokrotnie zjednywać sobie mieszkańców krajów, do których przybywał, i zdobywać ich zaufanie, ponieważ chociaż początkowo bywali podejrzliwi wobec przybysza, kiedy przyjmował ich zwyczaje, stawali się jego przyjaciółmi. Działalność polityczna Alkibiadesa Syn Klejniasa po raz pierwszy jako żołnierz przysłużył się swojej ojczyźnie, walcząc w oddziale Formiona i biorąc udział w bitwach z powstańcami pod Potidają w 431 r. p.n.e.10 Podczas jednej z nich, wykazując się odwagą i walecznością, został ranny. Uratował go wtedy Sokrates, który osłonił go przed ciosami nieprzyjaciela i zabrał z pola bitwy razem z uzbrojeniem, aby w ten sposób pozwolić mu zachować nie tylko życie, ale i honor11. Alkibiades w nagrodę za swoją postawę odznaczony został wieńcem i wracał spod Potidai jako bohater. Kiedy Alkibiades wrócił do ojczyzny ze swojej pierwszej wyprawy wojennej, Ateny były już zaangażowane w otwarty konflikt ze Spartą. Dyskusja o bezpośrednich przyczynach wybuchu wojny, nazwanej później peloponeską, jest w tym miejscu 7 Plut. Alc. 2, tłum. M. Brożek. 8 Plut. Alc. 4, 6. 9 Plut. Alc. 23. 10 Thuc. I, 56 – 65. 11 Plut. Alc. 7. 8 niecelowa. Przedstawione zostaną jedynie kolejne jej etapy oraz najbardziej brzemienne w skutki wydarzenia. Spór ten zapoczątkowany został w 431 roku p.n.e. incydentem, podczas którego wojska tebańskie i beockie, należące do spartańskiej symmachii, usiłowały opanować sprzymierzone z Atenami Plateje12. Kolejnym krokiem do konfrontacji wojsk obu państw, wspieranych przez licznych sojuszników, było wkroczenie Spartan do Attyki, również w roku 431 p.n.e. Armią spartańską dowodził król Archidamos. Zgodnie z wydanymi przez niego rozkazami żołnierze splądrowali Attykę, a ponieważ nie doszło do bezpośredniej walki obu armii, jesienią wycofali się na Peloponez13. Ateńczycy, za radą Peryklesa, będącego ówcześnie jednym z dziesięciu strategów kierujących ateńskimi wojskami, schronili się za murami miasta i nie podjęli otwartej walki ze Spartanami, którzy do tego właśnie dążyli. Działania swoje ograniczyli do wysłania 100 okrętów, z załogą liczącą 1000 hoplitów i 400 łuczników, które miały opłynąć Półwysep Peloponeski, zdobywając lub niszcząc kolejne wrogie miasta, rewanżujący się tym samym pustoszącym ich kraj Spartanom14. Podobny przebieg wojna miała w ciągu następnego roku. W kolejnych latach dochodziło do licznych bezpośrednich bitew, zarówno lądowych jak i morskich, każda ze stron konfliktu dążyła do zniszczenia zaplecza przeciwnika oraz pozyskania nowych sojuszników, nawet państw niegreckich, takich jak chociażby Persja15. Pierwsze lata wojny, najprawdopodobniej 430 – 424 p.n.e., Alkibiades spędził w Abydos i innych miastach i wyspach Jonii, być może Chios, Lesbos czy Efezie. Niewiele wiemy na temat tego, co wtedy robił, najprawdopodobniej korzystał z możliwości jakie dawało mu bogactwo i razem z przyjaciółmi po prostu się bawił16. Dopiero w 424 r. p.n.e. ponownie uczestniczył w działaniach wojennych, biorąc udział w wyprawie Hippokratesa do Beocji, której najważniejszym momentem była przegrana przez Ateńczyków